waste management in greece Διαχείριση στερεών αποβλήτων

ΜΟΝΑ∆Α ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΟΡΩΝ 1

ΚΛΑ∆ΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

14

∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

Φεβρουάριος 2011

Έρευνα-Σύνταξη: ∆ρ ∆αγκαλίδης Αθανάσιος


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1.Περιγραφή - Ταξινόµηση κλάδου 3 2.Παραγωγική διαδικασία 4

3.Θεσµικό πλαίσιο-Νοµοθεσία 5 4. Συνθήκες Αγοράς - ∆ιάρθρωση του Κλάδου 8 5. Οικονοµικά στοιχεία 17 6.Η κατάσταση στο διεθνή και Ευρωπαϊκό χώρο 20 7.Προβλήµατα 25 8.Προοπτικές 31 Συµπεράσµατα 35 S.W.O.T. Ανάλυση Κλάδου 36 Βιβλιογραφία-πηγές 37-8


1. Περιγραφή - Ταξινόµηση κλάδου

Η διαχείριση στερεών αποβλήτων αποτελεί ένα σηµαντικό και διαρκώς επιδεινούµενο περιβαλλοντικό και οικονοµικό πρόβληµα των ανεπτυγµένων κοινωνιών. Σαν οικονοµική δραστηριότητα η διαχείριση αποβλήτων περιλαµβάνει τεχνικές και διαδικασίες συλλογής, µεταφοράς, προσωρινής αποθήκευσης, ανάκτησης χρήσιµων υλικών, τελικής διάθεσης των υπολειµµάτων σε ειδικούς χώρους καθώς και αποκατάστασης των χώρων αυτών µετά τον κορεσµό τους. Η όλη διαδικασία είναι εξαιρετικά πολύπλοκη διότι προϋποθέτει πολιτικές επιλογές, κοινωνική συναίνεση και περιβαλλοντική παιδεία του πληθυσµού, ενώ απαιτεί την χρήση τεχνολογιών που πρέπει να είναι αποδεκτές όχι µόνο από οικονοµική όσο κυρίως από περιβαλλοντική και κοινωνική άποψη. Σαν στερεό απόβλητο ορίζεται κάθε “ουσία ή αντικείµενο που περιλαµβάνεται στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων (ΕΚΑ) και το οποίο ο κάτοχός του απορρίπτει ή προτίθεται ή υποχρεούται να απορρίψει”. Οι σηµαντικότερες κατηγορίες αποβλήτων του ΕΚΑ είναι τα Αστικά (οικιακά και προσοµοιαζόµενα), τα Βιοµηχανικά, τα Επικίνδυνα, τα Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ), τα Απόβλητα Ορυχείων και Λατοµείων, τα Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισµού (ΑΗΗΕ), τα Βιοδιασπώµενα, τα Απόβλητα συσκευασιών, τα Οχήµατα στο Τέλος του Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ) και τα Ελαστικά, τα Ιατρικά και τα Αγροτικά απόβλητα.

Ταξινόµηση αποβλήτων στον ΕΚΑ

Πηγή:Ε.Ε.

Από στατιστική άποψη η διαχείριση στερεών αποβλήτων υπάγεται στους κλάδους 38 και 39. Σύµφωνα µε την κωδικοποίηση NACE (αλλά και τη ΣΤΑΚΟ∆), οι υποκλάδοι είναι οι ακόλουθοι: 38.1 Συλλογή αποβλήτων (38.11 Συλλογή µη επικίνδυνων αποβλήτων, 38.12 Συλλογή επικίνδυνων αποβλήτων), 38.2 Επεξεργασία και διάθεση αποβλήτων (38.21 Επεξεργασία και διάθεση µη επικίνδυνων αποβλήτων, 38.22 Επεξεργασία και διάθεση επικίνδυνων αποβλήτων), 38.3 Ανάκτηση υλικών (38.31 Αποσυναρµολόγηση παλαιών ειδών, 38.32 Ανάκτηση διαλεγµένου υλικού) και 39 ∆ραστηριότητες εξυγίανσης και άλλες υπηρεσίες για τη διαχείριση αποβλήτων. Λόγω των σοβαρών υστερήσεων και στρεβλώσεων που παρουσιάζει η διαχείριση αποβλήτων στη χώρα µας, δεν υπάρχουν ακόµη χαρακτηριστικά κλάδου, ενώ τα όρια µεταξύ επιχειρηµατικής δραστηριότητας και δηµόσιας υπηρεσίας είναι δυσδιάκριτα. Η διαχείριση αποβλήτων είναι ένας χώρος όπου συνυπάρχουν αλλά και συγκρούονται τα συµφέροντα ιδιωτικών εταιριών, ΟΤΑ, τοπικών κοινωνιών και περιβαλλοντικών οργανώσεων. Η διαπλοκή ιδιωτικών συµφερόντων και ΟΤΑ , η παντελής έλλειψη κοινωνικής αποδοχής στη χωροθέτηση έργων ∆ιαχείρισης Αποβλήτων, οι ασάφειες του θεσµικού πλαισίου και η χαµηλή περιβαλλοντική παιδεία του πληθυσµού δεν επιτρέπουν τη δηµιουργία ευνοϊκών προϋποθέσεων για την ανάπτυξη επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων.


2. Παραγωγική διαδικασία Η εφαρµογή µιας µεθόδου ή τεχνολογίας διαχείρισης στερεών αποβλήτων εξαρτάται όχι µόνο από οικονοµοτεχνικούς αλλά και από κοινωνικούς, πολιτικούς ή και µορφωτικούς παράγοντες. Στις ανεπτυγµένες χώρες τα βασικά στάδια (αλλά και οι βασικές αρχές) στη διαχείριση στερεών αποβλήτων είναι: α) της πρόληψης δηµιουργίας αποβλήτων, β) της ελαχιστοποίησης, γ) της επαναχρησιµοποίησης, δ) της ανακύκλωσης, ε) της ανάκτησης ενέργειας και στ) της τελικής διάθεσης. Οι βασικές αρχές συµπληρώνονται από την αρχή της συνυπευθυνότητας των εµπλεκοµένων στη διαχείριση προϊόντων (προµηθευτές ά υλών, παραγωγοί προϊόντων, εισαγωγείς, έµποροι, διανοµείς, δηµόσιες αρχές, ΟΤΑ, κ.τ.λ.), την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», την αρχή της δηµοσιότητας προς τους χρήστες-καταναλωτές και την αρχή της µη διάκρισης των προϊόντων.

Πηγή: Ε.Ε. Η διαχείριση στερεών αποβλήτων έχει σαν στόχους την ανάκτηση ή την επαναχρησιµοποίηση υλικών, την ανάκτηση του ενεργειακού τους, την µείωση του όγκου και του βάρους και την µετατροπή των υπολειµµάτων σε µορφές που επιτρέπουν την ασφαλή και ορθολογική τελική τους διάθεσή. Τα λειτουργικά στάδια είναι: α) έλεγχος δηµιουργίας, β) προσωρινή αποθήκευση, γ) συλλογή, δ) µεταφορά, ε) επεξεργασία στ) διάθεση ζ) διαχείριση των χώρων διάθεσης και η) αποκατάσταση των χώρων µετά το τέλος του κύκλου ζωής τους. Λόγω της αλληλουχίας και της αλληλεξάρτησης των λειτουργικών σταδίων απαιτείται µία ολοκληρωµένη διαχείριση αποβλήτων ώστε να επιτυγχάνεται η βιωσιµότητα του συστήµατος και να καλύπτονται µε το βέλτιστο δυνατό τρόπο οι υπάρχουσες απαιτήσεις και προδιαγραφές (δηµόσια υγιεινή, όχληση, αισθητικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις). Έλεγχος δηµιουργίας: Ελάττωση του όγκου και του βάρους των απορριµµάτων στην πηγή(συσκευασίες µε µικρότερο όγκο υλικού ή επαναχρησιµοποιούµενες, ελαχιστοποίηση του τοξικού περιεχοµένου τους, οικιακή κοµποστοποίηση οργανικών, διαλογή ανακυκλώσιµων ή επικίνδυνων υλικών κ.τ.λ.). Προσωρινή αποθήκευση: Αφορά την απόθεση σε κάδους απορριµµάτων και ανακυκλώσιµων υλικών, τα σηµεία συγκέντρωσης µπαταριών, ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών συσκευών, ορυκτελαίων, ελαστικών, ογκωδών αποβλήτων και επικίνδυνων ουσιών. Συλλογή-µεταφορά: Τα προσωρινά αποθηκευµένα απόβλητα συλλέγονται και µεταφέρονται στους χώρους επεξεργασίας. Ανάκτηση ανακυκλώσιµων: Ανάκτηση ανακυκλώσιµων υλικών από τα απορρίµµατα, διαλογή, συµπίεση και διάθεση τους στις µονάδες ανακύκλωσης.


Επεξεργασία: Χρησιµοποιούνται διάφορες µέθοδοι επεξεργασίας ή συνδυασµοί τους µε στόχο την παραγωγή ενέργειας και τη µείωση του όγκου. (Αερόβια Μηχανική – Βιολογική Επεξεργασία για παραγωγή RDF και κοµπόστ, Αναερόβια Χώνευση για παραγωγή βιοαερίου, τη µείωση του όγκου των αποβλήτων και τη βιολογική σταθεροποίησή τους, Βιολογική Ξήρανση για παραγωγή SRF, Θερµική Επεξεργασία µε πυρόλυση, αεριοποίηση, Thermoselect, καύση, υγειονοµική ταφή Υπολειµµάτων) ∆ιαχείριση των χώρων διάθεσης και αποκατάσταση µετά το τέλος του κύκλου ζωής τους: Με στόχο τον περιορισµό των οχλήσεων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

3. Θεσµικό Πλαίσιο Τα τελευταία χρόνια, οι βασικές κατευθύνσεις και το θεσµικό πλαίσιο της διαχείρισης στερεών αποβλήτων της χώρας µας, διαµορφώνονται σύµφωνα µε τις επιταγές της Ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής. Η πολιτική αυτή βασίζεται σε ακόλουθες βασικές αρχές:

• Η πρόληψη είναι προτιµότερη από τα διορθωτικά µέτρα. • Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα πρέπει να αντιµετωπίζονται στην πηγή τους. • Ο ρυπαίνων πληρώνει το κόστος των µέτρων προστασίας του περιβάλλοντος.


• Η περιβαλλοντική πολιτική πρέπει να αποτελεί τµήµα και των άλλων πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι σηµαντικότεροι νόµοι και αποφάσεις είναι:

Νέος Νόµος Πλαίσιο που ενσωµατώνει στο εθνικό δίκαιο την τελευταία ευρωπαϊκή οδηγία για τα απόβλητα 2008/98/ΕΚ: Παρουσιάσθηκε από την υπουργό Περιβάλλοντος στις 18/10/2010 και προβλέπει µεταξύ άλλων: Υποχρεωτική ανακύκλωση µέχρι το 2020 του 50% των οικιακών αποβλήτων και του 70% των αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις. Κατάρτιση µέχρι το 2013 Εθνικού Σχεδίου πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Επιβάρυνση όχι µόνο του αρχικού παραγωγού των αποβλήτων, αλλά και τού τρέχοντα κατόχου, σύµφωνα µε την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».

ΚΥΑ 36259/1757/Ε103/ΦΕΚ 1312/Β`/24.8.2010) Μέτρα, όροι και προγράµµατα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ). Νόµος 3854/2010 – ΦΕΚ Α 94/23.06.2010Τροποποίηση της νοµοθεσίας για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων και τον Εθνικό Οργανισµό Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.∆.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις.

Υπουργική Απόφαση οικ. 119286/15-4-2009 (ΦΕΚ ΥΟ∆∆ 185/4-5-09) για τη Συγκρότηση του ∆ιοικητικού Συµβουλίου του Εθνικού Οργανισµού Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.∆.Σ.Α.Π.).

Υπουργική Απόφαση οικ. 116570/13.2.2009 «Κανονισµός για τη διαδικασία ανανέωσης των εγκρίσεων συστηµάτων ατοµικής ή συλλογικής εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών και άλλων προϊόντων».

Υ.Α. 39624/2209/Ε103/2009 (ΦΕΚ 2076/Β`/25.9.2009) Μέτρα, όροι και περιορισµοί για τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιοµηχανίας, σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της οδηγίας 2006/21/ΕΚ της 15ης Μαρτίου 2006 «σχετικά µε τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιοµηχανίας και την τροποποίηση της οδηγίας 2004/35/ΕΚ» του Συµβουλίου της 15ης Μαρτίου 2006

Υ.Α. 21017/84/2009 (ΦΕΚ 1287/Β`/30.6.2009) Όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας των επιχειρήσεων που ασχολούνται µε τις εργασίες κατεδάφισης και αφαίρεσης αµιάντου ή/και υλικών που περιέχουν αµίαντο από κτίρια, κατασκευές, συσκευές, εγκαταστάσεις και πλοία, καθώς επίσης και µε τις εργασίες συντήρησης, επικάλυψης και εγκλεισµού αµιάντου ή/και υλικών που περιέχουν αµίαντο

ΚΥΑ 9303/454/E103/2009 (ΦΕΚ 408 Β/5.3.09) «Καθορισµός ύψους ανταποδοτικών τελών από ατοµικά ή συλλογικά συστήµατα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών / άλλων προϊόντων για την έκδοση πιστοποιητικού εναλλακτικής διαχείρισης (Π.Ε.∆) σύµφωνα µε το άρθρο 9 (παρ. 3.β) του ν. 2939/2001 (Α 179), το άρθρο 6 (παρ. 3.β) του π.δ. 109/2004 (Α 75), το άρθρο 7 (παρ. 3.β) του π.δ. 82/2004 (Α 64), το άρθρο 6 (παρ. 3.β) του π.δ. 116/2004 (Α 81), το άρθρο 9 (παρ. 3.β) του π.δ. 115/2004 (Α 80), το άρθρο 8 (παρ. 3.β) του π.δ. 117/2004 (Α 82)»

∆ηµόσια ∆ιαβούλευση για το Σχέδιο Προεδρικού ∆ιατάγµατος που ενσωµατώνει στο Εθνικό ∆ίκαιο τις διατάξεις της οδηγίας 2006/66/ΕΚ της 6ης Σεπτεµβρίου 2006 «σχετικά µε τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών και µε την κατάργηση της οδηγίας 91/157/ΕΟΚ

Π∆ 99/2008 (ΦΕΚ 154 Α /31.7.08) «Συγκρότηση και λειτουργία του Εθνικού Οργανισµού Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.∆.Σ.Α.Π.) και Κανονισµός Οικονοµικής ∆ιαχείρισης και Προµηθειών του Οργανισµού»

Π∆ 170/2008 (ΦΕΚ 228 Α/ 7.11.08) «Οργανισµός υπηρεσιών και προσωπικού του Εθνικού Οργανισµού Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.∆.Σ.Α.Π.).

Ν. 2939/2001 (ΦΕΚ A 179/6.8.01) «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων – Ίδρυση Εθνικού Οργανισµού Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕ∆ΣΑΠ) και άλλες διατάξεις»


ΚΥΑ 9268/469/07 (ΦΕΚ 286 Β) «Τροποποίηση των ποσοτικών στόχων για την ανάκτηση και ανακύκλωση των αποβλήτων των συσκευασιών σύµφωνα µε το άρθρο 10 (παρ. Α1, τελευταίο εδάφιο) του ν. 2939/2001 (A΄ 179), καθώς και άλλων διατάξεων του νόµου αυτού, σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της οδηγίας 2004/12/ΕΚ «για την τροποποίηση της οδηγίας 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίµµατα συσκευασίας», του Συµβουλίου της 11ης Φεβρουαρίου 2004».

Υ.Α. 8668/2007 (ΦΕΚ 287/Β`/2.3.2007) Έγκριση Εθνικού Σχεδιασµού Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣ∆ΕΑ), σύµφωνα µε το άρθρο 5 (παρ. Α) της υπ αριθµ. 13588/725 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα, όροι και περιορισµοί για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων κ.λπ.» (Β 383) και σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις του άρθρου 7 (παρ. 1) της υπ αριθµ. 91/156/ΕΚ οδηγίας του Συµβουλίου της 18ης Μαρτίου 1991. Τροποποίηση της υπ αριθµ. 13588/725/2006 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα, όροι και περιορισµοί για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων κ.λπ.» (Β 383) και της υο αριθµ. 24944/1159/2006 κοινή υπουργική απόφαση «Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων….κ.λπ» (Β 791)

Υ.Α. Η.Π. 24944/1159/2006 (ΦΕΚ 791/Β`/30.6.2006) Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων σύµφωνα µε το άρθρο 5 (παρ. Β) της υπ αριθµ. 13588/725 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα όροι και περιορισµοί για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων κ.λπ» (383 Β) και σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις του άρθρου 7 (παρ. 1) της οδηγίας 91/156/ΕΚ του Συµβουλίου της 18ης Μαρτίου 1991»

Υ.Α. Η.Π. 13588/725/2006 (ΦΕΚ 383/Β`/28.3.2006) Μέτρα όροι και περιορισµοί για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ «για τα επικίνδυνα απόβλητα» του Συµβουλίου της 12ης ∆εκεµβρίου 1991. Αντικατάσταση της υπ αριθ. 19396/1546/1997 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων» (604 Β)

Υ.Α. Η.Π. 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909/Β`/22.12.2003) Μέτρα και όροι για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων. – Εθνικός και περιφερειακός σχεδιασµός διαχείρισης

Π∆ 82/2004 (ΦΕΚ Α 64/2.3.04) «Αντικατάσταση της 98012/2001/ ΚΥΑ «Καθορισµός µέτρων και όρων για τη διαχείριση των χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων» (Β’ 40).» «Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των Αποβλήτων των Λιπαντικών Ελαίων»

Π∆ 109/2004 (ΦΕΚ Α 75/5.3.04) «Μέτρα και όροι για την εναλλακτική διαχείριση των µεταχειρισµένων ελαστικών των οχηµάτων. Πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείρισή τους»

Π∆ 115/2004 (ΦΕΚ Α 80/5.3.04) «Αντικατάσταση της 73537/148/1995 κοινής υπουργικής απόφασης «∆ιαχείριση ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών που περιέχουν ορισµένες επικίνδυνες ουσίες»(Β’ 781) και 19817/2000 κοινής υπουργικής απόφασης «Τροποποίηση της 73537/1995 κοινής υπουργικής απόφασης κ.λ.π.» (Β’ 963). «Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των χρησιµοποιηµένων Ηλεκτρικών Στηλών και Συσσωρευτών»

Π∆ 116/2004 (ΦΕΚ Α 81/5.3.04) «Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των οχηµάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους, των χρησιµοποιηµένων ανταλλακτικών τους και των απενεργοποιηµένων καταλυτικών µετατροπέων σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της Οδηγίας 2000/53/ΕΚ «για τα οχήµατα στο τέλος του κύκλου ζωής τους» του Συµβουλίου της 18ης Σεπτεµβρίου 2000»

Π∆ 117/2004 (ΦΕΚ Α 82/5.3.04) «Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού, σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις των Οδηγιών 2002/95 «σχετικά µε τον περιορισµό της χρήσης ορισµένων επικίνδυνων ουσιών σε είδη ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού» και 2002/96 «σχετικά µε τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού» του Συµβουλίου της 27ης Ιανουαρίου 2003»

Π∆ 15/2006 (ΦΕΚ Α 12/ 3.2.06) «Τροποποίηση του Προεδρικού ∆ιατάγµατος 117/2004 (Α΄ 82), σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της οδηγίας 2003/108 «για την τροποποίηση της οδηγίας 2002/96 σχετικά µε τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού (ΑΗΗΕ)» του Συµβουλίου της 8ης ∆εκεµβρίου 2003 "

ΚΥΑ 104826/2004 (ΦΕΚ 849 Β/9.6.2004) «Καθορισµός ύψους ανταποδοτικών τελών από ατοµικά ή συλλογικά συστήµατα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών / άλλων προϊόντων (όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 2, παρ. 4, του Ν. 2939/2001) σε εφαρµογή των άρθρων 7 (παρ. Β1, εδ. α3 και παρ. Β2, εδ. α5) και του


άρθρου 17 του Ν. 2939/2001 "Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση συσκευασιών και άλλων προϊόντων κ.λ.π." (Α΄179)»

ΚΥΑ 112145/2004 (ΦΕΚ 1916 Β/24.12.2004) «Ξεχωριστή αναγραφή της χρηµατικής εισφοράς επί των τιµολογίων πώλησης σε όλα τα στάδια πώλησης των ελαστικών των οχηµάτων, των ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού, των οχηµάτων, των λιπαντικών ελαίων, εκτός των τιµολογίων που απευθύνονται στους τελικούς αγοραστές χρήστες - επιτηδευµατίες

Εγκύκλιος 122648/9.3.05 «∆ιευκρινήσεις σχετικά µε την Μελέτη Οργάνωσης για την άδεια συλλογής και µεταφοράς αποβλήτων συσκευασιών, χρησιµοποιηµένων ελαστικών οχηµάτων, αποβλήτων λιπαντικών ελαίων, οχηµάτων στο τέλος κύκλου ζωής τους, χρησιµοποιηµένων ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών και αποβλήτων ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού, σύµφωνα µε τις διατάξεις του Ν. 2939/2001»

ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ B 1909/22.12.2003) «Μέτρα και Όροι για τη ∆ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασµός ∆ιαχείρισης»

ΚΥΑ 13588/725/2006 (ΦΕΚ B 383/28.3.06) «Μέτρα όροι και περιορισµοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ «για τα επικίνδυνα απόβλητα» του συµβουλίου της 12ης ∆εκεµβρίου 1991. Αντικατάσταση της υπ’ αριθµ. 19396/1546/1997 κοινής υπουργικής απόφασης «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων»(Β’ 604).

KYA 24944/1159/2006 (ΦΕΚ Β 791/ 30.6.2006) "Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων σύµφωνα µε το άρθρο 5 (παρ. Β) της υπ΄ αριθµ. 13588/725 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα όροι και περιορισµοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων κ.λπ.» (Β΄383) και σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις του άρθρου 7 (παρ.1) της οδηγίας 91/156/ΕΚ του Συµβουλίου της 18ης Μαρτίου 1991»."

ΚΥΑ 8668/2007 (ΦΕΚ 287 Β’) Έγκριση Εθνικού Σχεδιασµού ∆ιαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣ∆ΕΑ), σύµφωνα µε το άρθρο 5 (παρ. Α) της υπ’ αριθµ. 13588/725 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα, όροι και περιορισµοί για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων κ.λπ.» (Β΄ 383) και σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις του άρθρου 7 (παρ. 1) της υπ’ αριθµ. 91/156/ΕΚ οδηγίας του Συµβουλίου της 18ης Μαρτίου 1991. Τροποποίηση της υπ’ αριθµ. 13588/725/2006 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα όροι και περιορισµοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων … κ.λπ.»’ (Β΄ 383) και της υπ’ αριθµ. 24944/1159/206 κοινή υπουργική απόφαση «Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων … κ.λπ.» (Β΄ 791).

Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων (ΕΚΑ), σύµφωνα µε το Παράρτηµα της Απόφασης 2002/532/ΕΚ, όπως έχει τροποποιηθεί µε τις Αποφάσεις 2001/118/ΕΚ, 2001/119/ΕΚ και 2001/573/ΕΚ της Επιτροπής Ε.Κ.

4. Συνθήκες Αγοράς- ∆ιάρθρωση του Κλάδου

Η Ελληνική αγορά διαχείρισης στερεών αποβλήτων παρουσιάζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• Οι Ο.Τ.Α. ή οι Φορείς ∆ιαχείρισης Στερεών Αποβλήτων(Φο∆ΣΑ) που υπάγονται σ’ αυτούς, κατέχουν κυρίαρχο ρόλο στο σύστηµα.

• Το εθνικό σύστηµα διαχείρισης βασίζεται κυρίως στην υγειονοµική ταφή και σε πολύ µικρότερο βαθµό στην εναλλακτική διαχείριση (ανακύκλωση, κοµποστοποίηση, κ.τ.λ.), ή την ενεργειακή αξιοποίηση τους.

• Στην εναλλακτική διαχείριση δραστηριοποιούνται ιδιωτικές επιχειρήσεις (συλλέκτες, µεταφορείς, ανακυκλωτές, κατασκευαστές εξοπλισµού, ενεργειακές επιχειρήσεις, κ.τ.λ.), συλλογικοί µη κερδοσκοπικοί οργανισµοί και φορείς των ΟΤΑ.

• Η ποιότητα και ποσότητα των συλλεγόµενων ανακυκλώσιµων υλικών είναι χαµηλή λόγω της ανεπαρκούς περιβαλλοντικής παιδείας του πληθυσµού και των δυσλειτουργιών στα συστήµατα συλλογής – διαλογής.

• Σε πολλές περιοχές της χώρας υπάρχει αδυναµία επίτευξης οικονοµιών κλίµακας για εναλλακτική διαχείριση.

• Η καθετοποίηση του κλάδου είναι χαµηλή µε µικρή παραγωγή τεχνολογίας και κεφαλαιουχικού εξοπλισµού.

• Υπάρχουν σοβαρές αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών σε σχέδια εναλλακτικής διαχείρισης ή ενεργειακής αξιοποίησης των αποβλήτων, καθυστερήσεις υλοποίησης πολλών έργων, λόγω των


χρονοβόρων γραφειοκρατικών διαδικασιών ή του παγώµατος των επενδύσεων από το Συµβούλιο Επικρατείας.

Η ετήσια παραγωγή απορριµµάτων- αποβλήτων στη χώρα µας υπερβαίνει τους 53 εκ. τόνους. Οι µεγαλύτερες ποσότητες προέρχονται από τα Ορυχεία-λατοµεία (27% του συνόλου), τις κατασκευές (13%), τη βιοµηχανία (12%), την γεωργία (9%) και τα νοικοκυριά (8%).

Κατανοµή απορριµάτων-αποβλήτων κατά δραστηριότητα(δραστηριότητα, ποσότητα σε χιλ. τον., % συµµετοχής)

Γεωργία; 4.711,4; 9%

Ορυχεία; 14.893,8; 27%

Βιοµηχανία; 6.334,7; 12%

Ενέργεια-Ύδρευση; 13.105,1; 25%

Κατασκευές; 6.829,2;

13%

Λοιπά; 3.036,0; 6%Νοικοκυριά; 4.132,7; 8%

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Από την ανάλυση τους ανά κατηγορία προκύπτει ότι τα ανόργανα (µπάζα, αδρανή, κ.τ.λ.) καλύπτουν το 41% του συνόλου, τα υπολείµµατα καύσεων (κυρίως από τους λιγνιτικούς σταθµούς της ∆ΕΗ) το 29%, τα οικιακά το 9% και τα κόπρανα κ.τ.λ. το 8%.

Κατανοµή απορριµάτων-αποβλήτων ανά κατηγορία

Υπολείµµατα καύσεων; 15.482,6; 29%

Οικιακά ; 4.927,1; 9%

Μέταλλα; 1.058,2; 2%

Κόπρανα,κ.τ.λ.; 4.419,2; 8%

Λυµατολάσπες; 1.017,9; 2%

Πλαστικά; 755,5; 1%

Ξυλείας; 745,2; 1%Χαρτιού; 473,8; 1%

Ζωικά ; 287,0; 1%

Γυαλιού; 270,5; 1%

Ανόργανα; 21.792,7; 41%

Υγειονοµικα ; 58,4; 0%

Ηλεκτρικών στηλών & συσσωρευτών; 41,4; 0%

Λοιπά; 1.493,5; 3%

Απορριπτόµενα οχήµατα; 23,6; 0%

Υφαντουργίας; 16,1; 0%

Χηµικά; 46,8; 0%

Ελαστικού; 48,2; 0%

Έλαια; 85,0; 0%



Παραχθείσες ποσότητες αποβλήτων, κατά είδος και επικινδυνότητα αποβλήτου

ΣΥΝΟΛΟ (Σε χιλιάδες τόνους)

ΣΥΝΟΛΟ (Σε χιλιάδες τόνους)

Περιγραφή αποβλήτου (1)

Επικινδυνότητα

(*)

Περιγραφή αποβλήτου (1)

Επικινδυνότητα

(*)

Χρησιµοποιηµένοι διαλύτες * 0,262 Απόβλητα που περιέχουν CB * 0,154

Όξινα, αλκαλικά ή αλατούχα απόβλητα 1,865 Απορριπτόµενος εξοπλισµός (εκτός οχηµάτων και συσσωρευτών) 1,171

Όξινα, αλκαλικά ή αλατούχα απόβλητα * 13,174 Απορριπτόµενος εξοπλισµός (εκτός οχηµάτων και συσσωρευτών) * 10,210

Χρησιµοποιηµένα έλαια * 85,000 Απορριπτόµενα οχήµατα 0,330

Χρησιµοποιηµένοι χηµικοί καταλύτες 1,938 Απορριπτόµενα οχήµατα * 23,625

Χρησιµοποιηµένοι χηµικοί καταλύτες * 0,379 Απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών 1,660

Απόβλητα χηµικών παρασκευασµάτων 0,418 Απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών * 41,400

Απόβλητα χηµικών παρασκευασµάτων * 3,629 Ζωικά και φυτικά υπολείµµατα (εκτός των ζωικών υπολειµµάτων βιοµηχανίας τροφίµων και ζωικών κοπράνων, κ.τ.λ.)

73,117

Χηµικά ιζήµατα και υπολείµµατα 46,781 Ζωικά υπολείµµατα από την παρασκευή τροφίµων και προϊόντων 287,026

Χηµικά ιζήµατα και υπολείµµατα * 4,662 Ζωικά κόπρανα, ούρα και κόπρος 4.419,207

Βιοµηχανικές λυµατολάσπες σε υγρή µορφή 936,520 Οικιακά και παρόµοια απόβλητα 4.927,140

Βιοµηχανικές λυµατολάσπες επί ξηρού 95,171 Μεικτά και χύδην υλικά 82,623

Βιοµηχανικές λυµατολάσπες σε υγρή µορφή * 59,987 Μεικτά και χύδην υλικά * 0,679

Βιοµηχανικές λυµατολάσπες επί ξηρού * 22,627 Υπολείµµατα διαλογών 251,963

Απόβλητα από την υγειονοµική περίθαλψη και βιολογικά απόβλητα 58,400 Υπολείµµατα διαλογών * 0,005

Απόβλητα από την υγειονοµική περίθαλψη και βιολογικά απόβλητα * 14,600 Κοινές λυµατολάσπες σε υγρή µορφή

(εκτός των λυµατολασπών βυθοκόρησης) 720,416

Απορρίµµατα µετάλλων 1.058,221 Κοινές λυµατολάσπες επί ξηρού 139,964

Απορρίµµατα µετάλλων * 0,321 Μη µολυσµένες λυµατολάσπες βυθοκόρησης σε υγρή µορφή 2,285

Απορρίµµατα γυαλιού 270,460 Μη µολυσµένες λυµατολάσπες βυθοκόρησης επί ξηρού 0,000

Απορρίµµατα γυαλιού * 0,010 Υπολείµµατα ανόργανων ουσιών 21.792,668

Απορρίµµατα χαρτιού και χαρτονιού 473,846 Υπολείµµατα ανόργανων ουσιών (εκτός των υπολειµµάτων καύσεων) * 14,814

Απορρίµµατα ελαστικού 48,244 Υπολείµµατα καύσεων 15.482,623

Απορρίµµατα πλαστικών ουσιών 755,493 Υπολείµµατα καύσεων * 39,401

Απορρίµµατα ξυλείας 745,221 Μολυσµένα εδάφη και λυµατολάσπες βυθοκόρησης * 0,000

Απορρίµµατα ξυλείας * 0,000 Στερεοποιηµένα, σταθεροποιηµένα ή υαλοποιηµένα απόβλητα 16,869

Απορρίµατα υφαντουργίας 16,146 Στερεοποιηµένα, σταθεροποιηµένα ή υαλοποιηµένα απόβλητα * 0,000



Από την ανάλυση της παραγωγής στερεών αποβλήτων κατά περιοχή και τρόπο διάθεσης τους, προκύπτει ότι το 62,58% του συνόλου παράγεται στη Κεντρική και Νότια Ελλάδα (12,3% στην Αττική), το 34,97% στη Β. Ελλάδα και το 2,45% στην Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου. Το 92,7% εναποτίθεται επί του εδάφους και µόλις το 7,3% υφίσταται κάποιας µορφής επεξεργασία.

∆ιατεθείσες ποσότητες στερεών αποβλήτων κατά περιοχή και τρόπο(2006)

38.399,162

14.509,462

17.755,188

5.118,151

1.016,3613.213,919

42,918

3.167,003

0,007 3,9910,000

5.000,000

10.000,000

15.000,000

20.000,000

25.000,000

30.000,000

35.000,000

40.000,000

45.000,000

Σύνολο Χώρας Βόρεια Ελλάς Κεντρική Ελλάς Αττική Νήσοι Αιγαίου,Κρήτη

Εναπόθεση εντός ή επί του εδάφους Επεξεργασία στο έδαφος, απόρριψη σε θάλασσες κ.τ.λ.


Παρά την πρόοδο των τελευταίων ετών, η χώρα µας παρουσιάζει σοβαρές ανεπάρκειες στον τοµέα της διαχείρισης ΑΣΑ αφού χρησιµοποιούνται ακόµη παρωχηµένες και περιβαλλοντικά επικίνδυνες τεχνικές όπως οι χωµατερές, ενώ οι ΧΥΤΑ φαίνεται ότι αποτελούν προσωρινή λύση που µεσοπρόθεσµα εγκυµονεί σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον (ρύπανση υπογείων υδάτων, παραγωγή διοξινών σε περιπτώσεις πυρκαγιάς, πιθανή διαφυγή µεθανίου). Σήµερα το µεγαλύτερο µέρος (περίπου 85%) των αστικών στερεών αποβλήτων εναποτίθεται στους ΧΥΤΑ (Χώρους υγειονοµικής ταφής απορριµµάτων) ενώ τα υπόλοιπα σε χωµατερές (που από το 2008 θεωρούνται παράνοµες). Σύµφωνα µε τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία του Ολοκληρωµένου Πληροφοριακού Συστήµατος παρακολούθησης των ΧΑ∆Α τον Ιούλιο του 2010 λειτουργούσαν ακόµη στη χώρα µας 254 χωµατερές, 449 βρίσκονταν σε διαδικασία αποκατάστασης, ενώ 2.333 είχαν ήδη αποκατασταθεί. Τα µεγαλύτερα προβλήµατα εντοπίζονται στις περιφέρειες Πελοποννήσου, Κεντρικής Μακεδονίας, Στερεάς και ∆υτικής Ελλάδος και Νοτίου Αιγαίου. Μέχρι το τέλος του 2010 η χώρα µας ήταν υποχρεωµένη να κλείσει και τις υπόλοιπες χωµατερές(2η προειδοποιητική επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 28/10/2010) διότι σε διαφορετική περίπτωση η Ε.Ε. θα προσφύγει στο Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο ζητώντας την επιβολή αυστηρότερων προστίµων για κάθε χωµατερή (Σύµφωνα µε δηµοσιογραφικές πληροφορίες το ηµερήσιο πρόστιµο θα ανέλθει σε 34.000 ευρώ για κάθε ενεργή χωµατερή). Υπό την πίεση των εξελίξεων αυτών το ΥΠΕΚΑ ανακοίνωσε στις 31/12/2010 ότι τερµατίζεται άµεσα η λειτουργία 96 ΧΑ∆Α, 18 ΧΑ∆Α το πρώτο τρίµηνο του 2011 και 63 ΧΑ∆Α το πρώτο εξάµηνο του 2011. Ειδικά για την Περιφέρεια Πελοποννήσου δροµολογήθηκε ο τερµατισµός λειτουργίας του συνόλου των 75 ΧΑ∆Α έως τον Σεπτέµβριο του 2011.


Λειτουργούσες ΧΑ∆Α ανά περιφέρεια (Ιούλιος 2010)

8 8

19

27

0 1 0

11

41

5

31

75

28

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Αν.

Μακεδονία

- Θράκη

Αττική

Β. Αιγαίο

∆. Ελλάδα

∆. Μακεδονία

Ηπειρος

Θεσσαλία

Ιόνια Νησιά

Κεντρική Μακεδονία

Κρήτη

Ν. Αιγαίο

Πελοπόννησος

Στερεά

Ελλάδα

Πηγή: Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα παρακολούθησης των ΧΑ∆Α

Η διαδικασία διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων είναι σχετικά απλή: Τα ΑΣΑ από τους κάδους συλλογής φορτώνονται στα απορριµµατοφόρα και µεταφέρονται στους σταθµούς µεταφόρτωσης (10 τοπικοί και ένας κεντρικός στην Αττική και 3 στη Θεσσαλονίκη). Από τους σταθµούς µεταφόρτωσης καταλήγουν σε κάποιον από τους ΧΥΤΑ (Πανελλαδικά λειτουργούν 65 ΧΥΤΑ ενώ επιπλέον 32 βρίσκονται υπό κατασκευή και 41 σε προκατασκευαστική φάση. Το περιεχόµενο των µπλέ κάδων (ανακυκλώσιµα) καταλήγει σε κάποιο από τα 25 Κ∆ΑΥ που λειτουργούν στη χώρα και τα διαχειρίζεται η Ελληνική Εταιρία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης. Υπάρχουν επίσης κάποια εργοστάσια επεξεργασίας κυρίως µε τη µέθοδο της κοµποστοποίησης (2 σε λειτουργία, ένα κλειστό λόγω αδυναµίας διάθεσης της παραγωγής του και 2 σε δοκιµαστική λειτουργία), ενώ τα επόµενα χρόνια προγραµµατίζεται η λειτουργία άλλων 16 µονάδων κυρίως τεχνολογίας ΜΒΕ-Βιοξήρανσης και Ενεργειακής αξιοποίησης.

Υφιστάµενα εργοστάσια επεξεργασίας ΑΣΕ

Τοποθεσία

∆υναµικότητα επεξεργασίας

(τ./ετος) Εναρξη

λειτουργίας Μέθοδος(Τεχνολογία) Κόστος

Φυλή (Αττική) 400.000 2004 Κοµποστοποίηση 64.000.000

Χανιά 70.000 2005 Κοµποστοποίηση 25.800.000

Καλαµάτα 32.000 1997 Κοµποστοποίηση 7.000.000

Ηράκλειο 70.000 2010

(δοκιµαστικά) Βιοξήρανση 24.302.982

Κεφαλονιά 10.000 2010

(δοκιµαστικά) Βιοξήρανση 2.000.000 Πηγή: EPTA-EUROCONSULTANS


Ανακύκλωση

Ανακύκλωση συσκευασιών: Μέχρι σήµερα η ανακύκλωση συσκευασιών, λόγω και του οικονοµικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει, ήταν η σηµαντικότερη δραστηριότητα του κλάδου. Σύµφωνα µε τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Eurostat (2007) από το σύνολο των αποβλήτων συσκευασίας ανακυκλώνονταν στη χώρα µας περίπου το 48% (έναντι 66,9% της Γερµανίας, 57% της Γαλλίας, 56,8% της Ιταλίας, 56,3% της Ισπανίας, 48,2% της Πολωνίας, 46,4% της Ουγγαρίας και 30% της Ρουµανίας).

Παραγωγή και % ανακύκλωσης αποβλήτων συσκευασιών στην Ελλάδα (2007)

Υλικά Παραγωγή αποβλήτων

συσκευασίας Ανακυκλωθέντα % Ανακύκλωσης (%)

Γυαλί 150.000 27.000 18,0% Πλαστικό 295.000 40.500 13,7% Χαρτί 400.000 318.000 79,5%

Σύνολο 145.000 73.500 5,9% Αλουµίνιο 25.000 8.500 34,0% Μέταλλα

Σίδηρος 120.000 65.000 54,2% Ξύλο 60.000 45.000 75,0% Λοιπά 0 0 0,0% Σύνολο 1.050.000 504.000 48,0%

Σηµαντική πρόοδος σηµειώθηκε τα τελευταία χρόνια µε την ανάπτυξη των συστηµάτων εναλλακτικής διαχείρισης που επέφεραν κάποιον εξορθολόγισµό(από περιβαλλοντική αλλά και οικονοµική άποψη) της όλης διαδικασίας. Στην εναλλακτική διαχείριση συσκευασιών και αποβλήτων συσκευασίας δραστηριοποιούνται 3 συλλογικά και 1 ιδιωτικό σύστηµα εναλλακτικής διαχείρισης: Το Συλλογικό Σύστηµα Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης Συσκευασιών «Σ.Σ.Ε.∆.- ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ» της ΕΕΑΑ Α.Ε., το Συλλογικό Σύστηµα Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης Συσκευασιών Ορυκτελαίων «Κέντρο Εναλλακτικής Περιβαλλοντικής ∆ιαχείρισης Α.Ε. - ΚΕΠΕ∆ ΑΕ», το Συλλογικό Σύστηµα Ανταποδοτικής Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης Συσκευασιών «ΑΝΤΑΠΟ∆ΟΤΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ» και το ατοµικό σύστηµα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών ιδιωτικής ετικέτας της Α.Β. Βασιλόπουλος Α.Ε..Το σύστηµα της Ε.Ε.Α.Α. (µπλε κάδοι) είναι το µεγαλύτερο και καλύπτει 648 ∆ήµους µε περίπου 7.6 εκ. κάτοίκους και περίπου 1.600 επιχειρήσεις σε όλη την Ελλάδα. Το 2009 αξιοποίησε 432.013 τόνους αποβλήτων συσκευασιών από τους 98.177 µπλε κάδους που διαθέτει .

Πορεία του συστήµατος Εναλλακτικής διαχείρισης συκευασιών της ΕΕΑΑ ∆είκτης 2006 2007 2008 2009

Εξυπηρετούµενοι κάτοικοι (σωρευτικά σύνολα)(1) 4.297.977 6.115.297 6.592.498 7.554.699

Συµβεβληµένοι ∆ήµοι (σωρευτικά σύνολα) (2) 337 446 610 648

Κ∆ΑΥ (σωρευτικά σύνολα) 12 15 18 22

Κάδοι (σωρευτικά σύνολα) 25.103 51.602 76.530 98.177

Οχήµατα συλλογής (σωρευτικά σύνολα) 95 140 236 327

Τσάντες που έχουν διανεµηθεί (σωρευτικά σύνολα) 710.000 1.208.650 1.753.150 2.083.800

Θέσεις εργασίας (σωρευτικά σύνολα) (3) 510 680 1.052 1.578

∆απάνες λειτουργίας ΕΕΑΑ (εκατ. €) 15,6 20,1 24 31,2

Επενδύσεις (εκατ. €) 9,1 10 25,9 4,6

Σύνολο Εκροών (εκατ. €) 24,7 30,1 49,9 35,9

Ποσότητες αποβλ. συσκευασίας που αξιοποιήθηκαν (τόνοι)(4) 266.623 344.362 400.033 432.013

Ποσότητες χαρτιού εντύπων που αξιοποιήθηκαν (τόνοι) 19.660 35.245 56.512 79.146

(1)Περιλαµβάνονται οι ΟΤΑ ή οι φορείς διαχείρισης δηµοτικών αποβλήτων µε τους οποίους έχει υπογραφεί σύµβαση συνεργασίας, συµπεριλαµβανοµένων περίπου 0,5 εκατ. κατοίκων των ΟΤΑ µελών του ΕΣ∆ΚΝΑ µε τους οποίους δεν υπάρχει απευθείας συµφωνία.. (2)Περιλαµβάνονται οι ΟΤΑ µε τους οποίους έχουν υπογραφεί συµβάσεις άµεσα ή µέσω διαδηµοτικών φορέων. (3) Περιλαµβάνει τις άµεσες θέσεις εργασίας στη συλλογή και τη διαλογή.


Εναλλακτική διαχείριση ελαστικών αυτοκινήτων: Στην εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων λιπαντικών

δραστηριοποιείται η ECO-ELASTIKA η οποία συλλέγει τα µεταχειρισµένα ελαστικά και στη συνέχεια τα προωθεί

για ανακύκλωση(παραγωγή τρίµµατος ελαστικού) ή ενεργειακή αξιοποίηση (τσιµεντοβιοµηχανία). Τα

συλλεχθέντα το 2009 ανέρχονται σε περίπου 48.442 τόνους ή 96% περίπου των παλαιών ελαστικών που

απορρίπτονται ετησίως στην χώρα µας.

Εξέλιξη της συλλογής και αξιοποίησης µεταχειρισµένων ελαστικών (σε τόνους)

2004-2005 2006 2007 2008 2009 6µηνο 2010

Συλλεχθέντα 54.196 48.244 54.638 52.620 48.442 20.849

Αξιοποιηθέντα 27.047 41.380 46.697 52.230 46.367 µ.δ.

Πηγή: ECO-ELASTIKA

Το 64,6% των συλλεχθέντων ελαστικών ανακυκλώνεται(µηχανική κοκκοποίηση), το 18% αξιοποιούνται ενεργειακά στην Ελλάδα, το 14% ενεργειακά στο εξωτερικό ενώ το υπόλοιπο αποθηκεύεται. Σήµερα λειτουργούν 8 µονάδες επεξεργασίας ελαστικού (δύο στην Αττική και από µία στην Φθιώτιδα, στα Οινόφυτα, στην Κοµοτηνή, στην Πάτρα, στη Λάρισα και στην Πέλλα) και µία (1) µονάδα ενεργειακής αξιοποίησης (ΤΙΤΑΝ- Αττική).

Ανακύκλωση αυτοκινήτων: Έως το τέλος του 2008 το σύστηµα εναλλακτικής διαχείρισης Ε∆ΟΕ Α.Ε. είχε

αναπτυχθεί σε 35 Νοµούς της χώρας όπου λειτουργούν 56 ∆ιαλυτήρια ΟΤΚΖ και 15 Σηµεία Συλλογής ΟΤΚΖ και

σταδιακά επεκτείνεται και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Από τα παραπάνω κέντρα ανακυκλώθηκαν 62.696 ΟΤΚΖ. Η

ανακύκλωση ανά ΟΤΚΖ υπερκαλύπτει τον στόχο του 80% που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πορεία της ανακύκλωσης οχηµάτων

5.9501.080 25.079

43.67654.781 54.388

177.182

560

4.090

6.1227.915

12.025

17.284

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

ΟΧΗΜΑΤΑ ΑΠΟ Ι∆ΙΩΤΕΣ ΟΧΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ∆ΗΜΟΥΣ

Πηγή: Ε∆ΟΕ

Ανακύκλωση ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού: Η Κοινοτική αλλά και η Ελληνική νοµοθεσία θεωρούν τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού (ΑΗΗΕ) ως απόβλητα προτεραιότητας, λόγω της επικινδυνότητάς τους, της υψηλής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης που προκαλούν και της ταχύτατης αύξησης του όγκου παραγωγής τους. Εκτιµάται ότι η ετήσια παραγωγή ΑΗΗΕ στη χώρα µας υπερβαίνει τις 200.000 τόνους που ισοδυναµούν περίπου σε 19 κιλά/κάτοικο ετησίως.


Τα τελευταία χρόνια η χώρα µας σηµείωσε σηµαντική πρόοδο στον τοµέα αυτόν, κυρίως µετά τη δηµιουργία το 2004 του πανελλήνιας εµβέλειας εναλλακτικού συστήµατος που διαχειρίζεται η Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ. Όπως προκύπτει από τον ακόλουθο πίνακα η πορεία της ανακύκλωσης ΗΗΕ ήταν θεαµατική και αρκετά επιτυχής αφού ήδη από το 2008 υπερκάλυψε τον στόχο που είχε τεθεί από την Ε.Ε. για τη χώρα µας για τα οικιακά ΗΗΕ.

Πορεία της ανακύκλωσης ΗΗΕ (σε τεµάχια) Κατηγορία ΑΗΗΕ

2005-6 2007 2008 5µηνο 2009

Ψυγεία 46.378 122.936 196.305 100.203 Κλιµατιστικά 300 6.819 11.227 16.550 Λευκές συσκευές 101.994 285.960 625.810 259.052

Μικρές οικιακές συσκευές 147.843 94.945 310.426 184.642 Οθόνες 23.497 50.995 141.835 54.815

Εξοπλισµός πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών 74.648 196.497 413.198 250.835 Τηλεοράσεις 35.076 90.091 191.271 128.331

Καταναλωτικά είδη 15.604 16.600 66.774 20.461 Φωτιστικά είδη 0 3.468 44.279 13.993 Λαµπτήρες 0 62.819 93.759 41.544

Ηλεκτρικά & ηλεκτρονικά εργαλεία 2.290 18.223 25.299 7.793 Παιχνίδια και εξοπλισµός ψυχαγωγίας & αθλητισµού 633 1.845 3.605 13.442 Ιατροτεχνολογικά προϊόντα 346 303 242.701 424 Οργανα παρακολούθησης & ελέγχου 0 1.018 8.932 343 Συσκευές αυτόµατης διανοµής 18 2.321 3.472 4.705 ΣΥΝΟΛΟ 511.446 985.780 2.326.677 1.055.589

Πηγή: Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ

Η επεξεργασία των ΑΗΗΕ γίνεται σήµερα σε 7 συµβεβληµένες µονάδες επεξεργασίας ΑΗΗΕ σε όλη τη χώρα, εκτός των λαµπτήρων που η επεξεργασία τους πραγµατοποιείται στο Βέλγιο. H εφαρµοζόµενη µέθοδος επεξεργασίας είναι η πλήρης αποσυναρµολόγηση και η επιλεκτική αποµάκρυνση των στοιχείων που απαιτεί η νοµοθεσία (µόλυβδος, υδράργυρος, κάδµιο, εξασθενές χρώµιο, πολυβρωµοδιφαινύλια, πολυβρωµοδιφαινυλαιθέρες, CFC, κ.τ.λ.).

Λόγω της επικινδυνότητας των λαµπτήρων νέας τεχνολογίας το 2009(ΦΕΚ 317Β/20/2/2009) εγκρίθηκε η λειτουργία του συλλογικού συστήµατος εναλλακτικής διαχείρισης Φωτιστικών Ειδών και Λαµπτήρων «ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ», στο οποίο συµµετέχουν οι εταιρείες παραγωγής και εισαγωγής φωτιστικών ειδών και εισαγωγείς λαµπτήρων. (∆εν έχουν δηµοσιευθεί ακόµη στατιστικά στοιχεία).

Συλλογικό σύστηµα εναλλακτικής διαχείρισης χρησιµοποιηµένων µπαταριών και συσσωρευτών: Έχουν εγκριθεί και λειτουργούν στη χώρα µας 3 συλλογικά συστήµατα εναλλακτικής διαχείρισης που είναι : α) Το πανελλαδικής εµβέλειας συλλογικό σύστηµα εναλλακτικής διαχείρισης φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών ΣΣΕ∆ΦΗΣΣ που µετονοµάσθηκε σε ΑΦΗΣ. β) Το πανελλαδικής εµβέλειας συλλογικό σύστηµα εναλλακτικής διαχείρισης συσσωρευτών οχηµάτων και βιοµηχανίας ΣΥ∆ΕΣΥΣ και γ) το συλλογικό σύστηµα εναλλακτικής διαχείρισης συσσωρευτών οχηµάτων ΣΕ∆ΙΣ - Κ που δραστηριοποιείται στην Περιφέρεια Κρήτης.

Στις φορητές µπαταρίες η ΑΦΗΣ Α.Ε. µέσω 39.300 κάδων συλλογής πανελλαδικά (το µεγαλύτερο δίκτυο στην Ευρώπη σε απόλυτους αριθµούς µετά τη Γερµανία) κατόρθωσε ήδη να υπερκαλύψει τους στόχους που τέθηκαν από την κοινοτική νοµοθεσία για το 2012(Στόχος η συλλογή του 25% κατά βάρος των φορητών µπαταριών που διακινούνται στη χώρα µέχρι την 26/9/2012 και το 45% αυτών που θα διακινούνται στη χώρα µέχρι την 26/9/2016). Το 2008 συλλέχθηκαν 496 τόνοι µπαταριών σε σύνολο 1.200 τόνων που εκτιµάται ότι πωλήθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους(περίπου 26% των χρησιµοποιηµένων φορητών ηλεκτρικών στηλών & συσσωρευτών).

Στους συσσωρευτές οχηµάτων και βιοµηχανίας σηµειώθηκε επίσης σηµαντική πρόοδος αφού το 2009 συλλέχθηκαν από τα εγκεκριµένα συστήµατα ΣΥ∆ΕΣΥΣ Α.Ε., ΣΕ∆ΙΣ–Κ, και τους συνεργαζόµενους συλλέκτες –


ανακυκλωτές, το σύνολο των χρησιµοποιηµένων συσσωρευτών µολύβδου οξέος οι οποίοι ανακυκλώθηκαν σε εγκαταστάσεις της χώρας µας.

Αποτελέσµατα ανακύκλωσης Συσσωρευτών οχηµάτων και βιοµηχανίας

2004-5 2006 2007 2008 2009

Ποσότητα Παραγοµένων αποβλήτων(σε τόνους) 35.556 37.911 39.593 41.393 46.300

Συλλεχθείσα ποσότητα (σε τόνους) 21.300 24.600 27.700 31.000 46.300

Ποσοστό συλλογής(%) 60% 65% 70% 75% 100%

Συλλεχθείσα ποσότητα Pb- οξέος(σε τόνους) 21.040 18.000 7.000 8.844 13.005

Πηγή: ΣΥ∆ΕΣΥΣ, ΣΕ∆ΙΣ-Κ

Ανακύκλωση αποβλήτων λιπαντικών ελαίων: Στην εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων λιπαντικών

ελαίων δραστηριοποιείται η εταιρία Ελληνική Τεχνολογία Περιβάλλοντος ΑΕ η οποία το 2008 συνέλλεξε 38.900

τόνους που προωθήθηκαν στις µονάδες αναγέννησης της χώρας µας. Η ποσότητα αυτή αντιπροσωπεύει

περίπου το 72% του συνόλου των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων που παρήχθησαν στη χώρα (54.000 τ.). Τα

υπόλοιπα καίγονται ή ρίπτονται ανεξέλεγκτα µε σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Εναλλακτική ∆ιαχείριση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων: Τα απόβλητα από τις διάφορες οικοδοµικές εργασίες (κατασκευές, κατεδαφίσεις, κ.τ.λ.) ανέρχονται σε αρκετά εκατ. τόνους ετησίως (περίπου 6,5 εκατ. Τόνους ετησίως). Μέχρι σήµερα δεν υπάρχει ένα οργανωµένο δίκτυο συλλογής, διαχείρισης και αξιοποίησης τους, µε αποτέλεσµα τη δηµιουργία σηµαντικών περιβαλλοντικών προβληµάτων εξαιτίας της ανεξέλεγκτης διάθεσής τους. Με την ΚΥΑ της 19/8/2010 για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων εκσκαφών, κατεδαφίσεων και κατασκευών (ΑΕΚΚ), δηµιουργείται το απαραίτητο θεσµικό πλαίσιο για την ανακύκλωση και επαναχρησιµοποίηση των υλικών αυτών τόσο στα Ιδιωτικά όσο και στα ∆ηµόσια έργα, σύµφωνα µε τον ν.2939/2001. Καθορίζονται επίσης οι ποσοτικοί στόχοι για την ανακύκλωση και αξιοποίηση των ΑΕΚΚ, που είναι 30% µέχρι το τέλος του 2012, 50% µέχρι το τέλος του 2015 και 70% µέχρι το 2020. Αρµόδια αρχή για την εφαρµογή της Υπουργικής Απόφασης θα είναι ο Εθνικός Οργανισµός Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.∆.Σ.Α.Π.). Οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας των ΑΕΚΚ θα περιλαµβάνουν χώρους υποδοχής, διαλογής και αποθήκευσης των ανακτηµένων υλικών καθώς και χώρους επεξεργασίας / ανακύκλωσης και αποθήκευσης των δευτερογενών προϊόντων. Η επεξεργασία των ΑΕΚΚ θα πραγµατοποιείται σε χώρους που θα εγκρίνονται ως κατάλληλοι, σύµφωνα µε τις διατάξεις της κείµενης νοµοθεσίας ή σε χώρους ανενεργών ή ενεργών λατοµείων. Τα επεξεργασµένα αδρανή θα µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως «προϊόντα δοµικών κατασκευών» σε κτίρια ή και έργα υποδοµής, ενώ τα αδρανή κατάλοιπα που προκύπτουν από την επεξεργασία των ΑΕΚΚ, καθώς και τα χώµατα, οι πέτρες και τα µπάζα εκσκαφών θα αξιοποιούνται σε εργασίες επιχωµατώσεων, αποκαταστάσεις ανενεργών και εν ενεργεία λατοµείων, ανεξέλεγκτων χωµατερών, επικαλύψεις χώρων υγειονοµικής ταφής και γενικά στην αναµόρφωση υποβαθµισµένων τοπίων ή αναπλάσεων χώρων.

Εναλλακτική ∆ιαχείριση Επικίνδυνων Αποβλήτων: Υπάρχουν 2 ΧΥΤΑ επικίνδυνων Αποβλήτων και µια µονάδα καύσης νοσοκοµειακών αποβλήτων στην Αττική (του Ενιαίου Φορέα). Λειτουργούν επίσης πολλοί κλίβανοι αποτέφρωσης στα νοσοκοµεία και τις ιδιωτικές κλινικές.


5. Οικονοµικά στοιχεία: Η διαχείριση αποβλήτων είναι µια σχετικά νέα δραστηριότητα και η ανάλυση των οικονοµικών µεγεθών δεν επιτρέπει την συναγωγή ασφαλών συµπερασµάτων για την πορεία της. Αρκετές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο δεν βρίσκονται ακόµη σε πλήρη λειτουργία, ή έχουν και άλλες δραστηριότητες, µε συνέπεια η οµαδοποίηση τους να µην επιτρέπει την εξαγωγή αξιόπιστων συµπερασµάτων. Για τη δηµιουργία του δείγµατος έγινε συσχέτιση των στοιχείων του ΥΠΕΚΑ και της βάσης ισολογισµών µας, ώστε να επιλεγούν οι εταιρίες που δραστηριοποιούνται κυρίως στην διαχείριση ή την ανακύκλωση ΣΑ. Στη συνέχεια έγιναν ενοποιήσεις στοιχείων: α) για όλες τις εταιρίες που πού ήταν σε φάση εµπορικής λειτουργίας κατά την τελευταία 3ετία και είχαν σαν κύρια δραστηριότητα τη διαχείριση αποβλήτων ή την ανακύκλωση. ∆ηµιουργήθηκε ένα κοινό δείγµα 47 επιχειρήσεων ώστε τα ενοποιηµένα στοιχεία να είναι οµοειδή και συγκρίσιµα για τις 3 χρήσεις. β) για τις εταιρίες κάθε υποκλάδου που βρίσκονταν σε φάση εµπορικής λειτουργίας σε µία από τις τελευταίες 3 χρήσεις. Η επιλογή αυτή έγινε διότι σε επίπεδο υποκλάδων δεν ήταν δυνατή η δηµιουργία κοινού δείγµατος µε επαρκή αριθµό εταιριών. Από την ανάλυση των οικονοµικών στοιχείων του κοινού δείγµατος(47 εταιρίες) προκύπτει ικανοποιητική αύξηση των πωλήσεων (15% το 2008 και 6,4% το 2009) µε σηµαντική µείωση όµως του µικτού περιθωρίου κέρδους και των λοιπών δεικτών αποδοτικότητας. Η δανειακή επιβάρυνση παραµένει σε χαµηλά επίπεδα, αλλά ο δείκτης κάλυψης χρηµατοοικονοµικών δαπανών παρουσιάζει σοβαρή επιδείνωση λόγω κυρίως της χαµηλής αποτελεσµατικότητας.

∆ιαχείριση και Ανακύκλωση ΣΑ Κοινό δείγµα 47 εταιριών Αριθµός εταιριών 47 47 47

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ 2007 2008 2009

∆ιαχείριση και Ανακύκλωση ΑΣΑ ΚΑΘΑΡΑ ΠΑΓΙΑ 63.792.911 76.813.800 66.965.456 ΓΗΠΕ∆Α - ΟΙΚΟΠΕ∆Α 3.553.157 4.490.939 3.558.096 ΚΤΙΡΙΑ-ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 82.705.348 102.982.366 101.433.619 ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 7.000 7.000 0 ΑΣΩΜΑΤΕΣ ΑΚΙΝΗΤΟΠ.-∆ΑΠ.ΠΟΛ.ΑΠΟΣΒ. 8.520.728 8.303.162 8.661.787 ΜΕΙΟΝ ΣΥΣΣΩΡΕΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ 36.289.509 47.190.670 54.472.520

ΑΠΟΣΒ. ΚΤΙΡΙΩΝ-ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 31.236.763 42.085.100 48.652.463 ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΜΗΧΑΝ. ΕΞΟΠΛ. 3.000 4.000 0 ΑΠΟΣΒ.∆ΑΠΑΝ.ΠΟΛ.ΑΠΟΣΒ.-ΑΣΩΜ.ΑΚΙΝ. 5.049.744 5.101.572 5.820.060 ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ 933769 1.374.338 1.244.575 ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ 4362422 6.846.667 6.539.901

ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ 3.611.833 3.892.897 3.660.126 ΕΤΟΙΜΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ-ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ 3.148.279 3.469.667 3.279.396 ΥΛΕΣ & ΥΛΙΚΑ 463.555 423.230 380.728 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ 70.104.213 70.642.892 81.227.733 ΑΠΑΙΤ. ΠΕΛΑΤΩΝ-ΓΡΑΜΜ.ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ 66.443.925 65.162.033 69.269.359

ΧΡΕΩΓΡΑΦΑ 121758 517.859 120.258 ΛΟΙΠΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ 3538532 4.962.998 11.838.115 ΤΑΜΕΙΟ - ΤΡΑΠΕΖΕΣ 66.010.797 56.357.662 48.947.426

ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ 203.519.752 207.707.260 200.800.738

ΠΑΘΗΤΙΚΟ 2007 2008 2009

Ι∆ΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 142.355.290 133.658.390 130.101.403

ΜΕΤΟΧΙΚΟ-ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 33.686.873 36.655.073 31.281.131

ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ 106.121.189 101.481.781 88.319.797

Α∆ΙΑΝ. ΚΕΡ∆Η - ΣΥΣΣ. ΖΗΜΙΕΣ 2.547.226 -4.478.458 10.500.472

ΜΕΣΟ.& ΜΑΚΡΟ. ΥΠΟΧ.& ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ 4.919.384 5.016.882 7.739.267

ΜΕΣΟΜΑΚΡ. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ 4.393.840 4.660.956 7.382.941

ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ 525.544 355.923 356.326

ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ 56.245.083 69.031.990 62.960.072

ΟΦΕΙΛΕΣ ΣΕ ΤΡΑΠ.-∆ΟΣΕΙΣ Μ.∆ΑΝΕΙΩΝ 12.279.129 14.298.420 10.541.485

ΓΡΑΜ. ΠΛΗΡΩΤΕΑ-ΠΡΟΜ/ΤΕΣ-ΠΙΣΤΩΤΕΣ 25.369.663 32.079.601 28.071.809

ΜΕΡΙΣΜ.ΠΛΗΡΩΤ.-ΚΕΡ∆Η ΠΡΟΣ ∆ΙΑΝΟΜΗ 3.621.880 2.264.743 3.680.223

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΜΕΤΟΧΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ 802.000 21.000 0

ΛΟΙΠΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ 14.172.407 20.368.226 20.666.556

ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ 203.519.752 207.707.260 200.800.738


ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΗΣΕΩΣ 2007 2008 2009

ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ (ΠΩΛΗΣΕΙΣ) 127.875.276 147.022.858 156.402.994

ΜΕΙΟΝ ΚΟΣΤΟΣ ΠΩΛΗΘΕΝΤΩΝ 97.292.820 122.946.323 137.308.743

ΜΙΚΤΟ ΚΕΡ∆ΟΣ 30.582.458 24.076.537 19.094.249

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ & ΛΟΙΠΑ ΛΕΙΤ. ΕΣΟ∆Α 4.412.364 5.215.968 2.463.528

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ∆ΑΠΑΝΕΣ 1.240.208 1.529.465 1.320.075

ΛΟΙΠΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟ∆Α 21.265.639 24.542.623 22.368.019

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ 12.488.971 3.220.410 -2.130.312

ΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟ∆Α 1.834.200 3.648.512 3.900.598

ΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟ∆Α 1.402.304 13.315.976 1.950.170

ΑΠΟΣΒ. ΕΚΤΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΟΛΗΘΕΝΤΩΝ 52.569 56.323 59.603

ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ 11.539.737 14.059.650 11.965.190

ΑΠΟΣΒ. ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΩΛΗΘΕΝΤΩΝ 11.487.168 14.003.327 11.905.587

ΚΕΡ∆ΟΣ ΠΡΟ ΦΟΡΟΥ ΕΙΣΟ∆ΗΜΑΤΟΣ 12.868.299 -6.503.382 -239.489

ΚΑΘΑΡΑ ΜΕΡΙΣΜΑΤΑ 3.559.321 2.227.955 3.764.096

ΑΡΙΘΜΟ∆ΕΙΚΤΕΣ ΚΛΑ∆ΟΥ 2007 2008 2009

∆ιαχείριση και Ανακύκλωση ΑΣΑ

ΑΠΟ∆ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ Ι∆ΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ(1) % 9,0% -4,9% -0,2%

ΑΠΟ∆ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛAIOY(2) % 8,7% -4,7% -0,2%

ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡ∆ΟΥΣ % 24% 16% 12%

ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡ∆ΟΥΣ % 10% 2% -1%

ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡ∆ΟΥΣ(2) % 10% -4% 0%

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 0,90 1,10 1,15

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ Ι∆ΙΟΥ ΚΕΦ. X 0,93 1,14 1,22

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 2,30 1,80 2,05

ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ Ι∆ΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,43 0,55 0,54

ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ∆ΑΠΑΝΩΝ(2) :1 11,38 -3,25 0,82

ΣΧΕΣΗ Ι∆ΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,97 0,97 0,95

ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 2,39 1,78 2,00

ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 2,36 1,77 1,88

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ 17.470.963 5.503.799 21.927.787

ΑΠΑΣΧΟΛ.ΚΕΦΑΛΑΙΟ 147.274.669 138.675.270 137.840.666

Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 183 156 159

Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 78 79 64

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 14 12 10

(1)=ΠΡΟ ΦΟΡΟΥ ΕΙΣΟ∆.(2)=ΠΡΟ ΤΟΚΩΝ & ΠΡΟ Φ.ΕΙΣ.


Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται οι σηµαντικότεροι αριθµοδείκτες των επιµέρους υποκλάδων. Παρά τις σηµαντικές διαφοροποιήσεις που υπάρχουν, παρατηρείται γενικά µείωση των δεικτών αποτελεσµατικότητας αλλά σχετικά ικανοποιητικούς δείκτες διάρθρωσης. Οι περισσότεροι υποκλάδοι (µε εξαίρεση την ανακύκλωση ελαστικού και ΗΗΣ) παρουσιάζουν ικανοποιητική κερδοφορία και ικανότητα κάλυψης χρηµατοοικονοµικών δαπανών, ενώ και οι διαρθρωτικοί τους δείκτες κινούνται σχετικά ικανοποιητικά.

Σύγκριση αριθµοδεικτών ανά κατηγορία

Αποδοτικότητα ΙΚ Κάλυψη Χρηµ/κών

∆απανών 2007 2008 2009 2007 2007 2009 Συλλογή & Επεξεργασία ΣΑ 8,7% -2,3% 2,1% 0,48 0,62 0,54

Ανακύκλωση µετάλλων 6,4% 5,0% 8,5% 5,95 4,44 3,17

Ανακύκλωση απορριµµάτων 49,2% 36,8% 23,1% 8,36 5,65 3,90

Ανακύκλωση αυτοκινήτων 50,0% 14,0% 7,5% 3,58 1,65 1,55

Ανακύκλωση ελαστικού -2,5% -6,5% -3,6% -0,04 -0,74 -0,38

Ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών 40,4% 11,1% -4,9% 33,89 8,20 -2,11

Ανακύκλωση µπαταριών 56,1% 0,6% -2,3% 4,88 1,05 0,87

Ανακύκλωση πλαστικών 12,5% 9,7% 10,9% 20,03 15,67 26,74

Ανακύκλωση χαρτιού 284,6% 109,4% 142,9% 21,21 14,05 16,77

Περιθώριο Μικτού Κέρδους Απασχ.Κεφάλ./Καθ. Πάγια 2007 2008 2009 2007 2008 2009 Συλλογή & Επεξεργασία ΣΑ 22,9% 17,4% 14,7% 2,23 1,75 2,07

Ανακύκλωση µετάλλων 17,8% 14,4% 14,7% 1,03 1,38 2,07

Ανακύκλωση απορριµµάτων 18,8% 23,7% 24,9% 1,25 1,19 1,16

Ανακύκλωση αυτοκινήτων 13,9% 11,7% 13,0% 0,95 1,94 1,81

Ανακύκλωση ελαστικού 27,0% 23,3% 20,5% 1,07 1,05 0,90

Ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών 33,0% 17,5% 10,7% 5,25 3,73 3,11

Ανακύκλωση µπαταριών 18,8% 11,0% 15,2% 1,42 1,43 1,69

Ανακύκλωση πλαστικών 22,2% 20,3% 23,2% 1,60 1,63 1,65

Ανακύκλωση χαρτιού 49,3% 28,1% 29,8% 1,76 1,90 1,42

Περιθώριο Καθαρού Κέρδους Κυκλ.ΤαχύτηταΑπαιτήσεων 2007 2008 2009 2007 2008 2009 Συλλογή & Επεξεργασία ΣΑ 8,9% -2,0% 1,8% 180 160 166

Ανακύκλωση µετάλλων 8,2% 5,8% 1,8% 79 67 166

Ανακύκλωση απορριµµάτων 9,1% 10,8% 8,7% 82 113 144

Ανακύκλωση αυτοκινήτων 5,0% 1,8% 1,8% 56 63 91

Ανακύκλωση ελαστικού -14,9% -31,9% -21,5% 416 239 139

Ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών 25,7% 7,1% -3,9% 93 103 126

Ανακύκλωση µπαταριών 9,7% 0,2% -0,6% 35 45 29

Ανακύκλωση πλαστικών 9,9% 8,1% 10,2% 152 164 178

Ανακύκλωση χαρτιού 34,1% 19,0% 18,5% 259 101 118

Σχέση Ξένων/Ιδια Κεφάλαια Γενική Ρευστότητα 2007 2008 2009 2007 2008 2009 Συλλογή & Επεξεργασία ΣΑ 0,48 0,62 0,54 2,22 1,71 2,06

Ανακύκλωση µετάλλων 3,71 2,48 0,54 1,01 1,19 2,06

Ανακύκλωση απορριµµάτων 2,34 1,97 2,22 1,10 1,11 1,06

Ανακύκλωση αυτοκινήτων 4,15 3,72 3,59 0,98 1,70 1,55

Ανακύκλωση ελαστικού 0,74 0,75 0,81 1,25 1,11 0,75

Ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών 0,42 0,64 0,79 3,16 2,76 2,13

Ανακύκλωση µπαταριών 2,40 3,30 3,86 1,31 1,32 1,63

Ανακύκλωση πλαστικών 0,67 0,58 0,50 1,84 2,16 2,35

Ανακύκλωση χαρτιού 6,74 1,51 2,61 1,11 1,16 1,02 Πηγή: Piraeus Research


6. Η κατάσταση στο διεθνή και τον Ευρωπαϊκό χώρο Η διάθεση των αποβλήτων είναι ένα παγκόσµιο πρόβληµα το οποίο φαινοµενικά είναι οξύτερο στις ανεπτυγµένες χώρες. Αυτό οφείλεται κυρίως στη µεγαλύτερη παραγωγή αποβλήτων ανά κάτοικο στις ανεπτυγµένες χώρες (λόγω του υπερκαταναλωτισµού, της γενικευµένης βιοµηχανοποίησης-εµπορευµατοποίησης των αγροτικών προϊόντων, της σύστασης των αποβλήτων, κ.τ.λ.) αλλά και στη µεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του πληθυσµού στα περιβαλλοντικά προβλήµατα. Οι µεγαλύτεροι παραγωγοί αστικών αποβλήτων σε παγκόσµιο επίπεδο ήταν το 2005 οι ΗΠΑ (222.862.752 τόνους), η Ιαπωνία (51.607.000), η Γερµανία(49.563.000), το Μεξικό (36.087.800), το Ηνωµένο Βασίλειο(35.076.600), η Γαλλία(33.963.000), η Ιταλία(31.676.617), η Τουρκία(31.351.867), η Ισπανία(27.593.142) και η Κορέα (18.252.000).

Οι µεγαλύτεροι Παραγωγοί αστικών αποβλήτων(σε 000 t)

1990 1995 2000 2005

ΗΠΑ 186.167 193.869 215.578 222.863

Ιαπωνία 50.441 50.694 52.362 51.607

Γερµανία .. 44.390 50.132 49.563

Μεξικό 21.062 30.510 30.733 36.088

Ηνωµένο Βασίλειο 27.100 28.900 33.954 35.077

Γαλλία 26.220 28.253 31.232 33.963

Ιταλία 20.000 25.780 28.959 31.677

Τουρκία 22.315 27.234 30.617 31.352

Ισπανία .. 20.076 26.505 27.593

Κορέα 30.646 17.438 16.950 18.252

ΟΟΣΑ 479.000 526.000 586.000 614.000

ΕΕ15 156.000 184.000 208.000 222.000 Πηγή: OECD Environmental Data Compendium: 2009

Παραγωγή ΑΣΕ σε διάφορες χώρες(Kg/κατοικο 2005)

340

750

400 380

690

600

440 440

650

570 580

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Μεξικό

ΗΠΑ

Ιαπωνία

Κορέα

Αυστραλία

Γερµανία

Ελλάδα

Τουρκία

Ελβετία

ΕΕ15

ΟΟΣΑ

Πηγή: OECD Environmental Data Compendium: 2009

Το κόστος διαχείρισης αποβλήτων εξαρτάται από την χρησιµοποιούµενη τεχνολογία, τον βαθµό επεξεργασίας-ανακύκλωσης, τη σύσταση των αποβλήτων, την επικινδυνότητα, τον τρόπο τελικής διάθεσης, τις εξωτερικές οικονοµίες, κ.τ.λ.. Το κόστος διαχείρισης ανά κάτοικο εξαρτάται εκτός από τους προαναφερθέντες παράγοντες και από την παραγόµενη κατά κεφαλή ποσότητα απορριµµάτων, το επίπεδο οικονοµικής ανάπτυξης της χώρας


και τον βαθµό περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης του πληθυσµού. Όπως είναι λογικό το οικονοµικό κόστος εµφανίζεται πολύ υψηλότερο στις ανεπτυγµένες χώρες, αλλά αν ληφθούν υπόψη οι αρνητικές επιπτώσεις της κακής διαχείρισης στο περιβάλλον και τη δηµόσια υγεία το συνολικό κόστος για τις φτωχότερες χώρες ίσως είναι πολλαπλάσιο, λαµβάνοντας µερικές φορές διαστάσεις ανθρωπιστικής καταστροφής.

Στην Ευρώπη παρατηρείται τα τελευταία χρόνια µείωση της κατά κεφαλήν παραγωγής ΑΣΑ ιδιαίτερα στις πλέον ανεπτυγµένες χώρες και σηµαντική βελτίωση στη διαχείριση και την ανακύκλωση τους.


Εξέλιξη της παραγωγής ΑΣΑ στις χώρες της Ε.Ε. σε kg/κεφαλή (1996-2007) Παραγωγή ΑΣΑ kg/κάτοικο

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

EU15+EFTA 523 539 543 557 571 575 580 569 568 563 569 568

NMS12 359 364 341 354 360 338 347 335 328 362 368 368

EU27 486 500 496 511 523 521 528 516 514 517 523 522

Σύνολο EU-27 + EFTA + TR+CR

486 502 501 508 514 512 517 507 502 507 514 516

EU-15

Αυστρία 517 532 532 563 581 578 609 609 620 620 653 597

Βέλγιο 448 464 458 465 474 467 489 469 489 482 483 492

∆ανία 619 588 593 627 665 658 665 672 696 737 741 801

Φινλανδία 410 448 466 485 503 466 459 466 470 479 495 507

Γαλλία 486 497 508 509 516 528 532 513 523 532 538 541

Γερµανία 642 658 647 638 643 633 640 601 587 564 563 564

Ελλάδα 337 363 378 393 408 417 423 428 433 438 443 448

Ιρλανδία 524 547 557 581 603 705 698 736 745 740 804 788

Ιταλία 457 468 472 498 509 516 524 524 538 542 553 550

Λουξεµβούργο 589 607 629 650 658 650 656 684 683 678 684 694

Ολλανδία 563 590 593 599 616 615 622 610 625 624 622 630

Πορτογαλία 399 405 423 442 472 472 439 447 436 446 454 472

Ισπανία 536 561 566 615 662 658 645 655 608 597 599 588

Σουηδία 385 416 431 428 428 442 468 471 464 482 497 518

Ηνωµένο Βασίλειο

512 533 543 570 578 592 600 593 605 585 587 572

EFTA

Ισλανδία 437 445 452 457 466 469 478 485 506 521 570 566

Νορβηγία 632 619 647 596 615 635 677 696 724 759 793 824

Ελβετία 603 609 613 637 657 662 678 670 662 663 711 724

Νέα µέλη

Βουλγαρία 616 577 495 503 516 491 500 499 471 475 446 468

Κύπρος 642 650 664 670 680 703 709 724 739 739 745 754

Τσεχική ∆ηµοκρατία

310 318 293 327 334 273 279 280 278 289 296 294

Εσθονία 396 422 400 413 440 372 406 418 449 436 466 536

Ουγγαρία 468 487 484 482 445 451 457 463 454 460 468 456

Λετονία 263 254 247 244 270 302 338 298 311 310 411 377

Λιθουανία 400 421 443 350 363 377 401 383 366 376 390 400

Μάλτα 413 437 461 467 535 542 543 581 625 624 624 652

Πολωνία 301 315 306 319 316 290 275 260 256 319 321 322

Ρουµανία 333 333 284 322 363 345 383 350 345 377 388 379

Σλοβακία 275 275 259 261 254 239 283 297 274 289 301 309

Σλοβενία 590 589 584 551 513 479 407 418 417 423 432 441

Κροατία : : : : 350 346 228 298 504 504 : :

Τουρκία 471 503 510 463 458 457 450 445 421 438 415 430

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή


Οι κυριαρχούσες µέθοδοι διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων στην Ε.Ε. των 27, είναι η ανακύκλωση (40%), η απόθεση στο έδαφος (40%) και η θερµική αξιοποίηση (20%). Παρατηρούνται όµως σηµαντικές διαφοροποιήσεις µεταξύ των χωρών µελών, ανάλογα µε το επίπεδο οικονοµικής και κοινωνικής τους ανάπτυξης. Έτσι στις πλέον ανεπτυγµένες και ευαισθητοποιηµένες περιβαλλοντολογικά χώρες (Γερµανία, Ολλανδία, Σουηδία, Αυστρία και ∆ανία) το ποσοστό απόθεσης στο έδαφος είναι ασήµαντο, ενώ αντίθετα σε χώρες όπως η Ρουµανία, η Βουλγαρία και άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης η απόθεση αποτελεί την αποκλειστική σχεδόν µέθοδο διαχείρισης. Η χώρα µας παρά την πρόοδο που έχει επιτελέσει στον τοµέα της ανακύκλωσης απέθετε στο έδαφος το 77% περίπου των στερεών αποβλήτων της.

∆ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων στην Ε.Ε. των 27(2008)

40

1 3 4 713 13

4 8

23 2617

33

17

35 34 35 33

45

33

45

60

42

66

4859

65

20

113

10

9

1

19

3 9 10 17

11 32

36

36

54

27

49

3935

40

100 99 97 96 9386 87 83 83

77 75 7466 65 62

57 5550

4436

19

5 4 3 3 2

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

EU 27

Βουλγαρία

Ρουµανία

Μάλτα

Λιθουανία

Λετονία

Πολωνία

Κύπρος

Τσεχική ∆ηµοκρατία

Σλοβακία

Ελλάς

Εσθονία

Ουγγαρία

Σλοβενία

Πορτογαλία

Ιρλανδία

Ισπανία

Ηνωµένο

Βασίλειο

Φινλανδία

Ιταλία

Γαλλία

Λουξεµβούργο

Βέλγιο

∆ανία

Αυστρία

Σουηδία

Ολλανδία

Γερµανία

Ανακύκλωση Θερµική αξιοποίηση Απόθεση στο έδαφος

Πηγή: Eurostat MSW

Η µείωση των αποθέσεων στις ανεπτυγµένες Ευρωπαϊκές χώρες οφείλεται κυρίως στην εκτεταµένη χρήση τεχνολογιών θερµικής επεξεργασίας αποβλήτων µε ανάκτηση ενέργειας και µετάλλων(Waste to Energy/ WtE). Με τη µέθοδο αυτή(WtE) επιτυγχάνεται περιορισµός του όγκου των ΑΣΑ περίπου κατά 90% και του βάρους κατά 72-80% µε αδρανοποίηση των υπολειµµάτων και ταυτόχρονη παραγωγή ενέργειας(ηλεκτρικής ή θερµαντικής). Από την καύση 1.000 Kg ΑΣΑ αποµένουν 220 Kg τέφρας πυθµένα, 30 Kg ιπτάµενης τέφρας και 30 Kg µετάλλων, έχουµε δηλαδή µείωση της µάζας των απορριµµάτων κατά 720 Kg µε παράλληλη παραγωγή ηλεκτρισµού 450-650 Kwh και µείωση των αερίων θερµοκηπίου(συγκριτικά µε την απόθεση στο έδαφος) κατά 1 τόνο CO2. Άλλη σηµαντική επίπτωση από την χρήση της τεχνολογίας WtE είναι η διάσωση µεγάλων εκτάσεων γης αφού η απαιτούµενη έκταση για µία θερµική µονάδα είναι µόλις το 4,3% της έκτασης ενός ΧΥΤΑ ιδίας δυναµικότητας. Το 2008 λειτουργούσαν στην Ευρώπη 432 µονάδες WtE που επεξεργάζονταν συνολικά 69 εκατ. τόνους ΑΣΑ ετησίως µε τη µεγαλύτερη δυναµικότητα επεξεργασίας να συγκεντρώνεται στη Γερµανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία και τη Σουηδία.


7. Προβλήµατα Αµφιβολίες για την οικονοµική και περιβαλλοντική αποδοτικότητα των επιλογών. Όλες οι χρησιµοποιούµενες σήµερα µέθοδοι διαχείρισης στερεών αποβλήτων, παρουσιάζουν µειονεκτήµατα και πλεονεκτήµατα τα οποία πρέπει να λαµβάνονται υπόψη στην επιλογή τεχνολογίας ή στον προσδιορισµό του µεγέθους των µονάδων. Κρίσιµες παράµετροι σχεδιασµού είναι η ποιοτική και ποσοτική σύσταση των αποβλήτων, ο βαθµός ανάπτυξης της αγοράς, οι δυνατότητες αξιοποίησης των προϊόντων (RDF, Compost, ανακυκλωµένα), οι οικονοµίες κλίµακας και το κόστος επεξεργασίας. Από τις παραµέτρους αυτές εξαρτώνται όχι µόνο η οικονοµική αποτελεσµατικότητα (βιωσιµότητα επενδύσεων, κόστος διαχείρισης, κ.τ.λ.) αλλά και η αποδοτικότητα των επιλογών από τεχνική και περιβαλλοντική άποψη (µείωση αποθέσεων, αξιοποίηση δευτερογενών προϊόντων, µείωση οχλήσεων κ.τ.λ.). Ένα βασικό χαρακτηριστικό των ΑΣΑ στη χώρα µας είναι η πολύ υψηλή συµµετοχή των οργανικών(47% στην Ελλάδα έναντι 25% στις ΗΠΑ, 31,8% στη Γαλλία και 29,5% στη Ιταλία) και η σχετικά χαµηλή συµµετοχή ανακυκλώσιµων υλικών(γυαλί, µέταλλα, πλαστικό, κ.τ.λ.). Η ιδιαιτερότητα αυτή δηµιουργεί προβλήµατα διαχείρισης, διότι τα οργανικά είναι τα πιο δύσκολα απορρίµµατα και υποβαθµίζουν επίσης την ποιότητα άλλων ανακυκλώσιµων απορριµµάτων (χαρτί, κ.τ.λ.). Έτσι δοκιµασµένες µέθοδοι στις χώρες του εξωτερικού (µηχανική διαλογή, ανακύκλωση, καύση) έχουν εκ των πραγµάτων µικρότερη αποδοτικότητα στη χώρα µας και η εφαρµογή τους ίσως να µην είχε τα αναµενόµενα αποτελέσµατα.

Σύσταση ΑΣΑ σε διάφορες χώρες (σε %)

34,2

19,7 20,028,1

14,621,0

25,0

31,8

47,0 29,5

29,4

34,0

11,8

8,7

8,5

4,9

16,7

11,0

5,2

10,2

4,5

13,1

2,2

7,0

7,6

3,2

4,52,5

1,8

4,0

16,326,4

15,521,9

35,3

23,0

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ΗΠΑ Γαλλία Ελλάδα Ιταλία Ουγγαρία Πορτογαλία

Χαρτί Οργανικά Πλαστικό Γυαλί Μέταλλα Λοιπά(Υφάσµατα κ.τ.λ.)

Πηγή: OECD Environmental Data Compendium: 2009

Οι επιλογές που προκρίνονται σήµερα στη χώρα µας υπό την πίεση των εξελίξεων(πρόστιµα, αντιδράσεις κατοίκων, κορεσµός και έλλειψη νέων χώρων απόθεσης, κ.τ.λ.), πιθανόν να µην λαµβάνουν υπόψη τις όποιες ιδιαιτερότητες και ίσως αποδειχθούν εσφαλµένες σε βάθος χρόνου. Σύµφωνα µε περιβαλλοντικές οργανώσεις αλλά και επιστηµονικούς φορείς οι σχεδιαζόµενες τεράστιες µονάδες προεπεξεργασίας και επεξεργασίας σύµµεικτων απορριµµάτων είναι ασύµφορες και θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε λύσεις καύσης ή απόθεσης σε ΧΥΤΥ. Οι βασικές ενστάσεις τους επικεντρώνονται στην δυσανάλογη αύξηση(σε σχέση µε το αποτέλεσµα) του κόστους διαχείρισης, της σηµαντικής επιβάρυνσης στα δηµοτικά τέλη, της χωροθέτησης των µονάδων σε ήδη επιβαρυµένες περιοχές και στην αποτελεσµατικότητα των τεχνολογιών που έχουν επιλεγεί. Προβλήµατα επιλογής τεχνολογιών διαχείρισης Η διαχείριση αποβλήτων παραµένει ένα δύσκολο και σε µεγάλο βαθµό άλυτο πρόβληµα των σύγχρονων κοινωνιών. Εκτός της ανακύκλωσης, οι πλέον διαδεδοµένες σήµερα µέθοδοι (θερµικές µέθοδοι, µηχανική διαλογή, βιολογικές µέθοδοι) παρουσιάζουν σηµαντικά µειονεκτήµατα(περιβαλλοντικές επιπτώσεις, κόστος, διάθεση προϊόντων κ.τ.λ.) ενώ απαιτούν και την τελική διάθεση των καταλοίπων, καθιστώντας την υγειονοµική ταφή αναπόσπαστο στάδιο της συνολικής διαδικασίας.


Η υγειονοµική ταφή αποτελεί την οικονοµικότερη µέθοδο διάθεσης, συνεπάγεται όµως σπατάλη πόρων λόγω της µη αξιοποίησης του θερµικού δυναµικού των ΑΣΑ, απαιτεί σηµαντικές εκτάσεις γης και προκαλεί κοινωνικές αντιδράσεις. Οι µέθοδοι µηχανικής ή και βιολογικής επεξεργασίας αποτελούν σχετικά οικονοµικές λύσεις αλλά παρουσιάζουν σηµαντικά µειονεκτήµατα. Στην αερόβια ΜΒΕ µε ανάκτηση RDF υπάρχουν δυσκολίες αξιοποίησης του παραγόµενου RDF, ή καύση του σε θερµικές µονάδες έχει χαµηλότερη απόδοση, ενώ υπάρχουν αυξηµένες ποσότητες υπολειµµάτων προς διάθεση σε ΧΥΤΑ. Η αναερόβια ΜΒΕ δεν συµβάλει επίσης επαρκώς στην τήρηση των απαιτήσεων της Ευρωπαϊκής νοµοθεσίας για µείωση της ποσότητας των βιοδιασπάσιµων υλικών που διατίθενται σε ΧΥΤΑ. Προβλήµατα ενδέχεται να προκύψουν και στη χρήση του κοµπόστ που παράγεται από µονάδες ΜΒΕ λόγω των αυστηρότερων ορίων στις συγκεντρώσεις βαρέων µετάλλων και λοιπών τοξικών που θέτει η Ευρωπαϊκή νοµοθεσία για το κοµπόστ που χρησιµοποιείται στη γεωργία. Στην περίπτωση αυτή πάντως υπάρχει η δυνατότητα χρήσης του προϊόντος για ανάπλαση διαταραγµένων εδαφών, αλλά και ως υλικό κάλυψης ΧΥΤΑ. Στη βιολογική ξήρανση λόγω της χαµηλής ωρίµανσης της τεχνολογίας αεριοποίησης του SRF, καθίσταται αναγκαία η στοιχειοµετρική καύση του SRF ή η διάθεσή του σε ΧΥΤΑ. Ο συνδυασµός όµως βιολογικής ξήρανσης και στοιχειοµετρικής καύσης του SRF έχει πολλαπλάσιο κόστος από την απ' ευθείας στοιχειοµετρική καύση των ΑΣΑ χωρίς να προσφέρει πρόσθετα περιβαλλοντικά οφέλη. Οι εναλλακτικές µέθοδοι της ∆ιαλογής στην Πηγή και της Οικιακής κοµποστοποίησης παρουσιάζουν σηµαντικά πλεονεκτήµατα (υψηλής ποιότητας ανακυκλώσιµα υλικά, χρήση κοµπόστ στη γεωργία, κ.τ.λ.) αλλά δεν κρίνονται συνολικά αποτελεσµατικές στη µείωση της τελικής ποσότητας απορριµµάτων ενώ προϋποθέτουν εξαιρετικά ανεπτυγµένη περιβαλλοντική συνείδηση του πληθυσµού. Οι θερµικές µέθοδοι παρά το υψηλό κόστος επένδυσης παρουσιάζουν πλεονεκτήµατα όπως η µείωση της ποσότητας και η αδρανοποίηση των υπολειµµάτων, µικρές ανάγκες σε γη, χαµηλό κόστος συλλογής απορριµµάτων, σηµαντικά έσοδα από την ενεργειακή ανάκτηση, κ.τ.λ.. Υπάρχει όµως έντονη αντίδραση στη θερµική αξιοποίηση των ΑΣΑ λόγω των τοξικών υπολειµµάτων και εκποµπών (διοξίνες, φουράνια και βαρέα µέταλλα) παρά το γεγονός ότι τα προβλήµατα αυτά αντιµετωπίστηκαν τα τελευταία χρόνια, σε µεγάλο βαθµό, µε τη θέσπιση αυστηρών ορίων από την Ε.Ε. και την ανάπτυξη αποτελεσµατικών συστηµάτων ελέγχου και καθαρισµού. Οι εναλλακτικές µέθοδοι θερµικής επεξεργασίας, που έχουν µειωµένους ρύπους και υπολείµµατα (αεριοποίηση, πυρόλυση, πλάσµα) , δεν έχουν φτάσει ακόµη σε φάση ωρίµανσης λόγω του χαµηλού θερµικού περιεχοµένου και της µεταβαλλόµενης σύνθεσής των ΑΣΑ. Με δεδοµένα τα πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα των µεθόδων διαχείρισης απαιτείται ένα έξυπνο µίγµα τεχνολογιών που θα λαµβάνει υπόψη του τις υπάρχουσες οικονοµικές, περιβαλλοντικές, θεσµικές, κοινωνικές και τεχνικές παραµέτρους. Οι διαθέσιµες µέθοδοι διαχείρισης ΑΣΑ δεν είναι αµοιβαία αποκλειόµενες, αλλά µπορούν, στα πλαίσια ενός ολοκληρωµένου συστήµατος διαχείρισης, να συνδυαστούν µεταξύ τους ώστε να υπάρξει το βέλτιστο αποτέλεσµα. Στις επιλογές που γίνονται σήµερα θα πρέπει να ληφθούν υπόψη το κόστος διαχείρισης και η αβεβαιότητα των τεχνολογικών εξελίξεων λόγω της καθοριστικής τους σηµασίας για την βιωσιµότητα και την αποτελεσµατικότητα του εθνικού συστήµατος διαχείρισης ΑΣΑ. Προβλήµατα διάθεσης των παραγόµενων προϊόντων Η δυνατότητα αξιοποίησης των προϊόντων της διαχείρισης αποβλήτων αποτελεί ένα από τα σηµαντικότερα κριτήρια επιλογής κάποιας τεχνολογίας επεξεργασίας ΑΣΑ λόγω των οικονοµικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων της ανεπαρκούς αξιοποίησης των προϊόντων αυτών. Τα σοβαρότερα προβλήµατα φαίνεται να παρουσιάζονται στα καύσιµα RDF και SRF λόγω της µικρής δυνατότητας απορρόφησης τους από τις υπάρχουσες µονάδες καύσης. Η αξιοποίηση τους στα υπάρχοντα θερµοηλεκτρικά εργοστάσια της ∆ΕΗ είναι εξαιρετικά δύσκολη ενώ οι δυνατότητες απορρόφησης τους από τους κλίβανους των τσιµεντοβιοµηχανιών είναι περιορισµένη λόγω λειτουργικών και περιβαλλοντικών προβληµάτων. Σύµφωνα µε εκτιµήσεις του Πολυτεχνείου Κρήτης, η θεωρητική δυνατότητα αξιοποίησης του SRF και RDF από τις τσιµεντοβιοµηχανίες στη χώρα µας είναι µόλις 10% µε 20% της δυνητικής παραγωγής των καυσίµων αυτών ενώ η υπόλοιπη ποσότητα θα πρέπει είτε να αξιοποιηθεί σε µονάδες στοιχειοµετρικής (ή συµβατικής) καύσης, είτε να διατεθεί σε ΧΥΤΑ. Στην Ευρώπη, µόλις το 14% του παραγόµενου SRF αξιοποιείται από την τσιµεντοβιοµηχανία, το 19% από µονάδες στοιχειοµετρικής καύσης, ενώ το 67% δεν µπορεί να αξιοποιηθεί και διατίθεται σε ΧΥΤΑ ενώ οι περισσότερες µονάδες διαχωρισµού RDF που ιδρύθηκαν στις χώρες της Ευρωπαϊκής ένωσης µετά το 1970, έκλεισαν λόγω αδυναµίας διάθεσης του προϊόντος τους. Ενδέχεται επίσης να προκύψουν προβλήµατα και στη διάθεση του κοµπόστ που παράγεται από µονάδες αερόβιας ΜΒΕ λόγω των υψηλών συγκεντρώσεων βαρέων µετάλλων και άλλων τοξικών στο προϊόν που προέρχεται από την επεξεργασία σύµµεικτων ΑΣΑ. Η βιωσιµότητα των µονάδων κοµποστοποίησης προϋποθέτει διαλογή του οργανικού κλάσµατος στην πηγή και αποδοτικά προγράµµατα ανακύκλωσης τοξικών υλικών στην πηγή (µπαταριών, ηλεκτρονικού εξοπλισµού, κ.τ.λ.) δηλαδή υψηλή περιβαλλοντική συνέπεια του πληθυσµού. Θετικό στοιχείο αποτελεί πάντως η δυνατότητα ελεγχόµενης χρήσης του ακατάλληλου για γεωργική χρήση


κοµπόστ στην ανάπλαση διαταραγµένων εδαφών ή και σαν υλικό κάλυψης ΧΥΤΑ όπου οι ανάγκες στη χώρα µας είναι µεγάλες. Τα ανακυκλώσιµα υλικά, ιδίως το χαρτί, που ανακτώνται από σύµµεικτα ΑΣΑ σε µονάδες ΜΒΕ, περιλαµβάνουν προσµίξεις που υποβαθµίζουν την ποιότητά τους. Η επίτευξη ικανοποιητικής ποιότητας που να ικανοποιεί τις απαιτήσεις της αγοράς των προϊόντων αυτών αποτελεί βασική προϋπόθεση για την βιωσιµότητα των µονάδων ΜΒΕ. Στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας δεν υπάρχει πρόβληµα απορρόφησης από το δίκτυο, αλλά η περίσσεια ηλ. ενέργειας που θα πωλείται δεν επαρκεί για την βιωσιµότητα των µονάδων. Τη µεγαλύτερη δυνατότητα παραγωγής ανά τόνο ΑΣΑ παρέχουν οι µονάδες στοιχειοµετρικής καύσης, ακολουθούµενες από τις µονάδες βιολογικής ξήρανσης και αερόβιας ΜΒΕ µε ανάκτηση RDF, ενώ στις µονάδες αναερόβιας ΜΒΕ η περίσσεια ηλεκτρικής ενέργειας (αντίθετα από ότι γενικά πιστεύεται), είναι περιορισµένη. Περιβαλλοντικά προβλήµατα από τη διαχείριση αποβλήτων Παρά την πρόοδο της τεχνολογίας δεν υπάρχει µέχρι σήµερα κάποια βέλτιστη µέθοδος διαχείρισης αποβλήτων. Κάθε εναλλακτική δυνατότητα επεξεργασίας συνεπάγεται διαφορετικές επιπτώσεις σε διαφορετικά τµήµατα του περιβάλλοντος. Ακόµη και ήπιες µέθοδοι όπως η κοµποστοποίηση ή η ανακύκλωση έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον όταν εφαρµόζονται σε βιοµηχανική κλίµακα, λόγω της ποιότητας του παραγόµενου προϊόντος αλλά και διότι υπάρχει πάντα η ανάγκη της τελικής διάθεσης ενός µέρους των αποβλήτων. Για την τελική διάθεση των αποβλήτων υπάρχει δυνατότητα επιλογής µόνο δύο µεθόδων(εναπόθεση ή αποτέφρωση) που ενδέχεται να είναι επικίνδυνες για το περιβάλλον και την δηµόσια υγεία.

Επιπτώσεις µεθόδων διαχείρισης αποβλήτων κατά τοµέα Εναπόθεση Λιπασµατοποίηση Αποτέφρωση Ανακύκλωση Μεταφορά Ατµοσφαιρικός

αέρας Εκποµπές CH4, CO2 οσµές

Εκποµπές CO2, οσµές Εκποµπές SO2, NOx, HCl, HF,NMVOC, CO, CO2,N2O, διοξίνες,διβενζοφουράνια,βαριά µέταλλα(Zn, Pb,Cu,As)

Κονιορτός Κονιορτός NOx, SO2, εκποµπή επικινδύνων ουσιών λόγω συµπτωµατικών διαφυγών

Νερό Έκπλυση αλάτων, διάχυση βαρέων µετάλλων, βιοαποδοµήσιµων και δυσαποδοµήσιµων στα υπόγεια ύδατα

Εναπόθεση επικινδύνων ουσιών στα επιφανειακά ύδατα

Εκποµπές υγρών λυµάτων

Κίνδυνοι ρύπανσης των επιφανειακών και υπογείων υδάτων από συµπτωµατικές διαφυγές.

Έδαφος Συγκέντρωση επικινδύνων ουσιών στο έδαφος

Εναπόθεση σκωρίας, µεταφερόµενης τέφρας και απορριµµάτων

Εναπόθεση τελικών καταλοίπων

Κίνδυνος ρύπανσης του εδάφους από συµπτωµατικές διαφυγές

Τοπίο Κάλυψη εδάφους, περιορισµοί άλλων χρήσεων γης

Κάλυψη εδάφους, περιορισµοί άλλων χρήσεων γης

Οπτικές οχλήσεις, περιορισµοί άλλων χρήσεων

Οπτικές οχλήσεις

Κίνηση

Οικοσυστήµατα Ρύπανση και συγκέντρωση τοξικών ουσιών στην τροφική αλυσίδα

Ρύπανση και συγκέντρωση τοξικών ουσιών στην τροφική αλυσίδα

Κίνδυνος ρύπανσης από συµπτωµατικές διαφυγές

Αστικές περιοχές Έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες

Έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες

Θόρυβος Κίνδυνος έκθεσης σε επικίνδυνες ουσίες από συµπτωµατικές διαφυγές, κίνηση

Πηγή: Ε.Ε., Γενική ∆νση Περιβάλλοντος


Για τις επιπτώσεις αναλυτικότερα βλέπε: A Study on the Economic Valuation of Environmental Externalities from Landfill Disposal and Incineration of Waste, European Commission, DG Environment, October 2000 http://ec.europa.eu/environment/waste/studies/pdf/econ_eva_landfill_report.pdf Για τις επιπτώσεις κάθε τεχνολογίας ΑΣΑ στο φαινόµενο του θερµοκηπίου βλέπε Waste management options and climate change Final report to the European Commission,DG Environment July 2001. Προβλήµατα αποδοχής των έργων διαχείρισης απορριµµάτων από τις τοπικές κοινωνίες: Η διαχείριση απορριµµάτων είναι µια σύνθετη δραστηριότητα που προϋποθέτει όχι µόνο σηµαντικούς οικονοµικούς πόρους, αλλά και αυξηµένη κοινωνική ευαισθησία, διαδικασίες συµµετοχής των τοπικών κοινωνιών στις αποφάσεις καθώς και σοβαρή επιστηµονική προσέγγιση στην χωροθέτηση των εγκαταστάσεων ή στην επιλογή τεχνολογίας. ∆υστυχώς στη χώρα µας η δηµιουργία των προϋποθέσεων αυτών δεν έγινε µέχρι σήµερα εφικτή για διάφορους λόγους κυριότεροι των οποίων είναι η ανεπάρκεια του διοικητικού µηχανισµού και η γενικευµένη δυσπιστία των πολιτών απέναντι τους. Η υιοθέτηση κατά το παρελθόν εύκολων λύσεων(χωµατερές) που µετέθεταν αλλά διόγκωναν τα προβλήµατα, η παραβίαση της νοµοθεσίας, η αυθαίρετη επιλογή χώρων και η ανεπαρκής επιστηµονική τεκµηρίωση των αποφάσεων δηµιούργησαν ένα νοσηρό περιβάλλον που εµποδίζει σήµερα τις προσπάθειες επίλυσης των προβληµάτων. Έτσι το σηµαντικότερο εµπόδιο για την ανάπτυξη του κλάδου είναι σήµερα η αρνητική στάση των τοπικών κοινωνιών(που πολλές φορές λαµβάνει διαστάσεις καθολικής αντίστασης) σε κάθε έργο διαχείρισης αποβλήτων στην περιοχή τους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα να µην υλοποιούνται σηµαντικά έργα εναλλακτικής διαχείρισης και να διαιωνίζονται πρακτικές αναποτελεσµατικές και πολύ πιο επικίνδυνες για το περιβάλλον. Οι βασικοί λόγοι της αντίθεσης τους είναι οι οσµές, η ρύπανση της ατµόσφαιρας και των υπογείων υδάτων, η αισθητική υποβάθµιση του τοπίου, κυρίως όµως η απαξίωση των ιδιοκτησιών (άµεσα συνδεδεµένη µε θέµατα ρύπανσης, αισθητικής, κίνησης απορριµµατοφόρων, κ.τ.λ.). Καθοριστικό ρόλο στη διαµόρφωση της αρνητικής στάσης των τοπικών κοινωνιών έχει και το σύνδροµο NIMBY (Not In My Back Yard - όχι στον κήπο µου) που αναφέρεται στη συµπεριφορά ανθρώπων που ενώ είναι θετικοί απέναντι στην τεχνολογία και απολαµβάνουν τα αγαθά της, δεν θέλουν να υποστούν καµιά από τις αρνητικές επιπτώσεις της και µεταθέτουν το πρόβληµα σε άλλες περιοχές( των οποίων οι κάτοικοι είχαν περιορισµένες δυνατότητες άσκησης πίεσης). Η αρνητική στάση των τοπικών κοινωνιών είναι σε κάποιο βαθµό δικαιολογηµένη λόγω των συνεχών υπαναχωρήσεων και των φόβων ότι η αναποτελεσµατικότητα και χαλαρότητα του κρατικού µηχανισµού θα οδηγήσει σε βεβιασµένες και µη ορθολογικές λύσεις που θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στο κόστος διαχείρισης. Οι αυθαίρετες αποφάσεις και η βίαια αντιµετώπιση από την πλευρά του κράτους των αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών προκαλούν γενικευµένη αντίσταση και οδηγούν σε µεγαλύτερα αδιέξοδα όπως στην εγκατάλειψη των όποιων σχεδιασµών και την αναζήτηση νέων επιλογών που καταλήγουν µε τη σειρά τους αδιέξοδες.

Υψηλό κόστος εναλλακτικής διαχείρισης ΑΣΑ και δυσκολίες επίτευξης οικονοµιών κλίµακας. Από µελέτη του Πολυτεχνείου Κρήτης προκύπτει ότι το κόστος εναλλακτικής διαχείρισης ΑΣΑ θα είναι πολύ υψηλότερο από αυτό της παραδοσιακής µεθόδου(των ΧΥΤΑ), ενώ το κόστος των ιδιωτικών µονάδων επεξεργασίας θα ανέλθει σε απαγορευτικά επίπεδα (λόγω ΦΠΑ και περιθωρίου κέρδους). Στη µελέτη αυτή αξιοποιήθηκαν στοιχεία(αρχικής επένδυσης και ετήσιου κόστους λειτουργίας) από την πρόσφατη ευρωπαϊκή βιβλιογραφία για κάθε διαθέσιµη τεχνολογία, ώστε να εκτιµηθεί το κόστος (ανά τόνο ΑΣΑ) των εναλλακτικών τεχνολογιών επεξεργασίας (Στις εκτιµήσεις δεν έχουν ληφθεί υπόψη τα έξοδα µεταφοράς και τα έσοδα πώλησης ανακτώµενων υλικών ή/και προϊόντων, ούτε το κόστος διάθεσης των υπολειµµάτων). Για την ίδρυση και λειτουργία της µονάδας επεξεργασίας από Φορέα ∆ιαχείρισης Στερεών Απορριµµάτων (Φο∆ΣΑ) έγινε η παραδοχή ότι το ετήσιο κόστος αρχικής επένδυσης θα είναι 5,5%, ο µέσος χρόνος ζωής εγκαταστάσεων 20 χρόνια και ότι τα έξοδα λειτουργίας του Φο∆ΣΑ δεν επιβαρύνονται µε Φ.Π.Α. Για την ίδρυση και λειτουργία της µονάδας επεξεργασίας από ιδιώτες προβλέπεται ετήσια απόδοση αρχικής επένδυσης 14%, µέσος χρόνος ζωής εγκαταστάσεων 20 χρόνια και επιβάρυνση του κόστους επεξεργασίας µε Φ.Π.Α. Εκτός από το υψηλό κόστος επεξεργασίας, σηµαντικό πρόβληµα για την ανάπτυξη εναλλακτικών µεθόδων διαχείρισης αποτελεί και η δυσκολία επίτευξης οικονοµιών κλίµακας εκτός των µεγάλων αστικών κέντρων. Όπως προκύπτει από τα γραφήµατα οι οικονοµίες κλίµακας είναι σηµαντικές για όλες τις τεχνολογίες (εκτός της απλής βιοξήρανσης).


Προβλεπόµενα κόστη επεξεργασίας ΑΣΑ κατά φορέα και τεχνολογία (ευρώ/τόνο-τιµές 2006)

α)Μονάδα επεξεργασίας από Φορέα β) µονάδα επεξεργασίας από ιδιώτες ∆ιαχείρισης Στερεών Απορριµµάτων (Φο∆ΣΑ)

Τα επίπεδα Α και Β στη βιοξήρανση αφορούν ακραίες τιµές αρχικής επένδυσης λόγω διαφορετικού προµηθευτή ή τεχνολογίας. Πηγή: Τµήµα Μηχανικών Περιβάλλοντος Πολυτεχνείου Κρήτης Σε µία περίοδο άγριας λιτότητας και συρρίκνωσης του διαθέσιµου εισοδήµατος των νοικοκυριών, η αύξηση των δηµοτικών τελών για την διαχείριση απορριµµάτων θα συναντήσει σηµαντικές αντιδράσεις όχι µόνο των δηµοτών αλλά και των ΟΤΑ που αντιµετωπίζουν ήδη προβλήµατα χρηµατοδότησης.


Πιθανά προβλήµατα ένταξης στις ΑΠΕ των σχεδιαζόµενων µονάδων θερµικής επεξεργασίας

Το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον για µονάδες καύσης στηρίζεται κυρίως στα κίνητρα που παρέχονται για τις ΑΠΕ (υψηλές και εγγυηµένες τιµές του παραγόµενου ηλεκτρικού ρεύµατος). Όµως όπως προκύπτει από διάφορα έγγραφα που δόθηκαν πρόσφατα στη δηµοσιότητα, επιχειρείται στη χώρα µας η εφαρµογή ενός µηχανισµού διαχείρισης απορριµµάτων µε µεθόδους που ίσως να µην πληρούν τις προϋποθέσεις υπαγωγής τους στις ΑΠΕ(µε βάση την κοινοτική αλλά και την ελληνική νοµοθεσία). Ο µηχανισµός αυτός θα περιλαµβάνει την κατασκευή ΧΥΤΑ και εργοστασίων µηχανικής επεξεργασίας όπου θα γίνεται διαλογή και επεξεργασία των απορριµµάτων, ώστε να παράγεται υλικό (RDF-SRF) που θα µπορεί να χρησιµοποιείται ως καύσιµο σε εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισµού. Το σύστηµα αυτό εφαρµόζεται και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, υπό την αυστηρή όµως προϋπόθεση ότι το υλικό καύσης προέρχεται αποκλειστικά από προϊόντα που είναι βιοαποικοδοµήσιµα.

Η προϋπόθεση όµως αυτή ενδέχεται να µην καλύπτεται από τις σχεδιαζόµενες µονάδες θερµικής επεξεργασίας στη χώρα µας. Έτσι στην επιστολή(28/5/2010) της Ρυθµιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) µε την οποία ζητείται η έγκριση του ΥΠΕΚΑ για τη χορήγηση αδείας λειτουργίας σε έξι εργοστάσια καύσης SRF-RDF (Αγ. Αθανάσιος Θεσσαλονίκης (ΕΝΕΡΜΕΛ), Σέλτσι Θήβας (ΗΛΕΚΤΩΡ), Αθίκια Κορινθίας (ΠΟΛΥΕΚΟ), Αστακός Αιτωλοακαρνανίας (RESCO-DUPONT-ENGAL), Τρίγωνο Εβρου (DAC-ENGAL-DEBZOS) και Βόλος (ENGAL)), αναφέρεται ότι «οι µονάδες που χρησιµοποιούν αποκλειστικά αστικά απορρίµµατα κάνουν χρήση τόσο βιοαποικοδοµήσιµου κλάσµατος, δηλαδή βιοµάζας, όσο και µη βιοαποικοδοµήσιµου προϊόντος». Σύµφωνα όµως µε τον αρµόδιο για την ενέργεια Επίτροπο Γκίντερ Ετινγκερ (σε απάντηση σχετικής ερώτησης Έλληνα ευρωβουλευτή) «το καύσιµο υλικό για να θεωρηθεί ως βιοµάζα θα πρέπει να προέρχεται µόνο από το βιοαποικοδοµήσιµο κλάσµα». Κάθε άλλη ερµηνεία ενδέχεται να φέρει τη χώρα µας αντιµέτωπη µε το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο, εξέλιξη που θα οδηγήσει σε ανατροπή του σχεδιασµού και σε νέες εµπλοκές και καθυστερήσεις.

∆υσλειτουργίες και στρεβλώσεις της αγοράς Οι σηµαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση έργων εναλλακτικής διαχείρισης απορριµµάτων και η επιτακτική ανάγκη διάθεσης των ΑΣΑ οδηγεί σε προσωρινές ή εµβαλωµατικές λύσεις που οξύνουν τις αντιδράσεις και επιτείνουν αντί να επιλύουν τα προβλήµατα διάθεσης. Οι δυσκολίες ολοκλήρωσης ή εφαρµογής του θεσµικού πλαισίου για τα συστήµατα εναλλακτικής διαχείρισης έχουν σαν αποτέλεσµα τον ανεπαρκή έλεγχο συµµόρφωσης των υπόχρεων παραγωγών και τη δηµιουργία στρεβλώσεων που ευνοούν τον αθέµιτο ανταγωνισµό. Η ύπαρξη σηµαντικού αριθµού µη καταχωρηµένων υπόχρεων παραγωγών και η δραστηριοποίηση πολλών ανεξέλεγκτων ή παράνοµων διακινητών καθιστά αδύνατο τον έλεγχο του τελικού προορισµού σηµαντικών ποσοτήτων ακόµη και επικίνδυνων αποβλήτων. Εκτός από την ανεξέλεγκτη απόρριψη τους σε παράνοµες χωµατερές πραγµατοποιούνται και παράνοµες εξαγωγές επικίνδυνων αποβλήτων σε γειτονικές χώρες. Ενδεικτικό του µεγέθους του προβλήµατος είναι η αύξηση τα τελευταία χρόνια των περιστατικών εντοπισµού (συνήθως τυχαίου) πολλών καµουφλαρισµένων φορτίων µε προορισµό κυρίως τη Βουλγαρία. Η παράνοµη διακίνηση ή και επεξεργασία αποβλήτων έχουν σαν αποτέλεσµα τη διαφυγή σηµαντικών εσόδων για το θεσµοθετηµένο σύστηµα διαχείρισης, τον περιορισµό των επιχειρηµατικών ευκαιριών που λογικά θα οδηγούσαν σε σηµαντικές επενδύσεις αλλά κυρίως τις σοβαρότατες επιπτώσεις στο περιβάλλον και στο τοπίο (µπάζα, κ.τ.λ.).


8. Προοπτικές

Παρά τα προβλήµατα που προαναφέρθηκαν, οι προοπτικές του κλάδου είναι εξαιρετικές. Οι παράγοντες που συνηγορούν είναι η σοβαρή υστέρηση της χώρας µας σε σχέση µε τις λοιπές Ευρωπαϊκές χώρες κυρίως στη διαχείριση ΑΣΑ, η αναγκαιότητα συµµόρφωσης µε τις επιταγές της Ε.Ε., η επιτάχυνση των θεσµικών εξελίξεων λόγω της επιτακτικής ανάγκης επίλυσης των προβληµάτων και η επιβαλλόµενη εκ των πραγµάτων αυξηµένη συµµετοχή του ιδιωτικού τοµέα λόγω των σοβαρών οικονοµικών δυσκολιών των ΟΤΑ.

Αναγκαιότητα συµµόρφωσης της χώρας µας στις επιταγές της Ε.Ε.:Τα χρονικά περιθώρια της χώρας µας για την επίλυση των χρονιζόντων προβληµάτων στη διαχείριση αποβλήτων στενεύουν δραµατικά. Μέχρι το τέλος του έτους (31/12/2010) η χώρα µας θα πρέπει να υποβάλλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή “Έκθεση προόδου” για τις παράνοµες χωµατερές οι οποίες λειτουργούν ακόµη σε πολλές περιοχές, κυρίως στην Πελοπόννησο και σε άλλες ευαίσθητες περιοχές. Η Επιτροπή εντός δύο µηνών από την παραλαβή της “Έκθεσης προόδου” θα αποφανθεί για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί και σε περίπτωση µη συµµόρφωσης θα οδηγήσει τη χώρα µας στο Ευρωδικαστήριο (περίπου δέκα µήνες µετά τη γνωµοδότηση της Επιτροπής). Η ποινή που προβλέπεται είναι η καταβολή προστίµων ύψους 34.000 ευρώ ανά ηµέρα για καθεµία παράνοµη χωµατερή, δηλαδή µε τα σηµερινά δεδοµένα περισσότερα από 2 δισ. ευρώ ετησίως.

Υπό την πίεση του χρόνου και των δραµατικών αδιεξόδων η Ελληνική Κυβέρνηση αναγκάζεται να λάβει δραστικά µέτρα ώστε να ξεπερασθούν αγκυλώσεις, δυσλειτουργίες και εµπόδια που περιόριζαν µέχρι σήµερα την ανάπτυξη του κλάδου διαχείρισης ΑΣΑ. Στις 18/10/2010 παρουσιάζεται στο υπουργικό συµβούλιο ο νέος νόµος-πλαίσιο για τα απόβλητα ο οποίος έχει τους ακόλουθους στόχους:

• Την πλήρη εναρµόνιση της εθνικής νοµοθεσίας µε τη νέα οδηγία – πλαίσιο για τα απόβλητα (2008/98/ΕΚ), µε καταληκτική ηµεροµηνία ενσωµάτωσης στο Εθνικό ∆ίκαιο την 12η ∆εκεµβρίου 2010.

• Το σχεδιασµό ενός ολοκληρωµένου και ιεραρχηµένου νοµοθετικού πλαισίου, το οποίο θα ρυθµίζει συνολικά το ζήτηµα της διαχείρισης των αποβλήτων, µε ξεκάθαρη δοµή και σύγχρονες, αποτελεσµατικές και ορθολογικές διαδικασίες αδειοδότησης, οι οποίες θα διασφαλίζουν την περιβαλλοντική προστασία, την διαφάνεια και έλεγχο των διαδικασιών αλλά και τη βιώσιµη ανάπτυξη.

Ο νέος νόµος-πλαίσιο καθιερώνει µια σαφή «ιεράρχηση» επιλογών διαχείρισης αποβλήτων σε πέντε επίπεδα, σύµφωνα µε την οποία η πρόληψη αποτελεί την προτιµώµενη επιλογή, ακολουθούµενη από την επαναχρησιµοποίηση, την ανακύκλωση, άλλες µορφές ανάκτησης (π.χ. ανάκτηση ενέργειας) και την ασφαλή διάθεση ως λύση έσχατης ανάγκης. Ορίζει επίσης τους νέους στόχους ανακύκλωσης της χώρας µας µέχρι το 2020, (ανακύκλωση 50% για τα οικιακά και παρόµοια απόβλητα και 70% για τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων), ενώ αναλαµβάνεται η υποχρέωση δηµιουργίας µέχρι το 2013 εθνικού προγράµµατος πρόληψης παραγωγής αποβλήτων.Το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων βαρύνει(σύµφωνα µε την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει») τον αρχικό παραγωγό αποβλήτων, τον τρέχοντα ή τους προηγούµενους κατόχους αποβλήτων. Σχετικά µε τη διαχείριση αποβλήτων, ο νόµος-πλαίσιο διαχειρίζεται θέµατα, όπως: η ευθύνη για τη διαχείριση των αποβλήτων, ο έλεγχος επικίνδυνων αποβλήτων, η απαγόρευση ανάµειξης επικίνδυνων αποβλήτων, η επισήµανση επικίνδυνων αποβλήτων, τα επικίνδυνα απόβλητα παραγόµενα από νοικοκυριά, τα απόβλητα ορυκτέλαια και τα βιολογικά απόβλητα.

Σηµαντικό µέγεθος επενδύσεων που απαιτούνται:Το µέγεθος των επενδύσεων που απαιτούνται για την ορθολογικότερη διαχείριση των ΑΣΑ και τη συµµόρφωση της χώρας µας µε τις επιταγές της Ε.Ε. είναι σηµαντικό αφού εκτιµάται ότι στην τρέχουσα 10ετία θα ξεπεράσουν τα 5 δισ. ευρώ.


Απαιτούµενα Έργα ∆ΣΑ στην Ελλάδα

Έργα Υποδοµής Περιγραφή Αριθµός Εκτ. Προϋπολογισµός

(εκ € )

ΧΥΤΑ Νέοι ΧΥΤΑ 40 220

Αποκαταστάσεις ΧΑ∆Α ΧΑ∆Α 350 300

Μεταφορά Απορριµµάτων Σταθµοί Μεταφόρτωσης(ΣΜΑ) 80 100

Αττική 4 420

Θεσσαλονίκη 2 350 Μονάδες Επεξεργασίας Συµµείκτων

Υπόλοιπη Ελλάδα 12 400

Αττική 3 90 Μονάδες Επεξεργασίας Προδιαλεγµένου Οργανικού Υπόλοιπη Ελλάδα 6 40

ΣΥΝΟΛΟ 1.920 Πηγή: Euroconsultans-EPTA: Το Χρηµατοδοτικό Εργαλείο JESSICA της ΕΤΕΠ για τα Έργα ∆ΣΑ στην Ελλάδα, 2010.

Σχεδιαζόµενες εγκαταστάσεις επεξεργασίας Σ.Α.

Τοποθεσία ∆υναµικότητα επεξεργασίας

Εναρξη λειτουργίας Μέθοδος Κόστος

Ηµαθία 70.000 2012-3 ΜΒΕ-βιοξήρανση 25.000.000

Ηλεία µ.δ. Αγνωστο ΜΒΕ µ.δ.

Σέρρες µ.δ. Αγνωστο ∆εν έχει επιλεγεί τεχνολογία µ.δ.

Ζάκυνθος µ.δ. Αγνωστο ∆εν έχει επιλεγεί τεχνολογία µ.δ.

Φωκίδα µ.δ. Αγνωστο ∆εν έχει επιλεγεί τεχνολογία µ.δ.

Αιτωλοακαρνανία µ.δ. Αγνωστο ∆εν έχει επιλεγεί τεχνολογία µ.δ.

Κέρκυρα µ.δ. Αγνωστο ∆εν έχει επιλεγεί τεχνολογία µ.δ.

Ρόδος µ.δ. Αγνωστο Ενεργειακή αξιοποίηση µ.δ.

Θήβα 350.000 Αγνωστο Ενεργειακή αξιοποίηση 200.000.000

Αχαϊα-Πάτρα 120.000 2013 ΜΒΕ-βιοξήρανση 60.000.000

Αττική

Φυλή-1η µονάδα 700.000 2013-14 ΜΒΕ-βιοξήρανση 153.510.000

Φυλή-2η µονάδα 400.000 2013-14 ΜΒΕ 84.430.500

Φυλή-3η µονάδα 80.000 2013 Κοµποστοποίηση 178.166.800

Κερατέα, Γραµµατικό

1η µονάδα 127.500 2013 ΜΒΕ-αναερόβια 52.807.440

2η µονάδα 40.000 2013 Κοµποστοποίηση 39.329.262

Θεσ/νίκη(Μαυροράχη) 400.000 Αγνωστο Ενεργειακή αξιοποίηση 242.000.000 Πηγή: EPTA-EUROCONSULTANS

Στη Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) έχουν υποβληθεί επίσης 6 αιτήσεις χορήγησης άδειας παραγωγής για εργοστάσια καύσης SRF-RDF (Αγ. Αθανάσιος Θεσσαλονίκης, Σέλτσι Θήβας, Αθίκια Κορινθίας, Αστακός Αιτωλοακαρνανίας, Τρίγωνο Έβρου και Βόλος), συνολικής δυναµικότητας 696 MW.


Αιτηση Ηµ/νία Εταιρία Νοµός ∆ήµος Ισχύς (MW)

Γ-02542 11/6/2007 ΕΝΕΡΜΕΛ ΑΕ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ 21,44

Γ-02971 10/10/2007 ΗΛΕΚΤΩΡ ΑΕ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΘΗΒΑΙΩΝ 39,58

Γ-04080 12/10/2009 ΠΟΛΥΕΚΟ ΑΕ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ 35

Γ-04096 12/10/2009 RESCO-DUPONT-ENGAL ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Κ/Ξ ΑΣΤΑΚΟΥ

ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΑΣΤΑΚΟΥ 200

Γ-04253 10/12/2009 DAC GLOBAL - EN.G.AL - DEBZOS -GEO ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Κ/Ξ ΕΒΡΟΥ

ΕΒΡΟΥ ΤΡΙΓΩΝΟΥ 300

Γ-04301 10/2/2010 EN.GA.L. A.E. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΦΕΡΩΝ 100

Πηγή: ΡΑΕ

Θετικές προοπτικές των υποκλάδων: Οι προοπτικές του κλάδου διαχείρισης-ανακύκλωσης απορριµµάτων είναι συνολικά θετικές αλλά υπάρχουν σηµαντικές διαφοροποιήσεις µεταξύ των διαφόρων υποκλάδων. Βραχυπρόθεσµα η πορεία του κλάδου επηρεάζεται αρνητικά από την συνεχιζόµενη οικονοµική κρίση και την επακόλουθη µείωση της κατανάλωσης. Σύµφωνα µε τα στοιχεία του Ενιαίου Συνδέσµου ∆ήµων και Κοινοτήτων τα αστικά απορρίµµατα µειώθηκαν το πρώτο 6µηνο του 2010 κατά 34% συγκριτικά µε το 2009(από 2.200.000 σε 1.447.187 τόνους). Μείωση παρατηρήθηκε επίσης και στην παραγωγή ανακυκλώσιµων απορριµµάτων όπως το χαρτί, τα µέταλλα, το πλαστικό και το γυαλί. Μεσο-µακροπρόθεσµα, η παραγωγή απορριµµάτων προβλέπεται ανοδική, υπό την προϋπόθεση όµως ότι θα υπάρξει ανάκαµψη της οικονοµίας και αύξηση της κατανάλωσης. Στην διαχείριση αστικών στερεών απορριµµάτων οι προοπτικές είναι θετικές λόγω των νέων µονάδων διαχείρισης και θερµικής επεξεργασίας που προβλέπεται να δηµιουργηθούν. Στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΧΥΤΑ, µονάδες αναερόβιας χώνευσης και µονάδες καύσης βιοµάζας από ΑΣΑ, οι προοπτικές είναι θετικές λόγω των ικανοποιητικών τιµών πώλησης και της εγγυηµένης αγοράς για 20 χρόνια. Οι νέες τιµές αποπληρωµής παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ είναι: Αέρια ΧΥΤΑ, βιοαέρια από 99,45€/MWh µέχρι 220€/MWh, Βιοµάζα 150 για > 5MW, 175 για > 1-5MW, 200 για <=1MW. Στην διαχείριση αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις δηµιουργούνται σηµαντικές επενδυτικές ευκαιρίες λόγω του νέου νόµου πλαισίου που καθιστά υποχρεωτική την ανακύκλωση µέχρι το 2020 του 70% των αποβλήτων αυτών. Στην εναλλακτική διαχείριση υπάρχουν θετικές προοπτικές λόγω της αλλαγής του τρόπου τιµολόγησης στους ΧΥΤΑ( µε βάση τις ποσότητες που αποτίθενται στους ΧΥΤΑ και όχι βάσει του πληθυσµού κάθε δήµου) που θα οδηγήσει στην παροχή κινήτρων στους δηµότες για διαλογή στην πηγή και οικιακή κοµποστοποίηση. Ήδη ορισµένοι ΟΤΑ (∆ήµος Ελευσίνας, Συκεών, ορισµένα νησιά ) έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες µε ικανοποιητικά αποτελέσµατα στη διαλογή του οργανικού κλάσµατος, µέσω της χρήσης οικιακών κάδων κοµποστοποίησης, ενώ ορισµένοι Φο∆ΣΑ (π.χ. ΕΣ∆ΚΝΑ) εφαρµόζουν προγράµµατα για την ξεχωριστή συλλογή του έντυπου χαρτιού. Τα επόµενα χρόνια η διαλογή στην πηγή θα πρέπει να επεκταθεί, διότι συµβάλει σηµαντικά στην αύξηση του βαθµού ανακύκλωσης των υλικών και είναι σύµφωνη µε τις γενικές κατευθύνσεις της Ε.Ε. για τη διαχείριση των απορριµµάτων αφού προβλέπεται η χωριστή συλλογή µέχρι το 2015 τουλάχιστον 4 ρευµάτων υλικών (χαρτί, πλαστικό, γυαλί, µέταλλο). Στην ανακύκλωση µετάλλων οι προοπτικές εξαρτώνται από την πορεία της οικονοµικής δραστηριότητας και την εξέλιξη των τιµών scrap. Στο σίδηρο-χάλυβα οι τιµές εξελίσσονται ικανοποιητικά αλλά η µείωση της οικονοµικής δραστηριότητας θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στις συλλεγόµενες ποσότητες. Στα κουτάκια αλουµινίου οι τιµές παραµένουν σταθερές ενώ προβλέπεται µικρή αύξηση του όγκου που θα προέλθει από την καλύτερη οργάνωση της συλλογής.


Εξέλιξη τιµών ανακυκλώσιµων υλικών (σε £)

Χαρτί (σύµµικτα)

Γυαλί (καθαρά)

Γυαλί (σύµµεικτα)

Πλαστικό (φιάλες)

Χάλυβας (Scrap)

Αλουµίνιο (κουτάκια)

Σίδηρος (κουτάκια) Κοµπόστ

Ιαν-10 68 - 72 29 - 33 13 - 18 100 - 150 99 700 - 800 100 - 130 4-11

Φεβ-10 68 - 72 29 - 33 13 - 18 120 - 160 99 800 100 - 130 4-11

Μαρ-10 80 - 85 29 - 33 13 - 18 120 - 160 120 800 100 - 130 4-11

Απρ-10 75 - 82 29 - 33 13 - 18 110 - 160 175 800 110 - 140 4-10

Μαϊ-10 78 - 83 29 - 33 13 - 18 130 - 180 135 800 - 875 120 - 150 3-11

Ιουν-10 65 - 72 29 - 33 13 - 18 130 - 170 115 800 - 720 110 - 140 3-11

Ιουλ-10 72 - 78 29 - 33 13 - 18 130 - 170 100 720 - 645 110 - 130 3-10

Αυγ-10 72 - 78 29 - 33 13 - 18 140 - 180 125 600 110 - 130 3-10

Σεπ-10 82 - 87 29 - 33 13 - 16 160 - 190 150 675 - 750 110 - 140 3-10

Οκτ-10 82 - 87 29 - 32 13 - 16 150 - 180 120 750 130 - 150 3-10

Νοε-10 85 - 92 29 - 32 0 - 5 160 - 190 130 800 130 - 150 3-10

∆εκ-10 87 - 95 27 - 30 0 - 5 160 - 210 149 800 150 - 165 3-10

Ιαν-11 98 - 101 25 - 30 0-5 160 - 210 189 800 150 - 175 3-12 Πηγή: letsrecycle UK

Στην ανακύκλωση αυτοκινήτων αναµένεται σηµαντική βελτίωση εντός του 2011, λόγω του νέου προγράµµατος απόσυρσης που εκτιµάται ότι θα αποφέρει περίπου 120.000 αυτοκίνητα. Τα επόµενα χρόνια η αγορά αναµένεται να είναι στάσιµη λόγω της οικονοµικής δυσπραγίας που θα περιορίσει τους ρυθµούς αντικατάστασης παλαιών αυτοκινήτων. Περίπου παρόµοιες εξελίξεις αναµένονται και για την ανακύκλωση ελαστικών όπου εκτός της αναβολής αντικατάστασης των ελαστικών ίσως υπάρξει στροφή µερίδας των καταναλωτών στην αναγόµωση. Οι προοπτικές στην ανακύκλωση ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών συσκευών είναι σχετικά καλύτερες λόγω της ταχύτερης τεχνολογικής απαξίωσης τους και της συνεχιζόµενης µείωσης των τιµών που επιτρέπει την ευκολότερη αντικατάσταση τους. Στους συσσωρευτές αυτοκινήτων δεν θα υπάρξουν ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις από την οικονοµική κρίση, διότι υπάρχει χαµηλή ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιµή. Στις λοιπές µπαταρίες αν και αναµένεται µείωση της συνολικής ποσότητας απορριµµάτων λόγω περιορισµού της κατανάλωσης και στροφής προς τις επαναφορτιζόµενες, η προς ανακύκλωση ποσότητα πιθανότατα θα είναι αυξανόµενη λόγω καλύτερης οργάνωσης των δικτύων συλλογής. Στους λαµπτήρες εξοικονόµησης ενέργειας αναµένεται αύξηση των προς ανακύκλωση ποσοτήτων, λόγω της κατάργησης των συµβατικών λαµπτήρων και της επέκτασης του δικτύου συλλογής. Στην ανακύκλωση πλαστικού θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις από την οικονοµική κρίση και από την πιθανή δια νόµου ή µέσω κινήτρων καθιέρωση των επαναχρησιµοποιούµενων συσκευασιών (γυάλινες φιάλες, κ.τ.λ.). Με την προώθηση της επαναχρησιµοποίησης όµως δηµιουργούνται θετικές προοπτικές για την ανακύκλωση γυαλιού. Στον τοµέα της ανακύκλωσης χαρτιού θα υπάρξουν θετικές επιπτώσεις από την ανάπτυξη της συλλογής στην πηγή (βελτίωση ποιότητας και αύξηση της ποσότητας ανακυκλώσιµων) αλλά και αρνητικές από τη µείωση της κατανάλωσης λόγω της οικονοµικής κρίσης και της σταδιακής συρρίκνωσης του έντυπου τύπου λόγω της στροφής προς τον ηλεκτρονικό.


Συµπεράσµατα Η διαχείριση αποβλήτων είναι µία σύνθετη, πολύπλοκη και ιδιόµορφη δραστηριότητα στην οποία υπεισέρχονται σαν καθοριστικές παράµετροι η προστασία της δηµόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, η στάση των τοπικών κοινωνιών και οι απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής νοµοθεσίας. Σαν οικονοµικός κλάδος η διαχείριση αποβλήτων περιλαµβάνει τεχνικές και διαδικασίες συλλογής, µεταφοράς, προσωρινής αποθήκευσης, ανάκτησης χρήσιµων υλικών, τελικής διάθεσης των υπολειµµάτων σε ειδικούς χώρους καθώς και αποκατάστασης των χώρων αυτών µετά τον κορεσµό τους. Η όλη διαδικασία είναι εξαιρετικά πολύπλοκη διότι προϋποθέτει πολιτικές επιλογές, κοινωνική συναίνεση και περιβαλλοντική παιδεία του πληθυσµού, ενώ απαιτεί την χρήση τεχνολογιών που πρέπει να είναι αποδεκτές όχι µόνο από οικονοµική όσο κυρίως από περιβαλλοντική και κοινωνική άποψη. Μέχρι σήµερα η διαχείριση αποβλήτων στη χώρα µας δεν έχει αποκτήσει χαρακτηριστικά κλάδου και τα όρια µεταξύ επιχειρηµατικής δραστηριότητας και δηµόσιας υπηρεσίας είναι δυσδιάκριτα. Εκτός αυτού, οι ασάφειες του θεσµικού πλαισίου, η διαπλοκή ιδιωτικών συµφερόντων και ΟΤΑ, η παντελής έλλειψη κοινωνικής αποδοχής, και η χαµηλή περιβαλλοντική παιδεία του πληθυσµού δεν επέτρεψαν τη δηµιουργία ευνοϊκών προϋποθέσεων για την ανάπτυξη αξιόλογης επιχειρηµατικής δραστηριότητας. Ο κλάδος είναι αυστηρά ρυθµιζόµενος µε συγκεκριµένους στόχους και χρονοδιαγράµµατα που καθορίζονται από τις Ευρωπαϊκές οδηγίες ενώ κεντρικό ρόλο στον Εθνικό σχεδιασµό κατέχουν οι Περιφέρειες και οι ΟΤΑ. Στον κλάδο δραστηριοποιούνται περίπου 100 µικροµεσαίες επιχειρήσεις κυρίως σε δραστηριότητες ανακύκλωσης ενώ υπάρχει εντονότατο ενδιαφέρον µεγάλων εταιριών ή κοινοπραξιών για επενδυτικά σχέδια στην εναλλακτική διαχείριση. Η µέχρι σήµερα πορεία του κλάδου δεν ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητική, λόγω κυρίως των στρεβλώσεων της αγοράς (παράλληλα ή και παράνοµα κυκλώµατα συλλογής, διαπλοκή, αδυναµία ελέγχου της επεξεργασίας ή του τελικού προορισµού σηµαντικών ποσοτήτων ακόµη και επικίνδυνων αποβλήτων, κ.τ.λ.). Από την εξέταση των οικονοµικών στοιχείων των εταιριών του κλάδου προκύπτει µείωση της αποδοτικότητας και επιδείνωση της οικονοµικής τους κατάστασης κατά τα τρία τελευταία χρόνια για τα οποία υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία(2007-2009), αν και κάποιοι υποκλάδοι παρουσιάζουν σχετικά καλύτερη εικόνα. Τα τελευταία χρόνια µε τη δηµιουργία θεσµοθετηµένων συλλογικών συστηµάτων εναλλακτικής διαχείρισης σηµειώθηκε σηµαντική πρόοδος σε ορισµένα ρεύµατα αποβλήτων(συσκευασίες, ορυκτέλαια, ελαστικά, κ.τ.λ.) σε βαθµό υπερκάλυψης για κάποια των εθνικών στόχων για τους οποίους έχει δεσµευθεί η χώρα µας. Στον κρίσιµο τοµέα όµως της διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων, παρά τον κίνδυνο επιβολής υπέρογκων προστίµων για τη χρήση των παράνοµων χωµατερών, η κατάσταση παραµένει στάσιµη και αδιέξοδη λόγω κυρίως της αδυναµίας ορθολογικού σχεδιασµού και των αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών. Τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει ο κλάδος είναι κυρίως η έλλειψη κοινωνικής συναίνεσης για την υλοποίηση των αναγκαίων έργων διαχείρισης και η γενικευµένη διαφθορά στους ΟΤΑ καθώς και σε κάποιο µικρότερο βαθµό η έλλειψη οικονοµικών πόρων για την χρηµατοδότηση των επενδύσεων. Παρά τα προβλήµατα αυτά των οποίων επιβάλλεται η υπέρβαση, οι προοπτικές που διανοίγονται είναι σηµαντικές ιδίως στην εναλλακτική διαχείριση και στην παραγωγή ενέργειας. Ενισχυτικά στοιχεία είναι η σοβαρή υστέρηση της χώρας µας σε σχέση µε τις λοιπές Ευρωπαϊκές χώρες, η αναγκαιότητα συµµόρφωσης µε τις επιταγές της Ε.Ε., η επιτάχυνση των θεσµικών εξελίξεων λόγω της επιτακτικής ανάγκης επίλυσης των προβληµάτων και το αυξηµένο ενδιαφέρον του ιδιωτικού τοµέα. Οι σοβαρές οικονοµικές δυσκολίες του Ελληνικού δηµοσίου και των ΟΤΑ δηµιουργούν σήµερα εξαιρετικές προϋποθέσεις για επικερδή δραστηριοποίηση του ιδιωτικού τοµέα είτε µέσω Σ∆ΙΤ είτε αυτόνοµα µε τη δηµιουργία µονάδων εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων. Εκτός από την ανακύκλωση όπου παραδοσιακά υπήρχε επιχειρηµατική δραστηριότητα υπάρχουν πλέον σηµαντικές ευκαιρίες και στη διαχείριση απορριµµάτων ή στην ενεργειακή αξιοποίηση τους. Παρά την οικονοµική κρίση οι προοπτικές του κλάδου διαχείρισης-ανακύκλωσης απορριµµάτων είναι συνολικά θετικές αλλά υπάρχουν σηµαντικές διαφοροποιήσεις µεταξύ των διαφόρων υποκλάδων. Οι προοπτικές είναι θετικές στη διαχείριση αστικών στερεών απορριµµάτων, στη θερµική επεξεργασία, στη διαχείριση αποβλήτων εκσκαφών και κατεδαφίσεων ενώ στην ανακύκλωση (λόγω ωρίµανσης) επικρατεί µια λιγότερο θετική εικόνα. Οι µακροπρόθεσµες προοπτικές πάντως παραµένουν θετικές, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα υπάρξει ανάκαµψη της οικονοµίας και επίλυση των διαρθρωτικών και λοιπών προβληµάτων του κλάδου.


S.W.O.T. ΑΝΑΛΥΣΗ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ-ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ (OPORTUNITIES) ΑΠΕΙΛΕΣ (THREATS)

Υποχρέωση συµµόρφωσης της χώρας µας στις επιταγές της Ευρωπαϊκής Νοµοθεσίας.

Συνέχιση της σοβαρής δηµοσιοοικονοµικής κρίσης που αντιµετωπίζει η χώρα. Έλλειψη οικονοµικών πόρων και αποθάρρυνση επενδυτών.

Εξάντληση των δυνατοτήτων των χώρων απόθεσης ΑΣΑ και ανάγκη χρησιµοποίησης εναλλακτικών µεθόδων διαχείρισης

Αδυναµία επίτευξης πολλαπλασιαστικών αποτελεσµάτων, λόγω αδύναµου βιοµηχανικού ιστού, έλλειψης βιοµηχανικής πολιτικής και κακής οργάνωσης.

Τα οικονοµικά προβλήµατα των ΟΤΑ καθιστούν απαραίτητη τη σύµπραξη του ιδιωτικού τοµέα µέσω Σ∆ΙΤ. Θετικές επιπτώσεις στην απασχόληση και στην περιφερειακή ανάπτυξη.

Σηµαντική αύξηση του κόστους διαχείρισης ΑΣΑ και µεγάλη επιβάρυνση των δηµοτών για τέλη καθαριότητας.

∆υνατότητες ανάπτυξης εγχώριας ερευνητικής-κατασκευαστικής δραστηριότητας για εναλλακτικές µεθόδους διαχείρισης.

Τεχνολογικές εξελίξεις που πιθανόν να απαξιώσουν τις υπάρχουσες επενδύσεις και τεχνολογίες.

Περιορισµός εκλύσεων αερίων θερµοκηπίου. Θετική συµβολή στο ισοζύγιο εµπορίας ρύπων

Αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών σε κάθε έργο διαχείρισης απορριµµάτων. Σύνδροµο NIMBY (Not In My Back Yard - όχι στον κήπο µου)

Επενδυτικές ευκαιρίες στην παραγωγή ενέργειας από αστικά απορρίµµατα (βιοµάζα, υπολείµµατα, RDF)

Μελλοντικές αλλαγές στα όρια ρύπων και οχλήσεων της Ε.Ε. που ενδέχεται να καταστήσουν κάποιες τεχνολογίες απαγορευτικές.

∆υνατότητα ελληνικών εταιρειών να δραστηριοποιηθούν σε γειτονικές χώρες, σε έναν τοµέα που έχει µεγάλες προοπτικές ανάπτυξης.

Υψηλό επενδυτικό κόστος του Προγράµµατος διαχείρισης απορριµµάτων που ίσως γίνει δυσβάσταχτο για την εθνική οικονοµία, ιδίως αν δεν υπάρξει ανάκαµψη τα επόµενα χρόνια.

ΙΣΧΥΡΑ ΣΗΜΕΙΑ (STRENGTHS) Α∆ΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ (WEAKNESSES)

Ύπαρξη Ελληνικών εταιριών που διαθέτουν τεχνογνωσία και διεθνή εµπειρία διαχείρισης απορριµµάτων.

Λήψη αποφάσεων µε µη επιχειρηµατικά κριτήρια από το κράτος και τους ΟΤΑ. Αδιαφανείς διαδικασίες χωροθετήσεων και αδειοδοτήσεων.

Ύπαρξη θεσµικού πλαισίου και δοµών που µπορούν να στηρίξουν την ανάπτυξη του κλάδου.

Προβλήµατα απορρόφησης των παραγόµενων προϊόντων (RDF, ανακυκλώσιµα) από την εγχώρια αγορά.

Σηµαντικά περιθώρια αύξησης της ανακύκλωσης(µέσω καλύτερης οργάνωσης και κινήτρων) και βελτίωσης της ποιότητας των ανακυκλώσιµων απορριµµάτων (διαλογή στην πηγή).

Πιθανές δυσκολίες ένταξης των εργοστασίων καύσης στις ΑΠΕ, λόγω της σύστασης του RDF.

Ύπαρξη επιχειρηµατικών ευκαιριών στην Εναλλακτική ∆ιαχείριση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων

∆ραστηριοποίηση στον κλάδο ανακύκλωσης µη ελεγχόµενων κυκλωµάτων συλλογής, διακίνησης ή και επεξεργασίας.


Βιβλιογραφία-πηγές: ADEME: Waste figures 2009 Markets in waste-related activities: situation 2006-2007 – outlook 2008 Basel Convention, GRID, UNEP, DEWA: Vital Waste Graphics 2004 Confederation of European Waste-to-Energy Plants(CEWEP): Μελέτες και στατιστικά στοιχεία Conseil de l’Europe: La gestion des déchets solides municipaux en Europe.2007 Conseil économique et social: Les enjeux de la gestion des déchets ménagers et assimilés. 2008 ECO-ELASTIKA: Στατιστικά στοιχεία ENVIRONMENT POLICY REVIEW EPTA-EUROCONSULTANS: Το Χρηµατοδοτικό Εργαλείο JESSICA της ΕΤΕΠ για τα Έργα ∆ΣΑ στην Ελλάδα, 2010. European Environment Agency: Μελέτες και στατιστικά στοιχεία Eurostat MSW: Στατιστικά στοιχεία Icap: Κλαδική µελέτη "Ανακύκλωση και ∆ιαχείριση Απορριµµάτων", 2010. Ηλεκτρονική Βάση Ισολογισµών ISWA: Μελέτες και στατιστικά στοιχεία letsrecycle UK: Στατιστικά στοιχεία OECD: Environmental Data Compendium: 2009 The Economics Of Waste: Accounting for environmental externalities at various stages in the life cycle. 2004 UNEP Green Economy Initiative: International Forum on Green Economy. 2009 Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ: Στατιστικά στοιχεία Ε.Ε., Γενική ∆νση Περιβάλλοντος: Μελέτες και στατιστικά στοιχεία Ε∆ΟΕ: Στατιστικά στοιχεία ΕΕΑΑ Α.Ε.: Στατιστικά στοιχεία Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης: Εκθεση 2008 Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Μελέτες και στατιστικά στοιχεία ΚΕ∆ΚΕ: Εκτίµηση γενικευµένων επιπτώσεων και κόστους διαχείρισης στερεών αποβλήτων.Αθήνα 2008. Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης,Greenpeace, Μεσόγειος SOS, WWF:Ολοκληρωµένο Σχέδιο ∆ιαχείρισης Απορριµµάτων στην Αττική Περιφέρεια Ηπείρου, ΕΠΤΑ E.Π.Ε.: Ανάλυση και Εξέταση των ∆ιαθέσιµων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου, 2010 Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας: Ανακοινώσεις ΣΥ∆ΕΣΥΣ, ΣΕ∆ΙΣ-Κ:Στατιστικά στοιχεία Τµήµα Μηχανικών Περιβάλλοντος Πολυτεχνείου Κρήτης: Μελέτες και στατιστικά στοιχεία.


Α. Οικονοµόπουλος: ∆ιαχείριση Οικιακού Τύπου Απορριµµάτων / Προβλήµατα Εθνικού Σχεδιασµού και Ορθολογικές Λύσεις, 2007. Υπουργείο Εσωτερικών: Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα παρακολούθησης των ΧΑ∆Α Υπουργείο Περιβάλλοντος(ΥΠΕΚΑ): Στατιστικά στοιχεία και ανακοινώσεις

Disclaimer: To παρόν ενηµερωτικό σηµείωµα συνιστά διαφηµιστική ανακοίνωση ενηµερωτικού περιεχοµένου και δεν αποτελεί σε καµία περίπτωση επενδυτική συµβουλή ούτε υποκίνηση ή προσφορά για συµµετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Καµία πληροφορία που εµπεριέχεται σε αυτό, δεν θα πρέπει να εκληφθεί, σε καµία περίπτωση, ως κατάλληλη επένδυση για τον παραλήπτη, ούτε µέσο επίτευξης των συγκεκριµένων επενδυτικών στόχων ή κάλυψης οποιωνδήποτε άλλων αναγκών του παραλήπτη, ούτε υποκατάστατο τυχόν συµβατικών κειµένων που αφορούν τις περιγραφόµενες σε αυτό συναλλαγές. Για τους λόγους αυτούς, κάθε επενδυτής θα πρέπει να προβεί στη δική του αξιολόγηση οποιασδήποτε πληροφορίας παρέχεται στην παρούσα επικοινωνία και δεν θα πρέπει να βασίζεται σε οποιαδήποτε τέτοια πληροφορία ως εάν αυτή αποτελούσε επενδυτική συµβουλή. Το παρόν δε συνιστά, επίσης, έρευνα στον τοµέα των επενδύσεων και, συνεπώς, δεν καταρτίσθηκε από την Τράπεζα Πειραιώς σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του νόµου που αποσκοπούν στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τοµέα των επενδύσεων. Οι πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν βασίζονται σε πηγές που διατίθενται στο κοινό και που θεωρούνται αξιόπιστες. Η Τράπεζα δεν φέρει καµία ευθύνη ως προς την ακρίβεια ή πληρότητα των πληροφοριών αυτών. Οι απόψεις και εκτιµήσεις που εκτίθενται στο παρόν αφορούν την τάση της εγχώριας και των διεθνών χρηµατοοικονοµικών αγορών κατά την αναγραφόµενη ηµεροµηνία και υπόκεινται σε αλλαγές χωρίς ειδοποίηση. Η Τράπεζα ενδέχεται, ωστόσο, να συµπεριλαµβάνει στο παρόν έρευνες στον τοµέα των επενδύσεων, οι οποίες έχουν εκπονηθεί από τρίτα πρόσωπα που δεν ανήκουν στον όµιλο της. Η Τράπεζα δεν τροποποιεί τις ως άνω έρευνες, αλλά τις παραθέτει αυτούσιες, και, συνεπώς, δεν αναλαµβάνει οποιαδήποτε ευθύνη για το περιεχόµενο αυτών.Ο όµιλος της Τράπεζας Πειραιώς είναι ένας οργανισµός µε σηµαντική ελληνική, αλλά και αυξανόµενη διεθνή παρουσία, και µεγάλο εύρος παρεχόµενων επενδυτικών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο των επενδυτικών υπηρεσιών που παρέχει η Τράπεζα ή/και άλλες εταιρείες του οµίλου της ενδέχεται να ανακύψουν περιπτώσεις σύγκρουσης συµφερόντων σε σχέση µε τις παρεχόµενες στο παρόν πληροφορίες. Σχετικά επισηµαίνεται ότι η Τράπεζα και οι εταιρείες του οµίλου της µεταξύ άλλων: α) ∆εν υπόκειται σε καµία απαγόρευση όσον αφορά τη διαπραγµάτευση για ίδιο λογαριασµό ή στο πλαίσιο διαχείρισης χαρτοφυλακίου πριν από τη δηµοσιοποίηση του παρόντος φυλλαδίου, ή την απόκτηση µετοχών πριν από δηµόσια εγγραφή.β) Ενδέχεται να παρέχει έναντι αµοιβής σε κάποιον από τους εκδότες, για τους οποίους παρέχονται µε το παρόν πληροφορίες, υπηρεσίες επενδυτικής τραπεζικής. γ) Ενδέχεται να συµµετέχει στο µετοχικό κεφάλαιο εκδοτών ή να έλκει άλλα χρηµατοοικονοµικά συµφέροντα από αυτούς. δ)Ενδέχεται να παρέχει υπηρεσίες ειδικού διαπραγµατευτή ή αναδόχου σε κάποιους από τους αναφερόµενους στο παρόν εκδότες. ε)Η Τράπεζα Πειραιώς ενδεχοµένως να έχει εκδώσει σηµειώµατα διαφορετικά ή µη συµβατά µε τις πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν σηµείωµα. Ρητά επισηµαίνεται ότι: α)τα αριθµητικά στοιχεία αναφέρονται στο παρελθόν και ότι οι προηγούµενες επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη µελλοντικών επιδόσεων. β) τα αριθµητικά στοιχεία αφορούν προσοµοίωση προηγουµένων επιδόσεων και ότι οι προηγούµενες αυτές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη µελλοντικών επιδόσεων. γ) οι προβλέψεις σχετικά µε τις µελλοντικές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη µελλοντικών επιδόσεων. δ) η φορολογική µεταχείριση των αναφερόµενων στο παρόν πληροφοριών και συναλλαγών εξαρτάται και από τα ατοµικά δεδοµένα εκάστου επενδυτή και ενδέχεται να µεταβληθεί στο µέλλον. Ως εκ τούτου ο παραλήπτης οφείλει να αναζητήσει ανεξάρτητες συµβουλές ως προς τη φορολογική νοµοθεσία που τον διέπει. ε) Η Τράπεζα Πειραιώς δεν υποχρεούται να ενηµερώνει ή να κρατά επίκαιρες τις πληροφορίες που εµπεριέχονται στο παρόν.

waste management in greece Διαχείριση στερεών αποβλήτων

Documents