1

Warunki zoohigieniczne i mikrokilmatw chowie bydła mlecznego

AKADEMIA ROLNICZA W LUBLINIE

2

Mikroklimat w oborze –podstawowe wymagania

Zasadniczo bydło dobrze znosi różne warunki mikroklimatyczne, zwłaszcza w oborach wolnostanowiskowych

3

Temperatura• Bydło posiada dobrą termoregulację• -10°C do +25°C• Poniżej -10°C: zwiększony pobór paszy i rozrost

okrywy włosowej• Ponad +25°C: zmniejszony pobór paszy i niższa

wydajność mleczna / przyrost masy• Zwierzęta dorosłe dobrze znoszą temperatury

poniżej zera, jeśli powietrze jest suche, a w oborze nie występują przeciągi

• Najgorsza sytuacja (stres cieplny): wysokie temperatury – wysoka wilgotność powietrza(>80%) – niska wymiana powietrza

• W gorących porach roku temperatura powinna byćjak najniższa

4

Mikroklimat w budynkach tradycyjnych

Wilgotność względna 60-80%Prędkość powietrza:okres zimowy 0,1 – 0,3 m/sokres letni do 0,5 m/s

8-166Jałówki

i buhajki powyżej

6 m-cy

12-166Cielęta

pow. 3m-cy

12-208Cielęta

do 3m-cy

8-166Krowy

Temp. Opt.(0C)

Temp.

Min.( 0C)

Kategoria zwierząt

5

Mikroklimat w budynkach tradycyjnych

Dopuszczalne stężenie gazóww powietrzu obór

1. Oświetlenie naturalne –stosunek powierzchni oszklonej okien do powierzchni podłogi min. 1:18

2. Natężenie oświetlenia sztucznego min. 20 – 30 Lx, nad korytarzem gnojowym podczas doju 100 Lx, w izolatce 200 Lx5Siarkowodór

20Amoniak

3000Dwutlenek węgla

Stężenie gazów (ppm)

Wyszczególnienie

6

Mikroklimat w oborach otwartych

W Polsce można utrzymywać bydło w systemie otwartym (D.U.2004 Nr 47, poz. 456)

Warunki utrzymania bydła w budynkach otwartych� Bydło utrzymywane bezuwięziowo� Wystarczająca ilość niezamarzającej paszy i wody� Właściwa izolacja cieplna legowiska (najlepiej ściółka

słomiasta)� Likwidacja przeciągów, szczególnie w okresie jesienno-

zimowym (zasłony przeciwwietrzne)

7

Mikroklimat w oborach otwartych cd.

• Wartości temperatury i wilgotności zbliżone do zewnętrznych

• Zakres temperatury termoneutralnej od-10 do 25oC poniżej –10 oC zwiększony pobór paszy

• Powyżej 25oC zmniejszony pobór paszy, niższa wydajność mleczna, problemy z rozrodem

• Powyżej 25oC prędkość ruchu powietrza 1m/s• Stężenie szkodliwych gazów – występują wartości śladowe

• Oświetlenie naturalne – 10% powierzchni podłogi• Natężenie oświetlenia sztucznego w oborze min. 20-30

Lx, w hali udojowej i izolatce 200Lx

8

Wentylacja grawitacyjna kominowa w oborze tradycyjnej

• Wysokość kanału wywiewnego 4-5 m

• Kanał nawiewny (1) i kanał wywiewny (2) z przysłoną regulacyjną• Powierzchnia przekroju kanału wywiewnego 0,05 do 0,06 m2/1SD

• Powierzchnia przekroju kanałów nawiewnych – 2/3 przekroju kanału wywiewnego

9

Wentylacja grawitacyjna podokapowo-kalenicowa w oborze z izolacją cieplną ścian i

stropodachu• Kanał nawiewny (1) i wywiewny (2) z przysłoną regulacyjną

• Powierzchnia przekroju kanału wywiewnego 0,10 do 0,12 m2/SD • Powierzchnia przekroju kanałów nawiewnych 0,10 – 0,12 m2/SD

10

Wentylacja grawitacyjna ścienno-kalenicowa w oborze otwartej

• Nawiew powietrza (1) przez ścianę (regulacja przy pomocy kurtyn)• Powierzchnia przekroju kanału wywiewnego (2): 0,15 – 0,20m2/SD

11

Wentylacja naturalna

Kurtyny

• Regulacja automatyczna

• Regulacja ręczna

12

Stres cieplny!

13

Stres cieplny

Objawy fizyczne:

• Ospałość krów

• Poszukiwanie cienia

• Poszukiwanie świeżego powietrza

• Poszukiwanie zraszaczy i przechodzenie do nich

• Dyszenie, ponad 60 oddechów na minutę

• Ślinienie się

14

Stres cieplny

Jak unikać stresu cieplnego:• Wzmożona wentylacja• Większa prędkość powietrza• Izolacja budynku chroniąca przed słońcem• Mniejsza obsada• Duże ilości świeżej wody pitnej (także w

okresie wypasania!)• Sucha ściółka na obszarze wypoczynkowym• Zainstalowanie zraszaczy

15

Stres cieplny

16

Podsumowanie

• Bydło dobrze znosi różne warunki

• Dbałość o właściwy mikroklimat

• Znaczenie odpowiedniej wentylacji

• Uwaga na objawy stresu cieplnego!

17

Systemy utrzymania cieląt

Przepisy UE w zakresie dobrostanu cieląt

• Zakaz ciągłego trzymania na uwięzi• Pętanie nie dłużej niż 1 godz. (podczas podawania mleka)

• Pętanie nie może powodować dławienia ani urazów• Uwięź powinna zapewnić cielęciu swobodę poruszania się

• Stały dostęp do świeżej wody pitnej podczas upałów i dla cieląt chorych

• Zakaz stosowania pełnych przegród w kojcach indywidualnych

• Przegrody pełne w kojcach indywidualnych tylko dla zwierząt chorych

18

Przepisy UE w zakresie dobrostanu cieląt

• Zakaz stosowania kojców indywidualnych dla cieląt w wieku powyżej 8 tygodni – kojec indywidualny tylko na zalecenie lekarza weterynarii. (Zarządzenie dotyczy gospodarstw posiadających co najmniej sześć cieląt oraz dla gospodarstw, gdzie cielęta ssące nie sątrzymane razem z matkami).Będzie stosowane dla wszystkich gospodarstw od 31. 12. 2006 r.

19

Utrzymanie cieląt w kojcach indywidualnych ze ściółką

Wymiary w świetle klatki: do 2 tyg. życia -dł.120 cm, szer.80 cm;do 8 tyg. życia -dł.160 cm, szer. 100 cm

20

Utrzymanie cieląt w budkach ze ściółką na wolnym powietrzu

Wymiary budek: dł. 160 cm, szer. 120 cmWymiary wybiegu:dł. 140 cm, szer. 120 cm

21

Utrzymanie cieląt w kojcach grupowych (płytka lub głęboka ściółka)

Przepisy UE :Powierzchniamin. 1,5 m2/szt. - do 150 kg m.c.min. 1,7 m2/szt. - od 150 – 220 kg m.c.min. 1,8 m2/szt. - od 220 kg m.c.

22

Obory uwięziowe w utrzymaniu młodzieży i krów mlecznych

Stanowisko uwięziowe- podstawowe wymagania:

- wymiary stanowiska dostosowane do masy ciała- Prawidłowo zamontowana uwięź

- Odpowiedni kształt i wymiary żłobu- Właściwe usytuowanie poidła

- Czystość, ciepłochronność legowiska (ściółka lub maty legowiskowe)Dobrze wykonane stanowisko – dobrostan zwierząt

- Prawidłowe kładzenie się i wstawanie- Komfort wypoczynku

- Swobodne pobieranie paszy i wody- Stan zdrowotny (kończyny, wymiona)

- Higiena stanowiska i zwierząt

23

Stanowisko uwięziowe krótkie –ściołowe

dla młodzieży

Zużycie ściółki

1-2 kg/SD/dzień

100155500

90145400

80130300

70120200

Szerokośćstanowiskamin. (cm)

Długośćstanowiska min. (cm)

Masa ciała (kg)

24

Stanowisko uwięzioweśrednie –

ściołowe dla młodzieży hodowlanej

Zużycie ściółki 3-4 kg/SD/dzień

100190500

90180400

80165300

70150200

Szerokośćstanowiska (cm)

Długośćstanowiska (cm)

Masa ciała (kg)

25

Stanowisko uwięziowe, krótkie dla krów

Zużycie ściółki

1-2 kg/SD/dzień

120185750

120175650

115165550

Szerokośćstanowiska min.(cm)

Długośćstanowiska min. (cm)

Masa ciała(kg)

26

• Stanowisko krótkie w oborze ściołowej

• Stanowisko krótkie w oborze bezściołowej

27

Obory wolnostanowiskowe w utrzymaniu młodzieży i krów mlecznych - podstawowe wymagania

Legowisko� Powierzchnia legowiska w oborach z głęboką ściółką i z pochyłą

podłogą dostosowane do masy ciała zwierząt� Wymiary legowiska i przegród boksowych w oborach boksowych

dostosowane do masy ciała zwierząt� Czystość, elastyczność i ciepłochłonność legowiska (ściółka,maty,

materace)Stół paszowy� Szerokość stanowiska karmowego zależna od masy ciała zwierząt � Drabina paszowa dostosowana do kategorii zwierząt i techniki

zadawania pasz� Odpowiednia wysokość krawędzi stołu paszowego

28

Obory wolnostanowiskowe w utrzymaniu młodzieży i krów mlecznych – podstawowe wymagania c.d.

Korytarze : karmowy (głęboka ściółka i pochyła podłoga), karmowy i spacerowy (obora boksowa)

� Szerokość korytarzy i przej ść dostosowana do masy ciała zwierząt

� Podłogi pełne ,nie śliskie, z profilowaną powierzchnią� Podłogi pełne, bez zastoin gnojówki� Podłogi szczelinowe, z odpowiednią szerokością beleczek i

szczelinPoidła• Prawidłowe usytuowanie w oborze• Odpowiednia ilość i wydajność poideł (dopływ wody)• Poidła czyste

29

Przydatność poszczególnych typów obór wolnostanowiskowych (kojców grupowych)

w utrzymaniuMłodzieży:1. Kojce z głęboką ściółką i podestem żywieniowym2. Kojce z głęboką ściółką bez wydzielonego korytarza

karmowego3. Sektory z boksami legowiskowymiKrów mlecznych:1. Obory boksowe2. Obory z głęboką ściółką i wydzielonym korytarzem

karmowym3. Obory z pochyłą podłogą

30

Kojec grupowy z głęboką ściółką i podestem żywieniowym dla młodzieży

Zużycie ściółki

10-12 kg/ SD/dzień

4,316060500

3,815055400

3,313050300

2,712045200

Pow.

Legowiska(m2/szt.)

Szerokośćpodestu

min.

(cm/szt.)

Dostęp

do żłobu min.

(cm/szt.)

Masa ciała(kg)

31

Kojec grupowy z głęboką ściółką dla młodzieży bez wydzielonego korytarza karmowego

Zużycie ściółki 10-12 kg/ SD/dzień

5,060500

4,455400

3,850300

3,245200

Powierzchnia kojca, min.

(m2/szt.)

Dostęp do żłobu min.

(cm/szt.)

Masa ciała(kg)

32

Boksy legowiskowe dla młodzieży hodowlanej

Zużycie ściółki

1-2 kg/SD/dzień

25201515Odstęp od tylnej

krawędzi boksu

100908075Wysokość rury karkowej nad podłożem „W2”

20201515Wysokość progu „W1”

200190170150Długość „D2” boksu podwójnego

220200180160Długość „D1” boksu przyściennego

100908070Szerokość

500400300200Wymiary (cm)

33

Boksy legowiskowe dla krów mlecznych

Zużycie ściółki 1-2 kg/SD/dzień

Odstęp od tylnej

krawędzi boksu „O”

Wysokość rury karkowej nad podłożem „W2”

Wysokość progu „W1”

Długość „D2” boksu podwójnego

Długość „D1” boksu przyściennego

Szerokość

Wymiary

(cm)

3025-30

115110

2520

230220

250240

120115

Masa ciała

> 650 kg

Masa ciała

< 650 kg

34

Kojec grupowy z głęboką ściółką dla krówi z wydzielonym korytarzem karmowym

Zużycie ściółki

6-8 kg/ SD/dzień

6,534070750

6,032065650

5,530065550

Pow.

legowiska(m2/szt.)

Szerokośćkorytarza

min.

(cm/szt.)

Dostęp

do żłobu min.

(cm/szt.)

Masa ciała(kg)

35

Obora z pochyłą podłogą dla krów

Zużycie ściółki

3-5 kg/ SD/dzień

5,332070750

5,031065650

4,730065550

Pow.

legowiska(m2/szt..)

Szerokośćkorytarzamin.

(cm/szt.)

Dostęp

do żłobu min. (cm/szt.)

Masa ciała(kg)

36

Obora wolnostanowiskowa z głęboką ściółką i z wydzielonym korytarzem karmowym dla krów mlecznych

Obora wolnostanowiskowa z pochyłą podłogą dla krów mlecznych

37

Obora wolnostanowiskowa

boksowa, ściołowa dla krów mlecznych

Obora wolnostanowiskowaboksowa bezściołowa, z podłogą szczelinową dla krów mlecznych

38

Korytarze w oborze boksowej trzyrzędowej

� A - stół paszowy 4 m� B - korytarz gnojowy 3,5 m� D - korytarz spacerowy 2,5 m

39

Kojec porodowy

� Powierzchnia kojca indywidualnego min. 9 m2, swobodny dostęp do paszy i wody

� Sucha, czysta ściółka� Przydatne drabiny

samoblokujące.

40

Okólniki

� Powierzchnia okólników utwardzonych, min.:

� Cielęta do 100 kg m.c. –1,1 m2/szt.

� Cielęta do 200 kg m.c. –1,9 m2/szt.

� Młodzież do 350 kg m.c. –3,0 m2/szt.

� Młodzież powyżej 350 kg m.c. – 3,7 m2/szt.

� Krowy – 4,5 m2/szt.