waardebepaling van een onderneming. redenen om de waarde te gaan bepalen inbreng in een...
TRANSCRIPT
Waardebepaling van een Waardebepaling van een ondernemingonderneming
Redenen om de waarde te Redenen om de waarde te gaan bepalengaan bepalen
Inbreng in een vennootschapOpvolgingsproblematiekVerkopen aan een derdeEchtscheidingNalatenschapUittreding van een vennoot
Wat moet er gewaardeerd wordenWat moet er gewaardeerd worden
Eenmanszaak
Vrij beroep
Vennootschap
Aandelenpakket
EenmanszaakEenmanszaak
Steeds verkoop van activa en goodwill
Waardering activa (expertise)
Waardering goodwill (zie rendementswaardering)
Voor inbreng in eigen vennootschap (waardering revisor)
Vrij beroepVrij beroep
Jaarlijkse erelonen (factor)
Jaarlijks beschikbaar beroepsinkomen (rendement)
Waarde activa
Deelnemings % Karakteristieken Af/opwaardering
< 25% Gewone minderheid -30%
> 25% < 50% Blokkeringsminderheid -20%
=50% 0%
>50% < 75% Eenvoudige meerderheid +10%
>75% Blokkeringsmeerderheid +5%
= 100% Volle eigenaar 0%
Waardecorrectie aandelenWaardecorrectie aandelen
Waardecorrectie aandelen Waardecorrectie aandelen inzake successierechteninzake successierechten
Deelnemings % Karakteristieken Afwaardering
< 25% Kleine minderheid -20 à 25%
> 25% < 50% Grote minderheid -15%
>50% < 75% Gewone meerderheid
-10%
>75% Grote meerderheid Geen
Uiteindelijke waarde hangt af van
verschillende interne en externe factoren:
naam, personeelsbestand, ligging, drijfveer
overname, waarde en staat activa, economische
conjunctuur…
Elke waardebepaling is bijgevolg een
theoretische benadering die dient als leidraad
bij de onderhandelingen over de verkoop van
een onderneming.
Sterk beïnvloedende factorenSterk beïnvloedende factoren
Zijn er verschillende mogelijke overnemers
Komt de vraag van de overnemer of overlater om het bedrijf over te dragen
Interne overname (familie, personeelslid) Externe overname
Engagement gevraagd aan de overlater
Voorafgaande doorlichtingVoorafgaande doorlichting
Dagelijkse werking, activiteitssector, ondernemingspolitiek,…
•Juridische en fiscale informatie
•Financiële informatie
•Commerciële informatie
•Sociale informatie
•Operationele informatie
Juridische en fiscale informatie
Statuten
Oprichtersaansprakelijkheid
Gegeven garanties / aansprakelijkheid (bouw)
Laatste controle (garanties verleden)
Waarborgen gegeven/te geven (kredietgever)
Financiële waardebepaling van Financiële waardebepaling van ondernemingenondernemingen
Basis = objectieve gegevens
Emotionele waarde
Elke onderneming is anders dus ook elke
waarde bepaling
Wegingscoëfficiënt Wegingscoëfficiënt
Meestal wordt gekeken naar de laatste 3 jaren voor de prijsbepaling
De cijfers van de recentste jaren wegen zwaarder door
VbJaar -3 x 1Jaar -2 x 2Jaar -1 x 3
Totaal
Totaal : 6 = gemiddelde waarde
De twee meest gebruikte methodesDe twee meest gebruikte methodes
De methode van het gecorrigeerde netto- actief (statische methode)
De rendementswaardebepaling
(dynamische methode)
De kandidaat-koper zoekt een houvast tijdens de
onderhandelingen.
Wat krijgt hij voor de prijs die hij betaalt?
Concreet koopt hij het gecorrigeerd netto-actief van
de onderneming:
Eigen vermogen (correctie meerwaarden)
- Controle van waarde door expertises
- Eigen middelen zie jaarrekening
Daarom is het gecorrigeerd netto-actief een
belangrijk element van houvast.
De onzekerheid van de koperDe onzekerheid van de koper
Gecorrigeerd netto-actiefGecorrigeerd netto-actief
Gecorrigeerd netto-actief =
activa (volgens de handelswaarde)
– opeisbare schulden
(inclusief de reële voorzieningen)
+ de fiscale aanpassingen
We vertrekken van de netto-activa zoals die voorkomen in de
balans van de onderneming: Eigen vermogen Activa aan werkelijke waarde. (meerwaarde of
minwaarde) Meerwaarde belast aan 34%. Die fiscale latentie maakt
deel uit van de onderhandelingen: is ze voor rekening van de koper, de verkoper, of wordt een verdeelsleutel overeengekomen?
Passiefzijde voldoende voorzieningen? (grote herstellingen, verschuldigde belastingen, lopende rechtsgedingen,…)
Op basis van al die correcties, wordt het gecorrigeerd netto-actief bepaald
Balans
ActivaImmateriële vaste activa 600
Software 900 Afschrijvingen -300
Materiële vaste activa Terreinen en gebouwen 325.000Terrein 75.000Aankoop waarde 01/01/1998 500.000 Afschrijvingen gebouw -250.000
Voorraden en bestellingen in uitvoering 175.000A. Voorraden 100.000B. Bestellingen in uitvoering 75.000Vorderingen op ten hoogste 1 jaar 210.000A. Handelsvorderingen 200.000B. Dubieuze handelsvordering 10.000
Geldbeleggingen 125.000
Totaal 835.600
PassivaEigen vermogen 165.600Kapitaal 25.600Reserves 140.000
Schulden op meer dan 1 jaar 300.000Kredieten 300.000
Schulden op ten hoogste 1 jaar 300.000Kredieten korte termijn 100.000Leveranciers 200.000
Schulden mbt belastingen en bezoldigingen 70.000Te betalen BTW 20.000Te betalen bedrijfsvoorheffing 50.000
Totaal 835.600
Materiële vaste activa Terreinen en gebouwenTerrein 75.000Aankoop waarde 01/01/1998 500.000 Afschrijvingen gebouw -250.000Boekwaarde op balansdatum 325.000
Stel dat het gebouw met terrein een huidige waarde heeft van 750.000 euro. Dan is dit een meerwaarde van 425.000 euro. De meerwaardebelasting is dan 144.500 euro. Dit wil zeggen dat de vennootschap een 280.500 euro meer waard is dan in de boeken staat.
Er zitten ook dubieuze debiteuren in voor 10.000 euro dit is ook een waardevermindering van 6.600 euro na belasting.
Opgelet met de waardering van de voorraad!
Vorderingen op ten hoogste 1 jaar A. HandelsvorderingenKlanten 200.000Dubieuze handelsvordering 10.000
210.000
Gecorrigeerd netto-actiefGecorrigeerd netto-actief
Eigen vermogen 165.600 euro
+ meerwaarde gebouw - belasting 280.500 euro
– minwaarde debiteuren 6.600 euro Gecorrigeerd netto-actief = 439.500 euro
Wat verkoopt u aan de koperWat verkoopt u aan de koper
Het bedrijf opbouwen tot de situatie van dit ogenblik heeft u
veel moeite gekost.
U hebt uw hart, ziel en veel tijd in het bedrijf geïnvesteerd.
Als u het bedrijf zou bijhouden zou u er nog wat aan kunnen
verdienen.
U verkoopt een belegging of mooie investering aan de
overnemer en je kan hem laten zien wat ze voor hem zal
opbrengen.
De methode van de De methode van de rendementswaardebepalingrendementswaardebepaling
In de jaren ’80 gebruikte men veel : cashflow x CF-multiplicator (4 tot 5) = Eigen Vermogen op basis van CF
In de jaren ’90 is er dan een ‘hype’ geweest en heeft men deze bedragen enorm opgedreven
Vandaag gebruikt men geregeld: EBITDA x multiplicator – Netto Financiële schuldenlast =
waarde aandelen
EBIT: ‘Earnings Before Interests and Taxes’, Resultaat van bedrijfsactiviteiten
EBITDA: ‘Earnings Before Interests, Taxes, Depreciations and Amortizations’,
Bedrijfskasstroom : resultaat van bedrijfsactiviteiten
vermeerderd met afschrijvingen en waardeverminderingen
Opbrengsten 3.309.709Bedrijfsopbrengsten Omzet 3.300.000Financiële opbrengsten Opbrengsten uit vlottende activa 9.709Totaal
Kosten 3.167.000Bedrijfskosten Diverse kosten 1.500.000 Wedden zaakvoerders 220.000 Sociale kas zelfstandigen 25.000
1.745.000Personeelskosten A.O. werkende vennoten 2.000 Wedden bedienden 75.000 Lonen arbeiders 800.000 R.S.Z. patronale bijdragen 400.000
1.277.000Afschrijvingen Afschrijving gebouw 25.000Diverse afschrijvingen 15.000
40.000 Diverse bedrijfskosten 75.000
75.000II Financiële kosten Interesten leningen bank 30.000
30.000
Winst voor belasting 142.709IV Belasting op het resultaat (34%) 48.521Resultaat 94.188
EBIT (winst voor belasting + fin kosten) 163.000EBITDA (winst voor belasting + fin kosten + afschrijvingen) 203.000
EBITDA x (4-6) – Netto schuldenlast = Waarde
(schulden – beleggingen)
203.000 x 4 – 475.000 (600.000 – 125.000) = 337.000
203.000 x 5 – 475.000 (600.000 – 125.000) = 540.000
203.000 x 6 – 475.000 (600.000 – 125.000) = 743.000
De multiplicator is afhankelijk van verschillende factoren:
naam en faam van het bedrijf, locatie, economische situatie, klanten,
de sector, …
EBIT (winst voor belasting + fin kosten) 163.000EBITDA (winst voor belasting + fin kosten + afschrijvingen) 203.000
OnderhandelingsmargeOnderhandelingsmarge Verkoper Koper
Maximaal verwachte waarde
OnderhandelingsmargeMinimaal geëiste waarde
Maximaal vooropgestelde waarde
Minimaal onderstelde waarde
Klopt dit ?Klopt dit ?
Waarde van dit bedrijf:Gecorrigeerd netto-actief = 439.500 euro
Rendementswaardebepaling = 540.000 euro
Laten we stellen dat we tot ongeveer een waarde van
500.000 euro komen na onderhandeling voor de aandelen.
De financiering hiervan?
Eigen gelden, zaakvoerders Eigen gelden, zaakvoerders blijven in loondienstblijven in loondienst
Uitkering dividenden aan 25% RV (of 15%)
Winst (mogelijk met Cashflow?) – 25% RV = 70.000 euro
Opbrengst van 14%
Terugverdientijd = ruim 7 jaar
Via lening privé als nieuwe Via lening privé als nieuwe zaakvoerderszaakvoerders
3 nieuwe zaakvoerders in vennootschap à 33%
Per zaakvoerderLoon 75.000 euro/jaar = netto 4.200 euro/maand
Lening 165.000 euro 7 jaar = 2.400 euro/maand(kostprijs lening 105.000 euro op 7 jaar)Mogelijk dividend 23.000 euro/jaar is 1.900 euro/maand
Rest 4.200 + 1.900 = 6.100 – 2.400 = 3.700 euro/maandDit de eerste 7 jaren, later zal dit een 6.100 euro worden
TOTALE KOST OVERNAME 605.000 euro
Verkoop aandelen versus activaVerkoop aandelen versus activa
Verkoop van aandelen is onbelast!Is niet afschrijfbaar voor overnemer!
Verkoop activa belast in vennootschap!Liquidatie bonus 10%!Afschrijfbaar voor overnemer!
Verschil in prijsVerschil in prijs
Uiteraard is het overlaten onder de vorm van aandelen steeds aan een lagere prijs dan het verkopen van activa en goodwill.
De belasting die u niet moet betalen als overlater van aandelen heeft tot gevolg dat de overnemer ook niets kan afschrijven.Bij verkoop activa en liquidatie vennootschap betaalt u 34% vennootschapsbelasting en 10% liquidatiebonus als overlater.
Verkoop prijs aandelen 500.000 euro
Netto-ontvangst 500.000 euro.
Verkoop activa, goodwill en vereffening
gebouw 750.000
voorraden 175.000
klanten 200.000
beleggingen 125.000
goodwill 180.000
totaal 1.430.000
- belasting (meerw geb + GW à 34%) 205.000
- schulden 670.000
- liquidatiebonus (10%) 53.000
Netto Saldo 502.000
Rekening van de koperRekening van de koper
Investering 930.000 euro + intresten 190.000 euro (op 7 jaar)
Belastingsbesparing (afschr + fin.kost) 380.000 euro
Kostprijs 740.000 euro
MAAR:
Mogelijkheden om gebouwen in waarborg te geven.
Niet mogelijk bij overname aandelen!!
Voorwaarden bij een overnameVoorwaarden bij een overname
Overnemer:Begeleiding van overlater
DuurtijdBezoldigd/onbezoldigdverlies pensioen
Uitbetaling van de prijs in delenVoorschot – afrekening welke basis/termijn
Concurrentiebeding (ook naar kinderen,…)
Voorwaarden bij een overnameVoorwaarden bij een overname
Overlater:
Kunnen blijven werken in de zaak
Kinderen in de zaak
Overnemen sociaal passief
Vennootschap klaarmaken voor Vennootschap klaarmaken voor verkoop/ontbindingverkoop/ontbinding
Overname via aandelen
Correcte weergave van cijfers in de boekhouding (voldoende winsten) hogere overnameprijs
Verkoop activa
Onttrekken van gelden uit vennootschap naar privé (groepsverzekeringen, dividenden).
Mogelijke kosten op vennootschap schuiven. (aankoop wagen + afschrijven,…)
Laten bestaan van de vennootschap? (pensioen)
BesluitBesluit
Geen eenvoudige oefeningVerschillende beïnvloedende factorenZoeken naar aanvaardbare prijsVerschil verkoop activa/aandelenVoor elk bedrijf andersKlaarmaken voor verkoop