vol. 6 no. 22 march - july...

บรรณาธการบรหาร รองศาสตราจารยสราวธ สธรรมาสา

ผชวยบรรณาธการ คณโยธน ตนธรรศกล

กองบรรณาธการ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศาสตราจารย ดร. นพ.พรชย สทธศรณยกล รองศาสตราจารย ดร.ธเรศ ศรสถตย

รองศาสตราจารย ดร.ชวลต รตนธรรมสกล

มหาวทยาลยมหดล ศาสตราจารย ดร.พญ.ศรกล อศรานรกษ รองศาสตราจารย ดร.สทน อยสข

รองศาสตราจารย ดร.ชมภศกด พลเกษ รองศาสตราจารย ดร.เฉลมชย ชยกตตภรณ

รองศาสตราจารย ดร.วทยา อยสข รองศาสตราจารย ดร.ประยร ฟองสถตยกล

รองศาสตราจารย ดร.วนทน พนธประสทธ รองศาสตราจารย ดร.สคนธา คงศล

รองศาสตราจารย นพ.พทยา จารพนผล รองศาสตราจารย ดร.สรชาต ณ หนองคาย

มหาวทยาลยบรพา รองศาสตราจารย ดร.กหลาบ รตนสจธรรม

มหาวทยาลยธรรมศาสตร รองศาสตราจารย ดร.นนทวรรณ วจตรวาทการ ผชวยศาสตราจารย ดร.สสธร เทพตระการพร

อาจารย ดร.ชยยทธ ชวลตนธกล

สถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร รองศาสตราจารย ดร.สบศกด นนทวานช

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ รองศาสตราจารย ดร.ยทธชย บนเทงจตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผชวยศาสตราจารย ดร.พญ.พชญา พรรคทองสข รองศาสตราจารย ดร.เพชรนอย สงหชางชย

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช รองศาสตราจารย ดร.จกรกฤษณ ศวะเดชาเทพ รองศาสตราจารย ดร.พาณ สตกะลน

รองศาสตราจารย ดร.นตยา เพญศรนภา รองศาสตราจารย ดร.ศรศกด สนทรไชย

รองศาสตราจารย ดร.สมใจ พทธาพทกษผล รองศาสตราจารยสดาว เลศวสทธไพบลย

รองศาสตราจารย ดร.วรางคณา จนทรคง รองศาสตราจารยปต พนไชยศร

กระทรวงอตสาหกรรม ดร.ประเสรฐ ตปนยางกร ดร.วฑรย สมะโชคด

กระทรวงสาธารณสข ดร.เมธ จนทจารภรณ ดร.นพ.สมเกยรต ศรรตนพฤกษ

ดร.พญ.ฉนทนา ผดงทศ นพ.โกมาตร จงเสถยรทรพย

นพ.วชาญ เกดวชย นพ.ลอชา วนรตน

พญ.นฤมล สวรรคปญญาเลศ

ผทรงคณวฒ ศาสตราจารย ดร.สมจตต สพรรณทสน รองศาสตราจารย ดร.วจตรา จงวศาล

ดร.ทวสข พนธเพง รองศาสตราจารย ดร.พรทพย เกยรานนท

ดร.ไชยยศ บญญากจ คณสดธดา กรงไกรวงศ

คณกาญจนา กานตวโรจน

เจาของ : สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ถ.แจงวฒนะ ต.บางพดอ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120

โทร. 0 2503 3610, โทรสาร 0 2503 3570

Vol. 6 No. 22 March - July 2013

กอง บรรณาธการ ยนด ท จะ เปน สอ กลาง ใน การ แลก เปลยน ขาวสาร ขอมล ท ม ประโยชน หรอ นา สนใจ ตอ สาธารณชน และ ขอ สงวน สทธ ใน การ สรป ยอ ตด ทอน หรอ เพม เตม ตาม ความ เหมาะ สม

ความ เหน และ ทศนะ ใน แตละ เรอง เปน ของ ผ เขยน ซง ทาง กอง บรรณาธการ และ สาขา วชา วทยาศาสตร สขภาพ ไม จำาเปน จะ ตอง เหน ดวย เสมอ ไป

พมพท: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ถ.แจงวฒนะ ต.บางพด อ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120

โทรศพท 0 2504 7680 - 6 โทรสาร 0 2503 4913 ปก: นายกตต บญโพธทอง รปเลม: นายไพบลย ทบเทศ นางสาวดวงกมล ววนช

ปท 6 ฉบบท 22 ประจำาเดอนมนาคม - กรกฎาคม 2556

3Journal of Safety and Health : Vol. 6 No. 22 March - July 2013

จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศาสตราจารย ดร. นพ.พรชย สทธศรณยกล รองศาสตราจารย ดร.ธเรศ ศรสถตย

รองศาสตราจารย ดร.ชวลต รตนธรรมสกล

มหาวทยาลยมหดล ศาสตราจารย ดร.พญ.ศรกล อศรานรกษ รองศาสตราจารย ดร.สทน อยสข

รองศาสตราจารย ดร.ชมภศกด พลเกษ รองศาสตราจารย ดร.เฉลมชย ชยกตตภรณ

รองศาสตราจารย ดร.วทยา อยสข รองศาสตราจารย ดร.ประยร ฟองสถตยกล

รองศาสตราจารย ดร.วนทน พนธประสทธ รองศาสตราจารย ดร.สคนธา คงศล

รองศาสตราจารย นพ.พทยา จารพนผล รองศาสตราจารย ดร.สรชาต ณ หนองคาย

รองศาสตราจารย ดร.วนเพญ แกวปาน ผชวยศาสตราจารย ดร.พชราพร เกดมงคล

อาจารย พญ.สพตรา ศรวนชากร

มหาวทยาลยบรพา รองศาสตราจารย ดร.กหลาบ รตนสจธรรม

มหาวทยาลยธรรมศาสตร รองศาสตราจารย ดร.นนทวรรณ วจตรวาทการ ผชวยศาสตราจารย ดร.สสธร เทพตระการพร

ศาสตราจารย ดร.นพ.สรศกด บรณตรเวทย อาจารย ดร.ชยยทธ ชวลตนธกล

รองศาสตราจารย ดร.เพญศร วจฉละญาณ

สถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร รองศาสตราจารย ดร.สบศกด นนทวานช

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ รองศาสตราจารย ดร.ยทธชย บนเทงจตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผชวยศาสตราจารย ดร.พญ.พชญา พรรคทองสข รองศาสตราจารย ดร.เพชรนอย สงหชางชย

มหาวทยาลยเฉลมพระเกยรตกาญจนาภเษก รองศาสตราจารย ดร.เฉลมพล ตนสกล

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช รองศาสตราจารย ดร.จกรกฤษณ ศวะเดชาเทพ รองศาสตราจารย ดร.พาณ สตกะลน

รองศาสตราจารย ดร.นตยา เพญศรนภา รองศาสตราจารย ดร.ศรศกด สนทรไชย

รองศาสตราจารย ดร.สมใจ พทธาพทกษผล รองศาสตราจารย ดร.วรางคณา จนทรคง

รองศาสตราจารยสราวธ สธรรมาสา รองศาสตราจารยปต พนไชยศร

รองศาสตราจารย ดร.บษบา สธธร รองศาสตราจารยสดาว เลศวสทธไพบลย

กระทรวงอตสาหกรรม ดร.ประเสรฐ ตปนยางกร ดร.วฑรย สมะโชคด

กระทรวงสาธารณสข ดร.เมธ จนทจารภรณ ดร.นพ.สมเกยรต ศรรตนพฤกษ

ดร.พญ.ฉนทนา ผดงทศ นพ.โกมาตร จงเสถยรทรพย

นพ.วชาญ เกดวชย นพ.ลอชา วนรตน

พญ.นฤมล สวรรคปญญาเลศ รองศาสตราจารย พญ.เยาวรตน ปรปกษขาม

นพ.อดลย บณฑกล

ผทรงคณวฒ ศาสตราจารย ดร.สมจตต สพรรณทสน รองศาสตราจารย ดร.วจตรา จงวศาล

ดร.ทวสข พนธเพง รองศาสตราจารย ดร.พรทพย เกยรานนท

ดร.ไชยยศ บญญากจ คณสดธดา กรงไกรวงศ

คณกาญจนา กานตวโรจน นพ.ววฒน เอกบรณะวฒน

นพ.จารพงษ พรหมวทกษ

ผทรงคณวฒอานผลงาน

ทานทสนใจเปนผทรงคณวฒอานผลงาน กรณาสงประวตของทาน (ไดแกวฒการศกษาสงสด ผลงานวชาการ และ Area of Interest)

มายงกองบรรณาธการ

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

4

ปท 6 ฉบบท 22 ประจำ�เดอนมน�คม - กรกฎ�คม 2556

Journal of Safety and Health : Vol. 6 No. 22 March - July 2013

รองศาสตราจารยสราวธ สธรรมาสา

บรรณาธการบรหาร

บทบรรณาธการ

เมอพดถงนกอาชวอนามยทเฉพาะเจาะจงไปถงผทเปนนกอาชวอนามยและความปลอดภยท

สำาเรจการศกษาขนตำาปรญญาตรทางดานน โดยไมรวมถงแพทยอาชวเวชศาสตร และพยาบาลอาชวอนามย

แลว ผเขยนไดเหลยวหลงไปดในอดตทผานมาตงแตคณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล ไดเปดสอน

วชาเอกอาชวอนามย เมอ 45 ปทแลวเปนแหงแรกในประเทศไทย และตอมากมการเปดสอนเปนแหงทสอง

ทสาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เมอป 2533 หรอ 23 ปทแลว แทบ

ไมนาเชอวามาในระยะหลงป 2545 โดยประมาณจนถงปจจบนน ประเทศไทยมสถาบนอดมศกษาทงรฐ

และเอกชนรวมถง 29 แหงทผลตบณฑตอาชวอนามยและความปลอดภยปอนตลาด และทนาสงเกตและ

ตองคดวเคราะหถงผลในภายภาคหนาทจะตามมากคอในระยะแรกๆ บณฑตทางดานนจะรบราชการเกอบ

ทงหมด ทงนเพราะตลาดโรงงานยงไมเหนความสำาคญของงานทางดานน ถงแมวาจะมกฎหมายกำาหนดให

สถานประกอบกจการทมลกจางตงแต 100 คนขนไป ตองมเจาหนาทความปลอดภยในการทำางาน หรอทนยม

เรยกสนๆ วา “จป.” ในป 2528 กตาม จนเมอประมาณป 2540 เปนตนมา เมอมการบงคบใชกฎหมาย

จป. ฉบบใหมอยางจรงจง ความตองการ “จป. ระดบวชาชพ” ในโรงงานกมมากขน ทำาใหบณฑตเกอบทงหมด

ทำางานในโรงงาน จะมจำานวนนอยมากทมารบราชการ

สงทเกดขนในขณะนคอมนกอาชวอนามยและความปลอดภยทศกษามาทางดานนโดยตรง ทำางาน

ในหนวยงานราชการนอยมาก คาดวาอกประมาณ 10 ป อาจจะไมมนกอาชวอนามยและความปลอดภย

ทรบราชการมาตงแตตนภายหลงสำาเรจการศกษาทำางานในกระทรวงหลกๆ ทดแลงานความปลอดภย

อาชวอนามย และสงแวดลอมในการทำางานเลย ดงนนหากแลไปขางหนากนาสนใจมากๆ ทผเกยวของ

ในวงราชการจะพจารณาหาทางแกไขปญหานอยางไร จะสามารถดงคนทศกษามาทางดานนโดยตรงมาทำางาน

ราชการดวยแรงจงใจอยางไรด เพราะจะอยางไรกตาม คนของรฐควรทจะมความสามารถ (Competence)

ทจะมากำาหนดทศทางอาชวอนามยและความปลอดภยของประเทศ ควบคมกำากบใหงานเดนไปตามแผนท

วางกรอบไว ยงประเทศไทยม พ.ร.บ.ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางาน

พ.ศ. 2554 กยงตองการคนทมความรความสามารถโดยตรงมาทำางาน

นคอโจทยทตองการคำาตอบโดยเรว ทานผอานวารสารมความเหนเรองนอยางไรบางครบ

วารสารความปลอดภยและสขภาพ เปนวารสารทอยในฐานขอมล TCI

5Journal of Safety and Health : Vol. 6 No. 22 March - July 2013

6 - 14

15 - 24

25 - 33

34 - 42

43 - 52

53 - 58

59 - 64

65 - 76

77 - 79

เรอง หนา

สารบญ

● บทความจากงานวจย การสญเสยการไดยนทความถสงและภาวะความดนโลหตสงในพนกงานทเขารบการตรวจสมรรถภาพการไดยนท

คลนกอาชวเวชศาสตร โรงพยาบาลนพรตนราชธาน ในป พ.ศ. 2554 - พ.ศ. 2555 ........................................

ปจจยทมความสมพนธตออาการทางผวหนงของกลมเกษตรกรปลกผกกระเฉด

ในเขตอำาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ .....................................................................................................

การยอยสลายฟนอลในดนตะกอนภายใตสภาวะทใชออกซเจน ........................................................................

ผลการใชชดกจกรรมแนะแนวตามแนวคดทฤษฎพฤตกรรมนยมเพอพฒนาการคดเชงบวกแกผตดยาเสพตดใน

กลมผใชแรงงานของสำานกงานคมประพฤต จงหวดสมทรปราการ ...................................................................

ปจจยทมผลตอการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำาเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดสทมาตดตามการรกษาท

คลนกแสงตะวน โรงพยาบาลราชบร ..............................................................................................................

● สาระนารจากงานวจยและบทความทางวชาการ สาระนารจากงานวจยและบทความทางวชาการดานความปลอดภยและสงแวดลอม ..........................................

● การยศาสตร เทคนคการดแลสขภาพสำาหรบคนทำางานกะกลางคน .......................................................................................

● บนทกสาระดานความปลอดภยและสงแวดลอม กฎหมายประเทศไทยเกยวกบแสงสวางในโรงงานอตสาหกรรม .......................................................................

● ทนโลกเทคโนโลย อปกรณทดสอบนำาตาลในเลอดทปราศจากเขม ...............................................................................................


6 Journal of Safety and Health : Vol. 6 No. 22 March - July 2013

ปท 6 ฉบบท 22 ประจำเดอนมนาคม - กรกฎาคม 2556

การสญเสยการไดยนทความถสงและภาวะความดนโลหตสงในพนกงาน

ทเขารบการตรวจสมรรถภาพการไดยนทคลนกอาชวเวชศาสตร

โรงพยาบาลนพรตนราชธานในปพ.ศ.2554-พ.ศ.2555

High-Frequency Hearing Loss and High Blood Pressure among Employees Participating in Audiometry at Occupational Medicine Clinic,

Nopparat Rajathanee Hospital during 2011 – 2012

พญ.อษณย จนทร ตร* แพทย ประจำ บาน สาขา เวชศาสตร ปองกน (แขนง อาชว เวชศาสตร)

อาจารย ท ปรกษา นพ.อดลย บณฑ กล* อนมต บตร เพอ แสดง ความ ร ความ ชำนาญ ใน การ ประกอบ วชาชพ เวชกรรมสาขา เวชศาสตร ปองกน (แขนง อาชว เวชศาสตร)

อาจารย ท ปรกษา พญ.อร พรรณ ชย มณ* วฒบตร เพอ แสดง ความ ร ความ ชำนาญ ใน การ ประกอบ วชาชพ เวชกรรมสาขา เวชศาสตร ปองกน (แขนง อาชว เวชศาสตร)

บทคดยอการ ศกษา น ม วตถประสงค เพอ หาความ สมพนธ

ระหวาง การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง และ ภาวะ ความ ดน โลหต สง ใน พนกงาน ท เขา รบ การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน ท คลนก อาชว เวชศาสตร โรง พยาบาล นพ รตน ราชธาน โดย ใช รป แบบ การ ศกษา เปน แบบ เชง พรรณนา ณ จด เวลา ใด เวลา หนง กลม ตวอยาง ประกอบ ดวย พนกงาน ท เขา รบ การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน ตงแต 1 ตลาคม พ.ศ. 2554 – 30 กนยายน พ.ศ. 2555 จำนวน 1,147 คน ม พนกงาน ถก ตด ออก จาก การ ศกษา จำนวน 374 คน เนองจาก ไมม ผล การ ตรวจ วด ความ ดน โลหต และ ม การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ ตำ คง เหลอก ลม ศกษา จำนวน 773 คน

ผล การ ศกษา พบ วา ปจจย ท เกยวของ กบ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต (p < 0.05) ไดแก อาย ประวต โรค ประจำ ตว ความ ดน โลหต สง การ

สบ บหร ระยะ เวลา การ ทำงาน ท ตอง สมผส เสยง ดง ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ บบ ตว และ ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ คลาย ตว เมอ ควบคม ปจจย ดาน อาย พบ วา ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ คลาย ตว เปน ปจจย ท ม ความ สมพนธ กบ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ของ ห ทง 2 ขาง ขณะ ท ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ บบ ตว ม ความ สมพนธ กบ การ สญ เสย การ ไดยน ของ ห ซาย เพยง ขาง เดยว

โดย สรป จาก การ ศกษา ใน ครง น พบ วา ภาวะ ความ ดน โลหต สง ม ความ สมพนธ กบ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง หนวย งาน ท เกยวของ ควร ให ความ สำคญ และ ความ สนใจ ใน ปญหา ดง กลาว น เพอ ลด ความ เสยง การ เกด โรค หวใจ และ หลอด เลอด ตอ ไป

คำสำคญ: การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง/ภาวะ ความ ดน โลหต สง

* กลม ศนย การ แพทย เฉพาะ ทาง ดาน อาชว เวชศาสตร และ เวชศาสตร สง แวดลอม โรง พยาบาล นพ รตน ราชธาน

Research Article

บ ท ค ว า ม จ า ก ง า น ว จ ย

Journal of Safety and Health : Vol. 6 No. 22 March - July 2013 7

อยางไร กตาม ยง ม ปจจย อนๆ ท ม ผล ตอ การ สญ เสย การ ไดยน เชน ความ ไว ตอ การ เสอม ของ ประสาท ห เพศ อาย เชอ ชาต ประวตการ ได รบ ยา ท ม พษ ตอ ประสาท ห ประวต คนใน ครอบครว ท ม คน หตง ตงแต อาย นอย โรค ประจำ ตว ไดแก เบา หวาน ความ ดน โลหต สง ไข มน ใน เลอด สง ม ประวต เคย ปวย เปน โรค เยอ หม สมอง อกเสบ มา กอน การ สบ บหร เปนตน (วชต ชว เรอง โรจน, 2544)

การ วนจฉย โรคประสาท ห เสอม จาก การ สมผส เสยง ดง ทำได โดย ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน (audiometry) ซง จะ เรม สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ใน ชวง 3,000 – 6,000 เฮร ตกอน (high frequency) คอ ท ความถ ดง กลาว จะ ตอง ใช เสยง ท ดง มากกวา 25 เดซ เบล เอ [dB(A)] จง จะ ไดยน โดย มก จะ สญ เสย การ ไดยน มาก ทสด ท ความถ 4,000 เฮรต และ สญ เสย การ ไดยน ทง สอง ห ใกล เคยง กน หาก ยง คง สมผส เสยง ดง จะ เรม สญ เสย การ ไดยน ท ความถ ตำ ใน ชวง 500 – 2,000 เฮรต (low frequency) ซง เปน ชวง ของ การ รบ ฟง คำ พด ก จะ ทำให ม ปญหา ใน การ สอสาร ใน ชวต ประจำ วน ได (ส นนทา พล ปถพ และ จรส โชค สวรรณ กจ, 2554; Koh & Takahashi, 2011) นอกจาก นน ยง พบ วาการ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง สามารถ ใช เปน ตว ช วดผล กระทบ ของ การ สมผส เสยง ดง ได (Nelson et al., 2005)

นอกจาก การ สมผส เสยง ดง จะ สง ผลก ระ ทบ ตอ การ ไดยน แลว ยง อาจ สง ผลก ระ ทบ ตอ สขภาพ ดาน อนๆ ดวย เชน กอ ให เกด ความ รำคาญ เบอ หนาย เครยด กระวนกระวาย นอน ไม หลบ ไมม สมาธ ประสทธภาพ ใน การ ทำงาน ลด ลง เกด ความ ไม ปลอดภย ใน การ ทำงาน และ อาจ เปน สาเหต ของ โรค ความ ดน โลหต สง และ โรค กระเพาะ อาหาร (เสาวรส อศว วเชยร จนดา, 2543; Passchier & Passchier, 2000)

ม การ ศกษา วจย ใน ตาง ประเทศ จำนวน หนง ท ศกษา เกยว กบ ผลก ระ ทบ จาก การ สมผส เสยง ดง ซง หลาย งาน วจย พบ วาการ สมผส เสยง ดง ม ผลก ระ ทบ ตอ ระบบ หวใจ และ หลอด เลอด เชน ภาวะ ความ ดน โลหต สง โรค หวใจ และ หลอด เลอด (coronary heart diseases) เปนตน (Chang et al., 2011; Gan, Davies & Demers, 2011) โดย เหตผล ทาง สรระ วทยา ท อาจ ชวย อธบาย ความ สมพนธ ระหวาง การ สมผส เสยง ดง และ ภาวะ ความ ดน โลหต สง รวม ทง โรค หวใจ และ หลอด เลอด โดย เชอ วาการ สมผส เสยง ดง ตดตอ กน เปน เวลา นาน จะ กระตน ตอ ระบบ ประ สาท ซม พา เท ตก และ ระบบ ตอม ไร ทอ ท ควบคม โดย สม อง สวน ไฮ โปธา ลาม ส (hypothalamus) ท เรยก วา hypothalamic-pituitary-adrenal axis ทำให ม การ เพม ขน ของ อะดรนาลน (adrenaline) นอร อะดรนาลน

AbstractThe purpose of this descriptive study

was to determine the association between high-frequency hearing loss and high blood pressure among employees, participating in audiometry at occupational medicine clinic, Nopparat Rajathanee Hospital between October 1, 2011 and September 30, 2012. A sample of 1,147 employees were enrolled. 374 participants with low-frequency hearing loss and missing data on blood pressure were excluded. Totally 773 recruits were participated in this study.

The result showed that factors which were statistical signifififi icantly related to high-frequency hearing loss were age, disease history of hyper-tension, tobacco use, duration of noise exposure, systolic blood pressure and diastolic blood pressure. After adjustment for age, bilateral high-frequency hearing loss was signi ificantly correlated with diastolic blood pressure, whereas left ear high-frequency hearing loss was statistically signifi icant related to systolic blood pressure.

In conclusion, this study showed that there was an association between high-frequency hear-ing loss and high blood pressure. The management of noise exposure from concerning authorities should be started to minimize the risk of coronary heart disease.

Keywords:High-frequency hearing loss/High blood pressure

1.บทนำ โรคประสาท ห เสอม จาก การ สมผส เสยง ดง (Noise-

induced hearing loss) เปน โรค จาก การ ทำงาน ท พบ ได บอย ใน ผ ท ทำงาน อย ใน สถาน ท ท ม เสยง ดง เปน เวลา นานๆ ซง หาก เกด ความ ผด ปกต ของ การ ไดยน แลว จะ ไม สามารถ กลบ มา ม การ ไดยน เปน ปกต ได อก ดง นน การ เฝา ระวง และ การ ปองกน โรคประสาท ห เสอม จาก การ สมผส เสยง ดง โดย การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน อยาง สมำเสมอ เพอ หา ภาวะ การ สญ เสย การ ไดยน ตงแต ระยะ เรม แรก และ การ ใช อปกรณ ปองกน อนตราย สวน บคคล ก จะ ชวย ลด ปญหา ดง กลาว ได

f

f

f




(noradrenaline) และ คอรต ซอล (cortisol) ซง ฮอรโมน ทง สาม ชนด น ม สวน ทำให ความ ดน โลหต สง ได นอกจาก นน ยง พบ วา คน ท ทำงาน สมผส เสยง ดง จะ ม อตรา การ เตน ของ ชพจร เพม สง ขน และ ตรวจ พบ วา อพเนฟ รน (epinephrine) และ นอรอพเนฟ รน (norepinephrine) ใน ปสสาวะ ม ปรมาณ เพม สง ขน ดวย (Spreng, 2007; Pamela et al., 2004; Ising & Kruppa, 2004)

2.วตถประสงคของการวจยเพอ ศกษา ความ สมพนธ ระหวาง การ สญ เสย การ ไดยน

ท ความถ สง กบ ภาวะ ความ ดน โลหต สง ใน พนกงาน ท เขา รบ การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน ท คลนก อาชว เวชศาสตร โรง พยาบาล นพ รตน ราชธาน

3.สมมตฐานงานวจยการ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ม ความ สมพนธ

กบ ภาวะ ความ ดน โลหต สง ใน พนกงาน ท เขา รบ การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน ท คลนก อาชว เวชศาสตร โรง พยาบาล นพ รตน ราชธาน

4.วธดำเนนการวจยการ ศกษา วจย น เปนการ วจย เชง พรรณนา (Descrip-

tive Study) ท ผาน การ พจารณา และ ได รบ ความ เหน ชอบ จาก คณะ กรรมการ วจย และ จรยธรรม วจย โรง พยาบาล นพ รตน ราชธาน กรม การ แพทย กระทรวง สาธารณสข

5.ประชากรทศกษาและตวอยางประชากร ท ศกษา ใน ครง น เปน พนกงาน ทมา รบ

การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน ท คลนก อาชว เวชศาสตร โรง พยาบาล นพ รตน ราชธาน ตงแต 1 ตลาคม พ.ศ. 2554 – 30 กนยายน พ.ศ 2555 จำนวน 1,147 คน เนองจาก การ ศกษา ครง น กลม ประชากร ท สนใจ คอ พนกงาน ท สมผส เสยง ดง ซง จะ สง ผล ตอ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง กอน สวน ท ความถ ตำ จะ เกด ใน กรณ ท สญ เสย การ ไดยน อยาง รนแรง ซง จะ เกด ชา กวา อก ทง การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ ตำ อาจ เกด จาก โรค หรอ สา เห ต อนๆ ท ไม สมพนธ กบ การ สมผส เสยง ดง เชน โรค ห นำ หนวก ได รบ ยา ท เปน พษ ตอ ประสาท ห เปนตน จง ไม นำ กลม พนกงาน ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ ตำ มา พจารณา ใน ครง น ดง นน เหลอ ประชากร ท ศกษา เพยง สอง กลม คอ กลม ท ผล ตรวจ การ ไดยน ปกต และ กลม ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง รวม 1,039 คน

ใน จำนวน น ม พนกงาน ท ไมม ผล การ ตรวจ วด ความ ดน โลหต หรอ ไมม การ บนทก ขอมล โรค ประจำ ตว ใน เวช ระเบยน 266 คน ดง นน เหลอ ประชากร ท ศกษา ทงหมด 773 คน

6.วธการตรวจ6.1 สมรรถภาพ การ ไดยน ตรวจ หลง หยด สมผส

เสยง ดง อยาง นอย 14 ชวโมง ดวย เครอง ตรวจสมรรถภาพ การ ไดยน แบบ พก พา (portable diagnosis audiometer) ยหอ VOYAGER รน 522 serial no.139834 ผลต โดย บรษท Madsen Electronics ประเทศ เดนมารก และ ตรวจ มาตรฐานความคลาด เคลอน ของ เครอง (calibration) เมอวนท 2 มกราคม พ.ศ. 2554 และ ตรวจ ใน หอง ตรวจ การ ไดยน (sound proof room) ซง ม การ ตรวจ วด ระดบ เสยง ภายใน หอง ตาม มาตรฐาน ของ ANSI S3.1-1960 และ ตรวจ โดย พยาบาล เฉพาะ ทาง ท ผาน หลกสตร พยาบาล อาชว อนามย

การ ไดยน ปกต หมาย ถง ผล การ ตรวจ โดย การ ใช การนำ เสยง ทาง อากาศ (air conduction) ดวย เสยง บรสทธ (pure tone) ท ความถ 500 – 6,000 เฮรต ม ความ เขม เสยง ท ไดยน ทก ความถ นอย กวา หรอ เทากบ 25 เดซ เบล เอ

การ สญ เสย การ ไดยน หมาย ถง ผล การ ตรวจ โดย การ ใช การนำ เสยง ทาง อากาศ (air conduction) ดวย เสยง บรสทธ (pure tone) ท ความถ 500 – 6,000 เฮรต ม ความ เขม เสยง ท ไดยน ท ความถ ใด ความถ หนง มากกวา 25 เดซ เบล เอ ขน ไป โดย แบง เปน

- การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ ตำ หมาย ถง ผ ท ม คา เฉลย ของ ความ เขม เสยง ท ไดยน ท ความถ 500, 1,000 และ 2,000 เฮรต มากกวา 25 เดซ เบล เอ ของ ห ขาง ใด ขาง หนง หรอ ทง สอง ขาง หรอคา ความ เขม เสยง ท ไดยน ท ความถ 500, 1,000 และ 2,000 เฮรต ความถ ใด ความถ หนง มากกวา 25 เดซ เบล เอ ของ ห ขาง ใด ขาง หนง หรอ ทง สอง ขาง

- การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง หมาย ถง ผ ท ม คา เฉลย ของ ความ เขม เสยง ท ไดยน ท ความถ 3,000, 4,000 และ 6,000 เฮรต มากกวา 25 เดซ เบล เอ ของ ห ขาง ใด ขาง หนง หรอ ทง สอง ขาง หรอ คา ความ เขม เสยง ท ไดยน ท ความถ 3,000, 4,000 และ 6,000 เฮรต ความถ ใด ความถ หนง มากกวา 25 เดซ เบล เอ ของ ห ขาง ใด ขาง หนง หรอ ทง สอง ขาง (ส นนทา พล ปถพ และ จรส โชค สวรรณ กจ, 2554; Koh & Takahashi, 2011)

6.2 ความ ดน โลหต วด ใน ทา นง ดวย เครอง วด ความ ดน โลหต อตโนมต แบบ สอด แขน (automatic sphygmo-manometer) ยหอ KENZ รน SP-1 หาก ความ ดน โลหต

Research Article



มากกวา 130/85 มลลเมตร ปรอท จะ ให นง พก 15 นาท แลว ทำการ วด ใหม

ภาวะ ความ ดน โลหต สง หมาย ถง ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ บบ ตว (systolic blood pressure) มากกวา หรอ เทากบ 130 มลลเมตร ปรอท และ/หรอ ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ คลาย ตว (diastolic blood pressure) มากกวา หรอ เทากบ 85 มลลเมตร ปรอท (สมาคม ความ ดน โลหต สง แหง ประเทศไทย, 2012; Mancia et al., 2013)

7.การเกบรวบรวมขอมล7.1 จด ทำ หนงสอ ขอ ผล การ ตรวจ สมรรถภาพ การ

ไดยน และ ขอมล พนกงาน ท เขา รบ การ ตรวจ การ ไดยน จาก คลนก อาชว เวชศาสตร โรง พยาบาล นพ รตน ราชธาน

7.2 จด ทำ หนงสอ ขอ เวช ระเบยน ของ พนกงาน ท เขา รบ การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน จาก หอง เวช ระเบยน

7.3 เกบ รวบรวม ขอมล เกยว กบ เพศ อาย ความ ดน โลหต โรค ประจำ ตว การ สบ บหร การ ใส อปกรณ ปองกน อนตราย สวน บคคล ระยะ เวลา การ ทำงาน ท ตอง สมผส เสยง ดง และ ผล การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน ของ พนกงาน กอน เขา งาน และ ผล การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน ประจำ ป ท คลนก อาชว เวชศาสตร โรง พยาบาล นพ รตน ราชธาน ตงแต 1 ตลาคม พ.ศ. 2554 – 30 กนยายน พ.ศ. 2555

8.การวเคราะหขอมลรวบรวม ผล การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน และ

ความ ดน โลหต จาก ขอมล เวช ระเบยน เพอ นำ ไป วเคราะห ขอมล โดย ใช โปรแกรม คอมพวเตอร สำเรจรป

1) ความ ชก ของ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง นำ เสนอ ใน รป รอย ละ

2) ความ ชก ของ ภาวะ ความ ดน โลหต สง นำ เสนอ ใน รป รอย ละ

3) ทดสอบ ความ เกยวของ ของ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง กบ ปจจย ท เกยวของ โดย ขอมล เชง คณภาพ ใช สถต Chi-square test (X2 test) และ ขอมล เชง ปรมาณ ใช สถต Unpaired T-test

4) ทดสอบ ความ สมพนธ ของ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง กบ ความ ดน โลหต โดย ใช สถต Multiple linear regression

9.ผลการวจยพนกงาน ท ศกษา ทงหมด จำนวน 773 คน แบง ออก

เปน สอง กลม คอ กลม ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง 416 คน และ กลม ท การ ไดยน ปกต 357 คน โดย ทง สอง กลม สวน ใหญ เปน เพศ ชาย มากกวา เพศ หญง ใน กลม ท ม การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง พบ วา พนกงาน มอาย เฉลย ประวต โรค ประจำ ตว ความ ดน โลหต สง ประวตการ สบ บ หร และ ชวโมง การ ทำงาน ท ตอง สมผส เสยง ดง มากกวา พนกงาน กลม ท การ ไดยน ปกต อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต

พบ พนกงาน ท ม ภาวะ ความ ดน โลหต สง 137 คน เปน พนกงาน ท ม การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง 90 คน (รอย ละ 65.69) และ การ ไดยน ปกต 47 คน (รอย ละ 34.31) โดย กลม ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ม พนกงาน ท พบ ภาวะ ความ ดน โลหต สง คา เฉลย ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ บบ ตว และ คา เฉลย ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ คลาย ตว สง กวา กลม ท การ ไดยน ปกต อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต (P-value = 0.002, < 0.001, < 0.001 ตาม ลำดบ) ดง แสดง ใน ตาราง ท 1




ตารางท1 ลกษณะ ประชากร และ ปจจย ท ม ผล ตอ ความ ดน โลหต และ การ สญ เสย การ ไดยน

ลกษณะประชากร

ผลตรวจการไดยน

P-valueสญเสยการไดยนทความถสง

(416คน)

การไดยนปกต

(357คน)

เพศ ชาย (รอยละ) 360 (86.54) 255 (71.43)

หญง (รอยละ) 56 (13.46) 102 (28.57)

อาย (ป)

คาเฉลย ±± S.D. 32.44 ±± 9.76 27.08 ± 6.23 < 0.001

โรคประจำตวเปนความดนโลหตสง (รอยละ) 11 (2.64) 2 (0.56) 0.026

สบบหร (รอยละ) 139 (33.14) 84 (23.53) 0.007

การสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

• ไมใสเลย (รอยละ)

• ใสบางครง (รอยละ)

• ใสทกครง (รอยละ)

81 (19.47)

143 (34.38)

66 (15.87)

94 (26.33)

105 (29.41)

43 (12.04)

0.053

ระยะเวลาการทำงานทตองสมผสเสยงดง

(ชวโมงตอสปดาห)

คาเฉลย ± S.D.

50.29 ± 11.85 45.56 ± 12.18 0.006

มภาวะความดนโลหตสง (รอยละ) 90 (65.69) 47 (34.31) 0.002

ความดนโลหตขณะหวใจบบตว (mmHg)

คาเฉลย ±± S.D.

125 ±± 15.93 121.36 ± 14.72 < 0.001

ความดนโลหตขณะหวใจคลายตว (mmHg)


77.26 ± 12.50 74.09 ±± 10.90 < 0.001

สถต ท ใช วเคราะห: Chi-square สำหรบ ขอมล เชง คณภาพ T-test สำหรบ ขอมล เชง ปรมาณ

เมอ ควบคม ปจจย ดาน อาย (Age-adjusted) เปรยบ เทยบ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ของ ห ขาง ซาย และ ห ขาง ขวา กบ ความ ดน โลหต พบ วา พนกงาน ท ห ขาง ขวา สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ม คา เฉลย ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ บบ ตว และ คลาย ตว สง กวา พนกงาน ท ห ขาง ขวา ไดยน

ปกต แต ม เพยง ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ คลาย ตว เทานน ท ม ความ แตก ตาง อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต (OR 1.10, 95% CI 1.09 – 1.11) ดง แสดง ใน ตาราง ท 2

Research Article



ตารางท2 ความ สมพนธ ระหวาง การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ของ ห ขาง ขวา กบ ความ ดน โลหต โดยควบคม ปจจย ดาน อาย (Age-adjusted)

ความดนโลหต

พนกงานทหขางขวา

สญเสยการไดยนทความถสง

(295คน)

พนกงานทหขางขวา

ไดยนปกต

(478คน)

AdjustedOR(95%CI)

คาเฉลยความดนโลหต

ขณะหวใจบบตว (mmHg)

คาเฉลย ± S.D.

126.30 ±± 16.55 121.82 ±± 14.56 0.99 (0.98 – 0.99)


ขณะหวใจคลายตว (mmHg)


78.41 ±± 12.24 74.19 ±± 11.38 1.10 (1.09 – 1.11)

สถต ท ใช วเคราะห: Multiple linear regression

สำหรบ ห ขาง ซาย พบ วา พนกงาน ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ม คา เฉลย ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ บบ ตว และ คลาย ตว สง กวา พนกงาน ท ห ขาง ซาย ไดยน ปกต และ ม ความ

แตก ตาง อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต (OR 1.02, 95% CI 1.01 – 1.02, OR 1.04, 95% CI 1.01 – 1.11 ตาม ลำดบ) ดง แสดง ใน ตาราง ท 3

ตารางท3 ความ สมพนธ ระหวาง การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ของ ห ขาง ซาย กบ ความ ดน โลหต โดยควบคม ปจจย ดาน อาย (Age-adjusted)

ความดนโลหต

พนกงานทหขางซาย

สญเสยการไดยนทความถสง

(344คน)

พนกงานทหขางซาย

ไดยนปกต

(429คน)

AdjustedOR(95%CI)


ขณะหวใจบบตว (mmHg)


125.58 ±± 14.78 121.80 ±± 15.88 1.02 (1.01 – 1.02)


ขณะหวใจคลายตว (mmHg)


77.45 ±± 12.42 74.47 ±± 11.28 1.04 (1.01 – 1.11)

อภปรายผลจาก การ ศกษา ลกษณะ ขอมล ทวไป ของ ประชากร

พบ วา พนกงาน ทง สอง กลม สวน ใหญ เปน เพศ ชาย โดย กลม ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง มอาย เฉลย ท สง กวา พนกงาน กลม ท การ ไดยน ปกต อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต (P < 0.001)

โดย อาจ เปน ผล มา จาก การ เสอม สมรรถภาพ การ ไดยน ตาม อาย ท เพม ขน หรอ ใน คน ท อาย มาก ก จะ ม ประวตการ ทำงาน หรอ ม โอกาส ท สมผส เสยง ดง มา นาน กวา คน ท อาย นอย เชน เดยว กบ การ ศกษา ของ Zhang W.S. และ คณะ ใน ป 2012 ท พบ วา ความ ชก ของ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง จะ ม




แนว โนม เพม ขน ตาม อาย (Zhang et al., 2012) กลม พนกงาน ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ม โรค ประจำ ตว เปน ความ ดน โลหต สง มากกวา กลม พนกงาน ท ม การ ไดยน ปกต อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต (P = 0.026) ซง ก อาจ จะ เกด จาก การ ท ภาวะ ความ ดน โลหต สง มก พบ ใน คน สง อาย มากกวา และ ขณะ เดยวกน คน สง อาย เอง ก ม สมรรถภาพ การ ไดยน ท ลด ลง ดวย เชน กน นอกจาก นน ยง พบ วา พนกงาน ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ม การ สบ บหร มากกวา พนกงาน กลม ท การ ไดยน ปกต อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต (P = 0.007) อาจ เปน ผล มา จาก พนกงาน ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ม สดสวน ของ เพศ ชาย มากกวา และ อาจ เปน ไป ได วาการ สบ บหร ใน พนกงาน ท สมผส เสยง ดง นา จะ ม ผล ตอ การ เกด โรคประสาท ห เสอม ดวย ดง เชน การ ศกษา กอน หนา น ท พบ วา กลม พนกงาน ท สบ บหร ม จำนวน คน ท ม การ ไดยน ผด ปกต มากกวา กลม ท ไม สบ บหร โดย เชอ วาการ สบ บหร นา จะ เปน ปจจย หนง ท ทำให สมรรถภาพ การ ไดยน ลด ลง ใน พนกงาน ท ทำงาน สมผส เสยง ดง (Gholamreza, Ramin & Saber, 2007) และ พนกงาน กลม ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ม ชวโมง การ ทำงาน ท ตอง สมผส เสยง ดง มากกวา กลม ท การ ไดยน ปกต ซง ก เปน ไป ตาม ปจจย ท ม ผล ตอ การ เกด โรคประสาท ห เสอม จาก การ สมผส เสยง ดง ยง สมผส เสยง ดง มาก และ เปน เวลา นาน โอกาส ท ประสาท ห จะ เสอม ก ม มาก ขน ดวย

พนกงาน กลม ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ม ความ ชก ของ ภาวะ ความ ดน โลหต สง คา เฉลย ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ บบ ตว และ คา เฉลย ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ คลาย ตว สง กวา กลม ท การ ไดยน ปกต อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต (P-value = 0.002, < 0.001, < 0.001 ตาม ลำดบ) ซง สอดคลอง กบ การ ศกษา ของ Uday W. Narlawar และ คณะ ท พบ วา พนกงาน ท ม การ สญ เสย การ ไดยน จะ ม ความ ชก ของ ภาวะ ความ ดน โลหต สง มากกวา ใน กลม พนกงาน ท การ ไดยน ปกต อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต (Uday, Bhooshang, Surjuse, Sushamas & Thakre, 2006)

จาก การ ศกษา พบ วา พนกงาน กลม ท สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง มอาย เฉลย มากกวา กลม ท ม การ ไดยน ปกต อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต (p < 0.001) ซง อาย เปน ปจจย ท ม ผล ตอ ทง ภาวะ ความ ดน โลหต สง และ การ สญ เสย การ ไดยน ตาราง ท 2 และ ตาราง ท 3 เปนการ หาความ สมพนธ ของ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง กบ ความ ดน โลหต โดย ควบคม ปจจย ดาน อาย (Age-adjusted) ของ ห ขาง ขวา และ ซาย ตาม ลำดบ พบ วา ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ คลาย ตว ม ความ สมพนธ กบ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต

ใน ห ทง สอง ขาง (OR 1.10, 95% CI 1.09 – 1.11, OR 1.04, 95% CI 1.01 – 1.11) ขณะ ท ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ บบ ตว ม ความ สมพนธ กบ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง ของ ห ขาง ซาย เพยง ขาง เดยว ผล การ ศกษา ดง กลาว สอดคลอง กบ บาง งาน วจย ท พบ วาการ สมผส เสยง ดง ม ความ สมพนธ กบ การ เพม ขน ของ ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ คลาย ตว เทานน และ ไมม ความ สมพนธ กบ การ เพม ขน ของ ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ บบ ตว โดย การ ศกษา ของ Andren และ คณะ ใน ป 1980 พบ วา ม การ ลด ลง ของ ปรมาณ เลอด ท ถก บบ ออก จาก หวใจ (cardiac output) เมอ ได รบ การก ระ ตน ดวย เสยง ท ดง 95 เดซ เบล เอ เปน เหต ใหการ สมผส เสยง ดง ไมม ผล ตอ ความ ดน โลหต ขณะ ท หวใจ บบ ตว สวน การ เพม ขน ของ ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ คลาย ตว นา จะ มา จาก การ เพม ขน ของ แรง ตานทาน จาก หลอด เลอด สวน ปลาย (total peripheral resistance) ท เปน ผล มา จาก การ หด ตว ของ เสนเลอด และ การ ได รบ การ ก ระ ตน ซำๆ เปน เวลา นาน ก เปน เหต ให ความ ดน โลหต ยง คง สง อย (Andren et al., 1980)

ขณะ เดยวกน ม หลาย งาน วจย ท สรป วาการ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง และ ภาวะ ความ ดน โลหต สง ไมม ความ สมพนธ กน (Inoue, Laskar & Harada, 2005; Wu et al., 1996) เชน การ ศกษา ใน พนกงาน ชาย ท สมผส เสยง ดง ใน ประเทศ ญปน โดย แบง การ สมผส เสยง ดง ออก เปน 3 กลม คอ กลม ท สมผส เสยง ดง ระดบ 85 – 115 เดซ เบล เอ นอย กวา 85 เดซ เบล เอ และ กลม ท ไมม การ สมผส เสยง ดง (ทำงาน ใน สวน สำนกงาน) พบ วา ทง สาม กลม ไมม ความ แตก ตาง กน ใน เรอง ของ ความ ดน โลหต โดย เปรยบ เทยบ ความ ดน โลหต ใน ปจจบน กบ เมอ 10 ป ท แลว พบ วา ไมม การ เพม ขน ของ ความ ดน โลหต อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต และ เมอ เปรยบ เทยบ ความ ดน โลหต ใน กลม คน ท สญ เสย การ ไดยน กบ คน ท การ ไดยน ปกต พบ วา ไมม ความ แตก ตาง กน (Hirai et al., 1991) หรอ การ ศกษา ใน ประเทศ อสราเอล ของ Kristal-Boneh, E. และ คณะ เกยว กบ การ สมผส เสยง ดง แบบ ฉบ พลน และ เรอรง ภาวะ ความ ดน โลหต สง และ อตรา การ เตน ของ หวใจ ซง ก พบ วา ปจจย ดง กลาว ไมม ความ สมพนธ กน (Kristal, Melamed, Harari & Green, 1995)

รายงาน การ วจย ท เกยวของ กบ การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง และ ภาวะ ความ ดน โลหต สง แตก ตาง กน ใน แตละ ประเทศ ทงน เนอง มา จาก ลกษณะ กลม ประชากร ตวอยาง (อาย เพศ โรค ประจำ ตว ลกษณะ งาน ท สมผส เสยง ดง เปนตน) จำนวน ประชากร ท ศกษา รป แบบ การ ทดลอง วธ การ เกบ ขอมล รวม ถง ตวแปร กวน ตางๆ (confounder)

Research Article



อยางไร กตาม ใน การ ศกษา น ผ ทำการ ศกษา เหน วา จด ออน ท สำคญ ประการ หนง ของ การ ศกษา น คอ การ ศกษา ครง น เปนการ เกบ ขอมล ผล การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน ของ พนกงาน ท เขา รบ การ ตรวจ ท คลนก อาชว เวชศาสตร โรง พยาบาล นพ รตน ราชธาน ซง เปนการ รวบรวม ขอมล จาก เวช ระเบยน ทงหมด จง ได ขอมล ไม ครบ ถวน เปน จำนวน มาก ทำให ตอง ตด กลม ท ม ขอมล ไม ครบ ออก จาก การ ศกษา นอกจาก นน ขอมล ท ได ยง ไม ครอบคลม ปจจย ตางๆ ท ม ผล ตอ ภาวะ ความ ดน โลหต สง และ การ เกด โรคประสาท ห เสอม จาก การ สมผส เสยง ดง เชน ประวต โรค ทาง พนธกรรม ใน ครอบครว ประวตการ ดม สรา นำ หนก สวน สง การ บรโภค เกลอ มาก เกน ไป ผล การ ตรวจ ไข มน ใน เลอด ประวต อาการ หรอ โรค ทาง ห อนๆ ผล การ ตรวจ วด ระดบ เสยง ใน ท ทำงาน ระยะ เวลา การ ทำงาน ท ตอง สมผส เสยง ดง การ สมผส เสยง ดง นอก งาน เชน การ เทยว สถาน บนเทง การ ฟง เพลง จาก เครอง เลน วทย แบบ พก พา เปนตน จง ทำให ไม สามารถ ควบคม ตวแปร กวน เหลา น ได ดง นน การ สราง แบบสอบถาม ท ม ราย ละเอยด ของ ตวแปร ตางๆ โดย ให พนกงาน ตอบ ดวย ตนเอง นา จะ ทำให สามารถ เกบ ขอมล ได ครบ ถวน และ ครอบคลม ปจจย ท ตองการ ศกษา ได มาก ขน

สำหรบ ขอด ของ การ ศกษา น คอ กลม ตวอยาง เขา รบ การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน ท คลนก อาชว เวชศาสตร และ ตรวจ ใน หอง ตรวจ การ ไดยน (sound proof room) ซง ม การ ตรวจ วด ระดบ เสยง ภายใน หอง ตาม มาตรฐาน ของ ANSI S3.1 – 1960 และ ตรวจ โดย พยาบาล อาชว อนามย ท ผาน หลกสตร การ ใช เครอง มอ ใน การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน จง ทำให ผล การ ตรวจ สมรรถภาพ การ ไดยน ม ความ นา เชอ ถอ และ ผล การ ศกษา พบ ความ สมพนธ ระหวาง การ สญ เสย การ ไดยน ท ความถ สง กบ ความ ดน โลหต ขณะ หวใจ คลาย ตว ซง สอดคลอง กบ การ ศกษา ใน ตาง ประเทศ

ขอสรปและขอเสนอแนะการ ท พนกงาน ตอง สมผส เสยง ดง ใน ท ทำงาน เปน

ระยะ เวลา นาน ตอ เนอง กน นอกจาก จะ ตอง เฝา ระวง เรอง โรคประสาท ห เสอม แลว ควร คนหา ปญหา สขภาพ ดาน อนๆ ท เกด จาก การ สมผส เสยง ดง ดวย เชน โรค หวใจ และ หลอด เลอด ความเครยด เปนตน โดย เฉพาะ ภาวะ ความ ดน โลหต สง เปน ปญหา สขภาพ ซง ปจจบน พบ ใน คน อาย นอย โดย เฉพาะ ใน คน วย ทำงาน หรอ อาย นอย กวา 35 ป (Zhang et al., 2012) โดย มก ตรวจ พบ จาก การ ตรวจ สขภาพ ประจำ ป หรอ เขา รบ การ รกษา พยาบาล ดวย อาการ อน แลว ตรวจ พบ ภาวะ ความ ดน โลหต สง รวม ดวย ดง นน ควร ทำการ เฝา ระวง คด กรอง

พนกงาน ท ม ความ เสยง ซก ประวต ตรวจ รางกาย ประจำ ป หาก พบ ความ ผด ปกต ควร สง ปรกษา แพทย เพอ รบ การ รกษา และ เฝา ตดตาม ผลอ ยาง ใกล ชด รวม ทง หา มาตรการ ปองกน ปญหา ท จะ เกด ขน หรอ ปองกน ไม ให ความ ผด ปกต ท เกด ขน ทว ความ รนแรง โดย เรม จาก การ ปรบปรง สภาพ แวดลอม ใน การ ทำงาน ม ให ม เสยง ดง เกน กวา ท กฎหมาย กำหนด หาก สถาน ประกอบ การ ม เสยง ดง เกน 85 เดซ เบล เอ ควร ทำ โครงการ อนรกษ การ ไดยน การ ควบคม ทาง วศวกรรม เชน ปรบ เปลยน เครองจกร ใน การ ผลต ทำ ท ครอบ แหลง กำเนด เสยง การ บำรง รกษา เครอง มอ และ อปกรณ เปนตน อบรม และ ให ความ ร แก พนกงาน เกยว กบ ผลก ระ ทบ จาก การ สมผส เสยง ดง ควร ใหการ สนบสนน และ สง เสรม พนกงาน ใน การ สวม ใส อปกรณ ปองกน สวน บคคล เชน ท อด ห ท ครอบ ห เปนตน

10.กตตกรรมประกาศขอ ขอบคณ พน ตร นาย แพทย ว ชร โอ นพรตน วบล

นาย แพทย ปฏบต งาน ประจำ กอง แพทย สำนกงาน สนบสนน หนวย บญชาการ ทหาร พฒนา กอง บญชาการ กองทพ ไทย และ นาย แพทย เปรม ยศ เปยม นธ กล แพทย อาชว เวชศาสตร โรง พยาบาล ศนย นครปฐม ท ได ให คำ แนะนำ ใน การ แกไข ปรบปรง รวม ถง ขอคด เหน อน เปน ประโยชน คณ น จร ย ปอ ประสทธ พยาบาล อาชว อนามย และ เจา หนาท คลนก อาชว เวชศาสตร ทก ทาน ท ได ประสาน งาน และ เออเฟอ ใน สวน ของ ขอมล ทำให การ ศกษา สำเรจ ลลวง ไป ได ดวย ด

เอกสารอางองวชต ชว เรอง โรจน (2544) การ สญ เสย การ ไดยน.

กรงเทพมหานคร: โฮ ล สต ก พบลช ชง.สมาคม ความ ดน โลหต สง แหง ประเทศไทย (2012) แนวทาง

การ รกษา โรค ความ ดน โลหต สง ใน เวช ปฏบตทวไป พ.ศ. 2555. Retrieved October 8, 2013, from http://www.thaihypertension.org/guideline.html

ส นนทา พล ปถพ และ จรส โชค สวรรณ กจ (2554) ตำรา อาชว เวชศาสตร. กรงเทพมหานคร: โรง พมพ ราชทณฑ.

เสาวรส อศว วเชยร จนดา (2543) โรค ห. กรงเทพมหานคร: โฮ ล สต ก พบลช ชง.




Andren, L., Hansson, L., Bjorkman, M., & Jonsson, A. (1980). Noise as a contributory factor in the development of elevated arterial pressure: A study of the mechanisms by which noise may raise blood pressure in man. Acta Med Scand, 207 (6), 493 – 498.

Chang, T.Y., Liu, C.S., Huang, K.H., Chen, R.Y., Lai, J.S., & Bao, B.Y. (2011). High-frequency hearing loss, occupational noise exposure and hypertension: A cross-sectional study in male workers. Environ Health, 10, 35.

Gan, W.Q., Davies, H.W., & Demers, P.A. (2011). Exposure to occupational noise and cardio-vascular disease in the United States: The National Health and Nutrition Examination Survey 1999 – 2004. Occup Environ Med, 68 (3), 183 – 190.

Hirai, A., Takata, M., Mikawa, M., Yasumoto, K., Iida, H., Sasayama, S., & Kagamimori, S. (1991). Prolonged exposure to industrial noise causes hearing loss but not high blood pressure: A study of 2124 factory laborers in Japan. J Hypertens, 9 (11), 1069 – 1073.

Inoue, M., Laskar, M.S., & Harada, N. (2005). Cross-sectional study on occupational noise and hypertension in the workplace. Arch Environ Occup Health, 60 (2), 106 – 110.

Ising, H., & Kruppa, B. (2004). Health effects caused by noise: Evidence in the literature from the past 25 years. Noise Health, 6 (22), 5 – 13.

Koh, David. (2011). Auditory Disorders. In K.T. David Koh (Ed.), Textbook of Occupational Medicine Practice (3rd Edition). Singapore: World Scientifific Publishing Company.

Kristal-Boneh, E., Melamed, S., Harari, G., & Green, M.S. (1995). Acute and chronic effects of noise exposure on blood pressure and heart rate among industrial employees: The Cordis Study. Arch Environ Health, 50 (4), 298 – 304.

Mancia, G., Fagard, R., Narkiewicz, K., Redon, J., Zanchetti, A., Bohm, M., & Zannad, F. (2013). 2013 ESH/ESC Guidelines for the management of arterial hypertension: the Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC). J Hypertens, 31 (7), 1281 – 1357.

Narlawar, U.W., Surjuse, B.G., & Thakre, S.S. (2006). Hypertension and hearing impairment in workers of iron and steel industry. Indian J Physiol Pharmacol, 50 (1), 60 – 66.

Nelson, D.I., Nelson, R.Y., Concha-Barrientos, M., & Fingerhut, M. (2005). The global burden of occupational noise-induced hearing loss. Am J Ind Med, 48 (6), 446 – 458.

Passchier-Vermeer, W., & Passchier, W.F. (2000). Noise exposure and public health. Environ Health Perspect, 108 Suppl 1, 123 – 131.

Penney, P.J., & Earl, C.E. (2004). Occupational noise and effects on blood pressure: Exploring the relationship of hypertension and noise exposure in workers. AAOHN J, 52 (11), 476 – 480.

Pouryaghoub, G., Mehrdad, R., & Mohammadi, S. (2007). Interaction of smoking and occupational noise exposure on hearing loss: A cross- sectional study. BMC Public Health, 7, 137.

Spreng, M. (2000). Central nervous system activation by noise. Noise Health, 2 (7), 49 – 58.

Wu, T.N., Shen, C.Y., Ko, K.N., Guu, C.F., Gau, H.J., Lai, J.S., & Chang, P.Y. (1996). Occupational lead exposure and blood pressure. Int J Epidemiol, 25 (4), 791 – 796.

Zhang, W.S., Zhou, H., Xiao, L.W., Wu, L., Wang, Z., He, G.Q., & Luo, X.L. (2012). A study on the relationship between hearing impairment and blood pressure and hypertension in workers occupationally exposed to noise. Zhonghua Lao Dong Wei Sheng Zhi Ye Bing Za Zhi, 30 (7), 517 – 520.

Research Article



บทคดยองานวจยน เปนการศกษาเชงวเคราะหแบบภาค

ตดขวางเพอศกษาอาการทางผวหนงและปจจยทมความ

สมพนธตออาการทางผวหนงของกลมเกษตรกรผปลก

ผกกระเฉด เขตอำาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ เกบ

รวบรวมขอมลโดยเลอกแบบเจาะจงในประชากรตวอยาง 2

กลมคอ กลมเกษตรกร 35 คน และกลมเปรยบเทยบ 35

คน โดยใชแบบสำารวจขอมลซงแบงเปน 3 สวนคอ ขอมล

สวนบคคล อาการและอาการทางผวหนง และพฤตกรรม

ความปลอดภยในการทำางาน

ผลการศกษาพบวา กลมเกษตรกรสวนใหญเปน

เพศชาย อยในวยแรงงาน เรยนจบประถมศกษา มอายงาน

เฉลย 20 ป มพฤตกรรมความปลอดภยในการทำางานทไม

เหมาะสม ไดแก การไมอาบนำาหลงเลกงานทนท การไมใช

อปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล และการกำาจด

ภาชนะบรรจสารเคมไมถกวธ กลมเกษตรกรมอาการทาง

ผวหนงรอยละ 25.7 โดยลกษณะทพบมากทสดคอ ตมนน

แดงทผวหนง มกเกดขนหลงการทำางาน 1 - 2 วนและเปน

อยนาน 1 - 2 สปดาห อยางไรกตามไมพบอาการทางผวหนง

ในกลมเปรยบเทยบ ดวยเหตนการเกดอาการทางผวหนงม

ความสมพนธอยางมนยสำาคญ (Chi-square, p < 0.05)

กบอาชพเกษตรกรปลกผกกระเฉด นอกจากน เมอทดสอบ

ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลและพฤตกรรม

ความปลอดภยในการทำางานของเกษตรกรปลกผกกระเฉด

กบอาการทางผวหนงพบวาพฤตกรรมการอาบนำาหลง

เลกงาน คณภาพแหลงนำาอปโภค และการจดการภาชนะบรรจ

สารเคมมความสมพนธกบการเกดอาการทางผวหนง

อยางมนยสำาคญทางสถต (Chi-square, p < 0.05)

ดงนน จงควรเรงสรางความตระหนกและสงเสรมพฤตกรรม

ความปลอดภยในการใชสารเคมกำาจดศตรพชในเกษตรกร

กลมปลกผกกระเฉด

คำ�สำ�คญ: เกษตรกรปลกผกกระเฉด/อาการทาง

ผวหนง/สารเคมกำาจดศตรพช/พฤตกรรมความปลอดภย

ในการทำางาน

ปจจยทมความสมพนธตออาการทางผวหนงของกลมเกษตรกร

ปลกผกกระเฉด ในเขตอำาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ

ชนมอาภา ภคสขไพบลย

การจดการอนามยสงแวดลอมและความปลอดภย คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผชวยศาสตราจารย ดร.เพญศร วจฉละญาณ Ph.D. (Environment Management)

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร




AbstractThis study was a cross-sectional study to

determine the skin symptoms and factors affecting

skin symptoms among famers planting mimosa

in Bangplee, Samutprakan Province. Data were

collected by purposive sampling in two types of

population. One was the farmer group with 35

subjects and the other was the comparison group of

35 subjects likewise. The survey form was divided

into 3 parts including personal information, sign

and symptoms of skin, and safety behaviors. The

results showed that farmer group was mostly male

in working age with education level at elementary

school. They had been working for averaging of 20

years. Most of them behaved un-safely including

not washing themselves after working, not wearing

personal protective equipment, and inappropriate

disposal of chemical container. About 25.7% of the

farmer group had skin symptoms which mostly was

red blister skin. The symptoms usually occurred

1 - 2 days after working and remained for one to

two weeks. However, there was no skin symptoms

found in comparison group. Accordingly, the skin

symptoms were related significantly (Chi-square,

p < 0.05) to farmer planting mimosa group.

Eventually, effect of personal factors and safe

working behaviors on skin symptoms among the

farmer group had been determined. The result

revealed that washing after working, quality of water

used and disposal of chemical container were related

to skin symptoms of the farmer group significantly

(Chi-square, p < 0.05). Therefore, awareness

and safe working behaviors especially safety in

pesticide use should be expeditiously promoted

among the farmer planting mimosa.

Keywords: Farmer planting mimosa/Skin

symptoms/Pesticides/Safe-working behaviors

1. บทนำ�การใชเทคโนโลยและสารเคมเพอเพมผลผลตทาง

การเกษตรของเกษตรกรไทยเปนทรบรของสงคมมานาน

อกทงเปนททราบดถงอนตรายและพษภยตางๆ จากการใช

เทคโนโลยและสารเคมเหลาน ปจจยหนงทมความสำาคญ

ตอการเกดอนตรายหรอผลกระทบทางสขภาพของเกษตรกร

คอ ความร ความเขาใจในเทคโนโลยและสารเคม โดยเฉพาะ

อยางยงสารเคมกำาจดศตรพชทถกนำามาใชในการเกษตร

ดงจะเหนไดจากการสำารวจและวจยจากหลายหนวยงาน

อดลย ศรนนทะ และคณะ (2543) ศกษาการปองกนตนเอง

ของเกษตรกรผใชสารเคมกำาจดศตรพชอำาเภอโนนสะอาด

จงหวดอดรธาน พบวา เกษตรกรยงมพฤตกรรมทไมเหมาะสม

ทงในระหวางเตรยม ขณะใช และหลงการใชสารกำาจด

ศตรพช จากการศกษาของสมเกยรต ศรรตนพฤกษ (2546)

ระบวา สงคกคามสขภาพทสำาคญอนดบแรกๆ ของเกษตรกร

ไดแก การทำางานกลางแดด ลกษณะทาทางการทำางานทกอ

ใหเกดปญหาตอระบบกระดกและกลามเนอ ปญหาทางดาน

อบตเหตและความปลอดภยในการทำางาน ปญหาการใชสารเคม

กำาจดศตรพชและพฤตกรรมการใชสารเคมทไมเหมาะสม

และจากการศกษาของยวยงค จนทรวจตร และคณะ (2549)

พบวา ผลกระทบตอสขภาพจากการใชสารเคมกำาจดศตรพช

ของเกษตรกรกลมตวอยาง ไดแก มเหงอออกมาก ปวดเมอย

กลามเนอ ออนเพลย เวยนศรษะ ผนแพคน หายใจไมสะดวก

ชาทมอ เทาและปวดศรษะ นอกจากนผลการศกษาความชก

ของอาการจากพษสารเคมกำาจดศตรพชในพนทสาธารณสข

เขต 13 ป 2551 - 2552 โดยนนทนา แตประเสรฐ และ

คณะ (2553) พบวา เกษตรกรไทยมการสมผสสารเคมกำาจด

ศตรพชเปนระยะเวลานานเฉลยประมาณ 10 ป พบอาการ

แพแบบเฉยบพลนแตไมรนแรงในทกระบบของรางกาย ทงน

สารกลมออรกาโนฟอสฟอรสทใชในการเกษตรมระยะเวลา

การเกดโรคและกอใหเกดภาวะความเปนพษเฉยบพลนใน

ชวงเวลาแตกตางกน อาจจะเรวในเวลาเพยง 15 นาท หรอ

นานถง 24 ชวโมง โดยสวนใหญมกกอใหเกดอาการเปนพษใน

ชวงประมาณ 8 ชวโมงแรก (วนย วนานกล, 2552: 42 - 49)

อาการทางผวหนงหรอความผดปกตทางผวหนงของ

เกษตรกรทพบไดมตงแต ผวหนงแหงมผนคนเลกนอยไป

จนถงผวแตกเปนแผลเลอดออกเปนๆ หายๆ โดยเฉพาะเมอ

มการอกเสบรนแรงและหรอเรอรง สาเหตของความผดปกต

Research Article



ทางผวหนงมหลายสาเหต ซงมทงสาเหตภายในและสาเหต

ภายนอกรางกาย (ประณต สจจเจรญพงษ, 2553) สารเคม

หลายชนดอาจทำาปฏกรยากบผวหนงทำาใหเกดการอกเสบได

สมาคมแพทยแหงประเทศสหรฐอเมรกา (American

Medical Association; AMA) ไดใหคำานยามไววา โรค

ผวหนงจากการประกอบอาชพคอ โรคผวหนงทเกดขนหรอ

เปนมากขนหลงจากการทำางาน โดยทสารหรอกระบวนการ

ทใชในการทำางานเปนสาเหต อาจเปนสาเหตโดยตรงหรอ

โดยออมกได (สวรากร โอภาสวงศ, 2543: 453) จากการ

ศกษาทางระบาดวทยาของสนธยา พรงลำาภ และวชต ลนตพงษ

(2542: 570) พบวา โรคผวหนงเหตอาชพมอบตการณ

สงสดถงรอยละ 50 ของบรรดาโรคเหตอาชพทงหมด

โรคผวหนงชนดผนผวหนงอกเสบจากการสมผส (Contact

Dermatitis) มความชกประมาณรอยละ 90 ของโรค

ผวหนงเหตอาชพทงหมด โดยประมาณรอยละ 75 เปนชนด

ผนระคายจากการสมผส (Irritant Contact Dermatitis)

และประมาณรอยละ 25 เปนผนแพสมผส (Allergic

Contact Dermatitis) และจากสถตของคณะกรรมการ

อาชวอนามยและความปลอดภย (The Occupational

Safety and Health Administration; OSHA)

โรคผวหนงทพบเกดจากการสมผสสารเคม ทำาใหเกด

โรคผวหนงอกเสบชนดผนผวหนงอกเสบจากการสมผส

(สวรากร โอภาสวงศ, 2543: 453)

ภ�พท 1 การเกบผกในบอผกกระเฉดและการกำาผกกอนสงขาย

เขตอำาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ เปนแหลง

ผลตผกกระเฉดใหญแหงหนงของประเทศมพนทเพาะปลก

มากกวา 1,500 ไร ซงการปลกผกกระเฉด ตองคอยรกษา

ระดบนำาทระดบความลก 60 เซนตเมตร ตลอดระยะเวลา

ของการเพาะปลกจนเสรจสนการเกบเกยวครงสดทาย การ

บำารงรกษาผกกระเฉดโดยใสปย ฉดฮอรโมนและอาหารเสรม

ทกสปดาหกอนการเกบเกยว 5 - 6 วน ซงสามารถเกบเกยว

ผลผลตได 11 - 12 ครง หลงจากเกบยอดแลว จะไลแหน

ออกจากรองผก ใสปยบำารงตนและฉดสารกำาจดแมลง ไดแก

สารกลมออรกาโนฟอสฟอรส ออรกาโนคลอรน คารบาเมต

ไพรทรอยด และกลมอนๆ มากกวา 1 ประเภท ซงมกดำาเนน

การโดยเจาของบอผกเอง ในการเกบผกแตละครงมการแบง

แรงงานออกเปน 2 กลมคอ กลมททำาหนาทในการเกบผก

ในแปลง ซงตองแชลำาตวทอนลางอยในนำาตงแตเรมเกบ




จนสนสดขนตอนคอ การตแหน กลมท 2 คอ กลมททำาการ

กำาผกอยรมบอ ซงตองทำาหนาททงการนำาผกกระเฉดมาลาง

และแยกมดเปนกำา (ดงภาพท 1)

รายงานการสำารวจอาการทางผวหนงของกลม

เกษตรกรในตำาบลหนองปรอ อำาเภอบางพล จงหวด

สมทรปราการ ของกฤษฎาภรณ ศรสวรรณ และคณะ (2552)

พบวา เกษตรกรทมโอกาสสมผสสารกำาจดแมลงมอาการทาง

ผวหนงถงรอยละ 70.45 โดยบรเวณทมอาการทางผวหนง

มากทสดคอ บรเวณแขน และจากผลการศกษาของปางกเพญ

เหลองเอกทน และศรลกษณ วงษวจตสข (2553) ยนยนวา

เกษตรกรในตำาบลหนองปรอสวนใหญปลกผกกระเฉดและใช

สารกำาจดศตรพชกลมกำาจดแมลง โดยรอยละ 71.5 มอาการ

ทางผวหนงโดยในจำานวนผทมอาการทางผวหนงเกดจากการ

สมผสสารกำาจดศตรพชรอยละ 70.5 อาการทพบมากทสด

คอ อาการคนผวหนงบรเวณแขนและมอ การศกษาครงนม

วตถประสงคเพอศกษาอาการทางผวหนงและปจจยทมความ

สมพนธตออาการทางผวหนงในกลมเกษตรกรกลมปลกผก

กระเฉด อำาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ

2. วธดำ�เนนก�รวจยการวจยในครงนเปนสวนหนงของการศกษาวจย

เรอง ความสมพนธของการรบสมผสสารเคมกำาจดศตรพช

กบการอาการทางผวหนงในกลมเกษตรกรปลกผกกระเฉด

ในเขตอำาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ การศกษาเปน

แบบตดขวาง ณ ชวงเวลาหนง (Cross Sectional Study)

โดยกำาหนดใหทำาการศกษาประชากรตวอยางจำานวน 2 กลม

ทำาการคดเลอกประชากรตวอยาง โดยวธการสมแบบเจาะจง

กลมละ 35 คนคอ กลมเกษตรกรปลกผกกระเฉด ซงทำา

หนาทเกบผกในบอผกกระเฉด (ตอไปเรยกวา กลมเกษตรกร)

เลอกเกบในผททำาการลงเกบผกในบอ สวนกลมเปรยบเทยบ

เปนประชากรทอาศยอยในเขตพนทชมชนดงกลาวแตมได

ประกอบอาชพทเกยวของกบการปลกผกกระเฉด (ตอไป

เรยกวา กลมเปรยบเทยบ) มความใกลเคยงดานอาย เพศ

หรอการศกษากบกลมเกษตรกร อยางหนงอยางใดมากทสด

1) การหาขนาดของกลมตวอยาง ใชตามหลกสถต

(Statistical Rules of Thumb) ของเจอรลด แวน เบลล

(Gerald Van Belle) ซงไดกลมตวอยาง จำานวน 30 ตวอยาง

ตอ 1 ประเภทของการเกบตวอยางและเผอการออกกลางคน

(Exclusion) ทอาจเกดขนได จงเพมจำานวนประชากร 5 คน

ตอ 1 ประเภท ดงนน ทำาการเกบตวอยางจำานวน 35 คนตอ

1 ประเภทกลมตวอยาง

2) การเกบรวบรวมขอมล ทำาในชวงเดอนธนวาคม

2555 - มนาคม 2556 ดวยวธการสำารวจขอมลโดยผวจย

ซงแบงออกเปน 3 สวนคอ (1) ขอมลสวนบคคลของผตอบ

แบบสำารวจ จำานวน 10 ขอ ประกอบดวย เพศ อาย ระดบ

การศกษา อาชพ ระยะเวลาในการทำางาน สถานททำางาน

ประวตการแพยา ประวตการเจบปวย ลกษณะงานททำา และ

ระยะเวลาททำางานในแตละวน (2) อาการและอาการแสดง

ทางผวหนง จำานวน 4 ขอ ประกอบดวย ลกษณะอาการทาง

ผวหนงทพบ ระยะเวลาทพบอาการทางผวหนง ระยะเวลา

ทมอาการทางผวหนง และการรกษา (3) พฤตกรรมความ

ปลอดภยในการทำางาน จำานวน 13 ขอ ประกอบดวย การ

สบบหร การดมสรา การลางมอ การอาบนำา การทานของวาง

การใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล (ถงมอ

รองเทา) แหลงนำาสำาหรบอปโภค การจดการภาชนะบรรจ

สารเคม และการรบรการใชสารเคมของกลมเกษตรกร

3) การวเคราะหขอมล ใชสถตเชงพรรณนา เพอ

แสดงลกษณะของประชากร และสถตเพอทดสอบความ

สมพนธของขอมลคอ การทดสอบไคสแควร (Chi-Square

Test) ทระดบความเชอมน 0.05

4) การวจยนผานการอนมตจากคณะกรรมการ

จรยธรรมการวจยในมนษย คณะสาธารณสขศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร และไดรบการรบรองเมอวนท 11

สงหาคม 2554 หนงสอรบรองเลขท 032/2554 ผทสมครใจ

เขารวมโครงการไดรบหนงสอยนยอมตนใหทำาการวจยเพอ

ลงนามทกราย

3. ผลก�รวจยกลมตวอยางเกษตรกรททำาการศกษาในครงนม

จำานวน 35 คน สวนใหญรอยละ 65.7 เปนเพศชาย เปนผอย

ในวยทำางาน โดยมอายเฉลยอยท 45 ป อายสงสด 70 ป และ

อายตำาสด 23 ป รอยละ 65.7 มการศกษาในระดบประถม

ศกษา โดยมอายงานเฉลยอยท 20 ป และรอยละ 80 ของ

เกษตรกร เปนเจาของบอผกกระเฉด มหนาททงในการเตรยม

บอ ฉดพนยาฆาแมลงและเกบผกในบอ สวนทเหลอรอยละ

20 เปนลกจางทจะทำาหนาทเกบผกในบอผกเพยงอยางเดยว

กลมเปรยบเทยบโดยสวนใหญเปนเพศหญง คดเปน

รอยละ 54.28 เปนผอยในวยทำางาน มอายเฉลยอยท 50 ป

Research Article



อายสงสด 85 ป และอายตำาสด 16 ป มระดบการศกษาอย

ในระดบชนประถมศกษาเชนเดยวกบกลมเกษตรกร โดย

มอายงานเฉลยอยท 10 ป และสวนใหญมอาชพรบจางทวไป

รอยละ 42.9 รองลงมา คอ อาชพแมบาน รอยละ 31.4

ดงแสดงในตารางท 1

ต�ร�งท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยางในพนทศกษา

ขอมลทวไปกลมเกษตรกร กลมเปรยบเทยบ

จำ�นวน รอยละ ตำ�สด สงสด เฉลย จำ�นวน รอยละ ตำ�สด สงสด เฉลย

เพศ

- ชาย

- หญง

23

12

65.7

34.3

16

19

45.72

54.28

อาย

- < 35 ป

- 36 - 50 ป

- > 50 ป

6

19

10

17.14

54.28

28.58

23 70 45

5

17

13

14.28

48.57

37.15

ระดบการศกษา

- ประถมศกษา

- มธยมศกษา

- สงกวามธยม

23

11

1

65.7

31.4

2.9

27

6

2

77.14

17.14

5.72

ระยะเวลาทำางาน

- ≤< 10 ป

- > 10 ป

9

26

25.71

74.29

1.00 56 20

19

16

54.29

45.71

การสำารวจอาการทางผวหนงในกลมตวอยางพบวา

กลมเกษตรกรจำานวน 9 คน ใน 35 คน มอาการทางผวหนง

คดเปนรอยละ 25.7 โดยพบอาการทางผวหนงมากทบรเวณ

แขนและขาคอ มตมเปนเมดนนแดงทผวหนง จำานวน 5 คน

รองลงมาคอ รอยแดงเปนปนทผวหนง จำานวน 3 คน และ

ม 1 คน ทพบวา ผวหนงแหงเหนเปนรอยเสนชดเจน ซง

เปนลกษณะอาการทางผวหนงเรอรง (ชชย ตงเลศสมพนธ,

2552) ทงนกลมเกษตรกรใหความคดเหนวา อาการมกจะ

เกดขนหลงจากมการสมผสสารเคม 1 - 2 วน และสวนใหญ

อาการจะเปนอยนาน 1 - 2 สปดาห (รอยละ 88.89) มเพยง

รอยละ 11.1 ทพบวา มอาการเปนระยะเวลานานมากกวา 1

เดอน นอกจากนเกษตรกรสวนใหญใชวธการซอยามาทาเอง

สำาหรบกลมเปรยบเทยบนน จากการสำารวจพบวา ทกคน

ไมมอาการทางผวหนง เมอทำาการทดสอบความสมพนธของ

อาการทางผวหนงกบกลมเกษตรและกลมเปรยบเทยบพบวา

อาการทางผวหนงความสมพนธกบกลมเกษตรกรอยางมนย

สำาคญทางสถต (Chi-square, p < 0.05) รายละเอยด


16 85 50.03

2 32 10.71




ต�ร�งท 2 จำานวนและรอยละของเกษตรกรในพนทศกษา จำาแนกตามอาการทางผวหนง

อ�ก�รท�งผวหนงกลมเกษตรกร กลมเปรยบเทยบ

จำ�นวน รอยละ จำ�นวน รอยละ

ไมพบอาการทางผวหนง

พบอาการทางผวหนง

- รอยแดง

- ตมแดงทผวหนง

- ผวหนงแหง แขงเปนรอยเสนเหนชดเจน

26

9

3

5

1

74.3

25.7

33.33*

55.56*

11.11*

35

-

-

-

-

100

-

-

-

-

Chi - square Df = 1.000 c2 = 10.328 Asymp. Sig. (2-tail) = 0.001

*คดเปนรอยละของผทพบอาการทางผวหนง

การศกษาพฤตกรรมความปลอดภยในการทำางาน ซง

อาจสงผลตอปรมาณการรบสมผสสารเคมกำาจดศตรพชของ

กลมเกษตรกรพบวา กลมเกษตรกรสวนใหญรอยละ 60.0

ไมมการใชหรอใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล

เพยงบางครงในขณะทำางาน มเพยงรอยละ 40.0 ทใชอปกรณ

คมครองความปลอดภยสวนบคคลทกครง เกษตรกรรอยละ

57.1 มพฤตกรรมทำาความสะอาดรางกายหลงเลกงาน

ทนท ในขณะทเกษตรกรจำานวนรอยละ 42.9 มพฤตกรรม

ไมเหมาะสม โดยรอยละ 8.6 ไมอาบนำาหลงเลกงาน และ

รอยละ 34.3 อาบนำาหลงเลกงานบางครง แหลงนำาทใชใน

การอปโภคขณะทำางานพบวา สวนใหญไมมแหลงนำาสำาหรบ

อปโภคหรอมแหลงนำาทไมถกหลกสขาภบาล คดเปนรอยละ

97.1 โดยรอยละ 11.4 ไมมแหลงนำาใชในการอปโภค และ

รอยละ 85.7 มแหลงนำาทไมถกหลกสขาภบาล กลาวคอ ใช

นำาจากบอเลยงปลาในบรเวณใกลเคยง การกำาจดภาชนะบรรจ

สารเคมกำาจดศตรพช รอยละ 97.1 มการกำาจดภาชนะทไม

ถกหลกสขาภบาลคอ การกองไวบนพนดน แลวนำาไปขาย

ใหรถรบซอของเกา และเกษตรกรสวนใหญ รอยละ 68.6 ม

จำานวนชวโมงในการทำางานมากกวา 8 ชวโมง รายละเอยด


ปจจยกลมเกษตรกร

จำ�นวน รอยละ

การใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล

- ไมใชเลยหรอใชบางครง

- ใชทกครง

21

14

60

40

การอาบนำาหลงเลกงานทนท กอนการทำากจวตรประจำาวน

- ไมอาบนำาหรออาบนำาบางครง หลงเลกงาน

- อาบนำาทกครงหลงเลกงาน

15

20

42.9

57.1

ต�ร�งท 3 พฤตกรรมความปลอดภยในการทำางานของกลมเกษตรกร

Research Article



คณภาพของแหลงนำาใชอปโภค

- ไมมแหลงนำาหรอแหลงนำาไมถกหลกสขาภบาล

- มแหลงนำาอปโภคทถกหลกสขาภบาล

34

1

97.1

2.9

การจดการภาชนะบรรจสารเคม

- มการกำาจดไมถกหลกสขาภบาล

- มการกำาจดถกหลกสขาภบาล

34

1

97.1

2.9

จำานวนชวโมงการทำางาน ใน 1 วน

- > 8 ชวโมง

- < 8 ชวโมง

24

11

68.6

31.4

เมอทำาการศกษาวเคราะหความสมพนธระหวาง

ปจจยสวนบคคลและพฤตกรรมความปลอดภยในการทำางาน

ของกลมเกษตรกรกบการเกดอาการทางผวหนง โดยม

รายละเอยดปจจยสวนบคคลและพฤตกรรมความปลอดภย

ในการทำางาน ดงแสดงในตารางท 4 พบวา มปจจย 3 ดาน

ไดแก การอาบนำาหลงเลกงาน คณภาพแหลงนำาอปโภค

และการจดการภาชนะบรรจสารเคม มความสมพนธกบอาการ

ทางผวหนงของกลมเกษตรกรอยางมนยสำาคญทางสถต

(Chi-square, p < 0.05)

ปจจยกลมเกษตรกร

จำ�นวน รอยละ

ต�ร�งท 4 ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลและพฤตกรรมความปลอดภยในการทำางานกบอาการทางผวหนงของ

กลมเกษตรกร

ปจจยสวนบคคลและพฤตกรรมคว�มปลอดภย Df c2 Sig.

อาย 2 3.02 0.221

ระยะเวลาในการทำางาน 1 3.59 0.058

จำานวนชวโมงการทำางานใน 1 วน 1 0.968 0.325

การอาบนำาหลงเลกงาน 1 4.80 0.028

การใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล 1 0.812 0.368

คณภาพแหลงนำาอปโภค 1 10.93 0.001

การจดการภาชนะบรรจสารเคม 1 10.93 0.001

ต�ร�งท 3 (ตอ)




4. อภปร�ยผล4.1 กลมเกษตรกรปลกผกกระเฉดในเขตอำาเภอ

บางพลทเปนกลมตวอยาง ในการศกษาครงนจำานวน 35 คน

ระดบการศกษาสวนใหญอยในระดบประถมศกษา ซงอาจ

เปนสาเหตทำาใหมพฤตกรรมความปลอดภยในการทำางานทไม

เหมาะสม เชน การไมสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภย

สวนบคคลในขณะทำางานหรอสวมใสไมสมำาเสมอ การไม

อาบนำาหลงการทำางานทมการปนเปอนสารเคม ซงลกษณะของ

เกษตรกรในการศกษาครงนมลกษณะใกลเคยงกบผลการ

ศกษาของงานวจยอนๆ คอ สมศร ใจเปยม (2551) ศกษา

เกษตรกรปลกผกในอำาเภอควนเนยง จงหวดสงขลา ณฏฐา

ฐานพานชสกล (2552) ศกษาเกษตรกรปลกพรกในจงหวด

อบลราชธาน กตตพนธ ยงฮะ (2554) ศกษาเกษตรในอำาเภอ

ทาใหม จงหวดจนทบร และนนทนา แตประเสรฐ และคณะ

(2553) ศกษาเกษตรกรในพนทสาธารณสข เขต 13 ป 2551

- 2552 ซงพบวา เกษตรกรสวนใหญมระดบการศกษาอย

ในระดบประถมศกษาและมพฤตกรรมไมสวมใสอปกรณ

คมครองความปลอดภยสวนบคคลหรอใชอปกรณคมครอง

ความปลอดภยสวนบคคลไมเหมาะสมเชนกน รวมทงมการ

กำาจดภาชนะบรรจสารเคมไมถกวธ อยางไรกตาม จากผล

การศกษาของนนทนา แตประเสรฐ และคณะ (2553) พบวา

เกษตรกรสวนใหญจะมพฤตกรรมการอาบนำาทนทหลงเลก

งานถงรอยละ 99.1 ซงสงกวาผลการศกษาในครงน จาก

ลกษณะการทำางานของเกษตรกรซงสวนใหญเปนเจาของ

บอผกกระเฉดตองฉดพนสารเคมกำาจดศตรพชและลงเกบ

ผกในบอผกกระเฉดดวยตนเอง ประกอบทงพฤตกรรมท

ไมเหมาะสมดงกลาว สงผลใหเกษตรกรมโอกาสรบสมผส

สารเคมกำาจดศตรพชขณะปฏบตงาน

4.2 การสำารวจอาการทางผวหนงพบวา เกษตรกรม

อาการทางผวหนงคดเปนรอยละ 25.7 ซงอยในระดบตำากวา

ผลการศกษาของปางกเพญ เหลองเอกทน และศรลกษณ

วงษวจตสข (2553) ซงพบวา เกษตรกรรอยละ 71.5 ม

อาการทางผวหนง โดยความแตกตางของปรมาณรอยละของ

เกษตรกรทมอาการทางผวหนงอาจมผลจากความแตกตางใน

กลมตวอยางของการศกษา ซงปางกเพญและศรลกษณศกษา

ในกลมเกษตรกรทกประเภท มไดจำากดเฉพาะในกลมปลก

ผกกระเฉด ประกอบทงจากขอมลการเขารบการรกษาดวย

อาการทางผวหนงของเกษตรกรในหนวยบรการสาธารณสข

ในตำาบลหนองปรอ อำาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ

(ซงเกษตรกรปลกผกกระเฉดทศกษาในงานวจยนอยในเขต

พนทบรการของหนวยบรการสาธารณสขดงกลาว) พบรอยละ

ของผมอาการผนคนและผวหนงอกเสบจากการแพสารเคม

ลดลง จากรอยละ 9.4 ใน พ.ศ. 2551 เหลอรอยละ 0.34 ใน

พ.ศ. 2555 ของผมารบบรการทงหมด (รายงาน 504 2551

- 2555) นอกจากนยงพบวา พนทการเกษตรในเขตอำาเภอ

บางพลลดลง จากขอมลของสำานกงานเกษตรอำาเภอบางพล

พนทปลกผกกระเฉดใน พ.ศ. 2548 มจำานวน 2,626 ไร แต

ปจจบนใน พ.ศ. 2555 มพนทปลกผกกระเฉดเหลอเพยง

530 ไร อยางไรกตามผลการศกษาของปางกเพญ เหลองเอกทน

และศรลกษณ วงษวจตสข (2553) อาการทางผวหนงใน

กลมเกษตรกรทพบมากทสดคอ อาการคน รอยละ 71.6

รองลงมาคอ ผนแดง รอยละ 46.6 สผวเปลยน รอยละ 23.9

ผวหนงหยาบกราน รอยละ 19.3 ตมแดงพอง รอยละ 15.9

ผวหนงเปอย รอยละ 2.3 และแผลเรอรง รอยละ 0.6 ในขณะ

ทผลการศกษาในครงนพบวา เกษตรกรมอาการทางผวหนง

ทมลกษณะของแผลเรอรงเพมขน (รอยละ 11.11) รวมทง

มอาการตมแดงทผวหนงเพมขนเชนกน (รอยละ 55.56) ซง

อาจมผลมาจากการรบสมผสสารเคมมาอยางตอเนองและ

เปนระยะเวลานาน

4.3 อาการทางผวหนงมความสมพนธกบกลม

เกษตรกรอยางมนยสำาคญทางสถต แสดงใหเหนวาความ

แตกตางกนของกลมเกษตรกรและกลมเปรยบเทยบมผลตอ

อาการทางผวหนงของทงสองกลม ซงอาจเกดจากลกษณะงาน

ทแตกตางระหวางประชากรทงสองกลมน เกษตรกรมลกษณะ

การทำางานทตองมการลงไปแชอยในนำา หรอรางกายเปยกจาก

การทำาการเกบผกกระเฉดทปลกอยในบอนำา ลกษณะงานท

ผวหนงสมผสกบนำาและอยทามกลางแสงแดดเปนระยะเวลา

นานจะทำาใหความสามารถในการดดซมของผวหนงเพมขน

(Kelly Johnstone et al., 2550) และสามารถรบสารเคม

ไดงายขน จงงายตอการเกดอาการทางผวหนง ในขณะทกลม

เปรยบเทยบมลกษณะงานททำาแตกตางกน อยางไรกตาม

ผลการศกษาครงน แตกตางจากการศกษาของปางกเพญ

เหลองเอกทน และศรลกษณ วงษวจตสข (2553) ซงระบวา

กลมเกษตรกรทแมวา จะไมมการสมผสสารเคมยงตรวจพบวา

มอาการทางผวหนงรอยละ 29.6 แตผลการศกษาดงกลาว

ไมสามารถสรปไดวากลมทไมมการสมผสสารเคมโดยตรง

จากการทำางานอาจไมไดรบสมผสสารเคมจากวถทางอน

Research Article



4.4 พฤตกรรมความปลอดภยในการทำางาน 3 ดานท

มความสมพนธอยางมนยสำาคญตอการเกดอาการทางผวหนง

ของกลมเกษตรกร ไดแก การอาบนำาหลงเลกงาน คณภาพ

แหลงนำาในการอปโภค และการจดการภาชนะบรรจสารเคม

หากพจารณาจากพฤตกรรมดงกลาว การอาบนำาหลงเลกงาน

และการมแหลงนำาทสะอาดใชในการอาบนำาทนทหลงเลกงาน

จะชวยลดโอกาสทเกษตรกรจะรบสมผสสารเคมลงไดเปน

อยางด โดยผลการศกษาสอดคลองกบผลการศกษาของ

สมศกด อนทมาต (2552) ในอำาเภอธาตพนม จงหวดนครพนม

ซงแสดงใหเหนวา ปรมาณการไดรบสมผสสารเคมนอกจาก

จะขนอยกบลกษณะงานทมการใชสารเคมแลว พฤตกรรม

ความปลอดภยในการทำางานทไมเหมาะสมดงกลาว อาจ

สงผลใหมโอกาสสมผสสารเคมมากขน อยางไรกตาม ผลการ

ศกษาในครงนพบวา ปจจยสวนบคคล ดานอาย ระยะเวลา

ในการทำางาน จำานวนชวโมงการทำางานใน 1 วน และการ

ใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลไมมความ

สมพนธกบอาการทางผวหนง ซงแตกตางจากผลการศกษา

ของ Karalliedde et al. (2548) ซงระบวา การเกดอาการ

ทางผวหนงเกดขนเมอมการสมผสสารทกอใหเกดอาการแพ

ซงขนอยกบปรมาณสารทไดรบ ชนดของสารทไดรบสมผส

บรเวณทรบสมผส ความถในการรบสมผส ระยะเวลาท

รบสมผส และสภาวะสขภาพของผรบสมผส และงานของ

ปางกเพญ เหลองเอกทน และศรลกษณ วงษวจตสข (2553)

ซงพบวาชนดและความถในการใชสารเคมและพฤตกรรมการ

ใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลเปนปจจยทม

ผลตอการเกดอาการทางผวหนง อยางไรกตาม หากพจารณา

อปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลทเหมาะสม

สำาหรบงานเกบผกกระเฉดซงรางกายตองแชอยในนำาเปน

ระยะเวลานาน นอกจากถงมอและรองเทาแลว เกษตรกร

ควรจะตองสวมชดปองกนนำาแบบเตมตว เพอปองกนการ

รบสมผสสารเคมและสารกำาจดศตรพชทอาจปนเปอนในนำา

บอผกกระเฉด

5. สรปเกษตรกรกลมปลกผกกระเฉดมโอกาสรบสมผส

สารเคมกำาจดศตรพชจากการทำาการฉดพนและการทำางาน

โดยการเกบผกในบอ ซงจำาเปนตองแชอยในนำาตลอดระยะเวลา

ทำางานและพบวา กลมเกษตรกรรอยละ 25.7 พบอาการทาง

ผวหนง ลกษณะอาการทพบมากทสดคอ มตมแดงทผวหนง

โดยรอยละ 11.11 ของเกษตรกรทพบอาการทางผวหนง

มลกษณะอาการผวหนงแหง แขงเปนรอยเสนเหนชดเจน

ซงเปนลกษณะอาการทางผวหนงเรอรง อาการทพบมกเกดขน

หลงจากการทำางาน 1 - 2 วน และอาการจะเปนอยนาน

1 - 2 สปดาห ลกษณะทแตกตางกนระหวางกลมเกษตรกร

และกลมเปรยบเทยบมผลตอาการทางผวหนงของทงสอง

กลม และเกษตรกรสวนใหญมพฤตกรรมการทำางานทไม

ปลอดภย พฤตกรรมทมความสมพนธกบอาการทางผวหนง

ของกลมเกษตรกรอยางมนยสำาคญทางสถต (Chi-square,

p < 0.05) คอ การอาบนำาหลงเลกงาน คณภาพแหลงนำาใน

การอปโภคและการจดการภาชนะบรรจสารเคม

6. ขอเสนอแนะจากผลการวจยในครงนพบวา เกษตรกรกลมปลก

ผกกระเฉดยงคงมการใชสารกำาจดศตรพชหลากหลาย

ประเภท โดยสวนใหญคอ กลมออรกาโนฟอสฟอรส ดงนน

จงควรมการรณรงคใหเกษตรกรลดการใชสารกำาจดศตรพช

รวมถงการใหความรเรองสารเคม พษภยของสารเคมประเภท

ตางๆ ทมการใชในการเกษตร นอกจากน ลกษณะการทำางาน

ของเกษตรกรปลกผกกระเฉดเออตอการรบสมผสสารเคม

ไดงายขน ประกอบทงพบวา เกษตรกรยงคงมพฤตกรรม

การทำางานทไมปลอดภย เชน การไมอาบนำาหลงเลกงานทก

ครงทนท เปนตน ดงนน ควรมการใหความร สรางความ

ตระหนกในเรองพฤตกรรมการทำางานทปลอดภย เพอลด

การสมผสสารเคมของเกษตรกร และควรมการศกษาถงการ

เฝาระวงสขภาพของเกษตรกรจากการไดรบสมผสสารกำาจด

ศตรพชในระยะยาว

เอกส�รอ�งองกฤษฎาภรณ ศรสวรรณ รตนาพร ปรพฒน สจตรา กลวงษ

รงนภา ตาเมอง และวราภรณ อาจวชย (2552) การสำารวจอาการทางผวหนงของเกษตรกรในตำาบล หนองปรอ อำาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ. ภาค นพนธปรญญาสาธารณสขศาสตร. มหาวทยาลยหวเฉยว เฉลมพระเกยรต , คณะสาธารณสขศาสตรและ สงแวดลอม, สาขาวชาอาชวอนามยและความปลอดภย.

กตตพนธ ยงฮะ (2554) ปจจยทมความสมพนธกบระดบ เอนไซมโคลนเอสเตอเรส ในเกษตรกรพนทอำาเภอ ท าใหม จ งหวดจนทบร . วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต, มหาวทยาลยบรพา, คณะสาธารณสขศาสตร.




ชชย ตงเลศสมพนธ (2552) ECZEMA. Medical Focus. 1

(9), 23 - 25.

ณฏฐา ฐานพานชสกล (2552) การประเมนความเสยงจาก

การไดรบสมผสสารคลอรไพรฟอส (สารกำาจดศตรพช

กลมออรแกนโนฟอสเฟต) ผานทางผวหนงของเกษตรกร

ผปลกพรก จงหวดอบลราชธาน ประเทศไทย.

วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต,

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, สาขาวชาสาธารณสขศาตร.

นนทนา แตประเสรฐ กลยาณ จนธมา กศล ชนเมองปก

และสมศกด พงภม (2553) ความชกของอาการจากพษ

สารกำาจดศตรพชในพนทสาธารณสข เขต 13 ป 2551

- 2552. สำานกงานปองกนควบคมโรคท 5 นครราชสมา.

สบคนเมอวนท 13 ตลาคม 2553, จาก http://www.

kmddc.go.th

นศราพร เกษสมบรณ นาถธดา วระปรยากร และปตพงษ

เกษสมบรณ (2547) ผลกระทบตอสขภาพจากการใช

สารเคมอนตรายในภาคการเกษตรไทย. มหาวทยาลย

ขอนแกน. สบคนขอมลเมอวนท 9 กนยายน 2553,

จาก http://www.hpp-hia.or.th

ประณต สจจเจรญพงษ (2553) Occupational Dermatoses.

สบคนเมอวนท 6 กนยายน 2553, จาก www.

thaioccmeg.org

ปรยา กลละวณชย สวรากร โอภาสวงศ และประณต

สจจเจรญพงษ (2548) ตำาราโรคผวหนงในเวชปฏบต

ปจจบน. กรงเทพฯ: โฮลสตกพบลชชง.

ปางกเพญ เหลองเอกทน และศรลกษณ วงษวจตสข (2553)

อาการทางผวหนง และปจจยทมผลตอการเกดอาการทาง

ผวหนงในกลมเกษตรกรตำาบลหนองปรอ อำาเภอบางพล

จงหวดสมทรปราการ. วารสารวจยสาธารณสขศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน. 3 (1). สบคนเมอวนท 15

ธนวาคม 2553, จาก http://ph.kku.ac.th

ยวยงค จนทรวจตร อนนท วสทธธนานนท ธนพรรณ

จรรยาศร ชะลอศร แดงเปยม นงเยาว อดมวงศ สชาดา

เหลออาภาพงศ และธาน แกวธรรมานกล (2549)

ปญหาและความตองการเกยวกบการใชสารเคมกำาจด

ศตรพชของเกษตรกร. วารสารพยาบาลสาร. 34 (1),

154 - 162. สบคนเมอวนท 9 กนยายน 2553, จาก

http://www.nurse.cmu.ac.th

วทญา ตนอารย และสามารถ ใจเตย (2553) การประเมน

ผลกระทบสขภาพจากการใชสารเคมทางการเกษตรใน

การปลกพชไร เขตเทศบาลเมองเมองแกนพฒนา อำาเภอ

แมแตง จงหวดเชยงใหม. มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม,

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สาขาวชาวทยาศาสตร

สขภาพและสงแวดลอม.

วนย วนานกล (2552) ภาวะความเปนพษของสาร

ออรกาโนฟอสฟอรสและคารบาเมต. กรงเทพฯ: โครงการ

ตำารารามาธบด คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

สมเกยรต ศรรตนพฤกษ (2546) การพฒนาระบบเฝาระวง

สงคกคามทางดานอาชวอนามยและสงแวดลอม. สบคน

บทคดยอเมอวนท 13 ตลาคม 2553, จาก http://

library.hsri.or.th

สมศร ใจเปยม (2551) การประเมนความเสยงการไดรบ

สมผสสารกำาจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตของ

กลมเกษตรกรผปลกผก (กรณศกษา ตำาบลบางเหรยง

อำาเภอควนเนยง จงหวดสงขลา). วทยานพนธปรญญา

วทยาศาสตรดษฎบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

สาขาวชาการจดการสงแวดลอม (สหสาขาวชา).

อดลย ศรนนทะ สวฒน ถาอปชต ประกายเพชร สาครวงศ

สนรตน ศรนนทะ ไชยยศ ชนวรรณ ทรงวฒ พนหลอมโส

พทยา ภาโนมย และธนศกด ภกดนอน (2543)

การปองกนตนเองของเกษตรกรผใชสารเคมกำาจดศตร

พชอำาเภอโนนสะอาด จงหวดอดรธาน. สบคนเมอ

วนท 6 กนยายน 2553, จาก http://dspace.hsri.or.th

Kelly Johnstene, Michel Capra, Beth Newman.

(2550). Organophosphate Pesticide Exposure

in Agricultural Workers. Human exposure and

risk assessment, Rural Industries Research

and Development Corporation, Australian

Government, 5.

Research Article



การยอยสลายฟนอลในดนตะกอนภายใตสภาวะทใชออกซเจน

Biodegradation of Phenol in Sediment-Slurry under Aerobic Condition

วรญา ทรพยวลาวรรณ

นสตภาควชาจลชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยบรพา

พรพฒน สพรรณพนธ

นสตภาควชาจลชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยบรพา

รองศาสตราจารย ดร.สบณฑต นมรตน Ph.D. (Environmental Science)

ภาควชาจลชววทยาและโครงการวทยาศาสตรสงแวดลอม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยบรพา

รองศาสตราจารย ดร.วรพงศ วฒพนธชย Ph.D. (Aquaculture)

อาจารยประจำาภาควชาวารชศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยบรพา

บทคดยอในการศกษาครงนศกษาถงการยอยสลายฟนอลภาย

ใตสภาวะทใชออกซเจนดวยสารละลายดนตะกอนจากนาขาว

ซงพบวา มการปนเปอนดวยไนเทรต (0.031 มลลโมลาร)

ไนไทรต (0.028 มลลโมลาร) แตไมปนเปอนดวยฟนอลและ

สารพาราไฮดรอกซเบนโซเอต เมอทำาการเตมฟนอลความ

เขมขน 0.1 มลลโมลาร ทเตมครงแรก (วนท 0) และครงท

2 (วนท 6) ลงไปในชดทดลองผลการศกษาพบวาจลนทรย

ในสารละลายดนตะกอนสามารถยอยสลายฟนอลไดหมด

ภายในเวลา 2 วนเทากน สวนเมอเตมฟนอลความเขมขน

0.3 มลลโมลาร พบวา เกดการยอยสลายจนหมดภายใน

ระยะเวลา 5 วน นอกจากนนยงพบการเกดกาซในชดทดลอง

เมอเตมฟนอลความเขมขน 0.1 มลลโมลาร ในครงแรกใน

วนท 1 ของการทดลอง และลดลงตามระยะเวลาของการ

ทดลอง และเมอทำาการคดแยกจลนทรยในดนตะกอนจาก

ชดทดลองคอ Bacillus sp.

คำ�สำ�คญ: ฟนอล/การยอยสลาย/ดนตะกอน/

Bacillus sp.

AbstractBiodegradation of phenol in sediment-slurry

sample from rice paddy was investigated under

aerobic condition in this study. These slurry

samples were contaminated with nitrate (0.031

mM), nitrite (0.028 mM) but not with phenol

or p-hydroxybenzoate. In active experiment, 0.1 mM

of phenol applied at the first time (day 0) and the

second time (day 6) was completely biodegraded

within 2 days. When 0.3 mM of phenol was reapplied

in all treatments, the chemical was completely

biodegraded within 5 days of the experiment. The

gas production was monitored in the active experiment

with 0.1 mM of phenol at the first day of the

experiment and then it decreased all along the

experiment. Bacillus sp. was isolated and identified

from active treatments containing sediment-slurry

from rice paddy under aerobic conditions.




Keywords : Pheno l /Biodegradat ion/

Sediment-slurry/Bacillus sp.

1. บทนำ�ปจจบนประเทศไทยและประเทศตางๆ ไดมการ

ขยายตวทางอตสาหกรรมและเกษตรกรรมมากขนสงผล

ใหมการใชสารเคมเพมมากขนโดยเฉพาะอยางยงสารเคม

ในกลมอะโรมาตก ในดานเกษตรกรรมจะมการใชสาร

อะโรมาตกในรปของยาฆาศตรพช เพอการควบคมศตรพช

เชน สารฆาแมลง สารฆาเชอรา และสารปราบวชพช

เปนตน (มนส สวรรณ, 2532) โดยมกพบการใชสาร 2,4-

ไดคลอโรฟนอกซอะเซตกแอซด (2,4-dichlorophen-

oxyacetic acid; 2,4-D) และ 2,4,5 ไตรคลอโรฟนอกซ

อะเซตกแอซด (2,4,5 trichlorophenoxyacetic acid;

2,4,5-T) ซงสารทงสองชนดนจดอย ในกลมฟนอกซ

อลคลคารบอกซลกแอซด (Phenoxyalkyl carboxylic

acid) มการใชกนอยางแพรหลายและพบการตกคางอยใน

สงแวดลอมไดเปนเวลานาน โดย (2,4-D) มระยะเวลาความ

คงทนนานถง 2 - 8 สปดาห สวน (2,4,5-T) มความคงทน

ไดนานถง 5 - 11 สปดาห (สมศกด วงใน, 2528)

สวนในดานอตสาหกรรมพบวา มการใชสารเคมได

ทวไปในโรงงานอตสาหกรรมตางๆ เชน อตสาหกรรมผลต

กระดาษ อตสาหกรรมอลลอยด อตสาหกรรมส อตสาหกรรม

ชบโลหะ อตสาหกรรมการฟอกหนง อตสาหกรรมปโตรเลยม

อตสาหกรรมฟนอลก-เรซน และอตสาหกรรมตางๆ

อกมากมาย เปนตน จากการใชสารเคมในกลมอะโรมาตก

อยางกวางขวาง ทำาใหเกดการปนเปอนของสารประกอบใน

กลมอะโรมาตก อาท สารประกอบฟนอลเปนจำานวนมาก

ในสงแวดลอม โดยนำาทงจากโรงงานอตสาหกรรมเหลาน

จะมสารประกอบฟนอลปนเปอนอย หรอในบางโรงงาน

จะมการเตมฟนอลลงไปในนำาทงเพอเปนการยบยงการเจรญ

ของจลนทรย (Mutzel, Reinscheid, Antranikian, &

Muller, 1996)

การสะสมของฟนอลและสารประกอบฟนอลใน

สงแวดลอมเปนเวลานานจะทำาใหเปนอนตรายตอสงมชวต

ในระบบนเวศ รวมทงทำาใหดนเสอมโทรมลง (สมศกด

วงใน, 2528) จากผลกระทบทเกดขนการศกษาการยอยสลาย

ฟนอลโดยใชวธการทางชวภาพ เพอเปนทางเลอกหนงในการ

ลดการตกคางของสารเคมจากการใชสารเรงการสลายตว

ของฟนอลและชวยประหยดคาใชจายการยอยสลายฟนอล

โดยมการศกษาการใชจลนทรยในการยอยสลายฟนอลและ

สารตวกลาง (Intermediate) ทเกดขนจากการยอยสลาย

ฟนอลทมกพบจากการ Biotransformation ของฟนอล

คอ สารพาราไฮดรอกซเบนโซเอต (p-hydroxybenzoate)

(Zhang, & Wiegel, 1994) ซงมโครงสรางทางเคมแสดง

ในภาพท 1a และ 1b

(a) (b)

ภ�พท 1 โครงสรางทางเคมของ (a) ฟนอล

(Nair, Jayachadran, & Shashidhar, 2008)

และ (b) สารพาราไฮดรอกซเบนโซเอต

(Bertani, Kojic, & Venturi, 2001)

ดงนน ในงานวจยครงนจงไดทำาการศกษาการยอย

สลายสารประกอบฟนอลภายใตสภาวะทใชออกซเจนใน

ดนตะกอนจากนาขาวทมการใชสารฆาแมลงชนดคารโบฟแรน

(Carbofuran) ทเปนสารประกอบอะโรมาตก (ภาพท 2)

เพอทำาใหทราบถงความสามารถในการยอยสลายฟนอล

ของกลมจลนทรยทอยในดนตะกอนจากนาขาวในอำาเภอ

บอทอง จงหวดชลบร

ภ�พท 2 โครงสรางทางเคมของสารฆาแมลงชนด

คารโบฟแรน (Trabue, Ogram, & Ou, 2001)

Research Article



2. วธดำ�เนนก�รวจย2.1 ก�รเกบตวอย�ง

เกบตวอยางดนตะกอนจากนาขาวในอำาเภอ

บอทอง จงหวดชลบรทมการใชสารฆาแมลงชนดคารโบฟแรน

(โครงสรางทางเคมแสดงในภาพท 2) ตามวธการของสบณฑต

นมรตน และสกานดา เกอกจกล (2546) โดยเกบตวอยาง

จำานวน 5 จด ทระดบความลก 1 - 10 เซนตเมตร ดวยใช

อปกรณเกบตวอยาง (Grab Sampler) จากนนนำาดนตะกอน

ใสลงในขวดและปดฝาหลวมๆ เกบทอณหภมหองจนกวาจะ

ทำาการทดลองตอไป

2.2 ก�รเตรยมอ�ห�รเลยงเชอทม เกลอนอย

(Defined Minimal Salt Medium; DMSM)

เตรยมอาหารเลยงเชอ DMSM ตามวธการของ

Healy, & Young (1979) ประกอบดวยสวนประกอบหลก

3 สวน คอ (1) สารละลายเกลอ (กรมตอลตร) ประกอบ

ดวย KCl = 1.3, KH2PO

4 = 0.2, NaCl = 23.0, NH

4Cl

= 0.5, CaCl2.H

2O = 0.1 และ MgCl

2.6H

2O = 1.3

(2) สารละลายเกลอนอยมาก (Trace Salt) (กรมตอลตร)

ประกอบดวย CoCl2.H

2O = 2.2, CuCl

2 = 0.01, H

3BO

3

= 0.38, MnCl2.4H

2O = 1.333, Na

2MoO

4.2H

2O = 0.167

และ ZnCl2 = 0.14 และ (3) สารละลายวตามน (มลลกรม

ตอลตร) ประกอบดวยวตามน B12 = 1, Biotin = 20, Folic

acid = 20, Nicotinic acid = 50, p-aminobenzoic acid

= 50, Pantothenic acid = 50, Pyridoxine HCl = 100,

Riboflavin = 50, Thiamin = 50 และ Thiotic = 50 ทำาการ

เตรยมสารละลายแตละประเภทแยกกนโดยทสารละลาย

เกลอนำาไปฆาเชอทอณหภม 121 องศาเซลเซยส เปนเวลา

15 นาท สวนสารละลายเกลอ Trace Salt สารละลาย

วตามน และสารละลายไบคารบอเนตทำาใหปราศจากเชอโดย

กรองผานกระดาษกรองขนาด 0.45 ไมโครเมตร จากนนนำา

สวนสารละลายเกลอมาเตมสารละลาย Trace Salt ปรมาตร

5 มลลลตร สารละลายวตามนปรมาตร 1 มลลลตร และ

สารละลายไบคารบอเนต ปรมาณ 29.8 กรม

2.3 ก�รศกษ�ก�รยอยสล�ยฟนอลโดยจลนทรยใน

ส�รละล�ยดนตะกอน

ทำาการศกษาการยอยสลายฟนอลโดยจลนทรย

ในสารละลายดนตะกอนตามวธการของ van Schie, &

Young (1998) โดยนำาขวดซรมขนาด 60 มลลลตร จำานวน

7 ขวด มาเตมนำาเกลอ (Normal Saline Solution; NSS)

ซงใชเปนสารละลายตะกอน (10% w/v) ปรมาตร 5 มลลลตร

จากนนแบงขวดซรมออกเปน 3 ชดการทดลองคอ (1) ชด

ทดลอง (Active) เตมสารละลายไบคารบอเนต ปรมาตร 1.49

มลลลตร DMSM ปรมาตร 42.71 มลลลตร สารละลาย

วตามน ปรมาตร 0.05 มลลลตร สารละลาย trace salt

ปรมาตร 0.25 มลลลตร ฟนอลความเขมขน 0.1 มลลโมลาร

ปรมาตร 0.5 มลลลตร (2) ชดฆาเชอ (Sterile) จำานวน 2

ขวด โดยเตม DMSM ปรมาตร 42.71 มลลลตร นำาไปนง

ฆาเชอและทงใหเยน จำานวน 3 ครง จากนนเตมสารละลาย

ไบคารบอเนต ปรมาตร 1.49 มลลลตร สารละลายวตามน

ปรมาตร 0.05 มลลลตร สารละลาย Trace Salt 0.25

มลลลตร ฟนอลความเขมขน 0.1 มลลโมลาร ปรมาตร 0.5

มลลลตร และ (3) ชดควบคม (Background) จำานวน 2

ขวด โดยเตม DMSM ปรมาตร 43.21 มลลลตร สารละลาย

ไบคารบอเนต ปรมาตร 1.49 มลลลตร สารละลายวตามน

ปรมาตร 0.05 มลลลตร สารละลาย Trace salt ปรมาตร

0.25 มลลลตร จากนนปดฝาใหสนทดวยจกยางและฝา

อลมเนยม ตอมานำามาทำาการปรบความดนในสวนอากาศ

เหนอสารละลายในขวดทดลอง (Headspace) ใหเทากบ

ศนยดวยหลอดฉดยาชนดแกว จากนนนำาชดการทดลอง

ทง 3 ชดไปบมทอณหภมหองในสภาวะทไมมแสง และวด

ปรมาณฟนอล สารพาราไฮดรอกซเบนโซเอต ไนเทรต และ

ไนไทรต และทำาการเตมฟนอลความเขมขน 0.1 มลลโมลาร

ในครงท 2 โดยเตมหลงจากการตรวจวดปรมาณฟนอลและ

พบวา ไมมฟนอลคงเหลอจากทเตมในครงแรก ตอมาเตม

ความเขมขนของฟนอลเปน 0.3 มลลโมลาร ในครงท 3 หลง

จากการตรวจวดปรมาณฟนอลและพบวา ไมมฟนอลคงเหลอ

จากทเตมในครงท 2

2.4 วธก�รวเคร�ะหปรม�ณฟนอล ส�รพ�ร�

ไฮดรอกซเบนโซเอต และก�ซ

ทำาการวเคราะหปรมาณฟนอล สารพาราไฮดรอก

ซเบนโซเอต และกาซ ตามวธการของ Nimrat (2000) โดย

นำาขวดทดลองทงหมดมาทำาการตรวจวดปรมาณกาซทงหมด

ทเกดขนโดยใชหลอดฉดยาชนดแกวถามกาซเกดขนจะ

ดนกระบอกสบขนและอานปรมาณกาซทไดเปนมลลลตร

และตอมานำาสารละลายในขวดซรมปรมาตร 1 มลลลตร

มาปนแยกตะกอนทความเรว 18,000´xg เปนเวลา 10 นาท

จากนนนำาสวนใสของสารละลายมากรองดวยกระดาษกรอง

ขนาด 0.45 ไมโครเมตร และนำาสวนใสทกรองไดไปวเคราะห




ปรมาณฟนอล สารพาราไฮดรอกซเบนโซเอต และสาร

ตวกลางตางๆ โดยใชเครอง High Performance Liquid

Chromatography (HPLC; Waters 600, Waters

cooperation, USA) ดวย UV Detector (Waters 2487,

Waters cooperation, USA) ทความยาวคลน 280 นาโนเมตร

โดยใชคอลมนเปน Reverse phase C18 Column (ขนาด

รพรนเทากบ 60 องสตรอม และขนาดอนภาคเทากบ 4

ไมโครเมตร; Nova_pak®, Waters cooperation, USA)

และใช Mobile Phase เปน Methanol: Water: Glacial

Acid (40: 58: 2) และกำาหนดอตราการไหล (Flow Rate)

เทากบ 1 มลลลตรตอนาท จากนนคำานวณหาความเขมขน

โดยเทยบกบกราฟมาตรฐาน

2.5 วธวเคร�ะหปรม�ณไนเทรต

วเคราะหโดยวธบรซน (Brucine) ตามวธการ

ของ Association of Official American Chemists

(2002) โดยนำาสารละลายทตองการวดปรมาณ 50 ไมโครลตร

ใสในหลอดทดลอง และเจอจางในอตราสวน 1 : 40 โดย

การเตมนำากลนหลอดละ 1,950 ไมโครลตร จากนนนำาไปแช

ในนำาแขง โดยเตมโซเดยมคลอไรด (NaCl) ปรมาตร 400

ไมโครลตร ผสมใหเขากน จากนนเตมกรดซลฟวรก ปรมาตร

2 มลลลตร นำาไปแชในนำาแขง และนำาไปวดคาการดดกลน

แสงดวยเครองสเปกโทรโฟโตมเตอร (Spectrophotometer)

ทความยาวคลน 410 นาโนเมตร จะไดเปนคาแบลงค

(Blank) ของสารละลายตวอยาง จากนนจงนำาสารละลาย

มาแชนำาแขงอกครงหนง โดยเตมสารละลายบรซน กรด

ซลฟานลก ปรมาตร 100 ไมโครลตร เขยาใหเขากนและ

นำาไปแชทอณหภมไมตำากวา 95 องศาเซลเซยส เปนเวลา

20 นาท และนำามาแชในนำาแขงอกครงเพอลดอณหภมใหได

อณหภมหองแลวนำาไปวดคาการดดกลนแสงอกครง เมอได

คาการดดกลนแสงครงท 2 ใหนำามาหกลบออกจากแบลงค

จะไดคาการดดกลนแสงทเกดจากปฏกรยาระหวางไนเทรต

กบบรซนในสารละลายตวอยางโดยทำาการวดทความยาว

คลน 410 นาโนเมตร

2.6 วธก�รวเคร�ะหปรม�ณไนไทรต

วเคราะหปรมาณไนไทรตโดยใชวธไดอาโซไท

เซชน (Diazotization) ตามวธการของ Stickland, &

Parson (1972) โดยนำาสารละลายตวอยางมาปรมาตร 800

ไมโครลตร เจอจางใหไดอตราสวนเปน 1 : 3 โดยเตมนำากลน

ปรมาตร 1,600 ไมโครลตร ถาสารละลายมสารแขวนลอย

อยใหกรองดวยกระดาษกรองทมรกรองขนาด 0.45

ไมโครเมตร หรอทำาการตกตะกอนดวยอะลมเนยมไฮดรอก-

ไซด (Al(OH)3) และปรบ pH ใหเปนกลาง จากนนเตมสาร

เอทลนไดอะมนเตตราอะเซตกแอซด (Ethylene diamine

tetra-acetic acid; EDTA) ปรมาตร 48 ไมโครลตร และ

กรดซลฟานลก ปรมาตร 48 ไมโครลตร ทำาการผสมใหเขากน

จะได pH มคาประมาณ 1.4 ปลอยใหเกดปฏกรยา 3 - 10

นาท หลงจากนนทำาการเตมนำายาแนฟทลลามนไฮโดรคลอ-

ไรด ปรมาตร 48 ไมโครลตร และโซเดยมอะซเตทบฟเฟอร

48 ไมโครลตร ผสมใหเขากนจะได pH ประมาณ 2.0 - 2.5

ตงทงไว 10 - 30 นาท จนเกดสชมพแลวจงนำาไปวดคาการ

ดดกลนแสงทความยาวคลน 520 นาโนเมตร

2.7 ก�รคดแยกและจดจำ�แนกจลนทรยจ�ก

ดนตะกอน

ทำาการคดแยกและจดจำาแนกจลนทรยจาก

ตวอยางดนตะกอนจากนาขาวตามวธการของ Cavallo, &

Stabili (2002) และ Stabili, Acquaviva, & Cavallo

(2005) โดยนำาตวอยางดนตะกอนปรมาณ 50 กรม มาเจอจาง

แบบ 10 เทา (10-Fold Dilution) ดวยสารละลายโซเดยม

คลอไรด 0.85% (w/v) ใหมระดบการเจอจางทเหมาะสม

จากนนปเปตสารละลายดนตะกอนปรมาตร 0.1 มลลลตร

ลงบนอาหารเลยงเชอ (Plate Count Agar) ระดบการ

เจอจางละ 3 ซำา และทำาการเกลยตวอยางดวยเทคนคสเปรด

เพลท (Spread Plate Technique) นำาจานอาหารเพาะเชอ

ไปบมทอณหภม 35 องศาเซลเซยส เปนเวลา 24 - 48 ชวโมง

จากนนนำาโคโลนทเจรญบนอาหารเลยงเชอไป

ตรวจสอบลกษณะสณฐานวทยาบนอาหารเลยงเชอ DMSM

และ Tryptic Soy Agar (TSA) และลกษณะภายใต

กลองจลทรรศน รวมทงทดสอบคณสมบตทางชวเคม

เบองตน ไดแก Catalase Test, Oxidase Test, Indole

Production Test, Citrate Utilization Test, Motility

Test, Urease Test, H2S Production Test, Nitrate

Reduction Test และ OF-Glucose Test เพอจดจำาแนก

ชนดแบคทเรยตาม Bergey’s Manual of Systematic

Bacteriology และ Bergey’s Manual of Determinative

Bacteriology (Krieg, & Holt, 1984, Holt, Krieg,

Sneath, Staley, & Williams, 1994)

Research Article



3. ผลก�รวจยและอภปร�ยผลจากการศกษาการยอยสลายฟนอลภายใตสภาวะ

ทใชออกซเจนโดยจลนทรยในดนตะกอนจากสารละลาย

ดนตะกอนของนาขาว บรเวณอำาเภอบอทอง จงหวดชลบร ท

มการปนเปอนของไนเทรตและไนไทรต เทากบ 0.031 และ

0.028 มลลโมลาร ตามลำาดบ โดยไมพบฟนอลและพารา

ไฮดรอกซเบนโซเอต ซงพบวา ในชดทดลองทเตมฟนอลในปรมาณ

เทากบ 0.1 มลลโมลาร ทง 2 ครง (วนท 0 และ 6) ในชดท

มดนตะกอนจากนาขาวพบวา เกดการลดลงอยางรวดเรว

ของฟนอลและไมสามารถวดไดในวนท 2 ของการทดลอง

สวนชดการทดลองทมการเตมฟนอลในปรมาณเทากบ 0.3

มลลโมลาร มการลดลงอยางรวดเรวในชวง 2 วนแรกของการ

ทดลองและคอยๆ ลดลงจนไมสามารถวดไดในวนท 5 ของ

การทดลอง ซงแสดงใหเหนวา เมอมความเขมขนของฟนอล

ในระดบตำาๆ จะเกดการยอยสลายไดเรวกวาเมอมความ

เขมขนทสงขนและสอดคลองกบการศกษาการยอยสลายฟนอล

และสารประกอบของฟนอลของ Pseudomonas putida

EKII ทแยกไดจากดนในแหลงเกษตรกรรม พบวา

Pseudomonas putida EKII สามารถยอยสลายฟนอล

ทความเขมขน 0.2 กรมตอลตร (2.12 มลลโมลาร) ถง

1.0 กรมตอลตร (10.6 มลลโมลาร) แตทความเขมขนของ

ฟนอลสงกวาน Pseudomonas putida EKII ไมสามารถ

ยอยสลายฟนอลได เนองจากความเขมขนของฟนอลทสงน

จะทำาใหเซลลของ Pseudomonas putida EKII ตาย

(Cavallo, & Stabili, 2002) โดยจะทำาใหโปรตนและเอนไซม

ของ Pseudomonas putida EKII เสยสภาพ นอกจากนน

ยงทำาลายโปรตนทเยอหมเซลล (Cell Membrane) และ

ขดขวางกระบวนการละลายของชนไขมนทเยอหมเซลล

เปนผลใหบทบาทการเปนสงขดขวางการเกดออสโมซส

(Osmotic Barrier) ลดลงเซลลจงตายได (บญญต สขศรงาม,

2534) โดย Bayly and Wigmore (Bayly, & Wigmore,

1972) ไดกลาวไววา แบคทเรยทสามารถยอยสลายฟนอล

ทความเขมขน 2.5 มลลโมลาร ซงในการยอยสลายสาร

ดงกลาวแบคทเรยจะตองมความสามารถในการทนตอฟนอล

และตองมโครงสรางทเอออำานวยตอสภาวะทมฟนอล ทงน

บรเวณนาขาวเปนพนทเกษตรทมใชยาปราบศตรพช ตลอดจน

ปยเคม ซงสารเหลานอาจมฟนอลเปนสวนประกอบหรอ

เกดการเปลยนสภาพใหเปนฟนอลในสงแวดลอม และอาหาร

เลยงเชอทใชในการทดลองครงนเปนอาหาร DMSM (Bayly,

& Wigmore, 1972) ซงมสารฟนอลเปนแหลงคารบอนเพยง

ชนดเดยว ดงนน จลนทรยในดนตะกอนอาจยอยสลายฟนอล

ใหเปลยนเปนกาซคารบอนไดออกไซดรวมกบกาซชนดอนๆ

และนำา ตามหลกการการยอยสลายแบบสมบรณ (Cerniglia,

1992) และจากการยอยสลายฟนอลทเกดขนไดอยางรวดเรว

แสดงวา จลนทรยมความเคยชนกบฟนอล หรอสารในกลม

ทมโครงสรางใกลเคยงกบฟนอลทำาใหจลนทรยใชระยะเวลา

ในการปรบตว (Acclimation Period) สนมาก (Basha,

Rajendran, & Thangavelu, 2010) ทำาใหการยอยสลาย

เกดไดเรว รวมทงพบวา ชดฆาเชอจากการเตมฟนอลความ

เขมขน 0.1 มลลโมลาร ในวนท 0 ของการทดลอง พบวา

ปรมาณฟนอลมการเปลยนแปลงเลกนอย โดยในวนท 4

ของการทดลองพบฟนอลมความเขมขนลดลงเทากบ 0.07

มลลโมลาร และเมอเตมฟนอลความเขมขน 0.1 มลลโมลาร

ลงไปอกครงในวนท 6 ของการทดลองพบวา ในวนท 8

ของการทดลองฟนอลมความเขมขนลดลงเลกนอยเทากบ

0.08 มลลโมลาร ตอมาเมอเตมฟนอล 0.3 มลลโมลาร ใน

วนท 10 ของการทดลอง พบวา ปรมาณฟนอลทคงเหลอใน

วนสดทายของการทดลองเทากบ 0.26 มลลโมลาร นอกจากน

ยงพบวา ในวนท 1 ของการทดลองมกาซเกดขนใน

ชดทดลองประมาณ 1 มลลลตร และลดลงเหลอประมาณ

0.50 และ 0.25 มลลลตร ในวนท 2 และ 3 ของการทดลอง

ตามลำาดบ และไมพบกาซในชดทดลองจนวนสดทายของการ

ทดลอง ดงแสดงในตารางท 1 ดงนน จงสามารถสรปไดวา

จลนทรยในดนตะกอนมบทบาทสำาคญในการยอยสลาย

ฟนอลจากการศกษาในครงน




ต�ร�งท 1 ปรมาณกาซทงหมด ในชดทดลองและชดฆาเชอ

หม�ยเหต: - หมายถง ตรวจไมพบ

ระยะเวล�ก�รทดลอง (วน)ปรม�ณปรม�ณก�ซทงหมด

ชดทดลอง ชดฆ�เชอ

0 - -

1 1.00 มลลลตร -



4 - -

5 - -

6 - -

7 - -

8 - -

9 - -

10 - -

11 - -

12 - -

13 - -

14 - -

15 - -

Research Article



นอกจากนยงพบวา มสารพาราไฮดรอกซเบนโซเอต

เกดขนในวนท 4 และวนสดทายของการทดลอง โดยมความ

เขมขนนอยกวา 0.01 มลลโมลาร และไมพบการสะสมของ

สารพาราไฮดรอกซเบนโซเอต อาจเนองมาจากการยอยสลาย

ในครงนเปนการยอยสลายทรวดเรวและคอนขางสมบรณ

โดยฟนอลเปลยนไปเปนกาซแตในการยอยสลายฟนอลใน

ครงท 2 ทความเขมขน 0.1 มลลโมลาร และทความเขมขน

0.3 มลลโมลาร ไมมปรมาณกาซเกดขนแสดงวา ฟนอลไม

ไดถกเปลยนเปนกาซแตอาจถกเปลยนเปนสารตวกลางอน

ทไมใชสารพาราไฮดรอกซเบนโซเอตซงในการศกษาครงน

ไมไดทำาการตรวจวเคราะหถงสารตวกลางอนๆ สวนใน

ชดฆาเชอไมพบปรมาณกาซและสารพาราไฮดรอกซเบนโซเอต

ดงแสดงในภาพท 3

ภ�พท 3 แสดงการยอยสลายฟนอลความเขมขน 0.1 และ 0.3 มลลโมลาร ภายใตสภาวะทใชออกซเจน

หม�ยเหต: ตำาแหนงทมลกศรแสดงการเตมฟนอลลงไป

เมอนำาตวอยางสารละลายดนตะกอนทมการยอย

สลายฟนอลภายใตสภาวะทใชออกซเจนมาทำาการคดแยก

และจำาแนกแบคทเรยในการศกษาครงนและทำาการตรวจสอบ

ลกษณะทางสณฐานวทยาภายใตกลองจลทรรศนพบวา เปน

แบคทเรยแกรมบวกรปทอนสน สรางสปอร และจากทดสอบ

คณสมบตทางชวเคมของแบคทเรยกลมดงกลาวพบวา

สามารถจำาแนกแบคทเรยไดเปน Bacillus sp. (ตารางท 2)

ซงสอดคลองกบการศกษาของ Gurujeyalakshmi and

Oriel (1989) ซงสามารถแยกแบคทเรยทยอยสลายฟนอล

จากโคลนในแมนำา คอ Bacillus stearothermophilus

BR219 และจากการศกษาของ Mutzel et al. (1996) ท

สามารถแยกแบคทเรยทยอยสลายฟนอลไดเปน Bacillus

sp. เชนกน




ต�ร�งท 2 ลกษณะทางสณฐานวทยาและการทดสอบคณสมบตทางชวเคมของแบคทเรยทยอยสลายสารฟนอลภายใตสภาวะ

ทมออกซเจน

หม�ยเหต: +; ใหผลการทดสอบเปนบวก, -; ใหผลการทดสอบเปนลบ

4. สรปผลก�รทดลองการศกษาการยอยสลายฟนอลดวยใชจลนทรยใน

ดนตะกอนภายใตสภาวะทใชออกซเจนโดยใชดนตะกอนจาก

นาขาวในอำาเภอบอทอง จงหวดชลบร และเมอนำามาศกษา

การยอยสลายฟนอลดวยจลนทรยในดนตะกอน พบวา

ฟนอลสามารถยอยสลายไดโดยแบคทเรยทอยในดนตะกอน

คอ Bacillus sp. ซงการยอยสลายทเกดขนเปนการ

ยอยสลายแบบสมบรณ อกทงเมอเพมความเขมขนของ

ฟนอลใหมความเขมขนทสงขนแบคทเรยดงกลาวยงสามารถ

ยอยสลายฟนอลไดอยางมประสทธภาพ

5. กตตกรรมประก�ศขอขอบคณภาควชาจลชววทยาและภาควชา

วารชศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยบรพาทให

ความอนเคราะหอปกรณและสถานทในการทำาวจย

ก�รทดสอบ ผลก�รทดสอบ

ลกษณะท�งสณฐ�นวทย�ลกษณะภ�ยใตกลองจลทรรศน

(กำ�ลงขย�ย 100X)

แกรมบวก รปร�งทอนสน สร�งสปอร

คณสมบตทางชวเคม

OF-Glucose Test -

Motility Test +

H2S Production Test -

Indole Production Test -

Nitrate Reduction Test +

Citrate Utilization Test +

Urease Test -

Oxidase Test +

Catalase Test +

ผลการจำาแนก Bacillus sp.

Research Article



เอกส�รอ�งองบญญต สขศรงาม (2534) จลชววทยาทวไป. กรงเทพฯ:

โอ. เอส. พรนตง เฮาส.มนส สวรรณ (2532) นเวศวทยากบการพฒนาเศรษฐกจ.

กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.สมศกด วงใน (2528) จลนทรยและกจกรรมในดน.

กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานชจำากด.สบณฑต นมรตน และสกานดา เกอกจกล (2546) การยอย

สลาย p-Hydroxybenzoate โดยใช mixed culture ภายใตสภาวะทมออกซเจน. ใน การประชมวชาการ ครงท 41 มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรงเทพฯ วนท 3 - 5 กมภาพนธ 2546.

Association of Official American Chemists [AOAC]. (2002). Official methods of analysis. Association of Official American Chemists, MD.

Basha, K.M., Rajendran, A. & Thangavelu, V. (2010). Recent advances in the biodegradation of phenol: A review. Asian Journal of Experimental Biological Sciences, 1 (2), 219 - 234.

Bayly, R.C. & Wigmore, G.J. (1973). Metabolism of phenol and cresols by mutants of Pseudomonas putida. Journal of Bacteriology, 113 (3), 1112 - 1120.

Bertani, I., Kojic, M. & Venturi, V. (2001). Regulation of the p-hydroxybenzoic acid hydroxylase gene (pobA) in plant-growth-promoting Pseudomonas putida WC358. Microbiology, 147, 1611 - 1620.

Cavallo, R.S. & Stabili, L. (2002). Presence of vibrios in seawater and Mytilus alloprovincialis (Lam.)from the Mar Piccolo of Toranto (Ionian Sea). Water Research, 36, 3719 - 3726.

Cerniglia, C.E. (1992). Biodegradation of polycyclic aromatic hydrocarbons. Biodegradation, 3, 351 - 368.

Healy, J.B. & Young, L.Y. (1979). Anaerobic biodegradation of eleven aromatic compounds to methane. Applied and Environmental Microbiology, 38 (1), 84 - 89.

Holt, J.G., Krieg, N.R., Sneath, P.H.A., Staley, J.T. & Williams, S.T. (1994). Bergey’s Manual of Systematic Bacteriology, Vol.1. Baltimore: Williams & Wilkins.

Krieg, N.R. & Holt, J.G. (1984). Bergey’s Manual of Systematic Bacteriology, Vol.1. Baltimore: Williams & Wilkins.

Mutzel, A., Reinscheid, U.M., Antranikian, G. & Muller, R. (1996). Isolation and characterization of a thermophilic bacillus strain, that degrades phenol and cresol as sole carbon source at 70 0C. Applied Microbiol Biotechnol, 46, 593 - 596.

Nair, C.I., Jayachadran, K. & Shashidhar, S. (2008). Biodegradation of phenol. African Journal of Biotechnilogy, 7 (25), 4951 - 4958.

Nimrat, S. (2000). Biodegradation of methyl parathion, p-nitrophenol and p-aminophenol under anoxic conditions (Ph.D. in Environmental Sciences), Department of Enviromental Science, Retgers, TheState University of New Jersey, New Brunswich, USA.

Stickland, J.D.H. & Parson, T.R. (1972). A practical handbook of seawater analysis (2nd ed.). Ottawa: Fisheries Research Board of Canada Bulletin.

Stabili, L., Acquaviva, M. & Cavallo, R.A. (2005). Mytilis alloprovincialis filter feeding on the bacterial community in Mediterranean area (Northern Ionian Sea, Italy). Water Research, 36, 469 - 477.

Trabue, S.L., Ogram, A.V. & Ou, L.T. (2001). Dynamics of carbofuran-degrading microbial communities in soil during three successive annual applications of carbofuran. Soil Biology & Biochemistry, 33, 75 - 81.

Van Schie, P.M. & Young, L.Y. (1998). Isolation and characterization of phenol-degrading denitrifying bacteria. Applied and Environmental Microbiology, 64 (7), 2432 - 243.

Zhang, X. & Wiegel, J. (1994). Reversible conversion of 4-hydroxybenzoate and phenol by Clostridium hydroxybenzoicum. Applied and Environmental Microbiology, 60 (11), 4128 - 4185.




ผลการใชชดกจกรรมแนะแนวตามแนวคดทฤษฎพฤตกรรมนยมเพอพฒนา

การคดเชงบวกแกผตดยาเสพตดในกลมผใชแรงงานของสำนกงานคมประพฤต

จงหวดสมทรปราการThe Effects of Using Guidance Activities Package of Theory of Behaviorism

to Develop a Positive Thinking of drug Addiction in Labor Groups of the Department of Probation Samutprakan

โกสมวดจตเกษมบธ.บ.เจาหนาทวจยตลาดบรษทแพงโกลนเซฟตโปรดกสจำกดผชวยศาสตราจารยดร.นธพฒนเมฆขจรกศ.ด.สาขาวชาศกษาศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

รองศาสตราจารยดร.ลดดาวรรณณระนองกศ.ด.สาขาวชาศกษาศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

บทคดยอการ วจย กง ทดลอง ครง น ม วตถประสงค เพอ (1) เปรยบ

เทยบ ผล ของ การ พฒนาการ คด เชง บวก ของ ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง กอน และ หลง การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม (2) เปรยบ เทยบ ผล ของ การ พฒนาการ คด เชง บวก ของ ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ท ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม และ กลม ควบคม ท ใช ขอ สนเทศ และ (3) เปรยบ เทยบ ผล ของ การ พฒนาการ คด เชง บวก ของ ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ระยะ กอน การ ทดลอง กบ ระยะ ตดตาม ผล

กลม ตวอยาง เปน ผ เขา รบ การ ฟนฟ สมรรถภาพ ผ ตด ยา เสพ ตด อาย ตงแต 18 - 60 ป ของ สำนกงาน คม ประพฤต จงหวด สมทรปราการ จำนวน 30 คน ท ได มา โดย การ เลอก แบบ เจาะจง และ ใช วธ การ สม อยาง งาย เปนก ลม ทดลอง 15 คน และ กลม ควบคม 15 คน เครอง มอ ท ใช ใน การ วจย คอ ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม

โปรแกรม การ ให ขอ สนเทศ และ แบบ ทดสอบ การ คด เชง บวก ม คา ความ เทยง เทากบ 0.916 สถต ท ใช ใน การ วเคราะห ขอมล ไดแก คา เฉลย สวน เบยง เบน มาตรฐาน และ การ ทดสอบ คาท

ผล การ วจย พบ วา (1) ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ท ได รบ การ จด กจกรรม โดย ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ม การ พฒนาการ คด เชง บวก สง ขน กวา กอน การ ทดลอง อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.01 (2) ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ท ได รบ การ จด กจกรรม โดย ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ม การ พฒนาการ คด เชง บวก สง ขน กวา กลม ควบคม ภาย หลง การ ทดลอง อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.01 และ (3) ใน ระยะ ตดตาม ผล ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ทดลอง ม การ คด เชง บวก สง ขน กวา กอน การ ทดลอง อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.01

คำสำคญ: การ คด เชง บวก/ชด กจกรรม แนะแนว/พฤตกรรม นยม

Research Article



AbstractThis quasi-experimental research aims

(1) compare the effects of positive thinking development in the experimental group drug ad-dicted persons before and after using a guidance activities package based on the behaviorism theory; (2) compare the effects of positive thinking development of the experimental group drug addicted persons who used the guidance activities package based on the behaviorism theory with the counterpart effects in the control group drug addicted persons who used the provided information program; and (3) compare the pre-experiment effects of positive thinking development in the experimental group drug addicted persons with the counterpart effects during the follow-up period.

This study was the research sample con-sisted of 30 purposively selected drug addicted persons, ages 18 - 60 years, who were admitted to drug rehabilitation program of the Office of Probation, Samut Prakan province. Then, 15 people were randomly assigned into the experimental group; and 15 people, into the control group. The employed research instruments were a guidance activities package bassed on the behaviorism theory, a provided information program, and a test on positive thinking with reliability coefficient of 0.916. Statistics employed for data analysis were the mean, standard deviation, and t-test.

The research findings showed that (1) the post-experiment positive thinking level of the experimental group drug addicted persons who used the guidance activities package based on the behaviorism theory had been developed to be significantly higher, at the 0.01 level, than their pre-experiment counterpart; (2) the experimental group durg addicted persons who used the guidance activities package had developed their post-experiment positive thinking to be significantly at the higher level than that of the control group drug addicted perssons at the 0.01 level; and

(3) the experimental group durg addicted persons’ positive thinking level during the follow-up period was significantly higher than their pre-experiment counterpart at the 0.01 level.

Keywords: Positive thinking/Guidance activities package/Behaviorism

1.บทนำใน โลก ยค โลกา ภ วต น ท ม การ เปลยนแปลง อยาง ตอ

เนอง อย เสมอ ไม วา จะ เปน ใน เรอง ของ เทคโนโลย การ สอสาร สภาพ เศรษฐกจ และ ขอมล ขาวสาร ตางๆ ท ม การ สง ถาย ถงกน เรว ขน รวม ทง สภาวะ แวดลอม ท เปลยนแปลง ไป อยาง รวดเรว น เอง จง เปน เสมอน พลง ผลก ดน ให คน แตละ คน ตาง ตอง ตระหนก ถง ความ พรอม รบมอ กบ การ เปลยนแปลง ท เกด ขน อยาง ไม หยด ยง ผ ท มอง โลก ใน แง ด หรอ คด เชง บวก ยอม เปน บคคล ท สามารถ ดำรง ชวต อย ได อยาง ม ความ สข มากกวา คน ท มอง โลก ใน แง ราย หรอ คด เชง ลบ จง ทำให บคคล พยายาม แสวงหา ความ สข โดย การ คด เชง บวก

การ คด เชง บวก (Positive Thinking) เปน องค ประกอบ ท ทำให บคคล ม สขภาพ ด ลด ความ เสยง ใน การ เจบ ปวย ม โอกาส ทำ สง ท คาด หวง ได สำเรจ มาก ขน เนองจาก เปน สวน สำคญ ใน การ จงใจ ตนเอง คน ท ม การ คด เชง บวก จะ เหน วา ทก สง ทก อยาง ไม ได เลว ราย ยง ม สวน ด อย ใน สง รายๆ ท เกด ขน ม กำลง ใจ ไม ยอทอ ตอ อปสรรค ท ขวาง กน สามารถ จงใจ ตนเอง ได และ ปรบ ตว เขา กบ สง แวด ลอม ใหมๆ ได ด ซง แนวคด ท สำคญ ของ การ ปรบ เปลยน มม มอง ของ บคคล เพอ ให เปน คน ท ม ความ คด เชง บวก และ สามารถ เผชญ ปญหา หรอ อปสรรค ตางๆ ได ด ไม เกด ความ ทอแท หมด หวง ม กำลง ใจ ท จะ ฝาฟน อปสรรค ได นน ก คอ การ เปลยนแปลง ความ คด ความ เชอ ใน การ อธบาย ถง เหตการณ ทาง ลบ ให ม ลกษณะ ความ คด ใน เชง บวก ให ได ดวย การ ฝก โต แยง กบ ความ คด ใน แง ราย ให เปน นสย เพอ ให เกด ความ สบายใจ บน พน ฐาน ของ การ ยอมรบ ความ จรง ม นสย ฝาฟน อปสรรค ตางๆ ซง จะ เปน ประโยชน มาก เมอ บคคล พบ กบ เหตการณ ท ไม ด ใน ชวต ของ ตนเอง (สธา สน นาค สนธ, 2552: 24) การ คด เชง บวก เปน สง ท คน เรา สามารถ ท จะ นำ มา ปฏบต ได ไม ยาก มาก นก แต สง ท อาจ เปน ปญหา สำหรบ หลายๆ คน ก คอ จะ ทำ อยางไร ให สามารถ ท จะ คด บวก ได ทก ขณะ ท เกด ปญหา หรอ เมอ เกด เหตการณ ตางๆ อน ไม พง ประสงค ขน ใน ชวต ของ เรา เพราะ โดย ธรรมชาต ของ คน เรา ท ยง ฝกฝน ตนเอง ได ไม ด พอ มก จะ คด ไป ใน ทาง ลบ หรอ ทำลาย มากกวาทาง บวก หรอ สรางสรรค (ณรงค วทย




แสน ทอง, 2554) บคคล จง ควร ได รบ การ พฒนา ความ คด ให เปน เชง บวก มาก ขน เนองจาก นก จตวทยา ได คน พบ ขอด ของ การ คด เชง บวก เมอ ม การนำ มา ปรบ ใช ใน ดาน ตางๆ โดย เฉพาะ ใน ดาน สวน ตว และ สงคม

มนษย ตองการ แสวงหา ความ สข และ ความ พง พอใจ ใน การ ดำรง ชวต คง ไมม มนษย ผ ใด ปฏเสธ วา ตนเอง ไม ตองการ ความ สข แต วถ แหง การ ได มา ซง ความ สข นน ตาง หาก ท ทำให แตละ คน แตก ตาง กน ออก ไป การ ใช ยา เสพ ตด จง เปนการ แสดง ความ สข อยาง รวดเรว วธ หนง สภาวะ สข ท เกด ขน จาก การ ใช ยา เสพ ตด เปน สภาวะ ท เกด ขน เพยง ชวคราว เทานน เมอ ฤทธ จาก ยา เสพ ตด ท เสพ หมด ไป สภาวะ เดม กอน เสพ ก จะ กลบ คน มา โดย เปน สภาวะ เดม ท เพม เตม ดวย ความ รสก แหง ความ ทกข ทรมาน กระวนกระวาย หงดหงด รำคาญ จาก การ ท ไม ได เสพ ยา รวม ไป ดวย (ศนย วชาการ ดาน ยา เสพ ตด, 2554 http://nctc.oncb.go.th) ซง จาก การ ท ผ ตด ยา เสพ ตด ตดลบ ทาง ความ รสก คด วา ตว เอง เปน ยง กวา ไมม คา เปน เดน สงคม ไป ไหน ม แต คน รงเกยจ แม กระทง พอ แม พ นอง และ ญาตๆ ความ รสก ตางๆ เหลา น จะ นำพา ให กลบ ไป ตด ยา เสพ ตด ซำ แลว ซำ เลา (ศนย บำบด รกษา ยา เสพ ตด เชยงใหม, 2555)

จาก สรป รายงาน ผล การ ดำเนน งาน ของ กรม คม ประพฤต (2554: 2 - 5) ได จด ทำ สถต ผล การ ดำเนน งาน ของ กรมคม ประพฤต ทง ผ ถก คม ประพฤต และ ผ ท ผาน กระบวนการ ฟนฟ สมรรถภาพ ผ ตด ยา เสพ ตดตาม พ.ร.บ. ฟน ฟ สมรร ถ ภาพ ผ ตด ยา เสพ ตด ป 2545 พบ วา สวน ใหญ ม แนว โนม ท เพม ขน จาก จำนวน 503,383 ราย ใน ป 2553 เพม เปน 655,695 ราย ใน ป 2554 คด เปน เพม ขน รอย ละ 30.26 นอกจาก น ยง พบ วา ใน ป 2554 ขอหา ท ขน ส การ พจารณา ใน คด อาญา สงสด 5 อนดบ แรก เกอบ ทก ชน ศาล จะ ปรากฏ ขอหา เกยว กบ พ.ร.บ. ยา เสพ ตด สำหรบ ผล การ ดำเนน งาน โดย รวม ทก ภารกจ แยก ตาม พนท ระดบ จงหวด ของ สำนกงาน คม ประพฤต ทว ประเทศ พบ วา ใน ป 2554 จงหวด สมทรปราการ เปน 1 ใน 10 จงหวด ท ม ปรมาณ คด ระหวาง 10,000 - 99,999 คด ผ วจย จง เลอก สำนกงาน คม ประพฤต จงหวด สมทรปราการ เปนก ลม ตวอยาง การ วจย ใน ครง น ซง ใน ป 2555 เจา หนาท ฝาย กจกรรม และ ฟนฟ สมรรถภาพ ผ ตด ยา เสพ ตด จงหวด สมทรปราการ ได ให ขอมล วา ปจจบน ม ผ ตด ยา เสพ ตด ใน วย ผใหญ (อาย ระหวาง 18 - 60 ป) ท ขน บญช เปน ผ เขา รบ การ ฟนฟ สมรรถภาพ ผ ตด ยา เสพ ตด กบ สำนกงาน คม ประพฤต จงหวด สมทรปราการ ใน ป 2555 ม จำนวน ทง สน จำนวน 6,049 คน ผ ตด ยา เสพ ตด สวน ใหญ เปนก ลม ผ ใช แรงงาน ท ทำงาน ใน ระดบ ปฏบต การ หรอ ระดบ ลาง ซง เปน ผ ท

ศาล พพากษา วา เปน ผ ตด ยา เสพ ตด ท อย ใน เรอน จำ ไม ถง 45 วน และ เปน คด ฟนฟ ท อย ใน ขน ประกน ตว จง เปน ผ เขา รบ การ ฟนฟ สมรรถภาพ ผ ตด ยา เสพ ตด ของ สำนกงาน คม ประพฤต จงหวด สมทรปราการ จาก การ สมภาษณ ผ ตด ยา เสพ ตด ทำให ทราบ วา กอน การ เรม เสพ ยา เสพ ตด มก จะ เปน ผ ท ม ปญหา ใน ครอบครว และ การ ดำเนน ชวต เชน พอ แม หยา ราง ทำให ขาด ผ ใหการ อบรม สง สอน รวม ถง ขาด กำลง ใจ และ ความ อบอน อน เปน สาเหต ให บคคล ใน กลม น สวน ใหญ มอง โลก ใน แง ราย ม ทศนคต ท ไม ด ตอ การ ดำรง ชวต ดง นน จง ควร พฒนาการ คด เชง บวก ให กบ ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ผ ใช แรงงาน โดย ผ วจย ได นำ ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก แก ผ ตด ยา เสพ ตด โดย ราย ละเอยด ใน แตละ กจกรรม จะ เนน ให ผ ตด ยา เสพ ตด สราง ความ สข จาก การ พฒนาการ คด เชง บวก ใน สภาวะ แวดลอม ปจจบน การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว เปนการ นำ ชด ของ สอ ประสม ท ม การนำ สอ และ กจ กร รม หลายๆ อยาง มา ประกอบ กน เพอ ใช ใน การ จด กจกรรม ให สมาชก ได เกด การ เรยน ร และ พฒนาการ คด เชง บวก ได อยาง เหมาะ สม โดย ม รป แบบ และ เทคนค ตางๆ ท นา สนใจ มากมาย จาก การ ศกษา ผล การ วจย ท เกยวของ กบ การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว เพอ พฒนาการ คด เชง บวก พบ วา ม ผ ทำการ ศกษา ท ม ลกษณะ ใกล เคยง กบ การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว เพอ พฒนาการ คด เชง บวก คอ (ณน นรา ด สม, 2554) ได ศกษา วจย ผล ของ โปรแกรม การ คด เชง บวก ท ม ตอ ความ สามารถ ใน การ เผชญ และ ฝาฟน อปสรรค ผล การ วจย พบ วา หลง การ เขา รวม โปรแกรม การ คด เชง บวก กลม ทดลอง ม คะแนน ความ สามารถ ใน การ เผชญ และ ฝาฟน อปสรรค สง กวา กอน การ ทดลอง และ สง กวา กลม ควบคม อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.05 แต ยง ไม พบ วา ม ผ ศกษา การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว เพอ พฒนาการ คด เชง บวก แก ผ ตด ยา เสพ ตด

จาก ความ สำคญ ของ ปญหา ขาง ตน ผ วจย จง สนใจ ศกษา ผล ของ การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก แก ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ผ ใช แรงงาน ของ สำนกงาน คม ประพฤต จงหวด สมทรปราการ เพอ เปน แนวทาง การนำ มา ประยกต ใช ใน การ แกไข และ พฒนา พฤตกรรม ของ ผ ตด ยา เสพ ตด ให เกด การ คด เชง บวก ซง เรา เรยก วธ การ แกไข และ พฒนา พฤตกรรม ของผ ตด ยา เสพ ตด เพอ ฝก การ เรยน ร วธ การ คด เชง บวก และ นำ ไป ใช ใน ชวต ประจำ วน ได อยาง ม คณภาพ สามารถ ใช ชวต อย ใน สงคม ได อยาง ม ความ สข ไม บนทอน รางกาย และ จตใจ ของ ตนเอง เพอ ความ สงบ สข ของ ครอบครว และ สงคม รอบ ขาง ตอ ไป

Research Article



2.วตถประสงคการวจย2.1 เพอ เปรยบ เทยบ ผล ของ การ พฒนาการ คด

เชง บวก ของ ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง กอน และ หลง การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม

2.2 เพอ เปรยบ เทยบ ผล ของ การ พฒนาการ คด เชง บวก ของ ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ท ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม และ กลม ควบคม ท ไม ได ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม

2.3 เพอ เปรยบ เทยบ ผล ของ การ พฒนาการ คด เชง บวก ของ ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ระยะ กอน การ ทดลอง กบ ระยะ ตดตาม ผล

3.วธดำเนนการวจย3.1ประชากร ประชากร ท ใช ใน การ ศกษา ครง น เปน

ผ เขา รบ การ ฟนฟ สมรรถภาพ ผ ตด ยา เสพ ตด ทง ชาย และ หญง อาย ตงแต 18 - 60 ป ของ สำนกงาน คม ประพฤต จงหวด สมทรปราการ ท ขน ทะเบยน ใน เดอน พฤศจกายน พ.ศ. 2555 สงกด กรม คม ประพฤต กระทรวง ยตธรรม จำนวน 573 คน

3.2กลมตวอยาง กลม ตวอยาง เปนการ เลอก แบบ เจาะจง ผ เขา รบ การ ฟนฟ สมรรถภาพ ผ ตด ยา เสพ ตดของ สำนกงาน คม ประพฤต จงหวด สมทรปราการ ท เขา รบ ฟง คำ วนจฉย ณ วน ท 15 พฤศจกายน พ.ศ. 2555 และ ยอมรบ การ เปน ผ เขา รบ การ ฟนฟ สมรรถภาพ ผ ตด ยา เสพ ตด ตาม แผนการ ฟนฟ สมรรถภาพ ผ ตด ยา เสพ ตด ระยะ เวลา 5 เดอน ตงแต เดอน พฤศจกายน พ.ศ. 2555 - เดอน มนาคม 2556 และ เจา หนาท ฝาย ฟนฟ สมรรถภาพ ผ ตด ยา เสพ ตด ได ทำการ คด เลอก ผ ท ม ประวต ความ ประพฤต ด จำนวน 50 คน โดย ใช วธ การ สม อยาง งาย จาก ผ เขา รบ การ ฟนฟ สมรรถภาพ ผ ตด ยา เสพ ตด ท สมคร ใจ รวม ทำ กจกรรม จำนวน 30 คน โดย การ จบ ฉลาก กลม วจย แบง เปนก ลม ทดลอง 15 คน และ กลม ควบคม 15 คน

3.3เครองมอการวจย เครอง มอ ท ใช ใน การ วจย ครง น ประกอบ ดวย ชด

กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก และ ขอ สนเทศ ประกอบ ดวย

1) ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก จำนวน 10 กจกรรม ซง ประกอบ ดวย กจกรรม ดง ตอ ไป น อบรม ธรรมะ และ ฝก สมาธ เพอ วถ การ คด เชง บวก, เปลยน ขอมล จตใตสำนก เปน คด เชง บวก, คด เชง บวก กาย สดใส ใจ เปนสข, อย กบ ผ อน ให เปนสข, คด เชง บวก พลง สราง ความ

สำเรจ, สง ดๆ ท เหลอ อย, คด ด ทก วน อย กบ ฉน ตลอด เวลา, สขภาพ จต ด ชว เปนสข, ขอบคณ เพอ การ คด เชง บวก, ขอบคณ เธอ ขอบคณ ฉน

2) ขอ สนเทศ จำนวน 10 ชด ซง ประกอบ ดวย ขอ สนเทศ ดง ตอ ไป น ความ สข หาไม ยาก ดวย การ มอง ตว เอง วา ด, จต แจมใส หวใจ เบก บาน เพอ มอง สง ด ใน ตว เอง, สข กน เถอะ เรา กบ การ มอง ผ อน วา ด, มตรภาพ ท ยงยน จาก การ มอง ผ อน วา ด, เรยน ร ภาษา กาย ถายเท ภาษา ใจ ใน สง ท เหลอ อย, การ สราง เสยง หวเราะ เพอ ยอมรบ ใน สง ท เหลอ อย, สรางสรรค ความ คด ท ด เพอ ชว ท เปนสข, แนวคด ดๆ กบ ชวต พอ เพยง, ขอบคณ เพอ สราง กำลง ใจ, ขอบคณ ท ม วน น

3) แบบ ทดสอบ ตวแปร คอ แบบ ทดสอบ การ คด เชง บวก ซง ผาน การ ตรวจ สอบ คณภาพ ดวย วธ การ IOC โดย ม คา IOC จาก ผทรง คณวฒ ทง 5 ทาน ได คา ระหวาง 0.84 - 1.00

3.4การรวบรวมขอมล การ รวบรวม ขอมล ได ดำเนน การ ตาม ลำดบ

ดงน 1) ให ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ตวอยาง ทง 2 กลม

ตอบ แบบ ทดสอบ การ คด เชง บวก ซงม ทงหมด 25 ขอ 2) ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ

พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก เปน เวลา 12 ชวโมง ใช เวลา 5 เดอน กบ กลม ทดลอง สวน กลม ควบคม ใช ขอ สนเทศ โดย ทำ กจกรรม ทง กลม ทดลอง และ กลม ควบคม ใน วน และ เวลา เดยวกน สวน สถาน ท ท ใช ทำ กจกรรม ทง กลม ทดลอง และ กลม ควบคม คอ สำนกงาน คม ประพฤต จงหวด สมทรปราการ

3) ทำ แบบ ทดสอบ หลง การ ทดลอง เมอ เสรจ สน การ ทดลอง แลว 4 สปดาห โดย ให กลม ตวอยาง ทง 2 กลม ทำ แบบ ทดสอบ การ คด เชง บวก

3.5การวเคราะหขอมล ผ วจย วเคราะห ขอมล ดวย โปรแกรม คอมพวเตอร

สำเรจรป โดย ดำเนน การ ดงน 1) วเคราะห ลกษณะ ของ กลม ตวอยาง วเคราะห

โดย ใช สถต พน ฐาน ไดแก รอย ละ คา เฉลย และ คา เบยง เบน มาตรฐาน

2) ทดสอบ สมมตฐาน การ วจย ดวย วธ การ ทดสอบ ความ แตก ตาง ระหวาง คา เฉลย โดย ใช สถต ทดสอบ คาท




4.ผลการวจย

ตารางท1 ผล การ วเคราะห เปรยบ เทยบ การ คด เชง บวก ใน ระยะ กอน การ ทดลอง และ หลง การ ทดลอง ของ ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ทดลอง ท ได รบ ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม

กลมตวอยาง ระยะการทดลอง N X S.D. t

กลม ทดลอง กอน การ ทดลอง 15 107.73 7.47 5.17**

หลง การ ทดลอง 15 113.33 9.02

** ม ระดบ นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.01

จาก ตาราง ท 1 พบ วา ภาย หลง จาก การ ทดลอง ผ ตด ยา เสพ ตด ม การ คด เชง บวก สง ขน อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.01 ซง เปน ไป ตาม สมมตฐาน ท ตง ไว

ตารางท2 ผล การ วเคราะห เปรยบ เทยบ การ คด เชง บวก ใน ระยะ หลง การ ทดลอง ของ ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ทดลอง ท ใช ชดกจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม และ กลม ควบคม ท ใช ขอ สนเทศ



กลมควบคม หลง การ ทดลอง 15 102.13 11.72


จาก ตาราง ท 2 พบ วา ภาย หลง จาก การ ทดลอง ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ทดลอง ม การ คด เชง บวก สง ขน กวา กลม ควบคม อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.01 ซง เปน ไป ตาม สมมตฐาน ท ตง ไว

ตารางท3 ผล การ วเคราะห เปรยบ เทยบ การ คด เชง บวก ใน ระยะ กอน การ ทดลอง และ ระยะ ตดตาม ผล ของ ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ทดลอง ท ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม



ตดตามผลการทดลอง 15 113.40 7.42


จาก ตาราง ท 3 พบ วา ใน ระยะ ตดตาม ผล ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ทดลอง ม การ คด เชง บวก สง ขน กวา กอน การ ทดลอง อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.01 ซง เปน ไป ตาม สมมตฐาน ท ตง ไว

Research Article



5.อภปรายผลการวจยการ ศกษา เรอง “ผล การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว

ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก แก ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ผ ใช แรงงาน ของ สำนกงาน คม ประพฤต จงหวด สมทรปราการ” พบ ประเดน สำคญ ท ควร นำมา อภปราย ดงน

1) ผ ตด ยา เสพ ตด ท ได รบ การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ภาย หลง การ ทดลอง ม การ คด เชง บวก สง ขน กวา กอน การ ทดลอง อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.01 ตาม สมมตฐาน การ วจย ท ตง ไว จาก ผล การ วจย พบ วา ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ท ได ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ม การ พฒนาการ คด เชง บวก สง ขน เปน เพราะ ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ท ผ วจย สราง ขน นน ได ดำเนน การ สราง อยาง ถก ตอง ตรง ตาม เปา หมาย เฉพาะ ท ตองการ พฒนา เนองจาก ได วเคราะห และ นำ แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ดาน การ เสรม แรง ทาง บวก ของ สกน เนอ ร (Skinner, 1938) ประกอบ ดวย ตว เสรม แรง ท เปน สงของ ตว เสรม แรง ทาง สงคม ตว เสรม แรง ท เปน กจกรรม ตว เสรม แรง ท เปน เบย อรรถกร และ ตว เสรม แรง ภายใน รวม ถง องค ประกอบ ของ การ คด เชง บวก (วชา กา ร ดอท คอม, 2555) ประกอบ ดวย มอง ตว เอง วา ด มอง ผ อน วา ด มอง สง ท เหลอ อย ไมใช สง ท ขาด หาย หมน บอก ตว เอง ให สง ดๆ อย กบ เรา เสมอ และ ใช ประโยชน จาก คำ วา ขอบคณ มา ใช ใน แตละ กจกรรม เปน หลก โดย คำนง ถง การ พฒนา ดาน การ คด เชง บวก ของ ผ ตด ยา เสพ ตด เพอ นำ มา ปรบ ใช ให ผ ตด ยา เสพ ตด ได คด ใน แง ด และ เปน ประโยชน ซง นำ ไป ส ความ เจรญ รงเรอง และ ประสบ ความ สำเรจ โดย จะ เนน ให ฝก คด ฝก พด แสดง ความ รสก และ แสดง พฤตกรรม ไป ใน ทศทาง บวก ทำให สามารถ ปรบ ตว ได ด และ อย รวม กบ ผ อน ได อยาง ม ความ สข บอช แมน (Baughman, 1974 อาง ถง ใน สธา สน นาค สนธ, 2552) และ นล ภา ส อง คะ (2550: 4) ยง ได กลาว วา การ คด เชง บวก จะ ทำให ม ความ คด ทศนคต ตอ ตนเอง และ เหตการณ ใน ดาน บวก ม การ รบ ร และ แปล ความ หมาย ไป ใน ทาง ท ด และ กอ ให เกด ประโยชน แก ตนเอง แนวทาง หรอ วธ การ ทก กจกรรม ท ผ วจย ได สราง ขน นน ซง เมอ นำ กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก แก ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ผ ใช แรงงาน จาก การ สมภาษณ กลม ตวอยาง หลง การ ทดลอง พบ วา ม ความ สข ใน การ ดำรง ชวต ประจำ วน ใช ชวต ได อยาง ม คณคา มาก ขน โดย ไม คด จะ หวน กลบ ไป ใช ยา เสพ ตด อก

2) ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ท ได รบ การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว ภาย หลง การ ทดลอง ม การ คด เชง บวก สง กวา กลม ควบคม อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.01 ตาม สมมตฐาน การ วจย ท ตง ไว ใน ขอ ท 2 คอ 0.01 จาก ผล การ วจย พบ วา ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ท ได ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม จะ ม การ พฒนาการ คด เชง บวก สง กวา ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ควบคม ซง ผล เปน ไป ตาม สมมตฐาน ขอ ท 2 ผล ท พบ น อภปราย ได วา เปน เพราะ ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ท ผ วจย สราง ขน นน ได ดำเนน การ สราง อยาง ถก ตอง ตรง ตาม เปา หมาย ท ตองการ พฒนา เนองจาก ได วเคราะห ตาม องค ประกอบ ของ ทฤษฎ พฤตกรรม นยม และ องค ประกอบ ของ การ คด เชง บวก ซง สราง ชด กจกรรม แนะแนว โดย คำนง ถง พฒนาการ ดาน การ คด เชง บวก เมอ ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ได ทำกจกรรม ขน ท 1 มอง ตว เอง วา ด ประกอบ ดวย กจกรรม อบรม ธรรมะ และ ฝก สมาธ เพอ วถ การ คด เชง บวก, เปลยน ขอมล จตใตสำนก เปน คด เชง บวก จะ ทำให ผ เขา รวม กจกรรม ได ฝก มอง เหน คณคา ใน ตนเอง กจกรรม ขน ท 2 มอง ผ อน วา ด ประกอบ ดวย กจกรรม คด เชง บวก กาย สดใส ใจ เปนสข, อย กบ ผ อน ให เปนสข จะ ทำให ผ เขา รวม กจกรรม ฝก การ มอง ผ อน ใน แง ด และ อย รวม กน ได อยาง ม ความ สข กจกรรม ขน ท 3 มอง สง ท เหลอ อย ไมใช สง ท ขาด ประกอบ ดวย กจกรรม คด เชง บวก พลง สราง ความ สำเรจ, สง ดๆ ท เหลอ อย จะ ทำให ผ เขา รวม กจกรรม มอง เหน คณคา จาก สง ท ม อย ไมร สก วา ชวต ขาดแคลน กจกรรม ขน ท 4 หมน บอก ตว เอง ให ความ คด ดๆ อย กบ เรา ตลอด เวลา ประกอบ ดวย กจกรรม คด ด ทก วน อย กบ ฉน ตลอด เวลา, สขภาพ จต ด ชว เปนสข เปนการ ฝก ให ผ เขา รวม กจกรรม ชวย รกษา สภาพ การ คด ด ให อย กบ เรา ทก วน เพอ สขภาพ จต ท ด กจกรรม ขน ท 5 ใช ประโยชน จาก คำ วา ขอบคณ ประกอบ ดวย กจกรรม ขอบคณ เพอ การ คด เชง บวก, ขอบคณ เธอ ขอบคณ ฉน การ ใช คำ วา ขอบคณ เปน ประจำ สมำเสมอ ทง ใน สง ด และ ราย หรอ ตอ ตนเอง และ บคคล อน จะ ทำให ผ เขา รวม กจกรรม ม จตใจ ออน โยน ไม กลาว โทษ บคคล และ สง รอบ ขาง เมอ ม ความ ผด พลาด เกด ขน ใน ชวต เพอ จะ ได ใช ชวต ประจำ วน ได อยาง ม ความ สข ประ ภส รา ภา จนทร วงศา (2548: 3) กลาว วา การ คด เชง บวก เปน ความ สามารถ ท สำคญ อยาง หนง ของ มนษย ซง ม คณภาพ มากกวา ความ สามารถ ดาน อนๆ และ เปน ปจจย ท สำคญ ยง ท สง เสรม ความ เจรญ กาวหนา ของ ประเทศ ชาต ประเทศ ใด กตาม ท สามารถ แสวงหา พฒนา และ ดง เอา ศกยภาพ การ คด เชง บวก ของ ประเทศ ชาต ออก มา ใช ให เกด ประโยชน มาก เทาใด ก ยง ม โอกาส พฒนา ให เจรญ




กาวหนา ได มาก เทานน สวน ขอ สนเทศ ท ใช กบ กลม ควบคม นน เปน ขอ สนเทศ ท เปน เพยง การ ศกษา เนอหา สาระ จาก สอ ตางๆ โดย ปราศจาก การ ดำเนน กจ กร รม ใดๆ นอก เหนอ ไป จาก การ ศกษา จาก สอ ท ผ วจย กำหนด ให เทานน ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ควบคม จง มได ม การ ปฏสมพนธ กน เทา ท ควร ไมม โอกาส ใน การ รวม กน อภปราย ซก ถาม ใน ประเดน ตางๆ ดง นน จง ทำให ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ทดลอง ท ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ม การ พฒนาการ คด เชง บวก สง กวา ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ควบคม ท ได รบ ขอ สนเทศ ซง ตรง ตาม เปา หมาย ท ผ วจย ได สราง ชด กจกรรม แนะแนว ขน ใน แตละ กจกรรม ซง หาก พจารณา กลม ควบคม ท ได รบ ชด สนเทศ ท ม การ พฤตกรรม การ คด เชง บวก ตำ กวา กลม ทดลอง สอดคลอง กบ (ยพ น พม หรญ, 2550: 57) ท ได ทำการ ศกษา พฤตกรรม การ ตด เกม คอมพวเตอร และ การ ควบคม ตนเอง ของ นกเรยน ชน มธยมศกษา ป ท 1 โรงเรยน รตนโกสนทรสมโภช บางขนเทยน พบ วา หลง การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตอ การ ควบคม ตนเอง นกเรยน กลม ทดลอง ม คะแนน การ ควบคม ตนเอง สง กวา กลม ควบคม ท ได รบ ขอ สนเทศ อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.05

3) ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ม การ คด เชง บวก ภาย หลง การ ทดลอง 4 สปดาห สง กวา กอน การ ทดลอง อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.01 ตาม สมมตฐาน การ วจย ท ตง ไว ใน ขอ ท 3 คอ 0.01 จาก ผล การ วจย พบ วา ผ ตด ยา เสพ ตด กลม ทดลอง ท ได ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ภาย หลง การ ทด ทดลอง 4 สปดาห จะ ม การ พฒนาการ คด เชง บวก สง กวา ผ ตด ยา เสพ ตด กอน การ ทดลอง ซง ผล เปน ไป ตาม สมมตฐาน ขอ ท 3 วา ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ทดลอง จะ ม การ คด เชง บวก ภาย หลง การ ทดลอง 4 สปดาห สง กวา กอน การ ทดลอง ซง ผล ท ได ด กวา สมมตฐาน ท ตง ไว ใน ขอ ท 3 สอดคลอง กบว ราง คณา รช ต วรรณ (2554: บทคดยอ) ท ได ศกษา และ พฒนาการ มอง โลก ใน แง ด ของ นกเรยน วย รน โดย การ ให คำ ปรกษา กลม พบ วา การ มอง โลก ใน แง ด ของ นกเรยน วย รน โดย รวม และ ราย องค ประกอบ ของ กลม ทดลอง ท ได รบ การ ให คำ ปรกษา กลมกอน การ ทดลอง หลง การ ทดลอง และ หลง การ ตดตาม ผล แตก ตาง กน อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.05 แสดง วาการ ให คำ ปรกษา กลม เพอ พฒนาการ มอง โลก ใน แง ด ของ นกเรยน วย รน ม ผล ใหการ มอง โลก ใน แง ด ของ นกเรยน วย รน เปลยนแปลง ไป ใน ทาง ท ด ขน ผล ท พบ น อภปราย ได วา เปน เพราะ ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ท ผ วจย สราง ขน นน ได ดำเนน การ สราง อยาง ถก ตอง ตรง ตาม เปา หมาย ท ตองการ

พฒนา เนองจาก ได วเคราะห ตาม องค ประกอบ ของ ทฤษฎ พฤตกรรม นยม และ องค ประกอบ ของ การ คด เชง บวก เพราะ ผ เขา รวม กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ยง ม การนำ กจกรรม การ คด เชง บวก ไป ใช ใน ชวต ประจำ วน ยก ตวอยาง เชน การ ทำ กจกรรม ขน ท 4 หมน บอก ตว เอง ให ความ คด ดๆ อย กบ เรา ตลอด เวลา ประกอบ ดวย กจกรรม คด ด ทก วน อย กบ ฉน ตลอด เวลา, สขภาพ จต ด ชว เปนสข เปนการ ฝก ให ผ เขา รวม กจกรรม ชวย รกษา สภาพ การ คด ด ให อย กบ เรา ทก วน เพอ สขภาพ จต ท ด ซง เปน กจกรรม ท ทำได งาย ไม ซบ ซอน ประกอบ กบ ผ ตด ยา เสพ ตด ยง ม การ คด เชง บวก อย อยาง ตอ เนอง ทำให มอง สถานการณ ทก อยาง ตาม ความ เปน จรง อยาง ม สต ม พฤตกรรม การ แสดงออก ท เหมาะ สม ม แนวคด แบบ ผ ชนะ ม กำลง ใจ และ ทศนะ ทาง บวก อย เสมอ รวม ทง มอง การ เปลยนแปลง และ ปญหา วา เปน สง ด ไม ทอแท กลาว โดย ศร รตน ธน บรรเจด สน (2548: 6) ซง เปน ผล มา จาก การ เขาใจ เปน อยาง ด ใน ชด กจกรรม ท ได ลงมอ ปฏบต ซง ได เนน ไป ท การ ปรบ เปลยน ความ คด เจมส (James, 1842 - 1910 และ อาง ถง ใน ณน นรา ด สม, 2554) คอ ผ ท ป พน ฐาน ทฤษฎ สำหรบ ความ คด เชง บวก และ ได พฒนา ระบบ ความ คด ท ชอ วา Pragmatism โดย ม หลก คด วา ผลลพธ คอ สง ท นบ ได ความ คด คอ สง ชนำ ไป ส การก ระ ทำ หาก การก ระ ทำ นน ไม เหมาะ สม ก ถอวา ไม เปน ประโยชน เจมส เชอ วา ชวต คอ การ ปะทะ กน ระหวาง การ มอง โลก ใน แง ราย กบ การ มอง โลก ใน แง ด โดย กลาว วา “อยา กลว การ ม ชวต อย จง เชอ วา ชวต นน นา อย แลว ความ เชอ จะ สรางสรรค ขอ เทจ จรง ขน มา” จกรวาล นน เตม ไป ดวย ความ เปน ไป ได ทก คน สามารถ ปรบปรง ตน ได อยาง มาก ถา เพยง แต เปด ตาม อง และ คนหา พลงจต ท ม อย ใน ตนเอง เขา เชอ วา ทกๆ คน สามารถ กำหนด อนาคต ได ดวย ตนเอง และ เชอ ใน พลง ของ การ คด เชง บวก โดย กลาว วา “เรา สามารถ ทำ สง ท ตองการ ได แทบ ตลอด เวลา ความ เปลยนแปลง ท ยง ใหญ ใน ชวง ชวต ของ เรา ก คอ การ คน พบ วา มนษย สามารถ เปลยนแปลง ชวต ไดดวย การ เปลยน ทศนคต ใน ใจ ของ ตนเอง”

กระบวนการ ปรบ เปลยน การ คด เชง บวก โดย ผาน การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม ซง ใน เบอง ตน ผ เขา รวม กจกรรม จะ ตอง ม สภาวะ จต ท สงบ กอน จง กระทำ ตาม องค ประกอบ บนได 5 ขน ใน บนได ขน ท 1 ประกอบ ดวย กจกรรม ท 1 “อบรม ธรรมะ และ ฝก สมาธ เพอ วถ การ คด เชง บวก” เพอ ป พน ฐาน ส กจกรรม ท 2 “กระบวนการ เปลยน ขอมล จตใตสำนก เปน คด เชง บวก” โดย ณรงค วทย แสน ทอง (2554) กลาว วา สง แรก ท สำคญ มาก ทสด คอ 1) ตอง ม ศรทธา หรอ ความ เชอ กอน วา

Research Article



ตว เรา สามารถ เปลยนแปลง ชวต ความ คด หรอ พฤตกรรม ได 2) ทาง วทยาศาสตร สมอง ม ขอมล วา เรา สามารถ ท จะ สอสาร กบ จตใตสำนก ของ เรา ได ใน ขณะ ท ยง ม สต อย คอ ชวง เวลา ท เรา ม คลน สมอง ท ม ความถ ระหวาง 9 - 13 รอบ ตอ วนาท หรอ ท เรยก วา ชวง คลน อลฟา 3) เมอ คลน สมอง อย ใน ชวง ท ตองการ แลว ซง สามารถ สงเกต ได จาก ความ สงบ ภายใน จตใจ รสก สบาย ผอน คลาย เพอ ท จตใตสำนก จะบน ทก ขอมล ได งาย ขน ให เรา เลอก ประโยค ขอความ ท เรา ตองการ จะ แกไข 4) จาก การ วจย ทาง ดาน สมอง พบ วา คน เรา จะ เปลยน ความ คด หรอพฤตกรรม ได นน เรา จะ ตอง คด หรอ ทำ สง นน ตดตอ กน แลว ผล ท เรา ตองการ จะ คอยๆ ปรากฏ ขน 5) จะ ตอง ม สต ระลก ร ให เทา ทน จต รจก ท จะ จบ ความ คด ภายใน ตนเอง ได ทน เมอ ม การ เคลอนไหว ความ คด ไป ใน ทาง ลบ ขณะ เดยวกน เมอ เรา ไดยน การ สนทนา ใน เชง ลบ ให รบ ขจด คำ สน ทนา นนๆ ทนท ดวย คำ พด “หยด หรอ เลก คด” จาก นน ใส ขอมล ตรง ขาม ท เปน เชง บวก แทนทการ คด เชง บวก นน อาจ ไม ได ตดตว เรา มา โดย กำเนด แต เรา สามารถ เรยน ร และ พฒนาการ คด เชง บวก ให เกด ขน ได โดย อาศย การ ฝกฝน ดวย การ ปอน ขอมล ท เปน บวก ให กบ จตใตสำนก ดวย ความ มานะ อดทน ส บนได ขน ท 2 มอง ผ อน วา ด ประกอบ ดวย กจกรรมท 3 “คด เชง บวก กาย สดใส ใจ เปนสข” กจกรรม ท 4 “อย กบ ผ อน ให เปนสข” บนได ขน ท 3 มอง สง ท เหลอ อย ไมใช สง ท ขาด ประกอบ ดวย กจกรรม ท 5 “คด เชง บวก พลง สราง ความ สำเรจ” กจกรรม ท 6 “สง ดๆ ท เหลอ อย” บนได ขน ท 4 หมน บอก ตว เอง ให ความ คด ดๆ อย กบ เรา ตลอด เวลา ประกอบ ดวย กจกรรม ท 7 “คด ด ทก วน อย กบ ฉน ตลอด เวลา” กจกรรม ท 8 “สขภาพ จต ด ชว เปนสข” บนได ขน ท 5 ใช ประโยชน จาก คำ วา ขอบคณ ประกอบ ดวย กจกรรม ท 9 “ขอบคณ เพอ การ คด เชง บวก” และ กจกรรม ท 10 “ขอบคณ เธอ ขอบคณ ฉน” เมอ ผ ตด ยา เสพ ตด ได ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก อยาง ตอ เนอง จง ทำให ผ ตด ยา เสพ ตด ใน กลม ท ได ใช ชด กจกรรม แนะแนว ม การ คด เชง บวก ภาย หลง การ ทดลอง 4 สปดาห สง กวา กอน การ ทดลอง อยาง ม นย สำคญ ทาง สถต ท ระดบ 0.01

6.ขอเสนอแนะจาก ผล การ วจย ผ วจย ม ขอ เสนอ แนะ ดงน1)ขอเสนอแนะในการนำผลการวจยไปใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม

นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก สามารถ นำ ไป ใช กบ ผ ตด ยา เสพ ตด ใน องคกร โดย ทวไป ซง ม ลกษณะ คลายคลง กน กบ กลม ตวอยาง ของ การ วจย ใน ครง น

1.1) ผ ท จะ นำ ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก ไป ใช ควร ศกษา คมอ การ ใช ชด กจกรรม อยาง ละเอยด และ ม ความ ร ความ เขาใจ อยาง เพยง พอ เกยว กบ องค ประกอบ ตางๆ ของ ทฤษฎ พฤตกรรม นยม และ การ คด เชง บวก

1.2) ผ ท จะ นำ ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก ไป ใช ควร ศกษา ถง กฎ ระเบยบ ของ สถาน ท ตางๆ ตงแต เรม ตน ให เขาใจ อยาง ละเอยด ชดเจน กอน นำ ไป ใช เพอ ความ สะดวก และ สามารถ บรหาร เวลา การ จด ทำ กจกรรม ให เปน ไป ตาม ท กำหนด

1.3) ควร ม การ ตกลง กฎ กตกา ใน การ จด กจกรรม แตละ กจกรรม แก ผ เขา รวม กจกรรม ให ชดเจน กอน ดำเนน กจกรรม ใน แตละ กจกรรม

2)ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป 2.1) ศกษา ผล การ ใช ชด กจกรรม แนะแนว ตาม

แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก แก ผ ตด ยา เสพ ตด วา ม ความ คงทน ถาวร เพยง ใด

2.2) วจย เกยว กบ ชด กจกรรม แนะแนว เพอ พฒนาการ คด เชง บวกตาม แนวคด ทฤษฎ อนใน องค ประกอบ ดาน อนๆ ตอ ไป

2.3) วจย เกยว กบ ชด กจกรรม แนะแนว ตาม แนวคด ทฤษฎ พฤตกรรม นยม เพอ พฒนาการ คด เชง บวก แก บคคล วย ผใหญ ใน กลม อนๆ บาง ทง ใน สวน ของ ภาค รฐ และ เอกชน

เอกสารอางองกรม คม ประพฤต (2554) สรป รายงาน ผล การ ดำเนน งาน ของ

กรม คม ประพฤต. สบคน เมอ 30 กนยายน 2554, จาก http://210.246.159.139/m2/probation/index.php

ณรงค วทย แสน ทอง (2553) คด บวก. สบคน เมอ 1 สงหาคม 2554, จาก http://www.peoplevalue.co.th

ณน นรา ด สม (2554) ผลของโปรแกรมความคดเชงบวกทมตอความสามารถในการเผชญและฝาฟนอปสรรคของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6. วทยานพนธ ปรญญา ศกษา ศาสตร มหา บณฑต, มหาวทยาลย ขอนแกน.

นล ภา อง สภ ะ (2550) ผลของกระบวนการกลมทางจตวทยาแบบผสมผสาน แนวคดมนษยนยม และปญญานยมตอความคดเชงบวก และความสามารถในการเอาชนะอปสรรคของเยาวชน. วทยานพนธ ปรญญา วทยา ศาสตร มหา บณฑต, มหาวทยาลย เชยงใหม.




ประ ภส รา ภา จนทร วงศา (2548) ลกษณะสวนบคคลและความคดเชงบวกกบความเครยดในการเรยนของนกศกษาสถาบนเทคโนโลยราชมงคลวทยาเขตพระนครศรอยธยา หนตรา. สาร นพนธ การ ศกษา มหา บณฑต, มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

ยพ น พม หรญ (2550) ผลการใชชดกจกรรมแนะแนวตอการควบคมตนเอง ในพฤตกรรมตดเกมคอมพวเตอรของนก เรยนช นมธยมศกษาป ท 1 โรง เรยนรตนโกสนทรสมโภชบางขนเทยน กรงเทพมหานคร. วทยานพนธ ศกษา ศาสตร มหา บณฑต, มหาวทยาลย สโขทย ธร รมาธ ราช.

ว ราง คณา รช ต วรรณ (2554) การศกษาและพฒนาการมองโลกในแงดของนกเรยนวยรน โดยการใหคำปรกษากลม. วทยานพนธ การ ศกษา ดษฎ บณฑต, มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

วชา กา รดอท คอม (2553) การ คด เชง บวก. สบคน เมอ 5 พฤศจกายน 2554, จาก http://www.banprak-nfe.com/webboard/index.php/topic,722.0/prev_next,prev.html#new

ศร รตน แสน ยา กล (2546) ผลของการใชชดกจกรรมแนะแนวโดยกจกรรมกลมเพอพฒนาแรงจงใจใฝสมฤทธของนกเรยนชนมธยมศกษาปท2โรงเรยนพระแมมารสาธประดษฐ กรงเทพมหานคร. วทยานพนธ ปรญญา ศกษา ศาสตร มหา บณฑต, มหาวทยาลย สโขทย ธร รมาธราช.

ศนย วชาการ ตาน ยา เสพ ตด (2553) ธรรมชาต ของ ผ ตด ยา เสพ ตด. สบคน เมอ 3 มกราคม 2554, จาก http://nctc.oncb.go.th

ศนย บำบด รกษา ยา เสพ ตด เชยงใหม (2553) ปจจย ทาง จต สงคม และ ความ ตงใจ เลก ยา เสพ ตด ของ ผ ตด ยา เสพ ตด ใน ศนย บำบด รกษา ยา เสพ ตด จงหวด เชยงใหม. สบคน เมอ 27 ตลาคม 2554, จาก http://blog.drugcare.net

สธา สน นาค สนธ (2552) การวเคราะหองคประกอบของการคดเชงบวกของนกเรยนชวงชนท3. วทยานพนธ ปรญญา การ ศกษา มหา บณฑต, มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

Research Article



ปจจยทมผลตอการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ

ของผตดเชอเอชไอว/เอดสทมาตดตามการรกษาทคลนกแสงตะวน

โรงพยาบาลราชบรFactors Affecting Adherence to Anti-Viral Drugs of HIV/AIDS

Infected Persons at Sangtawan Clinic, Ratchaburi Hospital

ธนตกรณผดผาดศม.(สขศกษา)นกวชาการสาธารณสขชำนาญการกลมงานสขศกษาโรงพยาบาลราชบรอำเภอเมองจงหวดราชบร

บทคดยอการศกษาครงนมจดมงหมายเพอศกษาปจจยทมผล

ตอการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอ เอชไอว/เอดสทมาตดตามการรกษาทคลนกแสงตะวน โรงพยาบาลราชบรกลมตวอยางทศกษาเปนผตดเชอเอดส/ ผปวยเอดสจำนวน212รายเปนชาย99รายเปนหญง113ราย ชงไดทำการคดเลอกกลมตวอยางโดยใชวธการเลอกแบบเจาะจงเครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนซงประกอบดวยแบบบนทกขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามแบบสอบถามความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสแบบสอบถามความรเกยวกบยาตาน ไวรส และแบบสอบถามความเชอดานสขภาพเกยวกบการรกษาดวยยาตานไวรส ผวจยทำการเกบขอมลดวยตนเองและทำการวเคราะหขอมลโดยการหาคารอยละคาเฉลยคาเบยงเบนมาตรฐานและคาสมประสทธสหสมพนธเชงอนดบของสเปยรแมน

ผลการศกษาพบวา1. ผตดเชอเอดสมระดบความสมำเสมอในการรบ

ประทานยาตานไวรสอยในระดบด โดยมคาเฉลยเทากบ89.76สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ9.65

2. ผตดเชอเอดสมระดบความรในการใชยาตานไวรสโดยรวมผานเกณฑ

3. ผตดเชอเอดสมระดบความเชอดานสขภาพโดยรวมในระดบดเมอพจารณาเปนรายดานพบวาทกดานอยในระดบดยกเวนดานการรบรอปสรรคอยในระดบปานกลาง

4. ผลการวเคราะหความสมพนธเชงอนดบ พบวามตวแปรอสระ1ตวคอความรเกยวกบยาตานไวรสโดยรวมมความสมพนธกบความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสไดอยางมนยสำคญทางสถต(p=0.018)

ขอเสนอแนะจากการศกษาวจยครงน บคลากรในทมสขภาพควรใหความรความเขาใจทถกตองแกผตดเชอเอชไอว/เอดสรายใหมทจะเรมยาตานไวรสครงแรกใหตระหนก

วารสารความปลอดภยและสขภาพ


ปท6ฉบบท22ประจำเดอนมนาคม-กรกฎาคม2556

ถงการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอโดยเฉพาะ ในชวง1–3เดอนแรกซงอยในชวงการปรบพฤตกรรมการ รบประทานยาตานไวรสใหสอดคลองกบกจวตรประจำวน

คำสำคญ: ยาตานไวรส/ผตดเชอเอชไอว/เอดส/ ความร/ความเชอดานสขภาพ

AbstractThepurposeofthisresearchistostudythe

factorsaffectingadherencetoanti-viraldrugsofHIV/AIDS infectedpersonsatSangtawanClinicRatchaburihospital.Thesamplesizewas212HIV/AIDSinfectedpersons,99malesand113females,selected by a purposive samplingmethod. Theinstrument was a questionnaire developed bythe author, composed of questions on personalinformation, regularity intakinganti-viraldrugs,generalknowledgeaboutanti-viraldrugsandhealthbelievesaboutthetreatmentusinganti-viraldrugs.Theresultwasanalyzedusingpercentages,means,standarddeviationsandtheSpearman’srankcor-relationcoefffiificient.

Theresearchfifindingswereasfollows:1. Adherance to anti-viral drugs of HIV/

AIDSinfectedpersonswasinagoodlevelwiththemeanof89.76andthestandarddeviationof9.65.

2. Knowledgeaboutusinganti-viraldrugsofHIV/AIDSinfectedpersonssatisfifiedthecriteria.

3. Health believes of HIV/AIDS infectedpersonswereinagoodlevelofallpartsexcepttheobstacleawarenesspartwhichwasmoderate.

4. Analyzingordinalrelationshipfoundthatoneindependentvariablewhichwastheknowledgeaboutanti-viraldrugrelatedtoadherencetotakeanti-viraldrugswithstatisticalsignificance(p=0.018).

Conclusively,Thisstudysuggeststhathealthpersonnels should provide relevant knowledge to new HIV/AIDS infected persons, especiallythosewhoaregoingtotakeanti-viraldrugsforthe fifirsttimeinordertomakeawarenessofthe

signifificanceofregulardruguse.Anditshouldbestressedthattheregularityissignifificanceinthefifirst1–3monthsbecauseitistheperiodthatpatientsrequireforadaptingthehabitoftakinganti-viraldrugstodailylife.

Keywords: Anti-viral drugs/HIV/AIDS infectedpersons/Knowledge/Healthbelieves

1.ความเปนมาและความสำคญของปญหาปจจบนโรคเอดสยงเปนโรคเรอรงทมอาจรกษาให

หายขาดไดการรกษาผตดเชอเอชไอว/เอดสดวยยาตานไวรสนบเปนการรกษาอยางเดยวทชวยชะลออาการของผตดเชอ เอชไอว/เอดสทดทสดในขณะน โดยการใชยาตานไวรสทมการพฒนาการรกษาและสตรยาทใชอยตลอดเวลา ปจจบนการใชยาตานไวรส 3 ชนดพรอมกน เรยกวา Highly ActiveAntiretroviralTherapy(HAART)จดเปนสตรยา ทสามารถรกษาผปวยไดอยางมประสทธผลทสด โดยม หลกฐานจากการศกษาวจยในหลายประเทศทแสดงวาการใช ยาตานไวรสทเหมาะสมในการรกษาผตดเชอเอชไอว/เอดสมความปลอดภยและมประโยชนทสำคญคอ 1) ยดอายขยของผปวย2)สามารถลดอตราตาย3)ลดอตราปวยจากการ ตดเชอฉวยโอกาส4)ลดการรกษาดวยยาปองกนการตดเชอ ฉวยโอกาส 5) ลดโอกาสทตองรกษาตวในโรงพยาบาล 6) ทำใหผปวยสวนมากสามารถทำงานและดำรงชวตตามปกตในสงคมและ 7) เพมคณภาพชวตของผปวย (วทยาศรดามา, 2545) แตอยางไรกตามถงแมวาการรกษาดวยยาตานไวรสจะมประโยชน ทำใหผตดเชอเอชไอว/เอดสมชวตทยนยาวขนแตกตองอาศยแนวทางในการรกษาเพอใหประสบผลสำเรจซงนอกจากประสทธภาพของยาและสตรยา ทเหมาะสมแลว ความสำคญของการรบประทานยาอยางสมำเสมอ(adherence)นบเปนหวใจสำคญในการรกษาใหไดผลดเนองจากการรกษาดวยยาตานไวรสตองรกษาอยางตอเนองตลอดชวต โดยมเปาหมายเพอลดปรมาณไวรสใหตำทสด ซงจากรายงานการวจยพบวา ผตดเชอเอชไอวและผปวยเอดสทรบประทานยาตานไวรส 95% ขนไปของยาทตองรบประทานตามแผนการรกษามปรมาณเชอไวรสเอชไอวในกระแสเลอดลดลงอยางมประสทธภาพดงนนการตดตามความสมำเสมอในการรบประทานยาของผตดเชอเอชไอว/เอดสจงเปนปจจยสำคญทจะบอกประสทธภาพของการรกษาดวยยาตานไวรส ทงในดานความสามารถในการลดปรมาณเชอเอชไอวและการเพมระดบภมคมกน

Research Article



ในทางตรงกนขาม การรบประทานยาไมสมำเสมอ(pooradherence)กเปนหนงในปจจยทสำคญททำใหการรกษาดวยยาตานไวรสลมเหลว เพราะการรบประทานยาไมสมำเสมอทำใหระดบยาในเลอดตำกวาระดบทสามารถลดปรมาณเชอไวรสได ซงจะกอใหเกดผลตามมา คอ เชอดอยาไดงาย การดำเนนของโรคเรวขน ผตดเชอเอชไอว/เอดสมภาวะแทรกซอนตางๆ ตามมาและเปนอนตรายถง แกชวตไดผตดเชอเอชไอว/เอดสทมการตดเชอดอยาจะตองไดรบการรกษาดวยยาทแพงขนมากกวา10เทาและยาดงกลาว มกมผลขางเคยงเพมขนและรนแรงยงขน ดงนนการ รบประทานยาอยางสมำเสมอจงเปนสงสำคญอยางยง ในการรกษาผปวยเหลาน

การรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ(adher-ence)เปนพฤตกรรมเกยวกบการรบประทานยาทครบถวนตอเนองสมำเสมอและถกตองตามแผนการรกษาของแพทยเพอใหระดบยาสงเพยงพอทจะยบยงเชอเอชไอวในกระแสเลอดไดตลอดเวลาพฤตกรรมการรบประทานยาของผปวยจะมากหรอนอยขนกบจำนวนและชนดของยาทรบประทานปรมาณยาและระยะเวลาทใชในการรกษาดวยยาตานไวรสกญแจสำคญทจะนำไปสความสำเรจในการใชยาตานไวรสคอ การใชแบบแผนความเชอดานสขภาพ ซงความเชอทางสขภาพทถกตองและสอดคลองกบแบบแผนการดำเนนชวตจะสงผลตอพฤตกรรมการรบประทานยาตานไวรสทถกตอง และสมำเสมอของผปวย พฤตกรรมสขภาพของบคคลจงขนอยกบการมองเหนคณคาของสงทตนจะไดรบ และความเชอในผลทเกดจากการกระทำของตน การทบคคลจะมพฤตกรรมการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอไดตองมความเชอดานสขภาพทประกอบดวยองคประกอบ 4ประการไดแกการรบรโอกาสเสยงของการเกดโรคการรบร ความรนแรงของโรค การรบรประโยชนของการรกษา และการรบรอปสรรคตางๆในการรกษา(Becker,1990)โดยความเชอดงกลาวจะเปนแรงกระตนสำคญททำใหผตดเชอเอชไอว/เอดสมพฤตกรรมการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอนอกจากนจากการศกษาเกยวกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอพบวา ปจจยทมผลตอความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสของผตดเชอเอชไอว/ เอดสคอ1)ปจจยดานผปวย(patientcharacteristics)2) รปแบบการรกษา (treatment regimen) 3) ความสมพนธระหวางผปวยและทมสขภาพ (patient-provider relationship)4)ปจจยเกยวกบการดำเนนของโรค(disease characteristics)โดยจากปจจยดงกลาวพบวาปจจยดานผปวยเกยวกบลกษณะประชากร ซงยงไมเปนทแนชดวา

ลกษณะประชากรไดแกเพศอายระดบการศกษาอาชพรายไดของครอบครว สถานภาพสมรสมความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ (Adriana etal., 2002) นอกจากนปจจยดานรปแบบของการรกษาดวยยาตานไวรส ไดแก สตรยาทผปวยใชยงแตกตางกนทำใหจำนวนเมดยาทรบประทานกแตกตางกนออกไป อกทงยาแตละตวมผลขางเคยงและฤทธของยาทแตกตางกนและในปจจบนประเทศไทยโดยองคการเภสชกรรมสามารถผลตยา“จพโอ-เวยร(GPO-Vir)”ซงเปนยาสตรรวมยาตานไวรสสามชนดเปนยาหลกไวในเมดเดยวกนซงทำใหสะดวกในการรบประทานยามากขนซงอาจเปนปจจยทมผลตอการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอทแตกตางกนรวมถงระยะเวลาในการรกษาถายงระยะเวลาในการรกษายาวนานมากขนผปวย กมแนวโนมทจะหยดการรกษามากขนเทานน โดยเฉพาะ ผตดเชอเอชไอว/เอดสทตองรบประทานยาตานไวรสตอเนองตลอดชวต นอกจากนความสมพนธระหวางผปวยและทมสขภาพ เปนบทบาทสำคญในการพฒนาการรบประทานยาอยางสมำเสมอในผปวยโรคเรอรง และเชอวาเปนปจจยทกระตนสำหรบการรบประทานยาตานไวรส

จะเหนไดวามปจจยตางๆ หลายประการทมความเกยวของสมพนธและมอทธพลตอการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส ดงนน ผวจยจงสนใจทจะศกษาถงความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสของผตดเชอเอชไอว/เอดส และความสมพนธระหวางปจจยสวนคดสรร ความเชอดานสขภาพ ความรเกยวกบการใชยาตานไวรสกบการรบประทานยาไวรสอยางสมำเสมอในกลมผตดเชอเอชไอว/เอดสทโรงพยาบาลราชบรเพอจะไดนำขอมลทไดไปใชประโยชน และเปนแนวทางในการจดบรการทเหมาะสมแกผตดเชอเอชไอว/เอดส เพอใหมการใชยาตานไวรสไดอยางสมำเสมอถกตองและลดความลมเหลวในการรกษาดวยยาตานไวรส อนจะเปนผลในการลดการเกดโรคตดเชอแทรกซอน ชะลอความกาวหนาของโรค ทำใหผตดเชอเอชไอว/เอดสมสขภาพและมคณภาพชวตทดขน

2.วตถประสงคของการวจย2.1เพอศกษาความสมำเสมอในการรบประทาน

ยาตานไวรสของผตดเชอเอชไอว/เอดส ทมารบการรกษาทคลนกแสงตะวนโรงพยาบาลราชบร

2.2เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยคดสรรซงประกอบดวยปจจยดานผปวยไดแกเพศอายสถานภาพสมรสระดบการศกษาอาชพรายไดของครอบครวปจจย




ดานการรกษาดวยยาตานไวรส ความรเกยวกบการใชยาตานไวรส ความเชอดานสขภาพกบความสมำเสมอในการ รบประทานยาตานไวรสของผตดเชอเอชไอว/เอดส

3.สมมตฐานการวจย3.1ปจจยคดสรร ซงประกอบดวย ปจจยดาน

ผปวย ไดแก เพศอาย สถานภาพสมรสระดบการศกษาอาชพ และรายไดของครอบครว ปจจยดานการรกษาดวยยาตานไวรส ไดแก ระยะเวลาในการรกษาดวยยาตานไวรสอาการขางเคยงของยามความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส

3.2ความรเกยวกบการใชยาตานไวรสมความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส

3.3ความเชอดานสขภาพมความสมพนธกบการ รบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/ เอดส

4.ระเบยบวธการวจยการวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา(descriptive

research)

5.ประชากรและกลมตวอยางประชากรคอผตดเชอเอชไอว/เอดสทมารบบรการท

คลนกแสงตะวนโรงพยาบาลราชบรกลมตวอยางผวจยคดเลอกกลมตวอยาง โดยการเลอกแบบ

เฉพาะเจาะจง (purposive sampling) โดยใชเกณฑตามคณสมบตดงน

1) เปนผปวยตดเชอเอชไอว/เอดสทไดรบการวนจฉยจากแพทยและผานการใหคำปรกษาแลว

2) ไดรบการรกษาดวยยาตานไวรส ไมนอยกวา 1เดอน

3)มอายตงแต15ปขนไปโดยไมจำกดเพศ4)พดและฟงภาษาไทยไดด5) ยนดและเตมใจใหความรวมมอในการทำวจยขนาดของกลมตวอยางผตดเชอเอชไอว/เอดสทใชใน

การศกษาวจยครงนใชวธการเปดตารางอำนาจในการทดสอบ(power analysis) โดยกำหนดคาความเชอมนแอลฟาทระดบ 0.05 ใหอำนาจการทดสอบ 0.08 และการประมาณคาขนาดความสมพนธระหวางตวแปร (effect side) 0.20 โดยจากการเปดตารางไดขนาดกลมตวอยาง150ราย

ดงนน กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน จงใชจำนวนอยางนอย150รายซงถอวาเปนขนาดของตวอยางทสามารถนำผลการวจยไปใชในการอางองถงประชากรไดซงในการศกษาครงน ผวจยไดคดเลอกกลมตวอยางเขารวมศกษาทงสน212คน

6.เครองมอทใชในการวจยเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการ

วจยครงนเปนแบบสอบถาม โดยใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามดวยตนเองซงแบงออกเปน4สวนคอ

สวนท1แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคลของผตดเชอเอชไอว/เอดสประกอบดวยเพศอายสถานภาพสมรสระดบการศกษาอาชพรายไดของครอบครวระยะเวลาในการรกษาอาการขางเคยงของยา

สวนท 2 แบบสอบถามความสมำเสมอในการ รบประทานยาตานไวรสของผตดเชอเอชไอว/เอดส ใชประเมนความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสของ ผตดเชอเอชไอว/เอดสจำนวน5ขอ

สวนท 3 แบบสอบถามความรเกยวกบยาตานไวรสจำนวน38ขอโดยสอบถามความรเกยวกบการใชยา ตานไวรสประกอบดวยความรเกยวกบโรค จำนวน 13 ขอความรเกยวกบการใชยาตานไวรส 12 ขอ ความรเกยวกบผลขางเคยงของยาและการจดการกบอาการขางเคยงของยา13ขอโดยมมาตราสวนประมาณคา3ระดบ

สวนท 4 แบบสอบถามความเชอดานสขภาพ เกยวกบการรกษาและการใชยาตานไวรส สรางขนตามแนวคดความเชอดานสขภาพของเบคเกอร ประกอบดวยขอคำถาม4ดานคอดานการรบรโอกาสเสยง5ขอดาน การรบรถงความรนแรง 5 ขอ ดานการรบรถงประโยชน ของการรกษา8ขอและดานการรบรถงอปสรรคในการรกษา10ขอรวม28ขอโดยมมาตราสวนประมาณคา5ระดบ

7.การรวบรวมขอมลในการศกษาครงนผวจยเปนผเกบรวบรวมดวย

ตนเองโดยมขนตอนและการเกบรวบรวมขอมลดงน1) ผวจยสำรวจรายชอผปวยทนดมารบยาและเลอก

ตามเกณฑทกำหนดไว2)ผวจยตดตอกลมตวอยางทผานการคดเลอก

ตามเกณฑเปนรายบคคล ในวนและสถานทกลมตวอยางมาตรวจตามนดทคลนกแสงตะวน โดยแนะนำตว ชแจงวตถประสงคของการวจย พรอมทงขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถามอธบายการพทกษสทธของกลมตวอยาง

Research Article



รวมทงขอความรวมมอใหกลมตวอยางตอบตามความเปนจรงเพอความถกตองของขอมลและประโยชนในการพฒนาระบบการดแลผปวยในอนาคต หลงจากกลมตวอยางใหความยนยอมในการวจยผวจยจงแจกแบบสอบถาม

3)ผวจยรวบรวมขอมล โดยแจกแบบสอบถามใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามดวยตนเองและผวจยจะอยกบกลมตวอยางเพอตอบขอซกถามเมอกลมตวอยางม ขอสงสยเกยวกบคำถาม

4)ผวจยตรวจสอบความสมบรณครบถวนของแบบสอบถามแลวนำขอมลทไดไปวเคราะหขอมลทางสถต

8.การวเคราะหขอมลผวจยทำการวเคราะห และประมวลผลขอมลดวย

โปรแกรมสำเรจรปทางสถต(SPSSForWindows)ทำการวเคราะหขอมลดงน

1) แจกแจกความถ และรอยละของปจจยดาน ผปวยไดแก เพศอายสถานภาพสมรสระดบการศกษาอาชพ รายไดของครอบครว และปจจยดานการรกษาดวยยาตานไวรส ไดแก ระยะเวลาในการรกษาอาการขางเคยงของยา

2)หาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความเชอดานสขภาพรายดานและโดยรวมคะแนนความรเกยวกบการใชยาตานไวรสรายดานและโดยรวม และคะแนนความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรส

3)หาความสมพนธระหวางปจจยคดสรร ซงประกอบดวยปจจยดานผปวยไดแกเพศอายสถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ และรายไดของครอบครว

ปจจยดานการรกษาดวยยาตานไวรส ไดแก ระยะเวลาในการรกษา อาการขางเคยงของยา ความรเกยวกบการใชยาตานไวรส และความเชอดานสขภาพ กบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ

9.ผลการวจยสวนท1ขอมลเกยวกบปจจยคดสรรพบวากลมตวอยางสวน

ใหญเปนเพศหญงคดเปนรอยละ53.3พบมากทสดในชวงอาย35–39ปคดเปนรอยละ67.2มสถานภาพสมรสคคดเปนรอยละ 48.1 จบการศกษาระดบประถมศกษามากทสดคดเปนรอยละ43.4และประกอบอาชพรบจางทวไปสงสดคดเปนรอยละ32.5รายไดของครอบครวสวนใหญอยระหวาง2,001–5,000บาทคดเปนรอยละ33.5และมสทธในการเบกคารกษาโดยใชสทธบตรทองสงสดคดเปนรอยละ50.9

ขอมลเกยวกบความรในการใชยาตานไวรสของกลมตวอยางความรเกยวกบการใชยาตานไวรสของผตดเชอ เอชไอว/เอดสทมารบการรกษาทโรงพยาบาลราชบร จากการศกษาพบวากลมตวอยางมความรเกยวกบการใชยาตานไวรสโดยเฉลยผานเกณฑรอยละ60(22.8คะแนน)โดยม คะแนนเฉลยเทากบ23.51และเมอพจารณารายดานพบวา1)ความรเกยวกบโรคเอดสในกลมตวอยางมคะแนนเฉลยเทากบ9.762)ความรเกยวกบการใชยาตานไวรสมคาเฉลยเทากบ8.333)ความรเกยวกบผลขางเคยงของยาและการจดการกบอาการขางเคยงของยา กลมตวอยาง มคาเฉลยเทากบ5.41ดงแสดงในตารางท1

ตารางท1 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐานของความรเกยวกบการใชยาตานไวรสโดยรวมและรายดานของผตดเชอเอชไอว/ เอดส(n=212)

ตวแปร X S.D.

ความรเกยวกบการใชยาตานไวรสโดยรวม 23.51 4.20

ความรเกยวกบการใชยาตานไวรสรายดาน

–เกยวกบโรคเอดส 9.76 1.81

–เกยวกบการใชยาตานไวรส 8.33 2.01

–เกยวกบผลขางเคยงของยาและการจดการกบอาการขางเคยงของยา 5.41 2.05




ขอมลเกยวกบความเชอดานสขภาพของผตดเชอเอชไอว/เอดส ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมคาเฉลยของความเชอดานสขภาพโดยรวมเทากบ 3.67 ซงอยในเกณฑด ความเชอดานสขภาพของกลมตวอยางรายดานทง4 ดาน ไดแก ดานการรบรโอกาสเสยง ดานการรบรความ

รนแรง และดานการรบรประโยชนอยในเกณฑด โดยมคาเฉลยเทากบ4.17,4.22และ4.16ตามลำดบสวนดานการรบรอปสรรคอยในเกณฑปานกลาง คดเปนคาเฉลยเทากบ2.75ดงแสดงในตารางท2

ตารางท2 ขอมลเกยวกบความเชอดานสขภาพของกลมตวอยางโดยรวมและรายดานทง4ดานไดแกดานการรบรโอกาส เสยงดานการรบรความรนแรงดานการรบรประโยชนและดานการรบรอปสรรคของการรกษาดวยยาตานไวรส

ตวแปร X S.D. ระดบ

ดานท1การรบรโอกาสเสยง 4.17 0.54 ด

ดานท2การรบรความรนแรง 4.22 0.51 ด

ดานท3การรบรประโยชน 4.16 0.48 ด

ดานท4การรบรอปสรรค 2.75 0.68 ปานกลาง

โดยรวม 3.67 0.37 ด

สวนท2ขอมลความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความ

สมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสของผตดเชอเอชไอว/เอดส

ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรซงประกอบดวยเพศอายสถานภาพสมรสระดบการศกษาอาชพรายไดของครอบครวและขอมลเกยวกบการรกษาซงประกอบดวย

ระยะเวลาในการรกษาดวยยาตานไวรส อาการขางเคยงของยาผลการศกษาพบวา เพศอาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษาอาชพระยะเวลาในการรกษาและอาการขางเคยงของยาไมมความสมพนธทางสถตกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส โดยใชสถตดงแสดงในตารางท3

ตารางท3 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางปจจยคดสรรและความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสของผตดเชอ เอชไอว/เอดส(n=212)

ตวแปรความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรส

คาสถต(p)สมประสทธสหสมพนธ

เพศ 0.042 0.543

อาย 0.028 0.696

สถานภาพสมรส 0.048 0.483

ระดบการศกษา 0.023 0.744

อาชพ 0.040 0.566

รายไดของครอบครว 0.015 0.832

ระยะเวลาในการรกษา 0.012 0.897

อาการขางเคยงของยา 0.050 0.493

Research Article



ขอมลความสมพนธระหวางความรกบความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสของผตดเชอเอชไอว/เอดส

ความสมพนธระหวางความรเกยวกบการใชยาตานไวรสกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผ

ตดเชอเอชไอว/เอดสผลการศกษาพบวาความรเกยวกบการใชยาตานไวรสโดยรวมมความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส โดยใชสถตดงแสดงในตารางท4

ตารางท4 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางความรเกยวกบการใชยาตานไวรส และความสมำเสมอในการรบประทานยา ตานไวรสของผตดเชอเอชไอว/เอดส(n=212)

ตวแปร

ความสมำเสมอใน

การรบประทานยาตานไวรส คาสถต(p)

สมประสทธสหสมพนธ

ความรเกยวกบการใชยาตานไวรสโดยรวม 0.163* 0.018

ความรเกยวกบการใชยาตานไวรสรายดาน

–เกยวกบโรคเอดส 0.123 0.073

–เกยวกบการใชยาตานไวรส 0.234* 0.001

–เกยวกบผลขางเคยงของยาและการจดการกบอาการขางเคยง 0.034 0.625

ขอมลความสมพนธระหวางความเชอดานสขภาพกบความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสของผตดเชอเอชไอว/เอดส

ความสมพนธระหวางความเชอดานสขภาพกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/

เอดสผลการศกษาพบวาความเชอดานสขภาพโดยรวมและรายดานไดแกดานการรบรโอกาสเสยงดานการรบรความรนแรงและดานการรบรประโยชนของการรกษาไมมความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของ ผตดเชอเอชไอว/เอดสโดยใชสถตดงแสดงในตารางท5

ตารางท5 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางความเชอดานสขภาพ และความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสของ ผตดเชอเอชไอว/เอดส(n=212)

ตวแปรความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรส

คาสถต(p)สมประสทธสหสมพนธ

ความเชอดานสขภาพโดยรวม 0.16 0.820

ความเชอดานสขภาพรายดาน

–ดานการรบรโอกาสเสยง 0.058 0.398

–ดานการรบรความรนแรง 0.086 0.214

–ดานการรบรประโยชน 0.107 0.119

–ดานการรบรอปสรรค 0.091 0.187




10.อภปรายผลผลการศกษาพบวา ระดบความสมำเสมอในการ

รบประทานยาตานไวรสของกลมตวอยางสวนใหญอยในระดบ95%ขนไปคดเปนรอยละ39.15ซงผทรบประทานยา ตานไวรสมากกวา 95% จะเกดความลมเหลวในการรกษาดวยยาตานไวรสนอยทสดจะเหนไดวากลมตวอยางมระดบความสมำเสมอ90–95%ขนไปคอนขางมากทำใหสามารถรบประทานยาตานไวรสตามแผนการรกษาไดจากการศกษาครงนกลมตวอยางสวนนอยททานยาไมไดตามแผนการรกษามสาเหตมาจากคอยงมากจนไมมเวลาตองไปทำธระขางนอก และลมรบประทานยาตามลำดบ นอกจากนผลการวจยยงพบวา ระยะเวลาทผตดเชอเอชไอว/เอดสรบประทานยา คลาดเคลอนจากแผนการรกษาของแพทยสวนใหญ +/– ไมเกน1/2ชม.ซงถอวาอยในชวงทระดบยาในกระแสเลอดสามารถยบยงเชอเอชไอวได

การอภปรายผลตามสมมตฐานผวจยอภปรายผลดงนสมมตฐานท1ปจจยคดสรรซงประกอบดวยปจจย

ดานผปวยไดแกเพศอายสถานภาพสมรสระดบการศกษาอาชพรายไดของครอบครวปจจยดานการรกษาดวยยาตานไวรสไดแกระยะเวลาในการรกษาดวยยาตานไวรสอาการขางเคยงของยามความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส

ผลการศกษาพบวาปจจยคดสรรไมมความสมพนธทางสถตกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส ซงไมเปนตามสมมตฐาน สามารถอภปรายไดดงน

เพศ: จากการศกษาครงนพบวา เพศไมมความสมพนธทางสถตกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ อาจเนองจากผตดเชอเอชไอว/เอดส ทงเพศชายและหญงไดรบคำแนะนำเกยวกบการรบประทานยาตานไวรสจากเจาหนาทกอนทจะเรมรบประทานยาตานไวรสทำใหมความเขาใจในการรบประทานยาตานไวรสผลการศกษาครงน สอดคลองกบการศกษาของรจนาไฉน สงหเรศร (2550)ศกษาเกยวกบปจจยทมความสมพนธกบการรบประทานยาอยางสมำเสมอในผปวยวณโรคพบวาเพศไมมความสมพนธกบการรบประทานยาอยางสมำเสมอในผปวยวณโรคอยางมนยสำคญทางสถต

อาย: การศกษาครงนพบวา อายไมมความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมออาจเนองจากผตดเชอเอชไอว/เอดสสวนใหญไมพบในผทมอายมากทำใหไมประสบปญหาเกยวกบพยาธสภาพเชนการมองเหนการไดยน ความจำเสอมลง เปนตน ซงจากการศกษาครงน พบวากลมตวอยางสวนใหญอยในชวงอาย35–39ปอยใน ชวงวยทำงานผลการศกษาครงนสอดคลองกบการศกษาของ

พไลลกษณพงพบลย(2549)ศกษาเกยวกบปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมเสยงทางเพศในผตดเชอเอชไอว/ผปวยเอดสทไดรบยาตานไวรส พบวา อายไมมความสมพนธกบพฤตกรรมเสยงทางเพศในผตดเชอเอชไอว/ผปวยเอดสทไดรบยาตานไวรสอยางมนยสำคญทางสถต

สถานภาพสมรส: จากการศกษาพบวา สถานภาพสมรสไมมความสมพนธทางสถตกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมออาจเนองจากถงแมสถานภาพของกลมตวอยางสวนใหญจะมสถานภาพคแตกลมตวอยางสวนใหญ เปนผทตองประกอบอาชพถงรอยละ85.8และอยในวยทำงาน ทำใหตางคนตางออกไปประกอบอาชพไมคอยไดอยดวยกน

ระดบการศกษา: จากการศกษา พบวาไมมความสมพนธทางสถตกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอเนองจากกอนทจะเรมยาตานไวรสและทกครงทมาพบแพทยผตดเชอเอชไอว/เอดสจะไดรบคำแนะนำเกยวกบการรบประทานยาตานไวรสจากเจาหนาทในคลนกและมการ กระตนใหตระหนกในเรองเวลาการรบประทานยาตานไวรสทกรายทำใหมความเขาใจในการรบประทานยาตานไวรสและระยะเวลาทรบประทานยาสวนใหญมากกวา3เดอนทำใหกลมตวอยางสามารถปรบเปลยนการรบประทานยาตานไวรสอยางตอเนองใหเขากบการดำเนนชวตประจำวนได

อาชพ:จากการศกษาครงนพบวาไมมความสมพนธทางสถตกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมออาจเนองจากกลมตวอยางสวนใหญมอาชพทแนนอน ไมตองเดนทางไปตางจงหวดและถงแมจะมการเดนทางไปทำงานตางจงหวด แตกทราบลวงหนากอนเดนทางทำใหเลอนนดมาตรวจกอนออกเดนทาง และขอยาลวงหนาทำใหไมขาดความตอเนองในการรบประทานยาตานไวรส ผลการศกษาครงนสอดคลองกบการศกษาของรจนาไฉนสงหเรศร(2550)ศกษาเกยวกบปจจย ทมความสมพนธกบการรบประทานยาอยางสมำเสมอในผปวยวณโรค พบวา อาชพไมมความสมพนธกบการรบประทานยาอยางสมำเสมอในผปวยวณโรคอยางมนยสำคญทางสถต

รายไดของครอบครว: จากการศกษาครงน พบวาไมมความสมพนธทางสถตกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมออาจเนองจากกลมตวอยางสวนใหญมอาชพรบจาง แมผมรายไดนอยกมโครงการเกยวกบยาตานไวรสททำใหไมตองเสยคาใชจายในการซอยาตานไวรส

ระยะเวลาในการรกษา: จากการศกษาครงน พบวาไมมความสมพนธทางสถตกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ อาจเนองจากกลมตวอยางสวนใหญมระยะเวลาทเรมรกษาดวยยาตานไวรสมากกวา3เดอนขนไปซงเปนชวงทสามารถปรบเปลยนการรบประทานยาตานไวรสอยางตอเนองใหเขากบการดำเนนชวตประจำวนไดดขนแลว

Research Article



อาการขางเคยงของยา: จากการศกษาครงน พบวา ไมมความสมพนธทางสถตกบการรบประทานยาตานไวรส อยางสมำเสมออาจเนองจากกลมตวอยางสวนใหญม ระยะเวลาในการรกษาดวยยาตานไวรสทมระยะเวลานานแลวทำใหมอาการขางเคยงของยานอยโดยกลมตวอยางสวนใหญไมมอาการขางเคยงของยารอยละ24.1

สมมตฐานท2ความรเกยวกบการใชยาตานไวรสมความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส

ผลการศกษาพบวา ความรเกยวกบการใชยาตานไวรสโดยรวมมความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดสอยางมนยสำคญทางสถต (r = 0.163 P-value < 0.05) ซงเปนไปตามสมมตฐาน อาจเนองจากกลมตวอยางสวนใหญมระยะเวลาในการรบประทานยาตานไวรสนานทำใหเกดการเรยนรอกทงกอนการเรมยาตานไวรสจะมการใหคำแนะนำจากเจาหนาทในคลนกและตรวจสอบความรเกยวกบยาตานไวรสหลงการใหคำแนะนำทกราย จงทำใหผปวยมความรเกยวกบการ รบประทานยาตานไวรสสงผลใหมการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอซงสอดคลองกบการศกษาของทนมณทพยปญญา(2547)ทพบวาความรมความสมพนธทางบวกกบการรบรเกยวกบยาตานไวรสอยางมนยสำคญทางสถต

สมมตฐานท3ความเชอดานสขภาพมความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส

ผลการศกษาพบวา ความเชอดานสขภาพโดยรวมและรายดาน ไดแก ดานการรบรโอกาสเสยง ดานการรบร ความรนแรง ดานการรบรประโยชน และดานการรบรอปสรรคของการรกษาไมมความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส ซงไมสอดคลองกบสมมตฐานอาจเนองจาก

การรบรโอกาสเสยงไมมความสมพนธกบการ รบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ อาจเนองจากกลมตวอยางสวนใหญไมมภาวะตดเชอฉวยโอกาสในชวง6เดอนทผานมา ถงรอยละ 79.2 แตจากการศกษาพบวา กลมตวอยางมการรบรโอกาสเสยงอยในระดบด อาจเนองจากไดรบคำแนะนำจากเจาหนาทของคลนกแสงตะวนเปนประจำทกครงทมารบยา การทกลมตวอยางไดรบคำแนะนำทถกตอง อาจกอใหเกดความเชอดานสขภาพทถกตองดวย ซงสอดคลองกบการศกษาของศภรนทรหาญวงค(2548)ทพบวาการรบรโอกาสเสยงไมมความสมพนธกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ

การรบรความรนแรงไมมความสมพนธกบการ รบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมออาจเนองจากการรบร

ความรนแรงของโรคเปนความรสกถงอนตราย และผลเสยตอชวตทงรางกายจตใจสภาพครอบครว เศรษฐกจและสงคมแตผลของการรบประทานยาไมสมำเสมอ ไมเหนผล อยางชดเจนทนททนใด ซงอาจทำใหกลมตวอยางเชอวาการรบประทานยาตานไวรสไมสมำเสมอ ไมมผลตอการดำเนนชวตของโรคมากขนจนอาจทำใหเสยชวต

การรบรประโยชนของการรกษาไมมความสมพนธกบความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสอาจเนองจากกลมตวอยางสวนใหญไมมภาวะตดเชอฉวยโอกาสในชวง6 เดอนทผานมา และมการตดตามผลของการรกษาเมอ รบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ

สวนการรบรอปสรรคไมมความสมพนธกบความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสซงไมสอดคลองกบสมมตฐานอาจเนองจากกลมตวอยางสวนใหญมระดบความเชอดานสขภาพโดยรวมการรบรโอกาสเสยงการรบรความรนแรงและการรบรประโยชนอยในระดบดซงจากการศกษาครงนพบวาการรบรอปสรรคของผตดเชอเอชไอว/เอดสอยในระดบปานกลางจงอาจเปนผลใหบคคลมพฤตกรรมในการรบประทานยาตานไวรสทไมสมำเสมอ

11.ขอเสนอแนะจากผลการศกษาครงน ผวจยขอเสนอแนะ

แนวทางการนำผลการวจยไปใชดงตอไปน1)ดานปฏบตการพยาบาล 1.1)บคลากรในทมสขภาพควรตระหนกถง

การรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอ เอชไอว/เอดส โดยเฉพาะในชวงเรมรบประทานยาตานไวรส 1 – 3 เดอนแรก ซงอยในชวงของการปรบพฤตกรรมการ รบประทานยาตานไวรสใหเขามาเปนกจวตรประจำวนโดยการ ตดตามความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรสการใหความรเกยวกบการรบประทานยาผลขางเคยงและการจดการกบอาการขางเคยงเปนระยะๆอยางตอเนองหรอโดยการจดโปรแกรมสงเสรมความรเกยวกบยาตานไวรสเปนตน

1.2) เปนขอมลใหบคลากรในทมสขภาพสามารถนำผลการศกษาเปนแนวทางในการวางแผนสงเสรมให ผตดเชอเอชไอว/เอดสในโรงพยาบาลมความรเกยวกบการใชยาตานไวรส และความเชอดานสขภาพทถกตองและ มพฤตกรรมการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ โดยเฉพาะกลมทมพฤตกรรมการรบประทานยาตานไวรสไมสมำเสมอโดยการสอนผตดเชอเอชไอว/เอดสใหเขามาม สวนชวยเหลอผตดเชอเอชไอว/เอดส ในรปแบบเพอนชวยเพอน หรอจดทำกลมในผปวยทรบประทานยาไมสมำเสมอใหรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ โดยนำขอมล เกยวกบความรและความเชอดานสขภาพมาเปนแนวทางการ




สอนอยางมแบบแผนและตรงกบความตองการของผตดเชอเอชไอว/เอดสและมการตดตามประเมนผลเพอตดตามผล

1.3)บคลากรในทมสขภาพทเกยวของควรมสวนชวยในการใหความร ตดตามและกระตนใหมการดแลรกษาอยางตอเนองโดยเฉพาะในกลมผตดเชอเอชไอวทเปนเพยงผมผลเลอดเปนบวก จำเปนตองปฏบตตวเพอรกษาระดบภมคมกนใหคงทอยางตอเนองและจำเปนตองไดรบยาปองกนโรคฉกฉวยโอกาสและแพทยควรนดมาตรวจตดตามทก3–6เดอน

2)ดานการบรหารการพยาบาลผบรหารการพยาบาลควรตระหนกถงความสำคญของการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส โดยการอบรมและพฒนาความรของบคลากรทางการพยาบาลในการใหการดแลผปวยกลมนรวมทงควรมการจดตงทมซงประกอบดวย สหสาขาวชาชพทางการแพทยเชนแพทยพยาบาลเภสชกรนกวชาการสาธารณสข เปนตน เพอใหการดแลชวยเหลอ ผตดเชอเอชไอว/เอดส ทไดรบยาตานไวรสในการแกปญหาสขภาพตางๆรวมทงสงเสรมใหมพฤตกรรมการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอตลอดไป

3)ดานการวจย ผวจยขอเสนอแนะการนำผลการวจยไปใชดงน

3.1)วธการรวบรวมขอมลเกยวกบความสมำเสมอ ในการรบประทานยา ควรใชการรวบรวมขอมลหลายวธ นอกเหนอจากการตอบแบบสอบถาม เชน การนบจำนวน เมดยาผลการตรวจทางหองปฏบตการเชนviralloadและCD4เปนตนเพอสนบสนนขอมลเกยวกบความสมำเสมอในการรบประทานยาตานไวรส

3.2)วธการรวบรวมขอมลความเชอดานสขภาพนอกเหนอจากการตอบแบบสอบถามอาจใชการถามในเชงคณภาพ เชน การสมภาษณแบบเจาะลก เปนตน เพอใหไดขอมลเกยวกบความเชอดานสขภาพของผตดเชอเอชไอว/เอดสทรบประทานยาตานไวรสโดยตรง

3.3)ศกษาวจยเพอพจารณาถงตวแปรอนๆ ทอาจมผลตอการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอ เชนการดมแอลกอฮอลการใชสารเสพตดภาวะซมเศราการเปนสมาชกกลมเพอนชวยเพอนและความสมพนธกบบคลากรทางการแพทยเปนตน

เอกสารอางองทนมณ ทพยปญญา (2547) ความสมพนธระหวางความร

และการรบรเกยวกบการใชยาตานไวรสกบความมวนยในการรบประทานยาของผปวยโรคเอดสจงหวดเชยงใหม. วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต,มหาวทยาลยเชยงใหม,เชยงใหม.

พไลลกษณ พงพบลย (2549) ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมเสยงทางเพศในผตดเชอเอชไอว/ผปวยเอดสทไดรบยาตานไวรส.วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลเวชปฏบตครอบครว,มหาวทยาลยบรพา,ชลบร.

รจนาไฉนสงหเรศร(2550)ปจจยทมความสมพนธกบการรบประทานยาอยางสมำเสมอในผปวยวณโรค.วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑตสาขาการพยาบาลผใหญ,มหาวทยาลยบรพา,ชลบร.

วทยา ศรดามา (2545) แนวทางการใชยาตานไวรสเอดสสำหรบผใหญทตดเชอ HIV พ.ศ. 2546. สารราชวทยาลยอายรแพทย.9(5),15–19.

ศภรนทร หาญวงศ (2548) ความสมพนธระหวางปจจยคดสรร ความรเกยวกบการใชยาตานไวรสและความเชอดานสขภาพกบการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำเสมอของผตดเชอเอชไอว/เอดส. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ,มหาวทยาลยบรพา,ชลบร.

Adriana,A.etal.(2002).Correlatesandpredictorsofadherencetohighlyactiveantiretroviralther-apy:OverviewofpubishedIiterature.Journal of Acquired Immune Deficfifiiency Syndromes,31(3),123–127.

Andrea,A.H.et.al.(2002).Aprospectivestudyofadherenceandviralloadinalargemulti-centercohortofHIV-infectedwoman.AIDS,16(16),2175–2182.

Becker,M.H. (1974).Thehealthmodelandsickrolebehavior.InThehealthbeliefmodelandpersonalhealthbehavior.NewJersey;CharlesB.Slack..(1990). Theoreticalmodels of adherence andstrategies for improving adherence. In S.A.Shumaker,E.B.Schron,andJ.K.Ockene(Eds.),Thehandbookofhealthbehaviorchange.NewYork:SpringerPublishing.

Becker,M.H. and Janz,N.K. (1984). Thehealthbelief model and: A decade later. Health EducationQuarterly,11(1),1–47.

Research And Article Digest

ส า ร ะ น า ร จ า ก ง า น ว จ ย แ ล ะ บ ท ค ว า ม ท า ง ว ช า ก า ร


พอยางเขาเขตหนาหนาว ลมหนาวกโชยพด

กระหนำา สายลมเออยมาในเวลาคำา.....วนนมาเปนเพลง

บอกวยเลย ใกลวนขนปใหมอกแลวนะคะ วนเวลาผาน

ไปอยางรวดเรว ผเขยนนงนบอายตวเองไมไหว แต

แรงเปานกหวดยงดเยยม พดถงวยทำาใหนกถงฟนชดท

สามทนท มคำาถามทไดยนเสมอคอควรใชอมลกมอดฟน

หรอไม เลยไปคยหางานวจยทเกยวกบอมลกม มขอมล

ทนาสนใจมาฝากสำาหรบการตดสนใจนะคะ

สถ�นะสขภ�พของทนตแพทยผทไดรบสมผสปรอทจ�กก�รใชอมลกมอดฟน1. บทนำ�

นบตงแตมขอมลแสดงใหเหนวาปรอทสามารถถกปลดปลอยจากอมลกมดวยระดบความเขมขนตำาๆ คนทวไปเรมวตกกงวลเกยวกบการอดฟนดวยอมลกมซงมปรอทเปนสวนประกอบถง 50% และทงทมขอวตกกงวลเชนน อมลกมยงถกใชสำาหรบอดฟนอยางแพรหลายดวยเหตผลทวายงไมเคยมโรคใดทสามารถเชอมโยงกบการไดรบสมผสปรอทจากวสดอดฟนโดยตรง เมอพจารณาจากอาชพทนตแพทยผทตองทำางานกบอมลกมเปนผทมโอกาสไดรบสมผสไอปรอทความเขมขนสงมากกวาคนทวไป นอกจากนจากงานวจยทเคยทำากอนหนานยงพบวาระดบปรอทในปสสาวะและปรอท

สาระนารจากงานวจยและบทความทางวชาการดานความปลอดภย

และสงแวดลอมผชวยศาสตราจารย ดร.นนทกา สนทรไชยกล Ph.D. (Food Toxicology and Safety)

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ทสะสมในรางกายของทนตแพทยสงกวาคนทวไป

กลมทเหนตางไดโตแยงเรองนวาไมมหลกฐานเชง

ประจกษทยนยนวาทนตแพทยเจบปวยจากการไดรบสมผส

ปรอทมากกวาคนทวไป ในทางกลบกนขอมลจากอตราปวย

และการศกษาสำารวจแสดงใหเหนวาทนตแพทยมสขภาพด

กวาคนทวไป ทนาสนใจกวานนทนตแพทยมอายยนยาวกวา

ทงๆ ทมการคาดคะเนวาทนตแพทยนาจะมการสะสมปรอท

ในรางกายสงกวาคนทวไป กลมโตแยงใชขอมลนในการขยาย

ผลไปสขอสรปวาอมลกมปลอดภยสำาหรบการใชอดฟน

ความเหนขดแยงเกยวกบความปลอดภยของการใช

อมลกมเปนวสดอดฟนมมาตลอดในหลายปทผานมา ทำาให

มความพยายามจากนกวจยจำานวนมากในการหาคำาตอบ

Dodes (พ.ศ. 2544) เปนผหนงทไดทำาการทบทวนรายงาน

วจยจำานวนหนงโดยไดสรางหลกเกณฑ “การวเคราะหดวย

หลกฐานเชงประจกษ” สำาหรบควบคมคณภาพของการ

ทบทวนผลการศกษาจากรายงานวจยททงผานและไมผาน

การพจารณาของผทรงคณวฒ หลกเกณฑดงกลาวประกอบ

ดวย การสมตวอยางทถกตอง วธการตดตามอยางตอเนอง

(รวมทงอตราการออกกลางคนของกลมตวอยาง) การกำาหนด

กลมตวอยางเปนแบบทราบชดวาใครทำาอะไร หรอการกำาหนด

แบบบอด ความถกตองของสถตทใช ความสมบรณของผล

การศกษารวมถงวธการรายงานและการอภปรายผล เปนทนา




เสยดายผลการศกษาของ Dodes ไมสามารถอธบายไดอยาง

ถกตองตามหลกทางวทยาศาสตร เนองจากมผลการศกษาท

หลากหลายแตไมไปในทศทางเดยวกน

ทมผศกษานจงไดกำาหนดเปาหมายหลกของการ

ศกษาคอการประเมนวาทนตแพทยมอาการแสดงทางสขภาพ

จากการไดรบสมผสปรอทอนเนองจากการประกอบอาชพ

หรอไม ผลจากการศกษาเพอตอบคำาถามวาทนตแพทยม

สขภาพดกวาคนทวไปจรงหรอไม ถาจรงแสดงวาไมตอง

กงวลเกยวกบปรอททปลดปลอยออกจากอมลกม แตถา

ไมจรงตองมการพจารณาวาควรการใชอมลกมตอไปหรอไม

สงท เปนขอควรพจารณาคอทำาอยางไรจงจะวด

สถานะสขภาพของประชากรไดอยางมประสทธภาพและ

ประสทธผล การวดสถานะสขภาพสามารถกระทำาไดหลาย

วธ อาท การสำารวจดวยแบบสอบถาม การสำารวจโดยการ

สมภาษณ ขอมลจากโรงพยาบาล และการศกษาอตราปวย

ตาย ในแตละวธทใชมขอดอยทงสน เชน การสำารวจดวย

แบบสอบถามอาจเปนความรสกของผตอบแบบสอบถาม การ

สมภาษณใชเวลามากเกนไป ขอมลจากโรงพยาบาลอาจไมได

บอกสาเหตตนของการเสยชวต

ประเดนททมวจยไดพจารณารวมดวย คอ การ

หาความสมพนธระหวางระดบปรอทในรางกายของผทปฏบต

งานในงานทนตกรรมและอาการแสดงทางระบบประสาททำาได

คอนขางลำาบาก เนองจากระดบความเขมขนของปรอททไดรบ

อยในระดบตำาทำาใหอาการแสดงไมชดเจน นอกจากนการใช

ระดบ IQ เปนตวชวดสำาหรบการไดรบปรอทของเดกเปนสง

ทยงไมชดเจนเนองจากมปจจยรวมอนๆ ทเกยวของ ดงนน

การศกษานไดใชตวชวดอนเพอสะทอนสถานะสขภาพของ

การไดรบปรอทจากการประกอบอาชพ

2. วธก�รศกษ�2.1 ก�รใชขอมลจ�กประกนชวต

การศกษานไดนำาขอมลจากประกนชวตมา

วเคราะหสถานะสขภาพของทนตแพทย โดยพจารณาจากการ

ใชยาซงนาจะงายกวาการใชขอมลการรกษาเนองจากระบบ

การจดการบรการไดจำากดการรบบรการบางประเภทรวมทง

การเบกคารกษา ทำาใหขอมลบางสวนขาดหายไป ตางจาก

การใชยาเพราะผปวยทมาพบแพทยอยางนอยตองมใบสงยา

โดยอาจจะไมตองรบบรการจากแพทยกได เพอไมตองจาย

คาบรการ อยางไรกตามการศกษานพจารณาเฉพาะรายการ

ยาทใชตามปกตไมรวมการใชยาในกรณพเศษ

2.2 ก�รเกบขอมล

ผวจยไดตดตอขอขอมลจากผจดการสวน

การจดทำาบญชรายชอผใชยาซงดแลขอมลของประชากรใน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศสหรฐอเมรกาจำานวน

200,000 คน และสมขอมลของทนตแพทยได 600 คน

จากนนนำาไปจบคกบกลมควบคมจำานวน 1,109 คน การ

เกบขอมลการใชยาเรมจากพฤศจกายน พ.ศ. 2540 ถง

กมภาพนธ พ.ศ. 2542 (ระยะเวลา 16 เดอน)

2.3 ก�รปกปองขอมลของกลมตวอย�ง

ผจดการสวนการจดทำาบญชรายชอผใชยาคน

ขอมลโดยใชเลขทประกนสงคม จากนนมการแปลงตวเลข

ของเลขทประกนสงคมกอนสงผานขอมลมาใหทมวจยเพอ

เปนการปกปองขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง

2.4 ก�รจบคกลมตวอย�งและกลมควบคม

เกณฑสำาหรบการจบคกลมทนตแพทยกบกลม

ควบคมพจารณาจากพนทอยอาศย อาย เพศ ฐานขอมล

บญชรายชอผใชยา แพทยผรกษา และใบสงยาทสงจายโดย

แพทย สำาหรบทนตแพทยทสงจายยาใหตนเองไมไดถกนำาเขา

มาศกษา ขอมลการใชยาทำาใหทราบวาทนตแพทยเปนกลมท

มการใชยามากทสด ดงนนจงจายคาสนไหมทดแทนสงทสด

เชนกน กลมควบคมประกอบดวยพนกงานเอกชน (วศวกร

ผจดการ และทนายความ) รอยละ 15 และผใชแรงงาน

(พนกงานโรงงาน เลขานการ พอคา และชางฝมอของโรงงาน)

รอยละ 85

2.5 ก�รคดเลอกกลมทเปนตวแทนประช�กร

การคดเลอกกลมตวอยางจำานวน 600 คนจาก

จำานวนทนตแพทยในพนทศกษาทงหมด 2,175 คน ได

ดำาเนนการอยางเปนระบบเพอสรางความมนใจวากลม

ตวอยางสามารถเปนตวแทนประชากรได รายละเอยดของ

ลกษณะของกลมตวอยางแสดงในตารางท 1 เมอพจารณา

จากจำานวนของกลมตวอยาง การศกษานเลอกเฉพาะกลม

ทนตแพทยทวไปจำานวน 440 คน ซงเปนมจำานวนมาก

ทสดเมอเทยบกลมเชยวชาญอก 6 กลมยอย จากนนคด

เฉพาะเพศชายและไมมประวตสงจายยาใหตนเอง โดยสรป

กลมทนตแพทยมจำานวน 396 คน และกลมควบคมจำานวน

708 คน




ต�ร�งท 1 ลกษณะและจำานวนของกลมตวอยาง

ส�ข�คว�มเชยวช�ญ/ระดบบคคล จำ�นวนประช�กรศกษ� (คน) ก�รกระจ�ยตวของประช�กร (%)

รกษารากฟน 24 4.0

ทนตแพทยทวไป 440 73.3

ศลยกรรมชองปาก 31 5.2

การจดฟน 41 6.8

ทนตกรรมเดก 16 2.7

ปรทนตวทยา 35 5.8

ทนตกรรมประดษฐ 13 2.2

รวมทงสน 600

คว�มเชยวช�ญ/ระดบภมภ�ค จำ�นวนระดบภมภ�ค ก�รกระจ�ยตวระดบภมภ�ค (%)

รกษารากฟน 60 2.8

ทนตแพทยทวไป 1,549 71.2

ศลยกรรมชองปาก 133 6.1

การจดฟน 174 8.0

ทนตกรรมเดก 73 3.4

ปรทนตวทยา 97 4.5

ทนตกรรมประดษฐ 38 1.7

ไมทราบ 51 2.3

รวมทงสน 2,175

คว�มเชยวช�ญ/ระดบช�ต ก�รกระจ�ยตว/ระดบช�ต (%)

รกษารากฟน

ทนตแพทยทวไป 2.2

ศลยกรรมชองปาก 79.5

การจดฟน 4.1

ทนตกรรมเดก 5.8

ปรทนตวทยา 2.4

ทนตกรรมประดษฐ 3.1

รวมทงสน 2.0




2.6 ฐ�นขอมล

ขอมลท งหมดท ใช ในการศกษานสะทอน

องคประกอบรวมระหวางขอมลของใบสงยา รหสยาตามบญช

รายชอยาทใชในสถานบรการสขภาพ สาขาความเชยวชาญ

ของทนตแพทย และขอมลทวไปของกลมตวอยาง เชน เพศ

อาย ขอมลทงหมดจดเรยงดวย Microsoft access 97

และวเคราะหพรอมจดทำารายงานดวยโปรแกรม Esperant

การแบงกลมชนดของยาทศกษาออกเปน 4 กลม

หลก ไดแก กลมยารกษาโรคจตประสาท โรคระบบประสาท

ระบบหวใจและหลอดเลอด และระบบทางเดนหายใจ การ

แบงกลมนสอดคลองกบการแบงกลมโรคขององคการ

อนามยโลก (ICD-9) ดงนนเมอนำาผลการวนจฉยโรคทบนทก

ใน ICD-9 มาเทยบกบกลมยาทง 4 กลมพบวาไปดวยกน

(ตารางท 2)

ต�ร�งท 2 การเปรยบเทยบการวนจฉยโรค (ICD-9) กบรหสยาตามบญชรายชอ

กลมโรคต�ม ICD-9 ก�รวนจฉยโรคต�ม ICD-9 รหสย�ต�มบญชร�ยชอ

โรคทางจต โรคซมเศรา

โรคอารมณแปรปรวน

Fluoxetine

Lithium

ระบบประสาท ไมเกรน

ลมชก

พารกนสน

Sumatriptan succinate

Gabapentin

Levodopa/CVarbidopa

ระบบทางเดนหายใจ หอบหด Salmeterol

ระบบไหลเวยน โรคหวใจขาดเลอด

หวใจเตนผดจงหวะ

ความดนโลหตสงมาก

Ditiazem

Quinidine

Lisinopril

2.7 สมมตฐ�นของก�รศกษ�

การศกษานไดวางสมมตฐานไวดงน

1) เมอศกษาทกชวงอาย (25 - 34, 35 - 44, 45

- 54, 55 - 64) และพจารณาแยกตามโรค กลมทนตแพทย

ใชยาโดยมใบสงยามากกวากลมควบคม

2) แนวโนมของแตละโรค เพมขนตามอายและ

สงผลใหมการใชยามากขน ดวยเงอนไขนแบงเปน 8 กลม

ยอยตามอายดงน

กลมควบคม กลมทนตแพทย

25 - 34 25 - 34

35 - 44 35 - 44

45 - 54 45 - 54

55 - 64 55 - 64




3) สำาหรบทกชวงอาย กลมทนตแพทยมการซอยาเฉพาะโรคมากกวากลมควบคม

2.8 สถต การศกษานใชสถต 2 ชนดในการวเคราะหขอมล

ตามสมมตฐาน 3 ขอ ไดแก Chi-squared สำาหรบสมมตฐานขอท 1 และ 3 และ Jonckheere’s Z test สำาหรบสมมตฐานขอ 2

3. ผลก�รศกษ�3.1 เมอเปรยบภาพรวมเทยบแยกรายกลมโรค พบ

วากลมทนตแพทยมการใชยาเฉพาะโรคมากกวากลมควบคม อยางมนยสำาคญทางสถต (p-value 0.006 -< 0.0001)

3.2 เมอเปรยบเทยบกลมโรคแยกตามกลมอาย พบวากลมสงอายมการใชยามากกวากลมทมอายนอยกวา และกลมทนตแพทยมการใชยาเฉพาะโรคมากกวากลมควบคมทกชวงอายอยางมนยสำาคญทางสถต (p-value << 0.0001) ยกเวนกลมโรคระบบทางเดนหายใจไมมความแตกตางอยางมนยสำาคญทางสถต

3.3 เมอเปรยบเทยบทกกลมอายและทกกลมโรค พบวากลมทนตแพทยใชยารกษาเฉพาะโรคบอยครงกวากลมควบคม โดยเฉพาะกลมโรคระบบประสาท

4. ผลสรปของก�รศกษ�

การศกษากอนหนานไดพยายามใชอตราปวยตายในการแสดงใหเหนถงอนตรายจากการไดรบสมผสปรอทของทนตแพทยทใชอมลกมอดฟนใหผปวย ซงพบวาอตราปวยไมสามารถอธบายขอผลจากการไดรบสมผสปรอทจากการประกอบอพได เนองจากสาเหตการเสยชวตอาจมาจากสาเหตทตยภมมากกวาสาเหตตน ในขณะทการศกษานไมไดมงไปทอตราปวย แตใหความสนใจในเรองของคณภาพชวต โดยพจารณาจากการใชยา ผลการศกษาอาจสรปไดวาทนตแพทยมสขภาวะทแยกวากลมควบคม กลาวคอมโรคเรอรงซงทำาใหมการใชยารกษาเฉพาะโรคมากกวาและถกวากลมควบคม กลมโรคทพบวามการใชยาบอยครงทสด คอโรคระบบประสาท ผลสวนนอธบายไดวา ทนตแพทยไดรบไอปรอททความเขมขนตำาๆ แตตอเนองเปนระยะเวลานาน พษของปรอทอาจเปนสาเหตหนงของการเกดอาการทางระบบประสาท

ผลการศกษานยนยนวา การททนตแพทยมสถานะสขภาพ (ประเมนตามการใชยา) ทไมดนาจะมาจากปจจยสงแวดลอมมากกวา และปรมาณปรอททสะสมในรางกายของ

ทนตแพทยมผลตอสขภาพในเชงลบมากกวาชวยใหมสขภาพดแนนอน ดงนนอาจกลาวไดวากลมทนตแพทยมความเสยงในการเกดโรคมากกวากลมควบคม

ทม�: Thomas G. Duplinsky1,* and Domenic V. Cicchetti. (2012). The Health Status of Dentists Exposed to Mercury from Silver Amalgam Tooth Restorations. International Journal of Statistics in Medical Research. 1: 1 - 15.

ก�รรบรของผทอดฟนดวยอมลกมเกยวกบพษของปรอท1. บทนำ�

งานทนตกรรมเปนสวนทมการใชปรอทในรปของวสดอดฟนปรมาณมาก วสดอดฟนประเภทอมลกมเปนทนยมแพรหลายในระยะ 50 ปทผานมา อมลกมเปนสวนผสมระหวางปรอทและผงโลหะผสมเจอเงน สวนผสมนจะแขงตวทอณหภมในชองปาก อมลกมมความทนทานและอายการใชงานยาวกวาวสดอนเพยงแตสของเงนในอมลกมทำาใหไมดในแงความสวยงาม อยางไรกตามทผานมามการทบทวนถงอนตรายของอมลกมพบวาอาจเกดอาการแพ เยอบในปากอาจเปนสคลำา หรอทำาใหเกดอาการแพแบบไลเคนอยด (โรคไลเคนอยดเกดจากการตอบสนองของระบบภมคมกนของรางกายตอสารททำาใหเกดภาวะภมไวเกนซงอาจเปนวสดบรณะทางทนตกรรม เชน วสดอดอมลกม เรซนคอมโพสต สวนประกอบของโลหะครอบฟนหรอฐานฟนเทยมชนดถอดได รวมทงโลหะหนกและยาบางชนด ไดแก ยาในกลม nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs), antimicrobial, antihypertensive, antimalarial, antiparasitic, hypoglycemic และ antianxiety drugs)

การใชอมลกมในงานทนตกรรมเปนทถกเถยงโตแยงมากวา 30 ป กลมประเทศสแกนดเนเวยหามใชอมลกม ขณะทประเทศสหรฐอเมรกาโดยสมาคมทนตแพทยและองคการอนามยโลกยงใหใชได เพยงแตใหเครงครดในการกำาจดวสดเหลอใช วสดอดฟนมสวนผสมของปรอทรอยละ 50 การเคยวอาจทำาใหมไอปรอทถกปลดปลอยออกมาแตในปรมาณเพยงเลกนอย (ปรมาณนอยกวาครงหนงของปรมาณทไดรบตามธรรมชาต)

ความปลอดภยของการใชอมลกมยงเปนขอถกเถยงไปทวโลก และขยายไปในวงกวางจนอาจเปนการสรางความวตกกงวลในกลมประชาชนทวไป ปจจบนผปวยในหลายประเทศเรยกรองใหมการเปลยนชนดของวสดอดฟน




เนองจากมความกงวลเกยวกบความปลอดภยตอสขภาพ หนวยงานภาครฐเองกกงวลในเชงผลกระทบตอสงแวดลอม และยงไดรบแรงกดดนจากกลมทตอตานการใชอมลกมทำาใหการใชอมลกมลดลงเรอยๆ

อมลกมยงคงถกใชในคลนกทนตกรรมทงของเอกชนและของภาครฐในประเทศไนจเรย โดยคนสวนใหญเชอวามนปลอดภย ดงนนการเพมขอหวงกงวลใหกบประชาชนอาจเปนการกระตนใหเกดความตระหนกถงความเสยงของการใชอมลกม และอาจนำาไปสการเรยกรองใหเปลยนใชวสดอดฟนประเภทอนแทนอมลกม มการวจยจำานวนหนงไดศกษาเกยวกบความตระหนกของบคคลทไมเกยวของกบงาน ทนตกรรมเกยวกบความปลอดภยในการใชอมลกม ผลการ ศกษาทตพมพในวารสารของ FDA แสดงใหเหนวาคนอเมรกนรอยละ 50 เชอวาวสดอดฟนทมสวนปรอทผสมอยเปนอนตรายตอสขภาพ นอกจากนผลการสำารวจความคดเหนในป พ.ศ. 2549 โดย Zogby international poll พบวา ชาวอเมรกนผตอบแบบสอบถามรอยละ 72 ไมทราบวา สวนประกอบหลกของอมลกมคอปรอท และรอยละ 92 ตองการไดรบการบอกสวนประกอบของอมลกมกอนใช ดงนนการศกษานจงตองการประเมนความตระหนกของ ผปวยตอความเปนพษของปรอททเปนองคประกอบของ อมลกม

2. วธก�รศกษ�2.1 ประชากรศกษาครงน คดเลอกจากผปวยทเขา

รบการอดฟนในโรงพยาบาลแหงหนงของประเทศไนจเรย โดยคนทไดรบคดเลอกตองเปนผทเคยอดฟนมากอนอยางนอย 1 ครง กลมตวอยางตองตอบคำาถามในแบบสอบถามปลายปดจำานวน 2 หนา แบบสอบถามนผานการทดสอบความแมนยำาและความเทยงแลว ขอคำาถามประกอบดวย ชนดของวสดอดฟน ความรเกยวกบปรอทกอนเขาโครงการ แสดงความเหนดวย/ไมเหนดวยตาม Likert’s scale (ม 5 ระดบตงแตเหนดวยอยางยงจนถงไมเหนดวยอยางยง) ใน 2 ประเดนคอ ผปวยอดฟนดวยอมลกมไมวาจะไดรบรขอมลเกยวกบปรอทมากอนหรอไม และผปวยสามารถอดฟนดวยวสดชนดใดกไดถาไมสามารถตดสนไดวาวสดใดปลอดภยสำาหรบการใชในงานทนตกรรม หลงจากนนประมวลผลขอมลทงหมดโดยใชโปรแกรมสำาเรจรป SPSS version 6

2.2 การวดระดบความเหนดวยกบการใชอมลกม คำานวณจากผลรวมคะแนนทงหมดของระดบความเหนดวยจากผตอบแบบสอบถามหารดวยจำานวนกลมตวอยาง ผลลพธอยระหวาง 1 ถง 5 จากนนปรบคาใหเปนรอยละ

3. ผลก�รศกษ�3.1 จากแบบสอบถามทงหมด 452 ฉบบทถกสงไป

ยงกลมตวอยาง สามารถนำามาวเคราะหได 446 ฉบบ ผตอบแบบสอบถามเปนเพศชายรอยละ 43.5 เพศหญงรอยละ 56.5 อายอยระหวาง 16 - 70 ป สวนใหญมระดบการศกษาขนอดมศกษาคดเปนรอยละ 91.9 ผตอบแบบสอบถามทกคนเคยไดรบการอดฟนดวยอมลกม

3.2 กลมตวอยางรอยละ 55 ทราบชนดของวสดทใชอดฟน แตมเพยงรอยละ 34.5 เทานนททราบวาอมลกมมปรอทเปนสวนประกอบ และรอยละ 26.1 ทราบถงความเปนอนตรายของปรอทตอสขภาพ

3.3 รอยละ 74 ของกลมตวอยางตอคำาถามทวา “ผปวยอดฟนดวยอมลกมไมวาจะไดรบขอมลเกยวกบปรอทมากอนหรอไม” อยระหวางไมรและเหนดวย และรอยละ 60 ของกลมตวอยางตอบวา “ไมทราบ” ตอคำาถามทวา “ผปวยสามารถอดฟนดวยวสดชนดใดกไดถาไมสามารถตดสนไดวาวสดใดปลอดภยสำาหรบการใชในงานทนตกรรม”

4. ผลสรปของก�รศกษ�

ผลจากการศกษานแสดงใหเหนวาผปวยไมทราบวาอมลกมมปรอทเปนองคประกอบ อกทงไมตระหนกถงอนตรายของปรอทตอสขภาพ ดงนนจงไมปฏเสธการใชอมลกมอดฟน อยางไรกตามกลมตวอยางสวนหนงตระหนกถงเรองดงกลาวอาจเนองจากมระดบการศกษาขนอดมศกษา ทำาใหสามารถคนหาขอมลได ขอแนะนำาของการศกษานคอทนตแพทยควรสอสารกบผปวยเกยวกบอมลกมและปรอท โดยเฉพาะประเดนเกยวกบอนตรายตอสขภาพอยางชดเจน ไมควรใหสอโฆษณามอทธพลตอการรบรของผปวย

ทม�: Bamise C.T., Oginni A.O., Adedigba M.A., and Olagundoye O.O. (2012). Perception of patients with amalgam fillings about toxicity of mercury in dental amalgam. J Contemp Dent Pract. 13 (3): 289 - 93.

เรองสบายๆ ในหวงเวลาทประเทศเรากำาลงปรบตวอยางแรง เรองแรกนาสนใจในแงทใชมาตรวดอยางอนสำาหรบการเชอมโยงความสมพนธระหวางวถการไดรบสมผสปรอทกบการเปลยนแปลงสถานะสขภาพ สวนเรองทสองให ขอคดวาการไมไดรบขอมลขาวสารเปนปจจยททำาใหเรา ตดสนใจเลอกผดได พบกนฉบบหนานะคะ

Ergonomic

ก า ร ย ศ า ส ต ร


ธรรมชาตของคนเรานนยอมตนนอนในตอนเชาและ

นอนหลบพกผอนในยามกลางคน รปแบบการทำางานในชวง

เวลากลางวนตามปกตจงเปนวถทสอดคลองตามธรรมชาต

และเปนผลดตอสขภาพ แตจากการพฒนาทางเศรษฐกจ

และการบรการทขยายตวอยางตอเนองในปจจบน ทำาใหวถ

ชวตของคนทำางานทวโลกตองเปลยนแปลงไป ทเหนไดชด

คอมการทำางานเปนกะ (Shift work) มากขนเพอตอบสนอง

กบความตองการของผบรโภค จากการสำารวจดานแรงงาน

ในประเทศสหรฐอเมรกา (Gornick, 2009) พบวาม 1 ใน

5 ของผประกอบอาชพทตองทำางานในชวงเวลาทไมใชเวลา

ทำางานตามปกต เชน ทำางานลวงเวลาในตอนเยน ทำางานกะดก

เทคนคการดแลสขภาพสำาหรบคนทำางานกะกลางคน

รองศาสตราจารยสดาว เลศวสทธไพบลย วท.ม. (สขศาสตรอตสาหกรรมและความปลอดภย)

สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

หรอทำางานทมการหมนเวยนกะ และมผประกอบอาชพถง

1 ใน 3 ทตองทำางานในชวงวนหยดสดสปดาห

การทำางานกะ หมายถง การทำางานทอยนอกกรอบ

ตารางเวลาการทำางานปกตคอ 8 โมงเชา ถง 5 โมงเยน ซง

อาจจดเปนระบบกะแบบถาวร (Permanent shift) เชน

ทำางานชวงเยนถาวรหรอชวงกลางคนถาวร หรอเปนแบบ

หมนเวยนกะ (Rotating shift) กได ทงนอาจรวมถงงาน

ทขยายเวลาทำางานใหนานกวา 8 ชวโมงตอวน (Extended

working hours) เชน การแบงการทำางานออกเปน 2 กะๆ ละ 12 ชวโมง เปนตน




การทำางานเปนกะพบมากในหลากหลายกลมอาชพ

ทงในภาคอตสาหกรรมทตองมการผลตอยางตอเนอง และ

การใหบรการซงมการทำางานเปนกะมากเปนพเศษ ไดแก

- งานดานความปลอดภยและบรการฉกเฉน เชน

ตำารวจ เจาหนาทรกษาความปลอดภย พนกงานดบเพลง

เจาหนาทหนวยกภย

- งานบรการดานสขภาพ เชน แพทย พยาบาล

ผชวยพยาบาล

- กจการขนสงมวลชน เชน พนกงานขบรถโดยสาร

พนกงานเกบเงนคาทางดวน เจาหนาทควบคมการจราจร

ทางอากาศ

- กจการขนสงสนคา เชน คนขบรถบรรทก รถต

รถไฟ พนกงานในธรกจโลจสตกส

- งานสอสารมวลชน เชน นกจดรายการวทย

โทรทศน ผสอขาว

- ธรกจโรงแรม การจดเตรยมอาหารและบรการ

แมบาน พนกงานตอนรบ

- ธรกจรานคา เชน พนกงานรานสะดวกซอ ราน

ขายปลกทบรการตลอด 24 ชวโมง ฯลฯ

1. ผลกระทบจ�กก�รทำ�ง�นกะกล�งคนการทำางานกะกลางคนและการทำางานตอเนองเปน

ระยะเวลานานอาจสงผลกระทบตอสขภาพทงทางดานรางกาย

และจตใจ ดานชวตครอบครวและสงคม ตลอดจนผล

ภ�พท 1 Suprachiasmatic nucleus (SCN) ในสมองสวนไฮโปทาลามสทกำาหนดนาฬกาชวตของคนเรา

ทม�: http://www.dana.org/news/cerebrum/detail.aspx?id=1240

กระทบดานความปลอดภยในการทำางาน และประสทธภาพ

ในการทำางาน ดงตอไปน

1.1 ผลกระทบด�นสขภ�พ การทำางานกะกลางคน

เปนผลใหวงจรชวตในรอบวนและเวลานอนของคนทำางาน

เปลยนแปลงไป กอใหเกดผลกระทบตอสขภาพตามมาหลาย

ประการ เชน ออนเพลยเรอรง นำาหนกขน นอนไมหลบ โรค

กระเพาะอาหารอกเสบ ความลา ความเครยด ความผดปกต

ของระบบหวใจและหลอดเลอด ระบบยอยอาหาร ระบบ

สบพนธ ดงน

1.1.1 ผลกระทบตอวงจรชวตในรอบวน

(Circadian rhythms) Circadian เปนภาษาละตน แปลวา

around a day หรอ “ในรอบวน” วงจรน เปนการ

เปลยนแปลงทางกายภาพและจตใจทเกดขนในแตละวน ซง

สวนใหญจะถกควบคมโดยระบบชวภาพของรางกาย ทเรยก

วา "นาฬกาชวต" (Biological clock) ระบบนจะอยภายใต

การทำางานของ Suprachiasmatic nucleus หรอ SCN

(ภาพท 1) ในสมองสวนไฮโปทาลามสทควบคมการทำางาน

ดานตางๆ ของรางกายใหเปนเวลา เชน เวลาตน เวลานอน

เวลารบประทานอาหารทนำายอยและฮอรโมนจะหลงออกมา

เนองจากอวยวะตางๆ ทำางานดวยอตราทตางกนในแตละ

ชวงเวลา รวมถงอณหภมของรางกาย อตราการเตนของหวใจ

ความดนเลอด การขบปสสาวะ ภาวะทางอารมณและจตใจ

กแตกตางกนในเวลากลางวนและกลางคนเชนกน

Ergonomic



ตามปกตแลววงจรชวตในรอบวนจะมรอบอย

ประมาณ 25 ชวโมงตอวน แตจะถกกระตนไดดวยปจจย

ภายนอก เชน แสงแดดในยามเชา ความมด เสยงจากนาฬกา

ปลก เสยงแตรรถ รวมถงการเปลยนแปลงตารางเวลาการ

ทำางาน ฯลฯ ผททำางานกะกลางคนซงเปนชวงเวลาทคนทวไป

นอนหลบจงประสบปญหาตองปรบเปลยนเวลาในการทำางาน

การรบประทานอาหาร และการเขานอนทผดเวลา นนคอ

เปนการรบกวนวงจรชวตในรอบวน มผลทำาใหกระบวนการ

ทำางานของฮอรโมน เอนไซมและสารเซลลประสาทสมอง

เปลยนแปลงไป และสงผลเสยตอสขภาพในระบบตางๆ

ตวอยางของการรบกวนวงจรชวตในรอบวน เชน การเกด

อาการ Jet lag ในผทเดนทางโดยเครองบนขามประเทศทม

ความแตกตางของเวลา สงผลใหรางกายปรบตวไมทน เชน

รสกออนเพลย งวงนอน หดห ฉนเฉยวงาย สบสน และม

อาการนอนไมหลบเกดขนได

1.1.2 ผลกระทบตอการนอนหลบ โดยทวไป

ในวยผใหญจะตองการนอนหลบพกผอนในตอนกลางคน

เพอฟนฟสภาพรางกายประมาณ 8 ชวโมงตอวน การนอน

หลบเปนชวงเวลาสำาคญทตองการความเงยบสงบปราศจาก

สงรบกวน แตในทางตรงกนขาม ผททำางานกะกลางคนและ

ตองเปลยนมานอนในตอนกลางวน รางกายอาจปรบตวไมทน

และมการนอนหลบทไมเพยงพอ โดยระยะเวลาการนอนหลบ

อาจลดลงถง 2 ชวโมงตอวน ทำาใหเกดผลกระทบตอ

สขภาพ เนองจากในชวงเวลานอนหลบ รางกายจะมการหลง

ฮอรโมนสำาคญตางๆ ทสงผลตอระบบการหมนเวยนโลหต

ระบบหวใจ หลอดเลอด และระบบภมคมกน โดยเฉพาะ

เมลาโทนน (Melatonin) ซงเปนฮอรโมนทหลงออกมาจาก

ตอมไพเนยล เมลาโทนนถกกระตนใหหลงไดดในตอน

กลางคน และถกยบยงการหลงโดยแสงสวาง จงเปน

สาเหตหนงทผปฏบตงานกะกลางคนมปญหาเรองการนอน

ไมหลบจากการเปลยนเวลานอนในตอนกลางวน นอกจากน

มการศกษาพบวาในขณะนอนหลบจะมการหมนเวยน

เลอดไปเลยงกลามเนอเพมมากขน รวมทงการกระตน

การสรางโปรตนเพอใชซอมแซมเซลลตางๆ ใหทำางาน

เปนปกต ตลอดจนการทำางานของเมดเลอดขาวในระบบ

ภมคมกน ดงนนผท เข านอนเปนเวลาและนอนหลบ

สนทอยางเพยงพอจงมการทำางานของระบบภมคมกน

ทด รางกายฟนตว รสกสดชน ตนตวเมอตนนอน และ

ยงสงผลชวยฟนฟผวพรรณใหสดใส ในทางตรงกนขาม

ผประกอบอาชพททำางานกะดกและนอนหลบพกผอน

ไมเพยงพอนนยอมเปนผลเสยตอสขภาพ ทำาใหออนเพลย

เรอรง นำาหนกขน ระบบภมคมกนโรคออนแอ สามารถตอส

กบเซลลมะเรงไดนอยลงดวย มงานวจยหลายชนพบวา

โรคมะเรงเตานมและมะเรงตอมลกหมากมอตราสงขนในผท

ทำางานกะกลางคน

1.1.3 ความลา (Fatigue) ความลาเปนผล

กระทบทพบไดบอยในกลมผปฏบตงานททำางานในชวงเวลา

ไมปกตโดยพบมากทสดในผททำางานกะดก เมอผปฏบตงาน

เกดความเมอยลาจะมระดบความตนตวนอยลง ปฏกรยา

ตอบสนองชาและขาดสมาธในการทำางาน ทำาใหการตดสนใจ

ทแยลง มการศกษาจำานวนมากทพบความเชอมโยงระหวาง

ความลากบการเกดอบตเหต เนองจากความลาเปนผลให

ปฏกรยาตอบสนองของรางกายชาลง ผปฏบตงานทเมอยลา

จงมโอกาสเกดอบตเหตและการบาดเจบสงขน

1.1.4 ความผดปกตของระบบหวใจและหลอด

เลอด เปนททราบกนดวาการทำางานกะจะสงผลกระทบตอ

สขภาพ โดยรบกวนนาฬกาชวตในรางกายและมความเชอมโยง

กบภาวะความดนโลหตสง คอเลสเตอรอลสง และโรค

เบาหวาน ซงเปนปจจยเสยงตอระบบหวใจและหลอดเลอด

ปจจบนมรายงานการศกษาทเผยแพรใน British Medical

Journal (Hope J, 2012) ซงเปนผลจากการทบทวนงานวจย

กวา 30 ชน ททำาการศกษาในกลมคนวยทำางานกวา 2 ลาน

คน ชใหเหนวาผประกอบอาชพททำางานกะกลางคนมความ

เสยงตอโรคหวใจและหลอดเลอดสมองเพมขนถงรอยละ 41

โดยมปจจยทรวมสงผลกระทบคอการรบกวนวงจรชวตใน

รอบวน การรบประทานอาหารทไมถกหลกโภชนาการ การ

ขาดการออกกำาลงกาย การสบบหร และความเครยด ฯลฯ

1.1.5 ความผดปกตของระบบยอยอาหาร

ปญหาทพบไดบอยทสดในผททำางานกะกลางคนคอ อาหาร

ไมยอย ปวดทอง ทองผก มแกสในกระเพาะอาหาร โรค

กระเพาะอาหารอกเสบ ปวดแสบปวดรอนบรเวณหนาอก

และลำาคอ ซงสาเหตทสำาคญมาจากการรบประทานอาหารท

ผดเวลา นอกจากน ดวยปญหาคณภาพอาหารรวมทงความ

หลากหลายของอาหารทมใหเลอกนอยในกะกลางคนจงอาจ

พบปญหาโรคอวนในผปฏบตงานกะกลางคนได สำาหรบผท

มเปนโรคเบาหวานกจะประสบกบความยงยากในการควบคม

นำาตาลในเลอดดวย




1.1.6 ผลกระทบตอระบบสบพนธ มหลกฐานท

บงชวาการทำางานกะโดยเฉพาะกะกลางคนจะเพมความเสยง

ตอหญงวยเจรญพนธ ไดแก การรบกวนการมรอบเดอน

เปนปญหาตอการตงครรภ และพบความเชอมโยงระหวาง

การทำางานกะกบการแทงบตร การคลอดบตรนำาหนกตำากวา

เกณฑ การคลอดกอนกำาหนด นอกจากนการทำางานกะกลาง

คนยงเปนสาเหตหนงทเพมความเครยดและมผลกระทบตอ

ความสมพนธและความรบผดชอบในการดแลครอบครว

ในหลายๆ ประเทศจงไดมการหามมใหแรงงานหญงทำางาน

กะกลางคน สำาหรบประเทศไทยไดมการกำาหนดในเรองน

ไวในหมวดท 3 เรองการใชแรงงานหญงในพระราชบญญต

คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 หามมใหนายจางใหลกจางซง

เปนหญงมครรภทำางานในระหวางเวลา 22.00 นาฬกา ถง

เวลา 06.00 นาฬกา ทำางานลวงเวลา ทำางานในวนหยด

1.1.7 ผลกระทบดานจตใจ การทำางานกะจด

เปนสงคกคามสขภาพดานจตสงคมอยางหนง เนองจากการ

ทำางานกะกลางคนจะรบกวนตอนาฬกาชวตและการทำางาน

ของเซลลประสาทสมอง มการศกษาจำานวนมากทพบวาการ

ทำางานกะมผลกระทบตอสขภาพจตของผปฏบตงาน ทำาให

เกดความรสกกระวนกระวาย หดห โดยเฉพาะผทมแนวโนม

มภาวะซมเศรา การทำางานกะอาจเพมความเสยงตอการเกด

การเปลยนแปลงอารมณ ทำาใหเกดความเครยด วตกกงวล

และกระตนใหอาการทเปนอยรนแรงมากขน ในผทมประวต

ปวยเปนโรคทางจตเวชพบวา โอกาสเสยงตอการปวยเปน

โรคซำารวมทงความเสยงตอการฆาตวตายสงขนในผปวยโรค

ซมเศราดวย นอกจากน การทำางานกะดกยงเปนสาเหตหนง

ของการมพฤตกรรมไมพงประสงคทเกยวเนองกบปญหาทาง

จตใจ เชน การสบบหรจด การดมสรา และการใชยาเสพตด

เพอพยายามทจะลดอาการงวงนอนขณะปฏบตงาน ซงอาจนำา

ไปส การตดสารเสพตดได

1.2 ผลกระทบด�นชวตครอบครวและสงคม การ

ทำางานกะกลางคนหรอมชวโมงการทำางานตอเนองเปน

เวลานานมกเปนอปสรรคตอการดำาเนนชวตประจำาวนท

ไมสอดคลองตรงกนกบบคคลในครอบครวทำาใหมเวลา

ทำากจกรรมกบครอบครวลดลง จงอาจกอใหเกดปญหา

ครอบครวเนองจากไมมเวลาใหคสมรสอยางเพยงพอ เวลา

ทจะไดพดคยกนกลดลง ความสมพนธในครอบครวก

ลดลง ไมมเวลาทำางานบานและดแลบตร นอกจากนผทำางาน

กะดกซงมเวลาวางไมตรงกบคนอนๆ ทำาใหไมสามารถปลกตว

มาสงสรรคกบเพอนฝงหรอรวมงานสงคมได การทำางาน

อดเรก การเลนกฬา และการเขารวมกจกรรมทางสงคมและ

ทางศาสนากลดนอยลง ผททำางานกะกลางคนจงมความ

เสยงตอการมปญหากบครอบครวและปญหาการหางเหน

ทางสงคมดวย

1.3 ผลกระทบด�นคว�มปลอดภยในก�รทำ�ง�น

เนองจากอบตเหตเปนเหตการณทอาจเกดขนไดตลอดเวลา

โดยไมคาดคด ความตนตว (Alertness) จงเปนปจจยสำาคญ

ในการตอบสนองตอเหตฉกเฉนตางๆ แตในเชงสรรวทยานน

การทำางานในตอนกลางคนซงเปนชวงเวลาทพกผอนนอน

หลบตามธรรมชาต คนเราจงมกรสกงวงนอน สมาธและการ

ตดสนใจในการทำางานลดลงและมระดบความตนตวนอย

ดงภาพท 2 ซงแสดงระดบความตนตวตามวงจรชวตในรอบ 1 วน

ภ�พท 2 ระดบความตนตวของคนในรอบ 1 วน

ทม�: http://www.bulletproofmusician.com/the-best-time-of-day-to-practice/

Ergonomic



จากภาพท 2 แสดงใหเหนถงระดบความตนตวท แตกตางกนในชวงเวลาตางๆ ในรอบ 1 วน จะเหนไดวา ชวงเวลาทตนตวนอยทสดคอชวงหลงเทยงคน รองลงมาคอชวงหลงเทยงวน (ประมาณ 14.00 น.) ดวยเหตนจงสงผลใหอบตเหตในการทำางานเกดขนสงในชวงเวลาดงกลาวจากความออนลา งวงนอน ระดบความตนตวนอยและอาจเกดอาการหลบใน เมอเกดเหตฉกเฉนจงไมสามารถตอบสนองไดทนทวงท จากสถตการเกดอบตภยทรนแรงในประวตศาสตรหลายๆ ครง เชน อบตเหตทเชอรโนบล ใน ค.ศ. 1986 ซงเปนอบตเหตทเกดกบโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรทรายแรงมากกเกดขนจากการทดสอบระบบทลาชากวากำาหนดจนตองทำาการทดสอบโดยวศวกรกะกลางคน นอกจากนภยพบตจากการรวไหลของนำามนจากเรอบรรทกนำามนเอกซซอน วลเดซ ประเทศสหรฐอเมรกา ใน ค.ศ. 1989 กเปนอบตเหตทเกดขนในชวงกลางคนเชนกน

1.4 ผลกระทบตอประสทธภ�พในก�รทำ�ง�น (Efficiency of performance) ขอผดพลาดในการทำางานของมนษย (Human error) เปนปจจยสำาคญทเกยวของกบ ประสทธภาพในการทำางาน ขอผดพลาดดงกลาวมกขนอยกบปจจยเกยวกบการนอนหลบพกผอนและวงจรชวตในรอบวน สำาหรบผททำางานกะกลางคนจะตองนอนในตอนกลางวนแทน แตการนอนหลบในตอนกลางวนจะมสภาวะทไมเออตอการนอนหลบพกผอน เชน มแสงสวางและเสยงรบกวน ทำาใหนอนหลบไมสนทและเวลานอนไมเพยงพอ รวมกบปญหาความเหนอยลา จงอาจสงผลทำาใหเกดขอผดพลาดและประสทธภาพในการทำางานลดลงได

2. แนวท�งก�รดแลสขภ�พสำ�หรบคนทำ�ง�น กะกล�งคน

การดแลและลดผลกระทบตอสขภาพจากการทำางานกะกลางคนจำาเปนตองดำาเนนการรวมกนทงในระดบองคกรโดยผรบผดชอบในการจดระบบการทำางานกะ และในระดบบคคลโดยผประกอบอาชพทตองมความรในการดแลตนเอง แนวทางทสำาคญมดงตอไปน

2.1 ระดบองคกร ในการจดระบบการทำางานกะควรคำานงถงความปลอดภยและสขภาพ ไดแก

2.1.1 ควรลดการทำางานกะกลางคนใหเหลอเทาทจำาเปนโดยพจารณาลกษณะงานและภาระงานใหเหมาะสม

2.1.2 ในกรณทจำาเปนตองมการทำางานกะกลางคน ควรพจารณาเลอกผทตองการทำางานกะดกตามความสมครใจกอน เชน ผปฏบตงานนนอาจมนสยชอบทำางานตอน

กลางคนหรอมครอบครวททำางานตอนกลางคนเชนเดยวกน ทงนควรพจารณาคณสมบตทเหมาะสมดวย เชน ไมควรมอายมากกวา 50 ป เพราะคนอายมากจะปรบตวในเรองการนอนไดยากกวาคนหนมสาว นอกจากนควรมสขภาพแขงแรง ไมเปนโรคทเสยง เชน โรคลมชก โรคหวใจ โรคหลอดเลอดสมอง โรคไต ฯลฯ

2.1.3 ระยะเวลาการทำางานในกะกลางคนไมควรมชวโมงการทำางานตอเนองยาวนานเกนไป โดยทวไปควรจดใหมระยะเวลาการทำางานไมเกน 8 ชวโมงตอกะ

2.1.4 ควรจดใหผปฏบตงานไดมการหยดพกระหวางการทำางาน รวมถงการหยดพกระหวางกะทเพยงพอ และอยางนอยควรมวนหยดตดตอกนสปดาหละอยางนอย 2 วน เพอการฟนตวของรางกาย และไดมโอกาสทำากจกรรมรวมกบครอบครวและสงคม

2.1.5 กรณมการเปลยนกะ เชน ม 3 กะ คอ กะเชา กะบาย และกะดก ควรหลกเลยงการเปลยนกะทตอง ปรบตวมากเกนไป เชน เปลยนจากกะกลางคนเปนกะบาย ภายในวนเดยวกน หรอจากกะบายเปนกะเชา แตควรเปลยนจากกะดกเปนบาย บายเปนเชา เชาเปนดก สำาหรบการหมนเวยนกะไมควรเปลยนบอยเกนไป เชน การเปลยนกะทกสองสปดาหจะดกวาเปลยนทกๆ สปดาห ซงจะทำาใหรางกายปรบตวไดงายกวา

2.1.6 แจงตารางการหมนเวยนกะลวงหนา เพอผปฏบตงานจะไดสามารถจดสรรเวลาสวนตวและชวตดานอนไดอยางสอดคลองลงตว มการจดบรการใหความรและคำาปรกษาแกผปฏบตงานและครอบครวในเรองการทำางานกะ

2.1.7 จดใหมสภาพแวดลอมในการทำางานทปลอดภย เชน เครองจกร เครองมอ อปกรณการทำางาน การใชสารเคม ตลอดจนการจดแสงสวางใหเหมาะสม ลดเสยงดง และการระบายอากาศทด ฯลฯ

2.1.8 จดสวสดการดานอาหารและสงอำานวยความสะดวกอนๆ ทเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของผปฏบตงาน เชน สถานทพกผอน รถรบสงพนกงานกะ เปนตน

2.1.9 ใหคำ าแนะนำ าและสนบสนนในการปรบปรงบานพกของผปฏบตงานกะกลางคนใหเออตอการ นอนหลบพกผอนไดอยางเพยงพอ เชน ลดเสยงดง แสงสวาง ความรอน ฯลฯ

2.1.10 จดบรการใหความรในเรองผลกระทบจากการทำางานกะทมตอสขภาพ รวมทงคมอแนวทางการดแลสขภาพตนเองสำาหรบผปฏบตงานกะกลางคน




2.2 ระดบบคคล ขอแนะนำาสำาหรบผประกอบอาชพททำางานกะกลางคนในการดแลสขภาพของตนเอง ไดแก

2.2.1 การพกผอนนอนหลบ: - สำาหรบผประกอบอาชพททำางานกะ

กลางคนนน เวลากลางวนคอเวลาพกผอน จงควรนอนหลบพกผอนใหเพยงพอประมาณ 8 ชวโมงในแตละวน การ พกผอนนอยเกนไปจะทำาใหตองทำางานดวยความออนเพลย เกดความผดพลาดในการทำางานและมโอกาสเกดอบตเหตได

- ควรเขานอนและตนนอนใหเปนเวลา จนเกดความเคยชน เชน หลงเลกงานกะกลางคนตอน 8 โมงเชา อาจเรมนอนเวลา 10 โมงเชาทกวน

- จดหองนอนใหมด เงยบสงบ มอากาศถายเทสะดวก ปรบอณหภมใหพอด และขจด สงรบกวนตางๆ เชน ใชผามานสทบเพอลดแสงจา และ ปดโทรศพทมอถอ

- กอนเขานอนควรอาบนำาใหสบายตว ทำาใจใหผอนคลาย ถานอนไมหลบอาจอานหนงสอหรอฟงเพลงเบาๆ เพอใหนอนหลบไดงายขน

- หลกเลยงการใชยานอนหลบ เพราะการใชยานอนหลบตดตอกนเปนเวลานานๆ อาจทำาใหเกด อาการดอยาและตดยาได หากจำาเปนตองใชยาควรใช รวมกบการรกษาสาเหตททำาใหเกดอาการนอนไมหลบ และตองอยในความดแลของแพทย

2.2.2 การรบประทานอาหาร: - ควรรบประทานอาหารมอกอนเขากะ

และมอระหวางกะในปรมาณนอยใหพออม แลวรบประทานมอหลกหลงเลกงาน ซงจะชวยใหนอนหลบในตอนกลางวนไดงายขน และหากตรงกบมอเชาของคนในครอบครว ควรรบประทานรวมกนเพอสรางความสมพนธในครอบครว

- เลอกรบประทานอาหารทมประโยชนใหครบหาหม เนนผกผลไม หลกเลยงอาหารทมเนอสตวและ ไขมนมากๆ เพราะจะทำาใหทองอด ยอยยาก รวมทงอาหาร สกๆ ดบๆ และอาหารรสจดเพราะจะทำาใหปวดทองไดงาย

- หลกเลยงการดมนำาอดลม กาแฟ หรอเครองดมทผสมกาเฟอน เพราะแมเครองดมเหลานจะชวยใหตนตวหายงวงไดบาง แตหากบรโภคมากเกนไปจะทำาใหเปนแผลในกระเพาะอาหาร ทองอด และปวดศรษะได

2.2.3 ในการทำางานกะกลางคน ควรทำางานดวยความกระฉบกระเฉง ไมนงอยกบทนานๆ ควรเปลยนอรยาบถลกเดนไปมา และหากเปนไปไดควรทำางานรวมกบผอนบางเพอใหมความตนตวระหวางการทำางาน

2.2.4 หมนออกกำาลงกายเปนประจำาอยางนอยวนละ 30 นาท เพอสรางเสรมสขภาพและชวยลดความเครยดได นอกจากนการออกกำาลงกายเบาๆ หลง ตนนอน 10 - 15 นาทกอนไปทำางาน จะชวยใหรางกาย และสมองตนตว สามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

2.2.5 ผทมโรคประจำาตวทตองใชยาเปนประจำา ควรปรกษาแพทยทใหการรกษา เพอจะไดแนะนำาและปรบการกนยาใหเหมาะสมกบเวลาทำางาน

2.2.6 ควรจดสรรเวลาวางและวนหยดโดยใชเวลาอยกบครอบครว และรวมกจกรรมทางสงคมตามโอกาส

แนวทางการจดระบบการทำางานกะทงในระดบองคกรและการดแลสขภาพของตนเองโดยมพฤตกรรมตามหลกสขอนามยทด มการปฏบตอยางตอเนองจะชวยลด ผลกระทบตอสขภาพ ความปลอดภย และดานสงคม จากการทำางานกะกลางคนได

เอกส�รอ�งองBengston, M., Grohol, J.M. (2013, November 30).

Sleep Disorders: Circadian Rhythms. Retrieved from http://psychcentral.com/disorders/sleep/circadian.htm

Gornick, J.C. (2009, June 9). Outside the 9-to-5: The American Prospect. Retrieved from http://www.prospect.org/cs/articles?article=outside_the_9_to_5

Griffin, R.M. (2013, November 29). The Health Risks of Shift Work. Retrieved from http://www.webmd.com/sleep-disorders/excessive-sleepiness-10/shift-work

Hope, J. (2012, July 26). Night shifts can raise risk of heart attacks and strokes by more than 40%. Retrieved from http://www.dailymail.co.uk/health/article-2179572/Night-shifts-raise- risk-heart-attacks-strokes-40-cent.html

Occupational Health Clinics for Ontario Workers. (2005). Shift work: Health effects & Solutions. Retrieved from http://www.healthunit.org/workplace/Toolkits/Shift%20Work/OHCOW-Shiftwork.pdf

Lecture Note on Safety and Environment

บ น ท ก ส า ร ะ ด า น ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ง แ ว ด ล อ ม


วารสารฉบบนเปนเรองสบเนองจากวารสารสองฉบบ

ทแลวทกลาวถง การตรวจวดความเขมแสงสวางเฉลยแบบ

พนทซงไดลงรายละเอยดเกยวกบหลกการทฤษฎ รวมถงได

อธบายทมาและพสจนสมการทใชในการคำานวณ ทงนดวย

วตถประสงทสำาคญคอเพอใหผทตองการนำาวธการดงกลาว

ไปใชงานไดเขาใจและเลอกใชไดอยางถกตอง สำาหรบวารสาร

ฉบบนจะกลาวถงกฎหมายประเทศไทยทเกยวของกบแสง

สวางในโรงงานอตสาหกรรม พอสงเขป (เพราะบางทานอาจ

มขอสงสยวาทำาไมตองมการตรวจวดความเขมแสงสวางเฉลย

แบบพนทดวย มกฎหมายกำาหนดไวหรอไม)

หนวยงานราชการทเกยวของและมการออกกฎหมาย

เกยวกบแสงสวางในโรงงานอตสาหกรรมทสำาคญมอย 2

หนวยงาน คอ กระทรวงอตสาหกรรม และกระทรวงแรงงาน

กระทรวงอตสาหกรรมโดยกรมโรงงานอตสาหกรรม

ซงมหนาทโดยตรงในการดแลกำากบการประกอบกจการ

โรงงานอตสาหกรรมตางๆ (ซงรวมถงความปลอดภย

และสขภาพของคนงานททำางานในโรงงานดวย) ไดออก

กฎหมายเกยวกบแสงสวางในสภาพแวดลอมการทำางาน

คอประก�ศกระทรวงอตส�หกรรม เรองม�ตรก�รคมครอง

คว�มปลอดภยในก�รประกอบกจก�รโรงง�นเกยวกบสภ�วะ

แวดลอมในก�รทำ�ง�น พ.ศ. 2546 [ประกาศฉบบนออกโดย

กฎหมายประเทศไทยเกยวกบแสงสวางในโรงงานอตสาหกรรม

ผชวยศาสตราจารยปราโมช เชยวชาญ วศ.ม. (วศวกรรมสงแวดลอม)


อำานาจตามความในขอ 18 แหงกฎกระทรวงฉบบท 2 (พ.ศ.

2535) โดยมกฎหมายแมบทคอ พระราชบญญตโรงงาน

พ.ศ. 2535]

กระทรวงแรงงานโดยกรมสวสดการและคมครอง

แรงงาน มหนาทโดยตรงเกยวกบการใหความคมครอง ดแล

ความปลอดภยและสขภาพของพนกงานผประกอบอาชพ

ตางๆ ไดออกกฎหมายเกยวกบแสงสวางในสภาพแวดลอม

การทำางานคอ กฎกระทรวงกำ�หนดม�ตรฐ�นในก�รบรห�ร

และจดก�รด�นคว�มปลอดภย อ�ชวอน�มยและสภ�พ

แวดลอมในก�รทำ�ง�นเกยวกบคว�มรอน แสงสว�ง และ

เสยง พ.ศ. 2549 (กฎหมายลกฉบบนออกโดยกฎหมายแม

คอ พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ถงแมใน

ปจจบนกฎหมายแมบททางดานอาชวอนามยจะเปลยนไป

เปนพระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพ

แวดลอมในการทำางาน พ.ศ. 2554 แลว แตกฎหมายนยงม

ผลบงคบใชตามบทเฉพาะกาลของ พ.ร.บ. ฉบบใหม)

และจากกฎกระทรวงฉบบนทำาใหเกดกฎหมายลำาดบ

รองเพอเพมรายละเอยดและความชดเจนในการปฏบตตาม

กฎหมายอกหลายฉบบคอ

- ประกาศกรมฯ เรองหลกเกณฑวธการดำาเนนการ

ตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางาน




เกยวกบระดบความรอน แสงสวางและเสยงภายใน

สถานประกอบกจการ ระยะเวลาและประเภทกจการทตอง

ดำาเนนการ พ.ศ. 2550

- ประกาศกรมฯ เรองแบบคำาขอขนทะเบยนเปน

ผรบรองรายงานการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางาน

พ.ศ. 2550

- ประกาศกรมฯ เรองกำาหนดสถานทยนคำาขอขน

ทะเบยนเปนผรบรองรายงานการตรวจวด และวเคราะห

สภาวะการทำางานในเขตกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2552

รวมทงไดมการออกแนวปฏบตตามกฎกระทรวง

กำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความ

ปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางาน

เกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549 ดวย

กฎหม�ยแสงสว�งในสภ�พแวดลอมในก�รทำ�ง�น

กระทรวงแรงงาน กระทรวงอตสาหกรรม

กฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบความรอน แสงสวาง

และเสยง พ.ศ. 2549

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง มาตรการคมครองความปลอดภย

ในการประกอบกจการโรงงาน เกยวกบสภาวะแวดลอม ในการทำางาน พ.ศ. 2546

ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง หลกเกณฑ วธดำาเนนการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางานเกยวกบระดบความรอน แสงสวาง หรอเสยง ภายในสถานประกอบกจการ ระยะเวลา และประเภทกจการทตองดำาเนนการ

ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง แบบคำาขอขนทะเบยนเปนผรบรองการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางาน พ.ศ. 2550

ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง การกำาหนดสถานทยนคำาขอขนทะเบยนเปนผรบรองรายงานการตรวจวด และวเคราะหสภาวะ การทำางาน ในเขตกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2552

แนวปฏบตตามกฎกระทรวง กำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการ ดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางาน เกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549

ภ�พท 1 กฎหมายทเกยวของกบแสงสวางในสภาพแวดลอมการทำางานในโรงงานอตสาหกรรม




สรปกฎหมายเกยวกบแสงสวางในสภาพแวดลอม

การทำางานดงแสดงในในภาพท 1 จะเหนไดวา กฎหมาย

ดงกลาวขางตนเปนฉบบเดยวกนกบเรองเสยงในสภาพ

แวดลอมการทำางาน ทงนเนองมาจากกฎหมายดงกลาว

นนมการกำาหนดเกยวกบสภาพแวดลอมในการทำางานไว

3 ประเดน คอ เสยง แสงสวาง และความรอน

สรปประเดนสาระทสำาคญของกฎหมายเกยวกบ

แสงสวางในสภาพแวดลอมการทำางานทง 2 กระทรวง

ดงตารางท 1

ต�ร�งท 1 สรปสาระสำาคญกฎหมายเกยวกบแสงสวางในสภาพแวดลอมการทำางาน

ร�ยก�ร กระทรวงอตส�หกรรม กระทรวงแรงง�น

ประเภท

กจก�รทตอง

ดำ�เนนก�ร

ก�รกำ�หนดก�ร

ตรวจวดและ

วเคร�ะห/

คณสมบต

ผตรวจวด

และวเคร�ะห

กำาหนดใหโรงงานจำาพวกท 3 ทกประเภทตอง

ทำาการตรวจวดแสงสวาง

- ผประกอบกจการโรงงานตองจดใหมการตรวจ

วด วเคราะห และจดทำารายงานสภาพแวดลอม

ในการทำางานเกยวกบแสงสวางอยางนอยปละ

1 ครง โดยมเจาหนาทความปลอดภยในการ

ทำางานระดบวชาชพหรอผสำาเรจการศกษา

ไมตำากวาปรญญาตรทางดานวทยาศาสตร

เปนผรบรองรายงาน และใหเกบรายงานดงกลาว

ไว ณ ทตงโรงงานใหพรอมสำาหรบการตรวจสอบ

ของพนกงานเจาหนาท

กำาหนดใหตรวจวดความเขมของแสงสวางในสถาน

ประกอบกจการทกประเภทกจการ

นายจางตองจดใหมการตรวจวดและวเคราะห

สภาวะการทำางานเกยวกบแสงสวางภายในสถาน

ประกอบกจการในสภาวะทเปนจรงของสภาพการ

ทำางาน อยางนอยปละ 1 ครง

กรณทมการปรบปรงหรอเปลยนแปลงเครองจกร

อปกรณ กระบวนการผลต วธการทำางาน หรอการ

ดำาเนนการใดๆ ทอาจมผลตอการเปลยนแปลงแสง

สวางใหนายจางดำาเนนการเพมเตมภายในเกาสบ

วนนบจากวนทมการปรบปรงหรอเปลยนแปลง

- นายจางตองจดทำารายงานการตรวจวดและ

วเคราะหสภาวะการทำางาน โดยใหเจาหนาทความ

ปลอดภยในการทำางานระดบวชาชพหรอใหผสำาเรจ

การศกษาไมตำากวาปรญญาตรสาขาอาชวอนามย

หรอเทยบเทาตามทไดขนทะเบยนไวเปนผรบรอง

รายงาน และใหนายจางเกบรายงานดงกลาวไว

ณ สถานประกอบกจการเพอใหพนกงานตรวจ

แรงงานตรวจสอบไดตลอดเวลาทำาการ พรอมทง

สงรายงานคฉบบตออธบดหรอผซงอธบดมอบ

หมาย ภายในสามสบวนนบแตวนททำาการตรวจวด

- การตรวจวดความเขมของแสงสวาง ตองใชเครองวดแสงทไดมาตรฐาน CIE 1931ของคณะกรรมาธการระหวางประเทศวาดวยความสองสวาง (International Commission on Illumination) หรอ ISO/CIE 10527 หรอเทยบเทาและกอนเรมการตรวจวดตองปรบใหเครองวดแสงอานคาทศนย (Photometer Zeroing)

- การตรวจวดแสงสวาง บรเวณททำาการตรวจ

วดตองเปนบรเวณทมการปฏบตงานในสภาพ

การทำางานปกต การตรวจวดตองเปนบรเวณท

มความเขมการสองสวางตำา

อปกรณและวธ

ก�รตรวจวด






อปกรณและวธ

ก�รตรวจวด

ม�ตรฐ�น

แสงสว�ง*

- การตรวจวดใหตรวจวดบรเวณพนททวไป

บรเวณพนทใชประโยชนในกระบวนการผลตทม

ลกจางทำางาน และบรเวณทลกจางตองทำางานโดย

ใชสายตามองเฉพาะจดหรอตองใชสายตาอยกบท

ในการทำางาน ในสภาพการทำางานปกตและในชวง

เวลาทมแสงสวางตามธรรมชาตนอยทสด

ทงนการตรวจวดความเขมของแสงสวาง

บรเวณพนททวไป บรเวณพนทใชประโยชนใน

กระบวนการผลตทมลกจางทำางานใหตรวจวดใน

แนวระนาบสงจากพนเจดสบหาเซนตเมตร ใหหา

คาเฉลยความเขมของแสงสวาง โดยวดความเขม

ของแสงสวางทกๆ 2 คณ 2 ตารางเมตร แตหาก

มการตดหลอดไฟ ทมลกษณะแนนอน ซำาๆ กน

สามารถวดแสงในจดทเปนตวแทนของพนททม

แสงตกกระทบในลกษณะเดยวกนไดตามวธการ

วดแสงและการคำานวณคาเฉลยในหนงสอ IES

lighting Handbook (1981 Reference

Volume หรอเทยบเทา) ของสมาคมวศวกรรมดาน

ความสองสวางแหงอเมรกาเหนอ (Illuminating

Engineering Society of North America)

หรอเทยบเทา

การตรวจวดความเขมของแสงสวาง บรเวณท

ลกจางตองทำางานโดยใชสายตามองเฉพาะจดหรอ

ตองใชสายตาอยกบทในการทำางาน ใหตรวจวดใน

จดทสายตาตกกระทบชนงานหรอจดททำางานของ

ลกจาง (Workstation)

- กำาหนดคามาตรฐานความเขมของแสงสวางไว 5

ตารางแนบทายกฎกระทรวงดงน*

ต�ร�งท 1 สำาหรบรเวณพนททวไป ภายในสถาน

ประกอบกจการโดยรายละเอยดจะแบงเปน

บรเวณพนททวไปของอาคาร เชน ปอมยาม คา

เฉลยความเขมของแสงสวางตองไมนอยกวา 100

ลกซ ทางเขาหองโถง คาเฉลยความเขมของแสง

สวางตองไมตำากวา 200 ลกซ พนททวไปหองฝก

- กำาหนดหลกเกณฑคาความเขมของการสอง

สวางดงน*

1) ลานถนนและทางเดนนอกอาคารโรงงาน

ความเขมของการสองสวางตองไมนอยกวา

20 ลกซ (LUX) หรอ 2 ฟต-แคนเดล (Foot-

Candle)

2) บรเวณทางเดนในอาคารโรงงาน ระเบยง

บนได หองพกผอน หองพกฟนของพนกงาน

สำาหรบวธการตรวจวดและวเคราะหใหเปน

ไปตามหลกมาตรฐานสากล เชน มาตรฐาน

ของ Occupational Safety & Health

Administration (OSHA) มาตรฐานของ

National Institute Occupational Safety

and Health (NIOSH) เปนตน หรอวธอนใด

ทกรมโรงงานอตสาหกรรมเหนชอบ








หองเกบของทมไดมการเคลอนยาย ความเขม

ของการสองสวางตองไมนอยกวา 50 ลกซ

3) บรเวณการปฏบตงานทไมตองการความละเอยด เชน บรเวณการสขาว หรอการปฏบตงานขนแรกในกระบวนการอตสาหกรรมตางๆ และบรเวณจดขนถายสนคา ปอมยาม ลฟต หองนำา หองสวม ความเขมของการสองสวางตองไมนอยกวา 100 ลกซ 4) บรเวณการปฏบตงานทตองการความละเอยดนอยมาก เชน งานหยาบททำาทโตะ หรอเครองจกร ชนงานขนาดใหญกวา 750 ไมโครเมตร การตรวจงานหยาบดวยสายตา ความเขมของการสองสวางตองไมนอยกวา 200 ลกซ 5) บรเวณการปฏบตงานทตองการความละเอยดนอย เชน บรเวณทปฏบตงานเกยวกบ งานรบจายเสอผา การทำางานไมทมชนงานขนาดปานกลาง ความเขมของการสองสวางตอง ไมนอยกวา 300 ลกซ ในบรเวณการปฏบตงานทมขนาดของชนงานตงแต 125 ไมโครเมตร เชน งานเกยวกบงานประจำาในสำานกงาน งานเขยนและอาน ความเขมของการสองสวางตองไมนอยกวา 400 ลกซ 6) บรเวณการปฏบตงานทตองการความละเอยดปานกลาง เชน งานเขยนแบบ งานระบายส งานพสจนอกษร ความเขมของการสองสวางตองไมนอยกวา 600 ลกซ 7) บรเวณการปฏบตงานทตองการความละเอยดสงโดยมขนาดของชนงานตงแต 25 ไมโครเมตร เชนบรเวณทปฏบตงานเกยวกบการตรวจสอบงานละเอยด การปรบเทยบมาตรฐานความถกตองและความแมนยำาของอปกรณ ความเขมของการสองสวางตองไมนอยกวา 800 ลกซ

ในบรเวณทปฏบตงานเกยวกบการตรวจสอบ

การตดเยบเสอผาดวยมอ การตรวจสอบและ

อบรม และหองบรรยาย คาเฉลยความเขมของ

แสงสวางตองไมตำากวา 300 ลกซ พนททวไป โรง

อาหาร หองครว คาเฉลยความเขมของแสงสวาง

ตองไมตำากวา 200 ลกซ เปนตน

บรเวณพนททวไปของอตสาหกรรมตางๆ เชน

พนททวไป โรงงานนำาตาล โรงนำาแขง คาเฉลย

ความเขมของแสงสวางตองไมตำากวา 200 ลกซ

พนททวไป โรงผลตกระแสไฟฟา คาเฉลยความ

เขมของแสงสวางตองไมตำากวา 50 ลกซ เปนตน

ต�ร�งท 2 สำาหรบบรเวณพนทใชประโยชน

ในกระบวนการผลตท ล กจ า งทำ า ง าน โดย

รายละเอยดจะแบงเปนประเภทอตสาหกรรม

10 อตสาหกรรมคอ อตสาหกรรมอาหารและ

เครองดม อตสาหกรรมกระดาษและสงพมพ

อตสาหกรรมผลตภณฑไม อตสาหกรรมเคม

อตสาหกรรมพลาสตกและยาง อตสาหกรรมผลต

โลหะ อตสาหกรรมเหลก อตสาหกรรมเหมอง

อตสาหกรรมอโลหะ อตสาหกรรมอนๆ โดยแตละ

อตสาหกรรมมรายละเอยด ในแตละอาคาร/พนท

ยกตวอยางเชน โรงทำาขนมปง บรเวณกระบวนการ

ผลตทวไป คาเฉลยความเขมของแสงสวางตอง

ไมตำากวา 200 ลกซ บรเวณหองผสมและหองอบ

ขนมปง คาเฉลยความเขมของแสงสวางตองไมตำา

กวา 300 ลกซ โรงพมพ หองแทนพมพ บรเวณ

กระบวนการผลตทวไป คาเฉลยความเขมของแสง

สวางตองไมตำากวา 400 ลกซ บรเวณการตรวจ

สอบ คาเฉลยความเขมของแสงสวางตองไมตำา

กวา 600 ลกซ เปนตน

ต�ร�งท 3 สำาหรบบรเวณทลกจาง ตองทำางาน

โดยใชสายตามองเฉพาะจดหรอตองใชสายตา

อยกบทในการทำางาน โดยรายละเอยดจะแบง

เปนประเภทอตสาหกรรม 11 อตสาหกรรม คอ

อตสาหกรรมอาหารและเครองดม อตสาหกรรม

สงทอสงถก อตสาหกรรมกระดาษและสงพมพ

อตสาหกรรมผลตภณฑไม อตสาหกรรมเคม








ตกแตงสนคาสงทอ ความเขมของการสองสวาง

ตองไมนอยกวา 1,200 ลกซ

8) บรเวณการปฏบตงานทตองการความ

ละเอยดสงมาก เชน งานละเอยดทตองทำา

บนโตะ หรอเครองจกร ทมรายละเอยดขนาด

เลกกวา 25 ไมโครเมตร งานซอมแซมสนคา

สงทอ สงถกทมสออน ความเขมของการ

สองสวางตองไมนอยกวา 1,600 ลกซ

9) บรเวณการปฏบตงานทตองการความ

ละเอยดสงมากเปนพเศษ เชน การปฏบตงาน

เกยวกบการตรวจสอบชนงานทมขนาดเลกมาก

การเจยระไนเพชร ความเขมของการสองสวาง

ตองไมนอยกวา 2,400 ลกซ

ทงน ความเขมของการสองสวาง ณ ทปฏบต

งาน หรอลกษณะการปฏบตงาน นอกเหนอจาก

ทกำาหนดไวขางตน ผประกอบกจการโรงงานตอง

จดใหมความเขมของการสองสวาง เทยบเคยง

ไมตำากวาหลกเกณฑทไดกำาหนดไว

อตสาหกรรมพลาสตกและยาง อตสาหกรรม

ผลตโลหะ อตสาหกรรมเหลก อตสาหกรรม

อโลหะ อตสาหกรรมอนๆ งานสำานกงาน โดย

แตละอตสาหกรรมมรายละเอยดในแตละประเภท

โรงงาน/ชนดของงาน ยกตวอยางเชน โรงงาน

อาหารกระปอง งานตรวจสอบอาหาร คาความเขม

ของแสงสวางตองไมตำากวา 600 ลกซ กระบวนการ

เตรยมอาหาร คาความเขมของแสงสวางตองไม

ตำากวา 400 ลกซ โรงผลตยา การบด กวนผสม

ทำาใหแหง การอดเมด ฆาเชอ การเตรยม และ

เตมสารละลาย คาความเขมของแสงสวางตองไม

ตำากวา 400 ลกซ เปนตน

ต�ร�งท 4 สำาหรบบรเวณทลกจางตองทำางานโดย

ใชสายตามองเฉพาะจดหรอตองใชสายตาอยกบ

ทในการทำางาน ในกรณทความเขมของแสงสวาง

ณ ททใหลกจางทำางานมไดกำาหนดมาตรฐานไว

ในตารางท 3 โดยรายละเอยดจะแบงตามการใช

สายตาตามลกษณะงานคอ

- งานละเอยดสงมากเปนพเศษ ความเขมของ

แสงสวางตองไมตำากวา 2,400 ลกซ เชน การทำา

เครองประดบและทำานาฬกาในกระบวนการผลต

ทมขนาดเลก

- งานละเอยดสงมาก ความเขมของแสงสวางตอง

ไมตำากวา 1,600 ลกซ เชน งานละเอยดทตอง

ทำาบนโตะ หรอเครองจกรทมรายละเอยดขนาด

เลกกวา 25 ไมโครเมตร

- งานละเอยดสง ความเขมของแสงสวางตองไมตำา

กวา 1,200 ลกซ เชน การตรวจสอบ การตดเยบ

เสอผาดวยมอ การตรวจสอบและตกแตงสนคา

สงทอ ความเขมของแสงสวางตองไมตำากวา 800

ลกซ เชน งานละเอยดททำาบนโตะ และทเครองจกร

ทมรายละเอยดขนาดเลกถง 25 ไมโครเมตร การ

ตรวจสอบงานละเอยด การปรบเทยบมาตรฐาน

ความถกตองและความแมนยำาของอปกรณ

- งานละเอยดปานกลาง ความเขมของแสงสวาง








ก�รดำ�เนนก�ร

อนๆ ท

เกยวของ

ตองไมตำากวา 600 ลกซ เชน งานระบายส งาน

พสจนอกษร

- งานละเอยดนอย ความเขมของแสงสวางตอง

ไมตำากวา 400 ลกซ เชน งานขนาดปานกลางท

ตองทำาบนโตะ หรอเครองจกร มขนาดเลกถง

125 ไมโครเมตร ความเขมของแสงสวางตอง

ไมตำากวา 300 ลกซ เชน งานรบและจายเสอผา

งานรานขายยา

- งานละเอยดนอยมาก ความเขมของแสงสวาง

ตองไมตำากวา 200 ลกซ เชน งานหยาบททำา

ทโตะ หรอเครองจกร ชนงานขนาดใหญกวา 750

ไมโครเมตร การตรวจงานหยาบดวยสายตา

ต�ร�งท 5 สำาหรบบรเวณโดยรอบทใหลกจางคน

ใดคนหนงทำางานโดยสายตามองเฉพาะจดในการ

การปฏบตงาน ทงนรายละเอยดของมาตรฐานจะ

แบงพนทเปน 3 สวนคอ พนท 1 หมายถงจดท

ใหลกจางทำางานโดยสายตามองเฉพาะจดในการ

ปฏบตงาน พนท 2 หมายถงบรเวณถดจากททให

ลกจาง คนใดคนหนงทำางานในรศมทลกจางเออม

มอถงพนท 3 หมายถงบรเวณโดยรอบทตดพนท

2 ทมการปฏบตงานของลกจางคนใดคนหนง

โดยกำาหนดเปนคามาตรฐานความเขมของแสง

สวาง เชน หากพนท 1 มคาความเขมของแสงสวาง

1,000 - 2,000 ลกซ พนท 2 ความเขมของแสงสวาง

ตองไมตำากวา 300 ลกซ และพนท 3 ความเขม

ของแสงสวางตองไมตำากวา 200 ลกซ หากพนท 1

มคาความเขมของแสงสวาง มากกวา 10,000 ลกซ

พนท 2 ความเขมของแสงสวางตองไมตำากวา

2,000 ลกซ และพนท 3 ความเขมของแสงสวาง

ตองไมตำากวา 600 ลกซ เปนตน

- นายจางตองจดใหสถานประกอบกจการมความ

เขมของแสงสวางตามมาตรฐานทกำาหนดไวขางตน

- นายจางตองใชหรอจดใหมฉาก แผนฟลมกรอง

แสง หรอมาตรการอนทเหมาะสมหรอเพยงพอ

- ผประกอบกจการโรงงานตองจดใหมแสงสวาง

เพยงพอแกการทำางานอยางทวถง สามารถมอง

เหนสงกดขวาง และสวนทอาจกอใหเกดอนตราย

จากการเคลอนไหวของเครองจกร หรออนตราย







อนๆ ท


เพอปองกนมใหแสงตรงหรอแสงสะทอนจาก

แหลงกำาเนดแสงหรอดวงอาทตยทมแสงจาสอง

เขานยนตาลกจางโดยตรงในขณะทำางาน ในกรณท

ไมอาจปองกนได ตองจดใหลกจางสวมใสอปกรณ

คมครองความปลอดภยสวนบคคลตามทกำาหนด

ไวตลอดเวลาททำางาน

- ในกรณทลกจางตองทำางานในสถานทมด ทบ

คบแคบ เชน ในถำา อโมงค หรอในททมลกษณะ

เชนวานน นายจางตองจดใหลกจางสวมหมวก

นรภยทมอปกรณสองสวาง หรอมอปกรณสองแสง

สวางอนทเหมาะแกสภาพและลกษณะของงานตาม

มาตรฐานทกำาหนด ตลอดเวลาททำางาน

มาตรฐานอปกรณคมครองความปลอดภยสวน

บคคล ทเกยวของมดงน

หมวกนรภย (Safety Hat) ตองเปนไปตาม

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม หมวกนรภยท

มอปกรณสองแสงสวางจะตองมอปกรณททำาใหม

แสงสวางสองไปขางหนาทมความเขมในระยะ 3

เมตรไมนอยกวา 20 ลกซ ตดอยทหมวกดวย

แวนตาลดแสง (Safety Glasses) ตองทำา

ดวยวสดซงสามารถลดความจาของแสงลงใหอย

ในระดบทไมเปนอนตรายตอสายตา กรอบแวนตา

ตองมนำาหนกเบา และมกระบงแสงมลกษณะออน

กระบงหนาลดแสง (Face Shield) ตอง

ทำาดวยวสดสทสามารถลดความจาของแสงลง

ใหอยในระดบทไมเปนอนตรายตอสายตา กรอบ

กระบง หนาตองมนำาหนกเบา และไมตดไฟงาย

และนายจางตองจดใหมการบรหารจดการ

เกยวกบวธการเลอกและการใชอปกรณคมครอง

ความปลอดภยสวนบคคล โดยตองจดใหลกจาง

ไดรบการฝกอบรมเกยวกบวธการใชและการบำารง

รกษาอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล

รวมทงระเบยบในการใชตองจดทำาขนอยางมระบบ

และสามารถใหพนกงานตรวจแรงงานตรวจสอบ

ไดตลอดเวลาทำาการ

จากไฟฟา ตลอดจนบนไดขนลงและทางออก

ในเวลาเหตฉกเฉนอยางชดเจน ตามหลกเกณฑ

ทกลาวไวขางตน

- ผประกอบกจการโรงงานตองปองกนมให

แสงตรง หรอแสงสะทอนสองเขาตาคนงาน

ในการปฏบตงาน







อนๆ ท


- นายจางตองทำาการวเคราะห สภาวะการทำางาน

เกยวกบแสงสวางทลกจางไดรบ กรณผลการตรวจ

วดมคาตำากวามาตรฐานทกำาหนด ตองระบสาเหต

และปจจยตางๆ ทเกยวของรวมทงอาคารสถาน

ท การระบายอากาศ เครองจกร การบำารงรกษา

จำานวนลกจางทสมผส หรอเกยวของกบอนตราย

สภาพและลกษณะการทำางานของลกจาง รวมถงวธ

การหรอมาตรการในการปรบปรงแกไขและระยะ

เวลาทคาดวาจะแลวเสรจ

หม�ยเหต *มาตรฐานแสงสวางมรายละเอยดคอนขางมากทกลาวในทนเปนเพยงตวอยางในภาพรวม หากตองการความ

ครบถวนสมบรณขอใหศกษาเพมเตมจากตวกฎหมายฉบบเตม

จากตารางท 1 สรปสาระสำาคญกฎหมายเกยวกบแสง

สวางในสภาพแวดลอมการทำางานในโรงงานอตสาหกรรมทง

2 กระทรวงมประเดนทนาสนใจดงน

1. ประเดนหลกเกณฑหรอคามาตรฐานทกำาหนดจาก

กฎหมายทง 2 ฉบบพบวากำาหนดใหตรวจวดในสงเดยวกนใน

ทางวชาการ คอคา Illuminance ถงแมจะเรยกชอเปนภาษา

ไทยตางกนอยบาง (โดยเรยกเปนความเขมการสองสวางตาม

กฎหมายของกระทรวงอตสาหกรรม และความเขมของแสง

สวาง ตามกฎหมายของกระทรวงแรงงาน)

เพอเพมความเขาใจเกยวกบหลกเกณฑหรอคา

มาตรฐานน Illuminance หมายถง ปรมาณของแสงหรอ

ฟลกซสองสวาง (Luminous Flux) ซงเปลงออกมาจาก

แหลงกำาเนดแสงทตกกระทบตอพนททกำาหนด ดงแสดงใน

ภาพท 2 หนวยของ Illuminance ม 2 ระบบคอ ระบบ

เมตรก กำาหนดหนวยเปน ลกซ (LUX) หรอเทากบลเมนตอ

ตารางเมตร (Luminous Flux มหนวยเปน ลเมน) ระบบ

องกฤษกำาหนดหนวยเปน ฟต-แคนเดล (foot-candle) หรอ

เทากบลเมนตอตารางฟต ทงน 1 ฟต-แคนเดล เทากบ 10.76

ลกซ หรอ 1 ลกซเทากบ 0.0929 ฟต-แคนเดล อยางไรกตาม

กฎหมายประเทศไทยกำาหนดใหใชหนวยในระบบเมตรก

คอ ลกซ




ภ�พท 2 Illuminance

ทม�: Alexander, D. Ryer, Light Measurement Handbook,1981.

2. ประเดนประเภทกจการทตองดำาเนนการเกยวกบ

แสงสวางในสภาพแวดลอมการทำางาน ตามกฎหมายพบวา

กระทรวงแรงงานกำาหนดใหสถานประกอบกจการทกประเภท

กจการ ตองดำาเนนการ สวนกระทรวงอตสาหกรรมกำาหนดให

เฉพาะโรงงานจำาพวกท 3 (เปนโรงงานทตองไดรบใบอนญาต

กอนจงจะดำาเนนการได ตาม พรบ. โรงงาน พ.ศ. 2535)

ดงนนจะเหนไดวากฎหมายของกระทรวงแรงงานมความ

ครอบคลมแกหนวยงาน/องคกรตางๆ มากกวา เนองจาก

โรงงานจำาพวกท 1 และจำาพวกท 2 ทมลกจางกเขาขายเปน

สถานประกอบกจการดวย รวมถงบางหนวยงาน/องคกร

ตางๆ ทไมเขาขายโรงงานแตเขาขายสถานประกอบกจการยง

มอยอกมาก เชน โรงแรม หางสรรพสนคา สถานพยาบาล

สถานบรการบนเทง เปนตน

3. ประเดนเกยวกบอปกรณและวธการตรวจวด จาก

กฎหมายพบวากระทรวงแรงงานมการกำาหนดเกยวกบเรอง

ดงกลาวไวคอนขางละเอยด โดยกำาหนดตงแตคณสมบต

ของเครองวดแสง และวธการตรวจวดซงสรปใหมการตรวจ

วด เปน 2 แบบคอ

1) การตรวจวดแบบเฉลยพนท (Area Measure-

ment) โดยใชสำาหรบตรวจวดบรเวณพนททวไป บรเวณ

พนทใชประโยชนในกระบวนการผลตทมลกจางทำางาน

ทงนใหตรวจวดในแนวระนาบสงจากพน 75 เซนตเมตร

ใหหาคาเฉลยความเขมของแสงสวาง โดยวดความเขม

ของแสงสวางทกๆ 2 คณ 2 ตารางเมตร แตหากมการตด

หลอดไฟทมลกษณะแนนอน ซำาๆ กน สามารถวดแสงใน

จดทเปนตวแทนของพนททมแสงตกกระทบในลกษณะ

เดยวกนไดตามวธการวดแสงและการคำานวณคาเฉลยใน

หนงสอ IES lighting Handbook (1981 Reference

Volume หรอเทยบเทา) ของสมาคมวศวกรรมดานความ

สองสวางแหงอเมรกาเหนอ (Illuminating Engineering

Society of North America) หรอเทยบเทา

2) การตรวจวดแบบจดทปฏบตงาน (Spot

Measurement) โดยใชสำาหรบตรวจวดบรเวณทลกจางตอง

ทำางานโดยใชสายตามองเฉพาะจดหรอตองใชสายตาอยกบ

ทในการทำางาน ใหตรวจวดในจดทสายตาตกกระทบชนงาน

หรอจดททำางานของลกจาง (Workstation)

สำาหรบกระทรวงอตสาหกรรมมการกำาหนดในเรอง

ดงกลาวไวคอนขางกวางมาก โดยกำาหนดวธการตรวจวดและ

วเคราะหใหเปนไปตามหลกมาตรฐานสากล เชน มาตรฐาน

ของ Occupational Safety & Health Administration




(OSHA) มาตรฐานของ National Institute Occupational

Safety and Health (NIOSH) เปนตน หรอวธอนใดทกรม

โรงงานอตสาหกรรมเหนชอบ ทงนตามกฎหมายกำาหนดให

บรเวณททำาการตรวจวดตองเปนบรเวณทมการปฏบตงานใน

สภาพการทำางานปกต การตรวจวดตองเปนบรเวณทมความ

เขมการสองสวางตำา

จะเหนไดวากฎหมายของกระทรวงแรงงานมการ

กำาหนดการตรวจวดเปน 2 แบบขนอยกบบรเวณพนท

ททำาการตรวจวด ดงนนวารสาร 2 ฉบบทแลวจงเนนเปน

พเศษเกยวกบการตรวจวดเฉลยแบบพนท

4. ประเดนเกยวกบมาตรฐานแสงสวาง พบวา

กฎหมายทงสองกระทรวงคอนขางสอดคลองกน อยางไร

กตามกฎหมายของกระทรวงแรงงานมความชดเจนมากกวา

ของกระทรวงอตสาหกรรม โดยตารางท 1 และ 2 แนบทาย

กฎหมาย ระบชดเจนวาเปนคาเฉลยความเขมของแสงสวาง

ดงนนการตรวจวดจงตองใชวธการตรวจวดแบบเฉลยพนท

สำาหรบตารางท 3 และ 4 เปนการตรวจวดแบบจดทปฏบต

งาน สำาหรบตารางท 5 เปนสวนเพมเตมทในกฎหมายของ

กระทรวงอตสาหกรรมไมไดกลาวถง ใชสำาหรบจดปฏบต

งานทความเขมของแสงสวางเกน 1,000 ลกซ ขนไป จำาเปน

ตองตรวจวดพนทใกลเคยงดวย เพอปองกนความแตกตาง

ของความเขมของแสงสวาง ซงอาจสงผลกระทบตอสายตา

ของผปฏบตงานได อยางไรกตามเมอพจารณารายละเอยด

กฎหมายของกระทรวงแรงงาน พบวาอาจมขอจำากดเกยว

กบความครอบคลมของมาตรฐานแบบเฉล ยพนท เนองจาก

ในกฎหมายยงไมครอบคลมทกอตสาหกรรม และแตละ

อตสาหกรรมกมประเภทโรงงานอยหลายประเภท สำาหรบ

มาตรฐานแบบจดทปฏบตงานนนคอนขางครอบคลม

เนองจากมการกำาหนดมาตรฐานเทยบเคยงไวในตารางท 4

เมอพจารณาเปรยบเทยบรายละเอยดของกฎหมาย

ทงสองจะพบวา ขอ 1), 2) และ 3) ของกฎหมายกระทรวง

อตสาหกรรม (จากตารางท 1 ขางตน) นนมความสอดคลอง

และเปนสวนหนงของตารางท 1 ของกฎหมายกระทรวง

แรงงาน สำาหรบขอ 4) ถง 9) ของกฎหมายกระทรวง

อตสาหกรรมนนจะสอดคลองกบตารางท 4 ของกฎหมาย

กระทรวงแรงงาน

5. หากพจารณากฎหมายทงสองกระทรวงจะพบวาน

อกจากมการกำาหนดมาตรฐานขนตำาไวเพอปองกน

มใหผปฏบตงานทำางานในทมแสงสวางนอยเกน

ไปแลว ยงไดกำาหนดกรณทแสงสวางมากเกนไปดวย โดย

กำาหนดใหตองปองกนมใหแสงตรงหรอแสงสะทอนจาก

แหลงกำาเนดแสงหรอดวงอาทตยทมแสงจาสองเขานยนตา

ลกจางโดยตรงในขณะทำางาน

แสงสวางทมากเกนไปหรอแสงจา (Glare) เกดขนได

2 กรณคอ เปนแสงทสองเขาตาโดยตรงหรอแสงตรง (Direct

Glare) หรอเปนแสงทตกกระทบพนผวตางๆ แลวสะทอนเขา

ตาหรอแสงสะทอน (Indirect Glare)

ทงนทกฎหมายตองกำาหนดในเรองดงกลาวเนองจาก

แสงสวางทนอยเกนไป หรอมากเกนไปจะมผลตอสขภาพของ

ตาและอาจเปนสาเหตของอบตเหตได แสงสวางนอยเกนไป

จะมผลเสยตอสขภาพของตา ทำาใหกลามเนอตาตองทำางาน

หนก ในการบงคบมานตาใหเปดกวางขน เนองจากมองเหน

ภาพในสภาพแวดลอมไมชดเจน และตองใชเวลาในการมอง

รายละเอยดนานขน ทำาใหเกดความเมอยลาสายตา เพราะ

ตองเพงมาก เกดอาการปวดตา มนศรษะ สำาหรบแสงสวาง

มากเกนไปจะทำาใหผทำางานเกดความไมสบาย เมอยลา ปวด

ตา มนศรษะ กลามเนอหนงตากระตก วงเวยน นอนไมหลบ

การมองเหนลดลง ทงแสงสวางนอยเกนไปหรอมากเกนไป

อาจกอใหเกดผลทางจตใจคอเบอหนายในการทำางาน ขวญ

และกำาลงใจในการทำางานลดลง รวมทงอาจทำาใหเกดอบตเหต

ขนได เนองจากการหยบจบอปกรณผดพลาด หรอไปสมผส

ถกสวนทเปนอนตราย

เอกส�รอ�งองวนทน พนธประสทธ (2550) รางมาตรฐานผลตภณฑ

อตสาหกรรม มาตรฐานการตรวจวดแสงสวางใน

สงแวดลอมการทำางาน. สมาคมอาชวอนามยและ

ความปลอดภย และสำานกงานมาตรฐานผลตภณฑ

อตสาหกรรม. คนคน พฤศจกายน 2556 จาก http://

www.ohswa.net/

สถาบนความปลอดภยในการทำางาน กรมสวสดการและ

คมครองแรงงาน (2549) แนวปฏบตตามกฎกระทรวง

กำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดาน

ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมใน

การทำางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ.

2549 การตรวจวดความเขมแสงสวาง.




สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ (2551) เอกสารการสอนชดวชา

สขศาสตรอตสาหกรรม: การประเมน. นนทบร: สำานก

พมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สำานกความปลอดภยแรงงาน กรมสวสดการและคมครอง

แรงงาน (2549) กฎกระทรวง กำาหนดมาตรฐานในการ

บรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย

และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบความรอน

แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549 คนคน พฤศจกายน

2556 จาก http://www.oshthai.org

(2549) ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน

เรองหลกเกณฑ วธดำาเนนการตรวจวดและวเคราะห

สภาวะการทำางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และ

เสยง ภายในสถานประกอบกจการ ระยะเวลา และ

ประเภทกจการทตองดำาเนนการ พ.ศ. 2550. คนคน

พฤศจกายน 2556 จาก http://www.oshthai.org

สำานกเทคโนโลยความปลอดภย กรมโรงงานอตสาหกรรม

(2546) ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง มาตรการ

คมครองความปลอดภยในการประกอบกจการโรงงาน

เกยวกบสภาวะแวดลอมในการทำางาน พ.ศ. 2546.

คนคน พฤศจกายน 2556 จาก http://www.diw.go.th

Alexander, D. Ryler. (1981). Light Measurement

Handbook. USA: International Light, Inc.

Simons, R.H. and Bean, A.R. (2001). Lighting

Engineering: Applied calculations. Great

Britain: MPG Books, Ltd.

Technology Update

ท น โ ล ก เ ท ค โ น โ ล ย


โดยทวไป การตรวจระดบนำาตาลในเลอด (Fasting

Blood Sugar) เปนการตรวจเพอวนจฉยโรคเบาหวาน โดย

ใชวธการตรวจวดระดบกลโคส (นำาตาล) ในเลอด หลงจาก

อดอาหารมากอน อยางนอย 8 ชวโมง โรคเบาหวาน

หมายถง การมนำาตาลในเลอดสงกวาปกต และกอใหเกด

โรคแทรกซอนตามมาได ทงชนดเฉยบพลน และชนดเรอรง

เชน โรคเบาหวานขนตา โรคไตจากเบาหวาน และนำาไปสภาวะ

ไตวาย เปนตน ซงตองอาศยการรกษาดวยการฟอกเลอด ซง

ลำาบากไมนอย โรคเบาหวานยงกอใหเกดโรคของหลอดเลอด

สมอง โรคอมพาต และโรคหลอดเลอดหวใจตบและ

หลอดเลอดของแขนขาตบ ซงชกนำาใหเกดภาวะแผลหายยาก

เนอตาย และอาจตองสญเสยอวยวะบางสวน ในผทเพงคนพบ

วา เปนโรคเบาหวาน มการตรวจพบวา มโรคเบาหวานขนตา

แลว ถงรอยละ 20 ซงแสดงวา คนเหลานเปนเบาหวานมา

แลวอยางนอย 4 - 7 ป โดยไมรตว ซงคนเหลาน ถาทราบวา

ตนเองเปนเบาหวานและรกษาควบคมใหดจะสามารถปองกน

โรคแทรกซอนเหลานได ดงนน การตดตามระดบนำาตาลใน

เลอดอยางตอเนองจงเปนเรองทสำาคญ แตวธการตรวจตองม

การใชเขมเจาะเลอดจากหลอดเลอดดำาทแขน หรอมการเจาะ

ปลายนว ซงทำาใหผปวยเบาหวานไมพงพอใจนก

บรษทเอกโคเทอราพวตกส (Echo Therapeutics)

จงไดวางแผนทจะแนะนำาระบบการตดตามกลโคสอยาง

ตอเนองโดยไมใชเขม (Needle-Free Continuous Glucose

อปกรณทดสอบนำาตาลในเลอดทปราศจากเขม

รองศาสตราจารย ดร.ศรศกด สนทรไชย; D.Sc.


Monitoring System) ทเรยกวา Symphony® tCGM

ในป 2556 โดยผานการอนมตจากสำานกงานคณะกรรมการ

อาหารและยา ซงประกอบดวยอปกรณ 2 สวนทตดตามระดบ

กลโคสในเลอดโดยการอานคากลโคสผานผวหนงแทนทจะ

ตองเจาะปลายนว ทำาใหผปวยเบาหวานสะดวกในการใชงาน




องคประกอบแรกของอปกรณคอ ระบบการแพรผาน

ผวหนง (Prelude® Skin Permeation System) ทมการ

แพรผานผวหนงชนนอกสดทเปนเซลลผวหนงกำาพรา โดย

การนำาตวไบโอเซนเซอร (Biosensor) ไปตดไว ทำาใหเกดการ

ถลอกเลกนอยทผวหนงทไมสามารถมองเหนดวยตาเปลา ใน

การใชงานตองมการเปลยนหวหรอทป (Tip) ในแตละครง

ซงทปมราคาถก

หลกการคอ เซนเซอรจะวดระดบกลโคสในของเหลว

ทอยใตผวหนงซงจะมระดบทสอดคลองใกลเคยงกบระดบ

นำาตาลในเลอด ซงแทนทจะใชเขมจมทแขนหรอปลายนว

หลายครงตอวน เซนเซอรของระบบนสามารถมาแทนทการ

ใชเขมได 2 - 3 วน

นายแพทยโฮเวรด วอลเพรท (Howard Wolpert)

ซงเปนแพทยในโครงการตดตงปมอนซลนและตดตามระดบ

กลโคสอยางตอเนอง (Insulin Pump & Continuous

Glucose Monitoring Programs; CGM) ทศนยโรคเบาหวาน

โจลน (Joslin Diabetes Center) ในบอสตน (Boston)

กลาววา “ตวแปลงสญญาณ (Transmitter) จะอานคาท

ไดจากเซนเซอรอยางตอเนองและสงสญญาณไปยงหนาจอ

(Monitor) ทไดตงเสยงเตอน (Alarm) ถาระดบนำาตาลมคา

สงเกนไปหรอตำากวาเกนไปจากคาระดบนำาตาลปกตทตงไว”

นายแพทยโฮเวรด วอลเพรทยงกลาวเพมเตมวา “น

นบวา เปนครงแรกของเทคโนโลยการตรวจระดบนำาตาลใน

เลอดอยางตอเนอง ถงแมวา การตรวจระดบนำาตาลในเลอด

แบบทไมใชเขมยงไมแพรหลายในปจจบน แตในอนาคตอน

ใกลน เราจะมอปกรณของระบบนทใหคาการตรวจทถกตอง

และงายกวาเดมทจะตรวจผปวยโรคเบาหวาน”

เซนเซอรและตวแปลงสญญาณจะกนนำาได ดงนน

ผปวยสามารถอาบนำา หรอใชฝกบวได ในขณะทใชอปกรณน

อย ขอมลระดบกลโคสจะถกสงไปโดยคลนวทยไปยงหนาจอ

ทตดกบอปกรณ ระบบ CGM ไดอบรมผปวยเบาหวานชนด

ท 1 (Type 1 Diabetes) ทตองพงอนซลน มากกวา 570

คนใหใชงานอปกรณน

ปจจบนระบบ CGM ไดรบอนญาตจากสำานกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา ประเทศสหรฐอเมรกา (U.S.

Food and Drug Administration; FDA) รวมทงอปกรณท

ผลตโดยบรษทแอบบอทท (Abbott) เดกซคอม (DexCom)

และเมดโทรนก (Medtronic) ระบบใหมนจะมาแทนทการ

ตรวจระดบนำาตาลแบบเดมในอนาคต

ผปวยทตดเซนเซอรจะสามารถตดตามระดบนำาตาล

ในเลอดทกนาททบรเวณผวหนง บรษทไดแนะนำาใหตด

เซนเซอรในจดหนงไดนานสงสด 3 วน กอนเคลอนยายไป

ยงจดอน บรษทกลาววา การใชอปกรณนจะไมทำาใหเกดการ

ระคายเคองทผวหนงเหมอนผปวยทตองมการตดตามระดบ

กลโคสทตองเจาะเลอดอยางตอเนอง

ไบโอเซนเซอรจงนบวา เปนเทคโนโลยไรสายทจะ

สงผลการอานคาระดบนำาตาลนาทตอนาทไปยงหนาจอท

อยใกลไดเหมอนสมารทโฟน คอมพวเตอร หรอแทบเลท

เมอระดบกลโคสของผปวยเกนคาปกต จะมสญญาณเตอน

เปนเสยงและมภาพกราฟระดบนำาตาลเตอนตามมา

Technology Update

ท น โ ล ก เ ท ค โ น โ ล ย


จากการศกษาความเปนไปไดของการใชอปกรณ

Symphony tCGM ในผปวยนอกทเปนเบาหวานทงทพง

อนซลน (Type I Diabetes) และไมพงอนซลน (Type II

Diabetes) จำานวน 20 คนซงมารบการรกษาทสถานพยาบาล

โดยใหผวหนงของผปวยสมผสกบอปกรณ และมการเกบ

ตวอยางเลอดดำาทกๆ 15 นาทดวย เปนเวลา 24 ชวโมง และ

วดโดยเครอง YSI 2300 STAT Plus Glucose Analyzer

เปรยบเทยบกน ขอมลทไดจากการศกษาจะทำาโดยการปกปด

(Blind) ทงผปวยและเจาหนาทเพอปองกนอคตทอาจจะเกด

ขน การวเคราะหทำาโดยการเปรยบเทยบขอมลทไดจาก Sym-

phony tCGM System และคาทไดจาก YSI 2300 STAT

Plus Glucose Analyzer พบวา การตรวจระดบนำาตาลโดย

วธนมความถกตอง (Accuracy) 94.4% มความผดพลาด

ประมาณ 2.5% ความถกตองของคาทไดจากการอานทงหมด

คอ 96.9% เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคมคาทไดจากการ

อานมความคลาดเคลอนประมาณ +2 มลลกรม/เดซลตร

ขอดของก�รใชก�รทดสอบนำ�ต�ลในเลอดทไมใชเขม

1. สามารถแสดงระดบนำาตาลอยางตอเนองเปนเวลา

5 - 7 วน กอนทจะเปลยนเซนเซอร

2 . ข อม ลท ได ส ามารถดาวน โหลดไปใช ใน

คอมพวเตอรพกพา และแสดงคาแนวโนมเปนกราฟ

ระยะยาวทสามารถแสดงความสมพนธกบอาหารและการ

ออกกำาลงกาย

3. คาทอานไดบนหนาจอสามารถเรยกดไดตลอด

4. มระบบเตอนเปนเสยงเมอพบระดบนำาตาลใน

เลอดสงหรอตำากวาคาปกต

ขอเสยของก�รใชก�รทดสอบนำ�ต�ลในเลอดทไมใชเขม

1. อปกรณสามารถวดกลโคสในของเหลวทอยใต

ผวหนงและอาจจะยงไมแมนยำาเหมอนการวดระดบนำาตาล

ในเลอดนก

2. กอนเปลยนขนาดของอนซลนในการกษา คาท

ไดจากการตรวจยงคงตองยนยนดวยระดบนำาตาลในเลอด

3. ผใชอปกรณนตองเรยนรการใชอปกรณกอนการ

ใชงาน

เอกส�รอ�งองdiabeteshealth.com/.../needle-free-cgm-could-

be-available-i...สบคนเมอวนท 8 พฤศจกายน 2556

www.echotx.com/press-detail.php?id=68 สบคน

เมอวนท 9 พฤศจกายน 2556

www.everydayhealth.com/diabetes/needle-

free-bloo...สบคนเมอวนท 8 พฤศจกายน 2556

วารสารความปลอดภยและสขภาพเปนวารสารวชาการ

ทบทความจะตองผานPeerReviewปหนงจะพมพเผยแพร

3ฉบบ (4 เดอนตอฉบบ)กองบรรณาธการและReviewer

ประกอบดวยผทรงคณวฒทมชอเสยงระดบประเทศจาก

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จฬาลงกรณมหาวทยาลย

มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยธรรมศาสตร มหาวทยาลย

มหาสารคามมหาวทยาลยบรพามหาวทยาลยสงขลานครนทร

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนครเหนอ

สถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร กระทรวงสาธารณสข

กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงแรงงาน สำานกงานประกน

คณภาพแหงชาตและสถาบนสงแวดลอมไทย

วารสารความปลอดภยและสขภาพ นอกจากจะม

จดเดนทมกองบรรณาธการและReviewerทมชอเสยงระดบ

ประเทศแลวจดเดนอกประการ คอการจดทำาคอลมนโดย

ผมประสบการณและมนใจวาจะตองเปนทพอใจของผอานอยาง

แนนอน

ผใดสนใจเขยนบทความ โปรดศกษารปแบบการเขยน

ไดท:http://healthsci.stou.ac.th

ใบสมครวารสารขาพเจา/หนวยงาน(กรณสมครในนามองคกร)

....................................................................

...มความประสงคจะสมครเปนสมาชกวารสาร

ความปลอดภยและสขภาพและขอใหสงวารสาร

ตามทอยตอไปน

(โปรดระบชอผรบและรายละเอยดใหครบถวน

และชดเจนสำาหรบการสงไปรษณย)

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

วธสมครสมาชก

1.กรอกขอมลในใบสมคร

2. ชำ�ระ เงน 300 บ�ท (ค� สม�ชก ตอ ป) ท�ง

ธนาคารกรงไทย

สาขาเมองทองธานชอบญช

ว.ความปลอดภยและสขภาพ

เลขทบญช147-0-06808-7(ออมทรพย)

หรอธนาณตสงจายในนาม

รองศาสตราจารยสราวธสธรรมาสา

ปณ.หลกส

3.สงหลกฐานการชำาระเงนและใบสมคร

(เขยนชอทอยใหชดเจน)มาท

กองบรรณาธการวารสารความปลอดภย

และสขภาพ

สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ต.บางพดอ.ปากเกรดจ.นนทบร11120

เพอจะไดจดสงวารสารใหตอไป

ใบสมครวารสารความปลอดภยและสขภาพ

บรษททสนใจประชาสมพนธสนคากรณาโทรศพทแจงความสนใจทสาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพโทร.025033610,025048031-3โทรสาร.025033570

vol. 6 no. 22 march - july...

Documents