KRAG IN SWAKHEID

DEUR

MANIE LOUBSER

I. EERSTE TREË................................................................................................................................................................... 1

1. Die eerste ongeluk.......................................................................................................................................................... 12. Het God sy rug op ons gekeer?....................................................................................................................................... 23. Genesing........................................................................................................................................................................ 3

II. DIE VORMINGSJARE: ‘N NUWE ERA......................................................................................................................... 4

1. Op die plaas................................................................................................................................................................... 42. Die Skoollewe................................................................................................................................................................. 43. Na Skool......................................................................................................................................................................... 4

III. WIE IS EK?.................................................................................................................................................................. 6

A. TEMPERAMENT..................................................................................................................................................................... 61. Wreed............................................................................................................................................................................. 62. Wilskrag......................................................................................................................................................................... 63. Vyandigheid en grimmigheid.......................................................................................................................................... 64. Selfgenoegsaam en onafhanklik...................................................................................................................................... 75. Prakties.......................................................................................................................................................................... 76. Ongeërg oor Ander se Denke.......................................................................................................................................... 7

B. HOE WORD MY TEMPERAMENT GETEM?............................................................................................................................... 8

IV. DIE ONTMOETING.................................................................................................................................................... 9

A. STUDENTEJARE.................................................................................................................................................................... 9B. DIE TWEEDE ONGELUK...................................................................................................................................................... 10C. DIE KNOOP WORD DEURGEHAAK........................................................................................................................................ 10D. HESTER SE TEMPERAMENT................................................................................................................................................. 10

1. Melankolies én Flegmaties............................................................................................................................................ 102. Opofferend.................................................................................................................................................................... 103. Gevoel van Minderwaardigheid.................................................................................................................................... 114. Neerslagtigheid............................................................................................................................................................ 115. Lojaliteit....................................................................................................................................................................... 116. Besluiteloos.................................................................................................................................................................. 117. Vredeliewend................................................................................................................................................................ 118. Passiwiteit.................................................................................................................................................................... 119. Vreesagtigheid.............................................................................................................................................................. 11

E. KINDERS EN WERKSDRUK.................................................................................................................................................. 12

V. HESTER SE DAGBOEK................................................................................................................................................ 13

A. EDENVALE......................................................................................................................................................................... 23B. TERUG NA JOHANNESBURG................................................................................................................................................. 24C. KEMPTON PARK................................................................................................................................................................. 25D. H.F.VERWOERD HOSPITAAL............................................................................................................................................... 25

VI. MY HOSPITAALERVARINGS................................................................................................................................. 28

A. DIE EERSTE TYDPERK........................................................................................................................................................ 28B. TERUG IN JOHANNESBURG.................................................................................................................................................. 29C. DIE SPINALE EENHEID........................................................................................................................................................ 29D. DIE AANPASSINGS.............................................................................................................................................................. 30E. UIT DIE HOSPITAAL............................................................................................................................................................ 30F. DIE BUITEWÊRELD............................................................................................................................................................. 31G. WEER HOSPITAAL TOE....................................................................................................................................................... 31

VII. WAAROM LYDING?................................................................................................................................................ 33

A. IN DIE STEEK GELAAT........................................................................................................................................................ 33B. VERWYTE TEEN GOD.......................................................................................................................................................... 33C. GOD ANTWOORD............................................................................................................................................................... 33D. DIE KEUSE......................................................................................................................................................................... 33E. WAARNA WIL GOD VIR MY WYS?...................................................................................................................................... 34F. GOD SE BEELD................................................................................................................................................................... 34G. GOD LEER MY.................................................................................................................................................................... 35

i

H. HEILIGMAKING................................................................................................................................................................... 35I. MENSLIKE BEGEERTES........................................................................................................................................................ 35J. HOOP................................................................................................................................................................................. 36K. SONDEBESEF...................................................................................................................................................................... 36L. VOLHARDING..................................................................................................................................................................... 36M. IS MY LYDING GOD SE WIL?.............................................................................................................................................. 37N. DIE TEMPEL VAN GOD........................................................................................................................................................ 37O. ‘N GELEENTHEID................................................................................................................................................................ 37P. GOD OP DIE VOORGROND................................................................................................................................................... 37Q. GENADE............................................................................................................................................................................. 38R. TOT SEËN VAN ANDER MENSE........................................................................................................................................... 38S. DIE KRAG VAN SY OPSTANDING......................................................................................................................................... 39T. WAT IS DIE BOODSKAP VAN DIE BYBEL?............................................................................................................................ 39

VIII. DIE ENIGSTE TOEVLUG EN VERTROOSTING..................................................................................................40

A. WAG OP DIE HERE............................................................................................................................................................. 40B. GOD LUISTER..................................................................................................................................................................... 40C. VERTROU OP HOM............................................................................................................................................................. 40D. DIE ANKER........................................................................................................................................................................ 41E. DIE STRYD: LIG EN DUISTER.............................................................................................................................................. 41F. OM GOD TE SIEN................................................................................................................................................................ 41G. DIE WEDLOOP.................................................................................................................................................................... 41

IX. DIE VERANDERING................................................................................................................................................. 42

A. DIE HARDE WERKILIKHEID................................................................................................................................................ 42B. NEGATIEWE GEDAGTES...................................................................................................................................................... 42C. GELOOF EN GENESING........................................................................................................................................................ 43D. WAARDELOSE ONDERSTEUNING......................................................................................................................................... 43E. ONGEMAK VAN ANDER...................................................................................................................................................... 43F. EMPATIE MET ANDER......................................................................................................................................................... 44G. HEILIGMAKING: ‘N PROSES................................................................................................................................................. 44H. SATAN SE AANSLAE INTENSIEWER...................................................................................................................................... 44I. GROEI................................................................................................................................................................................ 44J. VREDE............................................................................................................................................................................... 44K. DANKBAARHEID................................................................................................................................................................. 45L. GEEN ROEM....................................................................................................................................................................... 45M. VERDRAAGSAAMHEID......................................................................................................................................................... 45N. GELOOF............................................................................................................................................................................. 46

X. LEIDING DEUR DIE HEILIGE GEES......................................................................................................................... 47

A. KLEMVERSKUIWING........................................................................................................................................................... 47B. OORWINNINGSLEWE........................................................................................................................................................... 47C. BEKERING.......................................................................................................................................................................... 47D. SELFBEHEERSING................................................................................................................................................................ 47E. Spesifieke Leiding............................................................................................................................................................. 47

ii

KRAG IN SWAKHEIDDeur Manie Loubser

VOORWOORDHierdie blaadjie skryf ek omdat ek my belewenis met God nie net vir myself wil hou nie, maar omdat ek gedring word om dit met ander gelowiges te deel. Dit is nie net ‘n belewenis wat ek alleen ervaar nie, maar my familie en vriende, en veral my vrou Hester, en die twee seuns, beleef dit saam met my. Daarom wil ek dit graag aan hulle opdra.

Ek maak baie gebruik van aanhalings en verwysings na die Bybel. Ek kan nie anders nie, want dit is die taal waarin God met my praat, en hoe anders kan ek sê wat Hy vir my sê? Deur die wyse waarop Hy met mense in die Bybel gehandel het, verstaan ek ook meer van die manier waarop Hy met my handel. Alle eer kom Hom toe, en dit word geopenbaar deur die wyse waarop Hy met ‘n nietige sondaar soos ek werk.

Ek is ook baie dank verskuldig aan skrywers soos Jasper Burden, Ferdinand Deist, Andrew Murray, Tim la Haye en Jan de Jongh van Arkel, van wie se boeke ek in moeilike tye baie insig en troos gekry het. Ek gebruik ook hul boeke as bronne in hierdie skrywe.

Die doel hiervan is nie net om God se handeling met sy kinders te illustreer nie, maar ook om die wêreld van die parapleeg bekend te maak. Dit vereis dan ook dat sensitiewe aangeleenthede soos die persoonlike versorging, bespreek word. Sodoende kan die leser ‘n volledige begrip kry van ‘n parapleeg se fisiese en geestelike ervarings.

-000-

iii

I. EERSTE TREË

Hulle sê elke mens is die produk van ervarings en vorming uit jou vroegste jare. Daarom kan ek nie oor myself skryf sonder om by kleintyd te begin nie.

Ek skryf oor myself omdat God in my lewe werk en gewerk het op ‘n besondere wyse - God werk egter in elke mens se lewe op ‘n besonderse wyse, en daarom glo ek elkeen kan ‘n boek daaroor skryf.

My verhaal begin by die huwelik van my pa en ma op 4 April 1944. Albei het graad 8 voltooi op plaasskooltjies in die Waterberge. Hoewel hulle goeie potensiaal gehad het op skool, kon hulle nie verder skoolgaan nie weens ‘n gebrek aan geld in die depressiejare en daarna. Hoewel Pa en Ma se persoonlikhede heelwat verskil, het hulle mekaar tóg goed aangevul en elkeen het ‘n besondere invloed op my lewe gehad.

Pa is ‘n stil mens wat baie analities dink. Uit eie ervaring het hy baie kennis opgebou oor die veld se plante- en dierelewe, sowel as weerstelsels, grondformasies en sterrekunde. Sy belangstellings was meer saakgerig, en nie soseer op mense nie. Hy het sy analitiese denkwyse en liefde vir die natuur aan my oorgedra. Dit het my altyd die grootste bevrediging gegee om ure in die veld en berge deur te bring.

Ma is ‘n ekstrovert en mensgerig. Sy beleef dinge meer op die gevoelsvlak. Ek het ‘n besondere sterk band met haar gehad. Sy kon meeleef met ons kinders se lief en leed, en ons kon ons persoonlike probleme met vrymoedigheid met haar bespreek. My ma het grootliks daartoe bygedra dat ek respek en bewondering vir my pa gehad het.

Ek was die derde kind na Magda en Dries, en is op ‘n koue winternag in Julie 1952 gebore. As baba het ek ‘n paar noue ontkomings gehad. Só is ek een aand ná voeding in ‘n kot neergelê op ‘n geelslang wat gelukkig in die beddegoed verstrengel was. Op ‘n stadium het ek ook longontsteking en stuipe gekry, en my ma kon my lewe red met raad uit ‘n doktersboek. My kinderjare is in redelike armoede deurgebring en ‘n verskeidenheid faktore het daartoe bygedra, soos dit uit my lewensverhaal sal blyk. Een vername faktor was ‘n gebrek aan formele opleiding vir my pa. In die depressiejare moes hy die skool verlaat om geld te verdien.

Toe ek ‘n kleuter was, moes ons in Pretoria gaan woon, omdat droogtes en bankrotskap my ouers daarheen gedryf het. Pa moes kilometers te voet aflê om uiteindelik werk te kry.

In 1958 is ek skool toe, nadat ek aanhoudend geneul het om saam met Magda en Dries skool te gaan. In dieselfde jaar is kleinboet Strydom gebore.

1. Die eerste ongelukOmdat ons geen motor gehad het nie, het ons gewoonlik vir Desembervakansies met die trein gery om by familie op Potgietersrus en op Tolwe in die Bosveld te gaan kuier. Ons kinders se heerlikste ervarings was om op die plaas te kuier en in ‘n motor te kon ry. Menigmaal is die afstand tussen Potgietersrus en Tolwe in ‘n spoorwegbus afgelê. Ons het darem meestal saam met Oom Manie gery op sy bakkie.

Op 8 Januarie 1960 was ons gelukkig om saam met mense geleentheid te kry wat vanaf Tolwe na Potgietersrus sou reis. Die rit het egter geëindig met ‘n ongeluk. Die bestuurder van ons motor en my pa is ernstig beseer. Die bestuurder het veelvuldige hoofbeserings en breinskade opgedoen, en my pa se nek is gebreek, wat gelei het tot ‘n gedeeltelike verlamming. Ook sy regterbeen is gebreek.

1

Ekself, toe maar net 7 jaar oud, het harsingskudding opgedoen, en ‘n diep wond in my kop gekry. Toe ek my bewussyn herwin, het ek langs ‘n plaasheinig gelê.

Ons is onderskeidelik na hospitale in Potgietersrus en Pietersburg geneem, en ek het onmiddellik ‘n baie pynlike lumbale punksie ontvang. Terwyl ons almal in die hospitaal lê, is by ons huis ingebreek, en byna alles, behalwe die groot meubelstukke is weggedra. Onwillekeurig kom die vraag later in my lewe by my op: Waarom laat God dit óók toe, asof ons lyding nie reeds erg genoeg is nie?

My fisiese herstel ná die ongeluk was egter nie die einde van die ongeluk se gevolge nie. Geleidelik het ek meer en meer begin ly aan tonnel blindheid. In hierdie toestand word my sig beperk tot die onmiddellike rigting waarin ek kyk, en daar is geen rantsig nie. Hierdie toestand het daartoe gelei dat ek met twee geleenthede deur motors raakgery is - gelukkig sonder ernstige gevolge.

Ons is finansieel nog verder geknou omdat my pa geen pensioenskema met ongeskiktheidsdekking gehad het nie. Vir maande kon hy nie weer werk nie, en my ma moes vir ‘n karige inkomste in die kombuis van ‘n kleuterskool gaan werk. Die kleuterskool was ongeveer 2 kilometer van ons huis af, en met middagete moes sy gou huis toe hardloop om my pa te versorg.

Ons kinders het nie die lekker dinge soos roomys, lekkergoed, mooi klere, en vakansies anders as op die plaas geken nie. Wit brood en winkelkonfyt is net by ander mense geëet, en vleis net op Sondae. Al die Voortrekkers by die skool het uniforms gedra, maar ons kon dit nie bekostig nie. Onwillekeurig vergelyk ‘n mens jou eie omstandighede met dié van ander kinders, en ‘n gevoel van minderwaardigheid ontstaan. Boonop was ek kort vir my ouderdom, én te jonk vir my standerd.

2. Het God sy rug op ons gekeer?Niemand wou met my speel nie, want ek kon nie aan alles deelneem nie. My sig was later beperk tot slegs 10%. Al die skoolmaats het aan rugby deelgeneem en, hoewel ek dit graag wou doen, is ek nie toegelaat nie.

Die gevolg van al hierdie dinge was dat ek baie min selfvertroue gehad het, asook ‘n swak selfbeeld. Daarby het dit voorgekom of God sy rug op ons gekeer het. Dit het egter nie werklik só gebeur nie, want in werklikheid het Hy op hierdie wyse in ons lewens ingegryp:My ouers moes hul toevlug iewers heen kry, en God was hul enigste toevlugsoord. Hoewel toestande benard genoeg was om enigeen paniekerig te maak, het God tóg uitkoms gegee op meer as een manier.

Met ons tuiskoms van die hospitaal af was ons huis gevul met mense van ons gemeente. Ons kaste was vol kruideniersware en ons kon sien dat God werk deur sy kerk. Dankbaarheid was groter as ons leed.

My pa se verlamming het tot ‘n groot mate herstel, hoewel hy nog heelwat pyn gehad het. Die vreugde was groot toe hy sy linker-arm bokant sy kop kon uitlig.

Medici was moedeloos met my toestand van blindheid, en op ‘n stadium is ek hospitaal toe vir brein-ondersoeke. Weer eens het ek die pynlike lumbale punksies gekry, maar tevergeefs. As kind het ek baie gebid dat God my sig herstel.

Uiteindelik is reëlings getref dat ek na die Trans-Oranje Skool vir siggestremdes sou gaan. Net voordat ek sou gaan, is ek na ‘n sielkundige geneem. Ek en my ma het hom op 13 Augustus 1963 besoek, en sy eerste woorde aan my was: “Boet, vandag gaan ons kyk of ons jou oë kan regkry.” My antwoord aan hom was dat Jesus dit mos vir my kan doen.

2

3. GenesingVir ‘n lang ruk is ek onder hipnose geplaas, en toe ek wakker word, kon ek alles sien. Toe ek my ma sien, was my woorde: “Nou kan ek Ma se hele lyf sien!”

Die psigiater was totaal oorbluf oor my vinnige herstel. Dit het geblyk dat vanweë die skok van die ongeluk, my onderbewussyn alle herinneringe aan die ongeluk onderdruk het. Daarmee saam het ek ook ‘n groot deel van my sig verloor. Toe ek egter teruggevoer is na daardie onaangename ervaring, het ek nie net die ongeluk weer beleef nie, maar ook my sig herwin.

Dit was reeds donker toe ons huis toe vertrek het. Daar was min mense op die bus. Die hele pad terug na die huis was een groot jubeling. “Mamma, ek kyk voor my, dan kan ek die karre en ligte langs my sien.” Ons medepasasiers was verbaas oor die seuntjie wat so opgewonde is. Toe hulle vra wat aangaan, het my ma hulle vertel van die wonder. Almal, die buskondukteur inkluis, het op hul knieë gegaan, en God geloof en gedank.

Ná hierdie gebeure het ek eendag vir my ma gesê: “Mamma, as ek eendag groot is, gaan ek ‘n dominee word.” Ek het ook sommer dadelik daad by die woord gesit, en op pad van die skool af vir die swart mense vertel van God se wonderwerke. Menigmaal moes my ma kos verskaf wanneer ek hongeriges by die huis aanbring.

3

II. DIE VORMINGSJARE: ‘N NUWE ERA

1. Op die plaasUiteindelik is ons derdeparty-eis uitbetaal, en my pa kon op aanbeveling van ‘n dokter ‘n landbouhoewe op Sterkrivier naby Potgietersrus bekom.

‘n Nuwe era het begin in 1964. Pa is nou ‘n boer in ‘n besproeiingskema, en ek moet volgende jaar hoërskool toe gaan. Maar dit beteken nie noodwendig die einde van ongelukkige voorvalle vir my, of die einde van ‘n tekort aan geld nie, ten spyte daarvan dat ons nou ‘n Datsun bakkie kon besit.

Ons kinders was in ons element, want wat wou jy nou meer hê as om op ‘n “plaas” te bly! In Pretoria reeds was ons bo-baas boomklimmers, en op Melkrivier, waar ek nou by ‘n plaasskooltjie in die koshuis was, moes ek darem my staal wys. Ons het lekker “boom-touch” in ‘n groot boom gespeel, en ewe vernuftig het ek altyd hoog in die boom op ‘n horisontale tak gehardloop. Totdat ‘n dun takkie waarop ek gewoonlik getrap het, breek. Die gevolg was twee gate in die kop, en ‘n gebreekte arm.

Verskeie ongelukke het my getref, en ek het telkemale bloedvergifting gehad, en selfs in die hospitaal beland nadat ‘n kat my gebyt het.

2. Die SkoolleweDie koshuislewe op hoërskool was taamlik onaangenaam. Omdat ek min selfvertroue gehad het, en boonop heelwat kleiner as my klasmaats was, het ek steeds nie rugby gespeel nie. Die norm was dat ‘n seun móét rugby speel, anders is hy ‘n sissie. ‘n Onderwyser het dit selfs ook eendag in die klas gesê.

Omdat ek uitgeskuif gevoel het, het ek myself ook meer en meer onttrek. Die koshuisreëls wat my vryheid ingeperk het, kon ek nie verdra nie, en ek het baie eensame ure in die veld langs die koshuis deurgebring.

Op akademiese gebied het ek al hoe swakker gepresteer, hoewel ek in die A-baan (universiteitstoelating) was. Dit het later so sleg gegaan dat die skoolhoof my na sy kantoor ontbied het nadat die matriek rekord-eksamen afgelê is. Hy het aanbeveel dat ek na B-baan skuif, maar dit het ‘n vasbeslotenheid by my teweeggebring, en ek het geweier om die eindeksamen in B-baan te skryf. Uiteindelik het ek tóg A-baan geslaag, en kon ek universiteit toe gaan.

3. Na SkoolIn 1970 is ek weermag toe, en die jaar daarna moes ek gaan studeer. Die voorneme van kleintyd om ‘n predikant te word, het verdwyn, en ek wou graag ‘n advokaat word. Maar my ouers het nie geld om vir die studies te betaal nie, en my skoolprestasie was te swak om in aanmerking te kom vir ‘n studiebeurs.

Ek het dus besluit om onderwyser te word, en het B.Com gestudeer met behulp van ‘n lening van die onderwysdepartement. Met geld wat ek gespaar het van my karige inkomste in die weermag, en met geld wat ek verdien het in die vakansie voor die opening van die universiteit, het ek al my universiteitsklere en ‘n trapfiets gekoop. Ek het by die Normaalkollege van Pretoria ingewoon, en elke dag met my fiets na die Universiteit van Pretoria gery om klas by te woon.

4

Tydens vakansies het ek as operateur by ‘n chemiese fabriek gewerk, en ek het met al die oortydverdienste genoeg verdien om ‘n 1961 model karretjie te koop. Dit was lekker om te weet ek was onafhanklik, en my ouers hoef nie ‘n sent vir my opleiding, klere en vervoer te betaal nie.

Op akademiese gebied het ek maar weer gesukkel, en die eerste jaar gedruip. Dit het my egter nie laat afsien van my voorneme om my studies te voltooi nie.

In 1973 beëindig my vriendin in Tzaneen ons verhouding. Vir my was dit ‘n groot terugslag, omdat ek sóveel verwagtinge gehad het. Eintlik was dit ‘n dubbele terugslag, want op pad na haar toe, het my motortjie finaal die gees gegee. Ek moes dit aan ‘n wrakplaas verkoop vir R40,00, waarvan R30,00 betaal moes word vir insleepkoste.

My ouers het gesien dat ek dit moeilik verwerk, en my pa, wat gewoonlik nie oor persoonlike sake gesels nie, het my aangeraai om by die kerk se Jeugaksie aan te sluit. Dan sou ek die regte meisie kon ontmoet.

Min het ek geweet hoe verrykend die gevolge van sy raad sou wees..........

5

III. WIE IS EK?

A. TemperamentTeen my vroeë twintiger jare het ek reeds duidelike karaktereienskappe begin ontwikkel. Tim la Haye beskryf in sy boek “‘n Nuwe Gemoed” vier basiese temperamente, soos duidelik uitgebeeld deur vier persoonlikhede in die Bybel: Die vurige Petrus, die opvlieënde Paulus, die melankoliese Moses, en Abraham die flegmatiese. Ek herken myself in die opvlieënde Paulus.

Hoewel ek ook karaktereienskappe van die ander persoonlikhede het, het my temperament hoofsaaklik met die volgende eienskappe van Paulus ooreengestem:

1. WreedPaulus was wreed, en het Christene vervolg. Omdat ek nie fisies in staat was om myself te verdedig nie, moes ek myself op ‘n ander wyse laat geld. Ek het fisiese geweld vermy, maar ek het teenstaanders genadeloos en beredeneerd mondelings aangeval en probeer afbreek. Dit is ook waar my begeerte ontstaan het om advokaat te word.

As kind het ek my jonger broer Strydom, eindeloos geterg. As hy nie beskikbaar was nie, het ek my gewend tot die kwaaiste hoenderhaan op die plaas, of die hond.

2. WilskragPaulus was onwrikbaar met ‘n wilskrag wat hom voortgedryf het om die Christene te vervolg. Dit was waarskynlik dieselfde onwrikbaarheid wat my voortgedryf het om my studies te voltooi, ten spyte daarvan dat alles daarop gedui het dat ek nie daartoe in staat sou wees nie.

3. Vyandigheid en grimmigheid‘n Kenmerk van ‘n opvlieënde persoonlikheid is vyandiggesindheid en grimmigheid. Dit kon ook by Paulus gesien word in die mate waartoe hy die Christene aanvanklik vyandiggesind was. Ek het dieselfde gesindheid geopenbaar teenoor diegene wat my na my mening verontreg het. ‘n Voorbeeld hiervan is toe ek in die weermag was.

Ons het by Bloemfontein gaan skiet, en kos is onder beheer van ‘n stafsersant in ‘n veldkombuis voorberei. Op daardie stadium was my been in gips.

Koffie is met ‘n soplepel in ons bekers geskep, en toe ek eendag koffie ontvang, was my aanmerking grappenderwys: “Ek sien die soplepel word ook elke dag kleiner.” Die stafsersant het dit gehoor, en gesê ek moet nou self in die kombuis kom werk. Sy bedoeling was om my daar te kan bykom.

Na ete meld ek by die kombuis aan, en ek moes ‘n ketel vol koffie opdrink. Ek moes selfs die moer onderin opeet!

6

As ek aartappels skil, mag ek nie sit nie, en met elke ete moes ek ‘n hele ketel koffie opdrink. Elke nou en dan moes ek ‘n afstand van ongeveer 400 meter heen-en-weer oor die breedte van die skietbaan aflê, en met die terugkoms moes ek telkens ‘n liter koffie drink. Uiteindelik het die rubber onder aan die gips afgebreek en die skroef wat dit vashou, het ‘n gat onder in my voet gesteek. Ten spyte daarvan moes ek steeds aanhou totdat die volle kwota van 20 keer heen-en-weer voltooi is. My haat vir die stafsersant het my gedryf om nie in te gee nie, en om alles te doen soos hy sê.

Met ons terugkoms by die tuiskamp het ek besluit om wraak te neem. Ek het ‘n klag teen hom gelê, en heelwat regsondersoeke het gevolg. Uiteindelik het offisiere onder leiding van ‘n kommandant uit Bloemfontein ‘n krygshof kom hou, en die stafsersant is skuldig bevind en gestraf.

Dit is maar een voorbeeld van hoe ek my teenstaanders venynig op die sagste plek geslaan het. Dit toon ook hoe ek geregtigheid laat seëvier het, maar met die verkeerde gesindheid in my hart.

4. Selfgenoegsaam en onafhanklikTim la Haye sê dat ‘n kenmerk van die opvlieënde persoon selfgenoegsaamheid en onafhanklikheid is. So byvoorbeeld, het Paulus sy ambag as tentmaker beoefen, alhoewel dit reg en toelaatbaar was om vergoeding van die gemeentes te ontvang.

Soos reeds in die vorige hoofstukke aangedui, het die klem in my lewe op onafhanklikheid geval. Ek sou liewers sterf as om iemand om hulp te vra. Die onafhenklikheidsdrang was só sterk dat ek ook sonder God wou klaarkom.

Die gevolg van hierdie gevoel van onafhanklikheid en selfgenoegsaamheid is dat die opvlieënde mens nie bang is om alleen te wees nie. Ek wou my eie dinge op my eie manier doen, en gebruike van die samelewing was nie noodwendig aanvaarbaar nie.

5. PraktiesTim la Haye som ook een belangrike eienskap van my in ‘n enkele paragraaf op: “Driftige mense besit gewoonlik nie veel estetiese karaktereienskappe nie, maar hulle is besonder prakties. Vir hulle bly lewensbelangrike besluite steeds ‘n uitdaging. Dit is dalk ‘n rede waarom hulle dit moeilik vind om te ontspan en luilekker saam met hul gesinne te verkeer. Hulle sal hulle dikwels byna dood werk om materiële welvaart vir hul gesinne te verseker, terwyl hulle liefde en samesyn verkiesliker sou wees.”

Soos reeds aangedui, het ek hierdie taakgerigtheid, in teenstelling met mensgerigtheid, waarskynlik by my pa geërf. In Handelinge 20:7-12 sien ons ook ‘n illustrasie van Paulus se taakgerigtheid: “Ons het die Sondag bymekaar gekom vir die gemeenskaplike maaltyd. Paulus het die gelowiges toegespreek, en aangesien hy die volgende dag sou vertrek, het hy tot middernag aangehou.” Dit maak dus nie saak hoe uitgeput die mense raak van sy preek nie, solank sy take afgehandel kan word. Uiteindelik val Eutigus by die venster uit en hy is dood. Paulus gaan net ondertoe, druk Eutigus teen hom vas, en sê: “Moet julle nie ontstel nie. Hy lewe!” Asof niks gebeur het nie, gaan hy weer boontoe, en sit sy preek voort.

6. Ongeërg oor Ander se DenkeLa Haye sê ook van die opvlieënde persoon: “Hy is die een temperamenttipe wat werklik nie omgee wat ander dink nie. Hierdie neiging word duideliker met verloop van tyd, veral as hy boonop suksesvol in sy doelwitte is.” Die bynaam wat my vrou my gegee het toe ons nog studente was, is “Toiings.” Dit was so omdat my klere nie besonder goed gelyk het nie, enersyds omdat ek gedink het ek kan my bietjie geld beter bestee as op klere, en andersyds omdat dit nie vir my saak maak wat mense van my klere dink nie.

7

B. Hoe word my Temperament Getem?Dit behoort duidelik te wees dat iemand by wie bogenoemde eienskappe baie sterk is, nie maklik homself tot God keer nie. Die ervaringe van my kinderjare het daartoe gelei dat hierdie eienskappe baie sterk na vore gekom het. Wreedheid is defnitief nie ‘n kenmerk van ‘n Christen nie. Vyandigheid en grimmigheid dui op onvergewensgesindheid. Oordrewe selfgenoegsaamheid en onafhanklikheid lei daartoe dat ek nie afhanklik wil wees van God nie, want ek kan mos self my eie heil uitwerk. Die gebrek aan estetiese karaktereienskappe dui daarop dat sake beredeneer moet word, eerder as dat dit waardeer word of in die geloof aanvaar word.

Wyle Henriëtte C. Mears, ‘n wêreldbekende opvoedkundige, se slagspreuk was: “Moet nooit ‘n ‘junior’ uit jou hande laat gaan voordat hy nie eers met Jesus Christus kennis gemaak het nie.” Sy het geweet, veral die opvlieënde, moes uiteindelik deur groot probleme op hul knieë gedwing word.

As daar nie ‘n ingryping in my lewe sou plaasvind wat teen hierdie sondige natuur sou werk nie, sou ek net dieper in verlorenheid insak.

8

IV. DIE ONTMOETINGA. Studentejare

Nadat my vriendin ons verhouding beëindig het, het ek verbitterd geraak, en alle foto’s en briewe vernietig. Ek was wantrouig teenoor die vroulike geslag, en ek was bang om weer seer te kry in ‘n nuwe verhouding. Ek het ‘n kat in die koshuis aangehou, en haar naam was Plascon, omdat sy al die kleure van die reënboog gehad het. Na my mening was Plascon die enigste een wat lojale liefde onselfsugtig kon gee.

Ek het met André Linde, ‘n nuweling in die koshuis, bevriend geraak. Hy was ‘n diaken in die Studente- Gemeente Harmonie, en een aand het hy vir dr. Adrio König genooi om met ons te kom praat. Daardie aand het ek besef dat daar tóg Iemand is wat lojaal en onselfsugtig in sy liefde is.

Van kleins af het ek gehoor van Christus se liefde vir die wêreld, maar ek het dit nooit vir myself toegeëien nie. Ek was altyd bewus van my sonde, en het gehoop God sou dit maar vergewe. God het ‘n boek met debiete en krediete, en ek moes maar net sorg dat die krediete hoog genoeg is.

Nou het ek tot die besef gekom dat ek op geen wyse kon vergoed vir die debiete nie, maar Christus het daarvoor vergoed. Die oplossing word vir my op ‘n skinkbord aangebied. Al wat ek moet doen, is om dit te aanvaar, en dit vir myself toe te eien. Ek was so opgewonde oor hierdie oplossing wat vir my aangebied is, dat ek dit met altwee hande aangegryp en Christus in my lewe ingenooi het.

Op daardie stadium in 1974 was die Jeug-tot-Jeug Aksie bedrywig, en ek het ‘n kursus van hulle bygewoon. Hierdie evangelieboodskap was so wonderlik dat ek nie daaroor kon stilbly nie, en ek het ook die verlossings-boodskap aan verskeie ander mense oorgedra.

Soos destyds aanbeveel deur my pa, het ek betrokke geraak by die studentegemeente se aktiwiteite, en ek het saamgegaan op kampe. Plascon is saamgeneem na die kampe, en hoewel daar oulike meisies was, het ek my nie veel aan hulle gesteur nie. Ek was bang om weer seer te kry, en dit het ook gevoel asof hulle geestelik te ver vir my gevorderd was.

Op die eerste kamp stel André my aan die kookmoeder voor. Sy was alles behalwe ‘n “moeder”. Inteendeel, sy was ‘n student in haar derde jaar, en haar naam was Hester Esterhuyse. Met hierdie ontmoeting het ek vir Plascon op my skouer gehad. Hester se eerste woorde was: “O, jy’s my hero! Dis nie elke man wat ‘n kat aanhou nie.” Vir die res van die kamp het ek nie veel van haar te sien gekry nie, omdat sy meestal in die kombuis betrokke was.

Die volgende kamp was oor Paasnaweek by die Pilanesberg sendingstasie. Ons het sendinghuise gaan opknap en grafte van sendelinge gerestoureer. Dr. Willem Nicol, algemeen bekend as Dok Willem, was die studenteleraar, en onder sy leiding het ons die krag en teenwoordigheid van die Heilige Gees ervaar.

Hester kon meer tyd kry vir ander aktiwiteite saam met ons, en so het ek haar beter leer ken. Sy het my liefde vir die natuur gedeel, en sy het self in die mooiste natuur op Morgenster Sendingstasie in die destydse Rhodesië opgegroei. Ek en Hester het dadelik gemaklik met mekaar gekommunikeer, waarskynlik omdat ek iets van my ma in haar gesien het, en omdat sy so baie eienskappe gehad het wat ek in myself gemis het.

Ná die kamp het ek saans na ete vir haar gaan kuier by die koshuis, en ons het heerlik gesels. Ek het dit nie eers gewaag om selfs aan haar hand te vat nie, want ons was mos net goeie vriende. Met ons eerste afspraak

9

sou ek haar vyfuur die oggend by die koshuis kry om saam met al die studente in busse na ‘n interkollege byeenkoms op Potchefstroom te gaan. Sy het egter verslaap, en toe ek by haar koshuis opdaag, moes sy eers wakker gemaak word. Haar verleentheid was baie groot, maar gelukkig het die busse laat vertrek.

Na ongeveer twee maande het ons eendag die dieretuin besoek. My hand het “toevallig” aan hare geraak, maar terwyl dit so gebeur, het ek nou maar vasgehou. My hart het in my keel gesit terwyl ek wonder wat haar reaksie sou wees. Gelukkig het sy darem nie weggeskram van die toenadering nie.

Ek het op daardie stadium ‘n Mini gehad wat met swaar verdiende geldjies gekoop is, Ons het beplan om een naweek na Louis Trichardt toe te gaan vir die matriekafskeid van Hester se suster Hanneke. Met daardie geleentheid sou ek dan ook haar pa ontmoet, want hy sou uit Rhodesië kom.

B. Die Tweede OngelukKort voor die rit na Louis Trichardt het my motortjie op ‘n nat pad gegly. en ek het teen twee aankomende motors gebots. As student kon ek nie versekering bekostig nie, en die ander partye se versekeringsmaatskappye het ingwillig dat ek die skade oor ‘n tydperk van 7 jaar kon afbetaal. Soos met my ou Fiat het die wrakplaas my weer R40,00 vir die motortjie betaal, en ek moes R30,00 insleepkoste betaal.

Gelukkig het ‘n vriend ingewillig om sy motor vir my te leen, en ons het Louis Trichardt toe gery. Hester se pa het my genooi om die Desember saam met hulle vakansie te hou by sy strandhuis op Kaap St. Francis, en my opgewondenheid was groot, want dit sou die eerste ware vakansie in my lewe wees.

C. Die Knoop word DeurgehaakOp 3 Januarie 1975 sou ek by die Sitrusbeurs as Beplanningsbeampte begin werk, en Hester is vir die res van die kollege-vakansie saam met haar ouers na Rhodesië. Teen daardie tyd het ek begin besef hoe lief ek haar het, en sy was nie lank terug van vakansie af nie, toe is die ja-woord uit. Die datum kan ek nog onthou: 20 Januarie 1975. Op 6 Desember 1975 is ons op Morgenster Sendingstasie getroud en Hester se pa het die huwelik bevestig.

D. Hester se TemperamentSekere eienskappe van Hester het my ideaal aangevul, en daarvoor het ek baie waardering. Ander eienskappe kon egter lei tot spanning in ons verhouding, juis teen agtergrond van my opvlieënde temperament.

1. Melankolies én FlegmatiesHester het ‘n mengsel van die melankoliese Moses en die flegmatiese Abraham. Duidelike kenmerke van Moses is selfopoffering, geringskatting, neerslagtigheid en lojaliteit. Die kenmerke wat sy van Abraham het, is behoedsaamheid, vredeliewendheid, passiwiteit, en vreesagtigheid.

2. OpofferendOmdat Hester mensgerig is, in teenstelling met my taakgerigtheid, is sy baie opofferend. Heelwat van haar tyd word daaraan bestee om ander mense te dien. In een opsig is dit ‘n goeie aanvulling van my taakgerigtheid, maar andersyds kan dit lei tot ‘n situasie waar ek van haar verwag om my te dien.

3. Gevoel van MinderwaardigheidTim la Haye sê: “Alhoewel die melankoliese persoonlikheid oor verreweg die meeste natuurlike talent beskik, word baie hiervan onder die maatemmer verberg, dikwels omdat die betrokke persoon aan ‘n minderwaardigheidskompleks ly.”

10

Dit kan só maklik gebeur dat die melankoliese persoon minderwaardig voel in teenwoordigheid van die opvlieënde persoon. In ons twee se geval het dit juis ook menigmaal gebeur, ten spyte daarvan dat sy baie meer talentvol en begaafd as ek is.

4. NeerslagtigheidIn Numeri 11:10-15 lees ons van Moses se besondere neerslagtigheid. Daar sien ons hoe sy denkproses negatief raak en hoe hy sy lot by God bekla. Hy het homself só bejammer dat hy aan God gevra het: “....slaan my dan maar liewer dood.”

Ook Hester het hierdie geneigdheid tot neerslagtigheid en volgens La Haye is dit die emosionele gevolg van selfbejammering. Nou het dit juis ook gebeur dat sy met ‘n taakgeoriënteerde man getrou het, wat só maklik die interpersoonlike verhoudinge kan verwaarloos. Wanneer sy toenadering nodig het, is ek salig onbewus daarvan, en haar selfbejammering gaan uiteindelik oor in neerslagtigheid.

5. Lojaliteit‘n Duidelike kenmerk van Moses was sy lojaliteit teenoor God en sy volk. Ook Hester het ‘n onwrikbare lojaliteit teenoor die Here, haar gesin en haar vriende. Dit is een van die bewonderingswaardigste karaktereienskappe van die melankoliese persoon.

6. BesluiteloosDie flegmatiese persoon soos Abraham, is soms huiwerig en besluiteloos. In hierdie opsig vul my opvlieënde temperament en Hester se flegmatiese eienskappe mekaar goed aan. Soms is dit vir my nodig om vinnig leiding te gee wanneer die situasie dit vereis, en ander kere plaas sy ‘n demper op oorhaastige besluite.

7. VredeliewendEen van die mooiste flegmatiese eienskappe is vredeliewendheid. Ook dit is ‘n goeie demper op die opvlieënde persoon se humeur. Dit kan egter gebeur dat sy self in die proses benadeel word omdat sy ter wille van vrede té toegeeflik is. Abraham het dit met Lot gedoen toe hy die keuse van ‘n grondgebied aan Lot oorgelaat het.

8. PassiwiteitDie geneigdheid om passief te wees, skakel sterk in by die vredeliewendheid. Abraham was passief, en het toegegee aan Sarai se aandrang, en ‘n kind by Hagar verwek. Die gevolg daarvan was uiters tragies, want twee vyandige volke is uiteindelik uit Sarai en Hagar gebore. In ons huwelik gebeur dit dat Hester toegee aan my aandrang, en menigmaal het dit negatiewe gevolge gehad.

9. VreesagtigheidVolgens La Haye bevat die flegmatiese en melankoliese temperament ‘n voldoende dosis vrees, terwyl die opvlieënde temperament die minste vatbaar is daarvoor. Hierdie vreesagtigheid vir nuwe en onbekende situasies is waarskynlik die gevolg van behoedsaamheid. Ook in hierdie opsig kan ons mekaar goed aanvul.

Ons huwelik was dus ‘n goeie aanvulling vir mekaar, maar sommige karkatereienskappe kon juis weer verhoudingsprobleme veroorsaak.

Die vraag is nou: Waarom is so’n volledige temperaments-analise nodig? Die rede daarvoor is dat elke aspek daarvan later in ons lewens belangrik sou wees wanneer krisisse opduik, want in krisisse kom eienskappe wat kenmerkend van ‘n mens is, juis sterker na vore. Soms kan dit deurslaggewend wees vir die behoud van ‘n mens se verhouding met God, asook die behoud van ‘n huwelik. Ander kere moet dit juis getemper word vir die behoud van daardie verhoudings.

11

E. Kinders en WerksdrukTwee jaar ná ons troue is ons eerste seuntjie, De Wet, gebore. Dit was ‘n aangename omwenteling in ons lewens, wat weer nuwe eise aan die huwelik gestel het.

Deur my betrokkenheid op die kerkraad en die Rapportryers, het ek meer betrokke geraak in die samelewing rondom ons. Dit het daartoe gelei dat my gesin nie die regmatige deel van my aandag ontvang het nie. Asof dit nie genoeg is nie, het ek weer by UNISA ingeskryf vir ‘n Magister in Bedryfsleiding. Vier jaar se swoeg en sweet het vir my voorgelê, en sommige aande het De Wet my gegroet met: “Gaan Pappa vanaand by ons kuier?”

Uiteindelik is die tweede seuntjie, Kobus, in 1984 gebore, en ons blydskap was baie groot ná talle mediese ondersoeke en operasies om darem nog ‘n kindjie te kan hê.

In plaas daarvan dat my tempo verslap met die beëindiging van my studies, het ek by Sanlam aangesluit as versekeringsadviseur. Hier was die druk baie groot op my, want nou was daar ‘n direkte verband tussen my gesin se materiële welvaart en my produktiwiteit. Weer eens is ons huwelik aan ‘n strawwe toets onderwerp.

Hand. 9:1-4 vertel hoe Saulus soos ‘n besetene in sy stryd teen Christene, op pad na Damaskus was toe hy onverwags ‘n ontmoeting gehad het met Christus. So was ek ook soos ‘n besetene betrokke in my werk toe ek die Here van aangesig tot aangesig ontmoet het.

Nadat ek by Sanlam begin werk het, het ek ‘n motorfiets aangeskaf omdat dit brandstof-, verkeer- en parkeerprobleme uitgeskakel het. Ek was seker die enigste versekeringsadviseur wat ‘n motorfiets vir werksdoeleindes gebruik het, want vir my het dit praktiese waarde gehad, terwyl die estetiese waarde van ‘n motorkar nie swaar geweeg het nie. Tipies van die opvlieënde temperament, het dit ook nie saak gemaak wat die mense daarvan sou dink nie.

12

V. HESTER SE DAGBOEK

Maandag, 4 November 1985:13:30Ek trek aan om betyds te wees as Liefie (dis nou ekself) my ná 14:00 oplaai vir ‘n afspraak by dr. Johan de Klerk. Ek het behoefte om Manie te bel en te hoor of hy by alles wat hy moes doen, uitgekom het, maar besef dat ek hom tóg nou-nou sien. Die oproep sal net tyd mors.

14:30 Die voordeurklokkie lui. Dit is Alta (my takbestuurder Deon, se vrou). Ek stuur De Wet om gou die boek te kry wat Alta vroeër vanmôre vergeet het; sy sal seker nie lank wil bly nie, want sy weet van my afspraak met dr. De Klerk. Snaaks genoeg, loop sy baie doelgerig by my verby na die sitkamer. Sy lyk baie bedruk, maar ek sien dit nie mooi raak nie. Ek is angstig aan die wag op Manie.

Ek vra haar om net te sit, want ek wil die sekretaresse by Sanlam skakel om te hoor of Manie al weg is. Alta dring daarop aan dat ek dr. De Klerk se afspraak kanselleer, want sy dag gaan heeltemal verkeerd loop as ons so laat daar opdaag. Ek weier, want Manie sal kwaad wees as ek so-iets doen. Hy’s nooit só laat nie. Hy kom!

Toe ek die nommer begin skakel, moes sy maar sê dat dit nie help nie. Manie was in ‘n ongeluk. Sy sal die afspraak kanselleer. My eerste reaksie was een van ongeloof en verergdheid oor die oor-reaksie. Manie, sterk-Manie kom net in ligte ongelukkies. Dis maar net nóg een van die krisisse van die jaar, maar dit sal ook gou verbygaan.

Deon-hulle het my soos blits daar weg. Alles word vir my gereël - die kinders, die huis, die diere. Ek moenie bekommer nie.

14:40By die hospitaal gekom, is hulle reeds daar met my gebreekte man. Ek glo en weet nog nie die erns daarvan nie. Ek sien net die haastige voete en gedempte stemme onder die gordyn werskaf. Hulle neem sy besonderhede en my handtekening.

Toe ek besef dat ek geen antwoord iewers gaan kry nie, onthou en van ‘n vriendin, Louise Petzer, wat mos hier ‘n dokter is. Ek gaan na haar, en vertel wat gebeur het. Sy is ook geskok, en bied dadelik hulp en bystand aan. Nou begin die wag...... vir hoe lank?! Louise bly vir meer as ‘n uur lank weg, en ek begin minder optimisties wees. (Later het ons van haar verneem dat sy self ‘n versterkingsmiddel moes ontvang nadat sy my toestand gesien het.)

Die polisie daag op en soek iemand van mnr. Loubser. Hulle kom duidelik simpatiseer. Ek skrik, maar ook met ‘n effense irritasie oor die onnodige oordrywing van die situasie. Hulle verduidelik presies wat gebeur het, en wys ‘n skets van die ongelukstoneel. My man het nie te vinnig gery nie - dit was die ander man se fout. ‘n Verligting! Ek is vir ‘n oomblik kwaad omdat iemand so’n dwase ding aanvang. (Later kom beter insig en ‘n groot jammerte vir die ander man).

Ds. Marais se vrou, wat ook by die ongelukstoneel was, kom ook simpatiseer, en dit lyk asof Deon haar wil keer. Hulle wil my net verseker van hulle gebede.

13

Ons wag en wag. Later kom Louise sê dat Manie baie seer gekry het. Tyd is nou nie meer ‘n faktor nie. Ek kry hoofpynpille en water. Deon gaan haal bloed vir Manie, en ek ken nie eers sy bloedgroep nie.

Ek wil met iemand praat - Pappa en Mamma. Ek probeer, maar die telefoon is stukkend. Intussen kom die oproepe in soos die nuus versprei.

Uiteindelik word ek weer geroep, want Manie word oorgeplaas na Johannesburg. Louise gee gou ‘n kalmeerstroop. Dankie aan Louise en Deon se bystand, wat ek toe nog nie ten volle waardeer het nie.

Nou mag ek Manie sien. Hy lyk sleg! Sy linker oog is so groot soos ‘n groot pers pruim geswel. Sy kleur lyk soos die dood, en nóg glo ek nie dis te ernstig nie. Ek hoor aanvanklik dat hy my aanspreek (Strys) omdat ek dit verwag, maar ek glo hy het “Dries” gesê. (Strys is die naam wat ek vir Hester gegee het na aanleiding van haar nooiensvan, Esterhuyse. Dries is my ouer broer, vir wie ons Andries genoem het toe ons kinders was.)

Daarna het hy net van Andries gepraat. Soms Andries, en soms Dries. Hy was rasend van pyn en ellende! Hy skreeu na God en soek na Dries, en vra om opgelig te word. Sy rug, sy nek, sy rug, sy nek! “Here, hoor my! Hulle help my nie! God, waar is Dries?!” Hy druk my hande byna stukkend. Kan pyn soveel krag deur ‘n gebreekte arm stuur? Hy praat soos ‘n robot - afgemeet en strak. Tussen die newels van verlede en pyn, kom sy onderliggende kommer oor ons finansies uit in krete soos: “Wanneer betaal hulle my uit?” en “annuïteit” en “uitkeerpolis”.

Ons is nou op pad in die ambulans na Johannesburg se Algemene Hospitaal. Die paramediese man lyk bekwaam en hy gee my vertroue dat hy alles doen wat gedoen kan word. Hy hou Manie se verstand aan die werk deur vrae te vra, waarop hy reg antwoord. Merkwaardig kan hy onderskei tussen links en regs. Sy oë bekommer my - dit lyk so dood! Op die ambulansverslag sien ek darem dat sy pupille normaal is. - Bietjie gerusstellend.

By Ongevalle in Johannesburg begin die volgende wag. Hulle werk sonder ophou met hom. Ek begin effens besef dat daar vir sy lewe geveg word, maar glo nog nie. Wat is glo en besef en optimisme nou eintlik?

Sy oneindige helse pyn word vir my ondraaglik. Kan hulle nie verdoof nie?! Nee, eers na drie dae as bo alle twyfel vasgestel is of hy breinskade het. Sy krete en onaardse gille sny my in stukke. Ek loop die gange op en af en pleit by die Here om hom na Hom te neem, waar daar geen pyn is nie. Ek raas ook met God wat my gebede verkeerd beantwoord het ..........

Ek hoor hoe ‘n dokter op hom gil om stil te lê en stil te bly. Ek moet my woede en aggressie beheer om dié harteloosheid nie te lyf te loop nie. Ek soek antwoorde, maar al wat ek kry, is wag, wag, wag! Ons huisdokter skakel. Hy is dierbaar en wonderlik. Intussen laat ek die familie van ‘n werkende telefoon af weet.

Die familie begin aankom. Eers Hanneke en Zachie met ‘n bak kos. (Dit is Hester se jonger suster en haar man.) Ai tog, die liefde en begrip. Magda en Hennie kom ook - almal is verslae. (Dit is my eie suster en haar man.) Toe die bure, liewe dierbare ou bure - Willie en Rina. Almal hier saam by my en stukkende dierbare geliefde Liefie. Deon is nog steeds by - Sanlam het familie geword. Dankie Deon en Alta!

Die ortopeed verduidelik vol empatie dat sy frakture, en veral die been, ernstig is. Hulle neem plate vir ‘n ewigheid. Hulle is bekommerd oor sy rug, maar kan nie ‘n effektiewe X-straal kry wat die fout uitwys nie.

14

Voordat ons gaan, mag ek hom maar groet, hierdie wonderlike, sterk, altyd-in-beheer man van my. Nou is hy van kop tot tone gebreek. Hy herken my stem nog voor hy my kan sien met daardie dooie oë. Kan hy iets sien?

Sy laaste hoop is op my. Dries was te vér - hy het nie gehelp nie .... “Strysie, vat my hande, toe. Strys, lig my op. Ag Here, my rug!” Krete en krete, met ‘n onherkenbare stem - een van ondraaglike pyn. Here. hoeveel uur was U lyding, hoe intens was U pyn? Kom tog hierdie pyn te hulp, Heer! Neem hom nóú na U! Ek ken hom, Heer - hy sal in die hemel dalk nog meer toegewyd vir U werk en loof as wat hy hier op aarde gewerk het. Ek wens ek kan huil, maar iets verhinder dit. Miskien - ag, ek weet net ek kan nog nie huil nie ........ en tóg huil ek binne.

Meeste vriende en al die familie weet al, behalwe Srydom. Twaalfuur sal hulle opereer, en penne in die been en arm sit. Ons moet so drie-uur skakel. ‘n Eindelose nag in pyn en angs en wag en twyfel en hoop. Baie hoop!

Geloof kom ook so tussen die angs en onsekerheid deur. Bid kan ek nie, maar ek worstel met my Skepper. Nou kom ek agter ek het altyd geglo ek was onaantasbaar vir dié tipe krisis. Wanneer hoor ek dan U stem? Wanneer sien ek U plan? Wanneer doen ek U wil, en hoe ken ek dit?

Dinsdag, 5 November 198503:00Zachie bel my wakker om te sê ek moet die hospitaal skakel. Hulle sê hy kon eers 02:00 teater toe gaan, want sy toestand was te swak. Hy is nog nie uit nie.

05:50Ek skakel weer: “Hier kom hy nou net uit. Die been en arm is herstel, maar sy algemene toestand is baie swak”.“Dankie suster.”

My dag begin met ‘n gedempte bekommernis. Mamma-hulle sal vandag by Hanneke se huis opdaag: Ma Lenie en Pa Kommie kom saam. By die hospitaal gekom, is Andries, Hennie en Alta Vorster, (Alta het saam met Hester op Morgenster grootgeword, en Hennie is haar man.), Anton en Marietjie, (Hennie Vorster se broer en skoonsuster), reeds daar. Hulle het hom net gesien toe hy op die trollie uit is op pad vir X-strale en sonars. Dit sal ongeveer ‘n uur neem.

As Andries nog nooit my broer was nie, het hy vandag my broer-broer geword. Hy is stil, maar vir my ‘n soort bloedanker.

Die dokter het met Hennie Vorster gepraat, en gesê hulle is bekommerd. Hulle vermoed sy aorta is afgeruk of geskeur. Hiervoor is X-strale nodig. Almal is bekommerd en besef dat daar reeds vir 20 ure pal geveg is om lewe en dood.

Die uur word ‘n hospitaal-uur ........ uitgestrek tot byna 6 ure. Watter genadelose wag.......

15:30Uiteindelik kom die langverwagte trollie. Die dokter vra al die betrokkenes om nader te kom. Behalwe vir die frakture op sy been en arm, is baie ribbes gebreek, asook sy vierde en vyfde rugwerwels.

15

Die feit dat hy verlam gaan wees, is die ergste. Nee, Here, nie my sterk lewenslustige man wat alles so self kan doen, en dan nog so vinnig ook nie! Hulle praat seker van ‘n ander man!

Ek mag maar eerste my man sien. Ek was nog nooit so verslae in die uitsondering wat daar van my gemaak word as sy vrou nie. Kan iemand anders nie maar hierdie pad loop nie? Ek wil graag vir Andries by my hê. Nee, ons moet eers wag; hulle is nog besig.

Die radelose, reddelose verslaenheid laat my uiteindelik huil. Hoe is dit Here, dat U plan nou so lelik lyk? My man is mos nie ‘n ou om ‘n parapleeg te wees nie. Miskien is iemand anders se temperament meer uitgeknip vir so’n reddelose, genadelose lot.

Om teen Andries se bors te huil is erg; ek doen dit altyd teen sy broer. Nou is dit oor sy broer. Waarom is ons so broos, Here?

Ek sou nog kans sien vir lang maande van herstel, met die hulp van familie en vriende, maar wat is die lot van ‘n permanente parapleeg - en dié van sy vrou? My man is te sterk om so hulpeloos te wees. Ken U hom dan nie, Heer? Waarom laat u soveel pyn en vertwyfeling toe? Praat met my .......

Wat beteken dit as U sê: “My krag word in swakheid volbring.”? Is dit die pad van ‘n sterk jong liggaam wat in stukke gebreek en gepynig word?Die dokter druk dit op my hart dat ek hom nie mag ontstel nie. Hy moet geleidelik en met liefde tot die skokkende besef kom. Sy onderbewuste weet dit reeds.

Nou mag ek uiteindelik na my liewe man gaan. My kalmte en krag is nie uit myself nie. Ek is vir die eerste keer regtig bly dat hy leef en dat daar hoop is.

Die Pa’s en Ma’s daag op en die skoknuus moet hulle meegedeel word. Vrae en trane van verslaenheid ........Hoekom Here????

Andries slaap by ons. Hy is stil en verslae. Dit is aand, en ek beleef myself in die posisie van ‘n man wat ongeskik verklaar is vir werk. Een wat in ‘n rolstoel oor die weg moet kom.

Dis ‘n nuwe lewe en ‘n uitdaging: Vir die eerste keer sal my man op my krag moet staatmaak, en ons sal naby aan mekaar en die Here leef. Die toekoms lyk mooi. Daar is nou baie om voor dankbaar te wees. Hy gaan leef en leer om te werk! Hy gaan weer ‘n pa vir sy twee pragtige bulletjies wees. Hulle het hom só nodig. De Wet verlang al klaar na die Pa van hom met wie hy so baklei het omdat hy “vergeet” om hom te groet.

Woensdag, 6 November 1985:Ons maak reg vir ons besoek in saal 377. Dis ‘n lekker vooruitsig om met hom te gaan kommunikeer. Tog het ek die vrees dat sy pyn te ondraaglik vir my sal wees. Ons sukkel om vinnig genoeg klaar te kom, want die telefoon en voordeurklokkie hou nie op met lui nie.

Zachie skakel en sê Manie het ‘n kwaai terugslag gehad. Sy longe het gaan lê, want die ribbes steek daarin. Nou soek hulle sy vrou.

Ons los alles en jaag hospitaal toe. Die rit is te stadig. As ons maar net kon vlieg!

By die hospitaal beleef ek weer die ou frustrasie. Hulle soek sy vrou, en as sy daar is, is sy óf in die pad, óf nie welkom nie. Dis maar die toutrekkery tussen lewe en dood.

16

Ag Here, U is mos ‘n God van liefde. Help my om die liefde te sien! Ek het skielik soveel vriende en dierbare familie. Hulle liefde en onderskraging dra my so. Daar is soveel gebede van vreemdes en bekendes. Is dit u liefde wat deur almal uitgeleef en uitgedeel word?

Uiteindelik mag ek hom gaan sien. Daar is weer baie wagtende geliefdes. Hy is vol pyn, en vyf masjiene wat alle funksies monitor. Hy lê soos ‘n dier ....... Al my hoop en toekomsverwagtinge van gisteraand lê aan skerwe. Ek het soveel krag ontvang vir daardie vreemde, harde pad, en nou dit! Here, verduidelik asseblief die sin van hierdie pynlike, tegnologiese geveg om die lewe. Maak my sterk om nie daardie spul pype uit te trek ter wille van die genade nie.

Met die aand se besoek is sy toestand onveranderd, maar stabiel.

Donderdag, 7 November 1985:

Die geskarrel om by die hospitaal te kom, is groot. Almal skakel van oral om op hoogte te bly van sy toestand. Ek gebruik ses mense as skakelpersone. Die liefde en bystand van almal is ongelooflik. Ken ons sóveel mense in Kempton Park? Kos word aangedra, en blomme en kaartjies is te veel om te hanteer.

Oor die hele Suid-Afrika en in Zimbabwe is daar mense in gebedsgroepe wat bid. Ek is nog nie seker of my gebede dieselfde vra as dié van die ander nie. My grense van aanvaarding van sy toestand lê aan skerwe met die terugslag. Ek worstel nog tussen angs en sekerheid.

Daar is nou geringe beterskap. Hulle wil hom geleidelik van die respirator speen. Uiteindelik moet sy eie longe deur die masjien werk. Hy kom effens by, en die pype se ongemak laat hom dit uitruk. Hy moet maar weer van voor af gehelp word, en die respirator doen die werk met 50% suurstof. Infeksie in die longe en die been verswak sy toestand.

My seuns het hulle Pa so nodig; sal hy nie maar leef nie? My voorwaardes word nou minder.

Die aand gaan ek en Pa alleen besoek. ‘n Baie gawe suster verduidelik alles: Hy is nog ernstig siek, maar my man is so sterk soos ‘n os. Die been is nog ‘n bekommernis.

Vrydag, 8 November 1985:

Ons wil vroeg by die hospitaal kom, want die suster het gisteraand gevra vir sy toiletware en sjampoe. Dis maar goed, want my arme man het vir my die reuk van dood. Ek moet ook sy radio met geliefkoosde kasset-bande bring. So’n stimulasie kan hom help. ‘n Bandjie met my en die kinders se stemme is belangrik.

Dr, Willem Nicol, ons ou studenteleraar, skakel. Hy wens ons sterkte toe, en verseker my van sy gebede. Hy sê ook dat die mooi mense in die gemeenskap mooi is as gevolg van pyn en lyding. Hy wens my nie die pyn toe nie, maar glo dat ons mooi aan die ander kant sal uitkom.

Die dag is ‘n worsteling met reëlings wat getref moet word met die skoolhoof en Hennie Louw van die motorhawe. Ek gaan sommer aan die huil.

Met die aand se besoektyd het ek nie meer gevoel nie. My man lê soos ‘n dier ........

Saterdag, 9 November 1985:

17

Ons gaan nie vanoggend hospitaal toe nie. Ek en Pa gaan na Deon Cronjé (‘n prokureursvriend) om net al die regsaspekte uit te vind. Pa wil ‘n bietjie gemoedsrus hê voordat hulle vertrek. Deon is baie gaaf, en boesem vertroue in. Hy gaan alles doen wat gedoen kan word.

Ek besef dat tyd nou my grootste vyand geword het. Hierdie eindelose gewag op beterskap en meer antwoorde .......... Soveel vrae en twyfel oor sekere aspekte van sy toestand lyk nog verdoemend.

Die familie kom almal hierheen vandag. Ons het mekaar nodig. Ek het behoefte aan Ma-Lenie. Hulle hartseer is ook só hartseer, met soveel hoop en angs.

Ek glo ook al dat Manie gaan leef, maar is bang vir die lewe. Gelukkig is daar vriende wat blomme en kaartjies en hulp aanbied. Almal is lief vir Manie en wil my help.

Sy studiegroep staan ons ook baie by. Hulle het aansienlike geldelike hulp aangebied, wat ek sal terugbetaal sodra die versekering uitbetaal. Toe ek weer sien, bring hulle twee arbeiders wat die tuin regsien saam met Ernst, Johan en Pieter, my ou swaer, vir wie dié ding ook erg raak.

Ons ry 17:30 hospitaal toe. Daar is die personeel baie gaaf. Hulle sê sy toestand is nog ernstig, maar hy is sterk. Sy linkervoet het darem nog ‘n polsslag. Na die besoek voel almal beter. Elkeen bespiegel en glo dat Manie uiteindelik weer sal loop. Ek wil dit regtig glo, maar langs hierdie weg van pyn? Kan ‘n mens dit dra, Here?

Ek vertrou myself nie elke dag nie. Gister het ek soms geen gevoel gehad nie. Vandag wonder ek hoe my ou geliefde man gaan verander, en sal ek die verandering kan hanteer en liefhê? Ag, my liefling, ek wil jou nou só graag weer by my hê. De Wet het jou nou die nodigste van ons almal. Omdat my emosies so deurmekaar is, raas ek soms te kwaai met hom.

Sondag, 10 November 1985:Die suster sê hy is nog onveranderd stabiel op 40% suurstof. Die longe is nog baie sleg. Die dokter berei my voor vir ‘n tydperk van 3 weke of langer wat hy nog in die intensiewe eenheid moet bly. Mag die Here tog die herinnering aan hierdie pyn uitwis of verminder. Die voet het nog ‘n pols, maar die longontsteking is ernstig.

Tuis lui die telefoon weer aanhoudend. Die aand is ons moeg, en Pa en Ma bemoedig my. Hulle glo net die positiewe. Dankie Heer, vir sulke ouers. Hulle vertrou só op U. Heer, wees met my ou Toiings daar. Gee hom ‘n rustige nag. Ek vra dat U asseblief my ongeloof, twyfel en angs te hulp kom.

Maandag, 11 November 1985:‘n Week is nou verby. Ma-hulle vertrek bekommerd, want die hospitaal sê hy is nie stabiel nie. Die bloeddruk is te hoog. Die longe is steeds kritiek, en die been het nog infeksie.

De Wet wil R4,00 stuur vir mense wie se dogter dood is. Ons sit by die tafel en kommunikeer oor die dood en hartseer. Nou het ons hartseer leer ken, en kan dus beter saam met ander se hartseer voel. De Wet sê baie dat hy dit nie kan glo nie: “Ons ou grapmaker wat so “dodelik” beseer is.” Hy verlang en huil. “Pa sal darem Kersfees terug wees, né?” “Nee my kind, ek glo nie.” ‘n Lang stilte .......

Die hospitaal skakel en verlang my toestemming om ‘n snit in sy lugpyp te maak. Hy is te ongemaklik met die pyp in sy mond.

Dinsdag, 12 November 1985:

18

Ons hoop Manie sal nóú van die respirator gespeen kan word, maar hy reageer sleg, want hy word te moeg. Hy gaan ook vir ‘n breinskandering, want dit lyk asof hy moontlik breinskade het. Die baie deurmekaar gedagtes en vrae maak my totaal uitgeput.

Woensdag, 13 November 1985:Die uitslag van die skandering is nog nie beskikbaar nie.

Donderdag, 14 November 1985:Die hospitaal kontak my weer, want hulle wil die been amputeer. ‘n Skokgedagte: verlam en sonder been! My ou lewendige, stewige, sterk man. Wat gaan van sy manlike ego oorbly? Wat sal ek moet doen om hom nóg manlik te laat voel? Dit was nooit nodig nie. Wat sal ek nog moet verwerk?

Die skandering sê die brein is aan die voorste linker kant beseer. Dit beïnvloed sy persoonlikheid.

Deon Viljoen is weer saam met my by die hospitaal. Hy ondersteun my baie.

Vrydag, 15 November 1985:Ek is baie moeg. Dis asof ek binne-in my ou man se liggaam is en aan al daardie pype gekoppel is. Ek lê en spartel om los te kom. Ek skakel die hospitaal. Hy is van die respirator af en vorder, maar is tóg onrustig en ongemaklik met tye.

Soos Jakob en Job stry en worstel ek met God. Wat se sin en nut is daar in al die lyding?

Teen laat middag besoek ek vir Manie en hy herken my. Hy raak opgewonde en die lugpyp gly eintlik uit. Vol ekstase kyk hy in my oë en hou aan om my gesig met sy gipsarm te streel.

Saterdag, 16 November 1985:Ons is by Hennie en Alta vir die naweek. Dis ‘n rustige ontvlugting, want niemand skakel hierheen nie. Ons hou heerlik Bybelstudie, en soek in die Woord na antwoorde. Daar is soveel gerusstelling in die Woord van God. Waarom laat só ‘n groot krisis dit eers betekenisvol word?

Ek ry 1:00 nm. hospitaal toe. Suster Whittey sê hy is baie onrustig, depressief en aggressief. Hulle het my gesoek, maar kon my nie kry nie. Vir 2 ure sit ek by hom en probeer nou en dan reaksie kry, maar hy is te rustig, en ek wil hom nie steur nie. Hy weet ek is by hom. Hy maak sy oë oop. Die linkeroog is taamlik geswel en lyk skeel. Sy oë het iets in wat my bekommer. Is dit pyn, moegheid, of ook kommer?

Ek sê aanhoudend vir hom dat alles reg is. Die Here sorg en dra vir hom. Hy hoor dit, en ek glo hy probeer dit ook vir hom toe-eien. Teen 4:00 nm. gaan kuier ek bietjie by Bennie en Elsabé Smit, en 5:00 nm. is ek weer terug. My hart is seer, en ek wens ek kan vir ure huil vir en saam met my ou Liefling daar alleen. My hoop is nou min.

Sondag, 17 November 1985:Ek slaap beter, en lê lank om in die dagboek te skryf, en dit op datum te hou. Ek is bang, want almal wag dat ek die slegte nuus aan Manie oordra. Is dit ‘n soort kruis wat my opgelê is? Netnou het die Here vir my in Jesaja gesê: “Moenie bang wees nie.” Dit is asof ek nou eers regtig die hele saak aan die Here kan oorgee. U is nóg heerser oor alles; met al my vrae en gestoei kan ek tog niks doen nie. Laat U wil geskied.

Om 1:15 nm. ry ek met ‘n baie meer ontspanne en geruste hart hospitaal toe. Na die preek van dr. Jannie Malan is ek bewus daarvan dat ons as Christene selfs op die lydingsweg Jesus se navolgers moet wees, en sy

19

getuies. By die hospitaal word ek verras deur ‘n baie wakker Manie. Dr. Liebenberg sê dis tyd dat ons hom alles vertel. Hy reageer nie aggressief of net gelate nie. Hy dink na, en dit lyk later of hy wil huil. Na ‘n ruk vra hy net: “Hoekom?”

Ek groet met ‘n dankbare hart, en vir die eerste keer weet ek regtig dat my man gaan leef!

Maandag, 18 November 1985:Eers gaan ek gimnasium toe vir oefeninge, en daarna kom ds. Van Rensburg my besoek. Ek is moeg, want ek word soggens vroeg wakker en worstel met die lewe.

Ek en Alta ry 1-uur hospitaal toe. Nou is Manie in saal 377. Hulle sê daar dat hulle al na my gesoek het, maar nou dat ek daar is, is ek weer in die pad! Uiteindelik sien ons hom om 3 nm. Hy lyk goed, maar baie moeg, en kla dat die personeel hom klap. Hy is ook lus vir water en kos. Toe ek hom daarop wys dat sy voedselinname beperk word, is sy aanmerking tot almal se verbasing: “Nou hoekom neem die dokters sulke onnosel besluite?” Ons lag te lekker, en weet dis nog steeds die ou Manie.

Ons ry huis toe met ‘n frustrasie oor die kort besoek. Ek wens ek kan die hele dag en nag by my man bly. Hy het soveel onbevredigde behoeftes wat niemand kan verstaan nie, en waaraan niks gedoen kan word nie.

By die huis sê De Wet: “Mamma, ons arme ou grapmaker is dodelik verongeluk.” Wat wil my kind sê? Wat beleef hy? Dieselfde baklei en stry as ek die eerste aantal dae? Vir die eerste maal slaap ek sonder pille baie lekker.

Dinsdag, 19 November 1985:Elsa gaan saam met my hospitaal toe, en ons moet weer lank wag om toegelaat te word. My arme ou man - die ongemak en frustrasie het nou die pyn se plek ingeneem. Hy is baie dors, en ons gee water. Hy het soveel vrae, en so ’n groot stryd om te stry. Ag, ek het weer die behoefte om die Heer met my oë te sien, en dan vir my moeë, seer man, vol vrae, te wys. Here, kom toon U aan ons ...........

Woensdag tot Saterdag, 19-22 November 1985:Daar is weer ‘n dierbare span by die hospitaal. Dit is nie meer so ongenaakbaar nie. Die suster is ‘n gelowige mens, en sy bid vir my en Manie. Sy is tot Donderdag aan diens. Sy is vir my amper soos om die Heer te sien. Nou voel ek soveel meer gerus oor Manie as ek nie daar is nie. My ou man se stryd is enorm. Sy verstand werk in hoogste rat, en kan nie glo dat sy liggaam nie soos altyd wil saamwerk nie. Die amputasie van die been verwerp hy.

Met tye is sy verstand helder, en dan baklei hy met die onaanvaarbare werklikheid. Hy kan nie al die pyn en harde feite verwerk nie, en met tye hallusineer hy: “Die sisteem is korrup. Hulle beskerm slegte vroue in die nag, en ek is aan die sisteem uitgelewer. Hoekom kan ek niks aan my eie heil doen nie? - Dingaan het van die Boere verwag om ‘n ledemaat af te staan vir elke stuk grond wat hulle wou hê. Nou het hy ‘n stuk van my been.”

Ons sou eersdaags in Zimbabwe gaan kuier, en sy kommentaar is: “Dis net in Zimbabwe wat sulke ongelukke gebeur! - Het die man wat voor my ingedraai het, gekyk waar hy ry? - Hoe het my motorfiets in die Boeing gekom?” (Later het hy my vertel dat hy die verpleegsters aangesien het vir lugwaardinne, en die hospitaal se lugreëling klink soos ‘n vliegtuig s’n).

Aan elke mansvriend wat kom kuier, vra hy of hulle nie sy motorfiets wil koop nie. “Nee, nie na wat met jou gebeur het nie.” “Nee, jy’s verkeerd. Dis lekker vinnig, hy beweeg gemaklik van die een ongeluk na die ander. Dink hoe baie polisse kan jy verkoop!”

20

Sondag, 23 November 1985:Ons gaan saam met Andries en Annatjie na Hennie en Magda-hulle. Ons kuier lekker, maar die alleen-en-verlate gevoel wil my baasraak. Ek en die kinders is sulke dobberende eilandjies ........

Annatjie huil so baie. Sy huil maar vir my onthalwe, want sy weet nie hoe ek dit hou nie. Almal beleef my as baie sterk. Ai, as ek maar net die baie hartseer en vrae op my gesig kan wys, sal ek nie meer so’n verkeerde beeld uitstraal nie. Ek is tot die dood toe moeg van kyk na al die pyn en lyding. My arme man wil liewers sterf as om aan die pyn onderhewig te wees.

Die aand by die hospitaal kom kuier Manie se kollega André Potgieter ook. Manie raak baie emosioneel oor hul pragtige dogtertjie, Yolandi. Hy vra haar om vir hom ‘n briefie te skryf. Hy wil ook so’n dogtertjie hê!

Ek het die week begin verlang na my man. Sy warmte in die bed, sy versorging van die diere, en dingetjies in en om die huis. De Wet mis sy pa en wil só graag gaan kuier.

Vrydag se aankondiging dat hy na Edenvale Hospitaal oorgeplaas kan word, bring verligting en opgewondenheid. Sy fisiese toestand moes dus genoegsaam verbeter het. Dan kan pa en seuns mekaar weer sien.......

Maandag: 25 November 1985:Ek skakel die hospitaal en hulle sê ‘n pen moet in sy linker arm geplaas word. Om 3 nm. kom ek daar, maar ek moet weer eers ‘n half-uur wag, want hulle is besig met hom.

Toe ek by hom kom, is hy weer in ‘n erge toestand van pyn en ongemak. Hy wil aanhoudend opgelig word. Snags ervaar hy dat hulle die pasiënte soos karkaste ophang met ‘n ysterhaak in die rug. Hy skreeu en roep na my, maar dit help nie. Uiteindelik roep hy die telefoonnommer uit sodat ek moet hoor. Hy plaas sy hoop só op my met besoektye, en dan kan ek dit nie bevredig nie.

Ek voel bekommerd, gespanne, en hartseer. ‘n Grenslose hartseer lê in my wat seerder maak as wat huil kan wys. Ek wil só graag ook huil! My man kla oor ‘n natgeswete liggaam met ‘n reuk aan hom, en ek droom sleg en slaap onrustig.

Dinsdag, 26 November 1985:Vandag gaan De Wet saam om sy pa te sien. Die twee is baie bly om mekaar te sien. De Wet is taamlik verdwaas en geskok om die altyd sterk en op-en-wakker pa so te sien. Hy’t nie gedink sy pa is so siek nie!

Manie is siek, en die geamputeerde been is weer septies. Ek is tot die dood toe moeg van die pyn wat ek saam met hom beleef. Ek wil weer weet hoeveel pyn kan een liggaam verduur en hoe lank dit duur?

Die aand huil ek met trane van pyn en hartseer en magteloosheid. Die ure kry nooit klaar nie, en die terugslae laat vaar alle hoop op ‘n oorplasing na die spinale eenheid in Pretoria.

Here, help ons dat die las ligter word, asseblief! Laat die tyd verby snel sodat daar vordering kan plaasvind ....... Ek wil só graag weer die Heer sien, aan Hom vat en na my man toe bring, sodat ons kan sien Hy heers en bepaal ons aardse bestaan. Hy is ons Vader, en tóg laat Hy hierdie dinge toe.

Laat my man ‘n rustige nag hê, asseblief Heer .........

Woensdag, 27 November 1985:21

Daphne Damant en Alta Viljoen ry saam hospitaal toe. Hennie bring terte van Alta vir die personeel.

Manie is nog al die tyd wat my betref emosioneel verwaarloos. Ek voel daar moet mense wees wat met hom kan praat oor sy situasie, en ek bespreek dit met ds. Zeeman, die hospitaalleraar. Hy verseker my dat Manie se optrede onder die omstandighede normaal is.

Manie se koors is hoog, en hy lyk geel, soos gister ook. Hoe ver het die been sy liggaam nou al vergiftig? Hy is moeg en deurmekaar. Die dokters gaan hom weer bloed en antibiotika gee.

Ek groet hom weer met ‘n seer hart. Van al die ure by die hospitaal, kan ek net een uur saam met hom wees. Hy wou net drink en nie eet nie. My man is sieker as wat hulle sê.

Donderdag, 28 November 1985:Dis al 24 dae sedert die ongeluk, en hoop lyk nog so twyfelagtig! Die hartseer lê soos dooie lood in my. Die mense sê ek is ‘n voorbeeld, maar waarvan? Van dit om nie hartseer op my gesig te wys nie? Van dit wat in my breek, nie na buite te laat breek nie? Hoe weet hulle van my vertwyfeling? Hoe sal hierdie voorbeeld nie teleurstel as hulle van beter weet nie!

Dankie Heer, dat U my sugte sien en hoor. Dankie dat ek vir myself mag sug, en ook vir my gebreekte man, vol pyn en twyfel, angs, verwyt, baie vrae, en baie woede. Hy beleef sy gebede net as verwyte tot God. Tóg sê hy dat God hom ook die kennis gee om te glo dat die gebede sal verander in dank - en lofgebede. Ek dank U Heer, vir die insig en geloof.

Ek neem Kierie (ons seun Kobus) kliniek toe vir ‘n inspuiting en slukstof. Die kinders se bynaampies vervul my met nuwe betekenis as ek dink hoe hul pa in ekstase was oor hul foto’s. Dis ‘n pa se lieflingsname vir sy kinders, en dit is deel van hom. Dankie Heer, vir ons twee seuns. Ons en hulle gaan mekaar só nodig hê in die toekoms.

Francois neem my hospitaal toe, en Manie is weer bewus van wat om hom aangaan. Sy koors maak my nog bekommerd. Suster Christine sê sy het gehoop Manie sou beter vorder, maar met genoeg sorg en gebede sal ons die moeilike pad wat voorlê, kan loop. Steek hulle dalk iets vir my weg?

Ten spyte van my bekommernis, is my gemoed ná die besoek beter. Manie voel ook beter dat hy oorgeplaas gaan word. Dit beteken vordering en nuwe hoop. Ek voel ook dankbaar teenoor al die vriende wat ons bystaan.

A. Edenvale

Vrydag, 29 November 1985:Manie word vandag oorgeplaas na Edenvale, en toe ek en Cora daar kom, het hulle hom pas in sy bed gemaklik gemaak. Ons word deur die superintendent, die neuroloog, en die senior suster verwelkom. Hulle vra wat ons en hy alles weet, en beklemtoon dat ons moet besef sy prognose is baie swak. Die waarheid moet soveel as moontlik aan hom vertel word. Dan sal hy beter saamwerk om tot sy maksimum te ontwikkel.

Manie is heel blymoedig en ervaar ‘n vriendelike atmosfeer. Hy voel positief en lyk nie meer vir my deurmekaar nie, al sê dr. Miller dat hy nie van sy toestand bewus is nie. Hy is taamlik uitgeput van die ambulansrit.

22

Die aand gaan Elsa en ons twee seuns ook saam. De Wet en sy pa huil toe hulle mekaar sien. Manie kan nie die eerste besoek van sy kind onthou nie.

Baie vriende, kollegas en familielede kom kuier. Ons bid eers saam voor ons loop.

Heer, ek dank U dat U Gees vir my intree.

Nag, Liefling. Nog ‘n dag is verby.

Saterdag, 30 November 1985:Danie du Preez kom my 2:30 nm. oplaai om na Manie te gaan. Kobus kom ook saam, en Manie is bly om sy Kierie te sien.

Ek kuier lekker by my man, maar hy is baie depressief. Die saal is baie lawaaierig met ‘n televisiestel reg voor hom. Daar is ook twaalf ander manlike en vroulike pasiënte in die vertrek, waarvan twee pasiënte breinskade het. Hy is ongeduldig: Wanneer begin die rehabilitasieprogram dan? Hy wil huis toe, want dis die enigste plek waar hy sal herstel. Ek moet vriendinne in die mediese beroep skakel om te hoor of hulle nie iemand ken wat hom tuis kan help nie. Hy is só ongemaklik en kry voortdurend nagmerries en slegte bekommernisse. Ek is bekommerd oor sy regterarm. Sal hy dit ooit weer kan gebruik? Ag Heer, vergeef my tog my ongeloof.

Sondag, 1 Desember 1985:Die dood lê swaar in my, en ek is baie moeg. Hoe vra ‘n mens die Here dat sy wil moet geskied, as jou eie wil so deurmekaar is? Ek wil my man so graag hê, en dan wil ek weer hê U moet hom wegneem sodat die ondraaglike lyding moet ophou.

Die middag gaan hou ons braaivleis by Johan en Elma. Dit is heerlik. Almal is vol simpatie en liefde.

By die hospitaal kry ek ‘n moedelose man, moeg en vol pyn. De Wet kuier ook, maar sy pa is ongeduldig met hom, al is hy eintlik soet. Ons speel vir hom ‘n kassetbandjie wat Pappa-hulle in die wildtuin opgeneem het. Hy geniet en waardeer dit baie, en raak baie bewoë.

Maandag, 2 Desember 1985:Ek lê weer ‘n kort en onbevredigende besoek by die hospitaal af. Die suster sê hy is baie deurmekaar, rusteloos en moeilik. Die been is nie reg nie, en hulle moet hom liewers in Johannesburg hou totdat alles reg is. Hy is nog te swak om te begin met rehabilitasie.

Dis niks lekker om hom so agter te laat nie. My hart is bekommerd en seer oor hom wat self ook beheer wil hê oor sy eie lyding, maar daar is geen beheer nie.

De Wet het ‘n sertifikaat vir besondere prestasie gekry, en ons gaan deel die aand die vreugde met sy pa. Op pad terug hoor ek myself aan hom verduidelik dat ons nie meer dieselfde ou gesinnetjie sal wees as voorheen nie. Ons moet net leer om reg te bid en die Here te vra om ons hartseer reg te gebruik, en dit in die regte kanaal te stuur. Ons hartseer is soos ‘n verwoestende storm, maar as die stormwater in die kanaal vloei kan dit nuttig wees.

Dankie Heer vir my kind, vir sy insig, sy lewe. Dankie vir Kobus, vir die sonstraal wat hy is. Dankie vir vriende, vir familie, en vir U. Dankie dat U my hoor, en dat ek weet ek word gedra deur almal se gebede.

23

B. Terug na Johannesburg

Dinsdag, 3 Desember 1985:Manie gaan terug na Johannesburg Algemeen, waar hulle oorweeg om sy been hoër te amputeer. Ek skakel met vrees in my hart na saal 377, want ons reputasie was nie goed nie, en Manie was ‘n moeilike pasiënt. Die suster sê egter hy is baie vrolik, en van verbasing sit ek die telefoon neer sonder om iets verder te vra.

Ek, Hanneke en Alta Vorster gaan besoek hom in die hospitaal, en hy is so opgewek dat hy nie kan ophou praat nie. Hy voel sommer beter, en die personeel skerts met hom. Hoewel hy slegs vier dae weg was, voel hy belangrik, want hulle onthou hom ná ‘n maand nog. Hy het nie eintlik ‘n tydbegrip nie.

Vrydag, 27 Desember 1985:Nou verwaarloos ek my dagboek baie. Ek kry nie meer tyd vir alles nie.

Ons huweliksherdenking op 6 Desember was heerlik. Die personeel is werklik baie gaaf. Hulle skryf ‘n kaartjie en maak ‘n groot “10” teen die kamerdeur met wit papierblomme. Ons het lekker eetgoedjies en vonkelwyn geniet.

Manie was intussen weer in Edenvale vanaf 19 tot 27 Desember. Sy niere het gaan staan, en hy moes weer skuif na Johannesburg. Eergisteraand was hy juis baie moeg en geel. Hoe lyk oë wat so kyk? Soos dié van ‘n kind of ‘n hondjie, of is dit net siek oë? Hulle smeek om hulp, maar hy weet nie wat se hulp nie. Hy ervaar die magteloosheid van die situasie: dis ‘n hospitaal, en hulle kan my nie help nie! Ek was nie té verras toe hulle bel om te sê hy moes teruggaan Johannesburg toe nie.

Ja, ons is pendelaars tussen hospitale en tussen vrae en onsekerheid. Tussen nuwe hoop en nuwe krisis.

Dit is moeilik om my emosies vir hierdie tydperk te beskryf. Ek probeer om nie te veel te voel nie, maar hoe keer jy hartseer? As daar ‘n verlatenheid oor jou kom, kan jy dit nie uittrek soos ‘n jas nie. Ek kry seker swaar, maar só kan ek nie aan myself dink nie. Ek moet aangaan, en dit moet bly goed gaan.

Ook die vorige tydperk in Johannesburg het sy probleme gehad. Manie se blaas was ontsteek as gevolg van die kateter, en hy het hoë koors gehad. Hy kry ook onbeheerbare spierspasmas.

Kersfees 1985 sal ons nooit vergeet nie. Dit was so leeg sonder Manie, maar Christus maak dit vol. Immanuel - God met ons - ook met kersdag in sy lyding. Saam met Johannes die Doper het ek ook kom vra: “Is U die Christus?” Dankie dat U so met ons kom praat het deur ds. Van Rensburg: “Gelukkig is dié mens wat nie aan My begin twyfel nie.”

Saterdag, 28 Desember 1985:Hoe was jou nag, my man? As jy maar net kon weet hoe graag ek by jou sou wou bly deur die nag! Hoe troos jy ‘n man? Een wat uit sy geaardheid nie troos nodig het nie, maar nou tóg troos nodig het in hierdie ernstige siektetoestand. Hulle beoog om hom op ‘n niermasjien te plaas.

Here, U ken my beperkinge, en tóg lyk dit of U nie regtig rekening daarmee hou nie. Die paaie waarop U my toelaat, lyk te moeilik en te hoog om te klim. Hoe ver wil U my nog aftakel? U weet hoe min my krag is en dat ek nie ‘n siek man kan versorg of los nie. Wat is dan U plan met alles? Hoekom bring U my so baie keer voor die deur van die Dood? Is dit maar net om te sien hoe U weer lewend kan maak? Speel U dan nou ook hierdie pendulumspeletjie met my?

24

Vandag het weer baie vrese, twyfel en kleinheid in my teweeggebring. Ek het weer emosies beleef waaraan ek nie uitdrukking mag gee nie, weens my agtergrond en opvoeding. Hoe verwerk ‘n mens dit? Ten spyte daarvan weet ek dat ek dag vir dag krag ontvang vir dit wat te moeilik lyk, en waarvoor ek nie kans sien nie.

My vriendinne staan my wonderlik by. Elma bring elke naweek ‘n tert en Elsa doen so baie ander praktiese dinge. Liewe vriendinne, julle is die arms en voete en hande van die Heer wat ek só goed ken en leer ken deur julle.

Woensdag, 1 Januarie 1986:Nuwejaarsdag! Vonkelwyndag! Feesdag! ‘n Dag van hoop! Gelukkig het ons hoop as ons U ken, Heer. Ag, wil U nie vir ons kom staan op die troon van ons lewens nie ....... Wys vir ons hoe sinvol die lewe kan wees ten spyte van hierdie gebrokenheid. Wys vir ons wat U vir ons wil leer. Ek weet U plan met ons is wonderlik, maar steeds duister. Tog weet ek verdraagsaamheid en geduld is deel daarvan.

My liewe man, die pyn was vandag weer te veel vir jou. Ek wens ek kan jou op vlerke neem en met jou wegvlug na waar gewig en pyn ons los.

Ek is só bly dat die personeel in saal 586 soveel simpatie het. Dit maak dit soveel makliker om van jou af weg te gaan.

C. Kempton Park

Vrydag, 3 Januarie 1986:Manie word oorgeplaas na Kempton Park. Nou kan ons darem nader kuier. Om 6nm. ry ons hospitaal toe, en ek is bang om hom weer in pyn te sien. Ja, hy het pyn en baie ongemak. Hy is moeg van die bedompige, warm, en ongemaklike rit.

D. H.F.Verwoerd Hospitaal

Vrydag, 10 Januarie tot Sondag, 12 Januarie 1986:Manie word oorgeplaas na die spinale eenheid by die H.F.Verwoerd Hospitaal. Hy word nou baie beter versorg. ‘n Pasiënt mag nie meer as een kussing onder sy kop hê nie. Sommer gou is sy pyn aansienlik minder. Skoon melk word ook nie toegelaat nie, want dit ooreis die niere. Hy mag eers sit wanneer hy ‘n rugstut het.

Op Donderdag, 9 Januarie is die gips van die linkerarm afgehaal. Die arm het egter so skeef aangegroei dat hy nie eers sy handpalm na bo kan draai nie.

Voortaan sal ek op Woensdae en oor naweke gaan kuier. Oor naweke bly ek by Willie en Amanda Coetzee. Hul gasvryheid is oorweldigend en die kinders speel lekker. Sondae sal De Wet in Pretoria na die Sondagskool toe gaan.

Manie se eetlus is baie beter. Hy drink glase vloeistof, en sy gees is optimisties.

Maandag, 27 Januarie 1986:Baie dae is verby, en vandag is ek kwaad. My geloof is min, en my woede het soos ‘n gevaarlike storm geword. Hoe kan die Here sulke liederlike dinge toelaat? Ek voel opstandig teenoor God, en wens ek kan my woede uitgil. Dit wat met ons gebeur het, is só ongelooflik, onregverdig, en onbehoorlik!

25

Ek is kwaad as ek ander mans op hul bene sien loop - nee, ek’s jaloers! Hoekom my man? Die woede moet soos ‘n donderstorm uit my uitbars, en hopelik eendag weer bedaar. Dalk bring dit weer iets moois, soos wat die reën met die veld en die blomme maak. Hier troos ek myself alweer .........

Ek is nog te kwaad vir hierdie lelike wesie wat voor my deur afgelaai is ........ sonder keuse. Ek het gekies om hierdie wesie te hou. (Het my dierbare verlamde man nou ‘n lelike wesie geword? Nee, net die hele situasie is so lelik.)

Ek wil dit asseblief nog eenmaal uithuil, Heer. U het my te laag gevat en te seer geslaan. Ek wil dit nie glo en aanvaar nie. Die ongeluk is só onnodig. Net een onbehoorlike, onbesonne, aaklige sekond - alles is vernietig. Hoe plat kan U ‘n mens dan slaan? Kyk U na my en lag vir my bruisende woede?

By Sanlam se jaarfunksie het die kampioene gekry wat hulle verdien. My man het gekry wat hy nie verdien het nie. Hoekom, hoekom, hoekom? Nou het die kinders ‘n parapleeg-pa.

Ag my man, as my liefde jou tog maar net weer kon laat loop! Dan het ek dit lankal in storms op jou laat reën.

Donderdag, 30 Januarie 1986:Ek gaan saam met Anton en Marietjie Vorster om vir Manie te gaan kuier. Hy sit lekker in sy rolstoel, en kateteriseer homself met groot moeite. (Met “kateterisering” word bedoel dat ek ‘n kateter moet gebruik om my blaas te ledig.) Die suster sê hy kan nou uitgaan op daguitstappies en later selfs vir naweke. Dit tref my soos ‘n emmer koue water: Wat maak ek met ‘n swaar, hulpelose man, en wat gebeur as ‘n krisis opduik? Henriëtte, die arbeidsterapeut, stel my gerus. Hulle sal wys hoe Manie homself kan verplaas met hulpmiddels.

Manie is bekommerd dat ek hom nie sal kan hanteer nie. Hy is dan so swaar. Hy is ook bekommerd oor sy skouer en arm wat hy nie na behore kan gebruik nie. Hy is bekommerd oor hoe hy sy gesin gaan versorg. En ek is weer bekommerd dat hy weer so woes tekere sal gaan om ons te versorg!

Saterdag, 1 Februarie 1986:Ek moet Manie 09:00 vm. kry sodat ons vir sy oom by die kankersaal kan gaan kuier. Hy is kwaad vir my omdat ek 10 minute laat is. Hy raas met my voor ‘n ander pasiënt. Ek voel gekrenk en seergemaak, en lus om terug seer te maak. My man lyk vir my selfsugtig en oppervlakkig. Was jy altyd so, of maak pyn en lyding ‘n mens so? Met die praktiese demonstrasie deur Henriëtte, die arbeidsterapeut, het hy ook opmerkings gemaak wat ons twee vrouens ongemaklik in mekaar se teenwoordigheid laat voel.

Ek moet hom oor sy optrede aanspreek, maar voel jammer. Tóg sê ek later aan my dierbare man dat hy my sal moet help om hierdie las te dra. As hy gaan aanhou met eise stel en al my tyd wil opeis, en daarby moeilik en ongeduldig is, sal ek nie kan volhou nie.

Hy is jammer ..........

Sondag, 2 Februarie 1986:Ek neem Manie na Kempton Park vir ‘n braaivleis saam met die ouerleidinggroep. Elsa en Francois wag saam met Helena en Pieter by die huis om ons te verwelkom. Groot opgewondenheid heers! De Wet is uit sy nate van vreugde.

26

Ons gaan hou braaivleis by die park, en geniet dit baie. Manie gesels baie en geniet die ete. Ons pak in die reën op. Jan Breytenbach het gereël dat ons die motor nader aan die afdak kan kry. Dierbaar van hom. Hy bewonder Manie se vrou. Almal spot en sê dat hy tien jaar gelede reg gekies en getrou het. Net ek wonder ....

Manie hou besonder goed.

Dit was die laaste inskrywing in die dagboek.

27

VI. MY HOSPITAALERVARINGSEk en Hester het verskillende dinge in die hospitaaltyd ervaar en beleef. Daarom sal ek hierdie hoofstyk wy aan my eie ervarings, sonder om te veel te oorvleuel met Hester se dagboek. In latere hoofstukke sal ek konsentreer op my geestelike ervarings.

A. Die Eerste Tydperk Die eerste paar weke na die ongeluk kan ek net onthou as verskriklike nagmerries. Soms het ek my verbeel ek is my pa of ma, en daar het gebeur iets verskrikliks. Ek skrik dan wakker, sopnat van die sweet, en skreeu die ander pasiënte wakker: “Spuit my nat! Spuit my nat!”

My slegste herinneringe is aan die hospitaal in Edenvale. Ek was nog in ‘n krisistydperk na die ongeluk, en terwyl ek nog baie gehad het om te verwerk, word ek in ‘n saal saam met 12 mans en vrouens geplaas, waarvan sommige breinskade opgedoen het. In daardie stadium was ek baie sensitief vir lig en skerp klanke, en daar was die voortdurende geraas van vrouens se skril stemme en die televisie wat hoog teen die muur reg voor my bed was. Die ander pasiënte in die saal was ook verlam, maar hulle was lankal reeds gerehabiliteer. Hulle was net in die hospitaal vir nuwe probleme wat intussen ontstaan het.

Ek het dus nog rehabilitasie nodig gehad, maar is gehanteer soos iemand wat reeds gerehabiliteer is. Toe ek vir die tweede tydperk in Edenvale was, het hulle my verplig om in ‘n rolstoel te sit. Dit was een van die mees traumatiese en pynlike ervarings wat ek nóg gehad het. By Pretoria se spinale eenheid sou ek uitvind dat dit nooit moes gebeur het voordat ek van ‘n rugstut voorsien is nie.

My linkerarm was tot bo in gips, en die regter arm was baie pynlik, veral in die skouer. Lank nadat ek die hospitaal verlaat het, is met behulp van X-strale vir die doeleindes van ‘n derde-party eis, vasgestel dat die regter arm ook gebreek was. Die arm was so pynlik dat ek nie daarop kon stut nie. Die gevolg was dat ek skuins oor die rolstoel se kant gehang het omdat ek nie meer die gebruik van my rug- of maagspiere het om my balans te hou nie. Wanneer die suster dit sien, stap sy net verby en sê ”Daar hang ou Manie soos ‘n vink met ‘n af vlerk.”

Twee van my studiegroeplede het eendag kom kuier. Ek was nie eers bewus daarvan nie, maar hulle vertel agterna dat die televisie hard aangeskakel was terwyl rofstoei vertoon is. Ek het net heeltyd gelê en kerm en my kop heen-en-weer geswaai. Toe hulle vir die suster vra of hulle nie iets kan doen om my toestand te verlig nie, was haar antwoord: “Hy is net vol nonsens!”

Op ‘n stadium het ek gekla dat ek begin naar word. Die suster se verklaring was dat dit sooibrand is.

Omdat ek geen sensasie in my onderlyf het nie, kon ek nie voel dat my blaas tot barstens toe vol was weens ‘n verstopte kateter nie. Hoewel my vloeistofinname en uitskeiding voortdurend gemonitor is, het die verpleegpersoneel ook nie opgemerk dat die uitskeiding te min is nie. Uiteindelik het ek opgebring, en hulle het vasgestel die urine het opgestoot tot in my niere totdat die niere uiteindelik gaan staan het.

28

B. Terug in Johannesburg

Terug in Johannesburg het ek weer ‘n tydperk van baie pyn en koors beleef. Daar is ‘n suprapubiese kateter ingesit. Dit was ‘n eienaardige ervaring om te sien hoe die kateter deur my buik direk in my blaas gedruk word, maar ek voel niks. Gelukkig het ek redelik vinnig herstel.My rug en arm was baie pynlik en eendag het ek ‘n verpleegster gevra of iets nie daaraan gedoen kan word nie. Sy was self raadop terwyl ek huil van die pyn. Sy kon net antwoord: “Dit móét seer wees as jy jou liggaam so opgekrok het.” Tussen my trane deur het ek geglimlag en gesê: “Ja, dit kan nie anders nie.” Haar reaksie sal my altyd bybly, en ek is seker dit het my sommer beter laat voel. Sy het my vasgedruk en ‘n soen op die wang gegee. Eenkant het ‘n ander verpleegster só gestaan en huil dat twee sneesdoekies te min was.

Elke dag en nag was ‘n pynlike ervaring. Die tyd het stadig verby gesloer. Teen 10 vm. het ek al gedink dis 6 nm. Elke dag het ek net geleef vir die besoek van Hester. Ek was hulpeloos, want met die linkerarm in gips, en die regterarm wat pynlik en verlam was, kon ek nie die klokkie lui nie.

C. Die Spinale Eenheid

Toe ek uiteindelik in Pretoria se Spinale Eenheid beland, het ek veilig gevoel, want daardie personeel het geweet hoe om verlamdes te hanteer. Kateterisering, toiletgebruik, en die omdraai van pasiënte is baie bedrewe en op vasgestelde tye gedoen.

My eerste ervaring met een van die dokters sal ek egter nooit vergeet nie. Tydens besoektyd die aand kom maak die dokter kennis. Hy verwys toe na my regterarm wat so styf teen my lyf vasgetrek is: “Daardie arm moet beweeg, anders sal dit verstyf, en jy sal dit nooit weer kan gebruik nie.” Hy lig die arm op, en dit voel asof ek deur die dak kan klim van pyn. “Ag nee wat man, hier is mos nie iets gebreek nie! Ek ken julle ouens. Daardie armpie word nou so vertroetel dat hy later heeltemal hulpeloos is.” Min het hy geweet dat die arm wel bo in die potjie gebreek is. Hy beweeg die arm in alle rigtings, en ek sterf van die pyn! Hy plaas die arm toe reghoekig weg van my lyf af, en sê dit moet nou so bly, anders bind hy die linker arm vas, sodat ek gedwing kan word om die regter arm te gebruik. Daarna verlaat hy die saal. Ná ‘n rukkie kom hy terug en sê: “Dit lyk my die arm het tóg seergekry. Dit moet seker baie seer wees.”

Vir die volgende paar dae het ek met my arm so uitgestrek gelê terwyl ek in baie pyn verkeer het. Dit het gevoel asof die arm uit sy potjie geskeur is. Terwyl ek die nag so in pyn lê, dink ek by myself: Is dit nie ‘n verskriklike prys wat Christus vir my moes betaal nie? Met spykers deur sy hande en voete moes Hy aan die kruis hang terwyl die krag uit sy liggaam vloei. Dit moes seker gevoel het asof sy arms gaan afskeur. As dit maar ‘n klein deeltjie van die prys is wat hy vir my moes betaal, kan ek maar bereid wees om die pyn te verduur.

Hoewel ek uit die aard van die saak gefrustreerd was en gevoel het ek het alle menswaardigheid veloor, was die peroneel tóg wonderlik. Baie van hulle was christene wat hul christenskap uitleef. Ek was gelukkig dat my terapeute, Henriëtte en Louise, ook diep gelowiges was. Sommer dadelik was daar ‘n geestelike band tussen ons. So kon ek sien hoe God mense gebruik om sy hande te wees. Die maatskaplike werker, Mariaan, het sprekers soos Louis Malherbe genooi om ons geestelik te versterk.

Voordat ek in Pretoria beland het, het ek geglo die ergste het met my gebeur. By die Spinale Eenheid se intensiewe-sorgeenheid het ek egter langs ‘n 28-jarige man gelê wie se nek só hoog gebreek is, dat hy nie self kon asem haal nie. Vir die res van sy lewe sou hy afhanklik wees van ‘n respirator, en daarom kon hy ook nie praat nie. Hoeveel rede het ek nie tot dankbaarheid nie!

29

D. Die aanpassings

Uiteindelik is my rugstut teen ‘n asemrowende prys gemaak. Nou kon ek in die rolstoel sit. Weer was dit ‘n traumatiese ervaring. Na ‘n rukkie word ek duiselig, en die rolstoel moet agteroor gekantel word sodat die duiseligheid kan weggaan. Aanvanklik moes dit gereeld gebeur.

Ook die fisioterapie in die gimnasium was ‘n vreemde ervaring. Myselfbeeld is bietjie geknou, want ek kon nie alles doen wat die ander parapleë kon regkry nie. Die linker vooraarm se beweeglikheid is beperk omdat die radius en ulna aan mekaar vasgegroei het. Ook die fraktuur in my rug is redelik hoog, wat lei tot ‘n gebrek aan spierbeheer van ‘n hoë vlak af.

Baie klem is gelê op die ontwikkeling van die armspiere en balansoefeninge. Veral laasgenoemde was moeilik, want met sensasie en spierbeheer tot net onder my arms voel dit asof ek op jellie of ‘n groot bal sit sonder enige hulpmiddels om my regop te hou. Ek moet slegs die posisie van my kop gebruik om die balanspunt te verskuif soos wat dit nodig is om sekere bewegings uit te voer terwyl ek regop sit. As ek skielik ‘n onbeheersde spasma in die been kry, val ek hulpeloos om.

Voor die ongeluk het ek geglo verlamming behels net die gebrek aan vermoë om te loop. Nou het ek besef dat van die vernaamste probleme, jou persoonlike versorging en gebrek aan balans is. Van persoonlike privaatheid het daar weinig oorgebly, want aanvanklik moes ek gehelp word om my blaas te ledig met ‘n kateter, en as omstandighede nie gunstig is nie, moet ek nou nog gehelp word met toiletgebruik.

Ook die been wat geamputeer is, het vir my bykomende probleme geskep. Dit bemoeilik verplasings na en van die bed, die motorkar en die bad. Ek moet van ‘n plank gebruik maak om oor te gly, anders val die stompie tussen die rolstoel en die motor se sitplek in, en sonder hulp sal ek baie moeilik regkom. Die ligter been veroorsaak ook dat die rolstoel makliker agteroor kantel, en so het ek menigmaal geval.

Die Spinale Eenheid was ‘n inrigting waar ek meer geborge gevoel het. Ander pasiënte het dieselfde omstandighede as ek, en die personeel spesialiseer in spinale gevalle. Die buitewêreld met die wrede werklikheid het vir my ‘n verskrikking ingehou. Hoe gaan die gemeenskap my aanvaar, en hoe moet ek optree in situasies waar ek afhanklik sal wees van ander se hulp? Menigmaal het ek gedroom ons kamp in die veld of ek klim berg. Watter ervaring sal ek nou hê as ek in die veld is, maar dit nie kan geniet en beleef soos in die verlede nie?

E. Uit die Hospitaal

Uiteindelik het ek die hospitaal na 5 maande en 2 weke verlaat...... op 18 April 1986. Die frustrasie by die huis was groot. Die huis was op 4 verskillende vloervlakke, en as ek van een deel na die ander wou beweeg, moes iemand my help. As ek iewers heen wou gaan, moet ek eers wag totdat Hester beskikbaar is om my te neem.

Soms was Hester uithuisig terwyl ek in die sitkamer sit met ‘n urinesak aan my been wat tot barstens toe vol word. Ek kon egter nie die vertrek verlaat om dit af te tap nie. My frustrasie laai op, want wanneer kom sy?

Ander kere sien ek net dat my broek sopnat is, maar omdat ek geen sensasie het nie, kan ek nie voel wanneer dit gebeur nie. Die gevolg is ‘n groot verleentheid, veral as iemand anders teenwoordig is. Ook my maag, waaroor ek geen beheer het nie, kan ‘n groot verleentheid wees. Die ergste van alles is dat ek myself dan nie kan help nie.

30

‘n Gevoel van hopeloosheid kom oor my. In die hospitaal was daar voortdurend gespesiliseerde personeel om my te help. Nou moet ek soos ‘n baba deur my eie dierbare vroutjie versorg word - asof die kinders en haar eie persoonlike omstandighede nie reeds genoeg is nie. Die ergste is dat sy dan ook nog die teiken van my frustrasies word.

F. Die Buitewêreld

Die tyd het gekom om ‘n outomatiese motor aan te skaf wat vir my omstandighede aangepas kon word. Vol verwagtinge stoot Hester my die motorhandelaar se vertoonkamer binne.

“Goeie middag Mevrou. Waarmee kan ons help?”

Wat is my rolstoel nou? Is ek nou ‘n hulpelose baba in ‘n stootwaentjie? Het ek nog enige besluitnemings-bevoegdheid? Omdat ek hier onder sit, praat mense bo-oor my kop, en ek is nie deel van ‘n gesprek nie. Ek kan selfs die onderwerp van bespreking wees, maar nie deel daaraan hê nie.

By die Rapportryers word ek weer opgeneem in hul aktiwiteite, en ek is baie dankbaar daarvoor. Hulpvaardige hande is heeltyd gereed om te help waar nodig. Soms word ek egter van die wal af in die sloot gehelp.

Wanneer ons informeel verkeer met verversings, staan almal en gesels met mekaar. Oogkontak is op ‘n baie hoër vlak as my rolstoel, en ek kan nie inskakel by gesprekgroepies nie. As iemand wél met my wil gesels, sit hy op sy hurke, en ek voel ongemaklik omdat hy so onnatuurlik moet optree net om met my te kan gesels.

Die uiteinde van die saak is dat ek radeloos is oor hoe sosiale kontak moet geskied sonder dat ander persone of ekself ongemaklik voel daaroor. Die slotsom was dat dit uiteindelik my eie veratnwoordelikheid is om die regte atmosfeer te skep. Neem doodnatuurlik aan ‘n gesprek deel sonder om jouself op te dring of te onttrek. Dit lei uiteindelik tot ‘n natuurlike reaksie van ander persone.

Terwyl ek weer by die huis is, raak ek bewus daarvan dat ek weer ‘n beroep van een of ander aard moet beoefen. Maar wat? Ek is opgelei in bemarking en het net bemarkingservaring. ‘n Netjiese en selfversekerde voorkoms, en mobiliteit was van die grootste belang. Wat het nou daarvan geword? Uiteindelik gee God vir my ‘n geleentheid wat daartoe kan bydra om net weer aan die gang te kom: Ons gemeente stig af, en ds. Van Rensburg vra of ek nie die saakgelastigde wil wees nie. God skep vir my sommer twee geleenthede: ‘n Geleentheid om Hom in sy kerk te dien, en ‘n geleentheid om weer ‘n gevoel van waarde te kan hê.

G. Weer Hospitaal toe

Oktober 1986 breek aan, en wéér moet ek hospitaal toe. Hierdie keer vir twee operasies. Eerstens moet die radius en ulna van die voorarm van mekaar geskei word, sodat ek darem my handpalm na my gesig kan draai. Die ortopeed waarsku egter dat die kanse op sukses redelik swak is.

Die ander operasie is heelwat groter. My blaas is spasties, en nou moet ‘n deel van die dunderm uitgesny word om by die blaas ingelas te word. Behalwe dat dit die spastisiteit uitskakel, vergroot dit ook my blaas se kapasiteit.

Weer eens is ek in ‘n afdeling waar die meeste verpleegsters nie eers weet wat die implikasies van verlamming is nie, om nie eers te praat van hoe om ‘n parapleeg te hanteer nie. Toe hulle besef dat ek

31

bygestaan moet word om te kateteriseer, en veral met toiletgebruik, het hulle my vermy soos ‘n melaatse. Weer is my arm in gips, en ek is nog meer hulpeloos.

Op ‘n stadium vra ek ‘n verpleegster om portiere te ontbied sodat hulle my op die toilet kan help. “Nee wat,” sê sy, “ek bring sommer ‘n pan.” Uiteindelik het ek haar tóg oortuig. Hulle help my toe in die toilet, en vergeet my daar. Na twee ure kom ‘n skoonmaker in, en ek vra haar om iemand te roep sodat ek in die bad gehelp kan word. Hulle vergeet my toe weer in die bad, en op ‘n stadium het ek omgeval. Met twee hulpelose arms, en geen maagspiere om myself weer op te trek nie, moes ek maar net bly lê. Gelukkig het iemand na ongeveer ‘n uur kom inloer, en ek kon weer gehelp word.

Hier begin my stryd weer met die sin van so ’n lewe. Watter waarde is daar in my bestaan as ek soos ‘n melaatse vermy word? Hoeveel selfrespek kan oorbly as ek nie eers die mees persoonlike funksies self kan verrig nie? Is ek nie vir myself en die samelewing méér werd dood as lewendig nie? Nou is ek net ‘n las vir myself en almal rondom my. Met hierdie belewenisse het die gedagte aan selfmoord baie sterk by my opgekom.

32

VII. WAAROM LYDING?Watter sin is daar in lyding? Dit was een van die eerste vrae waarmee ek geworstel het nadat ek tot my sinne gekom het. Hoe kan God so-iets laat gebeur as Hy ‘n God van liefde is?

A. In die Steek GelaatEk voel in die steek gelaat. Ek is ‘n kind van God, en die Bybel is so vol beloftes vir sy kinders. Nêrens het ek gesien dat Hy so’n las vir sy kinders belowe nie. ‘n Opstandigheid kom in my, en ek begin God verwyt. Staan Hy miskien op die kantlyn en lag vir my lyding? Hoe kan ek ‘n God aanbid wat behae skep in my lyding?

Saam met Dawid in Ps. 22:2-4 het ek gesê: “My God, my God, waarom het U my verlaat en bly U ver as ek om hulp roep? My God, ek roep bedags, en U antwoord nie, ook snags, maar ek kry geen rus nie. U is tog die Heilige wat woon waar die lofsange van Israel weerklink!”

B. Verwyte teen GodSaam met Jeremia lê ek ‘n klag by die Here volgens Jer. 12:1-2 : “Ek sal my saak vir U stel, want U is regverdig, Here. Ek sal punt vir punt my saak voor U lê: Waarom is die goddelose mense voorspoedig en het die ontrou mense geen sorge nie? U het hulle geplant; hulle het wortel geskiet, gegroei, ook vrugte gedra. Hulle neem U Naam graag op hulle lippe, maar U is nie in hulle harte nie.” Tref God dan geen onderskeid tussen sy kinders en die goddeloses nie?

Uiteindelik het ek dan saam met Jeremia in sy verbittering vir God beskuldig soos in Jer. 15:18 “Waarom is daar nie ‘n einde aan my pyn nie, waarom is my wond ongeneeslik en wil dit nie gesond word nie? Ek kan nie op U reken nie, net so min as op ‘n stroom wat nie-standhoudend is”, en in Jer. 20: 7 en 18 “U het my mislei Here, en ek het my laat mislei. U was te sterk vir my, U het gewen. Waarom is ek gebore net om ellende en pyn te beleef en my lewe lank verneder te word? U weet dat ek nie skuldig is nie, maar niemand kan my uit u hand red nie.”

Saam met Job in Job 10: 1-7 raak ek bitter: “My hele lewe walg my, daarom wil ek aan my klag vrye teuels gee en in my bitterheid praat. Ek wil vir God sê: Moet my tog nie skuldig verklaar nie, maak aan my bekend waarom voer U hierdie stryd teen my. Vind U dit goed om my te laat swaar kry, om wat U gemaak het, met veragting te behandel, maar die planne van die goddeloses met sukses te bekroon? Kyk U met oë van ‘n mens? Sien u dinge soos ‘n mens hulle sien? Gaan u dae verby soos dié van ‘n mens, u jare soos sy jare, dat U rekenskap eis vir my oortredinge, dat U verantwoording vra vir my sonde?”

C. God AntwoordDie Here het my opstand gesien, en ten spyte daarvan neergebuig na my. Deur sy Woord, deur ander mense,en deur boeke het Hy met my gepraat. Ek kom tot die besef dat God iets wil bereik deur my lyding. Wil Hy vasstel of ek glo? Maar in sy alwetendheid weet Hy tog dat ek glo, alhoewel die geloof nie naby die vlak is wat Hy wil hê nie.

D. Die KeuseOnontbeerlik word ek voor die keuse gestel: Kies vir God, of teen Hom. Nee, my keuse is vir Hom, alhoewel sy weë vir my onverstaanbaar is.

33

Maar is dit sinvol om so ’n keuse te maak na alles wat met my gebeur het? Nee, menslik gesproke maak dit geen sin nie. So’n keuse kan slegs onder die leiding van die Heilige Gees gemaak word. God wil dus nie net bloot toets of ek glo nie - Hy wil my geloof bevestig! Dit is geloof wat nie uit myself kom nie, maar wat van Hom kom. Die eer kom my dus nie toe nie, maar slegs vir Hom.

Maar was dit die enigste doel met my lyding?

E. Waarna wil God vir my Wys?Mettertyd sou ek agterkom dat ek nie net ly, bloot om my geloof te toets of te bevestig nie. Sy doel is veel meer verrykend as wat ek besef het. Viktor Frankl vergelyk lyding met ‘n hond. As jy vir ‘n hond met jou vinger in ‘n rigting wys, kyk hy nie na die voorwerp waarheen jy wys nie. Nee, hy kyk na jou vinger. So kan ons ook onsself blindstaar teen die lyding, maar ons sien nie dat dit ‘n vinger is wat na iets anders wys nie.

Die proses om vas te stel waarheen die vinger wys, was vir my ‘n wonderlike ontdekkingstog. God het op ‘n nuwe manier met my begin praat. Wat tevore net interessante geskiedkundige feite of voorskrifte in die Bybel was, het nou ‘n manier geword waarop God persoonlik met my in gesprek tree.

In 1 Pet. 1:6-7 het ek weklik die waarde daarvan gesien dat my geloof getoets word: “Verheug julle hieroor, selfs al is dit nodig dat julle ‘n kort tydjie bedroef word deur allerhande beproewings sodat die egtheid van julle geloof getoets kan word. Julle geloof is baie kosbaarder as goud, goud wat vergaan. Selfs die suiwerheid van goud word met vuur getoets, en die egtheid van julle geloof moet ook getoets word sodat dit lof en heerlikheid en eer waardig mag wees by die wederkoms van Jesus Christus.”

Hierdie toets het dus ewigheidswaarde, en vir God is my geloof kosbaarder as goud. Maar vers 6 sê ek sal net vir ‘n kort tydjie bedroef gemaak word. In terme van die ewige rus en blydskap wat op my wag, is hierdie lyding net ‘n oogknip.

Dit word ook nie gestel dat die lyding net ‘n kort tydjie sal duur nie, maar dit sal my slegs vir ‘n kort tydjie bedroef. Daarna verbly ek myself in die Here, ten spyte van ‘n uitgerekte lyding. God verander my. Hy omskep my ongeloof in vertroue, want nou het ek niks meer om aan vas te hou nie.

F. God se beeld.Toe ek die volgende verhaaltjie hoor, het ek besef dat die goud nie net getoets word nie, maar dat dit ook gesuiwer word deur die vuur. Die verhaaltjie vertel van iemand wat eendag ‘n silwersmid dopgehou het. Die smid was besig om silwer in ‘n houer bokant ‘n vuur warm te maak. Die heeltyd roer hy die silwer, en elke nou en dan kyk hy in die silwer. Dan maak hy die vuur warmer, en hy roer dit maar verder. Elke keer kyk hy weer in die silwer, en maak die vuur maar weer warmer.

Uiteindelik sê die toeskouer vir hom: “Daardie silwer is seker al lankal gesuiwer. Waarom maak jy elke keer die vuur net warmer en waarvoor kyk jy elke keer so van bo af in die silwer?”

Die silwersmid se antwoord was: “Ek weet die silwer is suiwer wanneer ek myself daarin kan sien.”

Deur my lyding kan ek ook meer gesuiwer word, en meer en meer die beeld van Christus toon. Anders as in die geval van die silwer, hang dit egter van my af wat ek doen met die lyding wat ek ervaar.

34

G. God leer my.Vir die eerste keer het Jes. 30:20 direk tot my gespreek: “Die Here het jou honger en dors laat ly, maar Hy sou jou leer, en Hy sal Hom nou nie meer afsydig hou van jou nie; jy sal selfs sien dat Hy die Een is wat jou leer.”

God vat my aan die hand, en stap vir stap lei Hy my in sy wonderlike wêreld in, ‘n wêreld wat so anders is as die wêreld wat ons ken. ‘n Wêreld wat geen waarde het vir ongelowiges nie.

H. Heiligmaking.Deur my lyding het ek begin om deel te kry aan God se heiligheid. Dit het nie oor my gekom omdat God ‘n behae daarin het nie, maar omdat Hy my daardeur op die regte weë wil lei en nader aan Hom wil bring. Heb. 12:4-13 sê: “Julle het nog nie so teen die sonde weerstand gebied dat dit vir julle ‘n stryd om lewe en dood geword het nie. Julle het ook vergeet van die aanmoediging wat tot julle as kinders van God gerig word. My kind, moet dit nie gering as die Here jou tug nie en moenie mismoedig word as Hy jou teregwys nie, want die Here tug hom wat Hy liefhet. Hy straf elkeen wat Hy as kind aanneem. Verdra die tug as opvoeding, want God behandel julle as sy kinders. Is daar miskien ‘n kind wat nie deur sy vader getug word nie? As julle nie getug word soos al die ander kinders nie, dan is julle nie werklik sy kinders nie.Verder, ons het ons aardse vaders gehad wat ons getug het, en ons het vir hulle eerbied gehad. Sal ons ons nie nog des te meer aan die hemelse Vader onderwerp en lewe nie? Ons vaders het ons wel ‘n kort tydjie na hulle goeddunke getug, maar Hy tug ons tot ons beswil sodat ons in sy heilighied mag deel. Wanneer ons getug word lyk die tug op daardie oomblik nie na iets om oor bly te wees nie, maar om oor te huil. Later lewer dit egter vir dié wat daardeur gevorm is, ‘n goeie vrug: vrede omdat hulle gehoorsaam is aan die wil van God. Versterk daarom die slap hande en die lam knieë en loop die reguit pad. Dan sal wat lam is, nie uit lit raak nie, maar gesond word.”

Nou moes my liggaam lam word, sodat my gees gesond kan word.

By die aanvang van die Bybelgedeelte blyk dit dat daar ‘n verband is tussen lyding en sonde, want ons het nog nie ‘n stryd om lewe of dood gevoer teen die sonde nie. Vers 11 wys egter op die tugtiging se goeie vrug, naamlik gehoorsaamheid aan die wil van God.

I. Menslike begeertes.Maar hoe gebeur dit dat ek minder sondig? Sal ek nie juis meer sondig, omdat ek verbitterd raak teenoor God nie? 1 Pet. 4:1-2 sê: “Omdat Christus dan liggaamlik gely het, moet julle julle ook met die gedagte wapen dat wie liggaamlik gely het, met die sonde afgereken het: vir die res van sy aardse bestaan word sy lewe nie meer beheers deur menslike begeertes nie, maar deur die wil van God.”

My drang na onafhanklikheid en soveel ander menslike begeertes kan weens my fisiese gebrek nie meer bevredig word nie. Dit beteken nie dat menslike begeertes nie meer ‘n rol in my lewe speel nie. Nee, dit beteken bloot dat ek nie meer daardeur beheers word nie. Later sal ek meer aandag wy aan my hantering daarvan.

Noudat ek ervaar dat ek met die sonde afgereken het, hou die dood geen verskrikking vir my in nie. Die sonde wat my van God verwyder, is die angel wat sou lei tot die ewige dood. In 1 Kor. 15:54-57 staan daar: “En wanneer hierdie verganklike liggaam met die onverganklike beklee is, en hierdie sterflike liggaam met die onsterflike, dan sal die woord wat geskrywe staan, vervul word: ‘Die dood is vernietig, die oorwinning is behaal. Dood, waar is jou oorwinnig? Dood, waar is jou angel?’ Die angel van die dood is die sonde, en die

35

sonde kry sy krag uit die wet van God. Maar ons dank God dat Hy aan ons die oorwinnig gee deur onse Here Jesus Christus.”

J. HoopAangesien my lewe nou soveel meer gekenmerk word deur lyding en beperkings, kan ek soveel meer uitsien na Christus se wederkoms. Vir my hou die dood verlossing van die aardse bestaan in, en dit is nie meer ‘n verskrikking nie.

Paulus beaam in Rom. 8: 21-22 dat ek nie die enigste een is nie ....... “die skepping sal self ook bevry word van sy verslawing aan die verganklikheid om so tot die vryheid te kom wat hoort by die heerlikheid van die kinders van God. Ons weet dat die hele skepping tot nou toe sug in die pyne van verwagting.”

Omdat my lewe nou gerig is op die finale verlossing, verbly ek myself in die Hoop, soos uitgedruk in Rom. 12:12. Ter wille daarvan verduur ek die lyding. Heb. 12:2b sê: “Ter wille van die vreugde wat vir Hom in die vooruitsig was, het Hy die kruis verduur sonder om vir die skande daarvan terug te deins, en Hy sit nou aan die regterkant van die troon van God.”

“Positiewe denke”, sal baie mense sê. Ek weet van ongelowige gestremdes wat die lewe met vasberadenheid en ‘n positiewe gesindheid aanpak. Maar dit is omdat hulle in hulself glo en reken op hul eie krag en vermoëns. O, hoe broos is hul sekuriteit nie - hoe kortstondig hul hoop!

Hulle is voor dieselfde keuse gestel deur hul krisis, maar deur hulself te kies, het hulle teen God gekies. Deur dit wat hulle met hul beperkte vermoëns vermag, word die mens verheerlik, en nie God nie. Dan sê die wêreld: “Die mens is darem wonderlik. Kyk net wat hy met wilskrag kan vermag!”

K. SondebesefMet die lyding wat ek deurgaan, begin ek die eerste keer werklik besin oor sonde, en spesifiek my sonde. Nou neem ek my eie lewe in oënskou. Sonde kan nou nie vertroetel word nie, maar dit moet bely word. Mettertyd raak ek bewus van sonde waarvan ek in die verlede nie bewus was nie. Tevore was ek van mening dat sonde net gesetel is in verkeerde dade. Nou het ek besef dat die dade eintlik maar die simptome van sonde is.

Die oorsprong van sonde is baie dieper gesetel as sigbare dade. Dit is ‘n mág wat in my woon waaraan ek niks kan doen nie. Dit is ‘n mag wat soos ‘n saadjie in die wind weggedryf word van God. Ek mis my doel, naamlik om tot eer van God te leef. Omdat ek magteloos is om myself te help, kan ek net gered word deur Iemand wat veel groter as die sonde is. Aan Hom moet ek myself oorgee, en dit beteken ‘n lewe van oorgawe.

Nou kom ek tot die besef dat die sonde in my lewe die gevolg is van ‘n wanverhouding met God. Ja, ek het dit in die verlede ook geweet, maar dit was blote kennis. Nou het die kennis oorgegaan in ‘n belewenis en ervaring. Hoeveel ryker het my verhouding met God nie geword nie!

L. VolhardingMy lyding reken nie net af met die sonde nie. Dit versterk my geestelik en maak my geestelik ryp. Jak. 1:2-4 sê: “My broers, julle moet baie bly wees wanneer allerlei beproewings oor julle kom, want, soos julle weet, as julle geloof die toets deurstaan het, stel dit julle in staat om te volhard. En die volharding moet end-uit volgehou word sodat julle tot volle geestelike rypheid kan kom, sonder enige tekortkoming.”

36

Maar dit is mos teenstrydig met die ou gesegde: “‘n Gesonde liggaam huisves ‘n gesonde gees.” Die gesegde verwys egter nie na die gees soos die Bybel daarna verwys nie. In my geval moes die liggaam afgebreek word om die gees te laat groei. Is dit omdat my liggaam met sy fisiese vermoëns die struikelblok was in my verhouding met God?

Christus sê nie verniet in Mat. 18:9 nie: “En as jou oog jou van my afvallig maak, ruk hom uit en gooi hom van jou af weg. Dit is vir jou beter om met een oog deur die lewe te gaan as om met altwee oë in die vuur van die hel gegooi te word.”

Hierdie krisis het ‘n geleentheid geword, ‘n geleentheid wat ek andersins nie sou gehad het of benut het nie. Dit is ‘n geleentheid om God beter te leer ken en sy wil te doen.

M. Is my Lyding God se Wil?Nou ontstaan die vraag: Was die ongeluk ‘n doelbewuste daad van God sodat ek daardeur hierdie geleentheid kan kry? As dit die geval sou wees, beteken dit mos dat dit God se wil is dat ek moet ly! Nee, God wil nie hê dat ek moet ly ter wille van die lyding nie, of omdat ek moet boet vir my oortredings nie. Net Hy kan iets positiefs skep uit ‘n negatiewe situasie. Het Hy dan nie juis redding vir die wêreld gebring deur die dood van sy Seun nie? Hy het tog geen behae in sy Seun se lyding gehad nie!

N. Die tempel van GodMy liggaam is nie geskep ter wille van myself nie, maar tot eer van God. 1 Kor. 6:19-20 sê dan: “Of besef julle dan nie dat julle liggaam ‘n tempel van God is nie? Julle het die Heilige Gees, wat in julle woon, van God ontvang, en julle behoort nie aan julleself nie: julle is gekoop, en die prys is betaal. Julle moet God dus in julle liggaam verheerlik.”

Nou span God ‘n gebroke liggaam in waardeur Hy verheerlik kan word, en des te meer plaas dit die verantwoordelikheid om daardie liggaam op te pas en versorg, want dit is die tempel van die Heilige Gees.

O. ‘n GeleentheidFerdinand Deist sê in sy boek “Waarom God?”: “Juis in die lyding word ons uitgedaag om ons hoogste prestasie as mens te lewer, naamlik om heer te wees van ons lotgevalle en iets daarmee te doen.” Aanvanklik het ek my lyding gesien as ‘n ontneming van geleenthede, maar uiteindelik sien ek dit as ‘n geleentheid wat geskep word, en ‘n uitdaging; ‘n geleentheid om vir of teen God te kies, en ‘n uitdaging om iets te doen met my lotgevalle.

Nadat ek God beskuldig het, het Hy vir my die geleentheid gegee deur my te antwoord in Jer. 15:19a: “As jy jou woorde terugneem, sal Ek jou weer in my diens neem. As wat jy sê, waarde sal hê en nie onsin sal wees nie, sal jy weer namens My kan praat.” Waar kan ek ‘n groter geleentheid en uitdaging kry?

Nou kry ek die geleentheid om te verkondig dat God die enigste Redder is. Nou kan God volgens Jes. 43:10-11 deur my ook sê: “Israel, julle is my getuies, sê die Here, en ook my dienaar wat Ek uitverkies het sodat julle My kan ken en in My kan glo en kan besef dat Ek die Here is. Ek, Ek is die Here. Buiten My is daar geen redder nie.”

P. God op die VoorgrondGod is nou op die voorgrond, en ek skuif op die agtergrond. My drang na selfstandigheid en onafhanklikheid het my altyd op die voorgrond geskuif. Eers moes ek tot op die grond geknak word om te bewys dat die Here die enigste redder is. Maar dit is God se werkswyse.......

37

Enkele voorbeelde van talle sulke gevalle in die Bybel is Abraham, Dawid, Gideon en Israel. Abraham besit geen grond nie, en hy het geen kinders nie. Tóg beloof God ‘n land aan hom en sy nageslag. Dawid is ‘n jong skaapwagter sonder aansien, maar hy word gesalf as koning. Gideon kom uit ‘n arm gesin sonder aansien, en hy lei net 300 man tot oorwinnig teen die Midianiete. Israel is ‘n klein verdrukte volkie in Egipte, maar God lei hulle met vele oorwinnings na die beloofde land. Wie kom die eer toe?

Q. GenadeOok die geskiedenis van die mensdom word weerspieël in my eie kort lewetjie. Dit is ‘n geskiedenis van opstand, tugtiging, en begenadiging. ‘n Geskiedenis wat God se oneindige genade met die mensdom weerspieël.

Die mens is geskape om tot eer van God te leef, en niks anders nie. Maar nee, Adam en Eva wil God se kennis hê sodat hulle net soos God kan wees. God straf hulle deur hulle uit die paradys te verban, maar Hy is hulle nog genadig, en laat hulle nie dadelik sterf nie. Hulle kry ‘n tweede kans.

Die mens het só afvallig geword dat God met ‘n verskriklike straf optree, naamlik die sondvloed. Maar Hy het genade ook, want Noag en sy familie bly gespaar. Uiteindelik wou die mense vir hulle ‘n ewige naam skep deur die toring van Babel te bou. God sien hul hoogmoed en verstrooi hulle van mekaar deur hul taalverskille. Dit is duidelik dat die mensdom só van nature sondig en opstandig is, dat God vir Abraham uitverkies sodat hy en sy nageslag tot seën van alle mense op aarde kan wees. Sy nageslag faal egter in hul roeping, want hulle is selfsugtig en wil die seën vir hulleself behou. In sy genade bring God dan self die hoogste offer: sy Seun sterf vir die wêreld se oortredinge, en so kom daar seën vir alle nasies uit Abraham se nageslag.

Genade, genade, genade!

Deur alles wat in my lewe gebeur het, het God my getugtig, maar ek het weer verval in eiegeregtigheid en onafhanklikheid. Uiteindelik kom ek tot bekering met die opdrag van Abraham, naamlik om tot seën van alle mense te wees. Ek het saam met Christus gesterf, maar nie saam met Hom opgestaan nie. Ek kon wel enkele mense na Christus lei, maar uiteindelik het die klem weer verskuif na onafhanklikheid en selfsug.

Uiteindelik moes ek ook liggaamlik byna sterf, sodat ek geestelik kon opstaan en groei. Oor die groeiproses sal later meer vertel word.

R. Tot Seën van Ander MenseHoe kon ek dit verdien dat God Hom so bemoei met my? Hy het my weer ‘n kans gegee. Soos Jona in Jona 2:2-4 kan ek ook sê: “In my nood het ek tot die Here geroep, en Hy het my gebed verhoor. Diep in die doderyk het ek hulp gevra, en U, Here, het my gehoor. U het my die diepte ingegooi, diep in die see, en die watermassa het my omring. U het golf na golf oor my laat gaan. Ek het gedink ek het uit u gesig verdwyn, maar tog sal ek weer u heilige tempel aanskou.”

Nou was die Bybel nie meer net ‘n voorskriftelike handboek met interessante geskiedkundige verhale nie. Elke deel het tot my persoonlik gespreek.

38

Ek kan ook nou deur my lyding deel aan Christus se lyding, sodat dit tot seën kan wees vir ander mense. Nou deel ek in byna dieselfde lot as Paulus, soos aangeteken in Kol. 2:24-25: “Ek is nou bly oor die lyding wat ek ter wille van julle moet verduur, want die vervolging van Christus het nog nie geëindig nie. Ek verduur my deel daarvan ter wille van sy liggaam, die kerk, waarvan ek ‘n dienaar geword het volgens die opdrag wat God my gegee het om sy Woord ten volle aan julle bekend te maak.”

S. Die Krag van sy OpstandingMeer as ooit tevore kan ek ook nou saam met hom in Fil. 3:10 sê: “Al wat ek wens, is om Christus te ken, die krag van sy opstanding te ondervind en deel te hê aan sy lyding deur aan Hom gelyk te word in sy dood, in die verwagting dat ek self deel sal hê aan die opstanding uit die dood.”

Nou ondervind ek ook die krag van sy opstanding. Ek ervaar ook wat Job sê in Job 42:5-6 “Tot nou toe het ek net gehoor wat mense van U sê, maar nou het ek U self gesien, nou sit ek vol berou, in sak en as.”

Ja, ek het die Here geken, want ek was in sy kerk, ek was ‘n kerkraadslid en ek was ‘n sondagskool-onderwyser. Ek het ander mense van Hom geleer en ek het sélf van Hom geleer. Maar nóú het ek Hom eers gesien.

T. Wat is die Boodskap van die Bybel?Ek het geleer om in die hantering van die Bybel eers vir myself te vra: “Wat wil God vir my sê deur wat ek nou lees? Hoe kan ek dit op myself en op die wêreld om my toepas?” So kan God deur dieselfde Woord verskillende boodskappe op verskillende tye aan verskillende mense onder verskillende omstandighede oordra. Maar daardie boodskappe bly getrou aan die een sentrale tema: God is almagtig en Hy is liefde; die mens is ‘n magtelose verlore sondaar, en net God kan hom daaruit red.

39

VIII. DIE ENIGSTE TOEVLUG EN VERTROOSTING

A. Wag op die HereTeenspoed het oor my gekom, en lyding is my voorland. Aanvanklik lyk dit soos ‘n onbeweeglike muur voor my, met geen uitkoms nie. Maar God gee my dadelik vertroosting deur Klaagl. 3:25-33 “Die Here is goed vir wie op Hom bly hoop, vir die mens wat na sy wil vra; dit is goed om geduldig te wag op die hulp van die Here; dit is goed vir ‘n mens om sy las in sy jeug te dra. Laat hy in sy eensaamheid geduldig bly as God hom die las opgelê het, laat hy hom diep verootmoedig - miskien is daar hoop - laat hy sy wang draai vir wie hom slaan, laat hy maar oorvloedig smaad ondervind. Die Here verstoot ‘n mens nie vir altyd nie; as Hy beproewing oor ‘n mens gebring het, ontferm Hy Hom weer, want sy liefde is groot: dit is teen sy sin dat hy mense in ellende en beproewing bring.”

Ja, die enigste vertroosting is by God, want menige Jobstrooster het vir my kom sê: “Jou geloof moet net sterk wees, en alles sal weer regkom.” Dit is waar; ek moet my geloof op God vestig, maar nie uitsluitlik ter wille daarvan om weer te kan loop nie. My blindheid is van my weggeneem, maar God is net vir ‘n kort rukkie daardeur verheerlik.

My geloof en vertroue moet eerder op Hom gerig wees ter wille van Hom, en nie myself nie. Nou het ek die vertroosting dat Hy geen behae skep in my lyding nie, maar dat Hy eerder iets daarmee wil bereik. Soos wat ek my kind moet opvoed deur onder meer tugtiging, maar geen behae daarin het nie, so voed God ook vir my op. Ek voed my kind op tot volwassenheid, en so voed God my ook op tot geestelike volwassenheid. Die straf wat ek my kind toedien is nie gerig op vergelding nie, maar op teregwysing en opvoeding. Nou het ek die troos dat alles wat met my gebeur, uiteindelik ten goede meewerk.

B. God LuisterSoos die Psalmdigter in Ps. 116:1-11 kan ek ook sing: “Ek het die Here lief, want Hy verhoor my smeek-gebede. Hy het na my geluister toe ek Hom aangeroep het. Bande van die dood het my omsluit, doodsangs het my aangegryp, ek het benoud en bekommerd geword. Toe het ek die Naam van die Here aangeroep: ‘Here, red my tog!’ Die Here is genadig en regverdig, ons God ontferm Hom oor ons. Die Here beskerm die hulpeloses: ek was magteloos, maar Hy het my gered. Ek moet nou tot rus kom, die Here het goed aan my gedoen. U het my van die dood gered, U het ‘n einde gemaak aan my trane, U het gesorg dat ek nie weer struikel nie. Ek kon voor die Here bly wandel in die land van die lewendes. Ek het in U bly glo, selfs toe ek gedink het dit is klaar met my en toe ek in vertwyfeling besef het: ek kan op geen mens staat maak nie.”

C. Vertrou op HomEk kan net op die Here vertrou, soos opgeteken is in Jes. 30:18 “Tog is die Here gretig om julle genadig te wees en wil Hy Hom oor julle ontferm: Die Here is ‘n God wat reg laat geskied, en dit gaan goed met elkeen wat op Hom vertrou.” Hy sê dan self vir my in Jes. 43:1b “Moenie bang wees nie, Ek verlos jou, Ek het jou op jou naam geroep, jy is Myne.”

Net God kan iets negatiefs omskep in ‘n positiewe situasie. Waar ek eers in opstand was en my teen God verset het, vlug ek nou na Hom. Hy wil nie hê dat ek my teen Hom verset nie, soos Paulus waarsku in 1 Kor. 10:10 “En moenie teen God in verset kom nie, soos wat sommige van hulle in verset gekom het, en hulle het deur die engel van die dood omgekom.” Hoewel Paulus hier verwys na afgoddienaars, beklemtoon hy hoe

40

sterk God gekant is teen verset in Hom. Dit verdien die dood, maar nogtans het Hy my verset omgeskakel in lofprysinge.

D. Die AnkerSkielik was daar geen toekoms meer vir my nie. Ek het by die punt gekom waar ek wil weet wie ek is! Waarheen nou? Wat is belangrik en wie is belangrik in my lewe? Daar is niks waarop ek kan staat maak nie; nie my eie vermoëns nie, en ook nie ander mense nie. Uiteindelik het ek een vastigheid gekry: God se beloftes. Daarop kan ek vertrou en daarheen kan ek my toevlug neem. Hoe jammer tog dat ek eers deur ‘n doodse angs moes gaan om dit te besef!

E. Die Stryd: Lig en DuisterIn die hospitaal het ek gesien hoe sommiges verbitterd raak en selfs glo dat Hy nie bestaan nie. Soos wat God lyding kan gebruik om ‘n mens geestelik te laat groei, so kan Satan ook lyding gebruik om ons weg te suig van God af.

Nou is ek self ten diepste betrek in die stryd tussen lig en duister, tussen geregtigheid en die bose. As ek self die stryd moes stry, was ek verlore, maar nou kan ek saam met Job in Job 16:19 sê: “Selfs nou nog het ek ‘n getuie in die hemel, Hy wat vir my getuig, is daar bo.”

F. Om God te sienAlles is nie verlore nie, want in Job 19: 25-27 staan daar: “Ek weet my Losser leef, uiteindelik sal Hy op die aarde triomfeer! Selfs nadat hierdie siekte my vel weggevreet het, sal ek nog lewe en God sien. Ek sal Hóm sien, met my eie oë sal ek Hom sien, Hom en niemand anders nie. Ek smag daarna met my hele lewe.”

In die ergste stryd van my lyding, het ek saam met Hester daarna gesmag om Hom te sien, en nou het Hy Homself aan ons openbaar. Hy het dit nie gedoen soos wat ons dit wou hê nie, maar Hy het dit só gedoen dat ons Hom nie net sien nie, maar ook ken. Nou weet ons na wie om ons toevlug te neem! Rom. 10:11b sê tog: “Niemand wat in Hom glo, sal teleurgestel word nie.”

G. Die WedloopDie wedloop is nie maklik nie, dis ‘n stryd. Om die uiteindelike doel te bereik, moet harde bene gekou word. Maar dit maak die hoop soveel sterker. Om God te vertrou, moet ek bereid wees om te ly. Sonder die lyding, sou my geloof en vertroue maar swak wees.

In Jeremia se lyding vermaan God vir hom volgens Jer. 13:5: “As voetsoldate jou moeg hardloop, hoe sal jy teen die perde kan hardloop? En as jy net in die vreedsame land veilig voel, hoe sal jy maak in die digte bos aan die Jordaan?”

My lyding is nie tevergeefs nie. Dit maak die wenpaal net soveel aantrekliker, want God is daar!

41

IX. DIE VERANDERINGA. Die Harde Werkilikheid

Ek het nou gesien dat daar sin in lyding is, en ek het my toevlug en troos by God gevind. Maar dit het my fisiese beperkings nie verander nie, en ek is steeds diep in die harde werklikheid. Die feit dat my lyding lei tot heiligmaking beteken nie dat ek geen aanslae van die bose het nie.

Buite die hospitaal sit ek nou in die ongenade van die wêreld, ‘n wêreld wat ingerig is vir mense met twee bene wat kan loop. ‘n Wêreld waar mense wat baie ouer as ek is, kan loop. Dit is ‘n wêreld wat simpatie het met die lot van ‘n gestremde, maar wat gewoonlik nie begrip het daarvoor nie, en wat dit liewers vermy. Sommige gebeure is eintlik lagwekkend. Eendag moes ek en Hester die kerk se geld gaan bank in ‘n nabygeleë winkelsentrum. Terwyl ek in die bank besig was, het Hester ander inkopies gaan doen. Nadat die banksake afgehandel is, het ek met die geldtrommel op my skoot voor die bank gaan sit en wag. Dit is nie lank nie, of iemand wil graag ‘n bydrae lewer en vra waar hy die geld moet insit. Hy was taamlik verleë toe ek hom meedeel dat ek nie geld kollekteer nie. Nadat ‘n tweede persoon geld wou ingooi, het ek die trommel op die grond langs my gesit. Toe iemand weer geld wou gee, het ek die trommel in die bank gaan sit, en weer buite kom wag. Voordat Hester teruggekom het, het iemand weer geld aangebied.

Hierdie gebeure illustreer twee dinge vir my: Die gemeenskap het nog simpatie met gestremdes. Hulle wil graag iets gee om ‘n gestremde se lot te verlig. Die tweede aspek is egter minder bemoedigend: Baie mense neem aan dat gestremdes hulpbehoewend is. Dit plaas die gestremde onmiddellik in ‘n kategorie van mense wat nie selfstandig kan wees nie. Dit kan daarop neerkom dat hy bejammer word, maar nie geag word as ‘n persoon in sy eie reg nie. Dalk is dit nie so nie, maar dit is hoe ek as gestremde dit ervaar.

B. Negatiewe GedagtesSoms gebeur dit dat my denke negatief ingestel is. Dit gebeur gewoonlik wanneer ek voel dat my mens-waardigheid in gedrang is, of wanneer ek afhanklik is van ander mense se beskikbaarheid of goedgesindheid om my te help met ‘n takie wat andersins eenvoudig en vanselfsprekend sou wees.

Omdat ek ook nou makliker vatbaar is vir vir siektes, en omdat ek nie genoeg fisiese oefeninge kry nie, bekommer ek my met tye oor my oudag. Watter bejaarde gaan ek wees, en wat gaan my omstandighede wees? Sal Hester met die nuwe las kan volhou?

Wanneer ek sulke negatiewe gedagtes koester, besef ek dat dit die gevolg is van ‘n gebrek aan geloof in God se vermoëns en sy voorsienigheid. 2 Kor. 10:3-5 sê vir my: “Natuurlik leef ons in ‘m menslike liggaam, maar ons voer nie die stryd met menslike wapens nie. Die wapens van ons stryd is nie die wapens van die mens nie, maar die kragtige wapens van God wat vestings kan vernietig. Daarmee vernietig ons die redenasies van elke hooghartige aanval wat teen die kennis van God gerig is. Ons neem elke gedagte gevange om dit aan Christus gehoorsaam te maak.”

My gedagtes moet deur Christus gelei word. Ek is nie bloot net besig met ‘n liggaamlike stryd nie, maar ten diepste is dit ‘n geestelike stryd. In die stryd tussen lig en duister was my keuse tog vir God, en daarom moet my gedagtes daardeur gerig word.

42

C. Geloof en GenesingVriende het al na my gekom en gesê dat dit God se wil is dat ek gesond moet wees. Ek moet net daarvoor vra, en glo Hy sal my gesond maak, dan sal dit gebeur. As ek reageer deur te antwoord dat my rugmurg so finaal af is soos wat die been af is, kom die vraag: “Glo jy dat God jou kan gesond maak?”“Ja, Hy kan.”“As Hy dit kan doen, en Hy wil nie hê dat jy moet ly nie, dan sal Hy jou mos genees as jy gelowig daarvoor vra. “

In die lig van Jak. 5:15 lyk dit asof hulle reg is: “En as hulle gelowig bid, sal dit vir die sieke genesing bring, die Here sal hom gesond maak.” Dit lyk dus asof die genesing setel by die bidder.

Maar Johannes sê in 1 Joh. 5:14-15: “En nou kan ons met vrymoedigheid na God gaan, omdat Hy ons gebede verhoor as ons enigiets volgens sy wil vra. En aangesien ons weet dat Hy ons gebede verhoor, weet ons ook dat ons kry wat ons van Hom vra.” Johannes lê klem daarop dat dit volgens die wil van God moet wees, en dit is tog sy wil dat sy kinders nie moet ly nie. Dit is egter in die algemeen God se wil, maar is dit sy wil vir my in die besonder? Sy wil kan ek slegs vasstel deur ‘n vertrouensverhouding met Hom.

Ook Paulus het gelowig tot God gebid, en ek kan dit net so in my lewe toepas, soos opgeteken in 2 Kor. 12: 7-10 “Daarom, sodat ek nie hoogmoedig sou wees nie, is daar vir my ‘n doring in die vlees gegee, ‘n boodskapper van Satan om my met die vuiste te slaan. Drie maal het ek die Here gebid dat dit van my af weggeneem moet word. Sy antwoord was: ‘My genade is vir jou genoeg. My krag kom juis tot volle werking wanneer jy swak is.’ Daarom sal ek baie liewer oor my swakhede roem, sodat die krag van Christus my beskutting kan wees. Daarom is ek bly oor swakhede, beledigings, ontberings, vervolging en moeilikhede ter wille van Christus, want as ek swak is, is ek sterk.”

My hoogmoedigheid kom tot uiting in my strewe na onafhanklikheid. God gebruik nou juis die aanslae van Satan om my afhanklik van Hom te maak. Hy weet dat dit vir my belangriker is om geestelik gesond te word en te groei, al beteken dit dat ek fisies geknak word. Noudat ek swak is, weet ek eers wat dit beteken om sterk te wees, want die krag van Christus is nou my beskutting.

Paulus het drie maal vir die Here gevra om die doring uit sy vlees te haal. Toe hy die antwoord kry, was hy tevrede en hy het selfs homself daarin verheug. Hy het nie probeer om sy eie kortsigtige wil op God af te dwing nie.

D. Waardelose OndersteuningDit gebeur baie keer ook dat vriende my wil moed inpraat; dan sê hulle: “Gelukkig is die mens ‘n aanpasbare wese.” Vir my is dit die duidelikste teken dat hulle min begrip het vir my omstandighede, al bedoel hulle dit goed. Ja, die mens is ‘n aanpasbare wese, veral met die hulp van God. Maar my aanpasbaarheid plaas my nie in ‘n ongestremde situasie nie, en die aanpassingsproses is veral aanvanklik ‘n pynlike proses. Die proses voel ook nimmereindigend.

Nog ‘n manier om my moed in te praat, is deur te vertel van ‘n parapleeg se uitmuntende sportprestasies, of ‘n gestremde wat groot sukses behaal het in sy beroep. Onbewustelik plaas hulle groot druk op my, want die gevoel ontstaan dat ek ‘n mislukking is as ek nie ook soortgelyke prestasies kan behaal nie.

E. Ongemak van AnderParty mense voel weer ongemaklik in my teenwoordigheid en weet nie wat om te sê nie. Ek het egter geleer om my gebrek openlik met hulle te bespreek sonder om bejammerenswaardig te probeer klink. Sodoene raak hulle ontspanne in my geselskap, en hul nuuskierigheid word ook bevredig.

43

F. Empatie met AnderOmdat ek self deur die meul is, het ek ook nou meer bewus geraak van ander se nood. Alle mense het nood waarvan hulle in mindere of meerdere mate bewus is. Nou moet ek nie net myself blind staar teen my eie nood nie, ek moet bewus raak van ander se nood, en as ek kan, moet ek iets daaraan doen. Toe Jesus na sy eie dood gelei is, het Hy geween oor die lot van Jerusalem. Hy het Hom ontferm oor sy moeder terwyl Hy aan die kruis gehang het.

My gedagtes moet nie net gerig wees op my verlede of op die onsekerheid van die toekoms nie. Ek het meer as genoeg rede om dankbaar te wees, en daarom kan ek altyd bly wees in die Here. In plaas van negatiewe dinge, word my gedagtes nou op positiewe dinge gerig, soos Paulus dit stel in Fil. 4:8 “Verder, broers, alles wat waar is, alles wat edel is, alles wat reg is, alles wat rein is, alles wat mooi is, alles wat prysenswaardig is - watter deug of lofwaardige saak daar ook mag wees - daarop moet julle julle gedagtes rig.” Dit is die woorde wat hy self geskryf het ten spyte daarvan dat hy in die tronk was.

G. Heiligmaking: ‘n ProsesDit beteken egter nie dat ek alles reeds bereik het wat ek kan bereik nie. Nee, ek moet daaraan werk en voortdurend daarna streef om meer en meer soos Chritus te wees. Paulus sê ook in Fil. 3: 12-14 “Ek sê nie dat ek dit alles al het of die doel al bereik het nie, maar ek span my in om dit alles myne te maak omdat Christus Jesus my reeds syne gemaak het. Broers, ek verbeel my nie dat ek dit alles al het nie. Maar een ding doen ek: ek maak my los van wat agter is, en strek my uit na wat voor is. Ek span my in om by die wenstreep te kom sodat ek die hemelse prys kan behaal waartoe God my geroep het in Christus Jesus.”

H. Satan se Aanslae IntensiewerIn hoofstuk 3 het ek ‘n aantal van my karaktereienskappe beskryf. Na my bekering het daar wel ‘n verandering plaasgevind, maar dit was nie ingrypend genoeg nie. Nou dat ek weer na ‘n krisis saam met Christus opgestaan het en geestelike groei beleef, raak ek bewus van veranderings wat deur die Heilige Gees in my lewe bewerk word. Dit kan juis in diens van God se koninkryk gebruik word.

Maar beteken dit dat alles nou skielik reggekom het? Nee, Satan het nou soveel meer rede om te kom met sy aanslae. Hy sien tog hoe sy werk verydel word, en daarom slaan hy toe op die swak en sensitiewe punte om my op daardie wyse weg te stuur van my doel af.

Ek kan dus nie die veranderings in my lewe beskryf sonder om Satan se aanslae ook te beskryf nie. Die lewe as christen is nie ‘n feëverhaal waar net geluk en voorspoed beleef word nie. Nee, dit is ‘n lewe van stryd, maar met dié wete dat ek aan die wenkant is, want my Bondgenoot bly getrou, en Hy is almagtig.

I. GroeiOmdat ek saam met Christus opgestaan het, en omdat die bose se aanslae so fel is, ondergaan ek nou ‘n proses van geestelike groei. My belewenis met God is ‘n proses van ontwikkeling, en nie bloot ‘n gegewe volmaakte toestand nie. Hierdie proses lei tot verandering in my lewe, soos aangedui in hoofstuk 3.

J. Vrede Waar ek as vleeslike, opvlieënde mens nie geweet het wat vrede in die hart beteken nie, besef ek nou dat gemoedsrus en vrede nie van ‘n ideale situasie afhanklik is nie. Paulus sê ook in Fil. 4:11 “Ek sê dit nie omdat ek gebrek ly nie, want ek het geleer om my in alle omstandighede te behelp.” Hy sê ook in Fil. 4:6-7 “Moet oor niks besorg wees nie, maar maak alle begeertes deur gebed en smeking en met danksegging aan God bekend. En die vrede van God wat alle verstand te bowe gaan, sal oor julle harte en gedagtes die wag hou in Christus Jesus.”

44

Paulus praat van danksegging, wat beteken dat ons lewens moet getuig van dankbaarheid. My eerste reaksie ná die ongeluk was opstandigheid teenoor God, en ek het alles behalwe ‘n gevoel van dankbaarheid ervaar. Maar toe my oë oopgaan vir al die seëninge wat ek ontvang ten spyte van my terugslag, kon ek Hom met ‘n dankbare hart loof. Die maatstaf vir seëninge het intussen verander van hoofsaaklik materiële waardes na meer geestelike waardes.

K. DankbaarheidEers het ek my blind gestaar teen my gebreke en onvermoëns - nou dank ek die Here vir die vermoëns wat ek kon behou of bygekry het. Die vernaamste eienskap wat ‘n christen moet hê, is dankbaarheid.

My lewe is gespaar sodat ek meer tot verheerliking van God kan leef. Sodoende kan ek ook nog iets vir my gesin en vir die gemeenskap beteken. Wanneer ek met kwadrupleë wat nie hul hande kan gebruik nie, in aanraking kom, het ek soveel meer rede om dankbaar te wees vir die vermoë om my hande en arms te gebruik.

Ek het ook rede om dankbaar te wees vir ‘n liefdevolle vrou wat soveel moet opoffer en steeds getrou by my staan. Ek is dankbaar vir ons vriendekring wat ons steeds aanvaar en ons oorlaai met liefde.

As ek eers begin dink aan alles waarvoor ek dankbaar kan wees, kan ek nie ophou nie. Maar ek kan die dankbaarste wees vir nog ‘n geleentheid wat God vir my gee om vrug te dra, soos die vyeboom in Luk. 13: 6-9. Nou het Hy my lyding verander in ‘n geleentheid om vir Hom te leef.

L. Geen RoemAlles het egter nie soos met ‘n towerwoord verander nie. Soos Paulus in 2 Kor. 12:6-7 kan ek ook sê: “Al sou ek wil roem, sal ek tog nie dwaas wees nie, omdat ek die waarheid sal praat. Maar ek weerhou my daarvan omdat ek nie wil hê dat iemand aan my meer moet toeskryf as wat hy my sien doen of hoor sê nie, selfs nie vanweë die verhewenheid van die openbarings nie. Daarom, sodat ek nie meer hoogmoedig sou wees nie, is daar vir my ‘n doring in die vlees gegee, ‘n boodskapper van Satan om my met vuiste te slaan.”

Hoewel die aanslag van Satan op my waarskynlik nie dieselfde is as op Paulus nie, het ek net so min rede as hy om te roem - nee, baie minder. Omdat Satan juis my ongeduldige geaardheid ken, gebruik hy my gestremde toestand met al my beperkte vermoëns, om te poog om my opstandig en ontevrede te maak. Hierdie aanslae kan ek net weerstaan deur onder leiding van die Heilige Gees te leef. In die volgende hoofstuk sal ek meer aandag daaraan skenk.

M. Verdraagsaamheid‘n Gebrek aan verdraagsaamheid en sagsinnigheid is ‘n kenmerkende eienskap van ‘n opvlieënde persoonlik-heid. Daarom gebeur dit dat ek soms onverdraagsaam is, veral teenoor die mense wat ek die liefste het en wat die naaste aan my is. Tóg vind ek dat die Here ‘n pad met my loop wat my meer en meer verdraagsaam maak.

Omdat ek gewoond was om self soveel as moontlik te doen, en nie op ander se vermoëns staat te maak nie, het ek altyd ‘n vinnige pas gehandhaaf. In die rolstoel is ek egter meer afhanklik van ander mense, en veral Hester en die kinders. Dit gebeur egter dan ook soms dat ek van hulle verwag om dinge op dieselfde manier as ek te doen, en om dit ook vinnig te doen. Die gevolg is dan dat ek bitsige dinge kwytraak en gevoelens seermaak.

45

Ook by Paulus sien ons hierdie selfde probleem in Hand. 15:37-39: “Barnabas wou vir Johannes, wat ook Markus genoem is, met hulle saamneem. Maar Paulus het gedink dit is nie reg om die man saam te neem wat hulle in Pamfilië verlaat het en nie end-uit die werk saam met hulle gedoen het nie. Hieroor het hulle so skerp verskil dat hulle van mekaar geskei het. Barnabas het toe vir Markus geneem en met ‘n skip na Siprus toe vertrek.”

Sulke gebeure dwing my voortdurend om te bid dat die Here my hoflik sal maak teenoor ander, en veral my geliefdes. My sonde bely ek en ek vra Hom om my te help deur sy Heilige Gees om dit nie weer te doen nie.

Ook Paulus het waarskynlik baat daarby gevind, want hy skryf aan Timoteus in 2 Tim. 4:11 “Net Lukas is by my. Gaan haal vir Markus en bring hom saam met jou, want hy kan my tot groot diens wees.” Dit is dieselfde Markus oor wie hy so sterk gevoel het dat hy en Barnabas van mekaar geskei is.

Tim la Haye sê van die opvlieënde man: “Die selfversekerdheid van die opvlieënde persoonlikheid veroorsaak dikwels ‘n gevoel van minderwaardigheid by ander. Omdat hy nooit op die mond geval is nie, en tot sarkasme geneig is, veroorsaak hy ook vrees in ander. Ek sou sê dat meer christenvrouens wat met opvlieënde mans getroud is, aan emosionele skok ly, as al die ander vrouens saam.”

Sulke woorde laat my besef hoe groot die verandering is wat die Heilige Gees in my lewe teweeg moet bring. Hy stel my nou in staat om my meer oor ‘n ander se gevoel en lotgeval te bekommer, en om baie vriendeliker op te tree.

N. GeloofOmdat ek altyd so op my eie vermoëns aangewese was, en só my eie heil probeer uitwerk het, was geloof nooit een van my kenmerkendste eienskappe nie. Daarom was my reaksie ook so heftig ná die ongeluk, want toe was ek nie meer in beheer nie.

Maar wanneer die mens ondergaan in negatiewe omstandighede, gebruik God juis daardie omstandighede om hom weer op te tel en selfs sterker te maak. As ek nou nie meer my vermoëns het om op te vertrou nie, wat het ek dan? Die Bybel gee vir my die antwoord deur Dawid se ervarings. In Ps. 27:3 sê hy: “Al sou ‘n leër teen my stelling inneem sal ek nie bang word nie. Selfs al sou die aanval op my begin, sal ek nog steeds vetroue hê.”

Ja, ook op hierdie terrein val Satan my aan. Hy weet dat my vertroue in God is, maar wanneer ‘n skielike terugslag my tref, lyk dit of alles in duie stort, en my eerste reaksie is bekommernis.

Omdat geloof egter nie uit myself kom nie, gee God weer ‘n oplossing, sodat ek daardeur kan leer dat my vertroue slegs in Hom gestel moet word. Hierdie geloof kan slegs ontstaan deur kennis van die Woord, en leiding van die Heilige Gees. In moeilike omstandighede wat bedreig word deur ‘n storm, kon Paulus in Hand. 27:25 sê: “Daarom, hou moed, manne! Ek vertrou op God dat alles net so sal gebeur soos Hy vir my gesê het!”

Deur my omstandighede hou God my nederig. Wat het ek nou om op te roem? Ek het nie eers meer ‘n belowende toekoms in ‘n gevestigde betrekking nie. Alles moes ek prysgee om my lewe meer aan God toe te wy, en alle sukses wat ek nog kan behaal, kan ek net aan Hom toeskryf.

Met al die aanslae van Satan, en die veranderings in my lewe, kan ek nou ervaar hoe die Heilige Gees kragdadig in my lewe werk.

46

X. LEIDING DEUR DIE HEILIGE GEESA. Klemverskuiwing

Omdat die ongeluk gemaak het dat die klem in my lewe verskuif het van fisiese vermoëns na geestelike gawes, het ek meer bewus geword van die werking van die Heilige Gees in my lewe. Die feit dat ek reeds die Heilige Gees deelagtig geword het, beteken nie dat ek nou agteroor kan sit en alles aan Hom oorlaat terwyl ek passief is nie. Hoewel ek nie op eie krag kan staat maak nie, moet ek my hele lewe tot sy bskikking stel en voortdurend sy leiding vra.

B. OorwinningsleweAlleen deur my lewe tot beskikking van die Heilige Gees te stel, kan ek ‘n oorwinningslewe lei. Maar die oorwinnigslewe is nie ‘n voltooide toestand nie. Nee, dit is ‘n voortdurende proses waarin daar ook terugslae is, maar waar die terugslae in Christus oorwin word. In my lewe kan ek sien hoe ek ‘n integrale deel uitmaak van die stryd tussen lig en duisternis, maar ek kan ook beleef hoe die lig die duisternis verdring en oorwin.

Sonder die lig van Gods Woord, sou ek nie eers bewus kon wees van die duisternis wat ek in my eie lewe vertroetel nie. Die lig val daarop en stel dit aan die kaak. Dit maak nie net die sondes in my lewe bekend nie, maar ook die wil van God.

C. BekeringDie feit dat ek myself tot God bekeer het, beteken nie dat ek “gearriveer” het nie. Dit beteken dat ek die stryd moet volhou en my daagliks moet bekeer. Maar waarom is dit nodig? God het my mos reeds uit die mag van die bose gered. In 1 Pet. 5:8-9 staan daar: “Wees nugter, wees wakker! Julle vyand, die duiwel, loop rond soos ‘n brullende leeu, op soek na iemand om te verslind. Bly standvastig in die geloof en staan hom teë. En moenie vergeet nie: dwarsdeur die wêreld moet julle mede-gelowiges dieselfde lyding verduur.”

D. SelfbeheersingEk is ‘n aangename prooi vir die duiwel as dit kom by selfbeheersing wanneer dinge vir my skeefloop. Selfbeheersing is nie bloot geval van om my humeur te beteuel nie. Nee. daar moenie eers ‘n humeur wees wat in bedwang gehou moet word nie, want dan kry die duiwel mos geen vatkans nie.

Selfbeheersing maak deel uit van my nuwe natuur, in teenstelling met my menslike natuur. Die nuwe natuur is gebou op geloof. Paulus sê in 2 Pet. 1:5-7 “En juis om hierdie rede moet julle alles in die stryd werp om julle geloof te verryk met deugsaamheid, die deugsaamheid met kennis, die kennis met selfbeheersing, die selfbeheersing met volharding, die volharding met godsvrug, die godsvrug met liefde onder mekaar en die liefde onder mekaar met liefde vir alle mense.”

Weer eens sien ek ‘n uitdaging in my lewe. As volharding ‘n eienskap is van die opvlieënde persoon, kan selfbeheersing mos bereik word. Maar nou weet ek ook dat volharding sonder die leiding van die Heilige Gees nie kan lei tot selfbeheersing nie. En volharding kan nie verky word sonder oefening nie. Daarom vra ek elke oggend opnuut die leiding van die Heilige Gees.

E. Spesifieke LeidingEk vind ook dat dit baie meer waarde het as ek spesifiseer waarvoor ek leiding nodig het. Dit werk soos die belydenis van sondes. Dit help nie om in die algemeen te bid “Vergewe my sondes” nie. God wil hê ons

47

moet bewus wees van elke sonde, en elkeen op sy naam bely. So werk dit ook met die leiding van die Heilige Gees. Vir elke saak moet ek sy leiding vra.

Wanneer ek tóg my humeur verloor, gebeur dit dikwels dat ek my dadelik voor God verootmoedig. Soos Dawid sien ek dan die waarde daarvan volgens Ps. 32:3-5 “Toe ek oor my sonde geswyg het, het my liggaam uitgeteer soos ek heeldag om hulp geroep het. U hand het dag en nag swaar op my gedruk, my krag het opgedroog soos water in somerhitte. Toe het ek my sonde bely, my oortreding nie weggesteek nie. Ek het gesê: ‘Voor die Here bely ek my opstandiheid’, En U het my skuld vergewe.” Ook my gebrek aan selfbeheersing kom neer op opstand teenoor God, en dit is ten diepste die wese van sonde.

Hierdie metode om selfbeheersing te kry mag vir die ongelowige onsinnig lyk, maar vir my het dit baie waarde, want 1 Kor. 2:14-15 sê: “Die mens wat nie die Gees van God het nie, aanvaar nie die dinge van die Gees van God nie. Vir hom is dit onsin. Hy kan dit ook nie verstaan nie, omdat dit geestelik beoordeel moet word. Die mens wat die Gees van God het, kan die waarde van alle dinge beoordeel, maar self kan hy deur geen mens beoordeel word nie.” Ook Christus sê in Joh. 14:17 van die Heilige Gees: “Die wêreld kan Hom nie ontvang nie, omdat hulle Hom nie sien en Hom nie ken nie. Maar julle ken Hom, omdat Hy by julle bly, en julle sal bly wees.”

Juis in my swakheid gee Hy vir my die krag!

48