vlerësimi i ndikimeve të ndryshimeve klimatike dhe masave...

Vlerësimi i Ndikimeve të Ndryshimeve Klimatike dhe Masave Adaptuese mbi Prodhimtarinë e

Kulturave Bujqësore në Shqipëri

Studim i Bankës Botërore për Reduktimin e Prekshmërisë nga Ndryshimet Klimatike të Sistemeve Bujqësore në Evropë

dhe Azinë Qendrore (EAQ)

Peter DroogersJohannes Hunink

Ndryshimet Klimatike

METODOLOGJIA

Aspektet e ndryshimeve klimatike

Projeksionet e Klimës

Masat zbutëse

Ndikimet

Adaptimi

Zhvillimi socio-ekonomik

Metodologjia

• Projeksionet e klimës në të ardhmen: tre skenarë deri në 2050– Ndikim të ulët, – Ndikim mesatar, – Ndikim të lartë

• Modelimi i kulturave – duke përdorur modelin AQUACROPpër të projektuar rendimentet dhe kërkesat për ujë të kulturave që ujiten

• “Mjeti për Ekzaminimin” e disponueshmërisë së burimeve ujore – CLIRUN – vlerëson rrjedhjen e ujit në basenet e katër lumenjve në Shqipëri

• Modelimi i ujit në nivel baseni – modeli WEAP është përdorur për secilin basen për të balancuar kërkesat për ujë me disponueshmërinë

Shi RS, T, RH, u

ETo

T (oC) CO2

Rritja e kulturave bujqësore dhe Ndryshimet Klimatike

• Ndryshime në sasinë e reshjeve

• Ndryshime në temperaturë

• Ndryshime në evapotranspirim

• Ndryshime në CO2

KLIMA

From Steduto et al. 2010, FAO.

AquaCrop

Atmosfere

Toka

Bima

Men

axh

imi

AquaCrop

AquaCrop

• Model i FAO-s

• Në zotërim Publik

• Pasardhës iCropWat

• Përshtatur për Shqipërinë

Dimensionet e modelimit

Kulturat bujqësore Zonat Agro-Ekologjike Skenarët e klimës Plehërimi me CO2

1. Jonxhe (ujitur)

2. Jonxhe (pa ujitur)

3. Vreshta

4. Kullota

5. Misër (ujitur)

6. Ullishta

7. Domate (ujitur)

8. Shalqi (ujitur)

9. Grurë

1. Fushore bregdetare

2. Ndërmjetme

3. Malore jugore

4. Malore veriore

1. Thatë

2. Mesatar

3. Lagësht

1. Po

2. Jo

Analizat e kryera duke përdorur AquaCrop:• Situata aktuale• Ndikimi • Skenarët e adaptimit:

• Rritja e përdorimit të plehrave• Përmirësimi i varieteteve• Rritja përdorimit të ujit për ujitje

Zonat Agro-Ekologjike (ZAE)

NDIKIMI MBI KULTURAT BUJQESORE

0

5

10

15

20

25

2000 2010 2020 2030 2040

Base Dry Med Wet Dry Med Wet Dry Med Wet Dry Med Wet

Fre

sh Y

ield

(to

n/h

a)

Grapes | AEZ: Inter | No CO2 fert.

Ndikimi – Rendimenti i vreshtave

Ndikimi –Domatet

0 50 100 150 200 250 300

2000

2010

2020

2030

2040

Base

Dry

Med

Wet

Dry

Med

Wet

Dry

Med

Wet

Dry

Med

Wet

Tomatoes | AEZ: Inter | No CO2 fert.

Irrigation Water Requirements (mm)

15

20

25

30

35

40

45

50

2000 2010 2020 2030 2040

Base Dry Med Wet Dry Med Wet Dry Med Wet Dry Med Wet

Fre

sh Y

ield

(to

n/h

a)

Tomatoes | AEZ: North | No CO2 fert.

Ndikimi

• Ndryshimet në rendimente krahasuar me situatën aktuale (%/10vjet)

KulturaNdër-

mjetmeFushore

bregdetareMalore

VerioreMaloreJugore

Jonxhë (ujitur) 2% 2% 4% 8%

Jonxhë (pa ujitur) -1% -1% 4% 0%

Vreshta -8% -10% -6% -10%

Kullota -2% 1% 3% 1%

Misër -1% -2% -4% 7%

Ullishta -1% -8% -5% -5%

Domate 0% -2% -3% -1%

Shalqi -1%

Grurë 4% 3% 11% 8%

Ndikimi

• Kërkesat për ujë për ujitje krahasuar me situatën aktuale(%)

Skenari KulturaNdër-

mjetmeFushore

bregdetareMalore

VerioreMaloreJugore

THATE

Jonxhë (ujitur) 5% 4% 0% -6%

Misër 25% 11% 11% 6%

Domate 44% 18% 8% 29%

Shalqi 15%

MESATARE

Jonxhë (ujitur) -3% -2% -6% -6%

Misër 11% 7% 6% 9%

Domate 25% 14% 4% 24%

Shalqi 9%

LAGESHT

Jonxhë (ujitur) -11% -5% -5% -8%

Misër -1% -4% -2% 0%

Domate 2% 1% -10% 17%

Shalqi -4%

Ndikimi

• Projeksioni i thatë:

• Projeksioni i lagësht:

KulturaNdër-

mjetmeFushore

BregdetareMaloreVeriore

MaloreJugore


Jonxhë (pa ujitur) -9% -9% -5% 0%

Vreshta -14% -14% -11% -12%

Kullota -10% -9% -9% 1%

Misër -2% -7% -8% 10%

Ullishta -4% -12% -11% -6%

Domate -1% -3% -6% -1%

Shalqi -2%

Grurë 3% 2% 6% 9%

KulturaNdër-mjetme

FushoreBregdetare

MaloreVeriore

MaloreJugore


Jonxhë (pa ujitur) 7% 11% 9% 4%

Vreshtat 3% 5% 4% -5%

Kullota 7% 13% 10% 7%

Misër -1% 4% 0% 5%

Ullishta 0% 3% 2% -2%

Domate 0% -1% -1% -1%

Shalqi 0%

Grurë 2% 1% 3% 3%

ADAPTIMI

Ndikimi

Ndikimi vs. Adaptimit

Adaptimi

KLIMA

Kultura

Me

na

xh

imi

Atmosfera

Toka

Adaptations

Për më tepër shikoni raportin

KATEGORIA MASAT ADAPTUESE DHE INVESTIMET

NUMRI

REFERUES

I OPSIONIT

ADAPTUES

A. ADAPTIME INFRASTRUKTURORE

Mbrojtja e

fermës

Sisteme të mbrojtjes nga breshëri (mbarsja e reve, rrjetat) A.1

Instalimi i brezave mbrojtës të bimëve A.2

Hedhja e pluhurit të gëlqeres mbi sera për të reduktuar nxehtësinë A.3

Barriera vegjetative, gardhe ortekësh, breza erë-mbrojtës A.4

Vendosja e kulturave në sera A.5

Perde tymi për të parandaluar ngricat e vona të pranverës dhe të hershme të vjeshtës A.6

Ndërtim i apo rehabilitimi i brezave pyjore A.7

Mbrojtja e

bagëtive

Rritja e numrit të vendstrehimeve dhe lerave për bagëtitë A.8

Mbjellja e brezave ere-mbrojtës si strehe për bagëtitë në kushte ekstreme të motit A.9

Menaxhimi i ujit

Përmirësimi i menaxhimit të ultësirave qe përmbyten (p.sh., menaxhimi i ligatinave) A.10

Ndërtimi i argjinaturave A.11

Sistemet e kullimit A.12

Sistemet e ujitjes: të reja, të rehabilituara apo të modernizuara A.13

Përmirësimi i grumbullimit dhe eficencës së përdorimit të ujit A.14

Adaptimi i kulturave

• Rritje e përdorimit të plehrave

• Përmirësim i varieteteve

• Rritje e ujit të përdorur për ujitje

• Përmirësimi i kullimit

• Kalimi nga “pa ujitje” në “me ujitje”

Rezultatet e adaptimit

Shiko raportin për detaje

Konkluzione

• Ndryshimet e klimës midis zonave agro-ekologjike sjellin një ndryshueshmëri në ndikimet e ndryshimeve klimatike mbi rendimentin edhe kërkesat për ujitje

• Për shumicën e kulturave rendimentet do të ulen me rreth 20 – 50% deri në 2050– Gruri, jonxha, kullotat: ulje modeste– Perimet, frutat, vreshtat: ulje më të madhe

• Strategjitë e adaptimit që kërkohen:– Përmirësim i praktikave bujqësore (plehra, varietete,

shërbim këshillimor)– Përmirësim i menaxhimit të ujit (kullim, ujitje)

• Veprimet që kërkohen!

THANK YOU/FALEMINDERIT

vlerësimi i ndikimeve të ndryshimeve klimatike dhe masave...

Documents