คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทยThai Foreign Policy

ผศ.ดร.เบญจม�ส จน�พนธ วนท 4 เมษ�ยน พ.ศ. 2551

วชานมอาจารยผบรรยายสองทานคออ.ธนยาและอ.เบญจมาส ขอสอบจงม 2 ขอ 40 คะแนน นกศกษาควรแบงเวลาการทำาขอสอบใหด ในเครอขายท 2 และ 4 แมอาจารยจะสอนสองทานเหมอนกน แตเวลาสอบจะไมตรงกนคอ เครอขายท 4 จะสอบตอน 5 โมงเยนของวนท 26 (ขอสอบคนละชดกน)

ขอบเขตก�รศกษ� มดงน1.นโยบายตางประเทศ 1.1 คำานยามของนโยบายตางประเทศ 1.2 ผลประโยชนแหงชาต 1.3 เครองมอในการดำาเนนนโยบายตางประเทศอาจารยธนยาไดบรรยายเนอหาสวนนไปแลวโดยเนนเร อง

เกยวกบเอเชย สวนอาจารยจะชวยปพนฐานใหอกรอบหนงโดยเนนประเทศมหาอำานาจ

2.ทฤษฎการตดสนใจ เปนการปพนฐานเกยวกบตวแบบการตดสนใจ ลกษณะของผตดสนใจ การรบรและโลกทศนของผตดสนใจ สงเหลานลวนมผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศของไทยทมตอมหาอำานาจทงสน

3.ผลประโยชนแหงชาตของไทย เจาะลกลงไปวาชวงหลงสงครามโลกคร งทสองมาจนถงปจจบน ผลประโยชนแหงชาตของไทยมอะไรบาง นโยบายตางประเทศของไทยแตจะยคจะแตก

1

ตางกน ผแสดงบทบาทหรอผก ำาหนดนโยบายกจะแตกตางกนดวย

4.ปจจยในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ 4.1 ปจจยภายในและปจจยภายนอกของไทย การ

วเคราะหมกถามวา Why และ How เชน ทำาไมนโยบายตางประเทศของไทยจงออกมาเชนนน นโยบายตางประเทศของไทยเปนอยางไร

5.ผกำาหนดนโยบายตางประเทศของไทย พดถงเฉพาะผต ดสนใจหรอผก ำาหนดนโยบายตางประเทศเทาน น โดยยกเหตการณทเกดขนจรงมาเปนกรณศกษา

6.นโยบายตางประเทศของไทยตอเอเชย 6.1 นโยบายตางประเทศไทยตอเอเชยตะวนออกเฉยงใต 6.2 นโยบายตางประเทศไทยกบการรวมมอในเอเชย7.นโยบายตางประเทศไทยตอมหาอำานาจ ณ ทนจะรวมถง

อภมหาอำานาจอยางสหรฐฯ จน ญปน และสหภาพยโรป รายงานของนกศกษาจะตองมอางอง ซงการอางองมความ

สำาคญมาก ปจจบนสหรฐฯมองวาไทยเราเปนประเทศทละเมดทรพยสนทางปญญาและนาจบตามองเปนพเศษ เพราะไทยเราละเมดทรพยสนทางปญญาดวยการกอปป หนงสอ

ชวงบายวนเสารของสปดาหสดทาย อาจารยจะใหตวแทนของนกศกษาแตละสาขาออกมาแสดงความคดเหนในหวขอ ......??....... เนองจากขอสอบเปนการวเคราะห นกศกษาจงควรหดวเคราะหชวงททำา Quiz และการแสดงความคดเหน

**เขาสเนอหาการบรรยาย**

2

ท ฤ ษ ฎ ก � ร ต ด ส น ใ จ (Decision Making Theories)

ทฤษฎการตดสนใจเปนของทกสาขาวชา ผรเร มนำาทฤษฎการตดสนมาใชคอนกวชาการดานความสมพนธระหวางประเทศ จากนน สาขาวชาอนก น ำาไปปรบใช ไมวาจะเป นน เวศวทยา ชววทยา วศวกรรม สถาปตยกรรม หรอการศกษา ซงทฤษฎการตดสนใจเปนแมแบบใหเราเหนวา ทำาไมการกำาหนดนโยบายตางประเทศจงออกมาเชนนน

ทฤษฎการตดสนใจเกดขนชวงกลางทศวรรษ 1950s นกวชาการดานความสมพนธระหวางประเทศกลมแรกคอกลมรชารด ซ. สไนเดอร ไดนำาแนวทางการตดสนใจ/วธการศกษา/วธการเขาถง (The Decision–making Approach) มาทำาความเขาใจการเมองระหวางประเทศ โดยศกษาวเคราะหเรองตอไปน

1.วเคราะหพฤตกรรมการตดสนใจของบคคลหรอกลมบคคล

2.การกระทำาของรฐเกดขนเพราะผตดสนใจเปนผเลอกขอตกลงใจ (Decision) ซงมผลทำาใหรฐมการกระทำาในลกษณะใดลกษณะหนง เชน ทำาไมจงแซงชนประเทศอน ทำาไมจงกอสงครามกบประเทศอน หรอทำาไมจงรวมมอกบประเทศอน

กลมรชารด ซ. สไนเดอร เชอวา หากศกษาเฉพาะนโยบายตางประเทศของแตละประเทศกจะรเพยงวา การกระทำาของรฐหรอผแสดงบทบาทในแตละประเทศเปนอยางไร แตไมเขาใจวาทำาไมจงเกดการกระทำาแบบนนออกมา หากศกษาทฤษฎการตดสนใจแลวกจะทำาใหเขาใจการกระทำา/พฤตกรรมของรฐ/ผ แสดงบทบาทวาทำาไมจงมพฤตกรรมเชนนน มเบองหลงอยางไร

3

หรอมแรงกระตนอยางไรจงตองดำาเนนนโยบายเชนนน ซ งจะทำาใหเขาใจการกระทำาในเวทระหวางประเทศไปดวย

การเมองระหวางประเทศ หมายถงการใชอำานาจของรฐทมตอรฐอน เราจงตองศกษาวาทำาไมรฐแตละรฐจงมการกระทำาเชนนน การศกษาการตดสนใจของผกำาหนดนโยบายกจะทำาใหเขาใจการแสดงบทบาทของรฐในเวทระหวางประเทศลกซงมากยงขน เชน สหรฐฯทำาสงครามกบอรกในเดอนมนาคม ค.ศ.2003 เรากจะวเคราะหวาสหรฐฯมผลประโยชนอะไร ตองการอะไร ทำาไมจงใชสงครามเปนเครองมอในการจดการกบระบอบการปกครองของซดดม ฮสเซน หรอเพราะซดดม ฮสเซนสนบสนนขบวนการกอการรายทกอเหตในเหตการณ 9/11 แตเราไมรเบองหลงวาอะไรเปนสาเหตใหสหรฐฯโจมตอรก แตพอมาศกษาทฤษฎการตดสนใจกจะเขาใจวา อะไรเปนจดฉนวนใหจอรจ บช ประธานาธบดของสหรฐฯตดสนใจใชความรนแรงจดการกบอรก

หลกสำ�คญของทฤษฎก�รตดสนใจ1.ลกษณะของผตดสนใจ เชน เปนคนกาวราวหรอมเหตม

ผลตอการตดสนใจอยางไร2.กระบวนการการตดสนใจ เปนขนตอนการคดเลอกทาง

เลอกของผกำาหนดนโยบายหรอผตดสนใจวามขนตอนหรอดำาเนนการอยางไรบาง เพอจะคดเลอกทางเลอกทมหลายทางใหเหลอเพยงทางเลอกเดยว

3.เทคนคและเกณฑบรรทดฐานทผตดสนใจนำามาใชเพอหาขอตกลงใจทนำาไปสเปาหมาย (Gold) ของนโยบาย

ก�รกำ�หนดนโยบ�ยต�งประเทศ

4

ผกำาหนดนโยบาย นโยบาย

การกระทำา

ยอนกลบ (Feedback)

ปจจยภายใน ปจจยภายนอก

กระบวนการกำาหนดนโยบาย

ขอตดสนใจ

การก ำาหนดนโยบายต างประ เทศก ค อการต ดสน ใจ (Decision-making) เพราะเมอนำาการตดสนใจมาใชในความสมพนธระหวางประเทศกจะใชค ำาวา การกำาหนดนโยบายตางประเทศ (Foreign Policy Making) ภายหลงกลมรชารด ซ. สไนเดอร และนกวชาการกลมตางๆ ไดใชค ำาวาการตดสนใจนโยบายตางประเทศ (Foreign Policy Decision Making) ทฤษฎกลมนจงมชอวา Foreign Policy Decision Making Theories

ตวแบบของรชารด ซ . สไนเดอร อธบายวา การกำาหนดนโยบายตางประเทศหรอการตดสนใจจะควบคมตวแปรตางๆดงภาพ ค อป จจยภายในและป จจยภายนอกจะมอ ทธพลต อกระบวนการกำาหนดนโยบาย ในกระบวนการกำาหนดนโยบายจะประกอบดวยผกำาหนดนโยบาย อาจเปนบคคลหรอกลมบคคลกไดททำาการคดเลอกทางเลอกทมหลายทางใหเหลอเพยงทางเลอกเดยว เรยกวาขอตดสนใจ /ขอตกลงใจ หลงจากนนก ประกาศใชนโยบาย

นโยบายตางประเทศจะม 2 อยางคอ นโยบายตางประเทศทประกาศใช และนโยบายตางประเทศทนำามาใชในการปฏบต เมอขอตดสนใจ/ขอตกลงใจประกาศออกมาแลวแตไมนำามาปฏบตกจะ

5

เรยกวานโยบายทประกาศใช แตหากนำามาใชแลวกจะเปนการกระทำา เชน สงคราม ความรวมมอ ความขดแยง การแซงชน เมอมการกระทำาออกมาแลว อาจจะไดรบการตอตานหรอสนบสนนจากภายในและภายนอกประเทศ จากนนกจะมการยอนกลบเขาไปเปนปจจยภายในและปจจยภายนอกใหม ผก ำาหนดนโยบายกจะเรมเหนแลววามตมหาชน องคการระหวางประเทศ ปฏญญาจากรฐอน หรอปจจยอน กลายเปนปจจยภายในและปจจยภายนอกทมอทธพลตอกระบวนการกำาหนดนโยบายอกคร งหนง แตหากนโยบายทประกาศใชและดำาเนนการแลว รฐไมแกไขหรอไมสนใจแรงกดดนจากภายในและภายนอกเพอใหเปลยนนโยบาย กจะไมมการยอนกลบไปเปนปจจยภายในและปจจยภายนอกทมอทธพลอก

ก�รตดสนใจ (Decision Making) การตดสนใจ คอการคดเลอกทางเลอกหลายๆ ทาง ซงทาง

เลอกนนเปนทางเลอกทไมมความแนนอน หรอเปนทางเลอกทมความสำาคญใกลเคยงกน ผกำาหนดนโยบายจะประเมนทางเลอกแตละทางเลอกวามขอดขอเสยตรงไหน มเหตมผลอยางไร แลวทำาการคดเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด ชวงนปจจยภายในและปจจยภายนอกจะมบทบาทในการตดสนใจ หากปจจยใดมอทธพลกจะสงผลใหคดเลอกทางเลอกนน พอคดเลอกทางเลอกออกมาแลวกจะเรยกวาขอตกลงใจ (Decision) เมอประกาศใชกจะเปนนโยบาย (Policy) เม อน ำานโยบายมาใชก จะเป นการกระท ำา (Action) หลงจาก Action แลวกจะเปน Implementation แตหากนโยบายหยดตรงท Action กจะไมยอนกลบ นโยบายหรอ Action กจะไมถกนำาไปเปนสวนหนงของการตดสนใจ แต

6

หากถงข น Implementation กจะยอนกล บไปเป นป จจยภายในและภายนอกใหม มอทธพลตอการทำาการคดเลอกทางเลอกใหม เราจงจะถอวา Implementation เปนสวนหนงของการตดสนใจ เพราะการตดสนใจจะรวมขนตอนทงหมดในภาพ

ขอตดสนใจ/ขอตกลงใจ/ก�รวนจฉย/ก�รตดสนสงก�ร (Decision)

Decision คอทางเลอกใดทางเลอกหนงทไดรบการคดเลอกแลววาเปนทางเลอกทเหมาะสมทสดและดทสดในขณะนน (ศกษาเพมเตมในเอกสาร)

ตวแบบกระบวนก�รตดสนใจหรอตวแบบของก�รตดสนใจ

1.ตวแบบของกลมรช�รด ซ. สไนเดอร มนกวชาการทเขยนตวแบบน 3 ทานได แก Richard C. Snyder, H.W. Bruck และ Burton, M. Sapin ตวแบบนมต วแปร 3 ตว ไดแก

1.ปจจยภายใน (Internal Setting)2.ปจจยภายนอก (External Setting) 3.กระบวนการตดสนใจ (Decision Making Process)อธบายจากแผนภมความสมพนธของตวแปรในเอกสารหนา

9 1. ปจจยและเงอนไขภายในของการตดสนใจ ประกอบดวย1.สภาพแวดลอมทไมใชมนษย2.สงคมตวแบบนแยกใหเหนวาสภาพแวดลอมทไมใชมนษยคอ

โครงสรางและพฤตกรรมตางๆ ทางสงคม ไดแก

7

(1) ทศทางคานยมทสำาคญรวมกนหรอคานยมของคนในชาต เชน ชอบประชาธปไตย ตองการเสรนยม

(2) แบบแผนสถาบนทสำาคญ เชน สถาบนดานการเมอง สถาบนทางเศรษฐกจ พรรคการเมอง กลมผลประโยชน

(3) ลกษณะขององคการทางสงคมทส ำาคญ เชน NGO องคกรดานธรกจ สหภาพแรงงาน

(4) การแยกแยะบทบาทและความเชยวชาญ จะมผลตอการกำาหนดนโยบายในฐานะทเปนปจจยภายใน เชน สหรฐฯมนกวทยาศาสตร นกวชาการทเกยวกบสภาพแวดลอม ขณะทประเทศกำาลงพฒนาจะขาดองคกรทมความรความเชยวชาญ เชน ไมมผร เร องเกยวกบกฎหมายการคา/กฎหมายระหวางประเทศ ไมมผเชยวชาญดานเทคโนโลย ความแตกตางของแตละประเภทจงมผลตอการกำาหนดนโยบาย

(5) กลม แยกตามประเภทและหนาท เชน กลมผลประโยชน กลมทางสงคมตางๆ กลมการศกษา พรรคการเมอง กลมเหลานจะมอทธพลตอการกำาหนดนโยบาย ซ งแตละประเทศจะมไมเหมอนกน เชน สหรฐฯมพรรคการเมองระบบสองพรรคและมผลตอการกำาหนดนโยบาย ปลายปน หากพรรคเดโมแครตไดเปนประธานาธบด สงครามกจะไมเกดขนและการคาเสรลดนอยลง

(6) กระบวนการทางสงคมทเก ยวของ เชน ประเทศประชาธปไตยจะเปดโอกาสใหประชาชนเขามาเกยวของในการกำาหนดนโยบาย สวนประเทศเผดจการ โอกาสทประชาชนจะเขามาเกยวของในการกำาหนดนโยบายกจะมนอย การรณรงคตอตานกจะมนอย

8

นกวชาการตางๆ จะนำาตวแบบนไปปรบใช แตนกวชาการรนหลงจะไมใชคำาวาสภาพแวดลอมทไมใชมนษย แตจะใชคำาวาสภาพแวดลอมภายในประเทศทมบทบาทตอผกำาหนดนโยบาย

2. ปจจยและเงอนไขภายนอกของการตดสนใจ ประกอบดวย

1.สภาพแวดลอมทไมใชมนษย2.วฒนธรรมอน เชน ไทยมวฒนธรรมแบบศาสนาพทธ

มาเลเซยและอนโดนเซยจะมวฒนธรรมแบบศาสนาอสลาม สวนยโรปจะมวฒนธรรมแบบศาสนาครสต วฒนธรรมทตางกนจะมผลต อการก ำาหนดนโยบายท ต างก น เชน ไทยเราจะดว า วฒนธรรมของเพอนบานจะมผลกระทบตอการกำาหนดนโยบายของไทยอยางไรบาง ทงเร องปญหาชนกลมนอย ปญหาสามจงหวดชายแดนภาคใต หรอการรวมมอกบอรกในการสงทหารไปฟ นฟอรก

3.สงคมอน เชน รฐเพ อนบานมสงคมเปนอยางไร รฐม ห า อ ำา น า จ ม ส ง ค ม อ ย า ง ไ ร ส ง ค ม แ บ บ เ ผ ด จ ก า ร ห ร อประชาธปไตย

4.สงคมทรวมตวและทำาหนาทในฐานะรฐและการกระทำาของรฐบาลของตางประเทศ เชน การรวมกลมระดบภมภาคของสหภาพยโรป อาเซยน อเมรกาเหนอ WTO IMF

ปจจยภายนอกเหลานจะมผลกระทบตอการตดสนใจเลอกทางเลอกใดทางเลอกหนง เพอใหเปนเพยงทางเลอกเดยว

3. กระบวนการการตดสนใจและผตดสนใจ กลาวถงระเบยบการและขนตอนการดำาเนนการ วาจะตองตดสนใจอยางไร มกฎหมาย/กฎเกณฑ/ปทสถานในการตดสนใจอยางไร (ปทสถาน

9

คอสงทยดถอมาชานานในสงคมนน) เทคนคทน ำามาใชโดยผกำาหนดนโยบายทอยในโครงสรางของการตดสนใจ (ผทอยในโ ค ร ง ส ร า ง ก า ร ต ด ส น ใ จ ค อ ผ ท ม อ ำา น า จ ห น า ท ต า มกฎหมาย/รฐธรรมนญในการตดสนใจ)

ผตดสนใจจะตดสนใจเลอกทางเลอกทมหลายทางเลอกใหเป นทางเลอกเดยว จะตองตดสนใจภายใตสถานการณ ซ งสถานการณจะม 3 อยางคอ

1.สถานการณทวไปเกดขนเปนกจวตรประจำาวน เชน ความรวมมอทางการคา ความขดแยงทวไป เกดขนในภาวะปกต

2.สถานการณในยามวกฤตการณ วกฤตการณคอชวงทอยระหวางการเปลยนสถานการณจากเดมไปสสถานการณใหม เชน วกฤตการณการเงนของไทยในปค.ศ.1997 ผตดสนใจจะตองเลอกทางเลอกอยางระมดระวงมากยงขน และตองคดเลอกทางเลอกทเหมาะสมกบวกฤตการณนนๆ

3.สถานการณทเฉพาะเจาะจง เชน สถานการณทตองตดสนใจวาไทยจะตองทำา FTA หรอไม จะเขารวมสงครามอรกหรอไม

ผตดสนใจจะตองดวา ชวงนนสถานการณเปนเรองใด หากเปนเร องทวไปกไมตองมขนตอนลกซง ไมตองมกฎเกณฑมาก และไมตองตดสนใจอยางระมดระวงมาก แตหากเปนสถานการณวกฤตการณหรอเฉพาะเจาะจง การตดสนใจเลอกทางเลอกกจะตองใชความระมดระวง ตองมเหตมผล มวตถประสงค/เปาหมายทเฉพาะเจาะจงในการคดเลอกทางเลอก มฉะนน การทำาการคดเลอกกจะผดพลาด

การรบร (Perception) หรอการมองโลกของผตดสนใจจะมความส ำาค ญมาก หากผ ต ดสน ใจรบร ไม ถ กต องหรอ

10

ประสบการณทมมาทำาใหมองโลกในแงรายกจะมผลกระทบตอการตดสนใจเลอกทางเลอกทไมถกตอง เชน จอรจ ดบเบลย บช ประธานาธบดสหรฐฯชวงกอนทำาสงครามอรก ในหนงเร องฟาเรนไฮน ชวงทจอรจ บช เดนทางไปเยยมโรงเรยนอนบาลและกำาลงอานหนงสอใหเดกอนบาลฟง ทปรกษากเขามาบอกวาขณะนเคร องบนลำาทหนงพงชนตกเวรลเทรดแลว บชตะลงนงเงยบเพราะไมรจะทำาอะไร จน 7 นาทผานไปกคดอะไรไมออก ทปรกษากเขามาอกรอบบอกวาเครองบนลำาทสองพงชนตกเวรลเทรดแลว บชกยงนงเงยบ ชวงนนอาจเกดการรบรของประธานาธบดแลววาจะตองทำาอะไร

ผสรางหนงพยายามจนตนาการใหเหนวา บชกำาลงคดวาผทตนไปมผลประโยชนรวมดวยคอ ตระกลลาเดนในการขายนำามนและหน และกลมตาลบนทชวยกนรบกบสหภาพโซเวยตกรณทบกเขาอฟกานสถานในปค.ศ.1989 บชคดวาทำาไมคนพวกนจงทำากนได แลวใครจะรบผดชอบ ชวงทตดสนใจกำาหนดนโยบาย บชจงโยนบาปใหซดดม ฮสเซน แทนทจะมองไปทบล ลาเดน โดยตรง โดยอางวาอรกมโครงการนวเคลยรและอาวธรายแรงในครอบครอง รวมทงรวมมอกบขบวนการอลเคดาหในเหตการณ 9/11 การรบรนมองวา หากไมจดการกบอรก อรกกจะเปนภยคกคามในอนาคต ดงนนจงตองเชอดไกใหลงด บชจงตดสนใจใชสงครามซงเปนเครองมอทรนแรงทสดไปกำาจดอรก

การมองโลก/โลกทศนของผตดสนใจ โดยเฉพาะผทมอำานาจเดดขาดในการตดสนใจจะมผลตอการเลอกทางเลอกใดทางเลอกหนง นกวชาการกลาววา ภายใตสถานการณทผตดสนใจคาดไม

11

ถง ในชวงนน สถานการณภายนอกกจะมอทธพลตอผตดสนใจดวย

องคประกอบของกระบวนการตดสนใจ ม 3 องคประกอบ ไดแก

1.ขอบเขตหลกความสามารถขององคกรทตดสนใจ อาจจะเปนกลมบคคลหรอองคกรกได โดยพจารณาวาองคกรนนมลกษณะการบงคบบญชาอยางไรหรอลกษณะการตดสนใจจะเปนอยางไร ทางเลอกจะเปนอยางไรขนอยกบขอบเขตความสามารถขององคกรนนดวย เชน มผเชยวชาญหรอไม ใครเปนผตดสนใจขนสดทาย ไดใหอำานาจแกลกนอง/หนวยงายยอยทเสนอความคดเหนเพอตดสนใจหรอไม

2.การสอสารและขาวสารภายใน เชน การรบขาวสารภายใน การสอสารจากหนวยยอยไปยงหนวยใหญ การรบขาวสารจากภายนอก หรอการรเขารเขา เชน ไทยเราประกาศใช CL (สทธเหนอสทธบตรยา) เพราะขอตกลงใน WTO กลาววาประเทศกำาลงพฒนาหรอดอยพฒนากตาม ทไมมเงนซอยาราคาแพงทผลตโดยบรษทลขสทธยา กสามารถไปซอจากตางประเทศทถกกวาหรอผลตเองได กรณนตดสนใจโดยกระทรวงสาธารณสข โดยนายแพทยมงคล ณ สงขลา แตไมไดประสานความรวมมอกบกระทรวงพาณชยและกระทรวงตางประเทศ บรษทยาจงไปใชอทธพลกบรฐบาลอเมรกนจดใหไทยอยในประเทศทนาจบตามองเปนอยางยง โดยกลาวหาวา ไทยละเมดทรพยสนทางปญญาเรองยา เทป ซด หนงสอ เครองมอแพทย และตอนประกาศ CL ไมไดใหชแจงใหบรษทยากอน

12

การจดกลมประเทศทละเมดทรพยสนทางปญญาของสหรฐฯ จะม Section 337 ออกโดยสำานกงานการคาระหวางประเทศ (USTR) จะจดประเทศทละเมดทรพยสนทางปญญาทกป ประเทศทโดนบอยทสดคอ จน อนเดย และไทย กลมประเทศทละเมดทรพยสนทางปญญานจะม 3 ลำาดบคอ (1) Priority Foreign Country ประเทศทจบตามองเปนอนดบแรก (2) Priority Watch List ประเทศทนาจบตามองเปนพเศษ (3) Watch List ประเทศทนาจบตามอง ปค.ศ.2006 ไทยถกจดอยในขนท 3 แตปค.ศ.2007 ไทยจดอยในขนท 2 หากปนไทยถกจดอยในขนท 1 USTR กจะทำาการฟองรองและไตสวน หากไตสวนแลวถกตดสนวามการละเมดทรพยสนทางปญญาจรง ไทยเรากจะถกลงโทษดวยการแซงชน สงสำาคญคอตด GSP

GSP คอการใหสทธพเศษทางภาษศลกากรทประเทศพฒนาแลวใหแกประเทศกำาลงพฒนาหรอดอยพฒนา เชน ลดหรอยกเวนภาษให ไทยเราได GSP จากสหรฐฯเปนอนดบ 4 (จากอดตเคยเปนอนดบ 1) แตสหรฐฯมองวาไทยเรากำาลงจะบรรลถ งการพฒนา ป ค .ศ .2007 ไทยถกต ด GSP ไป 3 รายการแลว เชน เครองประดบเพชรพลอย หากไทยบรรลถงการพฒนาแลวกจะถกตดทงระบบเหมอนสงคโปรหรอไตหวน ไทยเรากลวอยแลววาจะถกตด GSP จงตองพยายามทำาใหประเทศลดลงมาอยในลำาดบท 3 ปจจบนกำาลงเจรจาตอรองวาจะทำาอยางไร

กรณ CL น กระทรวงสาธารณสข กระทรวงพาณชย และกระทรวงตางประเทศไมมการสอสารภายใน และไมมการรเขารเราคอ เราไมเขาใจเกยวกบระบบ Section 337 อยางเตมท คดเพยงวาผลประโยชนดานสขภาพอนามยของคนในชาตมาเหนอ

13

ผลประโยชนทางการคา ซ งการสอสารและขาวสารภายในเปนเรองทสำาคญมากกลบไมมการสอสาร ทงสามกระทรวงในรฐบาลสมคร สนทรเวช ไดพยายามแกปญหาเรองนเพราะถกกดดนจากบรษทยาอเมรกนโดยเอาการตด GSP มาข

รฐมนตรไชยา สะสมทรพย ประกาศวาจะยกเลก CL (โดยไมไดสนใจวาบรษทยาทำาอะไรไวกบประเทศไทย) ภายในประเทศจงป นปวน กลมแพทยชนบทและเลขาอ.ย.จงถกยายเพอใหการเจรจายกเลก CL งายขน แต NGO และกลมรณรงคโรคเอดสกออกมาตอตาน ทงน การตดสนใจเลอกทางเลอกใดกตามตองศกษาองคกรภายในและปจจยภายนอกทเกยวของดวย เชน ตองรวาบรษทยาจะไปลอบบรฐบาลอเมรกนอยางไร

3.แรงจงใจของหนวยทต ดสนใจหรอผท ต ดสนใจ ม 2 อยางคอ

-เพอแรงจงใจ ผตดสนใจจะตดสนใจเพอผลประโยชนของรฐเปนหลก เชน เพอความมนคงปลอดภย เพอความมงคงรงเรอง

-เนองจากแรงจงใจ ผตดสนใจจะตดสนใจจากเหตผลสวนตว เชน ประสบการณสวนตว อาชพ ชวตในวยเดก การศกษา

ปจจยภายในและปจจยภายนอกจะมอทธพลมากนอยแคไหนขนอยก บการรบอทธพลนนของผต ดสนใจ เชน พอไดเป นรฐมนตรคนใหมของกระทรวงสาธารณสข นายไชยา กประกาศจะยกเลก CL แสดงวาอทธพลของบรษทยาหรอรฐบาลอเมรกนทำาใหตองประกาศเชนนน แตพอมปจจยภายในเขามา เชน ลาลายเซนขบไลนายไชยาหรอการตอตานของ NGO นายไชยากมอบภาระนใหกระทรวงพาณชยและกระทรวงตางประเทศไปตดสนใจ

14

ใหม การทรฐบาลตดสนใจทางใด จะยกเลก CL หรอไมจงขนอยกบอทธพลของปจจยภายในและปจจยภายนอก

4. การกระทำา จะเหนวา ตวแบบของสไนเดอรจะขามขนจากกระบวนการตดสนใจมาเปนการกระทำาเลย และตวแบบนเปนแมแบบสำาคญในการวเคราะหความสมพนธระหวางประเทศ โดยยดเอาการตดสนใจเปนหลก

2.ตวแบบดงเดมของก�รตดสนใจหรอตวแบบคล�สสค (The Classical Decision Making) ปจจบนยงคงมการยดถอกนอยางแพรหลาย มหลกตอไปน

1.ผต ดสนใจหรอผ ก ำาหนดนโยบายจะตองมเหตมผล (Rational Actors) มการประเมนทางไดและทางเสยของแตละทางเลอก (Costs and Benefit) ในกระบวนการตดสนใจ ผตดสนใจจะใชเหตผลและเลอกทางเลอกทสมเหตสมผล กอใหเกดประโยชนมากทสดและเกดผลเสยนอยทสด หากเหนวาทางเลอกใดจะกอประโยชนทคาดวาจะเกดขนมากทสดกจะเลอกทางนน ทงนตองกำาหนดเปาหมายเอาไวลวงหนากอน

เปาหมาย (Gold) ตางจากวตถประสงค (Objective) คอ วตถประสงคอาจมหลายขอ แตเปาหมายคอวตถประสงคขนสดทาย ดงนนจงตองเอาเปาหมายเปนหลก เชน เพอใหเกดความมนคงปลอดภย เพอใหประชาชนกนดอยด ขณะทวตถประสงคจะเปนตวบอกวาจะไปถงความมนคงปลอดภยหรอความกนดอยดนนไดอยางไร ผกำาหนดนโยบายจงตดสนใจเลอกทางเลอกทคาดวาจะไปถงเปาหมายสงสดนน

2.เลอกทางเลอกทกอใหเกดประโยชนทคาดวาสงสด ตวแบบดงเดมของการตดสนใจจะนำามาใชในการตดสนใจในชวต

15

ประจำาวน เชน นกศกษาตดสนใจเรยนกจะมทางเลอกหลายทาง เชน เรยนปรญญาโทดหรอไม สถาบนใดดทสด ดทางไดทางเสยวาเปนอยางไร จบออกไปแลวจะทำางานอะไรไดบาง นกศกษากจะเลอกทางเลอกทดทสดและคาดวาเหมาะสมทสด ซงในขณะนนคอเลอกมาเรยนคณะรฐศาสตร ม.รามคำาแหง

3.ตวแบบของเฮอรเบรต ไซมอน เสนอตวแบบการตดสนใจทพงพอใจ (Satisfying) เนองจากไซมอนเหนวา เปนไปไมไดทมนษยจะดำาเนนการใหบรรลเปาหมายโดยผตดสนใจจะเลอกทางเลอกทเกดประโยชนสงสด เพราะบางทกมเงอนไขหรออปสรรคขดขวางไมใหไปถงประโยชนสงสดนนได ดงนน ผตดสนใจจงตองเลอกทางเลอกทบรรลถงมาตรฐานขนตำาทสามารถยอมรบได (Minimum Standard of Acceptability) แมจะไมใชทางเลอกทดทสดหรอเกดประโยชนสงสดกตาม

4.ตวแบบของช�ลส ลนบลอม เสนอตวแบบการเปรยบเ ท ย บ แ บ บ จ ำา ก ด ต า ม ล ำา ด บ (Successive Limited Comparison Model) ลนบลอมเสนอใหนำานโยบายเดมทมอยมาเปลยนแปลง/ปรบปรง/แกไข/ตอยอดใหดขน เพราะหากเลอกทางเลอกใหมทคาดวาจะใหประโยชนสงสดกอาจจะทำาไมไดเพราะเกนความสามารถของมนษย ตดขดเรองงบประมาณ หรอมขอจำากดอน ดงนนจงตองนำานโยบายเดมมาตอยอดหรอเพมเตมทละเลกทละนอย (Incremental Change) ทำาใหสามารถแกไขขอผดพลาดของนโยบายเดม แลวเลอกทางเลอกทเปนไปไดและเหมาะสมกบขดความสามารถของผปฏบต

ไทยเรานยมนำาตวแบบนมาใชในการกำาหนดนโยบายทงในและตางประเทศ เชน นโยบายทใชกบพมา เนองจากนโยบายเกยว

16

พนเชงสรางสรรคไมสามารถเปนไปได เพราะถงอยางไรพมากไมมทางเปลยนการปกครอง ไมปลอยนางอองซานซจ และไมสามารถดำาเนนการเลอกตงแบบประชาธปไตย ไทยเราจงเปลยนมาใชนโยบายการเกยวพนแบบยดหยน ทำาใหเราสามารถเขาไปวพากษวจารณนโยบายของเผดจการทหารของพมาได

ตางประเทศเองกนยมนำาตวแบบนมากำาหนดนโยบาย เชน นโยบายสกดกนคอมมวนสตหรอนโยบายปดลอมของสหรฐฯ เดมเปนการสกดกนไมใหสภาพโซเวยตขยายอทธพลไปทวโลก นโยบายน ใชมาต งแต หล งสงครามโลกคร งท สองในสมยประธานาธบดทรแมน มาจบเอาในสมยประธานาธบดจอรจ บช (ผพอ) เพยงแตรายละเอยดปลกยอยเปลยนไปเลกนอยเทานน

5.ตวแบบส�มแบบของแกรม อ ลล สน (Graham Three Model) ใชกรณศกษาจากวกฤตการณควบาเขามาเปนแบบ หนงสอเลมแรกทออกมาชอ Cuba Crisis (1971) และปค.ศ.2000 อลลสนกไดออกหนงสอมาอกหนงเลม โดยนำาตวแบบนมาปรบปรงแกไขและพยายามใชแนวคดเกยวกบสจจนยมมาวเคราะห หนงสอเลมนถอวาเปนคมภรในการศกษาความสมพนธระหวางประเทศดวย ตวแบบสามแบบนประกอบดวย

1.ต วแบบผ แสดงบทบาทม เหตผล (The Rational Actor Model)

2.ต ว แ บ บ ก ร ะ บ ว น ก า ร ท า ง อ ง ค ก า ร (The Organizational Process Model)

3.ตวแบบการเมองแบบราชการ (The Bureaucratic Politics Model)

วกฤตการณควบาเกดขนในเดอนตลาคม ค.ศ.1962 โดยสหภาพโซเวยตนำาขปนาวธวสยปานกลางไปตดตงทควบาซงอย

17

หางจากรฐฟลอรดาของสหรฐอเมรกาแครศม 9 ไมล (1 ไมล = 1.67 ก.ม.) สหรฐฯจงมองวาเปนหอกขางแครเพราะสหภาพโซเวยตอาจใชขปนาวธนขมขสหรฐฯเมอใดกได เพอความมนคงปลอดภย สหรฐฯจงหาวธทจะทำาใหสหภาพโซเวยตถอนอาวธออกจากควบาใหไดโดยใชตวแบบทงสามนมาชวยตดสนใจเลอกทางเลอก ซงทางเลอกทออกมาคอการปดกนเสนทางเดนเรอของสหภาพโซเวยต

1. ต วแบบผ แสดงบทบาทม เหตผล (The Rational Actor Model) การเลอกทางเลอกตองประเมนประโยชนทจะไดรบและผลเสยทจะเกดขน ตวแบบนจะใชเฉพาะกบผตดสนใจทมเหตมผลเทานน และตองคดเลอกทางเลอกทสามารถนำาไปสเปาหมายไดดทสดหรอกอประโยชนมากทสด ตวแบบนจงเหมอนกบตวแบบดงเดม

ชวงวกฤตการณควบา สหรฐฯไดใชเคร องบนจารกรรมไปถายภาพจงพบการตดตงขปนาวธวสยกลางทควบาจรง ชวงนน ควบาและสหรฐฯบาดหมางกน เพราะปค.ศ.1959 คาสโตรผนำาควบาไดนำาลทธคอมมวนสตมาใชในประเทศ สหรฐฯจงพยายามโคนลมอ ำานาจของคาสโตรใหได ด วยการสง CIA เขาไปท ำารฐประหารแตไมสำาเรจ คาสโตรจบไดและกวาดลางฝายตรงขามกอนท CIA จะขนฝ ง สหรฐฯจงตดความสมพนธกบควบาดวยการไมนำาเขานำาตาลซงเปนสนคาหลกของควบา ควบาจงหนไปหาสหภาพโซเวยต ถอเปนจดเร มตนของวกฤตการณ เมอสหภาพโซเวยตนำาขปนาวธไปตดตงทควบา สหรฐฯกมทางเลอกอย 5 ทางเลอกทจะใหสหภาพโซเวยตถอนขปนาวธออกไป ไดแก

18

1.Diplomacy วธทางการทต คอเจรจากบคาสโตร เพอใหคาสโตรไปบอกใหสหภาพโซเวยตถอนขปนาวธออกจากควบา แตทางเลอกนทำาไมไดเพราะคาสโตรเกลยดสหรฐอเมรกาทพยายามโคนลมอำานาจของตนและไมยอมนำาเขานำาตาลจากควบา ทางเลอกนจงตดไป

2.Negotiation เจรจาโดยตรงกบครสชอฟผนำาสหภาพโซเวยต เพอใหถอนขปนาวธออกไป แตทางเลอกนเปนไปไดยาก เพราะสหรฐฯและสหภาพโซเวยตแขงขนกนขยายอทธพลในสงครามเยน โดยสหรฐฯมองวาสหภาพโซเวยตก ำาลงขยายอทธพลมาในเขตอทธพลของสหรฐฯ โอกาสทจะเจรจาแบบน มนวลหรอบงคบกจะไมสำาเรจ ทางเลอกนจงตดไป

3.Invention การรกราน คอยกกองทพไปรกรานควบาเพอเขาไปถอนขปนาวธเอง โอกาสสำาเรจยากเพราะสหรฐฯเคยยกพลขนบกมาแลวคร งหนงในกรณอาวหมแตไมส ำาเรจ และหากสหรฐฯบกไปถอนขปนาวธเอง สงครามนวเคลยรกเกดขน ทางเลอกนจงตดไป

4.Air Attack การโจมตทางอากาศ คอใชเคร องบน 52 ทงระเบดใสฐานตดตงขปนาวธของควบา แตผบญชาการกองทพอากาศบอกวาผลจะไมบรรล 100% เพราะอาจจะทงระเบดไมถกเปาหมาย และสหภาพโซเวยตอาจจะแกแคนดวยการยงเครองบนของสหรฐฯ ทางเลอกนจงตดไป

5.Blockade การปดกนทางนาว คอนำาเรอรบของสหรฐฯไปปดกนเสนทางเขาออกของนานนำาเขาสควบา เพอไมใหสหภาพโ ซ เ ว ย ต ข น ข ป น า ว ธ แ ล ะ เ ค ร อ ง ม อ ต ด ต ง ผ า น ไ ป ค ว บ า ประธานาธบดจอหน เอฟ. เคเนด ตดสนใจเลอกทางเลอกน

19

เพราะโอกาสทจะเกดสงครามไมม แคเปนการปดกนและบบบงคบไมใหการตดตงฐานขปนาวธสำาเรจ

จะเหนวา แตละทางเลอกม Costs and Benefits แตละกระทรวงตางกชแจงเหตผลของตนเองในแตละทางเลอก มการลอบบ เพ อใหเล อกทางเล อกทตนเสนอ เชน น องชายของประธานาธบดเคเนดลอบบใหพชายเลอกการโจมตทางอากาศ แตประธานาธบดเคเนดกรบฟงเหตผลของคณะทปรกษา ในทสด ผนำาของประเทศกตดสนใจเลอกทางเลอกท 5 เพราะมเหตผลทดทสดทจะไมใหเกดสงครามนวเคลยร

ชวงนเคเนดและครสชอฟทำาสญญาสภาพบรษกนวา นบแตนไป ถาสหภาพโซเวยตถอนขปนาวธออกจากควบา สหรฐฯกจะถอนขปนาวธออกจากตรก และสหรฐฯตองสญญาวานบแตนไปจะไมยกกองทพไปรกรานควบาอก ซ งสญญานมผลมาจนถงปจจบน หลงจากนน สหภาพโซเวยตกยอมเสยหนาถอนขปนาวธออกไปจากควบา ดวยความแคน สหภาพโซเวยตจงประกาศวา ตอไปนจะเดนหนาไมถอยกลบ จะสรางกองทพใหยงใหญโดยเฉพาะกองกำาลงทางนาว เพราะเหนแลววาสหภาพโซเวยตดอยกวาสหรฐฯดานขดความสามารถทางทหาร

2. ต ว แ บ บ ก ร ะ บ ว น ก า ร ท า ง อ ง ค ก า ร (The Organizational Process Model) เมอตกลงใจแลววาจะป ด ก น เ ส น ท า ง เ ด น เ ร อ ว น ท 22 ต ล า ค ม ค .ศ .1962 ประธานาธบดเคเนดกสงใหมการปดกนเสนทางเดนเรอ เรอรบของสหรฐฯกถกสงออกไป แตวนท 23 เรอรบของสหรฐฯไมยอมปฏบตงาน รฐมนตรกลาโหมไมสบายใจเพราะกลวเรอของสหภาพโซเวยตจะขนขปนาวธเขาไปโดยไมมการปดกน จงนงเรอไปหาผ

20

บญชาการเรอทเปนคนสงการ ผบญชาการเรอกลาววาตนจะปดกนกตอเมอรฐมนตรกลาโหมเดนทางไปนงในสำานกงานแลว ชวงน เรอของสหภาพโซเวยตจงผานเขาไปไดแลวหนงลำา

ชวงนเปนการตดสนใจทใชระเบยบการปฏบตตามมาตรฐาน (Standard Operating Procedures: SOPs) คอไมสนใจวาจะเกดผลดผลเสยอยางไร สงทเคยทำามาแลวกจะทำาตอไป กรณน ผ ส งการคอผบญชาการกองทพเรอ ไมใชรฐมนตร กระทรวงกลาโหม

ตวแบบนถกนำามาใชแลวในชวงกอนทจะมการตดสนใจปดกนเสนทางเดนเรอ คอมการสงเครองบนจารกรรมไปสำารวจวามการตดตงขปนาวธจรงหรอไม โดยมระเบยบการวา เครองบนจารกรรมตองขบโดย CIA เทานนจงจะไปจารกรรมได แตกองทพอากาศไมยอม เพราะผขบเครองบนตองเปนบคลากรจากกองทพอากาศเทานน ชวงทตกลงทำาจารกรรมเกดขนในวนท 4 ตลาคม แตหลงจากประนประนอมกนแลวและตกลงวาจะใหบคลากรจากกองทพอากาศขบเครองบนจารกรรม แตเนองจากบคลากรจากกองทพอากาศไมรวธการใชเครองบนจารกรรมจงตองฝกอบรม 10 วน เคร องบนจารกรรมจงสามารถออกไปปฏบตงานได จะเหนวาการยดถอระเบยบการปฏบตตามมาตรฐานไดเกดขอเสยข น แตก ไมได สนใจวาจะเก ดขอเสยอะไร ขอใหปฏ บต ตามมาตรฐานกพอแลว

สวนใหญแลว การตดสนใจของหนวยราชการจะใชตวแบบท 2 คอใชระเบยบการตามมาตรฐานทเคยปฏบตมา โดยไมสนใจวาจะเกดผลดผลเสยอยางไร ตวแบบนถอเปนจดออนของการตดสนใจ เชน ปค.ศ.1994 ญปนเกดแผนดนไหวรนแรงในเมอง

21

โอซากา หนวยงานทชวยไมยอมใหคนอนมาชวย หนวยงานทควรจะชวยกไมยอมลงไปชวยเพราะถอวาไมใชหนาทของตวเอง จงปลอยใหคนลมตายมหาศาล

กรณการทำา FTA ระหวางไทยกบจนเร องผกผลไม ตอนทเจรจาเซนสญญาทำาขอตกลงเปนกระทรวงพาณชย แตเวลาไปเซนลงนามเปนกระทรวงตางประเทศ ขอตกลงทเคยตกลงไวกจะเกบไวทกระทรวงตางประเทศ เพราะกระทรวงตางประเทศเปนหลกในการด ำาเน นนโยบายตางประเทศ ไมวาจะเป นการคา เศรษฐกจ หรอการทหาร ไทยเราตกลงกนวาจะทำา FTA ผกผลไมดวยภาษ 0% แตปค.ศ.2003 ไทยไดตกลงกบจนกอนแลววาผลไมทสงไปขายใหจนตองมใบอนญาตจากรฐบาลจนวาสวนไหนทสงไปขายได แตกระทรวงพาณชยไมได สนใจขอตกลงนน กระทรวงตางประเทศกไมเขามาชแจง/แนะนำาวาควรยกเลกขอตกลงนกอนมฉะนนแลวจะกลายเปนมาตรการทไมใชภาษ ปจจบน ขอตกลงนกยงไมยกเลก เพราะกระทรวงตางประเทศยดถอระเบยบการทเคยปฏบตวา ผทไปเจรจาตองเปนกระทรวงพาณชย กระทรวงตางประเทศจะไมเขามาเกยวของเพราะถอวาไมใชเร องของตนเอง หากไทยเรายดถอตวแบบนอยกจะเปนอปสรรคในการดำาเนนนโยบายตางประเทศ

3. ตวแบบการเมองแบบราชการ (The Bureaucratic Politics Model) การเมอง หมายถงการใชอ ำานาจ ตวแบบการเมองแบบราชการจงเปนเร องการเมองในหนวยราชการ แตละหนวยงานทมสวนตดสนใจหรอกำาหนดนโยบายจะใชอำานาจในการตอรองและประนประนอมกนระหวางผตดสนใจ โดยแลกเปลยนผลประโยชนกนแบบหมไปไกมา เชน ในวกฤตการณควบา

22

มการตกลงกนระหวางกระทรวงตางประเทศ กระทรวงกลาโหม และกระทรวงยตธรรมวา หากยอมคดเลอกทางเลอกวาใหใชการปดกนเสนทางเดนเรอแลว คราวตอไปหากมเร องเกยวกบงบประมาณหรอการทหาร กระทรวงอนตองยกมอใหดวย

คำาวา หมไปไกมา ในภาษาองกฤษจะใชคำาวา “ ” Pork and Barrel (เนอหมกบถงเกบนำามน) คำานเกดขนในสมยทคนยโรปเขาไปตงถนฐานในสหรฐฯใหมๆ แลวพบบอนำามนจงเอาถงทตนเอาไวเกบไวนไปใสนำามนแทน 1 ถง = 1 บารเรล ชาวอเมรกนจงเอานำามนใสถงไปแลกกบเนอหมของชาวอนเดยนแดง เปนทมาของการแลกเปลยนระหวางสองฝายในอตราทสมนำาสมเนอกน

ในระบบราชการจะมการตอรองแลกเปลยนผลประโยชนระหวางผตดสนใจ ถอเปนเรองทวไปทเกดขน ผทมอำานาจมากจะตอรองไดมากกวา แตกตองสมนำาสมเนอกน

6.ก ร ะ บ ว น ก � ร ท � ง ป ญ ญ � (Intellectual Process) คอผตดสนใจจะใชสตปญญาของตนเองเปนหลกในการเลอกทางเลอกคอ การมองการณไกล ความคดสรางสรรค ความเฉลยวฉลาด ความรความเขาใจ ความหยงร ประสบการณ และสญชาตญาณ เชน จอรจ บช เลงเหนวาหากไมจดการกบอรกแบบเชอดไกใหลงด ประเทศอนกจะสงเสรมการกอการรายตอไปและจะสงผลรายตอสหรฐฯในอนาคตหลงจากทเกดเหตการณ 9/11 ขนมา ตวแบบน หวใจส ำาคญจงอยท ผ ตดสนใจ หากผตดสนใจไมฉลาด ไมสามารถมองการณไกลได นโยบายทกำาหนดมากจะมขอผดพลาดเกดขน

7.กระบวนก�รท�งสงคม (Social Process) คอสงคมจะตองมบทบาทในการกำาหนดนโยบายในฐานะผมสวนรวม

23

ในการกำาหนดนโยบาย โดยเฉพาะกลมผลประโยชน กลมผลกดน NGO ตวแบบนเร มมบทบาทในไทย เชน การทำา FTA ระหวางไทยกบสหรฐอเมรกาทเร มในปค.ศ.2004 กลมตอตานการทำา FTA มบทบาทมากจนทำาใหการเจรจาคร งสดทายตองลมเลก เพราะมการเดนขบวน เผาโลงศพ และเผาหนประธานเจรจาซงกคอคณนตย พบลสงคราม

กลมกงและกลมเหลกจะมบทบาทในการกำาหนดนโยบายของไทย เชน ในสมยรฐบาลทกษณ กลมกงไดเขามามบทบาทในการกำาหนดนโยบายระหวางไทยกบสหภาพยโรป ขณะนนไทยเราสงซอเครองบนแอรบสจากสหภาพยโรป กลมกงจงถอปายไปทสนามบนไทยไมใหรฐบาลเซนสญญาซอเคร องบนหากสหภาพยโรปยงไมคนสทธ GSP ใหแกกลมกง นายกฯทกษณจงตดสนใจไมลงนามจนกวาสหภาพยโรปจะคน GSP ใหกลมกงไทย

กลมนกธรกจไทยมบทบาทใหรฐบาลหลายสมยตองไปคาขายกบจน โดยเฉพาะเครอเจรญโภคภณฑ สำาหรบมตมหาชนของไทยยงไมมบทบาทมากเทาไหร ยกเวนทศวรรษ 1990s ท นกศกษาออกมาเดนขบวนตอตานสนคาจากญปน เพราะไทยขาดดลการคาใหญปนจำานวนมหาศาล ขนาดของมตมหาชนขนอยกบขนาดของปญหา หากปญหาใหญ มตมหาชนกจะมขนาดใหญไปดวย

8.ก ร ะ บ ว น ก � ร ก ง ก ล ไ ก (Quasi-Mechanical Process) แตกตางจากตวแบบท 6 คอผตดสนใจจะมแรงจงใจสวนตวทมาจากประสบการณทไดรบ พนฐานความเปนมา การเรยนรทางสงคม หรอพนฐานอาชพ เชน นายกฯทกษณมพนฐานเปนนกธรกจมากอน นโยบายตางประเทศจงคำานงถงการคา

24

การลงทนเปนหลก มากกวาทจะคำานงถงประชาธปไตยและสทธมนษยชน ชวงนไทยจงถกตางชาตประณามวาเปนประเทศทละเมดสทธมนษยชน

หรอการทนายกฯทกษณตอตานสหรฐฯไมใหเขามามบทบาทในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ แตสหรฐฯกยนเงอนไขวา หากไทยรวมมอตอตานการกอการราย ไทยกจะไดผลประโยชนในอรกจากการขายขาวและการลงทนในอรก เนองจากนายกฯทกษณมการรบรวาประโยชนทางธรกจมความสำาคญมากกวาแรงกดดนของชาวมสลมในตอนใตของประเทศทไมตองการใหไทยไปทำาสงครามกบประเทศมสลมดวยกน นายกฯทกษณจงตดสนใจเลอกทางเลอกทใหประโยชนดานธรกจมากกวา

สมยนายกฯชวน ทหารจะมบทบาทในการปกครองมาก ไทยเราจงมสมพนธกบรฐบาลทหารของพมาและสนบสนนรฐบาลทหารพมาใหมบทบาทตอไปแทนทจะสนบสนนใหพมาจดการเลอกตงแบบประชาธปไตย ทงทไทยไดรบแรงกดดนจากสหรฐฯและสหภาพยโรป ทงน ผตดสนใจจะตดสนใจโดยไมรตว เพราะพนฐานความเปนมาของตนเองทำาใหตองเลอกทางเลอกนน

ทฤษฎการตดสนใจจะเนนในกระบวนการตดสนใจ ยกเวนกลมรชารด ซ. สไนเดอร ทมองปจจยภายในและปจจยภายนอก แตกไมมากนก ตวแบบกระบวนการตดสนใจไมไดพดถงปจจยภายในและภายนอกทมอทธพลวามผลทำาใหผตดสนใจตดสนใจอยางไร เมอตดสนใจแลวและประกาศใชนโยบายแลวกไมไดดวามขอดขอเสยอยางไร มผลกระทบตอประเทศอนอยางไร ไดรบการตอตานหรอสนบสนนจากภายในและภายนอกอยางไร ไมมองผลลพธของนโยบาย ไมศกษาตวนโยบายตางประเทศ เพยงแตให

25

รวาเบ องหลงของนโยบายตางประเทศทก ำาหนดออกมาถกกำาหนดอยางไรเทานน จงถอเปนจดออนของทฤษฎ แตหากศกษาผลลพธของนโยบายตางประเทศกจะสรางตวแบบยาก เพราะนโยบายตางประเทศของแตละประเทศจะไมเหมอนกน จงไมรวาจะนำานโยบายของประเทศใดมาศกษาและอธบาย

ตวแบบการตดสนใจสามารถนำาไปใชไดกบทกสาขา โดยเฉพาะดานความสมพนธระหวางประเทศ ขนอยกบวาเราจะเลอกตวแบบใดในการวเคราะห ขอจำากดคอ

1.นำามาวเคราะหนโยบายตางประเทศของประเทศเปดไดดกวาประเทศปด เชน จนและรสเซย เพราะไมรกระบวนการกำาหนดนโยบาย ไดแตคาดเดาเทานน กระบวนการนจงเรยกวากลองดำา เพราะบคคลภายนอกไมรวาภายในกลองดำาคออะไร บคคลภายในเทานนทร

2.ใชกบสงทเกดขนแลวมากกวาสงทเกดขนในปจจบน แตกช วยให เข า ใจว าท ำา ไมประเทศน นจ งต ดสนใจเชนน น เชน วกฤตการณควบา จะรกตอเมอวกฤตจบไปแลวและนำามาเปดเผยภายหลงวา ผก ำาหนดนโยบายจะกำาหนดอยางไร ซ งเปนผลดสำาหรบประเทศประชาธปไตย

**************คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ดร.เบญจม�ส จน�พนธ วนท 5 เมษ�ยน พ.ศ.

2551 ชวงเช�

26

การกระทำาของรฐจะออกมาในรปแบบใดขนอยกบการตดสนใจของผตดสนใจทจะเลอกแนวทางใดแนวทางหนงใหออกมาเปนขอตกลงใจ เมอประกาศใชกจะเปนนโยบาย และเมอนำานโยบายมาใชกจะเปนการกระทำาของรฐนนๆ

วนนเปนการบรรยายเรองนโยบายตางประเทศ ผลประโยชนแหงชาตโดยทวไปและผลประโยชนแหงชาตของไทย ผก ำาหนดนโยบายตางประทศ และปจจยภายในและภายนอกทมผลกระทบตอนโยบายตางประเทศของไทยเราในรฐบาลแตละสมย

**เขาสเนอหาการบรรยาย**นโยบ�ยต�งประเทศ (Foreign Policy)นโยบายต างประ เทศ ค อแนวทางหรอย ทธศาสตร

(Strategy หรอ Planning) ทรฐบาลของแตละรฐจะเขาไปสมพนธกบผแสดงบทบาทอนทงทเปนรฐและไมใชรฐ เชน สหรฐฯกำาหนดนโยบายตอสกบขบวนการกอการรายโดยกำาหนดวาจะใชสงครามลงมอโจมตกอน (Strategy คอแนวทาง/แผนการทจะเอาชนะคแขง สามารถใชไดกบทกดาน เชน เศรษฐกจ สงคม การเมอง การทหาร) รฐทกรฐจงตองมเปาหมาย (Goal) เปาหมายทสำาคญคอผลประโยชนแหงชาต (National Interest) และผลประโยชนแหงชาตกจะเปนตวชน ำาวารฐจะบรรลเปาหมายไดอยางไร

ผลประโยชนแหงช�ต (National Interest) ผลประโยชนแหงชาต คอสงตางๆ ทรฐตองการ ปรารถนา

และจำาเปน สงเหลานนไมไดอยในดนแดนของตนเอง แตอย ณ ดนแดนอน เชน สนคา การบรการ ทรพยากรธรรมชาต แรธาต

27

วตถดบ แรงงาน นำามน พลงงานเทคโนโลย ตลาดการคา ตลาดการเงน การลงทนตางประเทศ อาวธ การชวยเหลอตางประเทศ หรอความมนคง ในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ รฐทกรฐตองคำานงถงผลประโยชนแหงชาตเปนเปาหมายสำาคญและตองทำาใหบรรลเปาหมายนน

รฐตางๆ จะมวธการหรอเครองมอทนำามาใชเพอใหบรรลเปาหมายทวางเอาไว ซงทกรฐไมไดมเครองมอพรอมทกดาน ประเทศพฒนาแลวจะมขดความสามารถดานเศรษฐกจ การเมองและทหารมากกวาประเทศอน จงมเครองมอทจะทำาใหบรรลเปาหมายมากกวา ขณะทประเทศเลกโอกาสทจะมเคร องมอทจะท ำาใหเปาหมายบรรลจงมนอย จงตองอาศยประเทศอนชวย เชน รวมมอกบประเทศตางๆ ยมเครองมอของประเทศทมพรอมกวา

เครองมอในก�รดำ�เนนนโยบ�ยต�งประเทศ ทสำาคญม 3 ดาน ไดแก

1.เครองมอท�งทห�ร (Military Instruments) รฐจะตองมขดความสามารถทางทหารจงจะใชเครองมอประเภทนได เชน มอาวธยทโธปกรณ เทคโนโลยทางทหาร ความรความสามารถและความเชยวชาญทจะใชอาวธเหลานน วธการใหไดมาซงเปาหมายทตองการคอ เชน สงคราม การคกคามทางทหาร การแขงขนกำาลงอาวธ การซอมรบ

ทกประเทศไมไดมเครองมอทางทหาร เชน ลเบยมเงนมากพอทจะซอเคร องมอทางทหารททนสมย เชน เคร องบน รถถง อาวธ เทคโนโลยทางทหาร แตก ขาดทหารทมความรความสามารถในการใชเคร องมอเหลานน ลเบยจงเอารถถงไปจอดกลางทะเลทราย ทำาใหทรายปลวเขาไปในรถจนไมสามารถใชการได

28

ชวงรบกตองจางทหารรบจางจากประเทศอน ท ำาใหตองเสยโอกาสและผลประโยชน เชน ทศวรรษ 1970s ลเบยพยายามสรางอาณาจกรของศาสนาอสลามจงยกทพไปตประเทศเพอนบาน เชน อยปต ซเรย เอธโอเปย ซดาน แตไมส ำาเรจเพราะทหารขาดความรความเชยวชาญในการใชอาวธ

ประเทศไทยตองการซอเรอดำานำา เพราะประเทศเพอนบานหลายประเทศไดซอไปแลว แตไทยกไมมเงน การทจะอวดศกดาในอาวไทยจงทำาไดยาก ไทยจงเปนตองเปนสมพนธมตรทางทหารกบสหรฐฯและรวมซอมรบทกป เพอแสดงใหประเทศอนเหนวาไทยมประเทศอนคอยปกปองชวยเหลออย เครองมอทางทหารมความสำาคญตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศวา ประเทศตนมความพรอมทจะดำาเนนนโยบายดานนหรอไม

2.เ ค ร อ ง ม อ ท � ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ (Economic Instruments) มความสำาคญมากในยคหลงสงครามเยน ประเทศนนจะตองมขดความสามารถทางเศรษฐกจกอนจงทจะใชเคร องมอนได เชน ตลาดการคา ตลาดการเงน ตลาดลงทน งบประมาณเพยงพอ รายไดของประเทศเพยงพอ และมขดความสามารถทางทหาร เชน สหรฐฯโอกาสทมตลาดการคาอนเปนทหมายปองของประเทศตางๆ โดยเฉพาะประเทศกำาลงพฒนา สหรฐฯจงใชเครองมอทางเศรษฐกจบงคบใหประเทศอนทำาตามความตองการของตน หากใครไมท ำาตามก จะแซงช นทางเศรษฐกจ (การแซงชนทางเศรษฐกจ คอมาตรการลงโทษทางเศรษฐกจ เพอบบบงคบหรอโนมนาวจงใจใหผแสดงบทบาททเปนเปาหมายปฏบตตามความตองการของตน)

29

ประเทศไทยไมสามารถใชเคร องมอทางเศรษฐกจไดเตมท ถงแมเศรษฐกจของเราจะดกวาประเทศกำาลงพฒนาอนกตาม เพราะยงไมมความมงคงพอทจะไปแซงชนประเทศอนได เชน ไทยเกดกรณพพาทกบสหรฐฯเรองญตตเบรก ปค.ศ.2000 สหรฐฯออกกฎหมายเกยวกบการตอตานการทมตลาดวา หากเกบภาษการตอตานการทมตลาดหรอภาษตอตานการอดหนนจากประเทศทสงสนคาไปสหรฐฯได ใหเอาเงนภาษทเกบไดใหบรษททท ำาการฟองรอง ประเทศตางๆ 9 ประเทศจงรวมตวกนตอตาน เชน สหภาพยโรป ออสเตรเลย เมกซโก แคนาดา ไทย บราซล เกาหลใต ญปน ประเทศเหลานทำาการฟองรองไปทองคกรระงบขอพพาทของ WTO ผลการตดสนคอกลมทฟองรองเปนฝายชนะ แตสหรฐฯไมยอมปฏบตตามคำาตดสน สหภาพยโรปจงทำาการแซงชนเพอใหยกเลกญตตเบรก ไทยเราไมกลาแซงชนเพราะกลวถกสหรฐฯตด GSP และไทยกไมมอำานาจเพยงพอทจะไปแซงชนได เพราะหากถกโตตอบการแซงชนแลวไทยเรากจะไดรบผลประทบตามมา

การใหกยมเงนหรอการชวยเหลอทางเศรษฐกจกเปนอกเครองมอหนงทจะกดดนใหประเทศอนปฏบตตามทตนตองการ เชน นายกฯทกษณพยายามโนมนาวชกจงใหประเทศเพอนบานหนมาสนบสนนใหการดำาเนนนโยบายของไทยสำาเรจ เชน ใหพมากยมเงน 4,000 ลานเหรยญ แตปจจบนกเปนคดฟองรองเพราะนายกฯทกษณอนมตเงนกโดยไมมการลงนามในสญญา และใหกเงนเพอซอสนคาจากบรษทของชนคอรป

ชวงทไทยสามารถใชหน IMF ไดกอนกำาหนดกฮกเหมวาตนมฐานะทางเศรษฐกจดขน จงประกาศวาจะเปนผใหไมใชผรบอก

30

ตอไป แตไทยกชวยเหลอประเทศเพอนบานไดไมมากนก การใหพมากยมเงนกมขอแลกเปลยน เชน ใหพมาเปดทางใหธรกจแกส ปาไม หรอการลงทนตางๆ เนองจากเครองมอทางเศรษฐกจของไทยไมพรอมเพราะมเงนใหประเทศอนกไมมากนก ในประเทศเองกไมมเงนมากพอ สวนประเทศพฒนาแลวจะมความพรอมจงสามารถใชเคร องมอทางเศรษฐกจไดมากกวาประเทศก ำาลงพฒนาหรอดอยพฒนา

3.เคร องมอท�งก�รทต/เคร องมอท�งก�รเมอง (Diplomatic Instruments/ Politics Instruments) จะใชการเจรจาเป นหล ก นอกจากใชในทางการเมองแลว เครองมอทางการทตยงสามารถนำามาใชทางดานการคา ทางเศรษฐกจและทางทหารไดอกดวย การทจะมเคร องมอทางการทตหรอทางการเมองไดดจะตองเจรจาเกง สามารถพดโนมนาวใจไดด ทส ำาคญ นกการทตจะตองมความร ความเชยวชาญในสงทตนเองไปเจรจา เชน ไทยทำา FTA กบจน อนเดย ออสเตรเลย นวซแลนด และญปน แตขาดนกการทตทมความรความเชยวชาญดานการคา นโยบายการคา และกฎหมายการคาของประเทศคคา ในสมยรฐบาลทกษณ มผเชยวชาญดานนแคไมกคน การเจรจาแตละครงกตองรอวงรอบ เชน ไทยเลอนนดเจรจาการคากบญปนหลายครง เพราะนกการทตทรเร องการคาของญปนกำาลงไปเจรจากบประเทศอนอย นายกฯทกษณจงโกรธมากเพราะทำาใหไทยเสยประโยชน เนองจากผลประโยชนการคาและเศรษฐกจไมสามารถรอได

น กล อบบ จะต องร เร องกฎหมายและกระบวนการรางกฎหมาย นโยบายการคา การลงทน การเงน และการเมองภายใน

31

ของรฐทไปเจรจาดวย คอตองรอบรทงหมดจงจะสามารถเขาไปเจรจาดวยได ซงไทยขาดกลมคนเหลาน เชน ไทยทำา FTA กบประเทศตางๆ ผทเตรยมเรองใหไปเจรจาคอขาราชการซ 4-5 ซงบางคนเปนขาราชการเขาใหมทเพงเรยนจบจากตางประเทศ ร เฉพาะกฎของ WTO แตไมรเร องการปฏบต เวลาเจรจากจะกางกฎของ WTO เอาไว เวลารางขอเจรจากจะพยายามไมใหขดกบกฎของ WTO แตพอไปเจรจากบประเทศใหญอยางสหรฐฯ สหภาพยโรป ญปน หรอจน ประเทศเหลานจะไมดเฉพาะกฎของ WTO แตจะตองรขอกฎหมายของพวกเขาทมลกลอลกชนทบดเบอนจากชองโหวของ WTO

การทไทยไมมผเชยวชาญดานน การเจรจาทกครงจงทำาใหไทยตองเสยเปรยบทกครง เชน การเจรจากบจน ไทยเรากไมรวาเคยมขอตกลงเกยวกบใบอนญาตและไมรมาตรการทไมใชภาษของจนทแตละมณฑลมอย ปจจบนกระทรวงพาณชยตองไปจางบรษทลอบบของสหภาพยโรปใหศกษากฎหมายการคาของสหภาพยโรป เพราะคนไทยไมมความรเรองน

ไทยมขอดอยทไมรเขารเรา ประเทศอนจงยนขอเสนอทมสงแอบแฝง เชน ขอตกลงเกยวกบเรองเหลกทญปนจะมาลงทนในไทยและถายทอดเทคโนโลยให ลงนามในวนท 3 เมษายน ค.ศ.2007 ผลออกมาคอญปนไมยอมทำา ไทยเรากทำาอะไรไมได เพราะไมมเคร องมอทางเศรษฐกจหรอทางทหารไปบบบงคบใหเขาทำาตาม ดงนน ไทยจงตองสรางนกเจรจา/นกการทตทงการคา การเงน เศรษฐกจ และการทหารทรเขารเรา ไมเชนนนไทยจะเสยเปรยบอยเร องไป เชน สหรฐฯ หากจะมาเจรจากบไทยกจะจางบรษทใหมาสำารวจขอมลการตลาดของไทย กอนทมาเจรจาจงร

32

เรองเกยวกบไทยทงหมด เชน ใครจะเขาถงไดบาง ตองเขาถงใครกอน ตระกลใดสำาคญทางธรกจ ขณะทไทยไมไดจางใครไปศกษาตลาดของสหรฐฯเลย

รฐบาลทกษณพยายามสรางนกการทตบรณาการ แตกไมสามารถทำาได เชนกนกบผวา CEO นายกฯทกษณลงทนจางศาสตราจารยจากมหาวทยาลยนอรทเวสเทรนในมลรฐอลลนอยสมาบรรยาย แตเปนภาษาองกฤษ ผวาราชการไทยจงฟงไมรเร องและพดภาษาองกฤษไมได ถอเปนความลมเหลวในการสรางผรอบรของไทย การสรางผเชยวชาญจะตองใชเวลา ไมใชยดเยยดภายในวนสองวนหรอเดอนเดยว คนไทยมกคดวาเราไมจ ำาเปนตองรภาษาองกฤษและไมจำาเปนตองรการตางประเทศ ซงเปนผลเสยอยางมาก เพราะตราบใดทยงไมไดปดประเทศ ไทยเรากตองร เขารเรา

ไทยเราสรางนกการทตทจะไปประจ ำาอยท ต างๆ เพอให พยายามหาตลาดการคาให แตกทำาไมได นกธรกจไทยจงตองลำาบากออกหาตลาดการคาเอง ผดกบสหรฐฯทมนกการทตการคาทรเร องเศรษฐกจอยางดเขามาสำารวจตลาดแลวสงขอมลกลบไปใหรฐบาล เชน ประเทศนมการละเมดทรพยสนทางปญญาอยางไร มจดออนจดแขงตรงไหน เปนการปทางใหนกธรกจไปศกษากอนทจะมาลงทนในประเทศเหลานน เพอจะไดลอบบหรอเขาถกจด ไทยเราอาจจะทำา Background ความสมพนธกบประเทศตางๆ แตไมไดเจาะลกมากนก (อานขอมลในทายเอกสารประกอบ)

ปจจบนอาจจะสายเกนไปสำาหรบไทย เพราะมหาวทยาลยตางๆ ไมมการเรยนเรองนโยบายการคาหรอกฎหมายการคาของ

33

แตละประเทศ เรยน WTO กเพยงเลกนอยจงไมมผ ร อยางกระจางชด ทำาใหไทยขาดนกวเคราะห เพราะขาดคนทมความรพนฐานและลกซง แคปญหาชายแดนภาคใต ไทยเรากไมสามารถเจาะลกถงจด หรอหากเจาะลกถงจดแลวกไมกลาพดเพราะกลวตาย การทไทยขาดผรผเชยวชาญอาจมเหตจากทไมกลาเปดเผยความจรง ดงทโสเครตสกลาววา ความจรงคอสงไมตาย แตอาจตายจากการพดความจรง

ผลประโยชน แห งช�ต ของไทย (Thai National Interest)

จากคำาการแถลงนโยบายของไทยตงแตรฐบาลอานนท ปนยาระชน (พ.ศ.2535) มาจนถงรฐบาลสมคร สนทรเวช ในภาคผนวกของเอกสารประกอบการบรรยาย จะเหนวาไมไดพดถงผลประโยชนแหงชาตอยางเดนชด เพยงแตบอกวาท ำาเพ อผลประโยชนแหงชาตเปนสำาคญ คำาวาผลประโยชนแหงชาตทเหนไดชด เชน

1.อำ�น�จอธปไตยของประเทศ เปนอำานาจสงสดของรฐในการกำาหนดนโยบายและดำาเนนนโยบายทงภายในและตางประเทศ โดยปราศจากการช น ำา บงการ ส งการ หรอครอบคลมจากภายนอก หากประเทศใดกตามสามารถกำาหนดนโยบายและดำาเนนเปนอสระถอวามอำานาจอธปไตยสงสด แตในความเปนจรง เมอไทยตองเปนสมาชกขององคการระหวางประเทศอนกตองปฏบตตามกฎบตรหรอกฎหมายขององคการนนๆ สหรฐฯเองกไมมอำานาจสงสดในการกำาหนดนโยบายของตนเอง เพราะเปนสมาชกขององคการการคาโลกจงตองทำาตามกฎการคาของ WTO

34

นายกฯทกษณบอกวา UN ไมใชพอ แต UN กเปนองคการทมอำานาจมาก เราจงตองทำาตามเพราะหากไมทำาตามกจะถกแซงชน เชน UN แซงชนอหรานจากทมโครงการนวเคลยร จงสงการไมใหไทยคาขายกบอหรานเกนโควตาทก ำาหนดไว แตไทยกถอโอกาสขายขาวใหอหรานเกนโควตา ทำาใหถกประณามวาละเมดมตของ UN การกำาหนดนโยบายของไทยจงตองระวง ตราบใดทต องพงพารฐอนหรอเป นสมาชกขององคการอน ไทยกไม สามารถกำาหนดนโยบายไดตามใจชอบ

จะเหนวา การกำาหนดนโยบายของไทยจะถกชนำาและสงการจากภายนอกมาตลอด ขนอยกบวาจะหลกเลยงไดแคไหน เชน รฐบาลทกษณจะพยายามหลกเลยงสหรฐฯมาตลอด โดยเอาจนมาถวงดลอำานาจ สหรฐฯขอใหไทยรวมมอตอตานการกอการราย รฐบาลทกษณกอางมตมหาชนและคะแนนเสยงจากชาวมสลมในประเทศ แตไทยกหลกเลยงไมได ปค.ศ.2004 ไทยตองประกาศรวมมอตอตานการกอการรายตามทสหรฐฯตองการ

2.คว�มมนคงแหงช�ต หลงสงครามโลกคร งทสองถงชวงสงครามเยน (ค.ศ.1945-1973) ไทยเราจะเน นความมนคงทางทหารและการเมองเปนอนดบหนง สงครามเวยดนามสนสดในปค.ศ.1975 แตปค.ศ.1973 สหรฐฯถอนทหารออกจากสงครามเวยดนามในฐานะผแพ ไทยเราจงตองเขาหาจนเพอใหชวยคมครองความมนคงของไทย แตหลงสงครามเยนสนสด (ค.ศ.1991) ความมนคงทางเศรษฐกจกมบทบาทเดนชดขน แตความมนคงทางทหารและการเมองยงคงมบทบาทอย ไทยเราจงหนอทธพลของสหรฐฯไมได สหรฐฯจงมบทบาทตอการกำาหนดนโยบายและการดำาเนนนโยบายของไทยมาก

35

ความมนคงจะมทงการเมอง เศรษฐกจ และการทหาร ณ ทนอาจารยจะเนนความมนคงทางดานทหารเปนหลก

ความมนคงปลอดภย (Security) ม 2 มต ไดแก1.จตวสย (Subjective) คอความรสกวาปราศจากการ

ถกโจมต การรกราน การคกคาม และการกอวนาศกรรมจากภายนอก รวมทงรสกวาชวตและทรพยสนของประชาชน และทรพยสมบตของชาตไมถกทำาลาย เชน เรารสกวาไปสามจงหวดชายแดนภาคใตแลวจะไมมนคงปลอดภย ขณะทจงหวดอนยงรสกวามนคงปลอดภยอย

ชวงสงครามเวยดนาม ไทยเราร ส ก ไมมความม นคงปลอดภยจากการคกคามของคอมมวนสต ไทยเราจงสงทหารไปรบในสงครามเวยดนามเพราะเชอในทฤษฎโดมโนทอธบายวา หากเวยดนามกลายเปนคอมมวนสตแลว ประเทศใกลเคยงกจะลมเปนคอมมวนสตไปดวยคอลาว กมพชา ไทย มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส ไลไปจนถงแคลฟอรเนยของสหรฐฯ แตปค.ศ.1973 สหรฐฯถอนทหารออกไป ปค.ศ.1975 เวยดนามเหนอแตก เวยดนามมอำานาจขนมาจากการหนนหลงของสหภาพโซเวยตจงบกเขาไปในกมพชาตดชายแดนไทย ไทยกรสกไมมนคงขนมาอก เพอใหเกดความมนคง ไทยจงดำาเนนนโยบายจบมอกบจนเพอมาปกปองความรสกทไมมนคงน

2.วตถวสย (Objective) คอการปราศจากการถกโจมต การรกราน และการคกคามจากภายนอก รวมทงทรพยสนและชวตของประชาชนและทรพยสมบตของชาตกไมถกทำาลายจากภายนอก

36

การกำาหนดนโยบายตางประเทศดานความมนคงปลอดภยจะตองคำานงถงทงจตวสยและวตถวสย หลงยคสงครามเยน ไทยเนนความมนคงทางเศรษฐกจ การเมอง และการทหาร โดยเฉพาะการรวมมอตอตานการกอการราย แตไทยกกลววาการกอการรายจะระบาดเขามาในประเทศ แตเพอความมนคงดานความกนดอยด และเศรษฐกจของประเทศ ไทยจงจ ำาเปนตองรวมมอกบสหรฐฯ

3.ก�รกนดอยด ของประช�ชน เม อประเทศเกดความมนคงทางการเมองและทหารแลวกจะเนนเร องความกนดอยดของประชาชน รฐบาลทกษณมนโยบาย Dual Track เพอแกปญหาความยากจนเพอใหประชาชนระดบรากหญาอยดกนด ชวงนจงมโครงการออกมาเปนจำานวนมาก เชน 30 บาทรกษาทกโรค OTOP SME ขณะเดยวกนกเนนการสงออก เปดตลาดการคาและการลงทนเพอใหบรรลเปาหมาย

ในสมยนเนนแกปญหาความยากจนจนไดรบการรบรองจากธนาคารโลกวา ประเทศไทยสามารถแกปญหาความยากจนไดดเพราะความยากจนลดลงเหลอ 6% แตกทอดทงชนชนกลาง เชน ธนาคารอาคารสงเคราะหใหกยมเงนไปซอบานในวงเงนไมเกน 6 แสนบาทสำาหรบผทมรายไดไมเกน 15,000 บาท แตผทมรายไดเกน 15,000 บาทตองเชาบานอย เงนกไมพอใช คาครองชพสงขนแตไมไดรบการชวยเหลอ ชนชนกลางไมพอใจจงออกมาตอตานรฐบาลทกษณ

รฐบาลปจจบนเนนการสงออกและสงเสรมใหคนอยดกนดเปนการแกปญหาซำารอยเดม คอชนชนกลางรสกวาตนถกทอดทงและจะเกดปญหาในทสด ทงนรฐบาลไมควรลมชนชนกลางซง

37

เปนผสรางรายไดสวนใหญใหประเทศ ทกภาคสวนควรไดอยดกนดเหมอนกน รฐอาจจะมองวาชนชนกลางพอมพอกนแลว แตกไมบรรลความพอใจของประชาชน เพราะแตละคนมระดบความกนดอยดแตกตางกน

นโยบายการกนดอยดของประชาชนจงไมใชเร องงาย ไทยเราเนนการสงออกถง 70% ของ GDP หากกำาหนดผลประโยชนแหงชาตใหกนดอยด ไทยเรากตองพงตลาดสงออกภายนอก ในการดำาเนนความสมพนธกบประเทศอนกตองคำานงถงสวนนดวย เชน สหรฐฯ เปนตลาดสงออกอนดบหนงของไทยถง 15.4% ของ GDP EU 15% ญปน 13% จน 13% การสรางความกนดอยดจงตองแกปญหาไดมากกวาน และสงเสรมใหมการซอขายภายในมากกวาสงออก ไทยสงออกขาวเปนอนดบหนงของโลก แตปจจบนไทยเรมมปญหาเพราะคนไทยจะไมมขาวกนเนองจากสงออกหมด รฐจงประกาศวาจะกำาหนดโควตาการสงออกขาว ซงจะมผลตอราคาขาวของโลกและมผลกระทบตอนโยบายตางประเทศของไทยดวย (ปจจบนฟลปปนสประกาศหามสงออกขาว)

4.คว�มมงคงและคว�มเจรญรงเรองของช�ต เนองรายไดหลกของประเทศมาจากการสงออก นายกฯทกษณจงพยายามแกปญหาเพอใหภายในมการบรโภคมากขน โดยการสรางชนชนกลางเพอใหมาซอสนคา แตไทยเรากขาดการสงเสรมใหชนชนกลางมรายไดเพมมากขน เพราะเนนความกนดอยดของคนจนแทน

การทประเทศมรายไดหลกจากการสงออก ความบาดหมางหรอเหตการณทเกดขนในตลาดการคากจะสงผลกระทบตอไทย เชน สหรฐฯเกดปญหาวกฤตสนเช อเพราะมหนเสยเงนกซ อ

38

อสงหารมทรพยเปนจำานวนมาก ไทยจงสงสนคาไปขายใหสหรฐฯไดนอยลง รฐบาลทเนนความมงคงและความเจรญรงเรองของชาตกตองเนนแกปญหาเศรษฐกจ สรางฐานจากรากหญา แกปญหาการสงออกทเพมมากขนเรอยๆ และเนนเศรษฐกจสวนอนแทน เชน เนนการบรโภคภายใน เนนการลงทนภายใน เนนการทองเทยวทงเชงสขภาพอนามยและเชงน เวศ เน นท ำา FTA ทวภาคหรอการรวมกลมภมภาค เพ อแกป ญหาการกดกนทางการคาทเปน Tariff & Non Tariff Barrier

5.เ ส ถ ย ร ภ � พ ร ะ ห ว � ง ป ร ะ เ ท ศ (International Stability) เปนผลประโยชนแหงชาตทสงขน ซ งเสถยรภาพระหวางประเทศอาจหมายถงสงใดตอไปน

1.การพยายามรกษาสถานภาพเดม (Status Quo) เชน ประเทศมหาอำานาจไมตองการใหอหรานและเกาหลเหนอมอาวธนวเคลยรจงพยายามบบ แซงชน ตอรองใหผลประโยชนเพอใหทงสองประเทศยตโครงการนวเคลยรทงหมดเพอรกษาสภาพเดม หรอสหรฐฯไมตองการใหจนมอำานาจขนมาเพอรกษาสภาพเดม

สถานภาพเดมอาจเปนสงทไมถกตอง เชน คงไวซ งความเปนจาวโลกของสหรฐฯทจะเขาไปแทรกแซงกจการภายในของประเทศอน ซงประเทศอนอาจไมพอใจนก แตเพอไมใหคนอนมบทบาทขนมาแลวทำาปญหาใหแกโลกจงตองรกษาสภาพเดมเอาไว เชน อหราน ประเทศมหาอ ำานาจมองวาหากอหรานมอาวธนวเคลยรก จะน ำาไปขมขประเทศมหาอำานาจ เราจงตองรว าสถานภาพเดมคออะไร มขอบเขตแคไหน เพอจะไดวางนโยบายไดถกทาง

39

2.ไมมสงคราม (No War) คอไมเกดสงครามใดๆเกดขน ทงสงครามภายในหรอสงครามขนาดเลกทเกดขนทใดกตาม ประเทศตางๆ จงตองรวมมอกนเพอไมใหเกดสงคราม จดการกบประเทศทมอาวธนวเคลยรหรอสะสมอาวธไปรกรานประเทศอน

3.ไมมสงครามครงใหญ (No Major War) ชวงหนงไทยพยายามทำาตวเปนกลางเพอไกลเกลยขอพพาทของมหาอำานาจ เชน จนกบสหรฐอเมรกา จนกบสหภาพยโรป จนกบญปน เพอไมใหเกดสงครามครงใหญระหวางมหาอำานาจเหลานน

เสถยรภาพระหวางประเทศเปนเรองใหญทตองนำาไปกำาหนดนโยบายตางประเทศ แมนโยบายจะออกมาสวยหร แตการปฏบตคอนขางลำาบาก ไทยเราจงตองรวมมอกบประเทศอนเพอใหเกดเสถยรภาพระหวางประเทศทงสามความหมายขางตน

6.สนตภาพ คอการไมมสงครามและไมมการตระเตรยมอาวธไวทำาสงคราม ไทยเราตองการใหเกดสนตภาพ เพราะการดำาเนนนโยบาย เชน ความกนดอยดของประชาชน ความมงคงความเจรญรงเรอง หรอความมนคงกจะสามารถทำาได แตการทำาใหเกดสนตภาพไดเปนสงทยากมาก ไทยเราจงไปรวมมอกบองคการหรอประเทศอน เชน รวมกบ UN ในการรกษาสนตภาพ ฟ นฟประเทศอนหลงสงครามเพอไมใหเกดสงครามคร งใหม พยายามไกลเกลยขอพพาทตางๆ เพอไมใหเกดสงครามขน

7.ประชาธปไตยและสทธมนษยชน สมยรฐบาลชวน หลกภย ไดกำาหนดนโยบายตางประเทศวาเพอสงเสรมประชาธปไตยและสทธมนษยชน แตกรณพมา ไทยกไมสามารถกดดนหรอโนมนาวใหพม า เปล ยนการปกครองแบบเผด จการทหารมา เป นประชาธปไตยได เพราะไทยไดประโยชนจากการมสมพนธกบพมา

40

มากกวา เชน แกปญหาชนกลมนอยตามชายแดนหรอการคายา ไดประโยชนจากการคาไม การวางทอแกส หรอการลงทนในพมา

สำาหรบการประกาศใหสงเสรมสทธมนษยชน พวกลทธ Falungang (เปนกลมททำากจกรรมประเภทรำามวยจนและแสวงธรรม แตแอบแฝงดวยการตอตานรฐบาลจน รฐบาลจนจงจบไปทรมานหรอขงคกเพอไมใหตอตานรฐบาลอก) กลมนไดจากจนเขามาขอจดประชมในประเทศไทย รฐบาลชวนจงประกาศวาตราบใดทการประชมของ Falungang ไมมผลกระทบตออำานาจอธปไตยของไทยหรอเขาไปแทรกแซงกจการภายในของประเทศอนและเปนการประชมอยางสงบกใหอนญาตใหจดประชมได แตรฐบาลทกษณไมไดประกาศนโยบายทเนนประชาธปไตยหรอสทธมนษยชน จงไมอนญาตให Falungang จดประชมในไทย เพราะเกรงวาจะเขาไปแทรกแซงกจการภายในของไทยและของประเทศอน

ปญหาสทธมนษยชนจงมาหลงจากผลประโยชนดานอน เปาหมายของไทยทคำานงสทธมนษยชนจงมนอย เพราะไทยเราไมมหนาททจะทำาใหประเทศอนเปนประชาธปไตยหรอมสทธมนษยชน กรณพมา มกฎอาเซยนบอกวาจะไมแทรกแซงกจการภายในของประเทศอน นายนพดล รฐมนตรตางประเทศจงประกาศวา เร องพมาเปนเรองภายใน ปลอยใหเปนไปตามกฎเกณฑของอาเซยน

กรอบของก�รกำ�หนดนโยบ�ยต�งประเทศ ในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ ผกำาหนดนโยบายหรอผ

ตดสนใจจะตองคำานงถงสงตอไปน (ดเอกสารหนา 24 ประกอบ)1.คานยมแหงชาต เปนหวใจสำาคญทผกำาหนดนโยบาย/ผ

ตดสนใจจะตองคำานงเปนอนดบแรก ไดแก

41

-ความอยรอด เปนหวใจอนดบหนงของประเทศ-ความมงคง-เกยรตยศและศกดศร ไทยไมตองการเสยหนาหรอยอมอย

ใตคนอน แตจรงๆ แลวความอยรอดและความมงคงมกอยเหนอเกยรตยศและศกดศรของเรา

-เสรภาพคานยมแหงชาต คอสงทยดถอ สงทดงาม สงทยอมรบวาม

คณคา เชน สหรฐฯ มความมนคงและประชาธปไตยเปนอนดบหนง สวนการกนดอยดเปนอนดบรอง ดงนน ความมนคงทางทหารและทางการเมองของสหรฐฯจงมาเหนอกวาความมงคง สวนไทยเรามความอยรอดและความมนคงเปนหวใจสำาคญ

2.ผลประโยชนแหงชาต เปนเปาหมายของประเทศ 3.ยทธศาสตรแหงชาต คอแผนการแหงชาตทจะทำาใหบรรล

เปาหมายทวางไว เชน ทำาอยางไรจงจะเกดความมนคง ในยคสงครามเยน (กอนค.ศ.1973) เพอสรางความมนคง ไทยจงเปนพนธมตรกบสหรฐฯ การวางแผนยทธศาสตรคอการทำาตามสหรฐฯ เชน สหรฐฯสงทหารไปรบในสงครามเกาหล ไทยเรากตองสงทหารตามไปดวย แตถอนสหรฐฯสหรฐฯถอนกำาลงออกจากสงครามเวยดนาม ไทยจงหนไปหาจนเพอใหมาชวยคมครองความมนคงให โดยวางแผนวาเราตองมสมพนธกบจน ตองซออาวธจากจน ดงจนมาคมครองปกปองการคกคามของเวยดนาม

4.ระบบการกำาหนดนโยบายตางประเทศ ระบบคอสงๆหนงทประกอบดวยสวนยอยตางๆ และสวนยอยเหลานนจะสมพนธกนอยางใกลชดจนเปนอนหนงอนเดยวกน ดงนน ระบบการกำาหนดนโยบายตางประเทศจงโยงตงแตปจจยภายใน ปจจยภายนอก

42

กระบวนการกำาหนดนโยบาย ขอตกลงใจ นโยบาย การกระทำา และขอมลยอนกลบไปเปนปจจยภายในและภายนอกใหม ในระบบการกำาหนดนโยบายตางประเทศจะประกอบดวย

-ผกำาหนดนโยบาย -กฎหมาย เชน กฎหมายระหวางประเทศ กฎหมายจะทำาใหผ

กำาหนดนโยบายมทางเลอกนอยลง-สถาบนตางๆ เชน ฝายบรหาร นตบญญต รฐสภา เปน

สถาบนทมอำานาจหนาททกฎหมายกำาหนด-งบประมาณ เปนตวกำาหนดวาจะทำาไดมากนอยแคไหนจงจะ

บรรลเปาหมายทกำาหนดไว เชน เรากำาหนดนโยบายออกไปแลวแตไมมงบประมาณเพยงพอจงไมสามารถปฏบตได หรอกฎหมายระหวางประเทศหามไมใหทำา

5.นโยบายตางประเทศของไทย เนองจากนโยบายม 2 ประเภทคอ นโยบายประกาศใชและนโยบายทนำามาใชในการปฏบต นโยบายตางประเทศไทยจดเปนนโยบายทประกาศใช มหลายดานไดแก

-นโยบายดานเศรษฐกจ เชน การคา การลงทนระหวางประเทศ การกยมเงนตางประเทศ การใหตางประเทศกยมเงน การรวมมอดานการเงนกบญปน

-นโยบายทางทหาร เชน การรกษาความมนคง การรกษาสนตภาพ

-นโยบายทางการเมอง เชน การสมพนธมตร การเจรจา การเขารวมในองคการระหวางประเทศและสถาบนระหวางประเทศ เพอใหไทยมอำานาจในการตอรองมากขน

43

-นโยบายดานอน เชน สทธมนษยชน สภาพแวดลอม งานวชาการ

6.ทาทและการกระทำาระหวางประเทศ ถอเปนนโยบายทนำามาใชในการปฏบต เชน ไทยมทาทตอพมาอยางไร การศกษาทาทจงตองศกษาทงในอดตและปจจบน ขณะเด ยวกนก ศกษาตวนโยบายตางประเทศไปดวย ซงทาทและการกระทำาระหวางประเทศจะยอนกลบไปเปนปจจยภายนอกและภายในอกครงหนง

ผกำ�หนดนโยบ�ยต�งประเทศจากกรอบหนา 29 จะเหนวา ผกำาหนดนโยบายจะไดรบทง

ปจจยภายในและภายนอก ขณะเดยวกนกจะไดรบอทธพลจากขาราชการจากหนวยงานภาครฐตางๆ รวมถงผมอทธพลทงภาครฐและภาคเอกชน ดงนนจงแบงผกำาหนดนโยบายออกเปน 3 สวนคอ

1.ผ ก ำา ห น ด น โ ย บ า ย ท ม อ ำา น า จ ต า ม ก ฎ ห ม า ย ห ร อรฐธรรมนญ

2.ผมสวนรวมในการกำาหนดนโยบาย แตไมไดเปนผตดสนใจ เพยงแคเสนอแนะวาควรจะก ำาหนดนโยบายอยางไร เชน ขาราชการในกระทรวง ทบวง กรม ทมอทธพล หนวยงานภาครฐหรอภาคเอกชน

ชวงหลงรฐประหารในวนท 19 กนยายน ค.ศ.2006 พอรฐบาลทมาจากการแตงตงจะกำาหนดนโยบาย กไดมการตอตานการทำา FTA ตอตานการลงทนจากตางประเทศ และตอตานการแปรรปรฐวสาหกจ แตคณะกรรมการภาครฐและเอกชนกไดเสนอนโยบายใหรฐบาลสรยทธเหมอนนโยบายสมยรฐบาลทกษณ ม 7 ขอ เชน ทำา FTA แปรรปรฐวสาหกจ จะเหนวา ชวงแรกรฐบาลสร

44

ยทธจะไมทำา FTA กบตางประเทศ แตทายทสดกตองไปลงนามเจเทปปากบญปนในเรองการคาการลงทนและรวมมอดานอน โดยไมผานสภา แสดงใหเหนวา ผมสวนรวมในการกำาหนดนโยบายในภาครฐและภาคเอกชนจะมอทธพลมาก นโยบายชวงหลงของรฐบาลสรยทธจงเหมอนกบนโยบายของสมยทกษณ

3.ผทมอทธพลตอไมมสวนรวมในการกำาหนดนโยบาย และไมมสวนในการตดสนใจ เชน กลมนกธรกจ กลมผลประโยชนทงหมด NGOs มตมหาชน พรรคการเมอง

ผกำ�หนดนโยบ�ยต�งประเทศของไทย1.ฝ�ยบรห�ร รฐธรรมนญฉบบ 2540 และรฐธรรมนญ

ฉบบ 2550 แตกตางกนคอ รฐธรรมนญฉบบ 2540 เนนให อำานาจการกำาหนดนโยบายตางประเทศแกฝายบรหารมากกวาฝายนตบญญต อาจกลาวไดวา ฝายนตบญญตไมมอำานาจเลยในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ เพยงแคใหความเหนชอบเทานน เม อรฐธรรมนญเป ดทางให ฝายบรหารจงใชอ ำานาจเก นท รฐธรรมนญกำาหนดเอาไวหรอทเรยกวาอำานาจนยม คอจดการเองทกอยาง เชน เจรจา FTA โดยไมปรกษาใคร ลงนาม FTA เองและนำามาใช ทำาใหเกดปญหาอปสรรคทางการคาตามมามาก เชน FTA ระหวางไทยกบจน ไทยตองเจอมาตรการทไมใชภาษหลายอยางทงสารปนเป อน ใบอนญาต โรคของพชผลไม และภาษภายใน ไทยเกบแค 3% แตจนเกบไทยถง 7% จากปญหาน ผรางรฐธรรมฉบบ 2550 จงแกปญหาดวยการใหอำานาจฝายนตบญญตมากขน

เนองจากรฐบาลทกษณในสมยทสองคมเสยงขางมากในสภา ทำาใหเจรจากบประเทศใดกไดตามอำาเภอใจโดยไมไดวางแผน

45

เอาไวลวงหนา เชน ไมเตรยมผเช ยวชาญ ไมร กฎหมายของประเทศคเจรจา ไมไดเปนนกธรกจ ไมเปนนกการคา ไมเคยเจอปญหา เอาเพยงกฎของ WTO มาชวยรางเทานนแลวนำาไปใหผเจรจา ผเจรจากไมรจงวาไปตามนน ผลคอเกดขอเสยตอไทยมากมาย แตปจจบน รฐบาลสมคร สนทรเวช กตองการแกรฐธรรมนญมาตรา 190

จากโครงสรางของการกำาหนดนโยบายของไทย ผทกำาหนดนโยบายทสำาคญคอ

1.1 นายกรฐมนตร มอ ำานาจสงสดในการตดสนใจข นสดทายวาจะเลอกทางเลอกใด จงตองอยพ นฐานของนายกรฐมนตรวามความรอบรมากแคไหน เชน รฐบาลทผานมาเจรจาตกลงวาจะซอเคร องบนของสวเดน แตรฐบาลสมครไมมความรอบร หนงสอพมพเขยนวา นายกฯไมมความรอบรเร องเครองบน แตโชคดมหลานเขยสะสมเคร องบนจงรวาเคร องบนของสวเดนถกกวาแตมคณภาพสสหรฐฯไมได แตหากซอแลวอะไหลจะตามมา สวนเครองบนของสหรฐฯราคาแพงแตคณภาพด แตซอแลวจะไดแคตวเคร อง เราตองซออะไหลทมราคาแพงจากทอนเอง จากคำาแนะนำาของหลานเขย นายกฯสมครจงตกลงทจะลงนาม

นายกรฐมนตรในฐานะหวหนาฝายบรหารจะมหนาทโดยตรงทจะควบคมดแลและรบผดชอบเร องนโยบายตางประเทศทจะเขาไปสมพนธก บตางประเทศ และตองก ำาหนดนโยบายให สอดคลองกบผลประโยชนแหงชาตดวย กอนทจะเขารบตำาแหนง นายกรฐมนตรจะตองแถลงนโยบายทงในและตางประเทศตอรฐสภา แตจะปฏบตไดหรอไมเปนอกเรองหนง

46

นบตงแตรฐบาลชาตชาย ชณหะวณ เป นตนมาจะเหนบทบาทของนายกรฐมนตรโดดเดนอยางมาก เชน รฐบาลชาตชายใชนโยบายเปลยนสนามรบใหเปนตลาดการคา หรอรฐบาลทกษณประกาศนโยบายการเกยวพนทรกหนา เนนการคาเสร เนนทำา FTA กบมหาอำานาจทงหลาย และเนนการสงออกเพราะมองวาการสงออกและการลงทนเปนรายไดหลกของประเทศ

รฐบาลทกษณไดรเร มนโยบายสรางความรวมมอเอเชย (ACD) สหรฐฯจงมองวาไทยพยายามจะเปนผน ำาในเอเชย ไทยพยายามรวมกลมภมภาค เนนภมภาคนยม สรางความเปนอสระจากมหาอำานาจโดยการผนกก ำาลงกนในเอเชยดวยกน โดยพยายามตงพนธบตรเอเชยและสราง ASEAN +3 และภายหลงกนำาเอาอกหลายประเทศมารวมดวย เชน อนเดย ออสเตรเลย นวซแลนด

ในสมยทกษณ ตางประเทศโดยเฉพาะสหรฐฯจะพดถงนโยบายตางประเทศของไทยกจะพดถงนายกฯทกษณ ไมไดพดถงรฐบาลทกษณ เชน นโยบายตอตานมหาอำานาจ นโยบายดงจนเขามาถวงดลกบสหรฐฯ การสรางเขตการคาเสรเอเชย เอเชยบอนด หรอ ACD เพราะลวนมาจากนายกฯทกษณทงสน

ในฐานะทเป นผน ำาของรฐบาลและมอ ำานาจเดดขาดข นสดทายในการเลอกทางเลอกเพอก ำาหนดเปนนโยบาย นายกรฐมนตรจงมบทบาทสำาคญเปนอยางมาก หากไดนายกรฐมนตรทเกงการตางประเทศและภาษาองกฤษ ไทยเรากจะรงโรจนในความสมพนธระหวางประเทศ สหรฐฯยงชมวาการใชนโยบายถวงดลอำานาจเปนนโยบายคลาสสคทประเทศตางๆจะทำาเลยนแบบโดยมไทยเป นต วแบบ แต หล งจากท นายกฯท กษณถกท ำา

47

รฐประหาร สหรฐฯและสหภาพยโรปผดหวงมาก เพราะคดวานายกฯทกษณจะเปนผนำาเอเชยและทำาใหไทยรงโรจนจงประกาศวา ไทยเราจะไมมนายกรฐมนตรแบบนอกแลวเปนสบๆป ทจะรเร องเศรษฐกจและการตางประเทศเปนอยางด ขณะเดยวกนกแอบดใจทไมมคนขดขวางไมใหตนเขามาในเอเชย

ตางประเทศฝากบอกไทยวา นายกรฐมนตรทพดภาษาองกฤษไมเกงกไมควรพดอะไรในการเจรจา เพราะอาจจะใชความผดและเกดขอผดพลาดได ฝรงกจะใชประโยชนจากขอผดพลาดน เชน นายกรฐมนตรไทยสมยหนงตดพดวา No Problem เวลาฝรงพดอะไรกจะพดตอบวา No Problem ฝรงจะเขาใจวาคำานเปนการตอบรบ แตคนไทยคดวารบเอาไวกอนแลวคอยหาทางแกทหลง นายกรฐมนตรของจนจะไมพดภาษาองกฤษเองแมจะพดได แตจะมลามทเกงภาษาและใชภาษาทถกตอง เพราะภาษาพดทงายๆ อาจจะตความผดและใชคำาบกพรอง ฝายตรงขามกจะฉวยโอกาสนไป

นายกรฐมนตรจะมบทบาทในการกมบงเหยนของนโยบายตางประเทศ หากไดนายกรฐมนตรทไมรเร องตางประเทศกจะลำาบาก เชน สหรฐฯ ชวงทจอรจ บช ขนมาเปนประธานาธบดใหมๆ ไดถกวจารณวาทำาหนาไมรเร องเพราะไมเคยไปตางประเทศ แตหลงเหตการณ 9/11 จอรจ บช ก ต นข นมาศกษาการตางประเทศและเปลยนโฉมหนากลายเปนผน ำาทแขงกราว กาวราว อนรกษนยม ใชความรนแรง ซงจอรจ บช มทปรกษามากแตจะตดสนใจดวยตวเอง ไมสนใจใคร บชไดตำาแหนงสองสมยเพราะร เร องการตางประเทศเปนอยางด ขณะทผน ำาของไทยไมเปนทยอมรบนบถอจากตางประเทศ เพราะมองวาไมมความรเร องตาง

48

ประเทศและไมไดภาษาองกฤษ ยกยองเพยงนายกฯทกษณเทานนทจะเปนผนำาระหวางประเทศ

รฐธรรมนญฉบบ 2550 ไปลดบทบาทของฝายบรหารกจะเปนทงขอดและขอเสย ขอดคอลดอำานาจนยม แตขอเสยคอผนำาจะตองตดสนใจเดดขาด หากผนำามความรความเชยวชาญกจะเกดผลดตอประเทศ แตหากไมมความรกจะกลายเปนเครองมอของทปรกษาหรอคนใกลเคยงทจะเอาผลประโยชนใหตนเอง ดงนนจงตองสรางสมดลระหวางอำานาจของผนำาและอำานาจทใหไวในรฐธรรมนญดงกลาว

***************คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ดร.เบญจม�ส จน�พนธ วนท 5 เมษ�ยน พ.ศ.

2551 ชวงบ�ย

ผกำ�หนดนโยบ�ยต�งประเทศของไทย (ตอ)1.ฝ�ยบรห�ร ไดแก1.1 นายกรฐมนตร สงสำาคญของนายกรฐมนตรในฐานะท

มบทบาทเปนผนำาของฝายบรหารคอ(1) การรบร หรอโลกทศน (Perception) หากนายก

รฐมนตรมองโลกในแงด มองแบบกวางขวางและแบบเสรนยม กจะกำาหนดนโยบายของไทยในการเปดกวางทางเศรษฐกจ รบการคาและการลงทนของตางประเทศเขามา แตหากนายกรฐมนตรปดกนไมใหไทยเขาไปสมพนธกบใคร เชน นายกฯทกษณในชวงแรกรบร ว าสหรฐฯใชอ ทธพลกบไทยและเขามามบทบาทใน

49

นโยบายตางประเทศเปนอยางมาก ชวงแรกจงปฏเสธการรองขอของสหรฐฯในการเขารวมตอตานการกอการราย แตหลงนายกฯทกษณมองวาไทยขาดสหรฐฯไมได เพราะตองพงสหรฐฯดานเศรษฐกจ การสงออก และผลประโยชนทจะเขาไปกอบโกยในอรก นโยบายตางประเทศของไทยจงเอนไปหาสหรฐฯอกครงหนง

ชวงหนงทนายกฯทกษณไมเหนความสำาคญของมาเลเซยชวงทจะแกปญหาสามจงหวดชายแดนภาคใต ทำาใหความสมพนธระหวางไทยกบมาเลเซยขาดไปชวงหนง ภายหลงมองวามาเลเซยมความสำาคญจงตองเขาไปรวมมอกนเพอแกปญหาสามจงหวดชายแดนภาคใต

(2) ประสบการณดานตางประเทศ มผลทำาใหนโยบายตางประเทศของไทยวงเขาหาความสมพนธระดบโลกหรอถอยออกมา ในยคโลกาภวตนหากไทยไมมผน ำาทไมมประสบการณดานตางประเทศกจะมผลกระทบตอไทย ดงทหลายคนไดเปรยบไปแลวระหวางนายกรฐมนตรทผานมาและนายกฯทกษณ ปจจบนเราจงตองดวานายกฯสมครจะเปนอยางไร

1.2 กระทรวงตางประเทศ เปนองคกรหลกในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ ชวงก อนรฐบาลอานนท ป นยาระชน กระทรวงตางประเทศจะถกลดบทบาทลง การกำาหนดนโยบายตางประเทศจะอยในมอของสภาความมนคงแหงชาต เพราะชวงนนไทยเรามการปกครองโดยทหารจงใหความส ำาคญกบสภาความมนคงเปนหลก ไทยเราจงเนนความอยรอดของชาตมากกวาเนนเศรษฐกจ แตในรฐบาลชาตชาย ชณหะวณ กระทรวงตางประเทศกกลบมามบทบาทอกคร งหนง โดยเนนการเปลยน

50

สนามรบใหเปนตลาดการคาหลงจากทเวยดนามถอนทหารออกจากกมพชาในปค.ศ.1989

ชวงแรก กระทรวงตางประเทศจะเปนเสมอนแดนสนธยา คอคนภายนอกองคการเขาไปรบร การก ำาหนดนโยบายตางประเทศไดยาก แมกระทงปจจบน การทจะเขาไปศกษานโยบายตางประเทศกยงยากเหมอนเดม ศกษาไดเฉพาะแถลงการณของนายกรฐมนตร/คณะรฐมนตร หรอขอมลในอนเตอรเนตเทานน เราจงไมเขาใจนโยบายตางประเทศของไทยเพราะไมไดเจาะลกเนอหาและแนวทางปฏบต แมปจจบนจะมการเปดกวางใหองคกรภายนอกเขาไปรบรและตรวจสอบการกำาหนดนโยบายมากขน เชน กลม FTA Watch จะเขาไปตดตามและตรวจสอบวาการท ำา FTA กบประเทศอนของไทย ทำาใหไทยเสยเปรยบตรงไหน แตกไมมอทธพลมากนก เชน ไมสามารถยบยงรฐบาลไปทำา FTA กบญปนโดยไมไดตรวจสอบจดออนกอน

การกำาหนดนโยบายตางประเทศจงเปนเร องลกลบของกระทรวงตางประเทศ เราจะรกตอนทมการกำาหนดนโยบายออกมาแลว ซงในภาคปฏบตไมสามารถดแคคำาแถลงการณได เพราะจะตองดวามนมผลอยางไร ใครมบทบาทแคไหนในการกำาหนดนโยบาย

กระทรวงตางประเทศ นอกจากมหนาทดแลการตางประเทศแลว ยงมหนาทสงเสรมดานความสมพนธระหวางประเทศทงทวภาค พหภาค และกลมภมภาคอกดวย ชวงหลง ไทยเราเนนเจรจาจดตงเขตการคาเสรแบบทวภาคและการรวมกลมภมภาค กระทรวงตางประเทศกจะเขามารวมรบรดวย เชน การเจรจาการคา กระทรวงพาณชยเปนฝายเจรจา แตเวลาลงนาม กระทรวง

51

ตางประเทศจะตองเขารวมลงนามเพราะจะไดทราบนโยบายตางประเทศนนๆ

นอกจากน กระทรวงตางประเทศยงใหคำาปรกษาและเสนอแนะเชงนโยบายตางๆใหกระทรวงทเกยวของกบการเจรจา รวมทงชแนะวาควรดำาเนนขนตอนอยางไรและมการลงนามอยางไร เชน กระทรวงกลาโหมเจรจาเร องซออาวธ หรอกระทรวงตางประเทศเจรจาเร องการจดตงเขตการคา ภารกจของกระทรวงตางประเทศในปจจบนจะมขอบเขตกวางมาก ทงดานการเมองระหวางประเทศ ดานเศรษฐกจ ดานการทหาร การลงทนระหวางประเทศ การรวมมอดานเทคโนโลยระหวางประเทศ และการทองเทยว

ดวยเหตน กระทรวงตางประเทศจงมขอมลความสมพนธกบประเทศอนมากกวากระทรวงพาณชย เจาหนาท/ขาราชการของกระทรวงตางประเทศจงตองมความรความสามารถในเร องนนๆดวย กระทรวงตางประเทศจงมกรมตางๆ ทเกยวของ เชน กรมเอ เชยตะว นออก กรมท เก ยวข องก บสหภาพย โ รป สหรฐอเมรกาเหนอ

1.3 สภาความมนคงแหงชาต จดตงในปค.ศ.2002 เดมเปนสภาปองกนราชอาณาจกรทเนนการทหาร ความมนคง และความอยรอดของประเทศเปนหลก สภาความมนคงแหงชาตจงเขาไปเกยวของกบนโยบายตางประเทศ ทงในแงความมนคง การเมอง เศรษฐกจ การทหาร สงคม และอะไรกตามทเกยวของกบความมนคง

สภาความมนคงแหลงชาตจะมนายกรฐมนตรเปนประธาน และมรองนายกฯเปนรองประธาน และมสมาชกจากสวนตางๆ

52

เชน รฐมนตรกลาโหม รฐมนตรกระทรวงการคลง รฐมนตร กระทรวงการตางประเทศ รฐมนตรกระทรวงมหาดไทย รฐมนตรกระทรวงคมนาคม ผบญชาการทหารสงสด และเลขาธการความมนคง สงทขาดไปคอรฐมนตรกระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรม และกระทรวงเกษตรและสหกรณ เพราะในยคหลงสงครามเยน เศรษฐกจจะนำาการเมองและการทหาร แตสภาความมนคงกยงเนนความมนคงดานการเมองและการทหารมากกวาดานเศรษฐกจ หนาทหลกดานความมนคงทางเศรษฐกจจงตองตกเปนของกระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรม และกระทรวงเกษตรและสหกรณ แทนทจะอยในสภาความมนคงแหงชาตดวย คนจงเขาใจวาสภาความมนคงแหงชาตมหนาทกำาหนดยทธศาสตรแหงชาตทเกยวของกบความมนคงทางการเมองและทางทหารเทานน

รฐบาลทกษณไดพยายามลดบทบาทของทหารไมใหเขามายงเกยวกบการเมอง การกำาหนดนโยบายตางประเทศจงเนนกระทรวงตางประเทศและกระทรวงพาณชยเปนหลก ทงสองกระทรวงจงมบทบาทมากขนทงเร องการคาและการพาณชย สภาความมนคงแหงชาตจงลดบทบาทลง

1.4 กระทรวงพาณชย เนนการคาระหวางประเทศเปนหลก โดยเฉพาะชวงทมรฐมนตรกระทรวงพาณชยทรเร องเกยวกบเศรษฐกจ เชน ร.ม.ต.อดศย สามารถทำาใหเศรษฐกจของชาตดขนโดยเนนการสงออก และร.ม.ต.สมคด กยงทำาใหกระทรวงพาณชยมความรงเรองในการกำาหนดนโยบายตางประเทศดานการคามากยงขน เนองจาก 70% ของ GDP เนนการสงออก

53

กระทรวงพาณชยจงมบทบาทในการกำาหนดนโยบายตางประเทศเปนอยางมาก

ชวงทผานมา ร.ม.ช.พาณชยกลาววาหลงจากทไทยเรามรฐบาลทมาจากการเลอกตงแลว ไทยเรากจะยอนกลบไปทำา FTA กบสหรฐฯอกคร งหนงหลงจากทหยดชะงกไปในสมยรฐบาลทกษณเพราะมการตอตานของ FTA Watch และกเกดการรฐประหาร แตหนงสอพมพกไปสมภาษณคณชตมาอธบดกรมเจรจาการคา คณชตมากลาววา การเจรจา FTA กบสหรฐฯอาจจะเกดขนแตตองรอรฐบาลใหมของสหรฐฯกอน หากไดรฐบาลจากพรรครพบลกนกจะมการทำา FTA แตหากไดรฐบาลจากพรรคเดโมแครต การเจรจา FTA กจะนอยลง หากสหรฐฯไปเจรจา FTA กบประเทศอน ไทยกจะเจรจาดวย แตหากสหรฐฯหยดการเจรจา ไทยเรากจะไมเจรจา จากการสมภาษณนแสดงใหเหนวา บทบาทสำาคญจะอยทอธบดกรมการคา

1.5 กระทรวงกลาโหม มบทบาทมากในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ โดยเฉพาะชวงรฐบาลทหาร ทหารจะมความสมพนธกบรฐบาลทหารของพมาจงดงนโยบายตางประเทศของไทยใหเอนเอยงไปทางรฐบาลทหารพมา เพราะพดจากนรเร องมากกวาไปเจรจากบรฐบาลพลเรอน ไทยเราจงดำาเนนนโยบายทไมเหนดวยกบสหรฐฯในการแซงชนและบงคบใหพมามการเลอกตงแบบประชาธปไตย ขณะเดยวกน ทหารกดงไทยใหเอนเอยงไปทางจนเพราะทหารซออาวธจากจน

ชวงสงครามเยน สหรฐฯมบทบาทในเอเชยตะวนออกเฉยงใตจากการทำาสงครามเวยดนาม นโยบายไทยกจะเอนไปทางสหรฐฯหรอมหาอำานาจทจะใหผลประโยชนตอฝายทหาร เพราะ

54

ทหารจะเนนความมนคงของประเทศเปนหลก กระทรวงกลาโหมจงมบทบาทในการกำาหนดนโยบายระหวางประเทศ นอกจากมบทบาทตอสภาความมนคงแหงชาตแลว ทหารยงมบทบาทโดยตรงตอรฐบาลใหกำาหนดนโยบายตางประเทศใหโนมเอยงไปทางมหาอำานาจ

2.ฝ�ยนตบญญต เนองจากรฐธรรมนญ 2540 ใหอำานาจการก ำาหนดนโยบายตางประเทศแกฝายบรหารมาก พรรคไทยรกไทยมเสยงขางมากเพยงพรรคเดยวในสภาจงทำาใหสภาไมมบทบาท ผร างรฐธรรมนญและพรรคฝายคานจงแกไขรฐธรรมนญเพอใหอำานาจแกรฐสภาในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ โดยเลงเปาไปท FTA เพราะไทยทำาสญญาโดยไมผานรฐสภา รฐธรรมนญ 2550 จงใหอำานาจแกรฐสภาโดยกำาหนดไวในมาตรา 190

มาตรา 190 ระบวา ใหรฐสภาตองใหความเหนชอบในการทำาหนงสอสญญาระหวางประเทศ ซงหนงสอสญญาดงกลาวเปนหนงสอสญญาทมบทเปลยนแปลงอาณาเขตไทยหรอเขตพนทนอกอาณาเขต ทประเทศไทยมสทธอธปไตยหรอมสทธตามหนงสอสญญาระหวางประเทศ หรอจะตองออกพระราชบญญตตามหน งสอสญญา หรอมผลกระทบต อความม นคงทางเศรษฐกจหรอสงคมของประเทศอยางกวางขวาง หรอมผลผกพนทางดานการคาการลงทน หรองบประมาณของประเทศอยางมนยสำาคญ กลาวคอ หากหนงสอสญญาระหวางประเทศมผลกระทบตอความมนคงของประเทศทางเศรษฐกจ การคา การลงทน รฐสภาจะตองใหความเหนชอบในหนงสอสญญานน

55

ปญหาจะยอนกลบไปทเดมวา หากรฐบาลทมาจากเสยงขางมากหรอมาจากรฐบาลผสม แตสามารถคมเกมในรฐสภาได การออกกฎขอนกจะไรความหมาย รฐสภากตองยกมอใหอยางเดยวเหมอนเดม ฝายคานกจะทำาอะไรไมไดเพราะเปนเสยงขางนอย แตอยางนอยกทำาใหประชาชนไดรบรวามการชแจงแสดงความคดเหนอยางไรบาง

มาตรา 190 ยงระบอกวา ใหรฐสภาใหความเหนชอบกรอบเจรจาการทำาหนงสอสญญาระหวางประเทศหรอองคการระหวางประเทศ กอนดำาเนนการทำาหนงสอสญญากบนานาประเทศหรอองคการระหวางประเทศ คณะรฐมนตรตองใหขอมลและจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชน (เปดเวทสาธารณะ) และตองชแจงหนงสอสญญานนตอรฐสภาเพอขอความเหนชอบ ทผ านมาไดมการดำาเนนการเพอเป นไปตามมาตรา 190 เชน หนงสอพมพทพาดหวขอขาววา ขอเชญชวนใหขอคดเหน กรอบ“การเจรจาการคาเสรของไทยภายใตการเจรจาระหวางอาเซยนกบประเทศตางๆ แลวใหรายละเอยดวากรอบการเจรจาเหลานม”อะไรบาง โดยใหสอดคลองกบขอตกลงของ WTO เชน เร องทเกยวของกบการคาสนคา พธการศลกากร กฎแหลงกำาเนดสนคา ทรพยสนทางปญญา การคาบรการ การสมมนาครงนจดขนในวนท 6 ธนวาคม พ.ศ.2550 ผลคอผเขารวมสมมนาสวนใหญกไมร เร องกฎการคาหรอกฎของ WTO สวนใหญจะพดเฉพาะปญหาของตนเทานนโดยไมสนใจกรอบเจรจาเลย

พรรคพลงประชาชนและฝายรฐบาลจงตองการแกไขมาตรา 190 สวนทเป ดเวทสาธารณะเพ อรบฟงความคดเหนของประชาชน เพราะเหนแลววาประชาชนไมสามารถแสดงความคด

56

เหนสวนนได เนองจากไมมความรเร องกฎการคาของคคาและกฎของ WTO เลย การทไปทำาการคากบตางประเทศแลวไมรกฎการคาของประเทศนนๆ กจะสงผลเสยตอผสงออกเอง การเปดเวทสาธารณะจงเสยงบประมาณเปลาโดยไมไดอะไรเลย นอกจากจะทำาใหเปนไปตามมาตรา 190 เทานน

มาตรา 190 ยงระบอกวา หลงจากทลงนามแลวตองใหประชาชนรบรรายละเอยด แตกไมไดเขยนวาใหประชาชนรบรรายละเอยดกอนลงนาม จงถอเปนการปดกนเหมอนเดม การทรฐสภาจะมบทบาทในการกำาหนดนโยบายตางประเทศจงทำาไมได กระทรวงพาณชยมองวาเปนความผดพลาดของมาตรา 190 ท ใหอำานาจรฐสภาในการควบคมฝายบรหาร เพราะผลประโยชนของประเทศชาต โดยเฉพาะดานการคาไมควรใหมการตรวจสอบอยางลกซงแบบน ฝายบรหารกจะไมมอำานาจในการเจรจาเดนชด

ร ฐส ภาขอ งส หร ฐ ฯจ ะ ใ ห อ ำา น า จ ส ง เ ส ร มก า ร ค า แ ก ประธานาธบดเตมทโดยมการตอสญญา 5 ป ทำาใหการเจรจา FTA ของสหรฐฯมความคลองตว เมอเจรจาแลวกจะน ำามาใหรฐสภาเหนชอบ ซงรฐสภาจะมสทธแคตอบ Yes หรอ No เทานน ไมม ส ทธ ไปวพากษ วจารณได แต สวนใหญขอตกลงของประธานาธบดจะผานความเหนชอบ ปจจบนสญญานไดหมดไปแลว ประธานาธบดของสหรฐฯจงไมสามารถเจรจา FTA กบใครไดอก หากพรรคเดโมเครตไดเปนประธานาธบด การเจรจา FTA ระหวางไทยกบสหรฐฯกอาจจะไมเกดขนกได

ก�รกำ�หนดนโยบ�ยต�งประเทศของไทยทบทวนความรจากวชา PS 703

57

กอนกำาหนดนโยบายตางประเทศ ผกำาหนดนโยบายจะตองเขาใจวาประเทศไทยเปนผแสดงบทบาทหนงทอยในระบบระหวางประเทศหรอระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ ซงเปนเรองของการกระทำาซงกนและกนของผแสดงบทบาททงหลาย การทไทยจะกำาหนดนโยบายตางประเทศกตองรการกระทำาของผแสดงบทบาทอน และรวาไทยจะตองตอบสนองการกระทำาของผแสดงบทบาทอนอยางไร ซงระบบระหวางประเทศจะเปนอยางไรขนอยกบสงแวดลอมระหวางประเทศ

ทฤษฎระบบระหวางประเทศอธบายวา ระบบระหวางประเทศจะแยกตวเองจากสภาพแวดลอม แตสภาพแวดลอมจะสงผลกระทบตอระบบระหวางประเทศ แมระบบระหวางประเทศนนจะไมสนใจสภาพแวดลอมกตาม เชน สภาพแวดลอมผลกดนให ประเทศตางๆตองทำา FTA ตองมการรวมกลมภมภาค หรอตองมความรวมมอเอเชย ขณะเดยวกน ระบบระหวางประเทศกจะเปนตวสราง/กระตนสภาพแวดลอม

ระบบระหวางประเทศจะเปนการกระทำาซ งกนและกนดานเศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศ ส ง ใดทไม ใชเร องเศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศ สงนนคอสภาพแวดลอม เชน โลกาภวตน การพงพาอาศยซงกนและกน เทคโนโลย ความกาวหนาดานเทคโนโลย ความกาวหนาดานการสอสารคมนาคม

นอกจากน ระบบระหวางประเทศหรอการกระทำาซงกนและกนของผแสดงบทบาทจะเปนอยางไรขนอยกบระบอบระหวางป ร ะ เ ท ศ ห ร อ ร ะ บ อ บ โ ล ก (International Regimes or World Regimes) เชน กฎหมายระหวางประเทศหรอกฎบตรทเขามาควบคมผแสดงบทบาทใหตองดำาเนนการตามระบบระหวาง

58

ประเทศ เชน ระบอบการคาโลก สมาชกองคการการคาโลกจะตองดำาเนนตามขอตกลงของ GATT 1994 ขณะเดยวกน ผทสรางระบอบโลกกคอผแสดงบทบาทระหวางประเทศนนเอง

ระเบยบระหวางประเทศหรอระเบยบโลก (International Order or World Order) เปนแบบแผนความสมพนธระหวางประเทศหรอระดบโลกของผแสดงบทบาทตางๆ ซ งก ำาหนดทศทาง/วธการ/หลกเกณฑททำาใหผแสดงบทบาทตองปฏบตตามกฎเกณฑทวางไว

ดงนน ผแสดงบทบาทระหวางประเทศจะตองมการกระทำาภายใตกฎเกณฑทระเบยบระหวางประเทศหรอระบอบระหวางประเทศไดวางเอาไว

ในการกำาหนดนโยบายระหวางประเทศของไทยจะประกอบดวย

1.ปจจยภ�ยนอก (External Factors) หรอสภ�พแวดลอมระหว�งประเทศ (External Environment/ International Environment) จากการทบทวนขางตน ปจจยภายนอกทสำาคญจงประกอบดวย

1.โลกาภวตน (Globalization) คอการกระทำาซงกนและกน และการพงพาอาศยซงกนและกนของผแสดงบทบาทในทกดาน ทงการคา การลงทน การเงน การกอการราย หรอการตอตานการกอการราย สงเหลานไดแพรกระจายไปทวโลกและมผลกระทบตอผกำาหนดนโยบายของไทยเรา ไทยเราจงไมสามารถบอกไดวาจะไมทำา FTA ไมตองไปสนใจประเทศอน ไมตองทำาการคาเสร หรอไมตองรวมกลมภมภาค เพราะไทยไมไดทำาการคาเฉพาะกบประเทศเพอนบานเทานนแตตองทำาการคากบทวโลก

59

ผลจากโลกาภวตนคอทำาใหไทยตองกำาหนดนโยบายตางประเทศตามประเทศอนไปดวย เมอประเทศอนทำาการเจรจา FTA เพอลดการกดกนทางการคาในรปแบบตางๆ ไทยเรากตองเจรจาไปดวย ไมอยางนนไทยเรากจะเสยเปรยบ เชน ประเทศเพอนบานทำา FTA กบสหรฐฯ จงไดรบยกเวนภาษตามขอตกลง แตสนคาไทยกลบโดนภาษเตมรปแบบ สนคาไทยจงขายสนคาไมได

2.การพงพาอาศยซ งกนและกน (Interdependence) คอการทแตละประเทศไปอาศยประเทศอนเพอใหไดซงสงทตนเองไมม เชน ไทยอาศยสหรฐฯและสหรฐฯอาศยไทยในการสงสนคาไปขาย แตการพงพาอาศยซงกนและกนกม 2 แบบคอ การพงพาอาศยทเทาเทยมกน เชน จนและสหรฐฯ ตางฝายตางกพงพาดานการคาและการลงทนพอๆ กน ขณะทไทยพงตลาดการคาของสหรฐฯถง 15.4% ของ GDP สวนสหรฐฯพงพาไทยแคไมเกน 7% ของ GDP ไทยเราเปนคคาอนดบท 19 และสหรฐฯเสยดลการคาใหไทยตลอด สหรฐฯจงไมคอยสนใจไทย

ผก ำาหนดนโยบายจะตองคำานงการทไทยไปพงพาอาศยประเทศอน และประเทศอนมาพงพาอาศยไทยดวย นายกฯทกษณพยายามทำาใหไทยหลดพนจากอำานาจของสหรฐฯ เพราะไมพอใจทสหรฐฯใหความชวยเหลอไทยอยางเตมทชวงทไทยเกดวกฤตการณทางการเงนในปค.ศ.1997 แตเนองจากไทยตองพงตลาดการคาสหรฐฯ นายกฯทกษณกตองยอมทำาตามสหรฐฯทกอยางตามทสหรฐฯตองการ และสหรฐฯกตอบแทนไทยดวยการใหเปนพนธมตรนอกนาโต ไทยจงไดประโยชนจากการซออาวธททนสมย ใชอาวธในคลงสำารองในไทย และสงทหารไปฝกอบรมในสหรฐฯ

60

3.การเมองระหวางประเทศ (International Politics) คอการใชอำานาจระหวางรฐตอรฐ ความขดแยงระหวางรฐตอรฐในเร องอำานาจ ผก ำาหนดนโยบายจงตองดวาการเมองระหวางประเทศในปจจบนเปนอยางไร

ชวงสงครามเยน (ค.ศ.1945-ปลายทศวรรษ 1980) โลกแบงออกเปน 2 ขวอำานาจ นโยบายตางประเทศของไทยจะเอนไปทางขวสหรฐฯ สหรฐฯกมองวาไทยเปนจดยทธศาสตรทส ำาคญในการตอตานคอมมวนสต แตพอสงครามเยนสนสดลง ไทยกหมดความหมายสำาหรบสหรฐฯ ไทยเราจงตองวงเขาหาจนเพอใหมาชวยพทกษความมนคงให

หลงสงครามเยน ขวอำานาจทม 2 ขวในสงครามเยนไดกลายมาเปนหลายขวอำานาจ เชน จน รสเซย สหภาพยโรป ญปน เยอรมน ไทยเรากตองปรบตวใหเขากบหลายขวอำานาจนนโดยประกาศนโยบายรกษาระยะหางใหเทาเทยมกนในแตละมหาอำานาจ โดยใชมหาอำานาจตางๆ มาถวงดลสหรฐอเมรกา เพอไมใหสหรฐฯมากดดนหรอครอบงำาไทยมากเกนไป ไทยใชนโยบายนมาตงแตสมยรฐบาลชวน หลกภย มาจนถงสมยรฐบาลทกษณ

ไทยดำาเนนนโยบายลตามลมคอ รท ศทางของการเมองระหวางประเทศ การใชอำานาจของประเทศตางๆ หรอความขดแยงของอำานาจ แลวไทยกลไปตามนนเพอใหประเทศอยรอดได เชน หลงสงครามเยน จนมอำานาจมากขนจงเขามาแสดงบทบาทในเอเชย แตสหรฐฯไมอยากใหจนมบทบาทในเอเชย ไทยจงเอนไปทางจนเพอเรยกรองความสนใจจากสหรฐฯ เพอใหสหรฐฯมาชวยเหลอไทยและไมสามารถทงไทยไปได เชนเด ยวกบทไทยไม สามารถทงสหรฐฯได

61

4.ระบบระหว างประ เทศ (International System) ระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศหลงยคสงครามเยนเปนดงน

(1) ร ะ บ บ ศ น ย เ ด ย ว แ บ บ ห ล า ย ข ว อ ำา น า จ (Uni-Multipolarity) คอสหรฐฯเป นเอกอภมหาอ ำานาจท งด านการเมอง เศรษฐกจ และการทหาร ขณะเดยวกนกมขวอำานาจอนเขามา เชน ฝรงเศส องกฤษ จน ญปน สหภาพยโรป เยอรมน ทจะคอยถวงดลกบสหรฐฯในบางเร อง แตสหรฐฯกมอำานาจเหลอลน เชน กรณอรก สหรฐฯสามารถมอำานาจเหนอขวอำานาจอนทมาถวงดล ในทสด สหรฐฯกเขาไปทำาสงครามกบอรก

(2) ระบบหลายขวอำานาจ (Multipolarity) คอไมไดมองวาสหรฐฯเปนเอกอภมหาอำานาจ แตมองวาเปนเพยงขวอำานาจหนงทมขนาดใหญ ขณะทมขวอำานาจอนตามมา แตละประเทศจะถวงดลอำานาจซงกนและกนในบางเรอง เชน หลายเรองทสหรฐฯทำาผดกฎของ WTO สหภาพยโรปจงรวมมอกบประเทศอนตอตานสหรฐฯ

5.ระบบเศรษฐก จร ะหว างประ เทศ (International Economic System) ผกำาหนดนโยบายตองรวาใครมอำานาจในระบบเศรษฐกจระหวางประเทศ อาจารยเคยอธบายในวชา PS 703 แลววาสหรฐฯมอำานาจเหลอลนจนเขามาคม G7 (สหรฐฯ ฝรงเศส เยอรมน องกฤษ ญปน แคนาดา อตาล) สวน G7 จะคมนโยบายใน WTO, IMF, World Bank โดยเฉพาะการลงคะแนนเสยงใน IMF, World Bank สวน WTO จะมกลมส สหายมอำานาจในการลงคะแนนเสยง เชน สหรฐฯ สหภาพยโรป แคนาดา และญปน กอนมการประชมของ WTO, IMF, World

62

Bank กจะมการประชมของ G7 กอน ขณะเดยวกน G7 กจะมบทบาทตอกลม OECD เชนกน (OECD หรอองคการความรวมมอทางดานเศรษฐกจและการพฒนา ปจจบนมสมาชก 30 กวาประเทศ ไทย จน และรสเซยสมาชกขององคการน เพราะผทอยในองคการนจะรนโยบายเศรษฐกจของโลก)

กอนกำาหนดนโยบายระหวางประเทศ ไทยเราตองรวาใครคมเกมในระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ ใครก ำาหนดนโยบายของระบบเศรษฐกจโลกซงมทงเรองการคา การเงน และการลงทนเปนหลก เพอจะไดรวาควรดำาเนนนโยบายในแนวทางใด เกมเดนไปทางไหนแลว

6.ระเบยบระหวางประเทศ (International Order) เปนแบบแผนความสมพนธของผแสดงบทบาททงหลายในเวทระหวางประเทศ เกยวกบวธการหรอทศทางวารฐเหลานนจะมความสมพนธกนอยางไร

7.ระเบยบโลก (World Order) คอแบบแผนทก ำาหนดหลกเกณฑดานตางๆ ทงการคา การลงทน การทต การทหาร และทกดานทชแนะวาแนวทาง/วธการ/หลกเกณฑทเขามาชนำาวาผแสดงบทบาทระดบโลกควรแสดงความสมพนธตอกนอยางไร มความสมพนธในทศทางใด ระเบยบโลกหลงยคสงครามเยนจะถกกำาหนดโดยมหาอำานาจ เชน สหรฐฯ สหภาพยโรป ญปน ซงมผลตอทศทางการกำาหนดนโยบายของไทย

ระเบยบโลกทสำาคญมหลายขอ เชน(1) การเปดเสร (Liberalization)(2) การรวมกลมภมภาค (Regionalization) เราจงทำา

ASEAN +3 และทำาประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเพอใหเกด

63

ประชาคมอาเซยนในอนาคต เพอเอาไปสกบการรวมกลมภมภาคของภมภาคอน เชน เขตการคาเสรอเมรกา NAFTA หรอ EU

(3) ก า ร ส ร า ง ส ถ า บ น ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ (Institutionalization) ไทยต อง เข า ไป เป นสมาช กขอ งองคการระหวางประเทศตางๆ เชน WTO, IMF, World Bank

(4) การทำาใหเปนประชาธปไตย (Democratization) เหนได ชดจากทไทยตองเขารวมก บสหรฐฯในการต อต านคอมมวนสต และหลงรฐประหาร ไทยกตองจดใหมการเลอกตงอยางเสรตามระเบยบโลกทกำาหนดเอาไว

(5) ความมนคง (Security) ม 3 ดานคอ -ความมนคงดานการเมอง เชน การรวมมอตอตานการ

กอการราย-ความมนคงทางเศรษฐกจ เชน ความมงคง การเจรญ

เตบโตทางเศรษฐกจ การอยดกนดของประชาชน-ความมนคงทางทหาร(6) การแปรรปรฐวสาหกจ (Privatization) เหนไดชด

จากทไทยถกกดดนจากสหรฐฯโดยผานเงอนไขการกยมเงนของ IMF ใหแปรรปรฐวสาหกจ ไทยไดแปรรปรฐวสาหกจไปบางแลว เชน การสอสารคมนาคมแหงชาต การปโตรเลยมแหงชาต แตหลงจากทนายกฯทกษณขายกจการทเกยวกบโทรคมนาของตวเองกเกดผลกระทบ ประชาชน NGO และพนกงานเจาหนาทของรฐวสาหกจจงออกมาตอตาน จนและเวยดนามกถกบงคบให แปรรปรฐวสาหกจกอนเขาเปนสมาชกของ WTO ในอนาคตไทยอาจจะโดนกดดนมากกวาน เพราะสหรฐฯ สหภาพยโรป และอกหลายประเทศตองการมาลงทนในไทยแตกตองเจออปสรรคของ

64

กฎเกณฑ เงอนไขตามกฎหมายทสกดกนการลงทนของตางชาต และปญหาคอรปชน

(7) สภาพแวดลอม (Environment) เปนเงอนไขในการเจรจา FTA ในการรกษาสภาพแวดลอมและรกษาปาไม สหภาพยโรปกำาหนดวาหากตรวจสอบพบวาผสงออกมการทำาลายสภาพแวดลอมกจะไมซอสนคาจนกวาจะแกไข

(8) สทธมนษยชน (Human Rights)(9) สทธแรงงาน (Labor Rights)(10) การลดระเบยบกฎเกณฑ (Deregulation) ไทยถก

กดดนใหลดกฎระเบยบ เชน สหภาพยโรปรองเรยนวาไทยมระบบภาษทไมแนนอนและเกบภาษเหลาไมเปนธรรม

(11) การจดการและการบรหารทดรหรอธรรมาภบาล (Good Governance) ในสมยรฐบาลชวน 2 ไทยถกกดดนใหมธรรมาภบาลดานการเงน คอตองมการบรหารจดการทด โปรงใส มคณธรรม

(12) ความโปรงใส (Transparency) รฐบาลไทยไมคอยสนใจศกษาระเบยบโลก แตประเทศทมาม

ความสมพนธกบไทยกลบใชระเบยบโลกนนมากดดนไทย8.ระบอบระหวางประเทศ (International Regime)

หรอระบอบโลก มบทบาทเชนเดยวกน เชน ประเทศทกยมเงนจาก IMF จะตองปฏบตตามเงอนไขของ IMF เชน ลดคาใชจายของรฐบาล การแปรรปรฐวสาหกจ การละเมดทรพยสนทางปญญา การกำาหนดนโยบายของไทยจงไมสามารถดอแพงไดตราบใดทไทยเรายงเปนสมาชกขององคการระหวางประเทศเหลานอย

65

9.บทบาทขององคการระหวางประเทศ (International Organization) และสถาบนระหวางประเทศ (Institution) เชน การเปนสมาชกของ UN เมอคณะมนตรความมนคงประกาศแซงชนประเทศใด ไทยเรากตองปฏบตตาม แมไมอยากทำากตาม หรอไทยตองสงทหารไปรวมรกษาสนตภาพ การทไทยเปนสมาชกขององคการระหวางประเทศใด นโยบายตางประเทศของไทยกต องสอดคล องตามน น เชน กฎของอาเซยนค อไม เข า ไปแทรกแซงกจการภายในของประเทศสมาชกอน ไทยเราจงไมไดเขาไปยงกบพมาและปลอยใหนางอองซาน ซจตองถกกกบรเวณอยอยางนน

10.บ ท บ า ท ข อ ง อ ง ค ก า ร ร ะ ด บ ส า ก ล (Universal Organization) เ ช น UN, WTO, IMF, World Bank องคการเหลานจะเขามามบทบาทตอการกำาหนดนโยบายของไทย เชน ก อนทศวรรษ 1980s ไทยต องท ำาตามนโยบายตามธนาคารโลกในการแกไขปญหาเศรษฐกจของชาต โดยการดำาเนนนโยบาย Export Led Growth คอการเจรญเตบโตนำาโดยการสงออก

เดม Export Led Growth เปนยทธศาสตรของญปน คอเนนการสงออกสนคาอตสาหกรรม มผลทำาใหญปนรงโรจนมากจนกลายเปนมหาอำานาจดานเศรษฐกจ ประเทศททำาตามคอเกาหลใต สงคโปร ไตหวน ฮองกง ประเทศเหลานจงกลายเปนประเทศอตสาหกรรมใหม (NICs) หรอสเสอ (Four Tigers) ประเทศไทยไมทำาตาม World Bank แตไปเนนสนคาสงออกอตสาหกรรมและเกษตรกรรมผสมผสานกน เพราะไทยเปน

66

ประเทศเกษตรกรรม World Bank กปลอยใหไทยเราทำาไปจนกระทงทศวรรษ 1980s GDP ของไทยเตบโตถง 10%

ปลายทศวรรษ 1990s World Bank จงประกาศวาไทยจะกลายเปนเสอตวท 5 ในเอเชย แตไทยกเกดวกฤตการณทางการเงนเสยกอนในปค.ศ.1997 เพราะเปดเสรทางการคา การเงน และการลงทนโดยไมไดเตรยมความพรอม ในทสดเศรษฐกจไทยกพงพนาศเพราะเงนทนไหลทะลกเขามาและปลอยกโดยไมมความโปรงใส บรษททกยมเงนไปสรางอสงหารมทรพยจงขาดทนเพราะขายไมได เมอบรษทไมมเงนใชหน ธนาคารกไมมเงนไปคนตางประเทศ ในทสด ไทยเรากเกดวกฤตการณทางการเงน ไทยจงกลายเปนลกเสอทเลยงไมโต สมยรฐบาลทกษณ ลกเสอกโตเปนเสอเตมทแตกเกดรฐประหาร ไทยจงลงมาเปนลกเสอเหมอนเดม นตยสารไทมสจงประกาศวา No more Tiger in Asia

ปจจบนไทยยงใช Export Led Growth อย สงผลทำาใหรายไดจากการสงออกของไทยเปน 70% ของ GDP

11.ปฏกรยาของประเทศเพอนบาน นายกรฐมนตรทเขามารบตำาแหนงใหมมกจะไปเยอนประเทศเพอนบาน เชน ลาว เขมร พมา มาเลเซย สงคโปร เพราะปฏกรยาของประเทศเพอนบานมความสำาคญมาก การทไทยไมเขาไปแทรกแซงกจการภายในของพมาเพราะเหนวาเพอนบานใกลเคยงยอมดกวาคนภายนอก ขณะเดยวกน ไทยเรากตองดปฏกรยาของประเทศอนดวย โดยเฉพาะประเทศมหาอำานาจทมอทธพลตอการกำาหนดนโยบายของไทย

2.ป จจยภ�ยใน (Internal Factors) หรอสภ�พแวดลอมภ�ยใน (Internal Environment)

67

1.เศรษฐกจภายในประเทศ เปนหวใจสำาคญของการกำาหนดนโยบายตางประเทศ เศรษฐกจของไทยจะพงพาการสงออก ปค.ศ.2007 การสงออกไทยเปน 70% ของ GDP สนคาทสงออกสวนมากเปนทงสนคาและการบรการ หลงวกฤตการณทางการเงนในปค.ศ.1997 ไทยเรากฟ นตวข นมาในรฐบาลทกษณ GDP ของไทยเตบโตขนเรอยๆ จากปค.ศ.2001 GDP ของไทยเปน 2.2% ค.ศ.2003-2004 เพมเปน 7.1% และคาดวาปค.ศ.2005-2007 จะขยายตวไปถง 7-10% แตกเกดรฐประหารเสยกอน คา GDP ของไทยจงเปน 4.5% และไมรวาจะขนเปน 5% เมอไหร

ประเทศทไทยสงออกเปนหลกคอสหรฐฯ 15.4% ของ GDP ญปน 13.6% จน 8.3% สงคโปร 6.9% ฮองกง 5.6% มาเลเซย 5.2% ปจจบนไทยเนนการสงออกไปตะวนออกกลางและอนเดย สวนตลาดใหมอยางอฟรกาและลาตนอเมรกา ไทยยงสงสนคาไปขายนอย เศรษฐกจไทยทเนนการสงออกจงตองเกยวกบประเทศเหลาน

การลงทนในไทยมแค 26% ไทยเราจงตองเพมการลงทนและการบรโภคภายในใหมากขน เพอลดการพงพาการสงออก ไมอยางนนเศรษฐกจไทยกจะแย เพราะหากประเทศคคาเกดวกฤตกจะสงผลกระทบตอไทย เชน สหรฐฯเจอวกฤตสนเชอจงซอสนคาไทยไดนอยลง รฐบาลปจจบนจงใหคนมเงนบรโภคมากขน แตคนทซอสนคามากทสดกคอชนชนกลาง

ไทยมระบบเศรษฐกจแบบเสรหรอการตลาดคอใหกลไกการตลาดเปนตวกำาหนด (อปสงคและอปทาน) กจการสำาคญจะเปนของรฐ เชน ไฟฟา การขนสง การคมนาคม แตกถกภายนอก

68

กดดนใหแปรรปรฐวสาหกจ ซงกจการบางอยางไดแปรรปไปแลว เชน ทาอากาศยาน การปโตรเลยมแหงประเทศไทย สอสารมวลชนแหงประเทศไทย และใหหนวยราชการสามารถตงสหภาพได

แรงงานไทยประมาณ 40% เปนแรงงานภาคเกษตรกรรม โดยมขาวเปนปจจยสำาคญ (ปจจบนรฐหามสงขาวออกเพราะกลวคนไทยไมมขาวกน) สนคาสำาคญของไทยกยงเปนสนคาเกษตร เชน นำาตาล ยางพารา ขาวโพด มนสำาปะหลง และสนคาประมง สวนสนคาแปรรป เชน ทนากระปอง สปปะรดกระปอง กงแชแขง รฐบาลจะตองรวาจะตองดำาเนนกจการอยางไรทจะใหกจการเหลานอยรอด ดานอตสาหกรรมของไทยกเตบโตมากขน เชน รถยนต ซงเปนผลมาจากการลงทนของญปน ไทยจงมรายไดเพมมากขน

นโยบายตางประเทศของไทยจะตองรกษาความสมพนธทดกบประเทศทเปนตลาดการคา เพราะหากไทยเรามความขดแยงกบประเทศเหลาน เศรษฐกจของไทยกจะพงพนาศ

2.การเมองภายในประเทศ เปนปจจยสำาคญตอนโยบายตางประเทศ ชวงทเกดรฐประหาร (19 ก.ย. 2006-กอนแตงตงรฐบาลใหม) ไดเกดผลกระทบตอไทยมาก โดยเฉพาะสหภาพยโรปทตดความสมพนธทางการทตกบไทยและไมเจรจา FTA ดวยจนกวาจะมการเลอกตง สวนสหรฐฯกบบไทยดวยการตดความชวยเหลอดานการทหารจำานวน 29 ลานเหรยญ จนจงถอโอกาสนใหความชวยเหลอไทยถง 40 ลานเหรยญ ทหารจงไมสนใจสหรฐฯ ชวงนไทยไมสามารถมความสมพนธกบสหรฐฯอยางเตมทจงตองวงเขาหาจน ขณะเดยวกน รฐบาลทมาจากการแตงตงก

69

ไมสามารถกำาหนดนโยบายอยางเปนทางการได เพราะประเทศอนไมยอมรบ

ชวงรฐบาลทหาร การเมองภายในจะถกปกครองโดยทหาร ไทยเราจงมนโยบายตางประเทศเอนเอยงไปกบประเทศทมนโยบายทางการทหารเหมอนกน เชน สหรฐฯทเนนความมนคงในยคสงครามเยน แตหลงสงครามเยน โดยเฉพาะสมยรฐบาลชวน ไทยเราตองการเปนประชาธปไตยจงพยายามมอสระจากสหรฐฯ ในปค.ศ.1994 สหรฐฯเรยกรองจะมาจอดเรอเสบยงของกองทพเรอทอาวไทย เนองจากรฐบาลไทยมาจากการเลอกตงจงปฏเสธโดยอางวาจนจะไมพอใจ

3.พรรคการเมอง มบทบาทตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศ เชน ชวงทพรรคไทยรกไทยมอำานาจเปนพรรคเดนพรรคเดยว การกำาหนดนโยบายจงเปนแบบอำานาจนยม สามารถดำาเนนการทำา FTA และสรางความสมพนธกบประเทศทตนเองตองการได สวนชวงทพรรคประชาธปตยขนมาปกครองประเทศกจะเนนเสร สทธมนษยชน และประชาธปไตย แตสวนใหญรฐบาลไทยเปนพรรคผสมจงไมเดนชดเหมอนระบบพรรคการเมองสองพรรคของสหรฐฯ ทพรรครพบลกนเนนการคาเสร สวนพรรคเดโมแครตไมตองการทำา FTA

4.กลมผลประโยชนและกลมผลกดนตางๆ สำาคญมากตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศ ไทยเรามระบบเศรษฐกจทนนยมทไมเหมอนประเทศอนคอ ระบบเศรษฐกจไทยทขนอยกบกลมนกธรกจซงมทงหมด 30 ตระกล ทงหมดมาจากคนเชอสายจนผสมไทย อดตเปนคนจนอพยพแบบเสอผนหมอนใบ ทำางานทกอยางจนสามารถสรางฐานะและกลายเปนนายทนใหญโตในปจจบน เชน

70

อดตครอบครวคณทกษณขายกาแฟ ตางชาตจงใหฉายาทนนยมไ ท ย ว า ท น น ย ม แ บ บ เ ส อ ผ น ห ม อ น ใ บ Pillow and Mat Capitalism) เพราะเศรษฐกจไทยขนอยกบกลมนกธรกจทปยาตายายเปนพวกเสอผนหมอนใบ ซงปจจบนไมสามารถทำาไดอกแลว

ตระกลนกธรกจทคมเศรษฐกจไทย ไดแก มาลนนท-บอซเวลด ชนวตร-ชนคอรป ด า ม า

พงศ-ชนคอรป จราธวฒน-เซนทรล เบญจรงคกล-ยคอม ดำารงชยธรรม-แกรมม อศวโภคน-แลนด & เฮาส จนศร-ไทยยเนยน เลยวไพรตน-ทพไอ โพธารามก-จสมน กรรณสต-อตลไทย จรณะ

จตต-อตลไทย วทยาฐานกรณ-ไทยเวเจทะเบล เผอญโชค-ไทยรง โสภณ

พนช-กรงเทพ วญญรตน-ซอส นรตตนานนท-ไทยยเนยน

ดำาเนนชาญวนชย-ซนหวเสง วธนเวคน-วธนเวคน ยงมวทยา-ซเฟรซ ร ต น

รกษ-กรงศรอยธยา ปยะอย-ดสนธาน เออชเกยรต-เอเชย ลำาซ ำา-

กสกรไทย ศรเฟ องฟง-ศรเฟ องฟง หอรงเรอง-NIS เหลก โชควฒนา-สหพฒน

71

กาญจนพากน-บางกอกแลนด เตชะไพบลย-ศรนคร หวงหล-หวงหล บางตระกลจะไปลงทนตางประเทศ และหากกลมพวกนพง

เมอไหร เศรษฐกจไทยกจะพนาศ เพราะกลมพวกนจะเกยวของกบการคา การลงทน การธนาคาร การเงน จงมอทธพลในการลอบบและโนมนาวใจรฐบาล รฐบาลกจะปรกษากลมพวกนในการดำาเนนนโยบาย เชน เจรญโภคภณฑแนะนำาใหรฐบาลเปดการคาเสรและขนราคาสนคาเกษตร กอนรฐบาลทกษณ กลมนกธรกจเหลานกดงใหไทยไปมสมพนธกบจน โดยเฉพาะนายกฯทกษณทแมมเชอสายจน รฐมนตรตางประเทศจงบอกวาไทยกบจนเปนพนองกน ความสมพนธระหวางไทยกบจนจงเจรญกาวหนา สหรฐฯเองกบอกวาไทยเอนไปหาจนกเพราะคนไทยเชอสายจนทคอยชกนำารฐบาล รฐบาลทกษณไดหนไปซออาวธจากจนอกครงแมจะไมมคณภาพเทาอาวธของสหรฐฯกตาม เพอสรางความสมพนธทดกบจน

5.มตมหาชน คอประชาชนทเกยวของกบปญหานนๆ เชน ชวงแรกรฐบาลทกษณไมยอมรวมกบอรกในการสงทหารไปฟ นฟอรก โดยอางวาคะแนนเสยงของคนไทยมสลมมถง 8 ลานคนจงตองระมดระวงมาก และไทยมปญหาสามจงหวดชายแดนภาคใตอยแลวจงไมอยากเขาไปพวพนกบการตอตานการกอการราย

6.กองทพ จากการทกองทพเขาไปมบทบาทในการกำาหนดนโยบายในสภาความมนคงแหงชาต และมบทบาทสำาคญในชวงรฐบาลทมาจากการทำารฐประหาร นโยบายไทยจงเนนความมนคงเปนหลก

72

7.ต วบ คคล เช น สภาพฒน เชญประธานของเจรญโภคภณฑมาพดถงทศทางของเศรษฐกจไทย ทานกแนะนำาการดำาเนนนโยบายทงภายในและตางประเทศของไทยหลายอยาง รฐบาลกไดนำาไปใชกำาหนดนโยบาย บคคลเหลานไมมสวนในการตดสนใจแตมอทธพลตอการตดสนใจของรฐ

3.กระบวนก�รกำ�หนดนโยบ�ยของไทย (Thai Policy Making Process) ประกอบดวย

(1) ผกำาหนดนโยบายของไทย(2) ตวแบบของการกำาหนดนโยบายของไทย เชน การ

เปลยนแปลงแบบเพมเตม (Incremental Change) หรอการคอยเปนคอยไป (Incrementalism)

Quizปจจยภายในและปจจยภายนอกทสำาคญทมอทธพลตอการ

กำาหนดนโยบายตางประเทศของไทยมประการใดบาง ใหระบเปนขอๆ ใหเหนอยางชดเจน พรอมทงยกตวอยางของนโยบายตางประเทศไทยทมผลมาจากอทธพลของปจจยภายในหรอปจจยภายนอกเหลานน

****************คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ดร.เบญจม�ส จน�พนธ วนท 18 เมษ�ยน พ.ศ.

2551

นกศกษาอาจจะยงไมเคยชนกบเนอหาสาระของนโยบายตางประเทศ วนนอาจารยจะปพ นฐานใหบางสวน วนพรงน จะให

73

นกศกษาออกมาแสดงความคดเหนเก ยวกบความสมพนธ ระหวางประเทศและนโยบายตางประเทศ หากนกศกษามพนฐานแนนแลว วชา PS 709 นและวชา PS 714 กจะงายขน ซ งนกศกษาจะตองสามารถประยกตวชา PS 703 ไปจนถงวชา PS 714 เขาด วยก นได เน องจากอาจารยผ บรรยายม 2 ทาน ขอสอบจงม 2 ขอใหทำาทกขอ

สปดาหก อนสงกรานตอาจารยกล าวถ งนโยบายตางประเทศไทยทมตอมหาอำานาจ นกศกษาจะตองตอบคำาถามใหไดวา ในชวงเวลานน ทำาไมประเทศไทยจงตองดำาเนนนโยบายเชนนน มปจจยอะไรเปนตวกระตน เนองจากผลประโยชนแหงชาตเปนเปาหมายหลกในการดำาเนนนโยบายตางประเทศของไทย นกศกษากตองตอบใหไดวาปจจยภายในและปจจยภายนอกในชวงนนมอะไรบาง ผลประโยชนแหงชาตมอะไรบาง โดยเฉพาะความมนคงทเปนหวใจสำาคญของผลประโยชนแหงชาตของไทย

**เขาสเนอหาการบรรยาย**ประเทศไทยมทตงอยในแถบเอเชยตะวนออก สภาพทตงม

ผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศทมตอมหาอำานาจอยางมาก เพราะปจจยดานประเทศเพอนบาน ทงทเปนปฏกรยาและความสมพนธก บเพอนบานลวนมผลกระทบตอการก ำาหนดนโยบายทงสน เชน การมอาณาเขตตดกบพมาและการยดถอกฎของอาเซยนไดทำาใหไทยบาดหมางกบสหรฐฯ หรอการทไทยจะตดตอสมพนธกบจนกตองตดตอกบพมา เวยดนาม และลาวซงมอาณาเขตตดกบจนดวย และเนองจากไทยเปนสมาชกของ

74

อาเซยน การกำาหนดนโยบายตางประเทศตอมหาอำานาจกตองคำานงถงอาเซยนดวย การศกษานโยบายตางประเทศของไทยจะเร มศกษาตงแตย คสงครามเยนค อทศวรรษท 1950s, 1960s, 1970s, 1980s, 1990s และปค.ศ.2001-ปจจบน ชวงนนโยบายตางประเทศของไทยจะเปลยนแปลงอยางมาก (ทศวรรษคอรอบ 10 ป เช น ทศวรรษ 1970s หมายถ งค .ศ .1971-1979 ต นทศวรรษคอ ค.ศ.1971-1973 กลางทศวรรษคอ ค.ศ.1974-1975 ปลายทศวรรษคอ ค.ศ.1978-1979 ชวงค.ศ.1976-1977 จะอยระหวางกลางทศวรรษและปลายทศวรรษ)

ชวงทเกดสงครามเยน (Cold War) อยางรนแรงระหวางสหรฐอเมรกาซงอยคายประชาธปไตย และสหภาพโซเวยตซงอยคายคอมมวนสต นโยบายตางประเทศของไทยจะเอนไปทางสหรฐอเมรกา แตหลงจากทสหรฐฯถอนตวออกจากสงครามเวยดนามในปค.ศ.1973 นโยบายตางประเทศของไทยจงเปลยนไป

เมอจนเขามาพวพนกบการรกรานของเวยดนามทมตอกมพชา นโยบายตางประเทศของไทยกเอนมาทางจน ชวงสงครามอาวเปอรเซย นโยบายตางประเทศของไทยกเปลยนอกครงหนง เหนไดชดวาปจจยภายนอกมผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศของไทยมาก

สำาหรบปจจยภายใน เชน การเมอง ไทยถกปกครองโดยทหารตงแตสงครามเยนจนมาสนสดในปค.ศ.1991 นโยบายของไทยจะเนนความมนคงดานการทหารเปนหลก หลงจากทมการเลอกตงในระบอบประชาธปไตย นโยบายตางประเทศของไทย

75

กพยายามปลกตวเปนอสระจากมหาอำานาจ โดยเฉพาะสหรฐฯ แตไทยกไมไดทงความสมพนธทมตอสหรฐฯและจน

นโยบ�ยต�งประเทศของไทยทมตอมห�อำ�น�จ-ทศวรรษ 1950s – 1960s เปนยคสงครามเยน เกด

จากความขดแยงดานอดมการณทางการเมองของสองขวอำานาจคอ สหรฐฯเนนอดมการณประชาธปไตย สวนฝายตะวนออกซงมสหภาพโซเวยตเปนผน ำาไดเน นอดมการณคอมมวนสตและตองการขยายอทธพลของลทธคอมมวนสตไปทวโลก โดยเฉพาะในเอเชย นโยบายตางประเทศไทยในชวงนจะมความสมพนธกบสหรฐฯอยางเหนยวแนนดานความมนคงเปนหลก

ค.ศ.1945 สงครามเยนกำาลงรนแรง สหรฐฯและสหภาพโซเวยตตางกพยายามใชทกวถทางทจะเอาชนะซงกนและกนเพอแผขยายอดมการณของตนเอง สหรฐฯไดดำาเนนนโยบายสกดกนหรอปดลอม (Containment Policy) สหรฐฯจะใชทกวถทางทจะสกดกนไมใหคอมมวนสตมาขยายอทธพลในเขตอทธพล (ลาตนอเมรกา) และเขตผลประโยชนของตนเอง (เอเชย แอฟรกา)

ปค.ศ.1949 จนคอมมวนสตขนมามอำานาจในจนแผนดนใหญ จนขาวจงตองอพยพไปอยไตหวน ถอเปนจดเร มตนการเปลยนแปลงนโยบายตางประเทศไทยทมตอจน เพราะกลวภยคกคามคอมมวนสตจน ไทยจงรวมมอกบสหรฐฯเพอตอสก บคอมมวนสต ชวงน สหรฐฯเองกเกรงกลวภยคอมมวนสตจากทงสหภาพโซเวยตและจน

ปค.ศ.1950-1953 เกดสงครามเกาหล เกาหลเหนอไดขามเสนขนานท 38 รกรานเกาหลใต สหรฐฯจงนำาเรองเขาสคณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาต (สมาชกถาวรทมสทธวโตม

76

5 ประเทศคอ สหรฐฯ สหภาพโซเวยต จนไตหวน องกฤษ และฝรงเศส) เนองจากสหภาพโซเวยตเสนอใหเปลยนคณะมนตรฯจากจนไตหวนมาเปนจนแผนดนใหญ แตสหรฐฯไมเหนดวย สหภาพโซเวยตไมพอใจจง Walk Out ออกไป สหรฐฯจงถอโอกาสเสนอเร องทจะใชมาตรการรนแรงจดการกบเกาหลเหนอ คณะมนตรฯจงลงมตเหนชอบ สหรฐฯจงใชกองก ำาลงของสหประชาชาตเขาไปจดการกบเกาหลเหนอเพอใหออกไปจากเกาหลใต

ไทยไดสงทหารไปรวมรบเคยงบาเคยงไหลกบสหรฐฯถง 65,000 นาย สรางความประทบใจแกสหรฐฯเปนอยางมาก ไทยสญเสยทหารไปประมาณ 1,250 นาย หลงจากนน สหรฐฯกดงไทยเขาไปตอส ก บคอมมวนสต สงครามเกาหลส นสดลงในปค.ศ.1953 เพราะสตารลนผน ำาสหภาพโซเวยตทหนนหลงเกาหลเหนอเสยชวต เกาหลเหนอจงถอนทหารออกไป

ปค.ศ.1954 สหรฐฯมประธานาธบดชอไอเซนฮาวรและไดเกดทฤษฎโดมโนขน (Domino Theory) โดยอธบายวาหากเวยดนามเปนคอมมวนสต ประเทศใกลเคยงอยางลาว กมพชา ไทย มาเลเซย สงคโปร อนโดนเซย ฟลปปนส จนกระทวไปถงรฐแคลฟอรเนยของสหรฐฯกจะคอยๆ ลมเปนคอมมวนสตเหมอนการเลนเกมโดมโน ชนชนนำาของสหรฐฯและไทยตางกเช อในทฤษฎนวา หลงจากทเขมร ลาว และเวยดนามเปนคอมมวนสตแลว ตอไปกจะเปนไทย ซงไทยเปนจดหลกทจะทำาใหประเทศอนลมตามก นไปด วย สหรฐฯและไทยจงพยายามสก ดก น ไม ให คอมมวน สต ขยายต ว โดยลงนามสนธสญญามะน ลา ในปค.ศ.1954 (Manila Pact) (เปนสนธสญญาทกอตงสนธ

77

สญญาเอเชยตะวนออกเฉยงใต) โดยมออสเตรเลย ปากสถาน ไทย ฟลปปนส และสหรฐฯเขารวม สาระของสนธสญญาคอมการปองกนรวมกน หากประเทศสมาชกใดถกรกราน ประเทศสมาชกอนกจะรวมกนปองกนและจดการกบผรกรานนน

ไทยและสหรฐฯจงมความสมพนธกนอยางเปนทางการในฐานะสมพนธมตร (Alliance: การรวมอำานาจของรฐตงแต 2 รฐขนไป เพอผลประโยชนดานใดดานหนง) และเพอสรางความมนใจใหแกไทย สหรฐฯจงใหคำามนสญญาโดยมเอกสารรบรองวาจะปกปองภยคอมมวนสตใหไทย ปค.ศ.1962 ไทยและสหรฐฯจงไดรวมลงนามในแถลงการณถนด-รชต ระบวา สหรฐฯจะชวยเหลอไทยโดยไมจ ำาเปนตองขอฉนทามตจาก SEATO ปจจบน สหร ฐฯก ย งปกป อง ไทยเราตามสนธสญญามะน ลาและแถลงการณถนด-รชตอย (ปค.ศ.1977 องคการสนธสญญาเอเชยตะวนออกเฉยงใตไดยบตวเองลง แตมาตรา 4 (1) ยงคงบงค บ ใช มาจนถ งป จจ บ น ไทยและสหรฐฯจ งย งคง เป นสมพนธมตรกนอยจนถงปจจบน)

สงครามเวยดนามเกดขนระหวางปค.ศ.1964-1975 เกดจากสหรฐฯเช อ ในทฤษฎโดมโน โดยมองวาหากปล อยให เวยดนามเหนอยดเวยดนามใตสำาเรจ เวยดนามใตซงเปนโดมโนตวแรกกจะลมเปนคอมมวนสตไปดวย ในปค.ศ.1964 สหรฐฯจงหาทางจดการกบเวยดนามเหนอดวยการอางวา เรอรบของเวยดนามเหนอยงเรอรบของสหรฐฯในรศม 9 ไมล เหตการณนทำาใหเกดมตอาวตงเกยขน (ทองกง) แลวสงครามเวยดนามกเรมตนตงแตนนเปนตนมา

78

ชวงสงครามเวยดนาม ไทยไดสงทหารไปรวมรบกบสหรฐฯ เนองจากพวกเวยดนามเหนอตอสเพอมาตภมจงรวมมอกบพวกเวยดกงโดยใชวธรบแบบกองโจร ทหารอเมรกนและทหารไทยถกลอบสงหารเปนจำานวนมาก ทหารอเมรกนทรบเพออดมการณประชาธปไตยซงไมมตวตนจงพากนหนทพ รฐบาลเวยดนามใตกคอรปชน ในทสดปค.ศ.1973 สหรฐฯจงตดสนใจถอนกำาลงออกจากเวยดนาม ไทยกถอยออกมาตามสหรฐฯ

หลงถอนกำาลงออกจากเวยดนาม นโยบายตางประเทศของไทยกเปลยนไป เพราะสหรฐฯไมสนใจไทยอกตอไป เมอพงพาสหรฐฯ ไทยเราจงหนไปพงจนในฐานะผปกปองใหม

สรป ชวงตนทศวรรษไทยเราทำาตามสหรฐฯทกอยางในฐานะผอปถมภ เชน เปนทตงฐานทพใหสหรฐฯ ทหารอเมรกนจงเขามาอยในเมองไทยกวา 50,000 นาย ไทยเราจงมรายไดกบทหารเหลาน จะเหนวา สงครามเวยดนามและสงครามเกาหลเปนปจจยภายนอกทมบทบาทผลกดนใหไทยเขาไปมสมพนธเหนยวแนนกบสหรฐฯ สวนปจจยภายในคอไทยถกปกครองโดยระบอบทหาร เชน สมยจอมพลถนอม กตขจร ไทยเราจงมความสมพนธกบทหารอเมรกนโดยเนนความมนคงปลอดภยเปนหลก

-ทศวรรษ 1970s ตนทศวรรษ สหรฐฯถอนกำาลงทหารออกจากเวยดนามโดยประกาศใชนโยบาย Vietnamization ปค.ศ.1973 คอนบจากนไปสหรฐฯจะไมสงทหารไปรบทใดอก เพราะจะใหประเทศคอมมวนสตเหลานนปองกนตนเอง (Self-defense) สหรฐฯจะชวยเหลอบางสวนเทานน เชน สงอาวธไปให ชวงทไทยเปนพนธมตรทเหนยวแนนกบสหรฐฯ ไทยเราตอง

79

เปนศตรกบสหภาพโซเวยตและจน เมอสหรฐฯเปลยนนโยบาย ไทยเราจงตองเปลยนนโยบายใหมดวย

ปค.ศ.1972 สหรฐฯไดเปลยนนโยบายไปทอดไมตรกบจน โดยใชนโยบายเปดประตจน (Open Door Policy) ชวงนนจนเองกมปญหาจากการขาดเทคโนโลยจงตองเปดประตรบเอาเทคโนโลยจากตะวนตกเขามา เพราะหลงจากทสตารลนเสยชวต สหภาพโซเวยตและจนกบาดหมางกนอยางรนแรง

เหมาเจอตงไมพอใจสหภาพโซเวยตทไมชวยเหลอจนแดงรบกบจนขาวในปค.ศ.1949 เลย เพยงแตสนบสนนใหจนแดงและจนขาวจบมอกนตอตานญปนทบกรกเขามาเทานน แตเพราะสตารลนเปนหวหนาคอมมวนสตจงทำาอะไรไมได เมอสตารลนเสยชวตในปค.ศ.1953 ครสชอฟกข นมาเป นเลขาธการพรรคคอมมวน สต และประกาศนโยบายการอยร วมก นเพ อสนต (Peaceful Coexistence) คอสงคมนยมสามารถอยรวมกนอยางสนตกบทนนยมได ซงตรงขามกบนโยบายของสตารลนทบอกวาสงคมนยมและทนนยมอยรวมกนไมได จนจงมองวาเปนลทธแก ไมใชลทธคอมมวนสตอยางแทจรง ความบาดหมางระหวางทงสองประเทศจงทวความรนแรงขน สหภาพโซเวยตจงถอนพมพเขยวทสรางโรงงานและสงกอสรางตางๆ ในจนออกไป สรางความไมพอใจใหแกจนเปนอยางมาก เมอสหรฐฯใชนโยบาย Open Door Policy จนจงหนไปหาสหรฐฯและยโรปตะวนตกเพราะตองการเทคโนโลย

เมอสหรฐฯหนไปมสมพนธกบจน ไทยจงหนไปผกมตรกบจนและสหภาพโซเวยตดวย ปค.ศ.1975 ไทยกบจนกไดสถาปนาความสมพนธทางการทตระหวางกน ในปเดยวกน เวยดนามเหนอ

80

ตเวยดนามแตกไดสำาเรจแลวรวมเปนเวยดนามเดยว เวยดนามจงฮกเหมขยายอำานาจไปยงกมพชาและลาว สรางความตนตระหนกใหกลมชนชำาไทยอยางมากจนตองเปลยนแปลงนโยบายตางประเทศอกครง

ชวงนการเมองภายในประเทศของไทยเกดการเปลยนแปลง ในสมยรฐบาลม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช นกศกษาจากม.จฬาฯและม.ธรรมศาสตร ออกมาเดนขบวนขบไลทหารอเมรกนออกนอกประเทศ รวมทงฐานทพทอ ตะเภาและสถานเรดาดวย ในทสด รฐบาลไทยกเรยกรองใหสหรฐฯถอนทหารและสถานเรดาออกจากประเทศ ชวงนมการวพากษวจารณวา การถอนสถานเรดาของสหรฐฯมผลตอความมนคงของไทย เพราะไมสามารถสบไดวาพรรคคอมมวนสตในไทยและคอมมวนสตเวยดนามอยทไหนบาง

ปค.ศ.1975-1976 ไทยไดจงใชนโยบายรกษาระยะหางทเทาเทยมกน คอเขาหาขวอำานาจแตละขวเพอรกษาดลอำานาจ คอเขาหาทงสหรฐฯและจนในระยะหางทเท าเท ยมกน ท งด านการเมอง เศรษฐกจ และการทหาร เพ อใหมหาอ ำานาจถวงดลอำานาจกน นอกจากนแลว ไทยเรายงหาพนธมตรใหมเพมอก เชน ประเทศตางๆในเอเชยตะวนออกเฉยงใตหรออาเซยน เอเชยใต ประชาคมเศรษฐกจยโรป

ขวอำานาจ (Pole) หมายถงรฐ สถาบน หรอองคการระหวางประเทศ การทจะเปนขวอำานาจไดจะตอง (1) สามารถควบคมพฤตกรรมของผคนอนได (2) ควบคมผลลพธระหวางประเทศได คอทำาใหเกดความขดแยงหรอความรวมมอระหวางประเทศกได (3) ควบคมทรพยากรทงทสมผสไดและสมผสไมได ชวงขณะนน ขวอำานาจจะประกอบดวยสหรฐอเมรกา จน สหภาพโซเวยต

81

ป ค .ศ .1978 ไทยด ำา เน นนโยบายเป นพนธมตรทางยทธศาสตรกบจน (Strategic Ally) เพอตอสกบเวยดนามทก ำาลงบกกมพชาอย ป ค.ศ.1979 จนจงทำาสงครามสงสอนเวยดนามดวยการสงทหารเขาไปปราบและบบใหเวยดนามออกจากกมพชา แตจนกตองถอนทหารออกมาเพราะไมสามารถเอาชนะเวยดนามได สรางความวตกแกไทยเปนอยางมาก

จากการเปนห นสวนทางยทธศาสตรกบจน (Strategic Partnership: รวมมอกนเพอผลประโยชนรวมกน) ไทยและจนไดรวมมอกนตอสกบเวยดนามโดยสงเสรมเขมรสามฝายใหตอสกบเขมรเฮงสำารน จนจงถอโอกาสสงอาวธผานไทยไปใหเขมรแดงและกลายเปนผปกปองคมครองใหมของไทยไปโดยปรยาย ไทยจงเรยกรองใหจนยตการสนบสนนพรรคคอมมวนสตในไทย จนจงยตการสนบสนนพรรคคอมมวนสตในไทยตามขอเรยกรอง พรรคคอมมวนสตในไทยจงยตบทบาทลง

ปลายทศวรรษ 1970s ไทยไดจงเปดความสมพนธดานเศรษฐกจกบจน ผลจากทจนเปดรบเทคโนโลยจากตะวนตก นกลงทนไทยจงเขาไปลงทนในจนเปนจำานวนมาก เชน ซ.พ. คนไทยเองกตองปรบตวศกษาวฒนธรรมและภาษาจน ชวงนความสมพนธระหวางไทยกบจนไดเจรญจนถงขดสดมาจนถงปจจบน แตเนองจากรายไดจากการสงออกของไทย 25% ของ GDP มาจากสหรฐฯ ไทยเราจงไมสามารถทงความสมพนธของสหรฐฯไปได

สรป ชวงตนทศวรรษ 1970s เปนชวงผกผนของนโยบายตางประเทศของไทย ชวงกลางทศวรรษ นโยบายตางประเทศของไทยมาจากปจจยภายในและปจจยภายนอก ปจจยภายในคอ

82

เหตการณ 14 ตลาคม ค.ศ.1973 และค.ศ.1976 ไทยเราไดนำาประชาธปไตยมาใชก ำาหนดนโยบายตางประเทศ บวกกบลทธชาตนยม (ความจงรกภกดตอชาตและตอตานชาตอน) นกศกษาไทยจงตอตานทหารอเมรกน สหรฐฯจงตองถอนกำาลงออกไป แตผนำาของทงสองประเทศยงคงมความสมพนธกนอยางไมเปดเผย ทงน สหรฐฯและไทยยงตองสมพนธกนตามสนธสญญามะนลาและแถลงการณถนด-รชตมาจนถงปจจบน

-ทศวรรษ 1980s ไทยดำาเนนนโยบายรปแบบใหมทมตอมหาอำานาจคอ นโยบายรอบทศทางหรอนโยบายการทตรอบทศทาง (Omni Directional Policy) โ ด ย พ ย า ย า ม ร ก ษ า ค ว า มสมพนธกบทกประเทศ ทงทเปนมหาอำานาจ หรอประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต และเปลยนศตรมาเปนมตร เหนชดในรฐบาลชาตชาย ชณหะวณ ทใชนโยบายเปลยนสนามรบเปนตลาดการคา ผลของนโยบายการทตรอบทศทางทำาใหไทยกลายเปนประเทศทมจดยนเปนของตวเอง ใชความสมพนธทางการคาแทนการทหาร และเปนทยอมรบของประเทศตางๆ ในภมภาคมากขน

-คว�มสมพนธก บจน ปลายทศวรรษ 1980s ปญหาสำาคญทมผลกระทบตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศคอปญหาความมนคง โดยเฉพาะกรณทเวยดนามบกกมพชาซงเปนหอกขางแครของไทย ไทยจงกระชบความสมพนธก บจน จนท ำาสงครามสงสอนเวยดนามไมส ำาเรจ ไทยจงหนไปสรางความสมพนธกบสหภาพโซเวยตและเรยกรองใหสหภาพโซเวยตยตการสนบสนนเวยดนาม

จนใชประโยชนจากการทไทยพงพาจนดวยการสงอาวธใหเขมรแดงโดยใชเสนทางผานไทย ไทยจงถกนานาชาตประณาม

83

เปนอยางมาก ปค.ศ.1985 จนตดตงโทรศพทสาย Hot Line ระหวางผนำาจนกบผนำาไทย เผอไทยถกเวยดนามรกราน ผนำาไทยกจะไดตอสายไปหาผนำาจนไดทนท นอกจากน ไทยไดลงนามกบจนในความชวยเหลอดานการทหารคอ จนขายอาวธใหไทยในราคา 5-10% ของราคาจรง ใหเครดตนานถง 10 ป หรอใชสนคาเกษตรแลกกบอาวธกได แตอาวธของจนไมทนสมย ไมมอะไหล ไมมคมอการใชงาน ไมมคนซอมแซมให ซงคณภาพดอยกวาอาวธของสหรฐฯมาก

-คว�มสมพนธกบสหรฐอเมรก� ความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯเสอมลง เพราะเกดความขดแยงดานการคาระหวางกน สหรฐฯใชนโยบายปกปอง (Protectionism) เพอปกปองกลมอตสาหกรรมสนคาในประเทศและกดกนสนคาจากภายนอก ไทยกลาวหาวาสหรฐฯสกดกนสนคาจากไทยโดยใชมาตรการตงกำาแพงภาษเพอตอตานการอดหนนและการทมตลาด (Anti-dumping) หรอใชมาตรการอ นท งท ใชภาษ และไมใชภาษ (Tariff and Non Tariff Barrier) ไ ทย ไ มพ อ ใ จ ส ห ร ฐ ฯ เพราะรายไดจากการสงออกของไทยสวนใหญมาจากการสงสนคาออกไปยงสหรฐฯ แตไทยยงคงดำาเนนนโยบายดานความมนคงก บสหรฐฯต อไป โดยเฉพาะการซอมรบรวมเพ อสก ดก นคอมมวนสต ปค.ศ.1982 ไทยและสหรฐฯไดเปดการซอมรบภายใตรหสงเหาทอง (Cobra Gold: สาเหตทตงชอนเพราะไทยมงเหาเปนจำานวนมาก) เพอสรางแรงกดดนใหประเทศอนเหนวาสหรฐฯยงคงปกปองไทยอย

จากการทไทยมความสมพนธกบจนอยางแนนแฟนไดสรางความตนตระหนกใหกบสหรฐฯ เพราะเกรงวาตนเองจะสญเสย

84

อำานาจในภมภาคนใหกบจน สหรฐฯจงหนกลบมามความสมพนธกบไทยและการรวมซอมรบกชใหเหนวา สหรฐฯไมไดทอดทงไทย

ปค.ศ.1985 เวยดนามซอเคร องบนขบไลททนสมยจากสหภาพโซเวยต สรางความหวนวตกใหกบไทยเปนอยางมาก ไทยจงตองซอเครองบนขบไล F16 จากสหรฐอเมรกาเพอปอมปราม ในปเดยวกน สหรฐฯและไทยไดลงนามตงคลงอาวธสำารองในไทย ปค.ศ.2003 ไทยไดเปนพนธมตรนอกนาโตกบสหรฐฯ ไทยเราจ งสามารถ ใช อ าว ธจากคล งอาว ธส ำา รอง ใ นป ระ เ ทศ ได (ปค.ศ.1991 อรกบกคเวต สหรฐฯไดมาใชคลงอาวธสำารองในไทยและใชสนามบนอตะเภาเพอบนไปยงอรก)

ปค.ศ.1988 ไทยมความเจรญกาวหนาดานเศรษฐกจมากขนจากการดำาเนนนโยบายเปลยนสนามรบเปนตลาดการคาของนายกฯชาตชาย ชณหะวณ กอนทจะประกาศนโยบายน ปญหาของกมพชาลดลงเพราะเวยดนามถอนกำาลงออกไป การดำาเนนนโยบายของไทยดานการทหารกบสหรฐฯจงลดลง แลวหนไปดำาเนนนโยบายดานการคากบอนโดจนโดยใชนโยบายเปลยนสนามรบเปนสนามการคา สรางความเจรญรงเรองใหไทยและอนโดจนมาก

ไทยไดทำาขอตกลงทางการคาและเศรษฐกจกบเวยดนาม กมพชา พมา ลาว สรางความสมพนธใกลชดกบจนมากขน และทำาการคากบอาเซยน แตความสมพนธกบสหรฐฯยงเลวลง เพราะสหรฐฯกลาวหาวาไทยละเมดทรพยสนทางปญญา โดยขมขวาหากไทยไมแกปญหาหรอไมมกฎหมายปราบปรามการละเมดทรพยสนทางปญญากจะตด GSP ของไทย ไทยเราจงตองออก

85

กฎหมายและแกปญหาอยางจรงจง (แตกเกดขนเปนชวงๆ เทานน หากสหรฐฯไมกระตนกจะปลอยไป)

-คว�มสมพนธกบสหภ�พโซเวยต ปค.ศ.1985 นายมคาอล กอรบาชอฟ ผนำาสหภาพโซเวยตประกาศใชนโยบายเปเรสทรอยกา (ปรบเปลยนโครงสรางของประเทศทงหมด) และนโยบายกลาสนอส (เปดกวางใหมการแสดงความคดเหนและใหประชาชนมเสรภาพ) ยโรปตะวนออกจงตตวออกจากสหภาพโซเวยต บางประเทศได จด ใหมการเล อกต งตามระบอบประชาธปไตย ปค.ศ.1989 สงครามเยนเรมยตลงและยตอยางเปนทางการในปค.ศ.1991 เมอสหภาพโซเวยตลมสลาย

สหภาพโซเวยตลดบทบาทในการหนนหลงเวยดนามในการยดครองกมพชาและลาว สงผลกระทบตอนโยบายตางประเทศของไทยคอ ป ค .ศ.1987 ไทยไดสรางสมพนธภาพใหมก บสหภาพโซเวยต และวางตวเปนกลางระหวางสหภาพโซเวยตและจน ในปเดยวกน นายสทธ เศวตศลา ร.ม.ต.ตางประเทศไดเดนทางไปเยอนสหภาพโซเวยต และเรยกรองใหมคาอล กอรบาชอฟ ชวยกดด นเวยดนามใหออกจากก มพชา ในป ค .ศ .1989 เวยดนามจงถอนทหารออกจากกมพชา ไทยจงเปนอสระจากความกลวภยคกคามของคอมมวนสต

ในปค.ศ.1987 ไทยไดลงนามพธสารโปรตคอลเพอจดตงคณะกรรมการทางการคาระหวางไทยกบสหภาพโซเวยต ชวงนไทยดำาเนนนโยบายสนลลม/ไผลลม เมอประเทศใดมาแรง ไทยกจะเอนไปทางนน เชน สงครามเยน ไทยเอนไปทางสหรฐฯ พอจนผงาดขนมา ไทยกเอนมาทางจน ประเทศตางๆ จงมองวาไทยเปนประเทศทเอาตวรอดเกงและสามารถปะทะแรงของมหาอำานาจได

86

(สมยรชกาลท 5 ไทยไดยอมเสยดนแดนสวนนอยเพอรกษาสวนใหญ ทำาใหประเทศรอดพนจากการเปนอาณานคมของมหาอำานาจ ถอเปนรปแบบของนโยบายไผลลมเชนกน)

-คว�มสมพนธกบอ�เซยน ชวงทสหรฐฯถอนกำาลงทหารออกจากสงครามเวยดนาม ไทยได หนมาเน นภมภาคน ยม (Regionalism: ความผกพนกนระหวางประเทศในภมภาคเดยวกน โดยมสงทยดเหนยวกน เชน เชอชาต ศาสนา หรอภมหลงประวตศาสตรเหมอนกน) แตภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมความแตกตางกนมาก ไทยจงพยายามทำาใหประเทศตางๆ ในภมภาคนคลอยตามไทยคอการผนกกำาลงกนเปนอาเซยน ทำาใหประเทศตางๆ มอำานาจในการตอรอง ถวงดลมหาอำานาจ หรอบรรเทาแรงกดดนจากภายนอก

พลเอกชาตชาย ชณหะวณ กลาววา ถงเวลาแลวทไทยจะเปนชาตอสระและสามารถดำาเนนนโยบายโดยไมพงมหาอำานาจ ขณะเดยวกนกตองดทศทางลม ไทยเปนประเทศเลกจงไมสามารถตอตานทศทางลม ดงนนจงควรใชทศทางลมเปนประโยชนในการเดนไปสเปาหมาย คอรวาแรงกดดน/แรงปะทะของมหาอำานาจ และรวาแตละประเทศเปนอยางไร ชวงรฐบาลชาตชาย ปจจยภายในและปจจยภายนอกเกดการเปลยนแปลงคอ สหภาพโซเวยตประกาศใชนโยบายเปเรสทรอยกาและกลาสนอส สวนการเมองภายในกเร มเปลยนจากการปกครองโดยทหารไปสการปกครองแบบประชาธปไตยในระบบรฐสภา

ชวงนไดเกดเศรษฐกจการเมองแบบใหมในภมภาคคอโลกาภวตน (Globalization) ทวโลกเปรยบเสมอนหมบานโลก (Global Village) แตละประเทศไมสามารถอยไดอยางโดด

87

เดยวจงตองพงพาอาศย/ชวยเหลอกน โดยการจดตงกลมภมภาคอาเซยน การทำาขอตกลงกบภมภาคอน เนนสทธมนษยชน (Human Rights) และเศรษฐกจการตลาด (Liberal) สงผลทำาใหนโยบายตางประเทศของไทยเปลยนแปลงคอ เนนการเตบโตนำาโดยการสงออกสนคาอตสาหกรรม (Export-led-Growth) เพอพฒนาประเทศตามคำาแนะนำาของ World Bank เพราะรายไดของไทยกวา 60% ของ GDP มาจากการสงออก

การเจรญเตบโตนำาโดยการสงออกสนคาอตสาหกรรม (Export-led-Growth) เป นแนวคดของญปน ซ งญป นได ถายทอดไปยงเกาหลใต สงคโปร ไตหวน และฮองกง สงผลใหทง 4 เจรญรงเรองทางเศรษฐกจและกลายเปนประเทศอตสาหกรรมใหม (NICs) หรอ 4 เสอ ธนาคารโลกจงนำามาบงคบไทยเพราะตองการใหไทยพฒนา แตไทยกลบนำาสนคาเกษตรกรรมสงออกพรอมกบสนคาอตสาหกรรม ปลายทศวรรษ 1980s GDP ของไทยเตบโตถง 10% ธนาคารโลกจงใหไทยเปนรปแบบของ Export-led-Growth โดยการสงออกสนคาเกษตรกรรมและอตสาหกรรม พรอมกบทำานายวาปลายทศวรรษ 1990s ไทยจะเปนเสอตวทหา แตปค.ศ.1997 ไทยกเกดวกฤตการณการเงน นโยบายตางประเทศของไทยจงเปลยนแปลงอกครง

-คว�มสมพนธกบญปน ในทศวรรษน ญปนไดเขามาลงทนในไทยมหาศาล นานาประเทศไดวจารณวาญปนเขามากอบโกยผลประโยชนจากไทย ปค.ศ.1984 ไทยขาดดลการคาใหญปนถง 62% นกศกษาไทยจงรวมตวกนเดนขบวนตอตานสนคาของญปนและสนบสนนใหคนไทยหนไปใชสนคาไทยแทน การเดนขบวนของนกศกษาสงผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศ

88

ของไทย เนองจากการเดนขบวนตอตานไมชวยลดการขาดดลการคา รฐบาลจงกดดนใหญปนเปดตลาดสนคาไทยมากขนและใหญปนถายทอดเทคโนโลยใหประเทศไทย สงผลใหเศรษฐกจของไทยเตบโตมหาศาล

ปค.ศ.1988 ผลจากความรวมมอระหวางผนำาไทยและผนำาญปน การขาดดลการคาของไทยจงลดลง 30% ปลายทศวรรษ ญปนกยายฐานการผลตมายงไทย จนปจจบนญปนเปนผมาลงทนในไทยเปนอนดบหนง ไทยจงถกประณามวาเปนอาณานคมแบบใหมของญปน (Neo-Colonialism) ลกษณะสำาคญของอาณานคมแบบใหมคอ

1.ใชการลงทนจากตางประเทศ บรรษทขามชาตเหลานจะกดดนรฐบาลของประเทศทตนมาลงทนปฏบตตาม หากไมสำาเรจกจะไปกดดนประเทศแมใหมากดดนแทน อำานาจอธปไตยดานเศรษฐกจของประเทศนนจงสญเสยไป เชน โลตสกดดนใหรฐบาลองกฤษใหมากดดนรฐบาลไทยใหอนญาตใหโลตสเปดสาขาในเมองได

2.การใหความชวยเหลอ ประเทศทรบความชวยเหลอมาก โอกาสทตองทำาตามประเทศทใหความชวยเหลอกจะมมาก

สรป ทศวรรษ 1980s ไทยไดเปลยนนโยบายตางประเทศหลายดาน เชน นโยบายรอบทศทาง นโยบายลตามลม ภมภาคนยม นโยบายเปลยนสนามรบเปนตลาดการคา นโยบายน ำาเศรษฐกจนำาการทหารหรอความมนคง ชวงน ไทยไดพยายามหลดพนจากอทธพลของสหรฐฯ

สหรฐฯไดดำาเนนนโยบายเปนจาวโลกในทศวรรษ 1950s-1960s ไทยไดตกอยภายใตความเปนจาวโลกของสหรฐฯ เปรยบ

89

เสมอนลกนอง ทศวรรษ 1970s ไทยจงพยายามหลดพนจากสหรฐฯแลวหนไปซบอกจนในฐานะหนสวนดานเศรษฐกจและทางทหาร เพอสรางความเทาเทยมกนของทงสองฝาย ทศวรรษ 1980s สหรฐฯหวนกลบมาอกครงเพราะกลววาจนจะมอทธพลเหนอไทยมากเกนไป จนตองสญเสยไทยใหแกจน สหรฐฯกจะหมดอทธพลในเอเชยลง เนองจากไทยเปนสะพานเชอมไปสประเทศอน ไทยเองกทงสหรฐฯไมไดจงตองใชนโยบายรกษาระยะหางระหวางสหรฐฯและจน แตกไมส ำาเรจมากเพราะไทยตองพงสหรฐฯดานเศรษฐกจ การซออาวธ และจนกไมสามารถปกปองไทยไดมากเทาสหรฐฯ

ทศวรรษ 1980s นโยบายตางประเทศของไทยจำาเปนตองไดรบความรวมมอจากทงภาครฐและภาคเอกชน เพอทำาใหไทยเจรญกาวหนาดานเศรษฐกจ ซงนโยบายรอบทศทางและนโยบายลตามลมไดใชมาจนถงปจจบน เพยงแตเปลยนโฉมหนาเทานน

**************คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ดร.เบญจม�ส จน�พนธ วนท 19 เมษ�ยน พ.ศ.

2551 ชวงเช�

(ชวงตนชวโมง คาดวาอาจารยไดเกร นไปบางบางสวนแลว แตไมไดอดเทปใหนะคะ) นายมคาอล กอรบาชอฟ ผนำาสหภาพโซเวยตไดนำานโยบายเปเรสทรอยกาและกลาสนอสมาใช สงผลทำาใหสหภาพโซเวยตลมสลาย รฐตางๆ จงแยกตวออกเปนรฐอสระไมขนกบรฐบาลกลางทกรงมอสโควอกตอไป โดยนายบอรส

90

เยลซน ผนำารสเซยไดรวมมอกบสาธารณรฐคาซคสถานและเปรารสจดตง CIA (เครอจกรภพรฐเอกราช) และวนท 25 ธนวาคม ค.ศ.1991 นายมคาอล กอรบาชอฟกประกาศยกเลกสหภาพ

จากการสนสดของสงครามเยน ไดสงผลกระทบตอนโยบายตางประเทศของไทย เพราะสหรฐฯไมเหนความสำาคญของไทยในการเปนยทธศาสตรในเอเชยตะวนออกเฉยงใตอกตอไป สงผลทำาใหนโยบายไทยในทศวรรษ 1990s เปลยนแปลง

นโยบ�ยต�งประเทศของไทยกบมห�อำ�น�จ (ตอ)-ทศวรรษ 1990s สหรฐฯละทงไทย ไมสนใจวาไทยจะ

เดอดรอนอยางไร ชวงทไทยเกดวกฤตเศรษฐกจในปค.ศ.1997 สหรฐฯกไมไดเขามาชวยเหลอในชวงแรก และไทยกหนไปสรางความสมพนธทแนบแนนกบจนอกครงหนง

-สมยรฐบ�ลชวน หลกภย 1 ปค.ศ.1992 ไทยเปลยนจากการปกครองโดยทหารมาเปนการปกครองโดยพลเรอน ทำาใหนโยบายตางประเทศของไทยเปลยนแปลงอยางมากในชวงนสหภาพโซเวยตลมสลาย ขวอำานาจในโลกจงเปลยนจากสองขวอำานาจมาเปนขวอำานาจเดยวคอสหรฐอเมรกา สหรฐฯจงกลายเปนเอกอภมหาอำานาจ แตหลงจากนนหลายประเทศกขยบขนมามบทบาทมากขนจนปรากฏเปนหลายขวอำานาจ (Multipolar System) ไทยจงดำาเนนนโยบายเปนพนธมตรทางยทธศาสตรรวมกบขวอำานาจใหมเหลานน เพอนำามาถวงดลกบสหรฐอเมรกา

ชวงน สหรฐฯเปลยนประธานาธบดจากพรรครพบลกนโดยนายจอรจ บช (ผพอ) มาเปนพรรคเดโมแครตโดยนายนายบล คลนตน การเมองภายในทำาใหนโยบายตางประเทศของสหรฐฯเปลยนแปลง คอเนนการขยายตวของประชาธปไตย ประกอบกบ

91

พรรคประชาธปตยของไทยกไดเปนรฐบาลโดยนายชวน หลกภย ประกอบกบปค.ศ.1993 ไทยไดเขาเปนสมาชกของ NAM (กลมผไมฝกใฝฝายใด) ไทยจงดำาเนนนโยบายเนนความเปนกลาง ไมฝกใฝฝายใดทมความขดแยงตอกน และกรณเผดจการทหารของพมา ประเทศไทยยนกรานทจะไมเขาไปแทรกแซงกจการภายในของพมาตามนโยบายของอาเซยน ไทยจงดำาเนนนโยบายทขดแยงกบสหรฐฯ ปจจยเหลานทำาใหไทยหนไปเนนความสมพนธกบจนมากยงขน

ป ค.ศ.1991 ไทยมความสมพนธทางทหารกบสหรฐฯ เพราะไทยปกครองโดยรฐบาลทหาร (พล.อ.สจนดา คราประยร ทำาการปฏวต) ชวงทเกดสงครามอาวเปอรเซย ไทยไดอนญาตใหสหรฐฯขนเครองบนและอาวธจากไทยไปทำาสงครามกบอรก และยงเปนแหลงเตมนำามนเชอเพลงใหเรอรบอเมรกนดวยทฐานทพอตะเภาและทาเรอสตหบ เทากบวาไทยสนบสนนสหรฐฯแมไมไดสงทหารไปรบกตาม

ปค.ศ.1992 พล.อ.สจนดา ตองการเปนนายกรฐมนตร เสยเอง นกศกษาและกลมพลงธรรมนำากำาลงประชาชนออกมาตอตาน โดยอางวานายกรฐมนตรตองมาจากการเลอกตง ตรงกบความตองการของสหรฐฯทตองการใหไทยเปนประชาธปไตย และฝายบรหารตองมาจากการเลอกตงเทานน ผลการปราบปรามประชาชนและนกศกษาอยางรนแรง สหรฐฯจงไมพอใจรฐบาลทหารไทยและหยดการซอมรบ Cobra Gold แตหลงจากทไทยมการเลอกตงและพรรคประชาธปตยไดเปนรฐบาล นายชวน หลกภย ไดเปนนายกรฐมนตร สหรฐฯกปฏบตการซอมรบกบไทยอกครง

92

นายกฯชวน และนายบล คลนตน มความสมพนธกนสวนตวเพราะตางกเนนเร องประชาธปไตย ความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯกเปนไปดวยดในชวงแรก ทงสองประเทศไดรวมกนลงนามวาดวยการขนสง (Logistic) โดยเฉพาะการขนสงดานการทหาร ไทยจงกลายเปนแหลงอำานวยความสะดวกใหกองทพอเมรกนทงฐานทพอากาศและทาเรอ

เนองจากไทยประกาศวาจะเปนกลาง แตทางปฏบต ไทยไมไดเปนอสระอยางแทจรง ยงคงมความสมพนธแนบแนนดานการทหารอย แตปค.ศ.1994 ไทยกขดแยงกบสหรฐฯ เพราะกองทพเรออเมรกนตองการเขามาจอดเรอเตมเสบยงและนำาทอาวไทย ไทยเกรงใจจนเพราะตองการสรางความสมพนธอนแนบแนนกบจนทงการทหารและดานเศรษฐกจ จงปฏเสธขอเรยกรองนน สหรฐฯจงโกรธแคนวาไทยไมไดเปนมตรทแทจรง ประกอบกบสหรฐฯโจมตวาไทยละเมดสทธบตร โดยเฉพาะสทธบตรยา ไทยจงหนไปสรางความสมพนธก บจน อนเดย รสเซย และสมาชกอาเซยน โดยเนนภมภาคนยมมากกวาเขาขางสหรฐฯ

รฐบาลชวน ไดด ำาเนนนโยบายการเขาไปเกยวพนอยางสรางสรรค (Constructive Engagement) ใชเฉพาะกรณพมา คอเขาไปเกยวพนกบพมาโดยคำานงถงนโยบายของอาเซยน แตจะใชวธปรองดอง เจรจา และไกลเกลยกรณพพาทระหวางฝายรฐบาลและฝายทเรยกรองประชาธปไตย เพอใหพมาคอยๆ เปลยนเปนประชาธปไตย สหรฐฯจงไมพอใจทไทยไมยอมกดดนและแซงชนพมา นอกจากน ไทยยงเขาไปสนบสนนรฐบาลเขมรแดงของกมพชา (ชวงฆาลางเผาพนธ) ยงสรางความบาดหมาง

93

ระหวางสหรฐฯและไทยมากขน ชวงน ความสมพนธระหวางไทยและสหรฐฯอยในขดตำาสด โดยเฉพาะในสมยรฐบาลชวลต

-สมยรฐบ�ลชวลต ยงใจยทธ ปค.ศ.1997 ไทยประสบวกฤตการณทางการเงน แตสหรฐฯไมเขามาชวยเหลอไทยเลย จนไทยตองวงเขาไปขอความชวยเหลอจนและญปน และตองกเงนจาก IMF นโยบายตางประเทศของไทยจงเอนไปทางจนและญปน ขณะเดยวกนกโกรธแคนสหรฐฯมาก (แตปค.ศ.1998 ไทยหนไปสรางความสมพนธทดกบสหรฐฯอกครง เพราะตองการใหสหรฐฯชวยเหลอวกฤตการณการเงนของไทย)

ปค.ศ.1996 ไทยไดรบความชวยเหลอจากจนดานการทหารเปนเงน 3,000 เหรยญ ไทยจงหนไปซ ออาวธจากจน รฐบาลชวลตไดสานตอนโยบายการเกยวพนเชงสรางสรรคของรฐบาลชวน และมความสมพนธทด กบรฐบาลทหารของพมา เนองจากเปนทหารเหมอนกน ผนำาของทงสองประเทศจงเขาอกเขาใจกน

ปค.ศ.1997 สหรฐฯแคนไทยทไมแซงชนพมาเพอกดดนรฐบาลทหารพมาใหเปลยนมาเปนประชาธปไตยและปลอยตวนางอองซาน ซจ แตไทยทไดรบอทธพลจากจนกลบสนบสนนใหอาเซยนรบพมาเขามาเปนสมาชก โดยไทยหวงวาจะสามารถชกจงใหรฐบาลทหารพมาหนมาใชวธการเลอกตงไดเรวขน สรางความไมพอใจใหสหรฐฯและสหภาพยโรปเปนอยางมาก

สมยรฐบาลชวนไดดำาเนนนโยบายเปดเสรดานการเงน นกลงทนตางชาตจงเขามาลงทนในไทยเปนอยางมากและใหธนาคารไทยก เ ง น ธนาคารจ งน ำา เง น ให บร ษ ทต างๆ ก ไ ปลงทนอสงหารมทรพย เนองจากราคาอสงหารมทรพยและหนสงเกน

94

ความเปนจรงและอปสงคมากกวาอปทาน (คนซอนอยกวา) ไทยจงเกดเศรษฐกจฟองสบ พอฟองสบแตก ลกหนจงไมมเงนไปคนธนาคาร บรษทหลายแหงลมละลาย ธนาคารทไปกเงนจากตางชาตมากลมไปดวย นกลงทนตางชาตจงถอนทนออก ถอเปนบทเรยนของไทยทเปดเสรเรวเกนไปโดยไมมกฎหมายหรอมาตรการรองรบ ผลคอเศรษฐกจฟองสบแตก ปจจบนเศรษฐกจไทยเกดฟองสบอกคร ง เพราะราคาอสงหารมทรพยสงเกนความจรง สนคาราคาแพง คาครองชพสงขน หากรฐบาลไมรบแกไข ไทยกจะกลบไปมปญหาเหมอนเดม

วนท 1 กรกฎาคม ค .ศ .1997 ไทยเก ดวกฤต การณทางการเงน (Financial Crisis) เงนทนไหลออก ธนาคารไมสามารถควบคมเงนเฟอได คาเงนดอลลารจาก 25 บาท/ดอลลาร เปน 33 บาท/ดอลลาร และขนไปเรอยๆ จนถง 55 บาท/ดอลลาร ไทยวงเขาหาสหรฐฯเพอขอความชวยเหลอ แตสหรฐฯไมสนใจไทยเปนเวลา 6 เดอน จนกระทงวกฤตการณทางการเงนของไทยกลายเปนโรคตมยำากง ไดระบาดไปทวเอเชยตะวนออกเฉยงใต ลามไปถงเกาหลใตและญปน แตสงคโปร มาเลเซย และญปนรบมอได (มาเลเซยไมยอมกเงน IMF แตไปกเงนจากสงคโปร และไดเงนบางสวนจากบอนคาสโนในประเทศ ทำาใหประเทศพนวกฤตการณน) ไทยจำาเปนตองกเงนจาก IMF ซ ง IMF ถกควบคมโดยกลม G7 เงอนไขทไทยตองทำาตามคอเปดเสรดานการลงทนจากตางประเทศ สรางความแคนเคองใหไทยเปนอยางมาก โดยเฉพาะคนไทยทเกลยดชงสหรฐฯอยางรนแรง โดยเฉพาะรฐบาลชวน 2 ทเขามากวกฤต

95

-สมยรฐบ�ลชวน หลกภย 2 เนองจากสหรฐฯไมเขามาชวยเหลอไทย ไทยจงหนไปขอความชวยเหลอจากจนและไดรบความชวยเหลออยางมากโดยใหไทยกเงนผาน IMF ญปนกไดชวยเหลอไทยดวยการอนมตเงนกผาน IMF เปนเงน 4,000 ลานเหรยญ แต IMF กตงเงอนไขใหไทยตดงบประมาณในการศกษาและตดรายจายของรฐบาล พรอมกบใหไทยออกกฎหมาย 11 ฉบบ ไทยจงรอดชวตมาดวยความขมขน

นอกจากน จนยงไดชวยเหลอไทยดวยการไมข นคาเงนหยวน ทำาใหการคาขายและการลงทนของไทยในจนไดประโยชนมากขน ไทยจงประทบใจจนเปนอยางมากและมองวาจนเปนมตรแทในยามยากของไทย (ไทยไมไดมองญปนทงๆทญปนใหความชวยเหลอมากกวา แตไทยมองวาความชวยเหลอจากจนเรงด วนกว า ) ป ค .ศ .1999 ไทยและจน ได ร วมก นลงนามในแถลงการณแผนการปฏบตการในศตวรรษท 21 โดยวางรปแบบดานการคา การลงทน เทคโนโลย การศกษา การคลง ความมนคง การทองเทยว เพอสรางความสมพนธระหวางไทย-จนในอนาคต

ชวงค.ศ.1999 จนสมครเปนสมาชก WTO กอนไดรบการยอมรบสมาชกทงหมดตองใหความเหนชอบกอน ไทยจงถอโอกาสเรยกรองใหจนลดภาษใหสนคาไทยจำานวน 136 รายการและเปลยนระบบโควตาสนคาขาวและนำาตาลมาเปนระบบภาษเพอแลกเปลยนทจะใหไทยเหนชอบดวย

หลงจากทสหรฐฯไมไดสนใจไทยเปนเวลา 6 เดอน สหรฐฯจงเขามาชวยเหลอไทยโดยใหเงนกผาน IMF เอกอครราชทตอเมรกนกลาววา ชวงทสหรฐฯไมชวยเหลอไทยเพราะไมคดวา

96

วกฤตการณทางการเงนของไทยจะสงผลกระทบตอประเทศอน แตพอมนระบาดไปยงลาตนอเมรกาซงอยในเขตอทธพลของสหรฐฯ สหรฐฯจงตองหนมาชวยเหลอไทย (ชวงทไทยสงนายศภชย พาณชภกด ไปสมครเปนผอำานวยการทวไปของ WTO ไทยไมไดรบการสนบสนนจากสหรฐฯ แตไดรบการสนบสนนจากสหภาพยโรปและญปน ยงสรางความแคนเคองใหไทยเปนอยางมาก จากการตอรองกบสหรฐฯ แตในทสดกตกลงกนวาใหผแทนไทยดำารงตำาแหนง 2 ป จากนนก ใหผ แทนนวซแลนดด ำารงตำาแหนงอก 2 ป)

จากทสหรฐฯอนมต ให IMF ปลอยเงนก แก ไทย ความสมพนธระหวางไทยและสหรฐฯจงคอยๆดขน ชวงทรฐบาลชวนผดหวงทสหรฐฯไมชวยเหลอไทย ไทยจงไมใหสหรฐฯมาใชฐานทพอากาศทอตะเภาและฐานทพเรอทสตหบ แตชวงหลงไทยตองยอมรบความชวยเหลอจากสหรฐฯอยางหลกเลยงไมได

เนองจากไทยไมมเงนจายคาเครองบน F18 ทสงซอไปแลว นายบล คลนตน จงแสดงนำาใจดวยการไปเจรจากบบรษททขายเครองบนใหไทยเพอยกเลกการสงซอ ไทยจงมองสหรฐฯในทางทดขน แตทงสองประเทศกยงบาดหมางกนอยตอไปในเร องพมา จากแรงกดดนของสหรฐฯ ไทยจงตองเปลยนนโยบายทมตอพมาในปค.ศ.1998 โดยรฐมนตรตางประเทศสรนทร พศสวรรณ ประกาสใชนโยบายการผกพนอยางยดหยน คอในฐานะเพอนบาน ไทยมสทธทจะเขาไปแทรกแซงได ไทยจงถกวาดำาเนนนโยบายทเปลยนไปเปลยนมา แตแมจะประกาศออกไป ไทยกไมไดกดดนพมามากนก เพราะไทยไดผลประโยชนจากพมาทงการลงทนในประเทศพมา การซอแกสและปาไมจากพมา

97

สรป ทศวรรษ 1990s ความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯเปลยนโฉมหนาจากผไดรบอปถมภและผใหการอปถมภ มาเปนหนสวนทางยทธศาสตรคอ ไทยมจดยนของตนเอง จะรวมมอกนเมอมผลประโยชนรวมกน ไมใชลกนองหรอลกพอกตอไปแลว ไทยและสหรฐฯยงไดเปนหนสวนทางเศรษฐกจตอกน เนนการลงทนและการคา

จากการทไทยเปดตวเองไปสเศรษฐกจโลกโดยไมมความพรอมดานกฎหมาย ความรความเชยวชาญของประชาชน และมาตรการตางๆ ทำาใหเปนจดออนของไทยจนเกดวกฤตการณทางการเงน ไทยจงตองการความชวยเหลอจากตางประเทศ โดยเฉพาะกบจน

- ความสมพนธกบจน ชวงนไทยมความสมพนธกบจนใกลชดขนทงการเมอง เศรษฐกจ และทหาร เพอใหจนมาทดแทนสหรฐฯททงไทยไปชวงสงครามเยน ขณะเดยวกน ไทยไดดำาเนนนโยบายการทตรอบทศทาง โดยเขาไปสมพนธกบสหรฐฯ จน ญปน รสเซย สหภาพยโรป อาเซยน และอนเดย เพอใหไทยอยรอดได สาเหตทไทยตองกระชบความสมพนธกบจน ไดแก

1.จนเปนประเทศแรกทใหความชวยเหลอแกไทยจ ำานวน 1,000 ลานเหรยญผาน IMF และจนไมลดคาเงนหยวนตามทใหสญญากบไทย ชวยใหไทยอยรอดขนมาไดเพราะไทยทำาการคากบจนและไปลงทนในจนเปนจำานวนมาก

2.ไทยกบจนไมมพรมแดนตดตอกนจงไมมกรณพพาทเรองดนแดนตอกน ประกอบกบคนไทยเชอสายจนชวยทำาใหความสมพนธระหวางไทยกบจนกระชบมากยงขน

98

3.มการแลกเปลยนการเยยมเยอนกนทกระดบทงระดบผนำา ประชาชน ทสำาคญคอความสมพนธระหวางราชวงศกบผนำาของจน เชน เจาฟาหญงสรนทรทรงเสดจเยอนจนหลายคร ง ทรงกระชบความสมพนธกบจนทงดานวฒนธรรม ภาษา และการศกษา สงผลทำาใหทงสองประเทศกระชบความสมพนธกนมากยงขน สหรฐฯจงมองวาความสมพนธของสองประเทศเหนยวแนนขนเปนเพราะผลงานของราชวงศ

3.เนองจากจนเจรญเตบโตทางเศรษฐกจมหาศาลและมตลาดขนาดใหญทสามารถรองรบสนคาจากไทยไดจ ำานวนมาก เชน กลมซ.พ. ไดเขาไปลงทนอยางมหาศาลในจน

4.ไทยมองวาจนเปนพนธมตรทางยทธศาสตรทส ำาคญทจะทำาใหไทยเขาไปมบทบาทในเวทโลก ไทยเราจงดงจนเขามาอยในเครอขายความรวมมอแบบพหภาค เชน อาเซยนเชญจนมาประชมระดบรฐมนตรหลงการประชมของอาเซยน จากนนกดงจนเขามารวมใน อาเซยน+3 (อาเซยนผดหวงทสหรฐฯไมเขามาชวยเหลอชวงวกฤตเศรษฐกจ จงหนมารวมมอกนในระดบภมภาคเพอแกไขปญหารวมกน) เดอนเมษายน ค.ศ.1999 นายสขมพนธ ร.ม.ช. กระทรวงตางประเทศไดกระตนใหจนแสดงบทบาทเชงรกมากขน เพอใหทวโลกตระหนกถงความมนคงในภมภาคนตอไป จนเองกตอบรบอยางดโดยมองวาไทยจะชวยเชอมใหจนเขาสอาเซยนได ความสมพนธระหวางไทยจนจงเปลยนจากกงพนธมตรมาเปนพนธมตรเตมตว เหนไดชดจากทไทยปฏเสธการจอดเรอทอาวไทยของสหรฐฯ

การทำาตวเปนกลางของไทยไดสรางความไมพอใจใหทงจนและสหรฐฯ เพราะมองวาไทยเลนเกมลตามลมและใชการทตรอบ

99

ทศทางเพอเอาตวรอด คออยากเปนมตรกบสหรฐฯและจน แตกไมไดเปนมตรแทในยามยาก

5.ไทยมองวาจนจะชวยแกปญหาการคาขายเสพตดและชนกลมนอยตามชายแดนไทย-พมา วนท 9 ตลาคม ค.ศ.2000 จนกบไทยไดลงนามในบนทกความเขาใจทวภาคเพอปราบปรามยาเสพตด (จนมอทธพลตอพมามาก)

ผลกระทบของอทธพลจนในอนโดจน จนมอทธพลตอลาวและกมพชา ชวงทเวยดนามบกกมพชา

จนไดเขามามบทบาทเปนอยางมาก และชวงนไทยไดลดบทบาทลงในประเทศทงสอง โดยเฉพาะลาวทมองวาไทยไมจรงใจและไมชวยเหลอลาวอยางแทจรง เพยงแตเขาไปกอบโกยผลประโยชนจากลาวเทานน

กรณกมพชา ไทยลงทนในกมพชามากแตไทยกปฏบตตอชาวกมพชาเหมอนทสหรฐฯปฏบตตอไทย รฐบาลและประชาชนชาวกมพชาจงไมพอใจและเกลยดชงคนไทย จงพยายามสกดกนอำานาจของไทยและกำาจดอำานาจของไทยออกไปหลงจากทจนเขามามอำานาจ รฐบาลกมพชาไดวางแผนสรางความเกลยดชงใหคนกมพชาทมตอไทย โดยปลอยขาววากบ-สวนนท คงยง พดวาเขาพระวหารเปนของไทย ถอเปนการปลกระดมความเปนชาตนยมในกมพชา

เนองจากชาวกมพชานยมละครไทยและชอบนางเอกสวนนท คงยงมาก ในบานจะตดรปของสวนนทแทนทจะตดรปกษตรยของตนเอง รฐบาลกมพชาจงตองการลบภาพนออกไป ประกอบกบสวนนทไปโฆษณามสทนในกมพชา ชาวกมพชาจงแหไปซอสนคาเปนจำานวนมาก เพอลบลางอำานาจทางเศรษฐกจของไทย

100

รฐบาลจงปลอยขาวนออกมา ไดสรางความโกรธแคนแกชาวกมพชาเปนอยางมาก ชาวกมพชาจงออกมาตอตานกบ-สวนนทจนลามไปตอตานรฐบาลไทย และในทสดกเผาสถานทตไทย นกลงทนของไทยจงไมกลาเขาไปลงทนในกมพชา

อทธพลของจนทมต ออนโดจนไดสงผลกระทบตอภาคเศรษฐกจและภาคอตสาหกรรมของไทยเปนอยางมาก โดยมองวาจนตดโอกาสไทย

ปลายสมยรฐบาลชวนไดมลทธศาสนาชอ Falungang ขนในจน ลทธนจะเนนการออกกำาลงกายและนงสมาธ แตลกๆแลวไดตอตานรฐบาลจนอยางสงบ รฐบาลจนจงปราบปรามคนกลมน คนกลมนจงพยายามจดการประชมในประเทศไทย ชวงนสมาคมจนในเมองไทยไดมบทบาทตอนโยบายตางประเทศของไทยเปนอยางมาก โดยเรยกรองใหรฐบาลชวน หลกภย ยอมใหมการประชมของสมาชกลทธในประเทศ รฐบาลจนจงกดดนรฐบาลไทยเพอไมใหอนญาต แตเนองจากรฐบาลชวนประกาศนโยบายประชาธปไตยและสทธมนษยชนจงกลาววา ตราบใดทการประชมของลทธนไมไดมผลกระทบตอกจการภายในของไทยและกจการภายในของประเทศเพอนบาน กสามารถจดประชมได

- ความสมพนธกบสหรฐอเมรกา ตอนแรกสหรฐฯไมชวยเหลอไทยในชวงวกฤตเศรษฐกจ แตพอใหความชวยเหลอกตงเงอนไขผาน IMF อยางโหดราย นอกจากน สหรฐฯยงขดขวางไมใหไทยจดตงกองทนเอเชย (The Asian Monetary Fund) ความบาดหมางถงขดสดเมอสหรฐฯไมสนบสนนตวแทนไทยเปนผอำานวยการทวไปของ WTO คนไทยจงเกลยดชงสหรฐฯมากขนและมองวาสหรฐฯไมจรงใจตอไทย

101

แมวาความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐอเมรกาในทศวรรษ 1990s ตอเนองมาจนถงปจจบนจะเสอมลง ทงดานเศรษฐกจและเรองของพมากบจน แตความสมพนธของทงสองประเทศนกตองดำาเนนตอไป เพราะสหรฐฯมความสำาคญกบไทยดงตอไปน

1.ความสำาคญทางเศรษฐกจของสหรฐอเมรกาทมตอไทย กอนปค.ศ.1997 สนคาไทยสงออกไปยงสหรฐฯถง 25% ของ GDP และลดลงเหลอ 20% หลงปค.ศ.1997 และลดลงมาเร อยๆ จนเปน 15.4% ในปจจบน นอกจากน สหรฐฯเปนแหลงนกลงทนของไทย เพราะสหรฐฯเขามาลงทนในไทยเปนอนดบสองรองจากญปน และได โอนยายเทคโนโลยมาใหไทย ทงด านเครองจกร รถยนต คอมพวเตอร ประกอบกบนกธรกจไทย ผน ำาธนาคาร ตลอดจนเจาหนาททางเศรษฐกจทงภาครฐและภาคเอกชนยอมรบวาสหรฐฯเปนอภมหาอำานาจดานเศรษฐกจทไมอาจโตแยงได สหรฐฯจงมบทบาทตอเศรษฐกจของไทยเปนอยางมากตราบใดทไทยพงพาตนเองไมได

2.สหรฐฯเปนห นสวนทางยทธศาสตรทส ำาคญของไทย (The Thai – U.S. Strategic Partnership) โดยเฉพาะดานการทหาร เหนชดจากการซอมรบภายใตรหส Cobra Gold มาจนถงปจจบน โดยสหรฐฯไดใชไทยเปนฐานซอมรบและใหไทยเปนตวประสานกบประเทศตางๆ ในภมภาคมารวมซอมรบดวย เชน สงคโปร ฟลปปนส อนโดนเซย มาเลเซย ออสเตรเลย ญปน โดยมจนเขาสงเกตการณการซอมรบ สหรฐฯยงชวยใหไทยไมตองเสยคาปรบกรณซอเครองบน F18 ถง 7,000 ลานเหรยญ ไทยไดสงทหารไปอรกและตมอรฯ ทงยงชวยกนตอตานการกอการรายขามชาต

102

เนองจากไทยใกลชดกบจนมากขนเร อยๆ สหรฐฯจงปรบแผนการในเร องความมนคงในเอเชยตะวนออกเฉยงใตดวยการซอมรบรวมกบพนธมตรตางๆในภมภาค เพอผนกกำาลงกนรกษาความมนคงในเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยตะวนออก ทงนเพอตองการลดอทธพลของจนลง

3.ความสมพนธระหวางไทยและสหรฐฯไดรบการปรบปรงขนเรอยๆ เพราะสมยรฐบาลชวน ไทยไดมความนาเชอถอในฐานะทเปนประชาธปไตย นายกฯชวนจงใชโอกาสนเขาไปสรางสมพนธกบประเทศตะวนตก (สหรฐฯและยโรปตะวนตก)

รฐบาลชวน หลกภย ไดไปลงนามความรวมมอการตอตานการกอการราย โดยใหมการตงศนยการตอตานการกอการรายในไทย และสหรฐฯกสามารถเขามาใชฐานในไทยเพอสบราชการลบและสอบสวนเกยวกบการตอตานการกอการรายในเอเชยแปซฟก ขอมลนไมเคยปรากฏในประเทศไทย แตไปปรากฏในสหรฐฯวาไทยรวมมอกบสหรฐฯในการตอตานการกอการรายหลงเหตการณ 9/11

ค.ศ.1993 ไทยและสหรฐฯรวมมอกนปฏบตการซอมรบในเรอทลอยลำาอย และมขอตกลง Logistic วาไทยยนยอมเปนแหลงอำานวยความสะดวกใหกองทพอเมรกนเมอใดกตามทสหรฐฯมความจำาเปน ไทยจงเปนดานหนาของสหรฐฯในสงครามอรกและสงครามอฟกานสถาน

ทศวรรษ 1990s ความสมพนธระหวางไทยและสหรฐฯไมไดตกตำาลงไปมากยกเวนชวงทไทยเกดวกฤตเศรษฐกจ จากทจนมความสมพนธใกลชดกบไทย สหรฐฯจงมองวาไทยมความสำาคญ

103

ในภมภาคนจงหนกลบมาสรางความสมพนธกบไทยอกครง โดยเฉพาะชวงรฐบาลทกษณ

-ค.ศ.2001 – ปล�ยค.ศ.2006 ชวงน นโยบายตางประเทศของไทยจะอยภายใตการบรหาร

ของรฐบาลทกษณ ชนวตร ณ ทนจะเรยกวาเปนนโยบายของนายกฯทกษณ ชนวตร เพราะชวงนนายกรฐมนตรมบทบาทเปนอยางมากในการกำาหนดนโยบายและมอำานาจในการบรหารเปนอยางมาก ตามทกำาหนดไวในรฐธรรมนญ 2540

นายกฯทกษณชนโยบายตางประเทศในการหาเสยงวาจะเนนลทธชาตนยม โดยใหไทยเปนอสระจากประเทศมหาอำานาจ โดยเฉพาะสหรฐฯ และแสดงบทบาทในฐานะผนำาของเอเชย เพราะนายกฯทกษณไมพอใจทสหรฐฯไมใหความชวยเหลอไทยชวงวกฤตเศรษฐกจ แมจะอนมตให IMF ปลอยเงนกใหไทย เงนกดงกลาวกไมไดมาจากสหรฐฯเลย นายกฯทกษณจงตองการลดอทธพลของสหรฐฯในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ นายกฯทกษณประณามรฐบาลชวน หลกภย วาเปนหนเชดของ IMF ดำาเนนนโยบายผดพลาดดานการเงน และยอมทำาตามเงอนไขของ IMF โดยไมตอตาน

ห ล ง จ า ก ท พ ร ร ค ไ ท ย ร ก ไ ท ย ไ ด ร บ ก า ร เ ล อ ก ต ง และพ.ต.ท.ดร.ทกษณได เป นนายกรฐมนตรจงสามารถใช นโยบายของพรรคไดอยางเตมท แนวนโยบายของนายกทกษณจะเนนธรกจโดยคำานงถงผลประโยชนเปนหลก ชวงทบรหารงาน นายกฯทกษณไดประกาศใชนโยบายตางประเทศทเนนการทตทางเศรษฐกจเชงรก เพอนำารายไดมาแกปญหาความยากจนภายใน ใหประชาชนระดบรากหญามความกนดอยดและพงพาตนเองได

104

นายกฯทกษณไดสานตอนโยบายการทตรอบทศทาง เนนสรางความสมพนธอยางใกลชดกบอาเซยน เอเชยตะวนออก เอเชยใต และมหาอำานาจทงหลาย นายกฯทกษณประกาศจะไมใชนโยบายการเกยวพนเชงสรางสรรคของรฐบาลชวน เพราะไมสามารถทำาใหพมาเปลยนมาปกครองแบบประชาธปไตย ขณะเดยวกนกจะไมเนนประชาธปไตยและสทธมนษยชน (เหนชดจากการทำาสงครามกบยาเสพตด ไทยจงถกประณามวาฆาตดตอนซงอาจฆาคนบรสทธกได แตนายกฯทกษณกไมสนใจพรอมกบกลาววา UN ไมใชพอ) เปนครงแรกทไทยไดแสดงความแขงกราวตอสหรฐฯ สรางความตนตระหนกแกสหรฐฯเปนอยางมาก เพราะเกรงวาความสมพนธระหวางสหรฐฯและไทยจะเสอมถอยลง ซงจะมผลกระทบตอนโยบายตางประเทศของสหรฐฯในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตอกดวย

ชวงนสหรฐฯเรมเหนแลววานายกฯทกษณเรมตตวออกหางจากสหรฐฯ โดยเฉพาะอยางยงเมอนายกฯทกษณเสนอโครงการ ACD (Asia Cooperation Dialogue) และใหเอเชยเป นศนยกลางในการคาขายและพาณชย นอกจากนแลว นายกฯทกษณยงเสนอใหตง Asia Bond เพอใหประเทศในเอเชยองคาเงนสกลเอเชยเอง เพราะเหนแลววาการองคาเงนดอลลารท ำาใหหลายประเทศเกดปญหา

จะเหนวา นายกฯทกษณได ด ำาเน นการหลายอยางทม ประโยชนตอไทย ทำาใหไทยผงาดขนมาเปนผนำาในเอเชย แตทานกปลอยใหมการคอรปชนเปนอยางมากและโดยเฉพาะการขายหนชนคอรป ซงเปนกจการดาวเทยมทสำาคญของไทย

105

ค น ไ ท ย ร ก ช า ต แ ต ไ ม ย อ ม ร บ ว า เ ร า ห ล ก เ ล ย ง Globalization ไมได และไมยอมเปดเสร สหรฐฯจงบบบงคบใหไทยเปดเสรโดยไมสนใจวฒนธรรมทางการเมองของไทยทยงถอลทธชาตนยมมากกวาลทธนยมโลก ชวงแรกนายกฯทกษณประกาศเปนชาตนยม แตกตองถกระเบยบโลกกดดนใหตองเปดเสรและรบเอา Globalization เขามา ปจจบนทานจงไมพดเรองชาตนยมอกตอไป ขณะทคนไทยยงไมรจกคำาวา Globalization การศกษาไทยเองกตามไมท นเร องน คนไทยจงเก ดความแตกแยกระหวางผทรบเอา Globalization เขามาและผทยดแนวชาตนยม รฐธรรมนญเองกเนนชาตนยมเพราะผรางเปนชาตนยมอย ซงไทยเราจะตองใชเวลาในการเรยนร

*****************คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ดร.เบญจม�ส จน�พนธ วนท 19 เมษ�ยน พ.ศ.

2551 ชวงบ�ย

นโยบ�ยต�งประเทศของไทยทมตอสหรฐอเมรก�(คาดวาอาจารยเกรนตอนตนชวโมงมาระยะหนงแลว แตไม

ไดอดเทปใหนะคะ) -สมยรฐบ�ลทกษณ ชนวตร หลงเหตการณ 911 (11

กนยายน ค.ศ.2001) ประธานาธบดจอรจ บช จงประกาศใชหลกการ Bush Doctrine คอชงโจมตกอน แตแทนทสหรฐฯจะเขาไปจดการกบบล ลาเดน ผนำาขบวนการอลเคดาห สหรฐฯกลบมงไปทอรกโดยอางวาอรกมโครงการนวเคลยร โครงการอาวธ

106

ชวภาพ และสงเสรมการกอการรายภายใตการปกครองเผดจการของซดดม ฮสเซน สงครามการตอตานการกอการรายจงเรมตนขน

เปาหมายของสหรฐฯทมตอไทยจงเปลยนไป เดมมองวาไทยและสหรฐฯรวมมอกนปราบปรามผคายาและการซอมรบ แตหลงเหตการณ 9/11 สหรฐฯกตองการใหไทยเขารวมขบวนการตอตานการรายดวย ชวงแรกนายกฯทกษณหลกเลยงการเขารวมมาตลอด เพราะเกรงวาจะมปญหากบคนไทยมสลม แตทายทสดไทยกต องเขารวมในขบวนการตอตานการก อการรายและเป นพนธมตรทเหนยวแนนกบสหรฐฯ

นายกฯทกษณพยายามแสดงบทบาทในการเปนผน ำาของเอเชย โดยตองการใหเอเชยเปนขวอำานาจจงรเรมโครงการ ACD และใหเอเชยเปนศนยกลางทางดานการคาและพาณชย นโยบายดานการคาจงกลายเปนศนยกลางนโยบายตางประเทศของไทย นายกฯทกษณเรยกรองใหประเทศตางๆ ในเอเชยรวมมอกนจดตง ACD ซง ACD มเปาหมายดงน

1.ตองการใหมทประชมอยางไมเปนทางการของประเทศในเอเชย

2.ตองการใหเปนชองทางการแสดงอำานาจของเอเชยในการเจรจาตอรองกบกลมเศรษฐกจภมภาคอน โดยเฉพาะ NAFTA (ขอตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอ ประกอบดวย สหรฐฯ แคนาดา เมกซโก) และ EU

3.ตองการเปลยนสภาพของ ACD ไปเปนสมาคมเอเชย (Asian Community) เพ อใหเอเชยมอ ำานาจเทาเท ยมกบภมภาคอน

107

นอกจากน นายกฯทกษณยงเสนอใหต งกองทนเอเชย เอเชยบอนด พนธบตรเอเชย และการใชนโยบายการเกยวพนทกาวไปขางหนา โดยทำาการคาเสรกบอนเดย จน และญปน

ปค.ศ.2003 นายกฯทกษณประกาศใชหนให IMF กอนกำาหนดและให IMF ปดสำานกงานในประเทศไทยเพราะไมตองการให IMF มอำานาจในประเทศไทยอกตอไป ขณะเดยวกนกองเงนยโรในคลงสำารองของประเทศ (ปจจบน คลงสำารองของไทย 60% เปนเงนดอลลาร และ 40% เปนเงนยโร)

เพอโตตอบการกระทำาของนายกฯทกษณทงหมด สหรฐฯจงแสดงออกวาจะสนบสนนความเปนอนหนงอนเดยวกนของเอเชย (Asian Unity) ตราบเทาทสหรฐฯไมไดถกปฏเสธใหเขามาของเกยวดานเศรษฐกจและดานความมนคงในภมภาคน นโยบายของสหรฐฯจงเปลยนมาใหความสนใจอาเซยนมากขน พรอมกบใหความชวยเหลอดานการเงนแกอาเซยน เพราะมองวาอาเซยนจะเปนตวเชอมโยงเอเชยใหเปนหนงเดยวกน แตสหรฐฯไมเหนดวยกบ ACD เพราะเกรงวาจะขนมามบทบาทแขงกบ NAFTA แตกทำาอะไรไมได ทำาไดแคภาวนาให ACD เกดขนไมไดเทานน

ผลกระทบของเหตการณ 9/11 กอนเหตการณ 9/11 ความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯ

ยงคงเนนดานทหารอย เชน รวมมอกนตอตานการคายาเสพตด การซอมรบรวมกน การตงคลงอาวธของสหรฐฯในไทย และไทยสามารถซออาวธททนสมยจากคลงของสหรฐฯได ไทยจงเปนประเทศแรกในภมภาคทมอาวธททนสมยไวครอบครอง เพราะสหรฐฯไมตองการใหไทยไปใกลชดกบจน

108

ปค.ศ.2001 แทนทจะสหรฐฯเหนไทยเปนพนธมตรอนดบหนงในภมภาค สหรฐฯกไดดงสงคโปรมารวมซอมรบ แสดงวาสหรฐฯตองการใหสงคโปรเปนฐานในการเขามาในภมภาคนตอจากไทย แตสหรฐฯกไดท ำาขอตกลงเกยวกบการตอตานการกอการรายกบไทย (CTIC) โดยตงศนยสบราชการลบในการตอตานการกอการรายในไทย CIA, FBI และหนวยสบราชการลบของไทยจงรวมมอกนสบราชการลบเกยวกบแหลงของผกอการรายในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

เหตการณ 9/11 ทำาใหความสมพนธของนายกฯทกษณและสหรฐฯคอยๆ กอตวขน วนท 14 กนยายน 2001 พล.อ.ธรรมรกษ อศรางกร รองนายกรฐมนตรไดประกาศวา ไทยจะเขาไปชวยเหลอสหรฐฯในการตอตานการกอการราย เพราะไมตองการเปนจดออนของการโจมตและไมตองการเปนเปาหมายของการโจมตดวย แตนายกฯทกษณกลบประกาศวาจะใหการสนบสนนแกสหรฐฯอยางเตมทหากสหรฐฯตองการ จะเหนวาผ ก ำาหนดนโยบายของไทยมความขดแยงกน ภายหลงนายกฯทกษณจงประกาศวาจะเขารวมกบสหรฐฯกตอเมอดทาทของประเทศอนกอน สหรฐฯจงไมพอใจทาทลงเลของไทย

สหรฐฯเขาไปโจมตอฟกานสถานเพราะใหแหลงพกพงแกขบวนการอลเคดาหของนายบล ลาเดน ชาวไทยมสลมจงเขาไปลอบบรฐบาลทกษณไมใหเขาไปยงเกยว นายกฯทกษณกลวจะมผลกระทบตอคะแนนเสยงจงไมไดเขาไปรวม แตกอนญาตใหสหรฐฯใชฐานทพทอตะเภาและสตหบเพอเตมเชอเพลงใหเรอรบและเครองบนในการไปโจมตอฟกานสถาน เพราะไทยไมกลาเขาไปรวมมออยางเปดเผย

109

นายกฯทกษณยนยนตอทสาธารณะวาไทยจะตอสกบการกอการรายตามนโยบายของอาเซยน ในทประชมอาเซยน นายกฯทกษณกประกาศวาอาเซยนสามารถดแลตวเองได โดยทสหรฐฯไมตองเขามายง ในเดอนธนวาคม ค.ศ.2001 นายกฯทกษณกไดเดนทางไปเยอนสหรฐฯอยางเปนทางการและเสนอวาจะสงหนวยแพทยและวศวกรเขาไปฟ นฟอฟกานสถาน และสญญาวาจะใชขดความสามารถของไทยในการตอตานการกอการราย โดยจะลงนามในอนสญญาตอตานการกอการราย 8 ฉบบ แตหลงจากลงนามแลว ไทยกไมไดใหสตยาบรรณ สหรฐฯจงมองวาไทยมทาททไวใจไมไดและรสกกงวลในทาทนมาก

ปค.ศ.2002 รฐบาลอเมรกนใหงบประมาณไทยในการตดตงแหลงอำานวยความสะดวกในการตรวจสอบตสนคาทจะสงจากไทยไปสหรฐฯ และมการจดตงระบบความมนคงแถวชายแดนไทยเพ อจ บความเคล อนไหวของผ ก อการร าย หล งจากน น ร.ม.ต.ตางประเทศของสหรฐฯกเขามาเยอนประเทศไทยและขอบคณทไทยใหความรวมมอกบสหรฐฯในการรณรงคการตอตานการกอการรายระดบโลก แตไมตองการแคค ำามนสญญา ตองการใหไทยดำาเนนการอยางจรงจง

เนองจากสหรฐฯมองวาหากไทยรวมมอตอตานการกอการราย อาเซยนกจะรวมมอดวย สหรฐฯจงผลกดนใหไทยนำาเร องการตอตานการกอการรายไปพดในทประชมอาเซยนและทประชมเอเปกทจดขนในประเทศไทยในปค.ศ.2003 ในทประชมไดมการลงนามรวมมอกนตอตานการกอการราย ไทยจงตองลงนามดวยอยางหลกเลยงไมได

110

จ อ ร จ บ ช เ ต ร ย ม ร ก ร า น อ ร ก ใ น ว น ท 20 ม น า ค ม ค.ศ.2003 นายกฯทกษณจงประกาศไมเหนดวยเพราะเกรงวาคนไทยมสลมกวา 6 ลานคนจะมผลตอคะแนนเสยงของพรรคไทยรกไทย สรางความไมพอใจใหสหรฐฯเปนอยางมาก จนกระทงเดอนมถนายน นายกฯทกษณกไดไปเยอนสหรฐฯอกครงอยางไมเปนทางการ บชแสดงทาทผดหวงตอไทย เพราะสหรฐฯตองการใหไทยสนบสนนสหรฐฯอยางเตมทและเปดเผย เพราะหลงจากทมการจบตวนายฮมบารและขบวนการขนกมมนตภาพรงสในไทย ยงทำาใหเหนวาไทยเปนแหลงกบดานของผกอการราย จากแรงกดดนดงกลาว วนท 10 มถนายน ค.ศ.2003 นายกฯทกษณกตกลงยอมทำาตามทสหรฐฯตองการทกอยาง แตนายกฯทกษณกไมกลาประกาศใหคนไทยรบร จนกระทงบชประกาศในทประชมเอเปกทจดขนในประเทศไทย บชยงประกาศอกวาไทยเสนอเองทจะสงทหารไปฟ นฟอรก เพราะตองการแลกเปลยนผลประโยชนดานเศรษฐกจและการทหาร

จากการยอมทำาตามสหรฐฯ สหรฐฯจงตอบแทนใหไทยเปนพนธมตรนอกนาโต (Major Non NATO Ally: MNNA) สทธพเศษทไทยไดรบ เชน ไทยสามารถสงทหารไปฝกอบรมในสหรฐฯ สามารถซออาวธททนสมยของสหรฐฯได และสามารถใชอาวธทมอยในคลงสำารองของสหรฐฯในประเทศได แตขอเสยคอ สหรฐฯสามารถขนอาวธมาไวในคลงอาวธเมอไหรกได และสามารถนำาอาวธไปใชโจมตประเทศใดกได (ญปน สงคโปร ฟลปปนส และเกาหลใต ลวนเปนพนธมตรนอกนาโตกบสหรฐฯหมดแลว หากไทยไมเปนพนธมตรนอกนาโตดวยกจะเสยเปรยบ) แตไทยไมอนญาตใหสหรฐฯมาตงฐานทพในประเทศ

111

เดอนกนยายน ค.ศ.2003 ไทยสงทหารไปรวมปฏบตการกบพนธมตรนอกนาโตทอรก ทำาใหทหารไทยเสยชวตไปสองนาย บวกกบอรกจบตวประกนชาวตางชาตแลวอางวาประตดคอท ง รฐบาลไทยจงเปนหวงทหารและคนไทยในอรกมาก รฐบาลจงประกาศวาจะถอนทหารออกกอนการเลอกตงของอรกในวนท 30 มถนายน ค.ศ.2004 แตไทยกตองอยตอตามคำาเรยกรองของรฐบาลอเมรกนเพอแลกกบผลประโยชนทางเศรษฐกจทสหรฐฯเสนอวา จะใหไทยขายขาวใหอรกจ ำานวน 135,000 ตน และไปลงทนในอรกได ไทยไดถอนกำาลงทหารออกจากอรกในเดอนธนวาคม ค.ศ.2004

ปค.ศ.2004 สหรฐฯตองการใชอาวไทยเปนฐานในการตอตานการกอการรายในทะเลอนดามน แตนายกฯทกษณกยนกรานปฏเสธเหมอนเดม อยางไรกตาม นโยบายตางประเทศของนายกฯทกษณกไดเปลยนมาสนบสนนสหรฐฯในการตอตานการกอการรายและมเจตนารวมในการทำาสงครามอรก เพราะเหนผลประโยชนทางเศรษฐกจมากอน

ป ค .ศ .2004 ไทยก บสหรฐฯมการเจรจาท ำา FTA ก น กฎหมายการคาภายในของสหรฐฯกลาววา ส ำานกงานการคาอเมรกน (USCR) จะตองเสนอเรองเขาสสภาครองเกรสในนามประธานาธบด ไทยจงตองจางนกลอบบไปลอบบฝายบรหารและรฐสภาของอเมรกน เพอตอบแทนทไทยรวมขบวนการตอตานการกอการราย สหรฐฯจงยอมทำา FTA กบไทย แตไทยเกดร ฐ ป ร ะ ห า ร ก า ร เ จ ร จ า FTA จ ง ช ะ ง ก ไ ป ล า ส ด ผ ช ว ย ร.ม.ต.กระทรวงพาณชยในรฐบาลสมครกประกาศวาจะเจรจา FTA กบสหรฐฯตอไป แตขณะเดยวกน อธบดกรมการคากลบ

112

ประกาศวา ไทยจะทำา FTA กบสหรฐฯหรอไม ขนอยกบวาสหรฐฯจะทำา FTA กบประเทศอนในภมภาคนหรอไม หากทำา ไทยกจะตองทำาดวยไมอยางนนไทยจะเสยเปรยบ

กอนทำา FTA สหรฐฯจะลงนามในขอตกลงขอบขายดานการลงทนและการคา (Trade and Investment Framework Agreement: TIFA) ซ งไทยไดลงนามไปแลว ไทยเปนคคาอนดบท 18 ของสหรฐฯและสหรฐฯกขาดดลใหไทยมาตลอด เหตผลหนงทสหรฐฯตองการทำา FTA กบไทยคอตองการถวงดลอำานาจของจนทมตอไทย

ชวงทนายกฯทกษณเดนทางไปเยอนสหรฐฯ สหรฐฯไดใหผลประโยชนสวนตวกบนายกฯทกษณ โดยการค ำาประกนเงนก จำานวน 160 ลานเหรยญแกชนคอรปในการซอดาวเทยมสอสารททนสมย นายกฯทกษณจงถกกลาวหาวาหวงผลประโยชนเพอธรกจของตนเอง

การเจรจา FTA ระหวางไทยกบสหรฐฯไมราบรน เพราะฝาย NGOs และ FTA Watch ไมเหนดวยเพราะสหรฐฯเอารดเอาเปรยบไทย จงออกมาเดนขบวนตอตานและเผาโลงศพของประธานคเจรจาคอนายนตย พบลสงคราม ทำาใหการเจราจาหยดชะงกลง จนกระทงมการทำารฐประหารในวนท 19 กนยายน ค.ศ.2006 สหรฐฯจงประกาศใหการเจรจา FTA หยดชะงกลงจนกวาไทยจะมรฐบาลทมาจากการเลอกตงเทานน

สมยรฐบ�ลคมช. น�ยกฯ พล.อ.สรยทธ จล�นนทชวงน สหรฐฯไมไดตดความสมพนธทางการทตกบไทย แต

ความสมพนธดานการคาและเศรษฐกจหยดชะงกลง สหรฐฯไดกดดนใหไทยจดการเลอกตงภายในเดอนธนวาคม ค.ศ.2007

113

สหรฐฯไดตดความชวยเหลอดานการทหารจ ำานวน 35 ลานเหรยญ เพราะกฎหมายภายใน Section 508 เก ยวก บรฐบญญตการจดสรรการปฏบตการตางประเทศทก ำาหนดวาจะยตการชวยเหลอแกประเทศทมการปฏวตหรอรฐประหาร แตสหรฐฯยงใหมการซอมรบภายใตรหสงเหาทองและใหความชวยเหลอดานอนเหมอนเดม เชน การตอตานการคายาเสพตด ชวยเหลอเมอประสบภยหายนะ การตอตานการกอการราย การคามนษย และชวยเหลอผลภย เพราะสหรฐฯตระหนกวา การทตดความชวยเหลอทางทหารจะทำาใหไทยหนไปหาจน

ชวงน จนถอโอกาสดงใหไทยหลดจากอทธพลของสหรฐฯ โดยเสนอใหความชวยเหลอดานทหารจำานวน 40 ลานเหรยญ แตกไมเกดประโยชนมาก เพราะสความชวยเหลอของสหรฐฯไมได

นโยบ�ยต�งประเทศของไทยทมตอจน -สมยรฐบ�ลทกษณ ชนวตร ไทยกบจนมความสมพนธกน

อยางใกลชด เนองจากตากบยายของนายกฯทกษณอพยพมาจากเมองกวางดองของจน นโยบายตางประเทศของไทยจงเอนเอยงมาทางจน ตอนทรบตำาแหนงใหม นายกฯทกษณไดไปเยอนจนเปนประเทศแรก ผลจากการเชอมโยงดานเครอญาต ไทยและจนจงมความสมพนธทกระชบมากขน ปค.ศ.2003 ไทยและจนไดรวมลงนามการคาเสรดานผกและผลไม แตไทยไมไดศกษามาตรการของจนอยางละเอยดและไมไดเตรยมการรองรบ สนคาไทยจงถกกดกนดวยมาตรการทไมใชภาษจากแตละมณฑล

- ดานเศรษฐกจ ปค.ศ.2004 การคาไทยเปน 6.57 พนลานเหรยญ ปค.ศ.2005 เพมเปน 20.28 พนลานเหรยญ แมการคาจะเพมปรมาณมากขน แตประเทศไทยกลบเสยเปรยบ

114

ดลการคาใหกบจน เชน ปค.ศ.2005 ไทยสงสนคาไปขายใหจนมลคา 9.12 พนลานเหรยญ แตจนสงมาขายใหไทยมลคา 11.2 พนลานเหรยญ เพราะกระเทยมและหอมทะลกเขามา แตรฐบาลไทยอางวาไมไดจดทะเบยนเรองกระเทยมและหอม

การทำา FTA ระหวางจนกบไทยไดสรางทงผลดและผลเสยกบไทยเรา ขอเสยเปรยบคอ ไทยไดเปรยบจนดานมนสำาปะหลงอยางเดยว แตพชผลอยางอนขาดดลการคาทงหมด ไทยยงมขอตกลงกบจนวาเฉพาะสนคาบางสวนทไดรบอนญาตเทานนจงจะสงไปขายกบจนได เชน มะมวง จนปจจบนไทยเรายงไมไปยกเลกกฎขอน ซงกระทรวงพาณชยและกระทรวงการตางประเทศของไทยกไมไดรวมมอกนแกไข ไทยตองเจออปสรรคในการคากบจนเปนจำานวนมาก เชน มาตรการการตรวจสอบสนคาปนเป อนซงบางครงในเวลานานจนผกผลไมของไทยเนาเสย หรอระบบภาษภายในของจนททำาใหไทยตองเสยภาษถง 7% ไมไดปลอดภาษดงทตกลงกนไว

ปจจบนผลไมจากจน เชน แอปเปล องน สาล วางขายตามหางรานตางๆ เปนจำานวนมาก ในปค.ศ.2002 ไทยเสยดลการคาใหจนเฉพาะผลไม 2 ชนดเทานน แตปค.ศ.2004 ไทยกลบเสยเปรยบเพมเปน 63 ชนด ปค.ศ.2005 นายกฯทกษณไดเดนทางไปเยอนจนเนองในโอกาสครบรอบ 35 ปของความสมพนธไทย-จน นายกฯทกษณไดประกาศวาไทยกบจนเปรยบเสมอนพนองกน สรางความปตยนดแกจนเปนอยางมาก ในปนไทยมปญหาการเมอง นายกฯทกษณจงประกาศยบสภาแลวจดใหมการเลอกตงอกคร ง จนกระทงมการรฐประหารในปค.ศ.2006 ความสมพนธระหวางไทยกบจนท

115

ทำาทาจะดขนกตองชะงกลง หลงจากทรฐบาลสรยทธ จลานนท รบตำาแหนงกไดไปเยอนจนเพอกระชบความสมพนธ

ไทยประกาศใชนโยบายจนเดยว (One China Country) ตามสหรฐฯ สงผลใหตวแทนของไตหวนไมสามารถมาเยอนไทยอยางเปนทางการได ทำาใหไทยพลาดโอกาสทจะมความสมพนธทางการคาและการเมองกบไตหวน

- ดานการเมอง จากการทไทยเอนเอยงไปทางจน ไทยจงตองมความสมพนธทางการเมองกบจนดวย จากทรฐบาลชวน หลกภย อนญาตใหกลม Falungang จดประชมในประเทศไดหากไมกระทบตออำานาจอธปไตยของไทยและไมกระทบตอกจการภายในของประเทศอน แตรฐบาลทกษณกลบประกาศไมอนญาตใหกลม Falungang ใชไทยเปนฐานในการแทรกแซงกจการภายในของประเทศอนและหามไมใหจดประชม แสดงใหเหนวาจนเขามากาวกายกจการภายในของไทย หนงสอพมพไดประณามการกระทำาของรฐบาลทกษณทยอมใหจนเขามาแทรกแซงกจการในไทย

นายกฯทกษณ ไดประกาศจดตง ACD เพอรวมประเทศในภมภาคเขาดวยกนคอ อาเซยน เอเปก และเอเชยใต แตไมไดดงสหรฐฯเขามารวม จนจงมองวาเปนการเปดโอกาสใหตนไดเขามามบทบาทใน ACD จงสนบสนนเตมท และการประชมครงทสามของ ACD กจดขนทจน จนยงสนบสนนดร.สรเกยรต เสถยรไทย ในการสมครเปนเลขาธการของ UN แตถกตอตานจากสหรฐฯ ทงสองประเทศยงแสดงจดยนเหมอนกนในกรณพมาคอ ไมเหนดวยกบการแซงชนพมาของสหรฐฯ โดยมองวาการกดดนรฐบาลทหารพมาจะทำาใหเกดผลในทางตรงขาม

116

- ดานความมนคง ความสมพนธระหวางไทยกบจนขยายตวมากขนนบตงแตปค.ศ.2001 จนและไทยไดเปนพนธมตรดานยทธศาสตรรวมกนตงแตทศวรรษ 1980s และไทยเปนประเทศแรกในอาเซยนทซออาวธจากจนในราคามตรภาพโดยสามารถใชลำาไยแลกได แตเนองจากอาวธของจนไมมคณภาพ ไทยจงตองหนไปซออาวธจากสหรฐฯและยโรปแทน สมยรฐบาลทกษณ ไทยไดกลบไปซออาวธจากจนอกครงหนงเพอสรางความสมพนธกบจนและตองการระบายลำาไยในประเทศออกไปเทานน

ปค.ศ.2001-2002 ไทยและจนไดซอมรบยอยรวมกน แตเปนการซอมรบแบบสงครามกองโจรและศลปะในการตอส ซ งไมทนสมยเหมอนการซอมรบ Cobra Gold ของสหรฐฯทซอมรบใหญถงปละ 40 ครงตอป ไทยจงไมสามารถทงสหรฐฯไปได รฐบาลสมคร สนทรเวช ได หนไปซ อเคร องบนจากสวเดน (หนงสอพมพลอเลยนวานายกฯสมครเชยวชาญดานเครองบนเพราะมนองเขยเปนนกสะสมเครองบนตอ)

ความสมพนธระหวางไทยกบจนมอปสรรคเปนอยางมาก เชน เสยเปรยบดลการคา และปญหาสภาพแวดลอม โดยเฉพาะการสรางเขอนกนแมนำาโขงของจนทำาใหระดบนำาลดลงและปลานอยลง ไทยจงเสยผลประโยชน นอกจากน จนไมไดชวยเหลอดานการคายาและความมนคงตามชายแดนของไทยอยางเตมท และเนองจากจนมคาแรงถกจงแยงนกลงทนไปจากไทย ไทยจงตองมองวาการมสมพนธกบจนจะทำาใหไทยเสยประโยชนจากการทมสมพนธกบสหรฐฯหรอไม และประเทศไทยควรทำาอยางไรในการสรางความสมดลระหวางจนและสหรฐฯ

-รฐบ�ลสรยทธ จล�นนท รฐบ�ลสมคร สนทรเวช–

117

สมยรฐบาลสรยทธ จลานนท ความสมพนธระหวางไทยและสหรฐฯหยดชะงกลง และเมอรฐบาลสมคร สนทรเวชเขามา ความสมพนธของไทยกบสหรฐฯกรอฟ นขนมาอกครง แต ร.ม.ต.ตางประเทศของไทยกลบประกาศวาไทยจะด ำาเน นนโยบายเชงสรางสรรคอกตอไป เพราะจะหนมาใชนโยบายไมแทรกแซงกจการภายในซงกนและกนของอาเซยน และไมเหนดวยทสหรฐฯแซงช นพมา สหรฐฯจงไมพอใจและเกดความบาดหมางขน อยางไรกตาม ความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯกตองดำาเนนตอไป

ปค.ศ.2007 ไทยและจนไดรวมรบกนอกคร งภายใตรหสการโจมต 2007 โดยเนนซอมเร องการตอตานการกอการราย สงครามกองโจร การใชศลปะการตอส

รฐบาลสมครพยายามตองสานความสมพนธกบสหรฐฯตอเพราะตองการดงใหนกลงทนมาลงทนโครงการเมกะโปรเจกสในไทยเพอชวยฟ นฟเศรษฐกจ และตองการใหสหรฐฯชวยเชอมความสมพนธใหไทยก บซาอด อาระเบย เพราะต องการให ซาอดอาระเบยมาลงทนในไทย (ซาอดอาระเบยบาดหมางไทยก ร ณ เ พ ช ร ซ า อ ฯ ) เ น อ ง จ า ก บ ช ส น ท ก บ ร า ช ว ง ศ ข อ งซาอดอาระเบย

คว�มสมพนธระหว�งไทยกบญปนเนองจากญปนไมมกองทพตามมาตรา 9 ความสมพนธ

ระหวางไทยกบญปนจงเปนเรองเศรษฐกจ แตการซอมรบคอบราโกลดในปค.ศ.2007 สหรฐฯกไดดงญปนมารวมซอมรบดวย

ญปนเขามาลงทนในไทยเปนจำานวนมาก และรวมมอกบไทยวาหากไทยเกดวกฤตการณทางการเงนอก ญปนกจะเขามาชวยเหลอ โดยทญปนท ำาสนธสญญาดานการเงนกบอาเซยนใน

118

ปค.ศ.2000 ในปค.ศ.2007 ญปนกประกาศวาภายใตขอตกลงดงกลาว ญปนจะใหไทยยมเงน 6,000 ลานเหรยญหากไทยเจอปญหาวกฤตการณดานการเงน เพอไมใหไทยตองตกเปนเหยอของ IMF ขณะทไทยกเสนอวาจะส ำารองเงนไวเผอญปนเจอวกฤตการณทางการเงน ไทยจะไดใหญ ปนยม 3,000 ลานเหรยญ

นโยบ�ยต�งประเทศของไทยด�นเศรษฐกจเปาหมายหลกคอ ตองการแขงขนทางเศรษฐกจในระดบ

ระหวางประเทศ ไทยจงดำาเนนการตอไปน1.สรางความรวมมอทางเศรษฐกจแบบทวภาค ดงน (1) จดตงเขตการคาเสรกบประเทศตางๆ เพราะเกรงวา

กลไกของ WTO จะไมทำางาน(2) เนนการลงทนตางประเทศ เพอทำาใหเศรษฐกจของ

ประเทศเจรญเตบโตขน หากไทยยงมปญหาเสถยรภาพทางการเมอง ไทยกจะไมมการลงทนจากตางประเทศ

2.ความรวมมอแบบพหภาค (1) การเขารวมในองคการระหวางประเทศหรอสถาบน

ระหวางประเทศในระดบภมภาคและระดบโลก เชน WTO อาเซยน ประชาคมเอเชยตะวนออก

(2) ความรวมมอทางเศรษฐกจในระดบภมภาคและระดบอนภมภาค เชน การมนโยบาย Look West และรวมมอในเหลยมเศรษฐกจตางๆ

(3) สรางพนธมตรหรอหนสวนชวคราวทางยทธศาสตร เชน ไทยเขารวมกบประเทศอนฟองตอ WTO กรณญตตเบรกของสหรฐฯทวา ถาบรษทอเมรกนสามารถเกบภาษตอตานการทม

119

ตลาดและการอดหนนได กใหเอาเงนภาษทเกบไดนนไปใหแกบรษททฟองรอง ไทยเราจงเสยประโยชนเพราะบรษทเหลานจะฟองรองไทยมากยงขน ไทยจงไปรวมกบอก 9 ประเทศ เชน สหภาพยโรป ญปน แคนาดา เมกซโก ออสเตรเลย อนโดนเซย บราซล และอกหลายประเทศไปฟองรองสหรฐฯ

ไทยไดเปนสมาชกกบกลมเคนสและกลมเพอนการตอตานการทมตลาด เพอตอรองกบประเทศใหญใหแกไขกฎของ WTO

(4) การดำาเนนการฟองรองในองคการการคาโลก เชน สหรฐฯฟองไทยวามการทมตลาดกง ไทยเราจงฟองกลบวาสหรฐฯทำาผดกฎ WTO ในเรองการตอตานการทมตลาด เพราะมวธการคำานวณภาษทไมถกตอง แตไทยไดฟองรองสหภาพยโรปในหลายกรณ เชน ระบอบนำาตาล ระบอบขาว

**ชวงแสดงคว�มคดเหนของตวแทนนกศกษ�**ประเดนคำาถาม ทานเหนดวยหรอไมวา เพอความอยรอด“

หรอเพอความมนคงของไทย และผลประโยชนทางเศรษฐกจและทางการเมองของไทย ในยคปจจบน ไทยจ ำาเปนตองดำาเนนนโยบายตางประเทศแบบรกษาระยะหางทเทาเทยมกนระหวางมหาอำานาจและนโยบายแบบไผลลมหรอสนลลม”

สโขทย กอนทจะตอบวาเหนดวยกบสองนโยบายนหรอไม–จะตองวเคราะหปจจยภายในและปจจยภายนอกเสยกอน ปจจยภายนอกคอสภาพแวดลอมระหวางประเทศ เชน โลกาภวตน การพงพาอาศยกน การเมองระหวางประเทศ ระบบระหวางประเทศ ระบบเศรษฐกจระหวางประเทศ ระเบยบระหวางประเทศ ระเบยบโลก สวนปจจยภายใน เชน เศรษฐกจในประเทศ การเมอง

120

พรรคการเมอง กล มผลประโยชน การค าและการลงทน มตมหาชน กองทพ ตวบคคล

นโยบายทกอยางจะใชไดดหรอไมขนอยกบปจจยภายในและปจจยภายนอกในขณะนน นโยบายรกษาระยะหางทเทาเทยมกนระหวางมหาอำานาจ ทำาใหไทยไมตองผกตดกบประเทศมหาอำานาจใดมากเกนไป สวนนโยบายแบบไผลลมหรอสนลลม ไทยใชไดดในสมยรชกาลท 5 คอยอมเสยดนแดนสวนนอยเพอรกษาดนแดนสวนมาก (อาจารยเสรมวา นกศกษาควรยกตวอยางอางองใหเหนชดเจน ไมใชแคยกหวขอเทานน)

ขอนแกน การดำาเนนนโยบายตางประเทศเพอแสวงหา–และรกษาผลประโยชนแหงชาต การเลอกใชนโยบายจงตองคำานงถงผลประโยชนแหงชาตเปนสำาคญและตองคำานงถงสถานการณทเกดขนในขณะนน เพราะบางสถานการณไมสามารถใชนโยบายรกษาระยะหางทเทาเทยมกนระหวางมหาอำานาจและนโยบายแบบไผลลม/สนลลมได เชน ไทยยอมใหสหรฐฯมาเตมนำามนในประเทศเพอไปทำาสงครามกบอรกและอฟกานสถาน กรณนจงไมเหนดวยทจะใชนโยบายรกษาระยะหางทเทาเทยมกนระหวางมหาอำานาจ

เพอความอยรอดของไทย ไทยจำาเปนตองดำาเนนนโยบายตางประเทศแบบรกษาระยะหางทเทาเทยมกนระหวางมหาอำานาจ คอผกมตรกบพนธมตรเดมและแสวงหาพนธมตรใหม เพอรกษาดลแหงอำานาจของมหาอำานาจ ขณะเดยวกนไทยกไดหนมาใหความสำาคญกบประเทศอนในภมภาคมากขน เชน ดงจนเขาชวยกรณทเวยดนามบกกมพชา ทำาการคากบจนเพราะจนเปนตลาดขนาดใหญ สวนนโยบายสนลลม เหนดวยทไทยใชนโยบายนแตใช

121

ไมไดกบทกสถานการณ จงตองพจารณาวาขณะนนใชนโยบายนเหมาะสมหรอไม

สโขทย เหนดวยกบการใชนโยบายทางการทตรอบทศทาง– เพราะผลประโยชนแหงชาตมความสำาคญ ไทยและมหาอำานาจจำาเปนตองพงพาอาศยซงกนและกน เชน การคาขาย การทมความสมพนธกบประเทศตางๆ ทำาใหไทยไดประโยชนจากการคาขาย เชน ยกเวนภาษศลกากร (อาจารยเสรมวา นโยบายรกษาระยะหางทเทาเทยมกนระหวางมหาอำานาจและนโยบายแบบไผลลม/สนลลม ไมใชตวเดยวกนกบนโยบายการทตรอบทศทาง)

โคร�ช เหนดวยกบการดำาเนนนโยบายแบบรกษาระยะหาง–ทเทาเทยมกนระหวางมหาอำานาจและนโยบายแบบไผลลม/สนลลม เพราะหลงสงครามเยน ทกประเทศจะมงมาทางเศรษฐกจ สหรฐฯประกาศระเบยบโลกเพอบงคบใหทกประเทศเปดเสร ทางการคาและเปนประชาธปไตย หากประเทศใดไมปฏบตตามกจะถกลงโทษ การทำารฐประหารทผานมาทำาใหไทยถกสหรฐฯและสหภาพยโรปตดความชวยเหลอ

ในสภาวะเชนน ทกประเทศจงตองด ำาเนนนโยบายตามประเทศมหาอำานาจ ตอไปสหรฐฯจะถกลดบทบาทลงเพราะจอรจ บช ใชเงนในการทำาสงครามมากและปจจบนภายในกเจอวกฤตเศรษฐกจ ประเทศทจะมบทบาทแทนทคอจน เพราะมเงนสำารองมหาศาล หากปลอยเงนหยวนออกมาแทนเงนดอลลารสหรฐฯ สหรฐฯอาจถงกบลมสลายได ไทยเราตองยอมรบวาคนยโรปเหยยดผว โดยมองวาคนผวดำาและคนผวเหลองเปนชนชนสอง ขณะทจนเปนคนผวเหลองเหมอนไทย จนและไทยมความสมพนธกนอยางแนนแฟน โดยเฉพาะราชวงศทเสดจไปเยอนจนบอยมาก

122

การดำาเนนนโยบายของไทยจงตองมองจดเดนของประเทศ เราสามารถเดนตามประเทศอนแคบางคร งเทานน เพราะไทยมสถานทตงทางยทธศาสตรในภมภาค ถงอยางไร สหรฐฯกจะไมยอมใหไทยตกอยใตอทธพลของจน หรอแมจะเกดสงคราม สหรฐฯกไมสามารถทงไทยได ไทยจงควรดำาเนนนโยบายสนลลมในบางครง โดยบางจนเปนตวเลอกอนดบหนง และอนเดยเปนตวเลอกอนดบสอง เพราะประเทศอยใกลกน สนคาทสงไปกไมตองมมาตรฐานสงมากเหมอนตะวนตก

แนวขอสอบ-ปจจยภายในและปจจยนอกทมผลตอการกำาหนดนโยบาย

และดำาเนนนโยบายตางประเทศของไทยในขณะนน -นโยบายของมหาอำานาจ -ผลประโยชนแหงชาตพรอมกบยกตวอยางใหเหนชดQuizใ น ย ค ข อ ง ก า ร พ ง พ า อ า ศ ย ซ ง ก น แ ล ะ ก น

(Interdependence) และยคโลกาภวตน (Globalization) ไทยควรทจะดำาเนนนโยบายตางประเทศกบมหาอำานาจอยางไรจงจะทำาใหไทยไดผลประโยชนมากทสด

***********คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ดร.เบญจม�ส จน�พนธ วนท 28 มน�คม พ.ศ.

2551

123

วชาใน Plan B ประกอบดวย PS 703, PS 709 และ PS 714 สปดาหทผานมาเปนการปพนฐานของวชาความสมพนธระหวางประเทศ หากนกศกษาไมมความรพ นฐานมากอนกจะลำาบากในการวเคราะหและการแสดงความคดเหน

นโยบายตางประเทศทแถลงการณโดยรฐบาล/กระทรวงทเกยวของจะเปนรปแบบทางทฤษฎเทานน ในการศกษาจงตองตดตามขาวตางประเทศและบทวเคราะหของชาวตางชาตทเขยนถงประเทศไทย เพราะเราไมสามารถตดตามขาวหรออานบทความทเขยนถงตวเราเองเพยงอยางเดยว

อาจารยจะปพ นฐานเบ องตนใหน กศกษากอนวาแตละประเทศเปนอยางไร ทงดานลกษณะทวไป การตดตอคาขาย และความสมพนธระหวางไทยกบประเทศเหลานน ในทายเลมของเอกสารประกอบการบรรยายจะเปนคำาแถลงการณนโยบายตางประเทศของรฐบาลไทยในแตละสมย และไทยกบความสมพนธระหวางมหาอำานาจคอ สหรฐฯ จน ญปน

**เขาสเนอหาการบรรยาย** นโยบ�ยต�งประเทศของไทยกบมห�อำ�น�จ ประเทศมหาอำานาจในทนจะรวมถงสหรฐอเมรกา ญปน และ

สหภาพยโรป โดยสหรฐอเมรกาเปนเอกอภมหาอ ำานาจทมขดความสามารถไรเทยมทาน คอมความสามารถดานการเมอง เศรษฐกจ และการทหารเหนอกวาประเทศอน

การศกษานโยบายตางประเทศของไทยจะเร มศกษาตงแตหลงสงครามโลกคร งทสอง คอทศวรรษท 1950s, 1960s, 1970s, 1980s, 1990s แ ล ะ ป ค .ศ .2001-ป จ จ บ น ซ ง

124

นโยบายตางประเทศของแตละยคจะไมเหมอนกน ประเดนทจะศกษาคอรปแบบของนโยบายตางประเทศ ปจจยภายในและปจจยภายนอกททำาใหนโยบายตางประเทศของไทยเปลยนรปแบบ

ตงแตทศวรรษท 1970 เปนตนมา นโยบายตางประเทศของไทยจะเนนสรางความสมพนธกบประเทศมหาอำานาจสองประเทศคอสหรฐฯกบจน ทงสองประเทศนพยายามแขงขนกนเขามามบทบาทในเอเชย เพราะสหรฐฯตองการเปนจาวโลก สวนจนตองการเปนจาวเอเชย ขณะทญปนและสหภาพยโรปจะเขามามบทบาทกบไทยดานเศรษฐกจเปนหลก บางชวงไทยจะมความสมพนธกบสหรฐอเมรกาอยางใกลชด แตบางชวงกเสอมถอยลงแลวหนไปมความสมพนธกบจนมากขน

สหรฐฯและจนพยายามยอแยงกนเพอทจะเอาประเทศไทยเปนพรรคพวก เพราะไทยมทตงซงเปนยทธศาสตรสำาคญในการเช อมโยงกบประเทศตางๆ ในภมภาค เชน ลาว เขมร พมา เวยดนาม และมาเลเซย

-ทศวรรษ 1950s – 1960s ชวงทศวรรษนได เก ดสงครามเยนอยางร นแรงระหวางสหรฐอเมรกาซ งอยค ายประชาธปไตย และสหภาพโซเวยตซงอยคายคอมมวนสต

สงครามเยน (Cold War) เกดขนในชวงปค.ศ.1950 ตลอดไปจนถงทศวรรษท 1960s เปนสงครามระหวางกลมตะวนตกและกลมตะวนออก กลมตะวนตกจะมสหรฐอเมรกาเปนผนำาและมยโรปตะวนตกเปนบรวาร ขณะทกลมตะวนออกจะมสหภาพโซเวยตเปนผนำาและมยโรปตะวนออกเปนบรวาร ทงสองกลมมความขดแยงกนดานอดมการณอยางรนแรง

125

ประเทศไทยเล อกเข าฝ ายสหรฐอเมรกา เพราะชวงสงครามโลกครงทสอง ไทยไดประกาศสงครามเขารวมกบญปน หลงจากทญปนแพสงคราม ประเทศยโรปจงมองวาไทยเราเปนผแพสงคราม แตสหรฐฯกชวยใหไทยรอดพนจากประเทศผแพสงครามได เม อเก ดสงครามเยนข น ไทยเราจงเอนไปทางสหรฐอเมรกาคอ ไมเหนดวยกบอดมการณคอมมวนสต และมองวาภยคอมมวนสตเปนภยคกคามตอความมนคงของประเทศไทย นโยบายตางประเทศไทยจะเนนความมนคงดานการเมองและการทหารเปนหลก โดยเฉพาะดานการทหารทจะตองปราศจากภยคกคามจากภายนอก และภยคอมมวนสตจะตองไมเขาใกลประเทศไทยเพอไมทำาใหประชาธปไตยในประเทศตองสญเสย

ส ห ร ฐ อ เ ม ร ก า ใ ช น โ ย บ า ย ส ก ด ก น ค อ ม ม ว น ส ต (Containment Policy) หรอนโยบายปดลอมคอมมวนสต ปค.ศ.1949 จนคอมมวนสต/จนแดงขนมามอำานาจในผนแผนดนใหญ สรางความหวาดวตกใหไทยเปนอยางมากวาจะไม สามารถสกดกนภยคกคามของคอมมวนสตจนได ขณะเดยวกน สหภาพโซเวยตกพยายามขยายอดมการณคอมมวนสตไปยงประเทศตางๆ

เกาหลเหนอถกยดครองโดยกองทพแดงของสหภาพโซเวยต สหภาพโซเวยตจงถอโอกาสทำาใหเกาหลเหนอปกครองระบอบคอมมวน สต ป ค .ศ.1950 เกาหล เหน อเขาร กรานเกาหลใตดวยการบกขามเสนขนานท 38 (เปนเสนขนานตามขอตกลงระหวางฝายตะวนตกและฝายตะวนออกวาเปนตวแบงเกาหล เหน อและ เกาหล ใต สหร ฐฯไม สามารถชวยเหล อเกาหลเหนอได เพราะชวงสงครามโลก สหรฐฯไมไดสนใจเกาหลวา

126

ถกกองทพแดงสหภาพโซเวยตเขาไปยดครอง หลงสงครามจงตองยนยอมใหมการแบงประเทศเดยวออกเปนสองประเทศ โดยมเสนขนานท 38 เป นต วแบง) สหรฐฯเกรงวาหากปลอยเหตการณตอไป เกาหลใตกจะถกยดครองโดยเกาหลเหนอและกลายเปนคอมมวนสตในทสด สหรฐฯจงนำาเร องเขาสคณะมนตรความมนคงของสหประชาชาตหลงจากทสหภาพโซเวยต Walk Out จากทประชม

คณะมนตรความมนคงของสหประชาชาตตงขนจากประเทศผชนะสงครามคอ สหรฐอเมรกา สหภาพโซเวยต จน (ไตหวน) องกฤษ และฝรงเศส ทง 5 ประเทศเปนคณะมนตรความมนคงถาวรทมสทธวโตในเรองทสำาคญๆ เชน ความมนคง สทธเสรภาพ การรกราน และการคกคามระหวางประเทศ หาก 1 ใน 5 ประเทศวโต เร องนนๆ กจะตกไป ขณะนน สหภาพโซเวยตไมทนระวงตวจง Walk Out จากทประชมเพราะไมพอใจทคณะมนตรความมนคงไมเหนดวยทจะใหจนมาเปนคณะมนตรความมนคงถาวรแทนไตหวน เมอสหภาพโซเวยต Walk Out จากทประชมจงไมมใครวโตกรณทสหรฐฯนำาเร องเกาหลเหนอรกรานเกาหลใต คณะมนตรความมนคงจงลงมตวาเกาหลเหนอรกรานเกาหลใต และลงมตตอไปวาใหใชมาตรา 42 คอใชกำาลงทหารเขาขจดผรกราน โดยใหสหรฐฯใชกองทพของสหประชาชาตภายใตธงชาตของสหรฐฯ

สหรฐฯได ใชกองทพของอเมรก นรวมกบกองทพของเกาหลใต ฟลปปนส และอกหลายประเทศ ไทยกไดสงทหารเขารวมสงครามเกาหลเชนกน สงครามเกาหลเก ดข นระหวาง

127

ปค.ศ.1950 -1953 แตหลงจากทสตารลนผนำาสหภาพโซเวยตเสยชวต สงครามเกาหลกสนสดลง

ไทยสงทหารไปรวมสงครามเกาหลมากกวา 5,000 นาย เสยชวตและไดรบบาดเจบจำานวน 1,250 คน การสงทหารไปรวมรบนไดสรางความพงพอใจใหสหรฐอเมรกาเปนอยางมาก สหรฐฯจงหนนหลงไทยอยางเตมทในการตอตานคอมมวนสต

ชวงป ค .ศ .1954 ได เก ดทฤษฎ โดม โนข น (Domino Theory) อธบายวา หากประเทศใดกตามเปนคอมมวนสตจะทำาใหประเทศใกลเคยงเปนคอมมวนสตไปดวย เหมอนโดมโนทตวแรกล มแล วต วอ นก จะล มตาม ด งน น เม อ เวยดนามเป นคอมมวนสต ไทยเรากเช อวา ลาว เขมร ไทย พมา มาเลเซย ฟลปปนส และอนโดนเซยจะเปนคอมมวนสตดวย

ขณะนน ไทยเรามพรรคคอมมวนสตเกดขน สหรฐฯ ไดชวยเหลอไทยในการตอสกบคอมมวนสตหลายดาน เชน ใหทน งบประมาณ และยทธปจจยในการตอส ไทยเองกชวยสหรฐฯดวยการสงทหารไปรวมรบในสงครามเวยดนาม สงครามเวยดนามเกดขนในปค.ศ.1964-1975 แตสหรฐฯถอนกำาลงออกไปจากสงครามในฐานะผแพในปค.ศ.1973 ทามกลางการดถกดแคลนของนานาประเทศวา สหรฐฯเปนประเทศใหญทมอาวธนวเคลยรแตแพสงครามใหกบประเทศเลกอยางเวยดนาม ตราบาปนตดตวสหรฐฯมาจนถงปค.ศ.1991 สหรฐฯทำาสงครามอาวเปอรเซยจากทอรกบกคเวต กองทพนาโตเขาไปรวมรบกบอรกจนชนะ ตราบาปนจงเลอนหายไป

ในปค.ศ.1954 นโยบายตางประเทศของไทยเอนไปทางมหาอำานาจเดยวเทานนคอ สหรฐอเมรกาโดยไมมองประเทศอนใด

128

เลย เพราะเชอวาไทยเปนประเทศออนแอทไมสามารถปองกนตนเองไดจงตองหาประเทศใหญมาคมครอง ในปน สหรฐฯ อนเดย ออสเตรเลย ไทย และฟลปปนสไดรวมลงนามในสนธสญญามะนลา (Manila Pact) ทำาใหไทยกลายเปนสมพนธมตรกบสหรฐอเมรกา (Alliance) และตองเขาไปเก ยวของก บสหรฐฯดานการทหารอยางเป นทางการ วตถประสงคของสมพนธมตรมะนลาคอ หากประเทศสมาชกหนงถกรกรานจากภายนอกกเหมอนกบประเทศสมาชกอนถกรกรานไปดวย ประเทศสมาชกอนจงตองรวมปกปองเทาทรฐธรรมนญของประเทศตนอนญาตเอาไว

สนธสญญามะนลาไดนำาไปสการจดตง SEATO ซงเปนการผนกกำาลงกนตอตานสหภาพโซเวยตและจน ในปค.ศ.1977 SEATO ไดยบตวเอง แตสนธสญญามะนลายงคงอยตอไปและผกมดประเทศสมาชกตางๆมาจนถงปจจบน จากขอผกมดของสนธสญญามะนลา ไทยจงมนโยบายตางประเทศทผกมตรกบประเทศมหาอำานาจ เปนเหตใหไมสามารถเขาเปนสมาชกของขบวนการไมฝกใฝฝายใด (NAM) เพราะมขอหามวา หามประเทศซ งเป นพนธมตรหรอสมพนธมตรกบประเทศมหาอ ำานาจในสงครามเยนเขาเปนสมาชก

NAM จดตงอยางเปนทางการในปค.ศ.1961 หลงจากสงครามเยนยต ลง ไทยเรากเขาเป นสมาชกของ NAM ในปค.ศ.1993 เปนเหตใหนโยบายตางประเทศของไทยเปลยนไป

ไทยและสหรฐฯมขอผกมดกนเพมเตมจากการลงนามในแถลงการณถนด-รชต ในปค.ศ.1962 ทระบวา สหรฐฯจะชวยเหลอไทยโดยไมจ ำาเปนตองขอฉนทามตจาก SEATO ปจจบน

129

สหรฐฯก ย งปกป อง ไทยเราตามสนธสญญามะน ลาและแถลงการณถนด-รชตอย แมไทยเราจะเอนเอยงไปทางจนกตาม ทงน หลายประเทศเกลยดชงสหรฐอเมรกาเพราะชอบทำาตวเปนตำารวจโลก แตกหลกเลยงไมไดทจะมความสมพนธกบสหรฐฯ และตองพงสหรฐฯโดยเฉพาะผลประโยชนดานเศรษฐกจ

จากการลงนามในแถลงการณถนด-รชต เปนการยนยนวาสหรฐฯเหนไทยเปนพนธมตรทสำาคญในเอเชยตะวนออก ควบคไปกบญปน ฟลปปนส เกาหลใต และออสเตรเลย ประเทศเหลานจงกลายเปนพนธมตรหลก/เสาหลกของสหรฐฯในเอเชยตะวนออก ไทยเราถอวาสหรฐฯเปนลกพ สวนไทยเองเปนลกสมนทยอมทำาตามสหรฐฯทกอยาง เชน สงทหารไปรวมรบ ความสมพนธ ระหวางไทยกบสหรฐฯอาจเรยกอกอยางหนงวา ผใหการอปถมภและผรบการอปถมภ เพราะไทยเราตองขอความชวยเหลอจากสหรฐฯตลอด สหรฐฯจงมองวาไทยเปนเหมอนหมในอวย

สงครามเวยดนามเกดจากสหรฐฯมองวา หากปลอยให เวยดนามเหนอเปนคอมมวนสตแลว เวยดนามใตและประเทศอนกจะเอนเปนคอมมวนสตไปดวย ในปค.ศ.1964 สหรฐฯหาเรองทำาสงครามดวยการอางวา เรอรบของเวยดนามเหนอยงเรอรบของสหรฐฯในรศม 9 ไมล เหตการณนทำาใหเกดมตอาวตงเกย (ทองกง) ขน เนองจากพวกเวยดกงรบเพอมาตภม สวนทหารอเมรกนรบเพออดมการณ พอรบไปจนถงปค.ศ.1973 ทหารอเมรก นถกลอบสงหารเปนจ ำานวนมากและบางคนกหนท พ สหรฐฯจงยอมแพสงคราม

ชวงสงครามเวยดนาม ทหารอเมรกนเขามาอยในเมองไทยถง 50,000 นาย ชวงเดยวกน สหรฐฯไดทมเทใหไทยตอสกบ

130

คอมมวนสต พรรคคอมมวนสตในไทยกไดรบการสนบสนนจากสหภาพโซเวยตและจนแดง ไทยเราจงรบศกสองดานโดยมเพยงสหรฐฯประเทศเดยวเทานนทใหความชวยเหลอ

ในสงครามเวยดนาม สหรฐฯไมกลาใชอาวธนวเคลยรโจมตเวยดนามเหนอเพราะเกรงวาจะเกดสงครามนวเคลยรขน เพราะสหภาพโซเวยตกมอาวธนวเคลยรไวครอบครองเหมอนกน สหรฐฯจงไมสามารถลดรอนอำานาจของคอมมวนสตได

ทศวรรษท 1950s – 1960s สหรฐฯไดคำาประกนความมนคงใหไทยเรา เปนพนธมตรทเหนยวแนนในการตอสกบฝายคอมมวนสต แตหลงจากทสหรฐฯถอนกำาลงออกจากเวยดนาม รปแบบของนโยบายตางประเทศของไทยกเปลยนไป แนวโนมการมองโลกของผกำาหนดนโยบายของสหรฐฯและไทยกเปลยนไป โดยสหรฐฯมองวาไทยไมมความส ำาคญอกตอไป ไทยเราจงตองหาผคำาประกนใหม ซงเปนจดเร มตนททำาใหไทยวงเขาหาจน ตวหลกในการดำาเนนนโยบายตางประเทศไทยจงเปนการสรางความสมพนธกบจน

-ทศวรรษท 1970s ไทยเราไมคดทจะพงพาตนเองและสรางความแขงแกรงใหตนเองอยางเตมท แตกลบวงเขาหาพนธมตรหรอสมพนธมตรใหมเพ อเขามาปกปองไทยแทนสหรฐอเมรกา ขณะเดยวกนกไมสามารถตดสหรฐฯได เพยงแคลดบทบาทในการชนำาเทานน

ป ค.ศ.1973 นโยบายตางประเทศของไทยทมต อมหาอำานาจเร มเขาสการเปลยนแปลง จากเดมเปนพนธมตรอยางเหนยวแนนกบสหรฐอเมรกา และเปนปฏปกษกบสหภาพโซเวยตและจนอยางเตมท ในปค.ศ.1975 ไทยมความสมพนธทางการ

131

ทตกบจนอยางเปนทางการ และเปนจดเร มตนของรปแบบของนโยบายตางประเทศไทยมาจนถงปจจบนคอ การว งเขาหามหาอำานาจทงสองฝาย เพอใหมหาอำานาจหนงถวงดลกบอกมหาอำานาจหนง

สหรฐฯเปนปฏปกษกบจนมาตงแตปค.ศ.1949 จากทจนแ ด ง ย ด ค ร อ ง แ ผ น ด น ใ ห ญ แ ต ช ว ง ป ค .ศ .1971-1972 รฐมนตรตางประเทศของประธานาธบดนกสนไดเปลยนโฉมหนานโยบายตางประเทศระหวางสหรฐฯกบจน โดยเดนทางไปเจรญความสมพนธกบจน หลงจากนนประธานาธบดนกสนกไดเดนทางไปเยอนกรงปกกงในปค.ศ.1972 นโยบายโฉมใหมของสหรฐฯคอนโยบายทอดไมตรกบจน โดยมองวา แมจนจะปกครองแบบคอมมวนสต แตทงสองประเทศกสามารถเขาไปมสมพนธกนได โดยเฉพาะดานเศรษฐกจ จนเองกตองการเทคโนโลยจากฝายตะวนตกเพราะไมสามารถไดจากสหภาพโซเวยต

ความบาดหมางระหวางจนและสหภาพโซเวยตเร มขนหลงจากทสตารลนเสยชวตในปค.ศ.1953 เพราะเหมาเจอตงผนำาจนทนอยอกนอยใจสหภาพโซเวยตเปนทนเดมกรณทไมชวยจนแดงรบจนขาว แตดวยความทสวามภกดตอสตารลนจงทำาอะไรไมได (ชวงทจนแดงรบกบจนขาวจนสามารถขบไลจนขาวใหหนไปอยไตหวนได สหภาพโซเวยตไมไดใหความชวยเหลอจนแดงเลย แตกลบตองการใหจนแดงและจนขาวผนกกำาลงกนตอสกบญปนทเขามายดแมนจเรย) ครสชอฟ ผน ำาสหภาพโซเวยตคนใหมป ร ะ ก า ศ น โ ย บ า ย ก า ร อ ย ร ว ม ก น เ พ อ ส น ต (Peaceful Consistence) คอสงคมนยมสามารถอยรวมกนอยางสนตกบทนน ยมได ซ งตรงขามก บนโยบายของสตารล นท บอกวา

132

สงคมนยมและทนนยมอยรวมกนไมได จนจงมองวาเปนลทธแก เมอทงสองประเทศแตกคอกน กลางทศวรรษ 1950s สหภาพโซเวยตจงถอนพมพเขยวทสรางโรงงานและสงกอสรางตางๆ ในจนออกไป

จนจงหนไปหาสหรฐฯและยโรปตะวนตกเพราะตองการเทคโนโลย ประธานาธบดน กสนจงประกาศนโยบาย Open Door Policy การทสหรฐฯเปนมตรทดกบจน ถอเปนปจจยภายนอกททำาใหนโยบายตางประเทศของไทยตองปรบตามสหรฐฯไปดวย โดยเฉพาะเร องทเขาไปเกยวพนกบเวยดนาม ลาว และเขมร

ชวงทเวยดนาม ลาว และเขมรเปลยนการปกครองไปสคอมมวนสต ไดสรางความตนตระหนกใหผก ำาหนดนโยบายของไทยเปนอยางมาก เพราะกลววาทฤษฎโดมโนจะฟ นขนมาอก เพราะประเทศถดไปทจะเปนคอมมวนสตตามทฤษฎนคอไทย เมอไมสามารถวงเขาหาสหรฐฯเพอชวยปกปองได ไทยจงวงเขาหาจนเพอชวยสกดไมใหเวยดนามเขามารกรานไทย เพราะตอนนนเวยดนามไดยกกองทพเขาไปในกมพชาแลว

หลงจากนน ไดเกดเหตการณทางการเมองในประเทศไทยคอ เหตการณ 14 ตลา ค.ศ.1973 นกศกษารวมตวกนตอตานการปกครองแบบเผดจการภายใตรฐบาลจอมพลถนอม กตขจร และจอมพลประพาส จาร เสถ ยร และ เหตการณ 6 ตลา ค.ศ.1976 (สมยรฐบาลคกฤทธ) ไดมการขบไลฐานทพอเมรกนออกจากประเทศทงหมด รวมทงหนวยจารกรรม หนวยสอดแนว และดาวเทยมสอดแนมประเทศเพอนบาน ทำาใหไทยถกมองวาความมนคงปลอดภยลอแหลม เพราะไมรวาศตรจะเขามาเมอไหร

133

ชวงนไทยเรากลวภยคอมมวนสตมากแมกระทงคนถอหนงสอปกแดงกถกมองวาเปนคอมมวนสต และปดกนการศกษาแนวคดของมารกซสม ในในปเดยวกน ฐานทพของสหรฐฯกถอนทพออกไปจากประเทศไทย เหตการณนเปนปจจยภายในททำาใหนโยบายตางประเทศของไทยเปลยนแปลง

ป ค .ศ.1975-1976 นโยบายตางประเทศของไทยจงเปนการรกษาระยะหางทเทาเทยมกน คอผกมตรกบพนธมตรเดมและแสวงหาพนธมตรใหม โดยเขาหาแตละขวอำานาจเพอรกษาดลแหงอำานาจ

ขวอำานาจ ในทนจะหมายถงรฐ สถาบน หรอองคการระหวางประเทศ การทจะเปนขวอำานาจไดจะตอง (1) สามารถควบคมพฤตกรรมของคนอนได (2) ควบคมผลลพธระหวางประเทศคอ ทำาใหเกดความขดแยงหรอความรวมมอระหวางประเทศได (3) คว บ คม ทร พ ย า ก ร ขณ ะ น น ข ว อ ำา น า จ จ ะ ป ร ะ ก อ บ ด ว ยสหรฐอเมรกา จน สหภาพโซเวยต

ดลแหงอำานาจคอ แตละฝายจะมอำานาจพอๆ กน เหมอนตราชงทเทากนทงสองดาน ไทยเราจงวงเขาหาทงสหรฐฯ จน สหภาพโซเวยต และญปน (ญปนเปนขวอำานาจทางเศรษฐกจในทศวรรษท 1970s หลงจากทฟ นตวจากการแพสงครามดวยความชวยเหลอของสหรฐฯ โดยสหรฐฯและยโรปตะวนตกไดเปดตลาดการคาและเปนแหลงเทคโนโลยให)

นอกจากนแลว ไทยเรายงวงเขาหาประเทศตางๆ ในเอเชยตะวนออกเฉยงใตหรออาเซยนอกดวย เพอใหอาเซยนเขามาถวงดลกบประเทศมหาอำานาจทงหลาย

134

ชวงน ไทยเราดำาเนนนโยบายเปนพนธมตรทางยทธศาสตรก บ จ น (Strategic Ally) เ พ อ ต อ ส ก บ เ ว ย ด น า ม ใ นปค.ศ.1978 เวยดนามบกเขากมพชา จนจงทำาสงครามสงสอนเวยดนามดวยการสงทหารเขาไปปราบและบบใหเวยดนามออกจากกมพชา แตจนกตองถอนทหารออกมาเพราะไมสามารถเอาชนะเวยดนามได

จากการดงจนเขามาแทนสหรฐฯในฐานะผคมครองใหม ไทยเรายงไดประโยชนจากจนดานการคาเพราะจนเปนตลาดขนาดใหญ ปลายทศวรรษ 1970s ไทยจงเปดความสมพนธด านเศรษฐกจกบจน จนเปดประเทศในปค.ศ.1979 เพราะมองวาหากยงปดประเทศอยกไมสามารถเตบโตทางเศรษฐกจไดเพราะขาดเทคโนโลย นกลงทนชาวไทยเชอสายจนจงไปลงทนในจนโดยรวมมอกบบรษททเปนกจการของรฐบาลจน สงผลท ำาใหจนรงเรองมากในทศวรรษ 1990s ภาษาจนเปนทยอมรบในไทยจงฟ นฟขนมาอกครง โดยเฉพาะคนไทยเชอสายจนทเชอวาสมควรเรยนวฒนธรรมจนและภาษาจนเพอไปตดตอคาขายกบจน เพราะหากพดภาษาจนไมไดกสามารถทำาธรกจกบคนจนได เชน 4-5 ปทผานมา บรษทมามาทไปลงทนในจนตองขายกจการใหคนจน เพราะขาดคนงานทจะสอสารกบคนจน

สหรฐฯตกใจทไทยวงเขาไปหาจน และมองวาหากปลอยใหไทยใกลชดกบจนเมอไหร ตนกจะเสยอำานาจในเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยตะวนออก สหรฐฯไดเหนความสำาคญของไทยจงวงเขาหาไทยเชนกน นบไดวาไทยเราดำาเนนนโยบายทถกตอง ปจจบน สหรฐฯมองนโยบายของไทยวาฉลาด เพราะรวธการทจะดงมหาอำานาจมาถวงดลกน

135

-ทศวรรษ 1980s ไทยดำาเนนนโยบายรปแบบใหมทมตอมหาอำานาจคอ นโยบายรอบทศทางหรอนโยบายการทตรอบทศทาง โดยพยายามรกษาความสมพนธกบประเทศตางๆ ทเปนทงอดตศตร มตรใหม ประเทศมหาอำานาจตางๆ (สหรฐฯ สหภาพโซเวยต จน และญปน) จากเดมทเคยเปนลกสมนของสหรฐฯมาโดยตลอด นโยบายการทตรอบทศทางกทำาใหไทยกลายเปนประเทศทมจดยนเปนของตวเอง และเปนทยอมรบของประเทศตางๆ ในภมภาคมากขน

- ความสมพนธกบจน ปลายทศวรรษ 1980s ปญหาสำาคญทมผลกระทบตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศคอปญหาความมนคง โดยเฉพาะกรณเวยดนามและกมพชา ผก ำาหนดนโยบายกงวลเปนอยางมากเพราะปญหาเกดขนใกลชายแดนของประเทศ ไทยเราจงหาทางออกดวยการกระชบความสมพนธกบจนมากขน โดยคดคานการยดครองทางทหารของเวยดนามทมตอกมพชา จนกไดสญญากบไทยวาจะถอนความชวยเหลอทงหมดทเคยใหกบพรรคคอมมวนสตทอยในไทย พรรคคอมมวนสตจงคอยๆ ลดบทบาทลงและหายไปในทสด นอกจากน จนยงใหความชวยเหลอดานกองกำาลงหรออาวธ หากไทยถกเวยดนามเขารกราน

จนใชประโยชนจากการทไทยพงพาจนดวยการสงอาวธใหเขมรแดงโดยใชเสนทางผานไทย ทำาใหสหรฐฯไมพอใจเพราะไทยเขาไปผกมดกบจนมากขนเร อยๆ ปค.ศ.1985 โทรศพทสาย Hot Line ระหวางผนำาจนกบผนำาไทยไดตดตงขน เผอไทยถกเวยดนามรกราน ผน ำาไทยกจะไดตอสายไปหาผน ำาจนไดทนท นอกจากน ไทยยงมความสมพนธทางทหารกบจนคอ ซออาวธจากจนในราคาถก (5-10% ของราคาจรง) แตอาวธของจน

136

ไมทนสมย ไมมอะไหล ไมมคมอการใชงาน ไมมคนซอมแซมให ซงคณภาพดอยกวาอาวธของสหรฐฯมาก ในทสด ไทยกตองหนกลบไปซออาวธของสหรฐอเมรกาเหมอนเดม ดวยเหตน ไทยจงไมสามารถทอดทงสหรฐฯได

- ความสมพนธกบสหรฐอเมรกา ความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯเสอมลง เพราะสหรฐฯไมเนนการคาเสร แตเนนการคาทเปนธรรม การคาเสร (Free Trade) คอใหกลไกตลาดเปนตวกำาหนด (อปสงคและอปทาน) รฐบาลเขาไปแทรกแซงใหนอยทสด การคาท เป นธรรม (Fair Trade) คอเน นการปกปองกล มอตสาหกรรมภายใน ตองไมมการทมตลาด และไมมการอดหนน แตปลอยใหมความยตธรรม โดยรฐเขาไปแทรกแซงในการกำาหนดมาตรการทใชภาษและไมใชภาษ (Tariff and Non Tariff Barrier) เ พ อ ส ก ด ส น ค า จ า ก ภ า ย น อ ก ท ก ล มอตสาหกรรมภายในแขงขนไมได

สหรฐฯใชนโยบายปกปองทางการคา (Protectionism) คอปกปองกลมอตสาหกรรมภายใน เชน กลมเหลก กลมสงทอ กลมรองเทา กลมเครองหนง ซงกลมพวกนจะมอทธพลตอการเลอกตงประธานาธบด สมาชกรฐสภา ผแทนหรอวฒสมาชก ฝายรฐบาลจงเอาใจกลมอตสาหกรรมภายใน ท ำาใหมการกดกนทางการคามากขน

ไทยไมพอใจสหรฐฯ เพราะรายไดของไทยมาจากการสงออก โดยเฉพาะสงออกไปยงสหรฐฯมากถง 25% ของ GDP แตไทยยงคงดำาเนนนโยบายดานความมนคงกบสหรฐฯตอไป โดยเฉพาะการซอมรบรวมเพอสกดกนคอมมวนสต ปค.ศ.1982 ไทยและสหรฐฯไดเปดการซอมรบภายใตรหสงเหาทอง (Cobra Gold)

137

สาเหตทตงชอนเพราะไทยมงเหาเปนจำานวนมาก ปจจบนไทยกบสหรฐฯยงคงซอมรบรวมกนอย เพยงแตเปลยนรปแบบไปเทานน

ป ค.ศ.1985 เวยดนามซ อเคร องบนขบไลจากสหภาพโซเวยต ไทยจงจำาเปนตองมอาวธททนสมยเพอปองปราม/ยบยงเวยดนาม โดยซอเครองบนขบไล F16 จากสหรฐอเมรกาจำานวน 12 ลำา ในปเดยวกน สหรฐฯและไทยไดตงคลงอาวธสำารองในไทย โดยสหรฐฯจะขนอาวธมาสำารองเผอกรณฉกเฉนและเผอขายอาวธใหไทย ปค.ศ.2003 สหรฐฯใหไทยเปนพนธมตรนอกนาโต ทำาใหไทยสามารถใชอาวธจากคลงอาวธสำารองในประเทศได แตปจจบน อาวธเหลานนลาสมยไปแลว เพราะสหรฐฯยงไมไดยายอาวธททนสมยเขามา (ชวงสงครามอาวเปอรเซยและสงครามอรก สหรฐฯไดเอาอาวธและเคร องบนไปจากคลงส ำารองในประเทศไทย ชใหเหนถงความสมพนธทดตอกน)

ปลายทศวรรษ 1980s ไทยมความเจรญกาวหนาด านเศรษฐกจมากขนจากการดำาเนนนโยบายเปลยนสนามรบเปนตลาดการคาของนายกฯชาตชาย ชณหะวณ กอนทจะประกาศนโยบายน ปญหาของกมพชาลดลง เพราะเวยดนามถอนกำาลงออกไปในปค.ศ.1989 ขณะเดยวกน ชวงนสงครามเยนยตลง เพราะมคาอล กอรบาชอฟ ผน ำาสหภาพโซเวยต ประกาศใช นโยบายเปเรสทรอยกา (ปรบเปลยนโครงสรางของประเทศทงหมด) และนโยบายกลาสนอส (เปดกวางใหมการแสดงความคดเหนและใหประชาชนมเสรภาพ) หลงจากประกาศใชสองนโยบายน ยโรปตะวนออกจงตตวออกหางสหภาพโซเวยตและประกาศเอกราชอยางเปนทางการ จากปรากฏการณทงสองนทำาใหไทยเราเปลยนนโยบายมงไปทางเศรษฐกจแทนความมนคง

138

รฐบาลชาตชาย ชณหะวณ ประกาศวาใหเปลยนสนามรบเปนตลาด จากนนไทยเรากหนไปทำาขอตกลงดานการคากบเวยดนาม ลาว และกมพชา นอกจากนกไดหนไปมสมพนธกบจนมากขน แตความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯเลวรายลง เพราะสหรฐฯบงคบใหไทยมกฎหมายเกยวกบสทธทางปญญา เนองจากไทยละเมดสทธทางปญญาของสหรฐฯ ทงดานเทปผซดเถอน ยา เครองมอแพทย หนงสอ

- ความสมพนธกบสหภาพโซเวยต ปค.ศ.1986 สหภาพโซเวยตเปลยนทาทในการสนบสนนเวยดนามในสงครามกมพชา และลดทาทเปนปฏปกษกบเอเชยตะวนออกเฉยงใต ชวงนสหภาพโซเวยตออนแอลง มคาอล กอรบาชอฟ จงสนใจแตแกปญหาความแตกแยกภายใน เพราะรฐตางๆ ในสหภาพโซเวยตไมตองการอยภายใตรฐบาลมอสโควอกตอไป ไทยไดเขาไปมสมพนธกบสหภาพโซเวยต โดยสญญาวา เมอสหภาพโซเวยตและจนบาดหมางกน ไทยจะเปนกลางไมเขาขางใคร เดอนพฤษภาคม ค.ศ.1987 นายสทธ เศวตศลา ร.ม.ต.ตางประเทศไดเดนทางไปเยอนสหภาพโซเวยต และพดกบมคาอล กอรบาชอฟ ใหชวยเจรจากบเวยดนามเพอยตปญหาในกมพชา สหภาพโซเวยตจงกดดนใหเวยดนามถอนกำาลงออกจากกมพชาในปค.ศ.1989

ในปค.ศ.1987 ไทยไดลงนามพธสารโปรตคอลจดตงคณะกรรมการการคาระหวางไทยกบสหภาพโซเวยต

- ความสมพนธกบญปน หลงจากสงครามโลกครงทสองยตลง ความสมพนธระหวางไทยกบญปนไมไดเปนในดานการทหาร แตเนนทางเศรษฐกจ เพราะมาตรา 9 หามไมใหญปนมกองทพ ญปนจงหนไปทมตวเองดานเศรษฐกจโดยไดรบความชวยเหลอ

139

จากสหรฐฯ ไทยมองวาญปนเปนแหลงทจะมาลงทนในไทยและสามารถใชญปนเปนตลาดสงออกได จงสรางความสมพนธกบญปนดานเศรษฐกจ ญปนจงเปนคคาทสำาคญเปนอนดบสองรองจากสหรฐอเมรกา และเปนประเทศทมาลงทนในไทยเปนอนดบหนง

น บต งแต ทศวรรษ 1970s - 1980s ความสมพนธ ระหวางไทยกบญปนเร มเสอมลงเพราะไทยเสยดลการคา ญปนจงถกวพากษวจารณวาใชลทธจกรวรรดนยมใหม โดยใหไทยเปนอาณานคมแบบใหม (Neo Colonialism) คอไมเขายดครอง แตเขามาลงทนในตางประเทศและใหความชวยเหลอ ประเทศทรบการลงทนของญปนตองเสยอำานาจอธปไตยเพราะตองอยภายใตการชนำาของญปน หากไมทำาตามกจะถกลดความชวยเหลอหรอไมมาลงทน

ปค.ศ.1984 ไทยขาดดลการคาใหญปนถง 62% ของการขาดดลการคาทงหมด สรางความไมพอใจใหแกนกศกษาไทยเปนอยางมาก จนในทสดกรวมตวกนออกมาตอตานสนคาของญปนและสนบสนนใหใชสนคาไทยแทน แตรฐบาลไทยไมไดสนบสนนนกศกษา เพราะการเดนขบวนเปนวธทไมถกตองและไมชวยลดการขาดดลการคา วธแกไขคอใหญปนเปดตลาดสนคาไทยมากขนและรวมมอกบไทยดานเศรษฐกจ โดยใหญปนโอนยายเทคโนโลยมาสประเทศไทย เชน โตโยตามาสอนการผลตรถยนตและอะไหลใหคนไทย หรอสอนใหคนไทยรจกการผลตคอมพวเตอร

ปค.ศ.1988 ผลจากความรวมมอระหวางผนำาไทยและผนำาญปน การขาดดลการคาของไทยจงลดลง 30% ปลายทศวรรษ 1980s ญปนกยายฐานการผลตมายงไทย เพราะไทยมคาแรง

140

ถก โครงสรางพนฐานอำานวยตอการลงทน ทำาใหตนทนการผลตตำาลง

- ความสมพนธกบอาเซยน ปค.ศ.1973 สหรฐฯถอนทหารออกจากสงครามเวยดนาม ไทยเราจงตองเปลยนนโยบายตางป ร ะ เ ท ศ ใ ห ม โ ด ย ห น ม า เ น น น โ ย บ า ย ภ ม ภ า ค น ย ม (Regionalism) คอการผกพนกนระหวางประเทศในพนทใกลเคยงกน โดยมเชอชาต ศาสนา สผว วฒนธรรม และรปแบบการปกครองคลายคลงกน ทำาใหเกดความผกพนกนทจะทำาเพอสวนรวมรวมกน ซงชวงนไดเร มรวมตวกนในระดบภมภาคขน เชน อ า เ ซ ย น ต ง ข น ใ น ป ค .ศ .1967 แ ล ะ ม บ ท บ า ท เ ต ม ท ใ นปค.ศ.1970-1980 เพ อเขามามอ ำานาจตอรอง/ถวงดลก บมหาอำานาจ ชวงนไทยเราใชนโยบายลตามลมหรอนโยบายไผลตามลม (ไทยเราถกมองวาเปนประเทศเจาเลห สามารถปรบตวเองรอบทศทางทำาใหสามารถไปทางไหนกได เหมอนไผทลไปตามทศทางของลม)

ไทยกบสหรฐฯมผลประโยชนรวมกนในสงครามกมพชาคอ สนบสนนเขมรสามฝายและสรางการประนประนอมระหวางเขมรสามฝายและฝายนายเฮ งส ำารน ภายใต การสน บสน นของสหประชาชาตและสหรฐฯ เขมรสามฝายและฝายนายเฮงสำารนกสามารถตกลงกนได และรวมตวกนเปนรฐบาลเดยว ชวงน ไทยเราใชยทธศาสตรวงเขาหาทงจนและสหรฐฯ

ปค.ศ.1985 นายสทธ เศวตศลา เนนวาไทยเราสมควรเพมจดยนในโลกและเนนผลประโยชนดานเศรษฐกจกบคคา เพอตอสกบลทธการปกปองทมาจากประเทศทพฒนาแลว และเชอมโยงความสมพนธระหวางประเทศในภมภาค

141

นายกฯชาตชาย ชณหะวณ กลาวถงนโยบายลตามลมวา ถงเวลาแลวทประเทศไทยจะตองมเอกราชมากยงขนและใหหลดพนจากประเทศมหาอำานาจ เราไมสามารถกำาหนดทศทางลม ไมสามารถเปลยนและควบคมทศทางลมได แตสามารถใชทศทางลมใหเปนประโยชนได แมวาไทยเปนประเทศเลกแตกไดมการดำาเนนนโยบายทลตามลมในบางครง เพอใหการเปลยนแปลงของโลกเปดโอกาสใหประเทศไทยไดเปลยนแปลงมากยงขน รฐบาลชาตชายไดทำาใหอำานาจของทหารดานการปกครองและบทบาทในการกำาหนดนโยบายตางประเทศเปลยนไปสประชาธปไตยแบบรฐสภาคอ รฐบาลตองมาจากการเลอกตง จากจดน ประเทศไทยไดแสดงบทบาทดานเศรษฐกจการเมองในภมภาค นายกฯชาตชายกลาววา ตอไปนไทยเราจะโดดเดยวไมไดอกตอไป เพราะตองคำานงถงหมบานโลก เราจะตองปรบตวใหเขากบหมบานนนซ งประเทศตางๆ ในโลกอยรวมกน โดยเนนสทธมนษยชนและเศรษฐกจแบบเสร

นโยบายลตามลมทำาใหไทยเจรญเตบโตดานเศรษฐกจ เพราะวงเขาหาหรอเอนเขาหาประเทศทใหผลประโยชนกบเรา และเรากทำาตามประเทศเหลานน หากสหรฐฯมาแรง เรากวงเขาหาสหรฐฯ และเมอจนมาแรง เรากวงเขาหาจน เชน ซออาวธจากจน ดงจนและสหรฐฯเขามารวมในการแกปญหากมพชา ในชวงนญปนมนโยบายการเจรญเตบโตนำาโดยเศรษฐกจ ไทยเรากลตามญปนดวยการเนนสงออกเปนหลกเพอนำามาซงการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจแกไทย ดวยเหตน นโยบายรอบทศทางและนโยบายลตามลมจงไปดวยกน เปนผลทำาใหไทยรอดพนจากการคมคามของมหาอำานาจ

142

นกวจารณกลาววา ไทยเราอาจจะรอดพนจากการคกคามของมหาอำานาจ แตกไมสามารถรอดพนไดทกครงเพราะตองเสยผลประโยชนในบางครงเพราะยอมทำาตามมหาอำานาจเหลานน เชน ปลายทศวรรษ 1980s หลงจากทไทยเราเปดประเทศรบมอกบโลกาภวตน เปดการคาและการเงนเสร ไทยกเกดวกฤตการณทางการเงนในปค.ศ.1997 นกลงทนถอนทนออกเปนจำานวนมากเพราะคาเงนไทยตกตำาอยางมาก เนองจากการด ำาเนนนโยบายผดพลาดของรฐบาลชวลต ยงใจยทธ (จรงๆ แลวเปนผลตอเนองมาจากรฐบาลชาตชายและรฐบาลชวน)

***************คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ดร.เบญจม�ส จน�พนธ วนท 29 มน�คม พ.ศ.

2551 ชวงเช�

นโยบ�ยต�งประเทศของไทยกบมห�อำ�น�จ (ตอ)-ทศวรรษ 1990s - สมยรฐบาลชวน หลกภย 1 ผลจากการทรฐบาลไทยเปลยน

จากการปกครองโดยทหารมาเปนการปกครองโดยพลเรอนในป ค .ศ .1992 ในสมยนายกฯชวน หล กภ ย ห วหน าพรรคประชาธปตย ทำาใหเกดการเปลยนแปลงมากมาย ในชวงนสหภาพโซเวยตลมสลาย ขวอำานาจในโลกจงเปลยนจากสองขวอำานาจมาเปนหลายขวอำานาจ โดยสหรฐฯมอำานาจทแขงแกรงมากทสด สวนจนกบสหภาพยโรปกเร มเขามามบทบาทมากขน ไทยเราจง

143

ดำาเนนนโยบายเปนพนธมตรทางยทธศาสตรรวมกบจน เพอนำามาถวงดลกบสหรฐอเมรกา

นโยบายลตามลมคอการวงเขาหามหาอำานาจทมอำานาจในขณะนนซ งกคอสหรฐอเมรกา ทศวรรษ 1990s นโยบายตางประเทศของไทยมการเปลยนแปลงหลายอยาง ขณะทสหรฐฯมการเลอกตงประธานาธบด ผชนะการเลอกตงคอนายบล คลนตน พรรคเดโมแครต นโยบายของพรรคเดโมแครตไมเนนดานการทหารมากนก นโยบายตางประเทศระหวางไทยกบสหรฐฯจงเสอมคลายลง

หลงสงครามเยนยตลง ไทยไดเขาเปนสมาชกของขบวนการไมฝกใฝฝายหนงฝายใด (NAM) ในปค.ศ.1993 เพราะไทยเราไมเขาเง อนไขทก ำาหนดวาไมใหประเทศทเป นพนธมตรก บมหาอำานาจฝายใดฝายหนงเปนสมาชก ขบวนการไมฝกใฝฝายหนงฝายใดจดตงขนเพอเปนพลงทสามในการลดความขดแยงระหวางกลมตะวนตกและกลมตะวนออก แตเนองจากสมาชกของ NAM เปนประเทศกำาลงพฒนาทยงตองการความชวยเหลอจากมหาอำานาจอยจงไมสามารถรกษาความเปนกลางได จงเอนเอยงไปยงประเทศทใหความชวยเหลอตน เชน ควบา เวยดนาม และอนเดยเอนไปทางสหภาพโซเวยต ขณะทสงคโปรและอยปตเอนมาทางสหรฐอเมรกา และประเทศเหลานสามารถเอนไปขางใดขางหนงตลอดเวลา ขนอยกบวาประเทศใดจะใหความชวยเหลอ ชวงทไทยเองถอนโยบายเปนกลางนไดแสดงใหเหนวา ไทยเราไมเขาขางทงสหรฐฯ จน และสหภาพโซเวยต สรางความบาดหมางใหไทยกบสหรฐฯมากขน เพราะไมยอมเปนฝายสหรฐฯอยางเดนชด

144

ไทยและสหรฐฯบาดหมางกนมากยงขน เพราะไทยดำาเนนน โ ย บ า ย เ ข า ไ ป พ ว พ น เ ช ง ส ร า ง ส ร ร ค (Constructive Engagement) โดยเฉพาะใชก บพมา ค อไทยยดหลกของอาเซยนทจะไมเขาไปแทรกแซงกจการภายในของประเทศสมาชก การทรฐบาลพมาเปนเผดจการทหาร ไทยเราจงยดหลกวาการแกปญหาใหพมาเปนประชาธปไตยจะตองผานขบวนการปรองดอง ไมใชแซงชนหรอใชมาตรการเศรษฐกจลงโทษเหมอนทสหรฐฯทำา เพราะถอวาเปนกจการภายในของพมาไมสมควรเขาไปแทรกแซง

รฐบาลชวน หลกภย 1 ไทยประกาศนโยบายยดถอหลกประชาธปไตยและสทธมนษยชน แตรฐบาลกไมสามารถทำาตามทประกาศไดเพราะไดรบผลประโยชนจากพมา ขณะเดยวกน จนทมการปกครองแบบคอมมวนสตกไมตองการใหใครมาแทรกแซงกจการภายใน ดงนน นโยบายของไทยทมตอพมาและจนจงเปนเรองเดยวกนคอ ไมสนใจวาใครจะเปนประชาธปไตยหรอไม แตจะยดถอผลประโยชนแหงชาตเปนหลก

พมาใหผลประโยชนกบไทยเร องปาไม แกส และการคา นอกจากนไทยเรายงมปญหาชายแดนกบพมาเรองการขนยาเสพตดกบปญหาชนกลมนอย จงตองการใหจนเขามาชวยไกลเกลยให เพอไมใหชนกลมนอยลภยจากการปราบปรามของรฐบาลพมามาอยในไทยมากเกนไป จากสถานการณเหลาน ไทยเราจงหนไปผกพนกบจนมากกวาสหรฐฯ

- สมยรฐบาลชวล ต ยงใจย ทธ เก ด เหตการณ ข น ในปค.ศ.1996-1997 ผลจากการรบโลกาภวตนอยางเตมท และเปดเสรดานการลงทน การเงน และการคา โดยเฉพาะดานการเงน รฐบาลออกสนเชอใหบรษทลงทนสรางอสงหารมทรพยและบาน

145

ทำาใหมการผลตสำานกงานและบานเกนความตองการของผบรโภค ราคาบานกสงเกน (Bubble Economy) ในทสดเศรษฐกจฟองสบกแตก สงผลทำาใหราคาสำานกงานและบานถกลง แตกไมมคนซอ บรษทจงลมละลายเปนแถวๆ และไมมเงนจายธนาคาร ธนาคารทไปกเงนจากตางประเทศจงไมมเงนไปจายหน จนนำาไปสวกฤตการณทางการเงนในวนท 1 กรกฎาคม ค.ศ.1991 คาเงนของไทยจาก 25 บาทตอดอลลารเพมเปน 33 บาทตอดอลลาร และขนไปเรอยๆ จนถง 55 บาทตอดอลลาร

รฐบาลไทยจงแกปญหาดวยการลดคาเงนบาท ทำาใหไทยเจอปญหามากยงขน และนายกฯชวลตกลาออกจากตำาแหนง

- สมยรฐบาลชวน หลกภย 2 ไทยไปกเงนของ IMF ตามนโยบายของรฐบาลชวลต เพราะบรษทและธนาคารลมละลาย ประชาชนยำาแยและตกงานเปนจำานวนมาก ชวงนรฐบาลบล คลนตนของสหรฐฯไมชวยเหลอไทยเลยเพราะไมพอใจทไทยปฏเสธขอเรยกรองของสหรฐฯ กรณทมาขอเอาเรอสงเสบยงของกองทพเรอมาจอดทอาวไทย แตรฐบาลไทยปฏเสธเพราะกลวจนจะโกรธ ขณะทจนไดเสนอใหไทยกเงนเปนจำานวนมาก......

(สญญาณขดของ)-ปค.ศ.2001-ปจจบน (ปลายสมยรฐบาลชวน 2 และตน

รฐบาลทกษณ 1) - สมยรฐบาลนายชวน หลกภย -ความสมพนธก บจน จากเหตการณเวยดนามรกราน

กมพชาทำาใหจนและไทยเปนหนสวนทางยทธศาสตร (Strategic Partner) กน เหนชดจากทไทยปฏเสธสหรฐฯในการจอดเรอสงเสบยงทอาวไทยในปค.ศ.1994 และปค.ศ.1997 ไทยยอมรบ

146

จนวาเปนมหาอำานาจทโดดเดนดานการเมอง เศรษฐกจ และการเมอง และเขารวมเป นพนธมตรทางยทธศาสตรด วย (Strategic Ally คอการรวมมอกนชวคราวเพอบรรลเปาหมายรวมกน) สรปสาเหตความสมพนธไดดงน

1.จนเปนประเทศแรกทใหความชวยเหลอแกไทยจ ำานวน 1,000 ลานเหรยญผาน IMF และจนไมลดคาเงนหยวนตามทใหสญญากบไทย ไมเชนกนนนกจะกระทบตอการคาระหวางไทยกบจน

2.ไทยกบจนมการแลกเปลยนการเยยมเยยนระหวางเจาหนาททกระดบทงทางดานการเมอง การทหาร และราชวงศ เชน สมเดจพระราชนเสดจไปเยอนจน ทเหนไดชดคอสมเดจพระเทพฯเสดจไปเมองจนหลายครงจนเกอบจะทวเมองและทรงเรยนภาษาจนเพม ทำาใหทงสองฝายกระชบความสมพนธก นมากยงข น สหรฐฯจงมองวาความสมพนธของสองประเทศนเหนยวแนนขนเปนผลงานของราชวงศ

3.เนองจากจนเตบโตทางเศรษฐกจและมตลาดขนาดใหญทสามารถรองรบสนคาจากไทยไดจำานวนมาก จนจงเปนเปาหมายทไทยอยากเขาไปกระชบความสมพนธมากยงขน จนถกมองวาเปนตวจกรกลสำาคญทนำามาสความเจรญเตบโตของภมภาคเอเชยตะวนออกและเอเชยตะวนออกเฉยงใตทงหมด บรษทยกษใหญ เชน กลมซ.พ. ไดเขาไปลงทนอยางมหาศาลในจนทงดานธรกจโรงแรมและผลตภณฑจากไก

4.ไทยมองวาจนเปนพนธมตรทางยทธศาสตรทส ำาคญทจะทำาใหไทยเขาไปมบทบาทในเวทโลก ไทยเราจงดงจนเขามาสรางเครอขายแบบทวภาค เชน อาเซยนเชญจนมาประชมระดบ

147

รฐมนตรหลงการประชมของอาเซยน จากนนกดงจนเขามารวมใน อาเซยน+3 (อาเซยนผดหวงทสหรฐฯไมเขามาชวยเหลอชวงวกฤตเศรษฐกจ จงหนมารวมมอกนในระดบภมภาคเพอแกไขป ญหารวมก น) เด อนเมษายน ค .ศ.1999 นายสข มพนธ ร.ม.ช.การตางประเทศไดกระตนใหจนมบทบาทเชงรกมากขนในเวทโลกแขงกบสหรฐฯ เพอความมนคงของภมภาคนตอไป ชวงน ไทยเองกไดด ำาเนนนโยบาย One China Policy คอมองวาไตหวนเปนสวนหนงของจน (ไทยจงไมไดตดตอกบไตหวนอยางเปนทางการ) ซงถอเปนสวนหนงของนโยบายไผลลม

5.สมยรฐบาลชวนจะเนนประชาธปไตยและสทธมนษยชน แตทางปฏบตกลบทำาอกแบบหนง ปลายสมยรฐบาลชวนไดมลทธศาสนาชอ Falungang ขนในจน ลทธนจะเนนการออกกำาลงกายและนงสมาธ แตรฐบาลจนมองวาเปนลทธตอตานรฐบาล คนกลมนพยายามจดการประชมในประเทศไทยเพราะจดในเมองจนลำาบาก สมาคมจนในเมองไทยจงมบทบาทตอนโยบายตางประเทศของไทยเปนอยางมาก เพราะเรยกรองใหรฐบาลชวน หลกภย ยอมใหมการประชมของสมาชกลทธในไทย รฐบาลจนจงกดดนรฐบาลไทยเพอไมใหอนมตใหลทธนจดประชม แตเนองจากรฐบาลชวนประกาศนโยบายประชาธปไตยและสทธมนษยชนจงกลาววา ตราบใดทการประชมของลทธนไมไดมผลกระทบตอกจการภายในของไทยและจนกจะจดประชมได แตลทธนกไมไดจดประชมจนมาถงสมยรฐบาลทกษณ ชนวตร

6.ชวงตนปค.ศ.2000 จนใหความชวยเหลอแกไทยดานปญหายาเสพตดตามชายแดนทตดกบพมา โดยวนท 9 ตลาคม

148

ค.ศ.2000 จนกบไทยไดลงนามในบนทกความเขาใจทวภาคเพอตอสกบการคายาของชนกลมนอย

-ความสมพนธกบสหรฐอเมรกา แมวาความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐอเมรกาในทศวรรษ 1990s ตอเนองมาจนถงปจจบนจะตดลบ ทงเร องของพมาและจน แตความสมพนธของทงสองประเทศนกตองดำาเนนตอไป เพราะสหรฐฯมความสำาคญกบไทยดงตอไปน

1.ความสำาคญทางเศรษฐกจของสหรฐอเมรกาทมตอไทย กอนปค.ศ.1997 สนคาไทยสงออกไปยงสหรฐฯถง 25% ของ GDP ลดลงเหลอ 20% หลงปค.ศ.1997 และลดลงมาเร อยๆ จนเปน 15.4% ในปจจบน นอกจากน สหรฐฯเปนแหลงเงนทนของไทย เพราะสหรฐฯเขามาลงทนในไทยเปนอนดบสองรองจากญปน และไดโอนยายเทคโนโลยมาใหไทย ทงดานเคร องจกร รถยนต คอมพวเตอร ประกอบกบนกธรกจไทย ผน ำาธนาคาร ตลอดจนเจาหนาททางเศรษฐกจทงภาครฐและภาคเอกชนยอมรบวาสหรฐฯเปนอภมหาอำานาจดานเศรษฐกจทไมอาจโตแยงได สหรฐฯจงมบทบาทตอเศรษฐกจของไทยเปนอยางมาก หากสหรฐฯไมเปดตลาดใหสนคาไทยและตด GSP

กอนปค.ศ.2001 ไทยไดรบ GSP จากสหรฐฯเปนอนดบหนง แสดงวาสหรฐฯเหนความสำาคญของไทย แมชวงนนไทยจะเอนไปทางจนกตาม ทางเลอกสองทางทไทยไมตองพงสหรฐฯคอ หาตลาดภมภาคอนทดแทนหรอพงตนเอง ไทยจงไมสามารถเลอกได เพราะตลาดสหรฐฯใหญมาก (GDP การสงออกของไทยมทงหมด 70% สงไปสหรฐฯ 15.4% สหภาพยโรป 15% และญปน 13%) ดวยเหตน ไทยเราจงตองพงสหรฐฯดานเศรษฐกจ

149

ตอไป แมนโยบายตางประเทศของไทยโดยเฉพาะสมยรฐบาลทกษณ ชนวตร จะพยายามดนใหหลดพนจากสหรฐฯ แตกทำาไมได

2.ไทยกบสหรฐฯเปนหนสวนทางยทธศาสตรทสำาคญ (The Thai – U.S. Strategic Partnership) โดยเฉพาะดานการทหาร ความเปนหนสวนนยงคงเขมแขงตอไป แมไทยจะซออาวธจ า ก จ น ก ต า ม เ พ ร า ะ ค ณ ภ า พ ส อ า ว ธ ข อ ง ส ห ร ฐ ฯ ไ ม ไ ด ปค.ศ.1997 แมไทยจะบาดหมางกบสหรฐฯ เพราะสหรฐฯไมยอมชวยเหล อไทยด านการเง นแต กล บผล กภาระ ให IMF แต ประธานาธบดบล คลนตน ยงคงสรางความสมพนธสวนตวกบรฐบาลชวน โดยเดนทางมาพบปะกนและเขาใจกนในฐานะรฐบาลทมาจากการเลอกตงเหมอนกน ชวงนไทยเซนสญญาซอเคร องบนรบ F18 จากสหรฐอเมรกา แตหลงเกดวกฤตการณทางการเงน ไทยเราไมมเง นซ อจงตองเสยคาปรบถง 7,000 ลานเหรยญ รฐบาลคลนตนจงชวยเหลอดวยการอนมตใหยกเลกสญญา ไทยเราจงไมตองเสยคาปรบจำานวนมากน

ชวงรฐบาลชวน ไทยไดสงทหารไปรวมปฏบตการรกษาสนตภาพในตมอรตะวนออก และการซอมรบภายใตรหส Cobra Gold กกลบมาอกคร ง คร งนสหรฐฯไดใชไทยเปนฐานซอมรบ แลวใหไทยเปนตวประสานกบประเทศตางๆ ในภมภาคมารวมซอมรบดวย เชน ฟลปปนส อนโดนเซย มาเลเซย ออสเตรเลย ญปน โดยมจนเขาสงเกตการณการซอมรบ เนองจากไทยใกลชดกบจนมากขนเร อยๆ สหรฐฯจงปรบแผนการในเร องความมนคงในเอเชยตะวนออกเฉยงใตดวยการซอมรบรวมกบพนธมตรตางๆ ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต เพอผนกกำาลงกนรกษาความมนคง

150

ในเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยตะวนออก แตละปจงมการรวมปฏบตการซอมรบปละ 40 ครง

3.ความสมพนธระหวางไทยและสหรฐฯไดรบการปรบปรงขนเรอยๆ ในฐานะทไทยเปนประชาธปไตย เพราะสหรฐฯตองการใหไทยเปนตวอยางทชใหเหนวา ประชาธปไตยเปนสงทมประโยชนและไทยมประชาธปไตยทเขมแขง ทำาใหไทยไดรบประโยชนจากการท เป นประชาธปไตย รฐบาลชวนจงประกาศนโยบายประชาธปไตยและสทธมนษยชน นายกรฐมนตรตองมาจากการเลอกตงเทานน

ตนปค.ศ.2001 ไทยกบสหรฐฯมความสมพนธกน ควบคไปกบทไทยมความสมพนธกบจน ความลำาบากใจเกดขนเกดขอพพาทระหวางสหรฐฯและจน เพราะไทยเราไมรวาจะวงเขาหาใคร เชน เครองบนจารกรรมของสหรฐฯบนเขาไปจนและตกในจน จนตองการใหไทยรวมประณามสหรฐฯ ขณะทสหรฐฯกตองการใหไทยเขาขางตนเอง ซงไทยไมสามารถทำาอะไรไดเพราะเกรงวาทงสองฝายจะไมพอใจ ดวยเหตน หากสหรฐฯและจนมการกระทบกระทงกนเมอใดกจะสงผลกระทบตอไทยและภมภาคเอเชยตะวนออกทงหมด โดยเฉพาะเอเชยตะวนออกเฉยงใต ดงนน ไทยเราจงเปนตวประสานและเชอมโยงความสมพนธระหวางมหาอำานาจทงสองประเทศ

ชวงสมยรฐบาลชวลตมาจนถงปลายสมยรฐบาลชวน สหรฐฯและจนไดยอมรบวา ไทยมบทบาทสำาคญในภมภาคน

- สมยรฐบาลพ . ต . ท . ดร . ทกษณ ชนวตร กอนทรฐบาลทกษณจะเขามามอำานาจ รฐบาลชวนไดมนโย

บายตางประเทศกบสหรฐฯ โดยการจดตงหนวยตอตานการ

151

กอการราย ทำาใหไทยและสหรฐฯมความสมพนธกนอกครงหนง หลงจากนน คนไทยกมแนวโนมเปนชาตนยมและเกลยดชงชาวตางชาต โดยเฉพาะสหรฐฯ ชวงเลอกตง รฐบาลทกษณไดแสดงใหเหนวาตนเปนผทรกชาตและตอตานตางชาต สหรฐฯจงเกรงวาไทยจะไดรฐบาลทตอตานสหรฐฯ

เนองจากรฐบาลชวน หลกภย พรรคประชาธปไตยถกมองวาเปนหนเชดของ IMF เพราะทำาตามเงอนไขของ IMF โดยไมตอตาน พรรคไทยรกไทยจงไดรบการเลอกตงเพราะมองวารฐบาลทกษณจะตอตานตางชาต เมอพ.ต.ท.ดร.ทกษณไดเปนนายกรฐมนตรก ได ประกาศนโยบายตางประเทศ แตนโยบายตางประเทศของรฐบาลกลบกลายเปนนโยบายของทกษณ เพราะผนำามบทบาทในการชนำาเปนอยางมาก นบจากน อาจารยจงจะเรยกนโยบายตางประเทศของรฐบาลไทยในสมยนายกฯทกษณวา นโยบายตางประเทศของทกษณ

นโยบายตางประเทศของทกษณจะเนนการทตทางเศรษฐกจเชงรก โดยใหธรกจเปนตวผลกดนนโยบายตางประเทศของไทย และเนนความสมพนธอยางใกลชดกบอาเซยน เอเชยตะวนออก และเอเชยใต ทงน นายกฯทกษณแสดงบทบาทใหไทยหลดพนจากอทธพลของสหรฐฯ และผลกดนใหภมภาคเอเชยยนไดดวยตวเอง นบเปนนายกรฐมนตรคนแรกทพยายามใหไทยมจดยนเปนของตวเอง

นายกฯทกษณประกาศวา จะไมนำานโยบายการพวพน/การของเกยวเชงสรางสรรคในสมยรฐบาลชวนมาใชอกตอไป เพราะใชไมไดผล ขณะเดยวกนกจะไมยำามากในเรองสทธมนษยชนและประชาธปไตย แตเนนวา นโยบายตางประเทศของไทยโดยรวมจะ

152

ตองถกผลกดนโดยธรกจเทานน ทงน เพราะผนำาไทยมาจากภาคธรกจจงใชธรกจนำาหนาในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ

ในชวงแรก นายกฯทกษณเรมใชนโยบายการทตรอบทศทางอกครงหนง โดยหนไปคบกบจน รสเซย ญปน และสหรฐฯ ขณะเด ยวก นก น ำาน โยบายการเก ยวพนท ร กหน า (Forward Engagement) โดยเนนประเทศมหาอำานาจเทานน คอเนนจดตงเขตการคาเสรกบมหาอำานาจคอ สหรฐฯ ญปน จน และสหภาพยโรป รวมถงเกาหลใต ออสเตรเลย และนวซแลนด นายกฯทกษณยงแสดงบทบาทไกลเกลยขอพพาทระหวางสหรฐฯและจนกรณเครองบนจารกรรมของสหรฐฯไปตกในจนในเดอนเมษายน ค.ศ.2001 ซงสหรฐฯไมยอมรบวาเปนเคร องบนจารกรรมแตเปนเครองบนสำารวจทวไป ผลคอสหรฐฯไมพอใจนายกฯทกษณเพราะไมเขาขางสหรฐฯ เปาหมายทผน ำาของทงสองฝายจะมาเยอนกนจงหยดชะงกลง เพราะสหรฐฯมองวาไทยไมเปนมตรแท

ชวงนสหรฐฯเรมเหนแลววา รฐบาลทกษณเรมตตวออกหางจากสหรฐฯ โดยเฉพาะอยางยงเมอนายกฯทกษณเสนอโครงการ ACD (Asia Cooperation Dialogue) ทงน นายกฯทกษณมองวาจะใหเอเชยรวมมอกนโดยใชเอเชยเปนศนยกลาง และรเรมผลกดนดานการคาภายในเอเชย การกระทำาดงกลาวถอเปนหวใจสำาคญของนโยบายตางประเทศของไทย สหรฐฯจงมองวาหาก ACD กอตวขนกจะเปนคแขงกบ NAFTA (NAFTA หรอขอตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอ กอตงขนในปค.ศ.1994 ประกอบดวยสหรฐอเมรกา แคนาดา และเมกซโก เพอใหการคาขายและการลงทนของประเทศสมาชกเจรญกาวหนา สงผลท ำาใหน กลงทนในแคนาดาและสหรฐฯเขาไปลงทนดานอตสาหกรรมใน

153

เมกซโกเพราะคาแรงถก ทำาใหเมกซโกเปนประเทศอตสาหกรรมใหม (NIC) แตกเกดปญหามลพษเปนอยางมาก)

ACD ถกมองวาเปนคแขงของ NAFTA เพราะ ACD ไมไดหยดอยทเอเชยตะวนออกเฉยงใตเทานน แตจะดงเอาญปนและจนเขามารวม โดยไมนำาสหรฐฯมาเขารวม จนจงมบทบาทมากขน เปาหมายของ ACD ไดแก

1.มการประชมอยางไมเปนทางการของเอเชยทกป2.เปนชองทางทำาใหประเทศในเอเชยมอำานาจในการตอรอง

กบกลมการคาภมภาคอน ทง NAFTA และ EU 3.การต ง ACD จะท ำา ใหมการเปล ยนทวปเอเชยไปส

ประชาคมเอเชย ชาวเอเชยท งหมดจะมความทดเท ยมก บมหาอำานาจทางเศรษฐกจทงหลาย โดยเฉพาะสหรฐฯและสหภาพยโรป

แตจนถงปจจบน ACD ยงไมไดคบหนา เพราะขาดความเปนภมภาคนยม เนองจากประเทศในเอเชยมความหลากหลายทงดานศาสนา เชอชาต ภาษา วฒนธรรมทางการเมอง รปแบบการปกครอง และรปแบบทางเศรษฐกจ การรวมตวกนเปน ACD จงตองใชเวลานาน ไมเหมอนการรวมตวกนของสหภาพยโรปทมภมภาคนยมเหมอนกน นกวชาการบางคนวเคราะหวา ACD ไมมผนำา แมจนและญปนจะพยายามเขามากตาม อยางไรกตาม ACD กเปนเหมอนการเขยนเสอใหววกลว

ป ค .ศ .2003 น า ย ก ฯ ท ก ษ ณ เ ร ม จ ด ต ง Asian Monetary Fund (กองทนการเงนเอเชย) เพอใหประเทศในเอเชยชวยเหลอกนเอง จะไดไมตองไปกเงน IMF เพราะเรามธนาคารการเงนเอเชย (ADB) อยแลว นายกฯทกษณยงเสนอให

154

จดตงหนวยงานแลกเปลยนเงนตราของเอเชยขน ขอเสนอตางๆ เหลานยงทำาใหสหรฐฯไมพอใจไทยมากขนและมองวา ไทยกำาลงสรางปอมปราการทจะตอสกบสหรฐฯ

นอกจากน นายกฯทกษณไดท ำาขอตกลงการคาเสรก บอนเดย จน และญปน ชวงนไทยไดคนเงนให IMF กอนกำาหนด สหรฐฯชนชมวาไทยเกงทสามารถแกปญหาใหตวเองได นอกจากนไทยเรายงกดดนไมให IMF มาตงสำานกงานในประเทศไทย ดวยเหตน ไทยเราจงตองการกองทนเงนทเปนอสระจาก IMF เพอถวงดลกบสหรฐฯ

ไทยเราเคยประกาศวาจะใชเงนยโรเปนเงนทนส ำารองของประเทศ สงครามอรกเกดขนในปค.ศ.2003 โดยสหรฐฯอางวาอรกสงเสรมการกอการรายภายใตการนำาของซดดม ฮสเซน และอางวาอรกมอาวธทมอนภาพทำาลายลางอยางรนแรง เชน อาวธเคม อาวธชวะ อาวธนวเคลยร แตหลงทำาสงครามแลว สหรฐฯไมไดพบอาวธดงกลาวในอรกเลย สาเหตทแทจรงของการท ำาสงครามคอ อรกประกาศวาจะใชเงนยโรในการซอขายนำามนแทนเงนดอลลารสหรฐฯ การทไทยประกาศยำาวาจะใชเงนยโรเปนเงนทนสำารองของประเทศกเปนการยำาใหเหนวา ไทยตองการลดบทบาทของสหรฐฯในฐานะจาวโลกทางเศรษฐกจ (โชคดทไทยเราไมประกาศวาจะใชเงนยโรในการคาขายระหวางประเทศทงหมด เพราะสหรฐฯคงไมปลอยไทยเอาไว ) การกระทำาของนายกฯทกษณทำาใหสหรฐฯถงกบเตน เพราะไทยมนโยบายตองการเปนอสระจากสหรฐฯโดยสนเชง ทงน ไทยเราแคนทสหรฐฯชนำา IMF กระทำาตอไทย

155

เพอเปนการโตตอบการกระทำาของนายกฯทกษณในการดำาเนนการทกอยางเพอเอเชย สหรฐฯจงแสดงออกดวยการสนบสนนการเปนหนงเดยวของเอเชย โดยยอมใหมการจดตง Asia Bond หรอกจกรรมตางๆ แตหากการดำาเนนการใดกตามเปนการลดรอนไมใหสหรฐฯเขามาสเอเชยทงดานความมนคงและเศรษฐกจ สหรฐฯกจะปลอยเอาไวไมได (เหมอนกบประกาศใหนายกฯทกษณรวาอยามาใหญกวาฉน)

ในปค.ศ.2001 รฐมนตรตางประเทศของสหรฐฯกประกาศวา นโยบายใหมของสหรฐฯคอใหความรวมมอกบกจการเอเชยทงหมดและผกมดวาจะใหความชวยเหลอดานการเงนแกเอเชย เพราะสหรฐฯรวาการดำาเนนการของทกษณเกดจากทสหรฐฯทอดทงไทย จากจดน ไทยเราจงเปลยนนโยบายตางประเทศทมตอสหรฐฯได

สหรฐฯไมไดสนบสนนใหมการจดตง ACD ซงมจนเปนผนำา เพราะเปนคแขงของ NAFTA ขณะเดยวกนกไดภาวนาให ACD ไมสำาเรจ สวนจนมองวา หาก ACD จดตงไดถอเปนเรองทดมาก เพราะเปนองคการทไมมสหรฐฯเขามารวม จนจะไดมบทบาทมากขน แตจนกเชยรไมขน

อาเซยนจงแปรความรวมมอมาเปน ASEAN+3 ทประกอบดวยเอเชยตะวนออกเฉยงใตทง 10 ประเทศ (ยกเวนตมอรตะวนออก) ญปน จน และเกาหลใต สวนทพยายามใหเกดขนคอ East Asia Community แตการรวมเอาออสเตรเลย นวซแลนด และอนเดยเขามารวมซงประเทศเหลานไมไดเปนเอเชยตะวนออก ในอนาคตอาจจะตองเปลยนชอความรวมมอนกได ทงนรสเซยและสหภาพยโรปตางกอยากเขารวมดวย ขณะเดยวกนสหรฐฯก

156

พยายามจดตง FTAA ทประกอบดวยอเมรกาเหนอ อเมรกากลาง และอเมรกาใตเขาดวยกนรวมเปน 35 ประเทศ โดยมสหรฐฯเปนผนำา แตกยงไมสำาเรจเชนกน

หากอาเซยนรบเอาสหภาพยโรปเขามาดวยกจะเปนเรองทนากลวมาก เพราะแคไทยผลกดนใหเกดจตวญญาณเอเชย สหรฐฯกเรมรสกแลววานายกฯทกษณไมใชยอย แตการทนายกฯทกษณถกโคนอำานาจโดยทหาร สหภาพยโรปและสหรฐฯตางกเสยดายเปนอยางมาก เพราะเชอวานายกฯทกษณจะเปนผนำาในเอเชยและไมสามารถหาใครมาทดแทนไดอก ไมวาจะมาจากประเทศใดกตาม ขณะเดยวกน สหรฐฯกแอบดใจเพราะเอเชยจะไดไมตองรวมกน

สหรฐฯยำาทฤษฎสนตภาพเชงประชาธปไตยทเชอวา การเปนประชาธปไตยจะท ำา ให เก ดสนต ภาพตามมา ประเทศทเป นประชาธปไตย รฐบาลตองมาจากการเลอกตงเทานน แตเมอไดเปนรฐบาลแลว สหรฐฯและสหภาพยโรปกไมไดสนใจวาจะเปนเผดจการหรอคอรปชนหรอไม กรณนายกฯทกษณ ชนวตรนนไดมาจากการเลอกตง จะดจะชวอยางไรกมาจากการเลอกตง แตคนไทยไมชอบเผดจการและคอรปชน

********************* คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ดร.เบญจม�ส จน�พนธ วนท 29 มน�คม พ.ศ.

2551 ชวงบ�ย

สหรฐฯมองวาไทยมบทบาทในเวทระหวางประเทศ โดยเฉพาะการเปนผนำาในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

157

นโยบ�ยต�งประเทศของไทยกบมห�อำ�น�จ (ตอ)-ปค.ศ.2001-ปจจบน หลงปค.ศ.2001 เกดเหตการณ

ททำาใหไทยตองหวนไปใกลชดกบสหรฐฯคอ เหตการณ 9/11 จากทขบวนการกอการรายอลเคดา นำาโดยนายโอซามา บล ลาเดน กอวนาศกรรมขบเครองบนไปชนตกเวรลเทรดและตกเพนตากอนของสหรฐฯ สหรฐฯจงมนโยบายตอตานการกอการราย

ปค.ศ.2000 ความสมพนธดานความมนคงระหวางไทยกบสหรฐฯเปนเร องการซอมรบ Cobra Gold การรวมมอกนตอตานการคายา การฝกอบรมเกยวกบการใชอาวธของสหรฐฯ และการตงคลงอาวธสำารองในไทย เดอนกรกฎาคม ค.ศ.2001 สหรฐฯตกลงขายอาวธททนสมยใหไทยคอ จรวด เครองบน F16 ซงไทยเปนประเทศแรกทไดซออาวธททนสมยของสหรฐฯ ทงนเพอไมใหไทยเขาไปใกลชดกบประเทศจนมากเกนไป

ปค.ศ.2001 การซอมรบภายใตรหสงเหาทองไดขยายปฏบตการเพมขน โดยเอาสงคโปรเขามารวมรบ ซงสหรฐฯมองวาสงคโปรเปนมตรแททเหนยวแนนตลอดมา ทงในชวงสงครามเยน สงคโปรกยอมใหสหรฐฯใชทาเรอในประเทศ

กอนทนายกฯชวน หลกภยจะพนตำาแหนง ไดมการตอกยำาความรวมมอระหวางสหรฐฯกบไทย โดยจดตงศนยกลางการสบราชการล บและการต อ ต านการก อการร าย (Counter-Terrorism Intelligence Centre) เพ อสบดแหลงของผกอการรายแลวนำามาสอบสวน ไทยเราปดเร องนเปนความลบมาโดยตลอด เพราะเกรงวาฝายตรงขามจะรและไทยกจะกลายเปนเปาหมายของการกอการราย แตหนงสอและวารสารทเกยวกบยทธศาสตรขององกฤษกลบเปดเผยเรองนออกมา

158

ศนยกลางฯ นจะเกบขอมลเกยวกบผตองสงสยวาเปนผกอการรายในภมภาคเอเชยทงหมด แสดงใหเหนวา ชวงนสหรฐฯใหความสำาคญกบไทยเปนอยางมาก นอกจากน สหรฐฯยงเพมความรวมมอดานการทหารอนๆ รวมมอกนตอตานการคายา และรวมมอกนตอตานการกอการราย ในฐานะทไทยเปนพนธมตรทยาวนาน

พอเกดเหตการณ 9/11 ในวนท 11 กนยายน ค.ศ.2001 ความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯกเปลยนไป โดยสหรฐฯตองการใหไทยแสดงจดยนในการรวมกบสหรฐฯตอตานการกอการราย แตรฐบาลทกษณกลววา ชาวมสลมในไทยซงมถง 6 ลานคนจะไมสนบสนนคะแนนเสยงให นอกจากนยงกลวมผลกระทบตอการทองเทยว หากแสดงออกวาตอตานการกอการรายอยางเดนชดแลว ผกอการรายกจะมาแกแคนวางระเบด จนทำาใหนกทองเทยวไมกลามาเทยว นายกฯทกษณจงบอกกบสหรฐฯวาไมสามารถแสดงจดยนได

ร.ม.ต.ตางประเทศของสหรฐฯจงประกาศวา สหรฐฯไมไดพจารณาวาประเทศใดมเจตนาจะชวยเหลอสหรฐฯ แตตองการใหเหนความตงใจจรงวาจะชวยเหลอสหรฐฯในการตอตานการก อการรายอยางแทจรง (ไมได ใหมาเล นเกม) ในวนท 14 กนยายน นายกฯทกษณ จงประกาศวาไทยเราแสดงออกไมไดเตมทเพราะเปนประเทศทเปนกลางอยางเขมงวด ตอมารองนายกฯ นายธรรมรกษ อสรากร ณ อยธยา กประกาศวาประเทศไทยไมตองการชวยเหลอสหรฐฯในการทำาสงคราม เพราะไทยจะกลายเปนจดออนในการโจมตของขบวนการกอการรายหากแสดงตวเปนพนธมตรกบสหรฐฯ แตในวนท 15 กนยายน นายกฯทกษณ

159

กลบประกาศขอผกมดวาจะใหการสนบสนนสหรฐฯอยางเตมทเมอใดกตามทสหรฐฯทำาการตอตานผกอการราย การประกาศของนายกฯและรองนายกฯแสดงใหเหนความขดแยงของผกำาหนดนโยบายไทยในชวงนน

จากการประกาศของนายกฯทกษณ ไทยเราจงไมสามารถปฏเสธสหรฐฯไดอกตอไป เพราะไทยพงเศรษฐกจของสหรฐฯและไดรบผลประโยชนจาก GSP ชวงเหตการณ 9/11 ไทยกไดรบความเสยหายทางเศรษฐกจเชนกน เพราะสงสนคาเขาไปขายไมได เนองจากตองมการตรวจสอบอยางเขมงวด ขณะเดยวกนนายกฯทกษณกประกาศวา อยางไรกตามไทยเราตองดทาทของประเทศอนกอน เชน ญปน อนเดย จน วาจะเอาอยางไรกบเรองน

ประธานาธบดบชไดเงยบหายไปนานหลงจากเหตการณ 9/11 และแลวเดอนตลาคม ค.ศ.2001 สหรฐฯกสงกองทพไปรกรานอฟกานสถานโดยอางวา รฐบาลตาลบนสนบสนนนายบล ลาเดน เพราะเปนแหลงหลบภยให รฐบาลไทยรกไทยไมสามารถทำาอะไรไดมาก เพราะกลมชาวมสลมทมอำานาจลอบบรฐบาลตอตานการกระทำาของสหรฐฯตอประเทศมสลม และคดคานไมใหไทยเขาไปมสวนรวมในอฟกานสถาน นายสรเกยรต เสถยรไทย ร.ม.ต.ตางประเทศปฏเสธวาไมไดสงทหารไปรวม แตจะสนบสนนดานการขนสงเครองบนรบจากอตะเภาไปอฟกานสถานตามสนธสญญาเทานน

ตนเดอนตลาคม ไทยเราอนญาตใหเคร องบนอเมรกนมาเตมเชอเพลงในสนามบนอตะเภา แตไมยอมใหเรอรบอเมรกนเขามาในอาวไทย รฐบาลอเมรกนไมพอใจเปนอยางมากกบความลงเลของไทย รฐบาลอเมรกนจงเอาเงนเขาลอผานศนยกลางการสบ

160

ราชการลบและการตอตานการกอการราย โดยตงงบประมาณจำานวน 20 ลานเหรยญ โดยใหดำาเนนการตดตามผตองสงสยวาเปนผกอการรายและตงรางวลวา ใครกตามทสามารถชเบาะแสของผตองสงสยจะไดรางวล 5 ลานเหรยญ ไทยจงใหความรวมมอกบสหรฐฯ ซไอเอ และเอฟบไอในการจบนายฮมบาร ผปฏบตการเจไอในเอเชยตะวนออกเฉยงใตทจ.อยธยา ชาวมสลมจงโกรธแคนนายกฯทกษณมาก

ตอมา นายกฯทกษณประกาศในการประชมอาเซยนในเดอนพฤศจกายน ค.ศ.2006 วาการตอสกบการกอการรายนน ไทยเราจะยดหลกตามอาเซยน หากอาเซยนวาอยางไร ไทยเรากจะวาไปตามนน และยดหลกวาไทยเราสามารถดแลตวเองได ชวงนนายกฯทกษณเหนความสำาคญของสหรฐฯแตไมกลาแสดงออกมากนก ในเดอนธนวาคมปเดยวกน นายกฯทกษณไดเดนทางไปเยอนสหรฐฯอยางเปนทางการ เพอแสดงใหเหนวาไทยตองการเชอมความสมพนธก บสหรฐฯ โดยหวงวาสหรฐฯจะชวยไทยดานเศรษฐกจ

ชวงนความรวมมอระหวางไทยกบสหรฐฯเกยวกบการตอตานการคายาและการซอมรบภายใตรหสงเหาทองไมใชหวใจสำาคญของนโยบายตางประเทศอกตอไป เพราะเปาหมายของสหรฐฯเนนวา ความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯจะเหนยวแนนมากขนหากไทยเขารวมสงครามการตอตานการกอการราย (War on Terrorism) เท าน น หลงจากการพบปะระหวางจอรจ บช และนายกฯทกษณ ไทยเรากตกลงทำาสญญาดวย นายกฯทกษณสญญาวาจะสงหนวยชางและทมแพทยเขาไปในอฟกานสถานเพอชวยเหลอฟ นฟอฟกานสถาน นอกจากนยง

161

สญญาอกวาจะยอมปฏบต ตามขอตกลงอนสญญาระหวางประเทศทเกยวของกบการตอตานการกอการรายถง 8 ฉบบ แตไทยกไมเคยใหสตยาบรรณอนสญญาดงกลาว (แสดงวานายกฯทกษณเลนเกมกบสหรฐฯ) ไทยยงอนญาตใหอายตทรพยของผก อการราย และแปลญตตพ .ร.บ.วาด วยการฟอกเงน แตกฎหมายฉบบดงกลาวไมเคยผานรฐสภา

ปค.ศ.2002 รฐบาลอเมรกนใหงบประมาณไทยในการตดตงแหลงอำานวยความสะดวกในการตรวจสอบตสนคา เพ อปองกนชนวนระเบด นอกจากนยงมระบบความมนคงชายแดนทคอยดกจบพวกผกอการราย (เพราะไทยชอบอางวาไมมเงน) หลงจากน น ร.ม.ต.ตางประเทศของสหรฐฯก เขามาเยอนกรงเทพฯ และขอบคณประเทศไทยทใหความรวมมอกบสหรฐฯในการรณรงคการตอตานการกอการรายระดบโลก แตยงเกดขอสงสยวาไทยยงไมมขอผกมดทเดนชดในการรางกฎหมายการตอตานการกอการราย ขณะเดยวกน รฐบาลไทยกปฏเสธวาไทยเปนแหลงพกพง/แหลงสวรรคของผกอการราย เพราะไทยถกกลาวหาวาผกอการรายเอาเงนมาฝากในธนาคารไทยและโอนเงนไปซออาวธทวโลก เพราะไทยเราไมมมาตรการตรวจสอบทเขมงวด

ฝายทหารไมเหนดวยกบนายกฯทกษณทไมยอมดำาเนนการจดการกบผกอการราย โดยกลาวหาวา ผกอการรายทปฏบตการในบาหล ประเทศอนโดนเซย เขามาหลบหนอยทางตอนใตของไทยเพอจะเขาไปสประเทศทสาม จนในทสดนายกฯทกษณกยอมรบวามจรง และสหรฐฯกพยายามกดดนนายกฯทกษณใหยอมรบและประกาศวา ไทยเราเขารวมตอตานการกอการรายกบสหรฐฯอยางเปนทางการ

162

เดอนมนาคม ค.ศ.2003 สหรฐฯ เขาโจมตอรกเพอจดการกบซดดม ฮสเซน และระบอบการปกครองของซดดม โดยอางสาเหตวามโครงการอาวธทมอานภาพทำาลายลางและใหการสนบสนนขบวนการกอการราย นายกฯทกษณจงลงเลใจทจะสนบสนนกบสหรฐฯ ซงกอนน ไทยอางวาไมตองการแสดงเจตนาวาเขารวมกบสหรฐฯ และเมอเขารวมแลวกอยากใหเกบเรองเงยบเพราะคนไทยไมต องการใหเขารวมตอตาน แต CNN กลบรายงานวาไทยเขารวมแบบเงยบๆ และสนบสนนสหรฐฯบกอรก นายกฯทกษณเองกไมได ออกมาปฏเสธหรอตอบรบ ขณะเดยวกนกอนญาตใหใชอตะเภาเปนฐานสงเครองบนไปโจมตอรก และใหซไอเอไตสวนผกอการรายทจบได ในฐานทพอตะเภา แสดงใหเหนวาไทยเขารวมอยางเตมทแตไมยอมประกาศอยางเดนชด

ในปค.ศ.2003 สภาธรกจอาเซยน-อเมรกน ไดเชญนายกฯทกษณไปเยอนสหรฐฯเร อง FTA ชวงนน ประธานาธบดบชผดหวงไทยทไมยอมสนบสนนการรณรงคการตอตานการกอการราย โดยมองวาไทยมความสำาคญในการเปนยทธศาสตรการปองกนของสหรฐฯ โดยเฉพาะเรองการกอการราย ทงน สหรฐฯตองการใหไทยสนบสนนสหรฐฯอยางเตมทและเปดเผย เพราะหลงจากทมการจบตวนายฮมบาร และตำารวจไทยกจบขบวนการขนกมมนตภาพรงสจากรสเซยผานไทย ยงทำาใหเหนวา ไทยเปนแหลงขนอาวธไปกอวนาศกรรม

เมอนายกฯทกษณไปพบกบประธานาธบดบชในวนท 10 มถนายน ค.ศ.2003 ผลจากแรงกดดน นายกฯทกษณกตกลงยอมทำาตามทสหรฐฯตองการทกอยาง แตนายกฯทกษณกไมกลาประกาศใหคนไทยรวาไปตกลงกบสหรฐฯอยางนน คนไทยรเร อง

163

นตอนทบชเดนทางมาประชมเอเปกทจดขนในประเทศไทย ในเดอนตลาคม ค.ศ.2003 บชยงประกาศอกวา ไทยเสนอเองทจะสงทหารไปฟ นฟอรก เพราะตองการแลกเปลยนผลประโยชนดานเศรษฐกจและการทหาร เพราะชวงนนไทยตองการทำา FTA กบสหรฐฯ จงเขาหาฝายบรหาร และอกทางหนงกจางนกลอบบไปลอบบสมาชกสภาคองเกรสใหหนนหลงสหรฐฯในการทำา FTA กบไทย ในทสด สภาคองเกรสกอนมตใหสหรฐฯทำา FTA กบไทยได แตพอถงเวลาทำา FTA กลม NGOs และประชาชนทไมเหนดวยกออกมาตอตาน ทงๆทนายกฯทกษณทำาทกวถทางดวยความยากลำาบากกวาจะจะไดทำา FTA กบสหรฐฯ

จากการยอมทำาทกอยางตามสหรฐฯ สหรฐฯจงใหไทยเปนพนธมตรนอกนาโต (Major Non NATO Ally: MNNA) สทธพเศษทไทยไดรบ เชน ไทยสามารถสงทหารไปฝกอบรมในสหรฐฯโดยสหรฐฯออกเงนสนบสนน สามารถซออาวธททนสมยของสหรฐฯได และสามารถใชอาวธทมอยในคลงสำารองของสหรฐฯในประเทศได แตขอเสยคอ สหรฐฯสามารถขนอาวธมาไวในคลงอาวธเมอไหรกได และสามารถนำาอาวธไปใชโจมตประเทศใดกได (ญปน สงคโปร ฟลปปนส และเกาหลใต ลวนเปนพนธมตรนอกนาโตกบสหรฐฯหมดแลว) ปค.ศ.2002 สหรฐฯใชฐานทพนาวทสตหบและฐานทพอากาศทอตะเภาเปนทพหนาของทหารอเมรกนในการจดการกบประเทศอน ทงในอฟกานสถานและอรก สหรฐฯยงใชไทยเปนฐานเขาไปสอาเซยนในการตอตานการกอการราย

เดอนกนยายน ค.ศ.2003 ไทยสงทหารไปรวมปฏบตการกบพนธมตรนอกนาโตทอรก ทำาใหทหารไทยเสยชวตไปสองนาย รฐบาลอางวาคนไทยไมพอใจจงประกาศวาจะถอนทหารออกกอน

164

การเลอกตงของอรก (30 มถนายน ค.ศ.2004) แตไทยกตองอยตอตามคำาเรยกรองของรฐบาลอเมรกน และไดถอนกำาลงทหารออกจากอรกในเดอนกนยายน ค.ศ.2004 เพอแลกกบผลประโยชนทางเศรษฐกจทสหรฐฯยนขอเสนอวา หากไทยยงคงทหารไวในอรกจะรบซอขาวจำานวน 135,000 ตน

สหรฐฯเลนเกมตอไปเพราะตองการเขามาในอาวไทยใหได เพอใชอาวไทยเปนฐานในการตอตานการกอการรายในทะเลอนดามน ชวงปค.ศ.2004 นโยบายความมนคงปลอดภยของนายกฯทกษณถงจดเปลยนจากรปเดมทตองการเปนอสระจากสหรฐฯ มาสนบสนนสหรฐฯในการประชมเอเปกเพอตอตานการกอการรายและมเจตนารวมในการทำาสงครามอรก

ป ค .ศ .2004 ไทยก บสหรฐฯมการเจรจาท ำา FTA ก น สหรฐฯตองการทำา FTA กบไทยเพราะตองการดงไทยมาเปนพวกเพอถวงดลกบจน ไทยเองกดงสหรฐฯมาถวงดลจน เพราะไมตองการใหจนเขามามบทบาทในเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยใชนโยบายรกษาระยะหางใหเทาเทยมกน เพอไมใหใครมามอำานาจกบไทยมากนก ชวงทนายกฯทกษณเดนทางไปเยอนสหรฐฯ สหรฐฯไดใหผลประโยชนสวนตวกบนายกฯทกษณ โดยการคำาประกนเงนกจ ำานวน 160 ลานเหรยญแกชนคอรป ในการซ อดาวเทยมสอสารททนสมย แตรฐบาลทกษณกตองออกจากอำานาจเพราะการนำาชนคอรปไปขายใหรฐบาลสงคโปร

สหรฐฯพยายามเขามามความสมพนธกบไทยทงดานทหารและเศรษฐกจ โดยททงสองฝายไดผลประโยชน แตการเจรจา FTA ยงไมส ำาเรจ จนมาถงปค.ศ.2006 ฝาย NGOs, FTA Wash และประชาชนทไมเหนดวยออกมาเดนขบวนตอตานและ

165

เผาโรงศพประธานคเจรจาคอนายนตย พบลสงคราม ทำาใหการเจราจาหยดชะงกลง จนกระทงมการทำารฐประหารในวนท 19 กนยายน ค.ศ.2006 สหรฐฯจงไมใหมการเจรจา FTA อกตอไปจนกวาไทยจะมรฐบาลทมาจากการเลอกตงเทานน ความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯกหยดชะงกลง

- สมยรฐบาลคมช . นายกฯ พล . อ . สรยทธ จลานนท ชวงน สหรฐฯไมไดตดความสมพนธทางการทตกบไทยแต

กดดนใหไทยจดการเลอกตงภายในเดอนธนวาคม ค.ศ.2007 โดยยนเงอนไขใหไทยกำาหนด Dateline สหรฐฯยงอะลมอลวยใหมการซอมรบภายใตรหสงเหาทองเหมอนเดม เพอแสดงใหเหนวาสหรฐฯไมไดทอดทงไทย เพยงแตใหมการเลอกตง การดำาเนนกจการทางเศรษฐกจจะกาวหนาแคไหนกใหขนอยกบการเลอกตงเทานน หลงจากนน ไทยเรากมการเลอกตง

กอนทจะมการเลอกตง สหรฐฯไดตดความชวยเหลอดานการทหารจ ำานวน 29 ล านเหรยญ เพราะกฎหมายภายใน Section 508 เกยวกบรฐบญญตการจดสรรการปฏบตการตางประเทศทกำาหนดวาจะยตการชวยเหลอแกประเทศทมการปฏวตหรอรฐประหาร ขณะเดยวกน สหรฐฯกกลววาไทยเราจะวงเขาหาจนอกครง เพราะจนเสนอทนทวา จนจะไมแทรกแซงกจการภายในของประเทศอน และยงเสนอใหความชวยเหลอแก ทหารไทยจำานวน 40 ลานเหรยญ ชวงน ความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯทเปนทางการไดเสอมถอยลง แตสภาความรวมมอระหวางไทยกบอาเซยนยงดำาเนนตอไป พล.อ.สรยทธจงเดนทางไปเยอนสหรฐฯในนามอาเซยน

166

ชวงน สหภาพยโรปไดตดความสมพนธทางการทตกบไทย ไมรวมมอ ไมเจรจา FTA และกดดนไทยทกอยางเพอใหมการเลอกตง แตสหรฐฯยงคงใหความชวยเหลอดานอนๆแกไทย เชน การสนบสนนประชาธปไตย ชวยเหลอกรณเกดภยหายนะ ตอตานการกอการราย ตอตานการคายา ตอตานการขนมนษย ชวยเหลอผลภย ทงนสหรฐฯกลววา หากตดความชวยเหลอทกอยาง ไทยเรากจะตตวออกหางแลวหนไปหาจนเหมอนทเคยทำามาแลว

พอไทยมการเลอกตง พรรคพลงประชาชนกไดเปนรฐบาลผสม และนายสมคร สนทรเวช เปนนายกรฐมนตร ประธานาธบดจอรจ ดบเบลย บช จงโทรศพทมาแสดงความยนดกบนายกฯสมครถงบานเปนเวลา 5 นาท แลวบอกวาสหรฐฯจะคนความชวยเหลอดานทหารจำานวน 29 ลานเหรยญกลบคนมาเหมอนเดม ความสมพนธดานการคากจะเปนเหมอนเดม

ชวงรฐบาลสรยทธ ไทยกบสหรฐฯมความบาดหมางกนเรองสทธเหนอสทธบตรยา การทำา CL ของไทยไมเพยงแตกระทบตอบรษทยาอเมรกนเทานน แตไทยพยายามแสดงตวในการเปนผนำาในการตอตานสหรฐฯ เพราะหลงจากทไทยประกาศ CL โดยคณหมอมงคล ณ สงขลา ร.ม.ต.สาธารณสขแลว บราซลกประกาศตอรองกบบรษทยาเร องยาเกยวกบโรคเอดสและโรคมะเรง ปจจบน จนมาปรกษาไทยวาจะทำา CL อยางไร

บรษทยาอเมรกนประกาศแซงชนประเทศไทยโดยไมยอมขนบญชยาใหมให ขณะเดยวกนกจางบรษทลอบบเอาขอมลใสเวปไซตใน Thailan.com วาไทยเราไมสนใจคนยากจนเพราะผลตยาเองขายเอง ทำาใหคนตายเพราะโรคเอดสเปนจำานวนมาก และใชขอมลของซไอเอวาคนไทยวางงานแค 2% มฐานะรวยกวา

167

ออสเตรเลย เพราะมรายไดจากการสงออกมากกวา รฐบาลอเมรกนกกดดนวาจะตด GSP เพอกดดนใหไทยยกเลก CL ซงปจจบนยงคงเปนปญหากนอย เพราะไทยไมยอมยกเลก

ปจจบน ไทยเปนประเทศนาจบตามองเปนอยางยงในการละเมดทรพยสนทางปญญา (PWL) ซง USTR รายงานวาไทยเปนประเทศทละเมดทรพยสนทางปญญาทางดานเทปผซดเถอนและหนงสอ หากยงไมยอมยกเลก CL ไทยเรากจะกลายเปนกลมประเทศอนดบแรกในการละเมดทรพยสนทางปญญา (PFL) ตองถกไตสวนโดย USTR (สำานกงานการคาระหวางประเทศ) หากไตสวนแลวไทยเราละเมดจรงกจะลงโทษดวยการแซงชนและตด GSP ซงไทยเรากลววาหากสหรฐฯยกเลก GSP กจะสงผลกระทบตอเศรษฐกจ

ปจจบน กระทรวงทเกยวของกำาลงปรกษากนอยวาจะตดสนใจอยางไรในเร องน ซงฝายบรษทยากเขามากดดนรฐบาลใหจดตงคณะกรรมการรวมกนในการหาทางออกวาเปนไปไดแคไหนทจะยกเลก CL ทงน CL เปนสงทถกตองเพราะ WTO อนญาตให แตการทำา CL ของไทยไปกระทบกบบรษทยาอเมรกนทเปนผสนบสนนรฐบาลอเมรกน รฐบาลอเมรกนจงออกมาแสดงบทบาทดงกลาว

- รฐบาลสมคร สนทรนเวช หลงทเปนรฐบาล นายกฯสมคร สนทรนเวช กประกาศวา

กรณทพมาถกกดดน ไทยเราจะไมเขาไปแทรกแซงกจการภายในของพมา โดยยนกรานตามนโยบายของอาเซยน สรางความบาดหมางใหรฐบาลอกคร งหนง (ปญหาพมากำาลงเปนประเดน

168

รอน นโยบายตางประเทศของไทยไมควรเขาไปยงเกยวกบเรองน เพราะไทยเราหนสหรฐฯไมพนเหมอนทเคยเปนมาแลว)

คว�มสมพนธระหว�งไทยกบจน ไทยก บจนมความสมพนธก นอยางเหน ยวแน น ซ ง

สหรฐอเมรกากยอมรบในเรองน เพราะไทยไมมกรณพพาทเร องชายแดนกบจน ไมมปญหาเกยวกบคนจนเชอสายไทยหรอคนจนทอยในไทย สงคมไทยและสงคมจนกไมไดทะเลาะเบาะแวงกน และความสมพนธระหวางเชอสายทำาใหไทยกบจนมความสมพนธกนอยางแนนแฟนมากขน นกธรกจไทยเชอสายจนกพยายามลอบบใหรฐบาลไทยมความสมพนธกบรฐบาลจนมากขน เพอเปดทางใหตนเองเขาไปทำาธรกจกบจน

-ด�นเศรษฐกจชวงทไทยเกดวกฤตการณทางการเงน จนไดใหความชวย

เห ล อ แก ไทย ไทย จ งร ส ก ว า จ น เ ป นม ตร แ ท จน ก ระ ท งปค.ศ.1999 มการลงนามในแผนการปฏบตการรวมกน โดยวางร ปแบบทจะเช อมความสมพนธหรอมปฏบต การรวมก นในศตวรรษท 21

รฐบาลทกษณไดใชรปแบบนมาวางแนวความสมพนธกบจน อยางไรกตาม แผนการปฏบตการรวมกนไมไดมการลงนาม เพราะหลงจากลงนามแลว ไทยยงไมไดใหสตยาบรรณ นายกฯทกษณกถกรฐประหารเสยกอน

เนองจากนายกฯทกษณเปนนกธรกจพนลาน แมมเชอสายจนทอพยพมาจากเมองกวางดอง ยงทำาใหความสมพนธระหวางไทยกบจนกระชบและผกพนกนมากยงขน ปค.ศ.2003 นายกฯทกษณเชอมความสมพนธกบจนดวยการลงนามในขอตกลงการ

169

คาเสรระหวางไทย-จน นบวาไทยเปนประเทศแรกทไดลงนามในขอตกลงดงกลาวโดยเนนผกและผลไม ภายใตกรอบขอตกลงของอาเซยนและจนทจะนำามาใชในปค.ศ.2010 ความสมพนธทางการคาระหวางไทย-จนจงกาวหนาขน ปค.ศ.2004 การคาไทยเปน 6.57 พนลานเหรยญ ปค.ศ.2005 เพมเปน 20.28 พนลานเหรยญ แตแมการคาจะเพมปรมาณมากขน ประเทศไทยกลบเสยเปรยบดลการคาใหกบจน เชน ปค.ศ.2005 ไทยสงสนคาไปขายใหจนมลคา 9.12 พนลานเหรยญ แตจนสงมาขายใหไทยมลคา 11.2 พนลานเหรยญ เพราะกระเทยมและหอมทะลกเขามา แตรฐบาลไทยอางวาไมไดจดทะเบยนเรองกระเทยมและหอม

การทำา FTA ระหวางจนกบไทยไดสรางทงผลดและผลเสยกบไทยเรา ขอเสยเปรยบคอ ไทยไดเปรยบจนดานมนสำาปะหลงอยางเดยว แตพชผลอยางอนขาดดลการคาทงหมด ไทยยงมขอตกลงกบจนวา เฉพาะสนคาบางสวนทไดรบอนญาตเทานนจงจะสงไปขายกบจนได เชน มะมวง จนปจจบนไทยเรายงไมไปยกเลกกฎขอน ซงกระทรวงพาณชยและกระทรวงการตางประเทศของไทยกไมไดรวมมอกนแกไข ไทยตองเจออปสรรคในการคากบจนเปนจำานวนมาก เชน มาตรการการตรวจสอบสนคาปนเป อน บางครงในเวลานานจนผกผลไมของไทยเนาเสย หรอระบบภาษภายในของจนททำาใหไทยตองเสยภาษถง 7% ไมไดปลอดภาษดงทตกลงกนไว

ปจจบนผลไมจากจน เชน แอปเปล องน สาล วางขายตามหางรานตางๆ เปนจำานวนมาก ในปค.ศ.2002 ไทยเสยดลการคาใหจนเฉพาะผลไม 2 ชนดเทานน แตปค.ศ.2004 ไทยกลบเสย

170

เปรยบเพมเปน 63 ชนด กรณ FTA ระหวางจนกบอาเซยนทจะเกดขนในปค.ศ.2010 สนคาจากจนทงภาคเกษตรและภาคอตสาหกรรมกจะทะลกเขามาในอาเซยนเปนจำานวนมาก

ไทยเราตองคำานงวาสงทเกดขนตามมาคอ การลงทนตางๆจะไหลทะลกไปยงจน แมจนจะปกครองแบบคอมมวนสตอย แตจนกใชระบบเศรษฐกจแบบการตลาดและมการเปดเสรมากขน แรงงานราคาถกและไมสนใจมลภาวะทเกดขน ขณะทไทยมปญหารถตดและปญหาโครงสรางพนฐาน นกลงทนจงไมอยากมาลงทนในไทย

ชวงทนายกฯทกษณเดนทางไปเยอนจน จนประทบใจเปนอยางมาก เพราะผนำาไทยมเชอสายจน โดยประกาศวาไทยกบจนเปรยบเสมอนพนองกน ทงสองประเทศจงตกลงทจะจดตงเครอขายยทธศาสตรใหมขนมาอกครงหนง แตยงไมทนไดลงนามกมการรฐประหารขนอาจารยคาดวารฐบาลสมคร สนทรเวชจะสานตอเรองนตอไป

-ท�งด�นก�รเมองนายกฯทกษณไดแสดงทาททาทายอำานาจอธปไตยของไทย

โดยประกาศวาเราจะยงคงไวซงนโยบายจนเดยว การประกาศนทำาใหไทยขาดอสระในการอนญาตและตอบรบนกธรกจของไตหวนทจะมาเยอนไทย ประกอบกบรฐบาลชวน หลกภย อนญาตใหพวก Falungang จดประชมในประเทศหากไมกระทบตออ ำานาจอธปไตยของไทย จนจงใชขอผกมดนบบบงคบไทย รฐบาลทกษณจงประกาศวาไมอนญาตใหพวก Falungang ใชไทยเปนฐานในการแทรกแซงกจการภายในของประเทศอน ในทสดกประกาศหามไมใหจดประชม และไมใหกลม Falungang เขา

171

ประเทศชวงทมการประชมสดยอดเอเปก ในเด อนตลาคม ค.ศ.2003 เทากบวาจนเขามากาวกายกจการภายในของไทย ไทยเราจงตองระมดระวงตวมากขน หนงสอพมพไดประณามการกระทำาของจนวาเขามาแทรกแซงกจการภายในของไทย ขณะเดยวกนกประณามรฐบาลทกษณวาทำาไมยอมใหจนทำาเชนนน

นายกฯทกษณ ไดประกาศจดตง ACD เพอใหไทยเปนผนำาหลกในการแสดงบทบาทในเวทระหวางประเทศ เนองจากไมไดดงสหรฐฯเขามารวม จนจงตองการใช ACD เปนฐานในการแสดงบทบาทการเปนผนำาในเอเชย และการประชมครงทสามของ ACD กจดขนทจน

ไทยประทบใจจนเมอดร.สรเกยรต เสถยรไทย สมครเปนเลขาธการของ UN แตถกตอตานจากสหรฐฯ ขณะทจนใหการสนบสนน รฐบาลทกษณเองกทำาการลอบบประเทศตางๆ ถง 200 กวาลานเหรยญ เพอใหดร.สรเกยรตเปนเลขาฯ UN แตในทสดไทยเรากไมได แตไทยกบจนกมความสมพนธก นอยางเหนยวแนนยงขน ทงสองประเทศยงแสดงจดยนเหมอนกนในกรณพมาคอ ไมเหนดวยกบการแซงชนของสหรฐฯ โดยมองวาการกดดนรฐบาลทหารจะทำาใหเกดผลในทางตรงขาม

-ด�นก�รทห�รความสมพนธระหวางไทยกบจนขยายตวมากขนนบตงแต

ปค.ศ.2001 จนและไทยยงเปนพนธมตรดานยทธศาสตรรวมกนตงแตทศวรรษ 1980s และไทยเปนประเทศแรกในอาเซยนทซออาวธจากจนในราคามตรภาพ แตเนองจากอาวธของจนไมมคณภาพ ไทยจงหนไปซออาวธจากสหรฐฯและยโรปแทน แตสมยรฐบาลทกษณ ไทยไดกลบไปซออาวธจากจนอกคร งหนง เพอ

172

อปถมภความใกลชดกบจน จนเองกใหเครดตกบไทย เชน ซอจรวดตอตานรถถง อาวธประทบบา แตไมไดซอเครองบนจากจน

ปค.ศ.1989 เกดเหตการณจตรสเทยนอนเหมน รฐบาลจนสงหารประชาชนและนกศกษาทออกมาเรยกรองประชาธปไตย สหภาพยโรปและสหรฐฯจงรวมกนแซงชนจนเพราะละเมดสทธมนษยชน แต 2-3 ปน สหภาพยโรปจะยกเลกการแซงชนเพราะขาดรายไดจากการขายอาวธใหจน แตสหรฐฯไมยอม สหภาพยโรปจงขายเครองบนรบใหจนหลายรอยลำาและขายเทคโนโลยททนสมยใหจน

ปค.ศ.2005 กองทพไทยกบกองทพจนไดมการฝกอบรมรวมกนเปนเวลา 3 เดอน เพอคนหาระเบดทฝงอยตามชายแดนไทย-กมพชา หลงจากนนกมการปฏบตการรวมกนของกองทพนาวในอาวไทย สรางความตนตระหนกใหสหรฐฯเปนอยางมาก อยางไรกตาม การรวมซอมรบระหวางไทยกบจน มนอยกวาการรวมซอมรบระหวางไทยกบสหรฐฯมาก (ปละ 40 ครง)

เดอนกรกฎาคม ค.ศ.2007 ไทยกบจนรวมกนซอมรบภายใตรหสการโจมต 2007 ทกวางเจา โดยมทหารจากไทย 30 หนวย และกองทพปลดปลอยของประชาชนจนเขารวมรบ เปนการรวมรบสงครามกองโจร ศลปะการตอส การปนเขา การโจมตโดยเฮลคอปเตอร การตอตานผกอการราย และการชวยเหลอตวประกน ทงน การรวมรบนไมไดปฏบตการใหญโตเหมอนการรวมรบกบสหรฐฯ แสดงใหเหนวา การทไทยจะพงจนดานการทหารนนเปนไปไมได จนเองกไมมการซอมรบททนสมย ไทยเราจงตองกระชบความสมพนธอยางเหนยวแนนกบกองทพสหรฐฯตอไป

173

ความสมพนธระหวางไทยกบจนมอปสรรคเปนจำานวนมาก เชน การเสยเปรยบดลการคา และปญหาสภาพแวดลอม เชน จนสรางเขอนกนแมนำาโขง ทำาใหระดบนำาลดลง สงผลกระทบตอสงแวดลอมเปนอยางมาก และการเปนพนธมตรนอกนาโตก บสหรฐฯไดสรางความไมพอใจใหแกจนเปนอยางมาก จนจงหวงวาความสมพนธทางทหารระหวางไทยกบสหรฐฯจะคอยๆ หายไป แตสงทจนใหไทยนอยกวาทสหรฐฯใหในแงของคณภาพ ทงความร ยทธศาสตร ศลปะการตอส การฝกอบรมดานการทหาร

อยางไรกตาม ความสมพนธระหวางประเทศของจนและไทยยงคงดำาเนนตอไป ซงจนคาดหวงวา รฐบาลสมคร สนทรเวช จะทำาใหความสมพนธระหวางไทยกบจนกระชบแนนขน และคาดวาจะไดสานตอสงทไมทนไดทำาในสมยรฐบาลทกษณ นโยบายของไทยทมตอจนคอการสรางดลอำานาจกบสหรฐฯ

คว�มสมพนธระหว�งไทยกบญปนความสมพนธระหวางไทยกบญปนจะเปนเร องเศรษฐกจ ม

การลงนาม FTA ทแฝงอยในการคาการลงทน ซงไทยมทงไดเปรยบและเสยเปรยบ แตสวนมากจะเสยเปรยบเพราะไทยเราไมไดศกษาวาญปนมมาตรการการคาอยางไร

นโยบ�ยต�งประเทศด�นเศรษฐกจของไทยเปาหมายหลกคอ ตองการแขงขนทางเศรษฐกจในระดบ

ระหวางประเทศ มรายละเอยดดงน1.ความรวมมอทางเศรษฐกจแบบทวภาค (1) โดยจดตงเขตการคาเสร รฐบาลใดไมไดทำา FTA กจะส

คนอนไมได เพราะกระแสทวภาคมาแรงมากในปจจบน

174

(2) เนนการลงทนตางประเทศ เพราะตองการเงนทนจากเมกกะโปรเจกสใหญๆ

2.ความรวมมอแบบพหภาค (1) การเขารวมในองคการระหวางประเทศหรอสถาบน

ระหวางประเทศในระด บภมภาคและระด บโลก เชน WTO, ประชาคมเอเชยตะวนออก

(2) ความรวมมอทางเศรษฐกจในระดบภมภาคและระดบอนภมภาค เชน การมนโยบาย Look West และรวมมอในเหลยมเศรษฐกจตางๆ

(3) เปนพนธมตรหรอหนสวนชวคราวทางยทธศาสตร เชน ญตตเบรก ของสหรฐฯทออกกฎหมายวา ถาเกบภาษตอตานการทมตลาดและการอดหนนได กใหเอาเงนภาษทเกบไดนนไปใหแกบรษททฟองรอง ไทยเราจงเสยประโยชนเพราะบรษทเหลานจะฟองรองไทยมากยงขน ไทยจงไปรวมกบอก 9 ประเทศ เชน สหภาพยโรป ญปน แคนาดา เมกซโก ออสเตรเลย อนโดนเซย บราซล และอกหลายประเทศไปฟองรองสหรฐฯ สวนทางยทธศาสตร เชน ไทยกบจน หรอไทยกบสหรฐฯ ผนกกำาลงกนในดานใดดานหนง

(4) การดำาเนนการฟองรองในองคการการคาโลก เชน ไทยเราไมเคยฟองสหรฐฯมากอน แตสหรฐฯฟองไทยวามการทมตลาดกง ไทยเราจงฟองกลบวาสหรฐฯทำาผดกฎ WTO ในเร องการตอตานการทมตลาด เพราะมวธการคำานวณภาษทไมถกตอง ปกตรฐบาลจะเปนผฟอง แตเงนจะไดจากการลงขนของกลมธรกจคากง ทงน ไทยฟองสหภาพยโรปในหลายกรณ เชน ระบอบนำาตาล ระบอบขาว

175

**ชวงแสดงความคดเหนของนกศกษา**ประเดนคำาถาม ทานเหนดวยหรอไมวา เพอความอยรอด“

หรอเพอความมนคงของไทย และผลประโยชนทางเศรษฐกจและทางการเมองของไทย ในยคปจจบน ไทยจ ำาเปนตองดำาเนนนโยบายตางประเทศแบบรกษาระยะหางทเทาเทยมกนระหวางมหาอำานาจและนโยบายแบบไผลลมหรอสนลลม”

คณอโณทย ชยภม– : เหนดวยกบนโยบายรกษาระยะหางระหวางประเทศ ทนำามาใชกบสหรฐฯและจน เพราะไทยเราจำาเปนตองยนอยในเวทโลกอยางเทาเทยมกบประเทศอน จงตองรกษาเสถยรภาพของตนเองเอาไว สวนนโยบายสนลลมกมความจำาเปน เพราะไทยเราตองปรบตวใหทนกบประเทศตางๆ

คณสรเดช เพชรบรณ– : ปจจบน ประเทศเลกจะตองพงพงประเทศมหาอำานาจทงสน โดยเฉพาะเอกอภมหาอำานาจอยางสหรฐฯ ผซงกำาหนดระเบยบโลก ประเทศทมาทาทายระเบยบโลกของสหรฐฯคอจนและกลมประเทศอสลาม

จนมประชากรมากทสดในโลก หากอตราการเตบโตของจนเปน 8% ทกป คาดวาปค.ศ.2025 จนจะมเศรษฐกจทใหญกวาอเมรกาและสหภาพยโรป สวนกล มประเทศอ สลาม หล งเหตการณ 9/11 สหรฐฯใชอ ำานาจการเป นจาวโลกโจมต อฟกานสถานโดยอางวาอยเบองหลงขบวนการกอการรายของบล ลาเดน สงผลทำาใหสหรฐอเมรกามศตรเพมขน โดยเฉพาะจากประเทศอสลาม

ปจจยภายนอกเหลานสงผลกระทบตอประเทศไทยมาก นโยบายสนลลมจงมความสำาคญมาก เพราะเดกนอยยอมพงพง

176

ผใหญ ไทยเราเหนแลววาการพงพงสหรฐฯชวงสงครามเยนทำาใหไทยรอดพนจากภยคกคามคอมมวนสตมาจนถงปจจบน ขณะเดยวกน เรากตองพงพาจนดวย เพราะจนโตวนโตคนจนในอนาคตอาจจะเปนผนำาในเอเชยกได ทงน ไทยเราจะตองพงพงทงสหรฐฯและจนอยางสมดล นโยบายรกษาระยะหางทเทาเทยมกนระหวางมหาอำานาจจงมความเหมาะสม

คณ ( ไดยนช อไมชด ) – บรรมย : เหนดวยอยางยงก บนโยบายรกษาระยะหางทเทาเทยมกนระหวางมหาอ ำานาจและนโยบายแบบไผลลมหรอสนลลม เพราะในยคโลกาภวตน ประเทศทจะทำาตวแขงทอกจะไมสามารถอยรอดได ผกำาหนดนโยบายตางประเทศจะตองสนใจสภาพแวดลอม รวมทงสถานการณในปจจบน เพอจะไดรวาควรเนนนโยบายดานเศรษฐกจหรอทหาร เชน นายกฯทกษณเนนดานเศรษฐกจ การเลอกเฟนรฐมนตรโดยเฉพาะในกระทรวงพาณชมความสำาคญมาก นายกฯทกษณเหนวากระทรวงพาณชยมความสำาคญจงเลอกเฟนผมาเปนรฐมนตร กระทรวงพาณชย เชน คณสมคด จตรศรพพฒน

จากนโยบายรกษาระยะหางทเทาเทยมกนระหวางมหาอำานาจ ไทยจงหนไปหาจน อนเดย และสหรฐฯ ทำาใหไทยมศกยภาพมากขน รฐบาลไทยทกสมยควรดำาเนนนโยบายรกษาระยะหางทเทาเทยมกนระหวางมหาอำานาจและนโยบายแบบไผลลมตลอดไป

คณกฤษณา หนองบวลำาภ– : ระบบเศรษฐกจของไทยจะเจรญหรอไมขนอยกบการแผน/นโยบายของรฐบาลปจจบน ทงน ไทยควรดำาเนนนโยบายไผลลมเพอใหนโยบายไทยมความยดหยนมากขน เชน ยอมรบการทำา FTA กบสหรฐฯ

177

อาจารยแนะนำาวา นกศกษาตองแสดงความคดวาปจจยภายในและปจจยภายนอกใดทท ำาใหไทยดำาเน นนโยบายกบมหาอำานาจ

Quizใ น ย ค ข อ ง ก า ร พ ง พ า อ า ศ ย ซ ง ก น แ ล ะ ก น

(Interdependence) และยคโลกาภวตน (Globalization) ไทยควรทจะดำาเนนนโยบายตางประเทศกบมหาอำานาจอยางไรจงจะทำาใหไทยไดผลประโยชนมากทสด

***********คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 7 เมษ�ยน พ.ศ.

2550 ภ�คเช�

กอนบรรยายอาจารยคยกบนกศกษาวา สงคมระหวางประเทศประกอบดวยตวแสดงตาง ๆ มากมาย นกศกษาจะตองรจกสภาพของสงคมระหวางประเทศ รวามตวแสดงใดบางแตละตวแสดงมบทบาทอยางไร เขาใจวานโยบายตางประเทศคออะไร ถาพดงาย ๆ นโยบายตางประเทศคอกรอบหรอแนวทางในการปฏบตงานของรฐบาลเพอรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาต ผลประโยชนคำาเดยวทำาใหเกดสถานการณ เหตการณ วกฤตการณตาง ๆ มากมายขนในโลกของเรา

ผลประโยชนในสงคมระหวางประเทศมลกษณะสำาคญคอ1. มจำากด2. กระทบกระทงและทบซอนกนผลประโยชนในสงคมระหวางประเทศมจำากดเปรยบไดเหมอนบอนำา รฐแตละ

รฐยนอยขอบบอถอกอนหนกนคนละกอนขวางลงไปในบอเกดเปนวงนำากระเพอมสองรอยกวาวงออกไปทบซอนกนจนเตมบอ ชใหเหนวานอกจากจะมจำากดแลวผลประโยชนยงกระทบกระทงทบซอนกน อยางสหรฐอเมรกาเปนมหาอำานาจขวางกอน

178

หนตมลงไปนำายงกระฉอกออกไปนอกบอนนคอผลประโยชนแหงชาตของสหรฐฯ มอยทวโลกแถมกระจายออกไปนอกโลกอกดวย ดวยเหตนสหรฐฯ จงตองไปยงกบเขาทงโลกเพอปกปองผลประโยชนแหงชาตของตนทมอยมากมาย บางครงโดยสถานะบางอยางสหรฐฯ ไมอาจลกขนมาปกปองผลประโยชนแหงชาตไดโดยตรงกตองไปยแหยใหคนอนมาปกปองแทน

3. ผลประโยชนแหงชาตทแตกตางกนนขนอยกบขดความสามารถ (Capability) เชน สหรฐฯ มผลประโยชนทวโลกแถมยงกระจายออกไปนอกโลก สำาหรบไทยขวางกอนหนลงไปกไดวงนำากระเพอมมาวงหนง แตถาเปนเอธโอเปยขวางกอนหนลงไปอาจจะไมพนขอบบอเสยดวยซำาไมเกดวงนำาใด ๆ ขนเลย

4. ผลประโยชนแหงชาตครอบคลมกวางขวางในหลายมต เชน ผลประโยชนทางการเมอง (การเมองภายใน การเมองระหวางประเทศ ความมนคง ฯลฯ) ผลประโยชนทางเศรษฐกจ (การคา การลงทน การใหความชวยเหลอ การรวมกลมเศรษฐกจ ฯลฯ) ผลประโยชนทางสงคม (เชอชาต ศาสนา เผาพนธ ฯลฯ) โดยเฉพาะอยางยงหลงสงครามเยน (Post Cold War) สภาพการณของโลกเปลยนแปลงไปอยางมากไมวาจะเปนดานเศรษฐกจ การเมอง สงคมทำาใหเกดการกระทบกระทงกนเรองผลประโยชนไดงาย

จากความสำาคญเหลานการสรางและดำาเนนนโยบายตางประเทศของแตละประเทศกเพอเปาหมายในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาตนนเอง ซงแตละ Actor มขดความสามารถในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาตไมเทากนทำาใหสงคมระหวางประเทศเกดความไมเทาเทยมกน กลายเปนประเทศอตสาหกรรมกบประเทศเกษตรกรรม คนไทยไมไดโงกวาฝรงเลยสงทเราดอยกวาเขาคอโอกาส ฝรงมเงนทนในการวจยและพฒนามากในขณะทประเทศไทยตองเสยเงนเบยบายรายทางไปกบสงทไมคอยไดประโยชน เชน ปลายปงบประมาณเงนเหลอมากขาราชการตองหาทางใชเงนใหหมดโดยจดสมมนาทโนนทนแตจรง ๆ แลวไปเทยวมากกวาไมไดคดวานคอการผลาญเงนภาษอากรของประชาชน

การทผลประโยชนในสงคมระหวางประเทศกระทบกระทงทบซอนกนสวนหนงเปนเพราะตวแสดงในสงคมระหวางประเทศมมากมาย ไดแก

1. รฐ ปจจบนมประมาณสองรอยกวารฐ นอกจากนยงมตวแสดงอน ๆ ทไมใชรฐ ไดแก

2. ตวแสดงทไมใชรฐ ไดแก2.1 องคการระหวางประเทศ ทงระดบสากลและระดบภมภาครวมทง

กลมเศรษฐกจ เชน APEC, ASEM, OPEC

179

2.2 องคการขามชาต ประกอบดวยบรรษทขามชาต (บรรษทใหญทเขาไปดำาเนนธรกจในตางแดนอาจจะเปนการผลตสนคา บรการหรอกลมทนเกงกำาไรตาง ๆ) ขบวนการกอการราย NGOs สมาคมตาง ๆ (สภากาชาดสากล คณะกรรมการโอลมปกสากล)

2.3 ปจเจกชน หมายถง บคคลหรอกลมบคคลทมอทธพลตอโลก เชน ดารา นกรอง นกฟตบอล อดตผนำาประเทศ (ไมรวมผนำาประเทศคนปจจบน อยางจอรจ ดบเบลย. บช เมอปฏบตหนาทประธานาธบดสหรฐฯ ถอวาทำาในนามของรฐ แตกตางจากอดตประธานาธบดจอรจ บชหรอจมม คารเตอรทปฏบตหนาทในนามของปจเจกชน) (ตอขอ 5 เรองลกษณะของผลประโยชนแหงชาต) 5. ตวแสดงทกตวลวนมผลประโยชนเปนของตวเอง ทกคนยนรายรอบอย

ขอบบอนำาเพอรกษาและแสวงหาผลประโยชนทำาใหบอเตมไปดวยวงนำาททบซอนกนจนมองไมออกวาอะไรเปนอะไร นกศกษาจะตองมองภาพสงคมระหวางประเทศใหไดวาใครมผลประโยชนอะไร แตละตวแสดงลวนตองการผลประโยชนดวยกนทงสน และทกตวแสดงลวนมความเกยวของพงพาอาศยกน (Interdependence) มากขนในยคหลงสงครามเยนยงทำาใหผลประโยชนเกยวพนกนมากขนดวย เหนไดชดจากการทประเทศตาง ๆ หนมารวมตวกนมากขน สหรฐฯ ประเทศเดยวกมผลประโยชนของตนเองอยแลวเมอไปรวมเปน NAFTA ทำาใหมผลประโยชนของสหรฐฯ ในนามของ NAFTA และองคการระหวางประเทศอน ๆ เพมขนดวย

สำาหรบประเทศไทยในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาตมนโยบายตางประเทศเปนกรอบสำาคญ จะวาไปแลวนโยบายตางประเทศของทกประเทศไมไดแตกตางกนเลยนนคอเปนกรอบ แนวทางในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาต สงทแตกตางกนกคอนโยบายตางประเทศนนจะสมฤทธผลหรอไม มากนอยแคไหน ทงนนโยบายตางประเทศจะตองมเครองมอในการดำาเนนนโยบาย ไดแก

1. เครองมอทางการทต เชน การเจรจา ประนประนอม ประชม ไกลเกลย ยอมความ ประทวง ยน Notice ตดความสมพนธระหวางประเทศ เปนตน คนทมบทบาทในการใชเครองมอทางการทตคอเอกอครราชทต เจาหนาททต รวมทงเจาหนาทอน ๆ อาท ทตทหาร ทตพาณชย มกระทรวงตางประเทศเปนผรบผดชอบหลก เครองมอทางการทตเปนเครองมออนแรกและใชอยประจำาสมำาเสมอ

2. เครองมอทางการเมอง ไดแก อำานาจของแตละประเทศทมอยไมเทากน มกใชควบคกนกบเครองมอทางทหารหรอแสนยานภาพ อำานาจกบแสนยานภาพไมใชสงเดยวกนแตเกยวของกน เชน สหรฐฯ จะไปรบอรกตองใชเครองมอทางการ

180

เมองนนคออำานาจทางการเมองของสหรฐฯ ในการเจรจาขอผานนานฟาประเทศตาง ๆ ประเทศเลก ๆ อาจจะยอมใหผานแตโดยดสวนประเทศใหญกตองขอตอรองเลก ๆ นอย ๆ เพอใหไดผลประโยชนแหงชาตของตน

3. เครองมอทางทหาร มความสำาคญมากถาเครองมอกอนหนานใชไมสำาเรจและไมมทางเลอกอนกจำาเปนตองใชเครองมอทางทหารหรอแสนยานภาพ กรณคนกมพชาเผาสถานทตไทยและกจการคาของคนไทยในกรงพนมเปญถารฐบาลไทยไมมเครองบนหรอหนวยปฏบตการพเศษจะไปชวยคนไทยไดทนเวลาไดอยางไร แสนยานภาพหรอกำาลงทหารยงเปนสงจำาเปนตอทกประเทศในระดบระหวางประเทศ

4. เครองมอทางเศรษฐกจ เชน การคา ความชวยเหลอ การลงทน การรวมกลม มาตรการทางการคาตาง ๆ ฯลฯ เครองมอนถอเปนเครองมอทฉมงยงนกใชไดทงในยามขดแยงและยามทรวมมอกน อยางพมาไมเปนประชาธปไตยสหรฐฯ EU จงไมสนทนาปราศรยไมรวมสงฆกรรมดวย

5. เครองมอทางจตวทยา หมายถง การพด การสรางภาพ การสอสารใหประเทศอนหรอตวแสดงอนไมโกรธ ไมเกลยดเรา เปนการทำาทกอยางใหผลประโยชนแหงชาตคงอยได เครองมอทางจตวทยาทเหนกนบอย ๆ คอการโฆษณาชวนเชอ เชน สหรฐฯ ใหความชวยเหลอแกยโรปหลงสงครามโลกครงทสองภายใตแผนการมารแชลเพอหาสมครพรรคพวกแขงกบขวอำานาจคอมมวนสตทมสหภาพโซเวยตเปนผนำา

เครองมอตาง ๆ เหลานจะสมฤทธผลหรอไมขนอยกบขดความสามารถของรฐ (Capability) ทกประเทศจำาเปนตองสราง Capability ของตนเองแตขดความสามารถบางอยางกสรางไมได เชน ทรพยากรธรรมชาตตาง ๆ ภเขา ปาไม ทะเล นำามน ฯลฯ ซงนบวนจะหมดลงไปทกท ๆ สภาพแวดลอมโลกแยลงมากเปนผลมาจากการพฒนาอตสาหกรรม ขณะนประเทศอตสาหกรรมชนนำาทงหลายไดลงนามกนในพธสารเกยวโตเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจกแตสหรฐฯ ไมเอาดวยเพราะจะทำาใหกำาไรของบรรษทขามชาตสหรฐฯ ลดลงไมนอยกวา 50%

ขดความสามารถของรฐมทงทเปนรปธรรมและนามธรรม ทเปนนามธรรมประกอบดวย

1. สภาพภมศาสตร ไดแก ขนาด รปราง สถานทตง ภมอากาศ ประเทศใหญหรอเลกเกนไปกไมด รปรางของประเทศควรเปนรปวงกลมหรอสเหลยมคลาย ๆ กอนหน ประเทศในยโรปสวนใหญจะมลกษณะแบบน สวนประเทศทยาวอยางเดยวนนพฒนายาก ทเปนเกาะมากมายอยางอนโดนเซยมกมปญหาดานการพฒนาและความมนคงทง ๆ ทมนำามน แตการทมเกาะมากมายนทำาใหเกดความแตกตาง

181

ระหวางเกาะแถมยงมภยธรรมชาตบอยครง นบวนภยธรรมชาตจะมถขนและรนแรงมากขนดอยางญปนทประเทศเปนเกาะตองผจญกบแผนดนไหว คนญปนตระหนกเรองนดการสรางตกรามบานชองจงทำาอยางเขมแขงผดกบกรงเทพฯ ของเราถามแผนดนไหวรนแรงเมอใดคงอนตรายมาก ๆ

สถานทตงของประเทศถาอยในบรเวณศนยกลางจะมความเจรญมากกวาการไปอยไกลผไกลคน ปจจบนการพฒนาประเทศนยมสรางความเปนศนยกลางในดานตาง ๆ ทเรยกวา Hub นกคอการสรางขดความสามารถใหกบประเทศ เชน พยายามทำาใหประเทศไทยเปนศนยกลางการคมนาคม ศนยกลางแฟชน ศนยกลางผลตภณฑชมชน โดยเฉพาะ OTOP ทอาจารยเชอวาเปนกาวแรกของการพฒนาประเทศ ดประเทศญปนเปนตวอยางหลงจากแพสงครามโลกครงทสองอยางยอยยบตองเสยคาปฏกรรมสงครามเศรษฐกจพงทลาย บานเมองกโดนถลมดวยระเบดปรมาณอกสองลก แตหลงจากนนไมนานญปนกลบทะยานมาเปนมหาอำานาจเศรษฐกจโลก การทญปนแขงแรงขนมาไดกเพราะ OTOP นำาภมปญญาทองถนมาสรางฐานเศรษฐกจสงคมโดยใชทรพยากรทมอยในทองถนมาผลต เมอไดรบการสนบสนนกตอยอดไดอยางเตมตวเปนการสรางงานสรางเงนทสำาคญ

การพฒนาประเทศจะสำาเรจไดกตอเมอคนสวนใหญของประเทศเปนคนออกเรยวออกแรงในการพฒนาประเทศเอง ไมใชการพฒนาแบบตะวนตกทเชอเรองการพฒนาโดยคนสวนนอยแลวผลพวงของการพฒนาจะตกไปอยกบคนสวนใหญในภายหลง การพฒนาแบบนไดพสจนใหเหนแลววาสภาพแวดลอมถกทำาลายไปมาก จนไมแนใจวาทฤษฎตะวนตกนไดผลจรงหรอไมหรอฝรงมาหลอกใหเราสราง Infrastructure เพอใหอตสาหกรรมของตะวนตกมาเกดและเบงบานในประเทศไทย 36 ปของแผนพฒนาประเทศไทยทมทกสงทกอยางตามทฤษฎและคำาแนะนำาของตะวนตกตองไปกหนยมสนมามากมาย ผลทไดคอ เศรษฐกจ “ (ด) ด สงคมมปญหา การพฒนาไมยงยน”

ทวาเศรษฐกจดดนนคอดเฉพาะตวเลขจากประเทศดอยพฒนาเปนประเทศทพนจากการดอยพฒนา GDP, GNP พงกระฉด Growth Rate ไมตำากวา 10% จนสหประชาชาตตองยกยองวาไทยประสบความสำาเรจในการพฒนาประเทศควรจะยกเปนตนแบบใหประเทศดอยพฒนาอน ๆ ใชแนวทางน แตโชคดของประเทศเหลานนทไทยตองเขา IMF เสยกอนใน พ.ศ. 2540 ประเทศทจะยดไทยเปนแนวทางจงไมตองเสยเงน เสยเวลา เสยทกสงทกอยางไปเหมอนกบเราอก

สงคมมปญหาหมายถงตวเลขทกอยางดหมดแตคนจนยงจนอยเหมอนเดม เปนความจนถาวร จนกระจายไปทวประเทศไมไดเปลยนแปลงไปเลย แลวอยางนจะ

182

ถอวาเศรษฐกจดไดอยางไร คนรวยมเพยงไมกกลมเปนคนทเกยวของกบบรรษทขามชาตเทานน แตสภาพสงคมโดยทวไปมปญหาทกอยางตงแตครอบครวแตกแยก หยาราง วยรนมความประพฤตเหลวแหลก หนไปตดยาเสพตด ขายบรการทางเพศ หนไปดวยรนเวยดนามเขาจะมงมนเรยนหนงสอหาความรเพอนำาไปทำามาหากนมเวลาวางกอานหนงสอ วยรนททำางานกตงใจทำางาน วยรนไทยตดแชต ตดอนเตอรเนต ไมมอะไรทำากลกขนมาแกผาแกผอนใหคนดทางอนเตอรเนตททำาอยางนไมมใครบงคบแตทำาดวยความเตมใจ อยากโชว อางวานคอสทธเสรภาพสวนบคคล

การพฒนาไมยงยน ความเจรญทไดลวนทำาลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เราพฒนาเศรษฐกจมา 36 ปปาไมถกตดเรยบ แมนำาลำาคลองถกทำาลาย โรงงานอตสาหกรรมเปนสาเหตหนงในการทำาลายสภาพแวดลอม แมเมองไทยจะมกฎหมายควบคมมลพษแตการบงคบใชกลบไมศกดสทธทำาใหกฎหมายกลายเปนแคกระดาษแผนเดยวเทานน นายทนเจาของโรงงานอตสาหกรรมไดกำาไรมากมายในขณะทแรงงานมคาจางตำาถอวาการกระจายรายไดยงไมเปนธรรม

การพฒนาประเทศไทยในรปแบบดงกลาวเปนการพฒนาตามทฤษฎ Trickle Down ของตะวนตกทเชอวาถาการพฒนาเกดขนในสวนบนของสงคมผลพวงของการพฒนาคอความเจรญ ความรำารวยจะตกลงมาถงสงคมสวนลางอนเปนคนกลมใหญของประเทศ แตในความเปนจรง 36 ปทผานมาความเจรญไมไดไหลจากขางบนแตไหลยอนจากขางลางขนไปขางบนเมอคนจนยงยากจนเหมอนเดมไมมอะไรไหลออกมาเปนนำาใหชนใจเลย ทวาไหลขนคอสงคมฐานรากมทรพยากรมากมายแตถกดดไปสรางความเจรญใหกบสงคมสวนบนทงหมด เชน คนงานไดคาจางมากซอเครองดมบำารงกำาลง สบ ยาสฟน ผงซกฟอก เบยร เหลา บหร ยาแกปวด ฯลฯ เปนการใหเงนคนแกสงคมสวนบน อาจารยเรยกวาเศรษฐกจแบบเครองดดฝนดดทกสงทกอยางจากชวตของคนในระดบลาง กรรมกร เกษตรกรลวนตกอยในสภาพนทงนนคอหาไดเทาใดถกเครองดดฝนดดไปหมด OTOP และภมปญญาทองถนเทานนทจะชวยคนไทยใหดำารงชวตอยไดดวยตนเองในระดบลาง

สงสำาคญคอคานยมในการใชสนคาไทยคนญปนนนจะไมซอสนคาของคนตางชาตเลยมแตจะขายอยางเดยว ญปนจงฟ นตวไดเรว ผดกบคนไทยพอทำาสนคา OTOP ออกมากวจารณกนเองวาสนคาซำา ๆ เหมอนกนหมดทกจงหวด อยาลมวาสภาพดนฟาอากาศและทรพยากรของทกจงหวดในประเทศไทยคลายกนทำาใหภมปญญาและผลผลตไมแตกตางกนมากนก แมจะเหมอนกนเรากตงเปาขายตางประเทศ เงนทไดจะตกไปถงชมชนอยางแนนอนเพราะนคอผลตภณฑชมชน ไมเหมอนการทำาอตสาหกรรมจวเวลรทเราตองนำาเขาวตถดบจากตางประเทศคนไทยได

183

จรง ๆ ไมเทาไหรจะไดกแคคาแรงเทานนสสงเสรมสนคา OTOP ไมไดทชมชนและชาวบานจะไดเงนอยางแทจรง

2. ทรพยากรธรรมชาต 3. ประชากรและพลงประชากร (Population and Manpower) ประเทศ

จะตองมประชากรจำานวนไมมากหรอไมนอยเกนไป ปจจบนสงคโปรมปญหาประชากรนอยเกนไปในขณะทหลาย ๆ ประเทศมประชากรมากเกนไป หนมสาวสงคโปรนยมเปนโสด คนทแตงงานกแตงชาแตงแลวมลกแคคนเดยว รฐบาลสงคโปรพยายามกำาหนดนโยบายสงเสรมใหครอบครวมลกมากขนแตคนสงคโปรกไมคอยยอมทำาตามดวยตระหนกดวาการมลกแตละคนตองมคาใชจายในการเลยงดลกสงมาก ดงาย ๆ แคคาของเลนลกกเปนเงนจำานวนมหาศาลแลว

ประชากรจะมจำานวนมากหรอนอยไมสำาคญเทากบคณภาพของประชากรเรองนสำาคญมาก ตอใหมทรพยากรธรรมชาตมากเพยงใดถาไมมคนนำามาใชอยางมประสทธภาพและยงยนทรพยากรธรรมชาตเหลานนกไมมความหมายอาจกลายเปนเหยอใหประเทศอนเขามาตกตวงไดงาย ๆ ยคลาอาณานคมกคอยคของการยดครองทรพยากรธรรมชาตโดยกองทพ ปจจบนมหาอำานาจใชบรรษทขามชาตเปนเครองมอยดครองทรพยากรแทนกองทพ ประชากรทมคณภาพเทานนทจะชวยตานทานเอาไวได ไดแก คนทขยน ประหยด อดทน กลาหาญ ซอสตยสจรต รกชาต สำานกความเปนไทย พลงประชากรนเองทจะเปนตวสรางขดความสามารถใหกบประเทศชาตไดและเราทกคนคอผชวยสรางขดความสามารถน

4. ผลตผลทงภาคเกษตรกรรมและอตสาหกรรม ประเทศตาง ๆ ลวนมผลตผลแตกตางกนไป ตะวนตกมองวาประเทศทมผลตผลทางอตสาหกรรมจะเปนประเทศทเจรญรำารวย แตความรำารวยบางครงกไมไดวดกนทตวเลขเทานนความสขกายสขใจกนาจะเปนสวนหนงของความรำารวยดวย ในประเทศทพฒนาแลวประชาชนกลบปวยเปนโรคจตมากแถมปญหาอาชญากรรมกมมากดวยเพราะประชาชนไมมความสขใจ สงคมเตมไปดวยการแขงขนชวงชง ยงรวยเทาใดกยงตองแสวงหามากเทานน คนในประเทศเกษตรกรรมกลบมความสขมากกวา ประเทศทำาเกษตรกรวยไดถามการบรหารจดการทดซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ไดทรงเปนตนแบบใหคนไทยแลว เชน การทำาโรงสชมชนไมตองไปพงพาโรงสของนายทนทขดรดกำาไรจากชาวนา

ความสำาคญของภาคเกษตรเหนไดชดในยามสงคราม เมอเกดสงครามประเทศอตสาหกรรมคงจะเอารถยนตมาแทะกนไมได แตประเทศเกษตรอยางบานเราอยางนอยกยงมขาว มหวเผอกหวมนใหกนประทงชวตไปได

184

5. ทหารและอาวธยทโธปกรณ รวมเรยกวาแสนยานภาพเปนสงทคกบประเทศชาตอยางนอยกทำาใหประเทศไมสญเสยผลประโยชนในมตระหวางประเทศ ทตองบอกวาในมตระหวางประเทศเพราะไมไดหมายความวาอาจารยสนบสนนใหทหารออกมา Exercise ดวยการยดอำานาจบอย ๆ เพราะประชาธปไตยมวถทางของมนเองถาเราไมเดนทางนยอมไมถงจดหมาย สหรฐฯ มประเทศมา 200 กวาปแตใชรฐธรรมนญเพยงฉบบเดยวไมเคยถกฉก ประเทศไทยเปนประชาธปไตยมาตงแต พ.ศ. 2475 มรฐธรรมนญปาเขาไปสบกวาฉบบแลว ทเปนเชนนเพราะรฐธรรมนญสหรฐฯ เขยนขนเพอผลประโยชนแหงชาตในขณะทรฐธรรมนญไทยเขยนขนเพอผลประโยชนของกลมคนทมอำานาจวาสนาในขณะนน

ขดความสามารถของรฐทเปนนามธรรม ไดแก1. สภาพเศรษฐกจของประเทศ ถอเปนศกยภาพทสำาคญถาเศรษฐกจดอะไร

ๆ กดไปหมด สามารถพฒนาสวนอน ๆ ได มงบประมาณทมเทไปกบการศกษา การสาธารณสข ฯลฯ แตถาเศรษฐกจไมดไมมเงนอยางตอนเปนหน IMF ทกคนกยำาแยกนไปหมด รฐบาลตองออกกฎหมาย 11 ฉบบตามใจ IMF เมอไมมอำานาจทางเศรษฐกจประเทศไทยกตองสญเสยอำานาจตอรองในดานอน ๆ ตามไปดวย

2. สภาพสงคม ประเทศไทยตอนนมสภาพสงคมทยำาแย เชน ปญหาวยรน ยาเสพตด ความแตกแยกในสงคมสารพด เมอมปญหาหนงกจะเกดปญหาอน ๆ ตามมาอกมากมาย

3. มตร ศตร ประเทศเรามมมตรมากกวาศตรหรอศตรมากกวามตรโดย–เฉพาะเพอนบานทเปนไดทงศตรและมตร ถาจะใหดควรทำาใหประเทศมมตรมากกวาศตร

4. ผนำา ผตาม สถานะของประเทศในสงคมระหวางประเทศเปนเชนไรเปน–ผนำาหรอเปนผตาม ประเทศทอยในสถานะผนำาในสงคมระหวางประเทศยอมไดรบประโยชนมากกวา

5. สภาพการเมองและความมนคงภายใน ถาการเมองมเสถยรภาพการบรหารจดการในดานตาง ๆ ยอมไปไดด แตเมอการเมองไมสงบทกสงทกอยางกแยลงไปหมด

เมอรฐเลก ๆ อยางไทยมขดความสามารถเพยงเลกนอยดงนนการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาตจงตองขนอยกบการกำาหนดและดำาเนนนโยบายตางประเทศใหสมฤทธผลตามทตงใจเอาไวซงไมใชเรองทงายดายเลย ในสงคมระหวางประเทศนนปลาใหญกนปลาเลก มอใครยาวสาวไดสาวเอา นคอปญหาทเราตองขบคดวานโยบายตางประเทศไทยควรมหนาตาอยางไร

*********************************************************

185

คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทยThai Foreign Policy

ผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 7 เมษ�ยน 2549

หวขอการบรรยาย1.ปจจยภายนอกทมผลตอการกำาหนดและดำาเนนนโยบาย

ตางประเทศของไทย ซงม 2 ปจจยคอ -ปจจยภายใน -ปจจยภายนอก (External Factors) (อาจารยจะเนน

เรองนมากกวา)ค ำา ว า ป จ จ ย ส า ม า ร ถ ใ ช ไ ด ท ง ค ำา ว า Factors แ ล ะ

Environments2.นโยบายตางประเทศของไทยยคปจจบน (ทกษณ 1 และ

2)******(เขาสการบรรยาย)สงคมระหว�งประเทศสงคมระหวางประเทศประกอบไปดวยตวแสดงบทบาท

(Actors) ซงมอย 4 กลมดงนนสงคมระหวางประเทศหรอความสมพนธระหวางประเทศจงเปนความสมพนธระหวางตวแสดงบทบาทของทง 4 กลม ตวแสดงจะมจ ำานวนมากมายและมเปาหมายของผลประโยชนทแตกตางกนในกจกรรมตางๆ (เชน การคา การลงทน ความชวยเหลอ ผลประโยชนทางการเมอง ผลประโยชนทางสงคม ฯลฯ) ดงนนการรกษาหรอการแสวงหาผลประโยชนจะปรากฏอยในทกเวท ไมวาจะเปนเวทระดบโลกหรอระดบภมภาค ดวยพฤตกรรมตางๆ (เชน การกอการรายขามชาต

186

หรอพฤตกรรมทออนนอม) ดวยการใชเคร องมอทกชนดทกวธการ ความสมพนธระหวางประเทศในปจจบนมเพยงสองรปแบบคอความรวมมอหรอความขดแยงเทานน

ล ก ษ ณ ะ พ น ฐ � น ข อ ง ส ง ค ม ร ะ ห ว � ง ป ร ะ เ ท ศ (International Society Community)

1.จำานวนสมาชกไมแนนอน ตวแสดงแตละกลมมลดและเพมตลอดเวลา (อาจารยบอกวาในอนาคตคาดวาจะมสมาชกมากขน โดยเฉพาะบรรษทขามชาต)

2.ทรพยากรธรรมชาตทมอยจำากด ทำาใหแตละประเทศเกดการแยงชงกนทกวธการ

3.มความเทาเทยมทามกลางความไมเทาเทยม (Equality and Inequality) ซงในความเปนจรงไมมความเทาเทยมและความยตธรรมในโลก จะมในเฉพาะทางกฎหมายเทานน

4.สภาพของการพงพาอาศยกน (Interdependence) นบวนการพงพากนยงมากขน ตวแสดงบางประเทศตองพงประเทศอนมากกวา ทำาใหเกดการเสยเปรยบ ดงคำาทวาปลาใหญตองกนปลาเลกเสมอ เชน ไทยพงสหรฐฯในการสงสนคาออกเปนจำานวนมากเรยกไดวาเกอบครงของการสงออกทงหมดและไมไดหาตลาดสำารองไว (แตปจจบนเรมหาตลาดจนสำารองไวแลว) ขณะทสหรฐพงทรพยากรธรรมชาตจากไทย เชน แรยเรเนยม ไทยจงพงสหรฐเสยสวนใหญทำาใหสหรฐมอทธพลตอไทยมาก

5.การไมหยดนง (Dynamic) มการเปลยนแปลงเสมอ เชน เหตการณ 911 ทเกดขนอยางรวดเรวและคาดไมถง สงคม

187

ระหวางประเทศตองตดตามขาวสารอยประจำาเพราะอาจจะไมทนเหตการณได

6.มลกษณะเปนอนาธปไตย (Anarchy) ไมมองคการใดทมอำานาจสงสด และไมมกฎระเบยบใดทเปนทยอมรบสงสด เชน ถงแมสหรฐจะเปนประเทศอภมหาอำานาจ มอทธพลมากแตกเปนผถกกระทำาได เชน เหตการณ 911, องคการ UN ทเปนองคการทใหญ แตกไมสามารถทำาอะไรสหรฐในกรณทบกอรกได

7.การตดตอมาก-นอยไมเทากน (ขนอยกบตวแสดง)

ตวแสดง (Actors) ของสงคมระหว�งประเทศ ม 4 กลม ประกอบดวย

1. รฐ (States) รฐแตละรฐมความแตกตางกนโดยสนเชงแมคณสมบตทาง

กฎหมายระหวางประเทศจะเหมอนกน คอ มดนแดน ประชากร อำานาจอธปไตย รฐบาล และในปจจบนรฐเลกๆถกบนทอนอธปไตยมาจนเหลอนอยเตมท บางสถานการณบางรฐไมมอำานาจอธปไตยเหลอเลย และบางประเทศไมมสภาพประเทศเหลออยทงทมคณสมบตทางกฎหมายครบ เชน ฮองกง และไตหวน เพราะยงไมเปนทยอมรบทางการเมองระหวางประเทศ

รฐเปนตวแสดงทมความสำาคญมาก เพราะเขาไปยงเกยวกบตวแสดงทกกลม เชน องคการระหวางประเทศ กมรฐเปนผจดตง บรหาร และจดสรรผลประโยชน รฐยงเปนตนสงกดของบรรษท

188

ขามชาตทงยงทำาทกวธเพอปกปองผลประโยชนของบรรษทขามชาตของตน

เชน รฐบาลอารเยนเดของชล ทตองการซอบรรษทขามชาตอเมรกนคนเปนของรฐชล (ไมไดยดแตซอกลบคนเทานน) สหรฐฯไมยอมจงทำารฐประหารลมรฐบาลอารเยนเดและตงรฐบาลใหม (เหนไดวาขดความสามารถของสหรฐฯยงใหญมาก)

ประเดนทเกยวของกบตวแสดงทเปนรฐ1. ผลประโยชนแหงชาต (National Interests) ความแตกตางของรฐอยในเรองผลประโยชนแหงชาตของ

แตละรฐ ดงนนเรองเลกๆนอยๆทเปนผลประโยชนแหงชาตยอมมความสำาคญ โดยเฉพาะผลประโยชนแหงชาตบางอยางทไมสามารถคดออกมาเปนตวเลขได หากมปญหายอมเปนปญหาทรนแรงมาก

ปญหาทเปนตวเลขและมความรนแรงนอย สามารถแกไขปญหาได เชน ผลประโยชนทางเศรษฐกจ การเสยดลการคา การลงทนตางประเทศ อตราแลกเปลยน

ปญหาทไมเปนตวเลขและมความรนแรง เชน เชอชาต ศาสนา ดนแดน ความศกดสทธ หรอทเรยกวามาตภม เชน อสราเอลและปาเลสไตนทแยงดนแดนเยรซาเลมกน ความบาดหมางจงยดเยอและไมมใครตอบไดวาจะสนสดเมอไหร

ปจจบนสงทสำาคญมากทสดของผลประโยชนแหงชาต คอการคาระหวางประเทศ จากอดตความชวยเหลอระหวางประเทศถอเปนสงสำาคญโดยเฉพาะยคสงครามเยน ทใชความชวยเหลอระหวางประเทศเปนเครองมอในการหามตรเปนการแขงกนระหวาง 2 ขวอำานาจคอโลกคอมมวนสตและโลกเสร แตหลง

189

สงครามเยนสนสด สหภาพโซเวยตลมสลาย ความชวยเหลอระหวางประเทศจงลดความสำาคญลงมากจนปจจบนแทบจะไมมความสำาคญเลย

สงทสำาคญรองลงมาคอการลงทนตางประเทศซงเปนผลประโยชนมหาศาลของประเทศผเปนเจาของบรรษทและเปนสงทเสยหายมากสำาหรบประเทศผรบการลงทน โดยเฉพาะประเทศกำาลงพฒนาทเสยเปรยบอยางมาก

2. นโยบายตางประเทศ (Foreign Policy) เมอมผลประโยชนแหงชาตแลว รฐจำาเปนตองมกรอบ มนโย

บาย เพอแสวงหาและรกษาผลประโยชนแหงชาตไว เชน ผลประโยชนทางดานเศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม ยกตวอยางการออกนโยบายตอตานหรอไมตอตานการกอการรายขามชาต จำาเปนตองคำานงถงผลประโยชนแหงชาตเปนหลก

3. เครองมอของรฐ (Tools) นโยบายตางประเทศจะสำาเรจหรอไมขนอยกบเครองมอของ

รฐ แตละรฐมเครองมอตางๆเปนของตนเอง เชน3.1 เครองมอทางการทต เชน นกการทต เอกอคราชทต

กงสล ตงในทตางๆทมผลประโยชนของประเทศมากพอ เชน ตงในเมองหลวงของตางประเทศ เครองมอทางการทตทสำาคญคอการเจรจา การประชมปรกษาหารอกน การประนประนอม การประทวง จนกระทงการตดความสมพนธระหวางประเทศ

3.2 เครองมอทางเศรษฐกจ เชน การคา การลงทน การชวยเหลอ คาขาย การบอยคอตสนคา

3.3 เครองมอทางการเมอง รฐใชเครองมอนเพอเปนการสงเสรมความสมพนธ หรอสรางความบาดหมางระหวางกน เชน

190

สหรฐตองการทำาสงครามกบประเทศใดกจะใชเครองมอทางการเมองกบประเทศทตองการโจมต เพอขมข หรอแลกเปลยนผลประโยชน ซงมกจะใชไดผล

3.4 เครองมอจตวทยา เปนการโฆษณาชวนเชอวาประเทศตนดอยางไร ประเทศอนดหรอไมดอยางไร

3.5 เครองมอทางการทหาร เปนเครองมอทสำาคญเพราะหากเครองมออนใชไมไดผลกจำาเปนตองทำาสงครามกน

3.6 องคการระหวางประเทศ ถอเปนเคร องมอของรฐในการทจะใชในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนของชาต ม 2 ระดบคอ องคการระดบสากล และองคการระดบภมภาค โดยเฉพาะประเทศใหญๆจะมองคการระหวางประเทศเปนเครองมอมากมาย

3.7 การรวมกลมระหวางประเทศ (Integration) เปนการรวมกลมทางเศรษฐกจและการทหาร ความรวมมอทางเศรษฐกจทนยมในปจจบนคอการทำา FTA (Free Trade Area) เนองจาก WTO ไมประสบความสำาเรจในการประชมรอบตางๆตงแต รอบซแอตเตล รอบโดฮาห เพราะมปญหาในเรองของการอดหนน ทำาให 28 ประเทศทเปนกลมเครนส (กลมประเทศผสงออกสนคาเกษตร) ไมยอมรวมทำาสงฆกรรมใดใดจนกวาจะมขอตกลงการอดหนน (การอดหนนเปนสงสำาคญมาก ขณะทปจจบนประเทศรำารวยจะเอารดเอาเปรยบประเทศทกำาลงพฒนาเปนอยางมาก)

การรวมกลมเศรษฐกจหรอแมแต FTA มผลดเฉพาะสมาชก แตเปนผลรายตอประเทศนอกกลม เพราะจะเปนการกดกนการคากบประเทศทไมไดเปนสมาชก ดงนนทกประเทศจง

191

นยมทำา FTA กนเพอเปนการเกอหนนกน ไทยเองกจำาเปนตองเลอกจบคกบประเทศทมความรเพอผลประโยชนสงสดแหงชาต

สวนความรวมมอทางการทหารมนอยหรอแทบจะไมมความรวมมอใหมๆ เลย สวนมากจะเปนความรวมมอทมอยเดม เชน NATO (Warsaw, SEATO ยกเลกไปแลว)

4. ขดความสามารถของรฐ (Capabilities) มความสำาคญมากเพราะรฐจะทำาอะไรไดมากนอยแคไหนอยางไร ขนอยทขดความสามารถของรฐนนเอง

ประเภทของรฐ อาจจดแบงโดยใชเกณฑหลายเกณฑ-แบงโดยอำานาจ จะแบงออกเปน1.ร ฐ อ ภ ม ห า อ ำา น า จ (Super Power) ป จ จ บ น

สหรฐอเมรกาเปนรฐเดยวทเปนอภมหาอำานาจของโลกทเรยกวา Uni-Super Power

2.รฐมหาอำานาจ (Great Power) ประเทศทพฒนาทางอตสาหกรรมแลว เชน องกฤษ ฝรงเศส หรอประเทศในกลม G 7

3.รฐทมอ ำานาจนอย (Small Power) หรออนอ ำานาจ หมายถงรฐขนาดเลกทวไป เชน ประเทศไทย

-แบงโดยการผลต แบงออกเปน1.ประเทศเกษตรกรรม (Agricultural Country) เชน

ประเทศทกำาลงพฒนา2.ประเทศอตสาหกรรม (Industrial Country) เปน

ประเทศทรำารวย-แบงโดยรปแบบการปกครอง1.รฐประชาธปไตย (Democratic Country) เปนระบบ

การเมองการปกครองทมอทธพลในปจจบน ถอเปนการปกครอง

192

แบบสากล ประเทศทปกครองระบอบเผดจการกำาลงจะถกลมลางใหเปนประชาธปไตย สหรฐฯพยายามเขาไปปลกฝงประชาธปไตยทวโลก โดยเฉพาะในอรก อฟกานสถาน

ทงนสหรฐไดอางถง ทฤษฎสนตภาพแหงประชาธปไตย“ ” ซงไดจากการศกษาวจยพบวาตงแต ป 1891-1991 ประเทศทเปนประชาธปไตยจะไมทำาสงครามกน แตสงครามมกถกกอขนโดยประเทศทไมเปนประชาธปไตย ดงนนสหรฐจงเชอวาหากทกประเทศปกครองระบอบประชาธปไตยโลกนกจะสงบสข

การปกครองระบอบประชาธปไตยสามารถปกครองดวยระบบทแตกตางกน เชน สหรฐอเมรกาเปนระบบประธานาธบด องกฤษเปนระบบรฐสภา ฝรงเศสเปนระบบกงประธานาธบดกงรฐสภา เพราะระบบเปนวฒนธรรมทางการเมองทแตกตางจงทำาใหแตละประเทศมระบบการปกครองทแตกตางกน สวนไทยมวฒนธรรมคลายองกฤษจงนำาระบบรฐสภามาใช (อาจารยบอกวาไทยไมมวฒนธรรมทางการเมองเปนของตนเอง จงตองเลยนแบบตางชาตและบางอยางไมเหมาะสมกบไทยดวย เปรยบเสมอนการเลยนแบบการใสเสอทงทไทยเปนเมองรอนแตกลบเอาเสอขนมงคขององกฤษมาใสซงไมเหมาะกบคนไทย และไทยพยายามตดคนเพอใหพอดกบเสอใหไดแทนทจะตดเสอใหพอดกบคนใส จงทำาใหเกดความเจบปวดตามมา)

สาเหตทสหรฐและประเทศตะวนตกพยายามปลกฝงใหทวโลกปกครองระบอบประชาธปไตย เพราะประชาธปไตยยอมคกบทนนยมเสรเสมอ เมอเปนประเทศทมทนนยมเสร บรรษทขามชาตยอมสามารถเขาไปดำาเนนกจการไดสะดวกขน โดยเฉพาะบรรษทขามชาตของสหรฐและประเทศตะวนตก ประกอบกบประ

193

เทศใหญๆเหลานมเคร องมอทางเศรษฐกจมากมายไมวาจะเปนองคการระหวางประเทศเชน WTO IMF IBRD เพอชวยปกปองและแสวงหาผลประโยชนใหบรรษทขามชาตของตน

กรณของพมา สหภาพยโรป (EU) และสหรฐฯ รวมมอกนตอตาน ประณามและทำาทกอยางเพอบงคบใหประเทศพมาเปนประชาธปไตย เพอหวงผลประโยชนใหบรรษทขามชาตของตนสามารถเขาไปดำาเนนกจการในพมาไดสะดวกขน เพราะพมามทรพยากร ธรรมชาตมากมาย

ประเทศไทยซงเปนประเทศทนนยมเสร(มาก) ไดถกบรรษทขามชาตเขามาในประเทศและทำาลายทรพยากรธรรมชาตไปเปนอยางมาก เชน ทำาใหแมนำาลำาคลองเสยหาย รานสะดวกซอของบรรษทขามชาตกมผลกระทบตอรานคาโชวหวย รานสหกรณ หรอบรษทเลกๆจำาเปนตองปดตวลง

2.รฐคอมมวนสต (Communist Country) ประเทศทปกครองระบอบคอมมวนสตเหลอนอยลงหลงจากอดตสหภาพโซเวยตลมสลายในปค.ศ. 1991 (กอนหนานกไดเสยประเทศโปแลนด เชคโกสโลวเกย ยโกสลาเวย ไปแลว) เมอสหภาพโซเวยตลมสลายทำาให 15 รฐทรวมกนเปนหนงสหภาพโซเวยตไดแตกแยกกนออกไปปกครองระบอบประชาธปไตยหมดรวมทงรสเซยดวย รสเซยจงปกครองระบอบประชาธปไตยและมระบอบทนนยม

-แบงตามระบบเศรษฐกจ1.ประเทศสงคมนยม (Socialist Country)2.ประเทศทนนยม (Capitalist Country) - แบงตามระดบการพฒนา

194

1.ประเทศพฒนาแลว (Developed Country) 2.ประเทศกำาลงพฒนา (Developing Country) 3.ประเทศพฒนานอย (Less – Developed Country)

บางคร ง ใช ค ำาว า Least Developed Country ประ เทศพฒนานอยทสดแต

2.อ ง ค ก � ร ร ะ ห ว � ง ป ร ะ เ ท ศ (International Organization)

เกดขนจากการรวมตวกนของรฐ แบงออกเปน 2 ระดบ คอ1. องคการระดบสากล (Universal Level) แบงยอยเปน

2 ประเภทคอ 1.1 องคการระหวางประเทศทมวตถประสงคอนหลากหลาย

ทำาทกเรอง เชน -LN (สนนบาตชาต)-UN (สหประชาชาต)1.2 องคการระหวางประเทศทมวตถประสงคจำากด เฉพาะ

เร องใดเร องหนงเปนส ำาคญ เชน WTO, IMF, กลม World Bank, WHO, ILO, IAEA, UNESCO

-WHO (องคการอนามยโลก) ทำาหนาทเกยวกบการดแลสขภาพอนามยของคนในโลก

-UNESCO ดแลเร องการศ กษา ว ทยาศาสตร และวฒนธรรม

-WTO (องคการการคาโลก) ดแลเร องการคา กำาหนดกฎกตกาการคาระหวางประเทศ

195

-IMF (กองทนการเงนระหวางประเทศ) ทำาหนาทใหกยมเงนเพอการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ (บางครงกทำาใหประเทศทกยมมเศรษฐกจทลมไปมากกวาเดม)

-กลมธนาคารโลก (World Bank) ประกอบดวยธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะและพฒนา (IBRD) + IDA + IFC ทำาหนาทใหก ยมเงนแกประเทศยากจน โดย IBRD จะมอทธพลตอการวางแผนนโยบายของประเทศกำาลงพฒนาอยางมาก

ประเทศไทยกเร มตนการพฒนาประเทศโดยการกเงนจาก IBRD โดยตองใชแผนการพฒนาตามแนวทางทธนาคารโลกกำาหนด โดยเฉพาะการนำาเงนกมาลงทนในโครงสรางพนฐาน (Infrastructure) เชนเขอน ไฟฟา ระบบประปา ถนน เพอปรบเปลยนโครงสรางการผลตจากเกษตรกรรมมาเปนอตสาหกรรม

อยางไรกตามเมอเราพฒนาตามแผนพฒนาไปไดประมาณ 36 ป โดยใชแผนพฒนาไป 7 ฉบบ ทำาใหเราพบผลทเกดขน คอประเทศไทยมความเตบโตทางเศรษฐกจ แตยงคงมปญหาสงคมตามมาจากความเตบโตมากมาย เชนปญหาครอบครวแตกแยก ปญหาคานยมแบบบรโภคนยม ปญหาความเสอมโทรมทางศลธรรมโดยเฉพาะกบเดกและเยาวชน

การทเดกมคานยมวตถนยมบรโภคนยมทำาใหเดกตองทำาทกอยางเพอใหไดมสงของ เคร องใชตางๆตามสมยนยมทำาใหแดกบางคนลงทนขายตว ตงตนเปนแมเลา ขายยาเสพตด กออาชญากรรมในรปแบบใหมๆ

จรงๆแลวการพฒนาทย งยนคอการพฒนาควบคไปกบธรรมชาต การรกษาทรพยากรธรรมชาต แตการพฒนาของไทย

196

กลบทำาใหทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรม เชน นำาเนาเสย อากาศเปนพษ (อาจารยคดวาการพฒนาของไทยมาผดทาง) จากแผนเดมไดเอาคนซงเปนปจจยสำาคญของชาตมาเปนเครองมอในการพฒนาเพอใหเศรษฐกจเจรญโดยทไมไดสนใจวาคนจะเปนอยางไร ดงนนแผนพฒนาฉบบท 8 จงไดระบวาคนเปนจดศนยกลาง มองถงความสขสมบรณของคนเปนสำาคญ แผนนจงเปนการพฒนาทย งยน ใชแผนเศรษฐกจแตพอเพยง แตแผนฯ 8 ท ไมทนไดใชงานกถกปรบเปลยนเพอใหเหมาะสมกบ IMF ทเขามามบทบาท เปนแผนพฒนาฉบบท 9 แตโชคดทยงคงดำาเนนตามแผนฯ 8 ค อการพฒนาประ เทศแบบย งย น เอาคนเป นจดศนยกลาง

IBRD เปนผทนำาเอาความร ความคดจากทางตะวนตกในการพฒนามาใหไทย (แตอาจารยบอกวาแปลก เพราะประเทศตะวนตก เชน สหรฐหรอประเทศอนๆไมมการวางแผนพฒนาประเทศแตมาสอนใหไทยวางแผนพฒนาประเทศไดอยางไร)

สาเหตทประเทศตะวนตกไมมการวางแผนพฒนาประเทศเพราะชาวอเมรกนรกลไกของตลาดเปนอยางด สวนประเทศทวางแผนฯจะเปนประเทศคอมมวนสตเทานน ดงนนสงเกตเหนไดวาแผนพฒนาเศรษฐกจของไทย 1-7 สวนมากจะเปนการเออตอบรรษทขามชาตทงสน ผลของแผนพฒนาของไทยคอเศรษฐกจดด สงคมมปญหา การพฒนาไมยงยน

2 องคการระหวางประเทศในระดบภมภาค (Regional Level) แบงยอยไดเชนเดยวกบระดบสากลคอ

197

2.1 องคการระหวางประเทศระดบภมภาคทมวตถประสงคหลากหลาย ทำาทกอยางเหมอนสหประชาชาต แตจ ำากดอาณาบรเวณทองคการนนตงอย เชน

-OAU (องคการเอกภาพแอฟรกา)-OAS (องคการนานารฐอเมรกา)-League of Arab (สนนบาตชาตอาหรบ) 2.2 องคการระหวางประเทศระดบภมภาคทมวตถประสงค

จำากด เชน -อาเซยน (ASEAN) -สหภาพยโรปหรออย (European Union)-NATO จากองคการระหวางประเทศทอาจารยกลาวมา WTO,

IMF และ IBRD เปน 3 องคก�รทสำ�คญทนกศกษ�จะตอง รจกและทำ�คว�มเข�ใจ ( อ�จ�รยเรยกว�แฝด 3 สย�มสยอง ) เพร�ะเปนองคก�รทมอทธพลตอประเทศกำ�ลงพฒน� รวมทงประเทศไทยของเร�ดวย

องคก�รระหว�งประเทศทสำ�คญ-UN (องคก�รสหประช�ช�ต) จดตงโดย 5 ประเทศ

มหาอำานาจ ทเรยกวา 5 ชาตสมาชกถาวร คอ อเมรกา องกฤษ ฝรงเศส จน และรสเซย ประเทศเลกๆทเปนสมาชกจะไมมอทธพลในองคการเลย สวน 5 ประเทศสมาชกถาวรมอทธพลตอองคการอยางมากและ 1 ใน 5 ทมอทธพลโดดเดนมากทสดคอสหรฐอเมรกา

ขอพสจนคอการบกอรกของสหรฐ ซง UN ไมสามารถขดขวางไดทงทมสมาชกรวมกนอยถง 189 ประเทศ (จรงๆแลวม

198

191 แตไมรวมองกฤษและสหรฐเพราะทงคเปนพนธมตรกนในการบกอรก) ดงนน UN จงตกเปนเครองมอของประเทศผมอำานาจ หรออกนยหนงคอสหรฐอเมรกาเปนผมอำานาจเหนอองคการระหวางประเทศทงปวง

-WTO (องคก�รก�รค�โลก) มนโยบายการคาเสร แตสหรฐทำาผดกฎของ WTO ครงแลวคร งเลา โดยเฉพาะการขนภาษ เชน ขนภาษนำาเขาเหลกกลาสง ทำาใหราคาสงจนไมสามารถแขงราคากบเหลกกลาทผลตในประเทศสหรฐได ประเทศใหญๆจงฟองตอ WTO แต WTO กไมสามารถลงโทษสหรฐได

ประเทศทสามารถตอกรกบสหรฐจะมแตประเทศใหญๆเทานน ทำาให

-IMF (กองทนก�รเงนระหว�งประเทศ) เปนองคการททำาใหประเทศตางๆในเอเชยทประสบปญหาเศรษฐกจในชวงป 2540 ยงคงมปญหาตอไป จากเดมท IMF ไดทำาลายประเทศในลาตนอเมรกามาแลวหลายประเทศ เชน เมกซโกทเปนหน IMF มหาศาลใชหนไมหมด ขณะทประเทศกำาลงพฒนาอนๆทรบความชวยเหลอจาก IMF ก ลวนแตเปนหนมากมายทงสน

เชน ไทยเกดฟองสบแตกเพราะความไมรอบคอบในการใชจาย ใชจายฟมเฟอย ใชเงนผดประเภท กเงนระยะสนมาปลอยระยะยาวหรอเกงกำาไรเรองอสงหารมทรพย

ขณะประเทศทร ำารวยอยางสหรฐแมวาเศรษฐกจใกลจะเขาถงภาวะฟองสบแตกมาหลายคร ง แตปญหากไมเกดขนเพราะสามารถหาเงนไดอยางมหาศาล เชน การสรางสถานการณตางๆ

199

จนทำาใหขายอาวธไดเปนจำานวนมากเพราะสหรฐเปนประเทศทมอทธพลทวโลก สามารถทำาใหทใดสงบหรอทใดเกดสงครามกได

หรอกรณของประเทศอารเจนตนาทเคยเปนประเทศทเจรญมากกวาไทยแตมปญหาเศรษฐกจ จนปจจบนอารเจนตนาไมเหลอแมกระทงถนนเปนของตนเอง เพราะมบรรษทขามชาตจากฝรงเศส สเปน อตาล มาซอถนนกนคนละสายสองสาย ประชาชนอารเจนตนาทตองการผานจงตองจายคาผานทางใหเจาของถนน หากไทยปลอยใหบรรษทขามชาตเขามามบทบาทในประเทศมากเกนไปกอาจมสภาพเหมอนอารเจนตนาได

การทอารเจนตนาตองตกอยในสภาพแบบดงกลาวเนองจาก IMF กำาหนดเงอนไขใหอารเจนตนาทำาตามนโยบายท IMF กำาหนด ซงเปนเรองปกตของสถาบนการเงนทเมอใหปลอยกกจะมเงอนไขทางนโยบาย (Policy Conditionalities) กำากบเสมอ

ตวอยางของไทย ตอนทเราประสบปญหาวกฤตเศรษฐกจในป 2540 ทำาใหไทยตองกเงนจาก ADB (ธนาคารเพอการพฒนาเอเชย) ประมาณ 20,000 ลานบาท ซงเงอนไขของ ADB ม 2 อยางคอ

1.ยายมหาวทยาลยออกนอกระบบไมตองอยภายใตการบรหารของรฐบาล จากเดมรฐบาลไทยชวยเหลอทางการศกษาทำาใหคาหนวยกจตำาสงผลใหบรรษทขามชาตทเขามาไมสามารถหาผลกำาไรได เมอยายมหาวทยาลยออกนอกระบบยอมสงผลกระทบทำาใหมหาวทยาลยตางๆตองขนคาหนวยกจ คนจนอาจขาดโอกาสทางการศกษา ลกชาวนาตองเปนลกชาวนาตลอดไปและอาจเกดชนชนวรรณะขนกเปนได

200

มหาวทยาลยของชาวตางชาตอาจจะเจรญรงเรองในไทยมากขนเพราะ พอแมยอมสงลกเรยนโรงเรยนตางชาตทคดวามคณภาพมากกวาโรงเรยนในทองถน ซงเปนสงทนาเปนหวงอยางมาก

2.เกบคานำาเกษตรกร จากเดมเกษตรกรไมเคยเสยคาน ำา เชน นำาจากเขอนตางๆ เปาหมายเพอการผลตสนคาเกษตรกรรมมตนทนสงขน ทำาใหราคาสงขนจนไมสามารถขายแขงกบตางประเทศได

คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทยThai Foreign Policy

ผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 7 เมษ�ยน พ.ศ. 2550 ภ�คบ�ย

นโยบายตางประเทศกคอนโยบายสาธารณะประเภทหนงปจจยทมอทธพลในการกำาหนดและดำาเนน (ปฏบต) นโยบายตางประเทศมทงปจจยภายใน (Internal Factors/Environment) และปจจยภายนอก (External Factors/Environment) เชนเดยวกบนโยบายอน ๆ (อาจารยจะเนนปจจยภายนอก)

ปจจยภ�ยใน ประกอบดวย1. สภาวะการเมองและความมนคงปลอดภยภายในประเทศ 2. สภาวะทางเศรษฐกจ อยางตอนทเศรษฐกจไทยดใชหน IMF หมดแลว

นโยบายตางประเทศไทยจะเปนนโยบายเชงรกทางเศรษฐกจมากขน ตางจากตอนเปนหน IMF ทกฎหมาย 11 ฉบบเออตอการลงทนจากตางประเทศ

3. สภาพภมศาสตร แมแตภยธรรมชาตกทำาใหนโยบายตางประเทศเปลยนไป เชน ชวงทไทยเจอสนามไดมนโยบายตางประเทศขอความรวมมอกบประเทศตาง ๆ ในการตงศนยเตอนภย หรอสหรฐฯ และ EU จะใหเงนชวยเหลอแกรฐบาลไทยแตรฐบาลตอรองเปลยนเปนความชวยเหลออยางอนแทนเงน เชน ตงศนยเตอนภยพบตทางทะเลใหแกประเทศไทย ชวยเหลอดานเทคโนโลยทประเทศไทยยงไมม รวม

201

ทงขอใหคน GSP ใหแกไทย ผลประโยชนทไทยจะไดจาก GSP นนมมลคามากกวาเงนชวยเหลอมากมายนก

4. ทรพยากรธรรมชาต การสรางและปฏบตนโยบายตองดความพรอมของทรพยากรธรรมชาตดวยวาเรามและพรอมทจะใชไดแคไหน

5. ศกยภาพทางทหาร การวางนโยบายในการปองกนตวตองดศกยภาพทางทหารดวย ถามศกยภาพเพยงเลกนอยแตเขยนนโยบายตางประเทศไวเกนตวเพอนบานอาจจะหมนไสเอาได ไมเหมอนสหรฐฯ ทมนโยบายตางประเทศแบบ Preemptive War บงชดวาหากสหรฐฯ พจารณาแลววามนผใดกตามจะคดรายตอสหรฐฯ และคนอเมรกน สหรฐฯ มสทธทจะโจมตกอนอยางกรณของอรก สหรฐฯ มนโยบายเชนนไดเพราะมศกยภาพทางทหารสงมากและเปนเอกอภมหาอำานาจดำาเนนการระหวางประเทศแบบเอกภาคนยม (ดำาเนนการฝายเดยว)

6. สภาพสงคม เชน ปญหาสามจงหวดชายแดนภาคใตทำาใหนโยบายตางประเทศของไทยตองโนมไปหาฝายอน ๆ ทเกยวของไมสามารถเปนตวของตวเองไดเลย สภาพสงคมมความหมายรวมถงประชากรหรอกระแสถากระแสดคนทำาตาม ๆ กนไปตามกระแสกไมมปญหาอะไร แตถาเปนกระแสทไมบรสทธจะทำาใหคนไทยหลงทางได ดงนนคนไทยตองหนกแนน มความร เปนตวของตวเอง รจกหาเหตหาผลกระแสตาง ๆ จะไมเปนอนตรายตอการดำาเนนนโยบายของประเทศ

7. กลมพลงมวลชน ในประเทศไทยมแตกลมพลงมวลชนแบบจดตงไมใช Social Movement อยางแทจรง

8. ปจจยอน ๆ ทเปนนามธรรม ไดแก อดมการณ ความเชอ คานยม ทศนคต การชนำา ภาวะผนำา ผทมหนาทกำาหนดนโยบายตองมปจจยเหลานอยางเหมาะสม

ปจจยภ�ยนอก ประกอบดวย1. อทธพลของมหาอำานาจ นโยบายตางประเทศจะเปนอยางไรขนอยกบ

อทธพลของมหาอำานาจทจะเขามาเกยวของกบเราในเรองนน ๆ แมวาปจจบนเราไมไดดำาเนนนโยบายแบบตามกนสหรฐฯ แตเรากตองชำาเลองดสหรฐฯ ดวยพรอม ๆ กบการใหความสำาคญกบมหาอำานาจอนอยางจน ญปน EU อนเดย

2. องคการระหวางประเทศ อยางสหประชาชาต IMF, WTO, IBRD, EU, ASEAN รวมทงกลมความรวมมออน ๆ

3. Globalization จรง ๆ แลว Globalization เกดขนมาตงแตยคปฏวตอตสาหกรรม ปฏวตเขยว ถงยคนเปนความเจรญของขอมลขาวสารเกดกระแสโลกาภวตนทมอทธพลตอสงตาง ๆ ของโลก และมอทธพลมากตอประเทศกำาลงพฒนา

202

4. สภาพแวดลอมหรอเหตการณระหวางประเทศ เชน สงครามอรกกระทบกระเทอนตอการสรางและดำาเนนนโยบายตางประเทศของไทยดวย

5. ความกาวหนาทางเทคโนโลย เชน เทคโนโลย GMO เปนความกาวหนาทกอประโยชนมหาศาลใหกบบรรษทขามชาตซงประเทศเลก ๆ อยางไทยยากทจะรอดพนจาก GMO ไปได บรรษทขามชาตสรางเทคโนโลยนขนมาเพอการครอบครองหรอเปนเจาอาณานคมทางชวภาพ (Biocolonization) พช GMO นนแขงแรงปลอดจากการทำาลายของแมลงศตรพชในขณะทพชทองถนตองถกศตรพชกนจนสญพนธไปสงผลตอหวงโซอาหารและความหลากหลายทางชวภาพ นอกจากนพช GMO นนขยายพนธไมไดอยากปลกตองซอเมลดพนธจากบรรษทขามชาตเทานนแลวคนไทยกตองเสยเปรยบไปตลอดชาต

6. Interdependence ปจจบนประเทศทงหลายตองพงพาอาศยเกยวของกนมากขน การกำาหนดและดำาเนนนโยบายจงทำาไดยากขนโดยจะตองพจารณาใหรอบดาน

7. บรรษทขามชาต การกำาหนดและดำาเนนนโยบายของรฐไมอาจละเลยบรรษทขามชาตไดอกตอไป บรรษทฯ มอทธพลมากมอำานาจตอรองกบรฐบาลหลาย ๆ ประเทศ อทธพลของบรรษทฯ นไมไดมาตามลำาพงแตมาพรอมอทธพลของรฐบาลเมองแม แมแตสหรฐฯ ทไมเคยเกรงกลวประเทศใดเลยในโลกยงตองกลวบรรษทขามชาต อยาลมวาประชาธปไตยตองคกบทนนยม พรรคการเมองอเมรกนลวนไดรบเงนอดหนนพรรคจากบรรษทฯ เมอไดเปนรฐบาลจงตองดแลผลประโยชนของบรรษทขามชาตเปนอยางด

8. ระเบยบโลก คอ กฎ กตกาทมหาอำานาจหรอองคการระหวางประเทศเปนกำาหนด แตสวนใหญจะถกกำาหนดโดยมหาอำานาจ เชน สหรฐฯ ออก New World Order เนนเรองการคาเสร ประชาธปไตย สทธมนษยชนและสงแวดลอม โดยสหรฐฯ นำา New World Order นมาเปนเครองมอกดกนทางการคา เชน หามนำาเขาสนคาจากประเทศทใชความรนแรง ใชแรงงานเดก สตรไมถกกฎหมาย มโสเภณเดก สทธมนษยชนเปนเครองปกปองไมใหคนแขงแรงละเมดคนทออนแอกวาแตในสหรฐฯ กยงมการเหยยดสผวอยถอเปนการละเมดสทธมนษยชนอยางหนง

9. เพอนบาน มตรและศตร ประเทศเราจะสงบรมเยนอยางไรขนอยกบประเทศเพอนบาน ถากระทบกระทงกนจะทำาใหเกดความเสยหายทงทางเศรษฐกจ สงคม และความเขาใจอนดตอกนระหวางประชาชน สวนความเปนมตรและศตรหมายถงกบทกประเทศไมเฉพาะแคเพอนบาน ถาเรามมตรมากการกำาหนดและดำาเนนนโยบายตางประเทศยอมเปนไปโดยสะดวก

203

10. Regionalism (ภมภาคนยม) มความสำาคญมากในปจจบน ประเทศตาง ๆ ไมอยโดดเดยวแตหนมารวมตวกนเปนกลมภมภาค หลงสงครามเยนขวการเมองสองขวเปลยนมาเปนขวเดยวหรอหลายขวภายในขวเดยว แตระยะหลงขวเศรษฐกจมความสำาคญมากกวาขวการเมองโดยแบงเปนสองขวชดเจนคอขวทวปอเมรกากบขวทวปยโรป ทวปอเมรกานนม NAFTA (สหรฐฯ แคนาดา เมกซโก ชล) และสหรฐฯ จะไปรวมกบละตนอเมรกาอกกลมหนงกลายเปน LAFTA ขวยโรปม EU เปนแกนนำาปจจบนมสมาชก 27 ประเทศเปาหมายจะขยายไปใหถง 33 ประเทศ และขวทนาจะปรากฏขนคอขวเอเชยประมาณ 42 – 43 ประเทศ ปจจบนม East Asia Community สมาชก 16 ประเทศ มาจากอาเซยน 10 ประเทศบวกกบ จน ญปน เกาหลใต สามประเทศหลงไดแก อนเดย ออสเตรเลย นวซแลนด ประเทศทรอจะเขามาเปนอนดบท 17 คอรสเซย และยงมประเทศอน ๆ ทตองการเขามาเปนสมาชกอกมาก แตสมาชกเดมขอใหหยดรบสมาชกไปสกสองปเพอพจารณาแนวทางวาจะทำาอยางไรตอไป

ใน East Asia Community นนถอวาอาเซยนเปนแกนนำาสำาคญ สำาหรบประเทศไทยยงเปนคนรเรมความคดในการรวมเอเชยอกหลายอยาง เชน Asia Bond, Asian Currency, Account Trade, ACD (28 ประเทศ) เหลยมเศรษฐกจตาง ๆ ความรวมมอในปญหายาเสพตด โรคซารส เอดส ไขหวดนก ฯลฯ เหลานเปนพนฐานสำาคญของความรวมมอเพอจะสรางขวเอเชยขน รฐบาลไทยชดทผานมาเนนเรอง Regionalism เปนอยางมากเพอสรางสมดลหรออยางนอยกปองกนไมใหเสยเปรยบมหาอำานาจมากไปกวาน

11. ความมนคงใหม (Non Traditional Security) ความมนคงเดมเปนเรองของการเมองและการทหาร แตความมนคงใหมไดผนแปรไปจากเดมมความหมายมากขนกวาเดม ไดแก

-การกอการรายขามชาตและการตอตานการกอการราย ทงสองสงลวนทำาใหโลกปจจบนไมมความมนคงเพราะไมมใครรวาการกอการรายจะเกดขนเมอใด ทไหน กบใครรแตเพยงวาถาเกดขนจะมความรนแรงอยางมหาศาลเสยหายตอชวตและทรพยสนทำาใหทวโลกหวาดกลว สวนการตอตานการกอการรายนนกตองใชความรนแรงพอ ๆ กน

-ความมนคงดานสงแวดลอม ปจจบนสงแวดลอมโลกถกทำาลายลงดวยฝมอมนษย ทกคนจำาตองตระหนกวาสงแวดลอมคอความมนคงของมนษย

204

-ความมนคงของมนษย มนษยทกวนนมความมนคงนอยลง ความปลอดภยในชวต รางกาย ทรพยสนนอยลงมาก ลกเราอยด ๆ กมคนมาขโมยไปขาย หรอเหตการณทางภาคใตกถอวาชวตไมมความมนคงเชนเดยวกน

-อาชญากรรมขามชาต ในบานเรากมอยหลายกลมอยางแกงลกหม แกงลกแพะ แกงรสเซย แกงแขกขาว แกงตมตน

-ความขดแยง ทเกดขนบอย ๆ คอความขดแยงดานเชอชาต วฒนธรรม และสงครามเลก ๆ ทเกดขนเปนระยะ ๆ

-ความมนคงทางเศรษฐกจ อยางประเทศไทยเศรษฐกจเดนหนาไปอยด ๆ จอรจ โซรอสมาทเดยวความมนคงทางเศรษฐกจหายวบไปเลย

-ความมนคงอน ๆ เชน ยาเสพตด แรงงานขามชาต เงนนอกระบบ ขณะนในเมองไทยมเงนนอกระบบและแรงงานตางดาวจำานวนมหาศาล เงนเถอนคนเถอนลนเมองไทย

ปจจยภายนอกมอทธพลในการกำาหนดและดำาเนนนโยบายตางประเทศมากเพราะเปนปจจยทควบคมไมได ดวยเหตนประเทศเลก ๆ อยางเราจงถกกำาหนดชะตากรรมโดยปจจยภายนอกเหลานอยางหลกเลยงไมได

นโยบ�ยต�งประเทศของไทยในปจจบนรฐบาลพลเอกสรยทธ จลานนทเปนรฐบาลชวคราว การบรรยายจงขอเนนท

นโยบายตางประเทศของรฐบาลทกษณทง 1 และ 2 ซงอาจารยมองวาเปนนโยบายตางประเทศทนาศกษามความชดเจนวาจะทำาอยางไร ใชเครองมอใด ไมคอยเหมอนกบนโยบายตางประเทศไทยทเคยมมาในอดตทอานแลวไมทราบวาจะทำาอะไรกนแน

ลกษณะของนโยบ�ยต�งประเทศทด 1. มความยดหยน (Flexibility) ปรบเปลยนไดตามความเหมาะสม ตาม

ปจจยภายนอก (สภาพแวดลอมระหวางประเทศ) ทเปนพลวตเปลยนแปลงอยเสมอ 2. มความเสยงนอย (Less Risky) ทำาใหนโยบายตางประเทศมขอ

บกพรองนอยทสด 3. ประหยด (Economy) ใชจายอยางจำาเปนแตไมไดหมายความวาตระหนถ

เหนยว 4. มทางหนทไล (Avenue for Escape) เปนนโยบายทไมมดตว ไมฟนธง

หรอทมไปทางใดทางหนงเตมรอยเปอรเซนต เชน ไมเขยนวา ไทยจะเปนมตรกบ“สหรฐอเมรกาอยางแทจรงไมมทางเปนอน เขยนอยางนถอวาไมมทางหนทไล จะ”เขยนในลกษณะ บวไมใหชำา นำาไมใหขน ซงเปนเอกลกษณของการทตไทยมทาง“ ”

205

หนทไล มทางออกหรอทางเลอกอยในตว รรกษาตวรอดเปนยอดด ซงการสรางนโยบายแบบนไมใชเรองงายแตประเทศเลก ๆ อยางเราจำาเปนตองทำา

5. ปฏบตได (Practical) เขยนนโยบายโดยรวาตองทำาอะไรและสามารถนำาไปปฏบตไดเชนนนจรง ๆ

6. ประชาชนสนบสนนตามวถทางการเมองของประเทศนน ๆ นโยบายตางประเทศกคอนโยบายสาธารณะอนหนงทประชาชนตองใหการสนบสนน

7. สะทอนผลประโยชนแหงชาตในทกดาน ไมใชสะทอนแคผลประโยชนของกระทรวงตางประเทศเทานน ตองบอกใหทราบวาเราจะทำาอะไร เพออะไร และจะไดอะไร อานแลวตองเหนทศทางและวธการไมใชบอกงานประจำาของกระทรวงการตางประเทศทจำาเปนตองทำาอยแลว

8. สอดประสานกบนโยบายอน ๆ ไดอยางลงตว ********************************************************

คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทยThai Foreign Policy

ผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 8 เมษ�ยน 2549 ภ�คเช�

องคก�รระหว�งประเทศ (ตอ)ปกตองคการระหวางประเทศหลายองคการนาจะเป น

ประโยชนตอสมาชกทกประเทศ เพราะทกประเทศสมาชกยอมปฏบตตามกฎระเบยบทองคการวางไว เ พ อ ห ว ง ท จ ะ ไ ด ประโยชนจากองคการระหวางประเทศ แตประเทศเลกยอมไดผลประโยชนไมเตมเมดเตมหนวยเพราะคณสมบตขอสดทายขององคการระหวางประเทศนนเอง

คณสมบตขององคการระหวางประเทศคอ1.เปนทรวมของรฐ เชน -ทรพยากร แตละประเทศมทรพยากรเปนของตนเอง แต

หากรวมเปนองคการใดองคการหนงแลว ทรพยากรทอดมสมบรณนนยอมตกเปนของประเทศสมาชกดวย ประเทศทไปรวม

206

กนอยนนจะมความเขมแขงขนในดานของความอดมสมบรณของทรพยากร ซงทรพยากรในทนคอทรพยากรธรรมชาต รวมไปถงเทคโนโลยและบคลากรทมความรความสามารถดวย

-ผลประโยชน เปนแหลงรวมผลประโยชนของทกประเทศสมาชก

-ความเหนรวม ความเหนพองทเปนไปในทศทางเดยวกน แตละองคการยอมฟงเสยงสวนมากของสมาชกวาองคการควรจะดำาเนนไปในทศทางใด เชน UN มสมาชก 191 ประเทศ ยอมมความคดเหนทแตกตางกนไปมาก อยางนอยกประมาณ 100 กวาเสยง แตปจจบนใน UN จะมกลม EU ในจำานวนสมาชก EU ทง 25 ชาตน ยอมมท ศทางความคดเหนไปในทางเดยวกน ประเทศอาเซยนกจะรวมตวกนและแสดงความคดเหนรวมใหกบ UN ในนามกลมอาเซยน จากตวอยางจะเหนไดวามแค 2 ความคดเหนเทานน จงเรยกวาเปนความเหนรวม ทำาใหความแตกตางดานความคดเหนขององคการระหวางประเทศลดลง

2.องคการระหวางประเทศชวยประสานความรวมมอในทกดาน องคการระหวางประเทศมใหเลอกวาเราจะเขาไปใหความรวมมอกบองคการในเร องใด ทงองคการทเกยวกบความมนคงระหวางประเทศ องคการดานเศรษฐกจและสงคม องคการการเมอง สทธมนษยชน ผอพยพลภย

3.องคการระหวางประเทศชวยแกไขปญหาความขดแยงในทกดานทกตวแสดง เชน UN จะเปนผแกปญหาความขดแยงตางๆได (แตจะไดแคไหนขนอยทวาใครขดแยงกบใคร)

4.องคการระหวางประเทศมธรรมนญทเหนอวาสนธสญญา ไมวาสนธสญญาใดจะมความเหนอกวาธรรมนญขององคการ

207

ระหวางประเทศไมได ดงนนเมอตดสนใจทจะเขาเปนสมาชกองค การใดองค การหน งแล ว จ ำา เป นต องมหล กการของประชาธปไตย คอไดรบความเหนชอบจากรฐสภากอน เนองจากรฐธรรมนญของประเทศยงตองตำากวาธรรมนญขององคการระหวางประเทศ เหนไดวาขอบงคบขององคการทเราเปนสมาชกสามารถบงคบเราได โดยเราจะสามารถขดแยงไดยากมาก

5.เพมความสามารถของรฐ-ดานทรพยากรธรรมชาต -เทคโนโลย-บคลากรเปนขดความสามารถสวนหนงของรฐ รฐตางๆจงตอง

พยายามนำาพาตนเองเขาไปอยในองคการระหวางประเทศใหได ไมวาจะเปนองคการระดบสากลหรอระดบภมภาคกตาม

6.มวตถประสงคครบ ทง-ดานเศรษฐกจ-การเมอง ความมนคง-สงคม สขภาพ วฒนธรรม ฯลฯองคการระหวางประเทศระดบตางๆ มวตถประสงคหลาก

หลาย บางองคการมวตถประสงคครบเบดเสรจในองคการเดยว บางองคการเนนความมนคง บางองคการเนนเศรษฐกจ หรอเนนความรวมมอดานอนๆ

7.องคการระหวางประเทศเปนเครองมอของรฐในการรกษาและแสดงหาผลประโยชน

-ทกดานของผลประโยชน-ทกระดบขององคการ

208

ทสำาคญคอ -รฐใดสามารถเปนสมาชกขององคการระหวางประเทศได

มากกวา ยอมไดประโยชนจากองคการแตละองคการมากกวาประเทศทไมมองคการ การเขาเปนสมาชกขององคการตางๆนนเปนไปไดยาก เชน จนใชความพยายามเปนเวลานานกวาจะเขาเปนสมาชก WTO ได และองกฤษตองใชความพยายามอยางมากกวาจะไดเขาเปนสมาชก EU ได สาเหตทแตละประเทศเขาเปนสมาชกองคการระหวางประเทศได ยากอาจเป นปญหาจากการเมอง คาบำารงองคการระหวางประเทศ ดงนนประเทศทยากจนยอมเปนสมาชกองคการระหวางประเทศไดนอย -รฐใดสามารถมอทธพลเหนอองคการยงไดประโยชน เชน สหรฐทเปนประเทศมหาอำานาจ มความสามารถทจะทำาใหประเทศอยเหนออทธพลของแตละองคการได แมแตสหประชาชาตทมสมาชกเปนจำานวนมาก สหรฐกไมมความหวนกลวชาตใดเลย แมแต จ ะรวมก น เป นกล มก ตาม เช น กรณ บ กอ ร ก และอฟกานสถาน

ดงนนประเทศใหญยอมมอทธพลเหนอองคการและองคการระหวางประเทศจะเกดขนเองไมได จำาเปนตองอาศยรฐชวยในการจดตง มรฐเขาบรหารจดการ ประเทศใหญๆจงตงองคการระหวางประเทศขนมา เชน การจดตงองคการสนนบาตชาต, UN, WTO, IMF, IBRD โดยกำาหนดกฎกตกาและเงอนไขตางๆเพอเออตอผลประโยชนของประเทศตน เชน UN ม 5 ช า ต มหาอำานาจทเปนคนจดตงและมสทธยบยงหรอวโต เร องสำาคญตางๆทเขาไปยงคณะมนตรความมนคง จะตองไดรบความเหนชอบและสนบสนนของทง 5 ชาต หากมการขดแยงแค 1 ใน 5 ก

209

จะทำาใหเร องนนตกไป ดงนน 5 ชาตมหาอำานาจกจะมอภสทธเหนอกวาประเทศสมาชกอนๆ ผลประโยชนขององคการจงตกไปสประเทศใหญๆและร ำารวยเสยสวนใหญ สวนประเทศทยากจนยอมไดรบผลประโยชนนอยและเสยเปรยบ

อาจารยอยากใหนกศกษามองวาเปนเร องของธรรมชาต เหมอนปลาใหญกนปลาเลก เปนกฎของธรรมชาตททกคนยอมตองการผลประโยชนสงสดใหตนเอง เหมอนกบการออกกฎหมายของประเทศไทยเกยวกบทดน หากใครมทดนเยอะแลวไมนำาไปใชประโยชนกจะถกยดแลวนำาไปกระจายใหคนยากจน เปนกฎหมายทเปนไปไดยากเพราะผออกกฎหมายซงมทดนมากมายยอมไมตองการใหตนเสยผลประโยชน

จากคณสมบตขอ 7 นทำาใหองคการระหวางประเทศกลายเปนเครองมอของชาตมหาอำานาจทกระทำาตอประเทศเลกๆ ไมวาจะเปนดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง วฒนธรรม เชน IMF เปนองคการระหวางประเทศทใหก ยมเง นอยางเด ยวโดยไมม วตถประสงคอนเลย แต IMF กลบออกกฎหมายมากมายลวนเปนคณประโยชนกบบรรษทขามชาตทงสน, ADB ทใหไทยกยนเงนและออกกฎแปลกๆ 2 ขอทไมนาจะเกยวของกน เปนตน

3. องคก�รข�มช�ต ประกอบดวย1.บรรษทขามชาต เป นต วแสดงทมความส ำาค ญมาก

บรรษทขามชาตประกอบดวย -บรรษทลงทน คอบรรษททเขามาตงโรงงาน ตงสำานกงาน

ในประเทศ ไมวาจะผลตสนคาหรอบรการกตาม เชนบรษทผลตรถยนต บรษทคาสงคาปลก บรษทเงนก ปจจบนมบรรษทขาม

210

ชาตมากและทำาทกอยางเพอใหไดกำาไร กจการมตงแตใหญสดมเงนลงทนมหาศาลจนกระทงกจการเลกๆ เชน กาแฟ ทมผลกระทบตอกาแฟไทยอยางมาก อาหารจงกฟด เชน KFC, Pizza ทำาใหอาหารไทยมความสำาคญนอยลงไปและวฒนธรรมการกนของคนไทยเปล ยนไปด วย (หากคนไทยไมสามารถรกษาวฒนธรรมหรอความเปนไทยเอาไวไดกจะกลายเปนคนสนชาตไดในทสด)

ความยงใหญของสหรฐเกดจากบรรษทขาม เพราะบรรษทขามชาตเปนเจาของเทคโนโลย ทำาใหสหรฐอเมรกาเปนเจาของเทคโนโลยดวย แมกระทงอาวธยทโธปกรณททำารายไดใหประเทศกเปนของบรรษทขามชาตทงสน

เรากลาวไดวารฐบาลสหรฐนนไมเคยกลวอะไรในโลก แมกระทงองคการระหวางประเทศอยางสหประชาชาตทมสมาชก 200 ประเทศ แตรฐบาลสหรฐกลวบรรษทขามชาต ทำาใหรฐบาลสหรฐตองดำาเนนนโยบายทกอยางทสอดคลองกบความตองการของบรรษทขามชาต ยอมแมกระทงการทมทนทำาสงคราม การแทรกแซงกจการของประเทศตางๆทวโลก การลมลางรฐบาลตางๆ ยอมละเมดกฎบตรของสหประชาชาตกเพอผลประโยชนของบรรษทขามชาตทเปนผใหการสนบสนนทางการเงนใหกบพรรคการเมอง

สงทรฐตองปองกนสงสดคอ ทรพยสนทางปญญา สทธบตร ลขสทธ ประเทศใหญๆจะกวาดเอาทรพยสนทางปญญาของประเทศเลกไปเปนของตน เชน สมนไพรไทย ตนเปลานอย (ทำายารกษาโรคกระเพาะ) กวาวเครอ ขณะเดยวกนประเทศเลกๆกจะมทรพยสนทางปญญาลดลงเชนกน

211

ยกตวอยาง ไทยรวมมอกบจนและญปนในการผลตยารกษาโรคเอดส แตญปนกลบไปจดสทธบตรเพอหวงวาจะไดตวยานไป ไทยจงแกลำาดวยการจดสทธบตรยาปองกนและรกษาโรคเอดสไวไดสำาเรจ ถอวาเปนพฒนาการทดในการปกปองผลประโยชนของประเทศ ดกวาอยเฉยๆแลวใหชาวตางชาตแยงเอาไป

สหรฐไมประสบความสำาเรจทจะใหไทยยอมใหสหรฐเขามาตงกรรมาธการรวมในการดแลวจยปาเขตเมองรอนในประเทศไทย โดยจะยกหนจำานวน 400 ลานบาทให แตรฐบาลไทยไมรบ มผลดเพอปองกนไมใหสหรฐไปจดสทธบตรพชหรอสมนไพรไทยไปเหมอนทผานมา

พชพรรณในเขตปาไมเมองรอนเปนสมนไพรทชวยรกษาโรค เปนอาหารเสรม และเครองสำาอาง ซงหากบรรษทขามชาตไดไปแลวจะสามารถทำาเงนทำาทองไดอยางมหาศาล โดยเฉพาะสทธบตรยา คนไทยจงควรชวยกนปกปกษรกษาภมป ญญาและสมนไพรไทยเอาไว

ในอนาคตคาดวาจะมปญหาเกยวกบสทธบตรยามากขนเพราะคนเกดโรคมากขน ทกคนยอมวงเขาหายารกษาโรค และยามกมราคาแพงโดยเฉพาะโรคราย คนทจะเขาถงยานไดจะมแคบางกลม ประเทศยากจน เชน เอธโอเปย ซดาน ยอมไมมโอกาสไดยาตวน หากหวงพงบรรษทขามชาตในการขอซอยาราคาถกหรอขอรบบรจาคทำาไดยาก เพราะบรรษทขามชาตยอมตองคำานงถงผลกำาไรเปนสงสำาคญสงสด และคดวาตนไมไดเปนมลนธเพอใหการชวยเหลอใคร

-บรรษททน (Casino Capitalism) เปนกลมทนขามชาตมความสำาคญในปจจบนเพราะเปนบรรษททำาหนาทลงทนทางดาน

212

การเงน (เงนตอเงน) หรอเรยกวาเปนบรษทเกงกำาไรจาก หน อสงหารมทรพย คาเงนบาท (ตวอยาง จอรจ โซรอส มาเกงกำาไรคาเงนในไทยทำาใหคาเงนบาทลดลงมาก) ปจจบนไดเกงกำาไรจากนำามน ทองคำา จนทำาใหราคานำามนและทองคำาสงขน กลมนจะสรางความป นปวนทางเศรษฐกจของประเทศอยางมาก กลมนจะกกสนคาไวโดยเฉพาะนำามนเพอเกงกำาไร

(อาจารยจงขอสนบสนนใหลกศษยเตมนำามนป มไทย เพราะกำาไรจะไดชวยชาต และการทำาเชนนเปนการเพมขดความสามารถของรฐไดในทางหนง)

กล มทนอ กประเภทคอกล มทนท ผ ดกฎหมาย (Mafia Capitalism) คอกลมคาขายทำาธรกจผดกฎหมาย เชน คายาเสพตด นำามนเถอน อาวธเถอน ของเถอน คามนษย การพนน ประเทศไทยมกลมทนผดกฎหมายเยอะมาก สวนมากเปนกองทนตางชาตทงฝร งและเอเชยทเขามาคาขายในประเทศ เชน เลาจ, คาเฟ โดยมยาเสพตดและบรการแอบแฝงมากมาย กลมนจะเขามาฟอกเงนโดยอาศยกลมบรรษททนในการเกงกำาไรตางๆ เชน หน

(อาชพหลกของคนในประเทศลาตนอเมรกาคอคายาเสพตด ถอเปนรายไดหลกของประเทศ)

2.ขบวนการกอการรายขามชาต เปนตวแสดงทมอทธพลปจจบนอยางมาก เพราะจำานวนผกอการรายขามชาตมจ ำานวนเพมขนหลายกลม แฝงตวอยในทตางๆทวโลก และเปนสงทนาสะพรงกลวเพราะไมมใครรวาจะทำาอะไรใคร ทไหน เมอไหร อยางไร ร อยางเดยวคอพวกนมกมการกระทำารนแรง สรางความเสยหายตอชวตและทรพยสน เปนความหวาดกลวทเกดขนกบมนษยชาต

213

ขบวนการกอการรายมกจะมสวนเกยวพนกบเร องของศาสนา เช อชาต มาตภม ซ งเปนเร องใหญและตกลงกนยาก ดงนนขบวนการกอการรายขามชาตจงมอทธพลมาก

3.องคการพฒนาเอกชนหรอ NGOs ถอวาเปนกลมผเสยสละเพราะงานของ NGOs ไมมรายไดและคาจาง เปนองคการทเสยสละในการดแลสทธมนษยชนและสงแวดลอม เชน กลมกร นพช ทคอยดแลสมดลของธรรมชาต

ตวอยาง กลมกรนพชไดตอตานประเทศญปนทมวฒนธรรมในการลาและกนเนอปลาวาฬซงเปนสตวตวใหญและใกลจะสญพนธ หรอเอาสเปรยไปฉดขนสงโตทะเลหรอแมวนำาเพอปองกนไมใหคนจบไปแลเอาหนงทำาเสอผาเปนตน

แตปจจบนมกลม NGOs แอบแฝงหรอ NGOs รบจางจากบรรษทขามชาตหรอหนวยราชการลบของบางประเทศใหมาทำากจการตางๆททำาใหบรรษทตนไดประโยชน เชน การตอทอขายแกสจากไทย-มาเลเซย โดย NGOs บอกวาเปนการทำาลายสงแวดลอม ปลกระดมใหชาวบานมาไลทำารายคนทำางาน จนในทสดทำาใหไมสามารถทำาทอสงแกสและนำามนได หรอการเดนขบวนไมใหสรางเขอน

4.กลมศาสนาขามชาต คอศาสนาใหญๆเชน พทธ ครสต อสลาม ทมหลายประเทศนบถอ แตละศาสนามมมมองทโดดเดนเหมอนกนคอสอนใหคนเปนคนด แตคนทนำาศาสนาไปใชกลบใชตางกนและผดหลกศาสนาจนทำาใหเกดการฆาฟนกน

5.อนๆ เชน องคกรกาชาดสากล คณะกรรมการโอลมปกสากล

4. ปจเจกชน

214

1.บคคล2.กลมบคคลปจเจกชนและกลมบคคล เปนตวแสดงทไมมอทธพลมาก

นก แตอาจมอทธพลบางในความสมพนธระหวางประเทศ เชน ไทยจะดำาเนนความสมพนธในทางเศรษฐกจหรอวฒนธรรมกบจน โดยมคนไทยเชอสายจนเปนตวเชอมความสมพนธให ปจเจกชนทวไปทมชอเสยงเชนนกกฬา ดารา นกแสดงตางๆ

ขดคว�มส�ม�รถ (Capability (ties)) ตวแสดงทกตวจะมอ ทธพลขนาดไหนข นอยขดความ

สามารถของตวแสดงนนๆ โดยเฉพาะขดความสามารถของรฐ ซงม 2 รปแบบคอ

1.ขดความสามารถแบบรปธรรม (Tangible)2.ขดความสามารถแบบนามธรรม (Intangible)

ขดคว�มส�ม�รถแบบรปธรรม (Tangible) ประกอบดวย

1.ภมประเทศ ไดแก-ขนาด ขนาดของประเทศตองเหมาะสมกบการพฒนา สามารถปองกนประเทศไดหรอไม

-รปราง ประเทศมรปรางทเหมาะสมหรอไม รปรางทเหมาะสมคอรปทรงเหลยมทมพนทสวนใหญอยในททเดยวกน รปรางประเทศทเปนเกาะเยอะๆมกมปญหาดานความมนคง การพฒนาทำาไดยาก เชน อนโดนเซย ประเทศสวนใหญในยโรปเปนรป

215

สเหลยม, หาเหลยมหรอหกเหลยมซงเปนลกษณะทด พฒนาไดงาย

-ทตง มความสำาคญตอการพฒนาประเทศในทศทางตางๆ โดยเฉพาะพฒนาทางเศรษฐกจ ปจจบนแตละประเทศพยายามตงตวเองใหเปนจดศนยกลาง เชน ไทยตองการเปนศนยกลางการคมนาคม แฟชน การคาขายตางๆ เพอจะนำารายไดใหประเทศ แตทตงจะเปนตวบอกวาประเทศใดเหมาะสมทจะเปนศนยกลางตางๆได ดงนนประเทศไทยจงมทตงทเหมาะสมทงทางยทธศาสตร เศรษฐกจ คมนาคมขนสง

-ภมอากาศ หากอากาศหนาวจนเกนไปจนหมะตก อากาศรอนอบอาว นำาทวมตลอด พายรนแรง การพฒนาประเทศยอมเปนไปไดยาก ภมอากาศกอใหเกดภยพบตได เชน สนาม พายทร นแรงมากขน แผนดนไหวตลอด ภาวะโลกรอนทำาใหอากาศแปรปรวน หรอมลภาวะทเกดจากการกระทำาของมนษย แตละประเทศจะประสบภยพบตนรนแรงและถขนเรอยๆ

2. ประชากร และกำาลงคน (Manpower)บางประเทศมประชากรเยอะ เชน จน อนเดย ท ำาใหการ

พฒนาเปนไปไดโดยลำาบาก ตวอยางของจนเวลานกำาลงมพฒนาอยางไมหยดยง โดยใช

นโยบายการพฒนาตางๆ ตงแตนโยบาย 4 ทนสมย (Four Modernization) นโยบายเขยงกาวกระโดด นโยบายพฒนาเมองใหญๆ เชน เชยงไฮ เสนเจน หรอเมองตางๆทางตอนใตของจนทตดกบเอเชยตะวนออกเฉยงใต เปนการพฒนาประเทศเพอ

216

ใหทนกบจำานวนประชากร ขณะทรฐบาลจนกพยายามควบคมอตราการเพมของประชากรควบคไปดวย

ปจจบนจนตองออกมาสโลกของประชาธปไตย เขาสระบบทนนยมดวยการเปนสมาชกของ WTO เพราะจนมมมมองใหมในการพฒนาประเทศแทนมมมองเกาทป ดประเทศและพฒนาประเทศดวยตวเอง เนองจากจนไดเปลยนปรชญาทางเศรษฐกจตามทเตงเสยวผงไดกลาวไวเพอเตอนใจผนำาจนในยคหลงในการพฒนาเศรษฐกจ ยกตวอยางเชน ทฤษฎแมว โดยเต งเสยวผงบอกวาไมวาจะเปนแมวสดำาหรอสขาวหากจบหนไดถอวาคมคา มประโยชน เทยบเคยงใหเหนวาการพฒนาเศรษฐกจไมวาจะเปนในรปแบบใด ทนนยมหรอสงคมนยม หากทำาใหจนพฒนาไดเรว ไดด ถอวาใชได นเองทเปนสงกระตนใหจนออกมาโลดแลนไดกวางขน ไมเพยงเฉพาะอยในประเทศของเขาเทานน ดงนนจนจงสงเสรมการลงทนของตางประเทศ และการเขาไปมสวนรวมกบกลมทนนยมทงหลายมากขน

อยางไรกตามประชากรจะมมากเพยงใดกไมเทากบการมกำาลงคนทด กำาลงคนทดและคณคาเรยกวาทรพยากรมนษย ไทยเราจงพยายามพฒนาทรพยากรมนษยจากเดมทบรหารจดการกำาลงคนเพยงอยางเดยว โดยมองวาคนทเปนประโยชนกบประเทศชาตไดดตองเปนคนทมความซอสตยสจรต มความกลาหาญ ขยน อดทน อดออม ไมสรยสราย ลกษณะนสยตางๆเหลานเรยกวาพลงของประชากร

ความกลาหาญนคอ กลาทจะรบผดชอบ กลาทจะเสยงชวต กลาทจะเสยสละเพอผลประโยชนสวนรวม ทหารและตำารวจโดยเฉพาะตำารวจชายแดน ทเสยสละแมกระทงเลอดเนอและชวต เกด

217

ปญหาความไมสงบทใดกจะออกไปรบโดยไมไดคำานงวาจะมอะไรเกดขนกบตนในขางหนาบาง

การขยน ซอสตย อดออมเปนสงทควรปลกฝงใหเยาวชนรนหลงตอไป และอาจารยแนะนำาใหชวยกนรกษาภมปญญาของไทยเอาไว เพราะภมปญญานยอมเปนบอเกดของเทคโนโลยตางๆมากมายในอนาคต

3.ทรพยากรธรรมชาต เปรยบเสมอนสมบตและเคร องอาภรณประดบราง ประเทศทมทรพยากรธรรมชาตมาก เชน แรธาต กาซธรรมชาต นำามน ปาไม ดน นำา ฯลฯ ยอมไดเปรยบหากเราสามารถนำาทรพยากรนนมาใชอยางมประสทธภาพ

แตปจจบนเทาทเหนประเทศทมทรพยากรมากจะไมไดใชทรพยากรทตนมอย เพราะใหประเทศอนมาใชแทน เชน ไทยเปดโอกาสใหตางชาตมาลงทนและไดคาตอบแทนแคคาท ำานบำารงเทานนถอวาไมคมกนเพราะเราสญเสยทรพยากรธรรมชาตไปเยอะมาก โดยเฉพาะปาไมทมอทธพลตออากาศ การทำามาหากน ความหลากหลายทางชวภาพ

การมทรพยากรธรรมชาตเปนจำานวนมากยอมมโทษหากมคนอนมาแยงชงทรพยากรของเราไป เชน ยคอาณานคมในอดต ประเทศตางๆ เชน เยอรมน องกฤษ โปรตเกส ตางเขาไปเอาทรพยากรของประเทศเลกๆ ดวยวธการตางๆ เชนยดเปนเมองขน

ประเทศจนมทรพยากรในการท ำาผาไหมอยางด ซ งคนองกฤษจะคลงไคลมากโดยเฉพาะชนชนสง ดงนนองกฤษจงเขามาคาขายกบจนเพอจะไดผาไหม เคร องเทศ และสมนไพรบางอยาง องกฤษจงปดนานนำาของจนแลวทำาการคาขายโดยไมตอง

218

เสยเงน การคาขายนคอ ทำาใหคนจนตดฝนและซอฝนจากองกฤษ แลวองกฤษกเอาเงนทไดจากการขายฝ นซ อผาไหม สมนไพร เครองเทศ ของจนกลบประเทศไป หนกเขาจงยดเมองทาของจน (ผลพวงเหนไดจากละครเรองเจาพอเซยงไฮ)

ดงนนนกวชาการบางคนทเสนอความคดวาปกษใตทม ปญหามากมายควรแบงใหเปนเขตปกครองพเศษ ปญหาจะไดนอยลงเพราะจะไดปกครองทองถนดวยตนเอง แตอาจารยบอกวาไมใชสงทด เพราะเขตปกครองพเศษเปนเขตอสระ ทอ ำานาจอธปไตยเขาไปไมถง เปนการแบงแยกประเทศ

ไทยเปนประเทศกำาลงพฒนา มคนยากจนอยางนอย 70% ของคนทงประเทศ แต 10% เปนคนอยากจน (คนอยากจน เชน คนทใชเงนในอนาคต หรอใชบตรเครดต การกหนยมสน ใชจายฟมเฟอย ไมรจกพอเพยง) ดงนนประเทศกำาลงพฒนาจงมสวนกระตนใหประเทศทพฒนาแลวใชทรพยากรอยางฟมเฟอย โดยเอาทรพยากรมาเพมเทคโนโลยมาผลตสนคาใหมอยเสมอ เพอดงเงนเขาประเทศของตน เชน คอมพวเตอร โทรศพทมอถอ ทมการพฒนาเปลยนแปลงรวดเรวมากและคนไทยกมกจะเปลยนตามเทคโนโลยนเสมอ

4.พลงทหาร และอาวธยทโธปกรณทมแสนยานภาพ มความจำาเปนมากเพราะเปนเครองมอสดทายของรฐหากเครองมออนใชไมได และมกจะเปนเครองมอทใชไดผลเสมอ ดงนนประเทศทมแสนยานภาพยอมเปนประเทศทนากลวเพราะเขาสามารถทำาอะ ไร และ เม อ ไหร ก ได เสมอ ด งน นท กประ เทศควรจะม แสนยานภาพเตรยมพรอมเอาไวตลอด อาจารยยนยนวาเคร องมอทางการทหารมความสำาคญมาก ตราบใดทสหรฐยงพยายาม

219

สราง Star War (โครงการตดตงขปนาวธบนอวกาศ) และองคการ NATO ยงคงดำารงอย แสดงวาอนาคตอาจจะเกดการสรบกนอกกได

กรณญปนหลงสงครามโลกครงท 2 จะไมมกองกำาลงทหารเพยงพอสำาหรบทำาสงคราม เพราะมาตรา 9 ในรฐธรรมนญของญปนทสหรฐฯเปนคนตงใหบอกวา ญปนไมมกองกำาลงแหงชาต หมายความวาญปนไมมกระทรวงกลาโหม สาเหตเพราะสหรฐตองการตดแขนตดขาไมใหญปนมความสามารถทางทหารและทำาสงครามไดอก สหรฐยงเขาไปควบคมเศรษฐกจของญปนแตดวยความรกชาตของคนญปนจงทำาไมสำาเรจ

ญปนมความเปนชาตนยมทแนนเหนยวและมากกวาชาตอนนก สงเกตจากสงครามโลกคร งท 2 ญปนไมมอาวธและกำาลงเหลอพอทจะสรบกบฝายพนธมตรได จงทำากามกาเซดวยการเอาเครองบนลำาเลกบนเขาปลองไฟของเรอรบศตร นบไดวาทหารทขบเครองบนนนเสยสละชวตตนเองเพอชาตอยางมาก คนญปนมความอดออม ประหยด ขยนหมนเพยรทำามาหากน สาเหตทญปนเตบโตทางเศรษฐกจจนถงทกวนนไดเพราะ OTOP การสงเสรมสนคาภมปญญาระดบทองถนหรอระดบรากหญา ผลตสงตางๆออกมาใชในประเทศและสงสนคาทมคณภาพดออกไปขายตางประเทศโดยไมซอของตางชาตเลย

ดงนนอาจารยบอกวาพลงตางๆมความหมาย คนญปนทเปนชาตนยมถงขนาดทำาใหชาตเจรญรงเรองได เปนเรองทนาเอาเยยงอยาง เพราะสนคาทมชอเสยงตางๆในโลกยอมมาจากแหลงผลตเลกๆ เชน ไวนราคาแพง ยอมมาจากโรงหมกองนขนาดเลก การใชภมปญญาทองถนทำาใหสนคาเปนทนยมระดบโลกมาจาก

220

การเออซงกนและกนของคนในประเทศ ชวยกนใชสนคาทผลตในประเทศและเปนสงทไมควรมองขาม

สมยสมเดจพระนารายณมหาราช ญปนมแสนยานภาพทางการทหารสไทยไมได โชกนและเจานายใหญของญปนยงมาขอพระราชทานปนกลไฟจากสมเดจพระนารายณ แตไทยไมพฒนาและไมตอยอดสงทดอยใหดยงๆขนไปเอง

5.ผลตผล-เกษตรกรรม -อตสาหกรรมผลตผลเปนสงทสำาคญ โดยเฉพาะผลตผลทางการเกษตร

ซงถอเปนอขาวอนำา โดยเฉพาะสมยทเกดสงคราม เมองทจะตายเปนเมองสดทายคอเมองทเปนอขาวอนำา และเมองทตายกอนคอเมองทผลตอาวธนนเอง

ตวอยางทญปนไดพยายามรกษาอขาวอนำาของตนไว ดวยการยายโรงงานอตสาหกรรมหนกททำาลายทรพยากรธรรมชาตออกนอกประเทศใหหมด เพอใหประเทศกลบไปสสภาวะส งแวดลอมทดในอนาคต เปนประเทศสะอาด ทำาการเพาะปลกและสามารถยนอยไดดวยตวเอง ญปนจงคงเหลอไวซงอตสาหกรรมสะอาดเชน โซลาเซลส หรอชปเลกๆทไมมมลภาวะในประเทศเทานน (แตยายโรงงานสกปรกมาเมองไทยเพราเราเปดกวางใหญปนเขามาลงทน)

*****คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 8 เมษ�ยน 2549 ภ�คบ�ย

221

ขดคว�มส�ม�รถ (Capability /ties) (ตอ) ขดคว�มส�ม�รถแบบน�มธรรม (Intangible)

ประกอบดวย1.ระบบเศรษฐกจ การเมองและโครงสรางทางสงคม ระบบเศรษฐกจ การเมอง และโครงสรางทางสงคมกมผล

ตอขดความสามารถของประเทศ เชนการมวฒนธรรมทดจะมสวนชวยใหประเทศมศกยภาพสง

แตละประเทศควรมวฒนธรรมทางการเมองของตนเอง โดยเฉพาะวฒนธรรมการเมองทดงาม เชน สปรตของนกการเมอง คณสมบตทดของนกการเมองเปนสงทสงคมจะตองชวยกนสราง

แตวฒนธรรมการเมองทด ของไทยยงไมเกดข นอยางแทจรง เชน การทำาหนาทพลเมองทด การสวนรวมทางการเมองในประเทศไทยยงมนอย ยงมการซอสทธขายเสยง และการซอสทธขายเสยงนไดกลายเปนวฒนธรรมทางการเมองไป

ตวอยางคำาวา เงนไมมากาไมเปน อาจารยมองวาเปนคำาท“ ”แยมากและอาจฝงไปถงลกหลานของเราได คนไทยควรจะชวยกนปลกฝงวฒนธรรมทดทางการเมองใหลกหลาน

ปญหาดงกลาวเกดจากประเทศไทยไดเอาประชาธปไตยของตางชาตมา โดยไมไดพฒนาประชาธปไตยเหมอนตนตำารบทไปเอามา เพราะจตวญญาณของประชาธปไตยจะตองเกดขนเอง ณ จดใดจดหนง ไมใชไปเอาของเขามาแลวคนในประเทศจะกลายเปนประชาธปไตยทงหมด ทงนการเมองการปกครองหรอโครงสรางทางสงคมตองมาจากวฒนธรรมของประเทศตน ฝร งเป น

222

ประชาธปไตยไดกเพราะเขาไดเลอกแลววาระบบนเหมาะสมแลวกบวฒนธรรมการเมองของประเทศเขา

สวนระบบเศรษฐกจนอกจากจะมนคงแลวจะตองมการกระจายรายไดอยางทวถง คนยากจนตองไดรบการดแล เพราะจะชวยสรางคณภาพของพลเมองจนในทสดกจะเปนขดความสามารถของประเทศได

ขณะทโครงสรางทางสงคมไทยถอเปนโครงสรางทางสงคมทดในระดบหนง เหนไดชดจากการเกดปญหาเศรษฐกจ หากโครงสรางทางสงคมไมด ปญหาของคนจะเกดมากกวานน เชน การฆาตวตาย การเกดเหตตางๆยอมมมากกวานน แตเพราะโครงสรางทางสงคมของไทยถกเกอหนน โดยเฉพาะสถาบนครอบครว ทสามารถรองรบความทกขยากทกขเขญทางเศรษฐกจได เมอตกงานคนกทยอยกลบบาน ไปหาครอบครว ญาตพนองเดม ดงนนโครงสรางทางครอบครวถอเปนสงสำาคญ

แมจะไมอยในภาวะวกฤตเศรษฐกจ ปกตแลวครอบครวทางตะวนออกจะโอบอมคนในสงคมมากกวาสงคมตะวนตก เชนคนอเมรกนเปนโรคจตถง 80% เพราะโครงสรางทางครอบครวทเปนครอบครวเดยว มพอ แม ลก หากเกดปญหากบคนใดคนหนงครอบครวนนกจะถกกระทบกระเทอน บางครงลกยงไมโตเตมทพอแมกจะผลกดนใหลกออกไปทำามาหากน ตงหลกฐานดวยตวเอง ขณะทครอบครวไทยเปนครอบครวทอบอน มปยา ตายายชวยเกอหนนดแลตงแตเดก ถอเปนสวนสำาคญสำาหรบขดความสามารถในการพฒนาประเทศไดมาก

2.ระดบการศกษาและความกาวหนาทางเทคโนโลย

223

โครงสรางการศกษาทดจะตองทำาใหคนเปนคนด สามารถออกไปเผชญกบโลกภายนอกดวยความมนคงและมจตใจทดงาม ดงคำาทมหาวทยาลยรามฯมกใชอยเสมอคอ ความรคคณธรรม“ ” ดงนนโครงสรางและสาระทางการศกษามความสำาคญมาก หากสอนใหคนฉลาดดวย ดดวยยอมเปน Manpower ของประเทศ

เชนเดยวกบความกาวหนาทางเทคโนโลย ประเทศไทยไมจำาเปนตองพฒนาดานดาวเทยม การสรางอาวธททนสมย หรอเทคโนโลยททนสมยมาก เพยงพฒนาภมปญญาทองถนใหดปองกนตนเองไมใหชาวตางชาตเขามาเอาสงตางๆทเปนสมบตประจำาแผนดนไป รฐบาลควรใหงบสนบสนนการวจยคนควา โดยเฉพาะภมปญญาทองถนเพอจะไดเปนผลกำาไรทำาใหประเทศชาตไปไดไกลขน

3.จรยธรรมแหงชาต หรอ Good Governance คณสมบตของคนไทยคอมคณงามความดอยในตวอยแลว ไมวาจะทำางานอะไร อยในตำาแหนงหนาทอะไร สถานะเปนอยางไร เรากทำาสงทดได คณงามความดจะตองปลกฝงตงแตเดก อาจารยบอกวาสงทปลกฝงใหเดกดได จะตองใชหลกบวร คอ บาน วด โรงเรยน

สมยกอนคำาวาบวรเปนสงทใกลชดกบคนมาก มโรงเรยนอยในวด และมบานอยใกลวด ทำาใหเดกซมซบจรยธรรม คณงามความดไป แตปจจบนคนไทยโดยเฉพาะชาวพทธไมไดสงเสรมใหเดกเขาวดเลยแมกระทงตวผใหญเองทมกจะอางวาไมมเวลา ขณะศาสนาครสตมกจกรรมตางๆสำาหรบเดกในโบสถเพอสงเสรมใหเดกไดซมซบความเปนครสตไป

224

4.สถานการณในทางยทธศาสตร สถานการณคอสงแวดลอมทมผลตอการดำาเนนการของประเทศ ประกอบดวย

-พนธมตร-ฝายตรงขามหากเรามมตรมากอะไรกดไปหมดแต หากมศตรมากยอม

ลำาบาก ดงนนพนธมตรและฝายตรงขามจงมความสำาคญมากตอการดำาเนนความสมพนธโดยเฉพาะเรองของนโยบายตางประเทศ

-ผนำา-ผตาม ตองวเคราะหวาขณะนนประเทศของเราอยในสภาวะผนำาหรอผตาม ทงนสงสำาคญคอตองพยายามทำาใหประเทศไทยเปนทรจกของคนทงโลก เพอเปนการสงเสรมชอเสยงใหประเทศไทยดวย

-ชนำา-บงคบบญชา ไทยถอเปนประเทศชนนำาในอาเซยน (แตบางครงกเกดปญหาการอจฉารษยาแกงแยงชงดระหวางกน หากประเทศไทยจะเดนขนมาประเทศเพอนบานกไมชอบ ปญหาตางๆในไทยมาจากปญหาการแขงขนในละแวกอาเซยนดวย) ไทยยงถอเปนประเทศแนวหนาทพยายามจะกอใหเกดการรวมตวกนของประเทศเอเชย เชน ASEAN +3 โดยม 3 ประเทศทเขามารวมในอาเซยนดวย คอ ญปน จน เกาหลไต (ขณะนมอก 3 ประเทศเขามารวมคอ ออสเตรเลย นวซแลนด และอนเดย สวนรสเซยกำาลงรอทจะเขามารวมองคการ) เหนไดวาองคการมความยงใหญมากขน ปจจบนสมาชก ACD ม 26 ประเทศ ดงนนการผนกกำาลงของเอเชยไดใกลความจรงและเปนสงทเปนไปได

อยางทบอกวาขวเศรษฐกจเปนขวใหญ 2 ขวทดงเอาผลประโยชนจากประเทศเลกไปทกขณะ หากเอเชยเปนประเทศทตางคนตางอยกจะกลายเปนตางคนตางแย ประเทศไทยไดเลงเหน

225

ปญหานและมงทจะสรางขดความสามารถทงระดบทองถน ระดบประเทศ ระดบอนภมภาค และภมเอเชย เพอปองกนการเอารดเอาเปรยบ เปนการรวมตวกนเพอจะอยตอไป เหมอนการเอาไมแขนงมามดรวมกนซงไมมใครสามารถหกได ดงนนหากเราสามารถพฒนา ACD ไดกอาจจะกลายเปนขวเศรษฐกจท 3 ทมความยงใหญพอสมควร เพราะเอเชยเปนทวปทมความอดมสมบรณครบถวน ประชากรจำานวนมาก สามารถทำาการคาขายใหกนเองไดโดยไมจำาเปนตองสงสนคาใหประเทศอน

จากการบรรยายมาทงหมดอาจารยพยายามตองการใหนกศกษาเหนวาตวแสดงตางๆทงหมดไดมงไปทผลประโยชน เนองจากทกตวแสดงมผลประโยชนในตวเอง แตผลประโยชนมอยจำากด ตวแสดงทกตวจงพยายามแสวงหาผลประโยชนและรกษาผลประโยชนของตนเองไว ใครจะไดผลประโยชนมากหรอนอยขนอยกบความสามารถของตวแสดงเอง

เชน สหรฐ หากเปรยบขดความสามารถของสหรฐทมอยบวกกบพละกำาลงของสหรฐเปนกอนหน แลวโยนเขาไปในบอนำาแหงผลประโยชน วงนำาหรอขอบแหงผลประโยชนของสหรฐกระจายไปทวบอ เกอบกนเนอททงหมดของบอผลประโยชนหรอบางทกกระเฉาะออกมานอกบอไปกระทบกบประเทศอน ทวโลกจงมองวาสหรฐชอบทำาตวเปนตำารวจโลก ทำาตวเปนผนำาโลก เขาไปแทรกแซงทงหมด เนองจากผลประโยชนของสหรฐมอยทวโลก บรรษทขามชาตของสหรฐตงอยในประเทศตางๆมากมาย สหรฐยอมไปดแลผลประโยชนนน ไมวาจะเปนแหลงยทธศาสตร แหลงทรพยากรธรรมชาต ศนยคาขาย และขดความสามารถของสหรฐกทวถงเสยดวย แมกระทงในอวกาศกตาม

226

เชนเดยวกนหากเปรยบขดความสามารถและพลงของไทยเปนเหมอนกอนหน แลวโยนลงไปในบอผลประโยชน วงนำาหรอขอบแหงผลประโยชนของไทยกจะเขาไปเกยวของกบสหรฐ หรอหากประเทศลาวโยนกอนหนลงไปบาง ผลประโยชนกยอมเกยวกบไทยและสหรฐดวย เปนการเกยวโยงกนไปทงหมด

หากประเทศเอธโอเปยโยนกอนหนลงไปบาง กอนหนกอนนนจะคางอยแคขอบบอ หรออาจทำาใหนำากระเพอมขนนดหนอย เพราะเอธโอเปยเปนประเทศยากจน ไมมอะไรไปกระทบตอประเทศอน ไมวาจะเปนสนคากตาม

ตวอยางขางตนเปนเพยงตวอยางของรฐเทานน หากเปนตวแสดงอน เชน องคการตางๆ ขบวนการกอการราย ฯลฯ ตางโยนกอนหนลงไปบางกยอมมสวนเกยวโยงกนทงสน วงนำาอาจจะยงเหยง กระทบกระทงหรออาจจะไมมวงนำาเหลออยกได สดทายผลประโยชนไดปนเปกนไปหมดจนไมรวาของใครอยทไหนบาง

ดงนนในสงคมระหวางประเทศการรกษาและแสวงหาผลประโยชนของชาตเตมไปดวยความยากลำาบาก โดยเฉพาะประเทศเลกๆอยางไทย เพราะไทยมขดความสามารถจำากดแลวยงไปกระทบกระทงกบผลประโยชนของประเทศอน ทงยงมสถานการณตางๆทเกดจากตวแสดงตางๆดวย เหนไดว�อทธพลจ�กปจจยภ�ยนอก (External Factors) มผลตอก�รกำ�หนดนโยบ�ยต�งประเทศและก�รดำ�เนนนโยบ�ยเปนอย�งม�ก

ผลประโยชนแหงชาตนจะเกยวกบผลประโยชนทางเศรษฐกจเสยสวนใหญ เชน การคา การลงทน ตลอดจนการหาเงนเขาประเทศทกรปแบบ เชน การทองเทยว เปนการลงทน

227

นอยและไดผลตอบแทนมาก เพราะเปนการขายทวทศน ความงดงามของธรรมชาตทเรามอยแลว เพยงแตรกษาใหมสภาพทดเทานน การทองเทยวยงเปนการแบงปนผลประโยชนอยางทวถง โดยเฉพาะอาชพเลกๆนอยๆททำามาหากนตามชายหาด เชน นวดฝาเทา ขายปลาหมกยาง ถงแมจะมกจการของตางชาตบางกตามเชน โรงแรม

ก�รสร�งนโยบ�ยต�งประเทศอาจารยแนะนำาใหไปอานหนงสอของอ.อษฎากร เรอง

Decision Theory (ทฤษฎในการตดสนใจ) และทฤษฎระบบ เพราะเปนสงสำาคญททำาใหนกศกษาไดรวาการสรางนโยบายตางประเทศนนสรางจากอะไรบาง

ก�รสร�งนโยบ�ยต�งประเทศ มปจจยสำ�คญ 2 อย�งคอ1.Internal Factors หรอ Internal Environment

สถานการณภายในหรอปจจยภายในทเราจำาเปนตองคำานงถงเพราะมความสำาคญมาก

2.External Factors หรอ External Environment สถานการณภายนอกหรอปจจยภายนอก

เมอนำาปจจยนำาเขา (Inputs) สำาคญทง 2 มารวมกนแลวจงนำาไปผานกระบวนการ ทมองคการ สถาบน หรอผทมอำานาจในการตดสนใจ จนกลายมาเปนนโยบาย (Outputs) และนโยบายกจะเปนผลลพธ (Outcomes) ทสงผลสะทอนกลบไปยงปจจยนำาเขาตางๆ

228

ปจจยภายนอกทตองคำานงถง หรอสงทมผลกระทบในการสรางและการดำาเนนนโยบายตางประเทศ

1. ภาวะเศรษฐกจโลก เชนภาวะเศรษฐกจโลกซบเซาทำาใหการแสวงหาผลประโยชนยากขนอก แตหากภาวะเศรษฐกจดยอมงายตอการแสวงหาผลประโยชน

2. การเปลยนแปลงคาเงน ไมวาจะเปนคาเงนสกลใดกตามทมอทธพลตอเรา ขนอยกบวาเราไปผกคาเงนบาทไวกบเงนสกลใด ยอมมผลกระทบตอนโยบายตางประเทศทงสน

3. การเปลยนแปลงอตราดอกเบย เชน ทกประเทศสนใจขาวของธนาคารแหงชาตอเมรกนทประกาศเพมหรอลดอตราดอกเบย เพราะไมวาจะเพมหรอลดยอมมผลกระทบตอหลายประเทศทงสน โดยเฉพาะผลกระทบดานการคา การเงน เพราะเศรษฐกจของหลายประเทศไดตดอยกบเศรษฐกจระบบใหญของสหรฐ

4. ปรมาณความชวยเหลอจากตางประเทศลดลง ทำาใหผลประโยชนบางอยางทพอจะหยบไดบางจากความชวยเหลอกจะหมดโอกาสไป ความชวยเหลอไดลดลงหลงจากสงครามเยนสนสด จนปจจบนถอวาเหลอนอยมาก

5. สนคาเกษตรราคาตลาดโลกตกตำา นอกจากราคาตำาแลวยงถกกดกนทางการคาอยางไมนาเชอ

6. การกดกนทางการคา (Tariff Barriers and Non-Tariff Barriers)

Tariff Barriers คอการกดกนการคาโดยใชมาตรการทางภาษ เชน

229

-สนคาใดทมราคาถก จนเจาของประเทศคดวาเปนการทมตลาดจงตงกำาแพงภาษสงมาก จนสามารถสรางเงอนไขการตอตานการทมตลาด ( Anti Dumping )

-สนคาใดทมราคาถกเพราะมการอดหนนจากรฐบาล เพอนำาสนคาไปขายและหวงเงนตราจากตางประเทศ และมผลกระทบตอสนคาในประเทศของเขา ประเทศนนจงเกบภาษสงเพราะถอวาสนคาเกษตรหามมการอดหนน

มาตรการหามอดหนนเปนมาตรการทเจบแสบ เพราะประเทศทรำารวยและพฒนาแลวไดกดกนสนคาจากประเทศยากจน โดยถอสนคาทไดรบการอดหนนไมไดมาจากนำาพกนำาแรงของเกษตรกร แตเปนการชวยเหลอจากภาครฐจงทำาใหราคาสนคาถกลง

ในความเปนจรงแมจะไมมเงอนไขหามอดหนนเกษตรกร ไทยซงเปนประเทศยากจนกไมมทนมากพอทจะสามารถอดหนนเกษตรกรไดทวถง ขณะทประเทศพฒนาแลว เชน สหรฐประเทศในยโรป หรอญปน ไดใหการอดหนนเกษตรกรของตนอยางมากมายมหาศาล งบประมาณการอดหนนเกษตรกรแตละปมากกวางบประมาณของประเทศไทยทงประเทศ แตไมมใครไปวาได

ไทยจงใชนโยบายอดหนนเกษตรกรทางออม และเปนนโยบายทจำาเปนตองทำา เพราะจะชวยสรางขดความสามารถของเกษตรกรในการแขงขนกบตางประเทศ (แตคนทวไปจะมองเปนอยางอน โดยเฉพาะนกการเมองมองวาเปนนโยบายประชานยม) นโยบายทใชอดหนน เชน

230

1.นโยบาย 30 บาทรกษาทกโรค เพอชวยเหลอคนจน ซงคนจนสวนใหญของประเทศเปนเกษตรกร เพอใหเกษตรกรมรางกายสมบรณแขงแรงและสามารถทำามาหากนได

2.พกหนเกษตรกรรายยอย ทงหนในระบบและนอกระบบ เพอใหเกษตรกรสามารถลมตาอาปากไดกอนถงจะใชหนตอไป

3.กองทนหมบาน สรางใหคนมรายได มอาชพ กองทนหมบานเปนปรากฏการณครงแรกทใหประชาชนสามารถยมเงนไปพฒนาอาชพของตนเองได (แตสงทกองทนหมบานถกตำาหนมากทสดคอ ชาวบานเอาเงนไปซอสนคาฟมเฟอย เชน โทรศพทมอถอ มอรเตอรไซค)

ทงนทกนโยบายไดอดหนนสงคมเมองดวย ไมใชเฉพาะเกษตรกรอยางเดยว เพอปองกนไมใหตางชาตเหนวาเราอดหนนเกษตรกรอย

หากคนทศกษาในการตางประเทศและรจกการแขงขนจะรวาขดความสามารถในการแขงขนไดมความสำาคญอยางไร เชน การตง SME เพราะการแขงขนมากจงตองโอบอมผลงทนรายยอยทไมมทน และไมมความสามารถในการแขงขนกบตางชาตได

รฐบาลปจจบนใชนโยบายคขนาน (Dual Track) เปนกลยทธสำาคญในการผลกดนนโยบายตางประเทศทางเศรษฐกจ นโยบายคขนานคอ

1.การพฒนาภายในประเทศใหแขงแรง พฒนาระดบรากหญาทงหลายใหสามารถสงผลตภณฑไปขายกบตางประเทศได หรอเปนการสรางเนอสรางตวใหพรอม

2.การแสวงหาตลาดใหม สงเสรมการคา เปนเรองของเศรษฐกจระหวางประเทศ

231

นโยบาย Dual Track จงเปนทมาของคำาวาทกษโณมกส ตงชอโดยประธานาธบดของฟลปปนส เพราะเหนวาเปนนโยบายทดจงอยากนำาไปปฏบตตามเพอพฒนาประเทศสองแนวทางพรอมกน (แตภายหลงนโยบายนไดกลายเปนระบอบทกษณไป)

จากการหามประเทศยากจนอดหนนเกษตรกรรม แตประเทศทรำารวยกลบทำาการอดหนนเกษตรกรรมเสยเอง อาจารยบอกวาเปนปลาใหญกนปลาเลก ประเทศยากจนทจะอดหนนยงตองหาเงนดวยความลำาบากแตกลบถกหาม ดงนนกรณของการอดหนนทำาให 18 ประเทศเกษตรกรรมทเรยกวากลมเครนส ตราบใดทประเทศใหญๆไมเลกอดหนน ประเทศเหลานกจะไมเขาไปเจรจากบ WTO เลยทำาใหการทำางานของ WTO ถกตอตานมาตลอด ประเทศใหญๆทรำารวยจงไมสามารถใชกลไกของพหภาคได จงออกมาทำาสนธสญญาทเรยกวา FTA เพอหาประโยชนทางการคาอยางนอยกใหเทากบผลประโยชนของเขาทเคยได

Non-Tariff Barriers คอมาตรการกดกนทางการคาทไมใชภาษ ประกอบดวย

-มาตรการดานคณภาพสนคา ประเดนนจะเปนปญหาสำาหรบประเทศทสงออกสนคาเกษตรอยางมาก เพราะสนคาเกษตรกรรมยากทจะควบคมใหไดคณภาพมาตรฐานตามทตางชาตตองการ เชน ควบคมความหวานของมะมวงนำาดอกไม ควบคมขนาดและเสนผาศนยกลางของผลใหไดตามมาตรฐาน

232

ขณะสนคาอตสาหกรรมทสงมาขายเมองไทย เชน คอมพวเตอร โทรทศน ฯลฯ เราไมสามารถรไดวาคณภาพดตามทเขาอางหรอไม บางครงโทรทศนสทใชมาหลายปเพงจะมาบอกวามรงสทกอใหเกดพษภยตอรางกาย ใหเลกใช สาเหตสวนหนงทเราไมรเพราะมาตรฐานของเราตำากวาของเขา ดงนนคณภาพของสนคาเกษตรกรรมและอตสาหกรรมจงตางกนมาก สนคาเกษตรกรรมมโอกาสเสยมากกวา เชน สงมะมวงไปยโรปใชเวลาในการขนสงนาน พอไปถงมะมวงอาจจะเสยและถกตกลบได ขณะทคอมพวเตอรยอมไมมราขนแนนอน

หรอหากไมม ISO กไมสามารถนำาสนคาไปขายยงประเทศทเจรญแลวได ไทยจงจำาเปนตองจางชาวตางชาตใหมาชวยทำาให (ISO ทำาตงแต 9000 จนถง 10,000 เปน ISO สงแวดลอม เมอทกประเทศทำา ISO หมดกสงสนคาไปแขงขนกนดารดาษเหมอนเดม)

-มาตรการดานสงแวดลอม เชน ตางประเทศไมซอสนคาประเภท กง ปลาจากไทย เพราะไทยไมมเครองมอทเปนมาตรฐานในการจบปลา จบกง เพราะมผลทำาใหเตาทะเลตายไป 3 ตว โดยอางวาไทยเปนประเทศททำาลายสงแวดลอม

แตจรงๆแลวประเทศอตสาหกรรมตางหากททำาลายสงแวดลอม ยงมอตสาหกรรมหนกเทาไร การทำาลายสงแวดลอมกหนกเทานน เปนการทำาลายสงแวดลอมหนกกวาประเทศเกษตรกรรม สาร PFC หรอปรากฏการณเรอนกระจกตางๆมาจากประเทศทพฒนาแลวทงนน สหรฐยงไมยอมลงนามในพธสารเกยวโต เพราะพธสารเกยวโตเปนพธสารทใหแตละประเทศมาลงชอเพอชวยลดมลภาวะของโลก รฐบาลสหรฐจงถกหามจาก

233

บรรษทขามชาต เพราะหากไปลงนามในพธสารเกยวโต บรษทนำามน บรษททผลตสารเคมตางๆจะตองเพมรายจายในการทำาสงแวดลอมใหสะอาด คอไมปลอยสารพษ หรอสงทเปนพษตอบรรยากาศของโลก ทำาใหมตนทนสงขนและทำาใหกำาไรนอยลง

-เปนประเทศประชาธปไตย หากประเทศใดไมเปนประชาธปไตยกจะไมคาขายดวย เชน พมาทประสบปญหานอยางมาก

7. ราคานำามน เปนตวสำาคญททำาใหการพฒนาเศรษฐกจมปญหา และทำาใหนโยบายตางประเทศทำางานลำาบากมากขนในการหาตลาดตางประเทศ

8. ภยธรรมชาต เปนภยรวมกน เชน สนาม ปจจบนภยพบตจากธรรมชาตมมากและถขน ประเทศใดทประสบภยพบตมากเทาไหร ความคลองตวทางเศรษฐกจกลดลง

9. โรคระบาด เชน ซารส ไขหวดนก เชน หากพบวามไขหวดนกในไทยกจะทำาใหไมสามารถขายไกได แตหากพบไขหวดนกในประเทศอนกจะทำาใหไทยขายไกได ดงนนผลของโรคระบาดมทงบวกและลบ แตจะมลบมากกวา

10.New World Order ประกาศโดยจอรจ บช ในปค.ศ. 1992 หลงจากทอดตสหภาพโซเวยตลมสลายไปแลว โดยประกาศใหชาวโลกยดถอปฏบตวา ตอไปนทวโลกจะตองมความเปนประชาธปไตย ตองเคารพสทธมนษย และตองดำาเนนการคาแบบเสร ประเทศใดไมทำาตามจะไมไดรบการยอมรบ

11.FTA (Free Trade Area) ปจจบนทกประเทศตองมการคาเสร ประเทศใดทไมมการคาเสรถอวาไมเปนสากล ดวยเหตนกฎระเบยบขององคการระหวางประเทศ เชน WTO, IMF,

234

IBRD จงเนนความเปนเสรทงสน เสรทงทางดานการคา การลงทน การเงน แตการคาเสรเกดขนกบประเทศเลกๆเทานน สวนประเทศใหญมกจะปกปองการคาของตน เชน เหลกกลาทสงไปสหรฐ ไดกระทบกระเทอนกบสนคาในประเทศ จงใชมาตรการขนภาษเหลกกลา เพอใหราคาเหลกกลานำาเขาสงกวาเหลกกลาในประเทศ

12. สทธมนษยชน (Human Rights) สทธมนษยชนม 3 ประการเดนคอ

-มวลมนษยทงหลาย มสทธในการกำาหนดโชคชะตาของตวเอง เชนอาชพ ความเปนอย การเมองการปกครอง

-แรงงาน การคมครองเดก สตร เพอไมใหถกใชแรงงานหนกเกนไป แตประเทศยากจนจำาเปนตองใหเดกชวยพอแมทำางานหาเงนบางไมอยางนนกจะอยลำาบากเพราะไมมเงนใช แตประเทศทรำารวยแลวไมเขาใจปญหานเทาไรนก เชน ประเทศในกลมเปอรเซยซงมชอในการทำาพรมเพราะเปนพรมททำาดวยมอ มคณภาพด แตพรมของเปอรเซยกลบไปมผลกระทบตอพรมทผลตในประเทศสหรฐ สหรฐจงอางวาเปอรเซยใชแรงงานเดกกดกนสนคาน

-มนษยทกคนจะตองไมถกฆาลางเผาพนธ (แตเปนเรองแปลกทคนททำาทารณกรรมคนอน กลบมาออนแอเมอถกจบได เชน ปวยเปนโรคหวใจมาฟงคำาตดสนไมได เปนตน) เชน ประธานาธบดสโลโมดาน มโลเซวคของเซอรเบยทกำาลงถกดำาเนนคดอย, ผนำาเขมรแดงจะตองถกขนศาลเพราะฆาลางเผาพนธคนไปเกอบสองลานกวาชวต แตในทสดจำาเลยทงสองคนนกตายไปเสยกอนไดรบโทษ

235

สหรฐใชสทธมนษยชนกบจนเพอปองกนนำาสนคาเขา โดยอางวาจนละเมดสทธมนษยชน เชน กรณจตรสเทยนอนเหมน (เปนกรณทรฐบาลจนใชกำาลงปราบปรามนกศกษาทชมนมเรยกรองประชาธปไตย) ซงเปนเรองทเกดขนมานานมากแลว แตสหรฐกยงใชอางเพอปองกนสนคาจากจนอย

เหตการณทตางชาตกลาวหาวาไทยละเมดสทธมนษยชน เชน เหตการณโรงพยาบาลราชบร ททหารทำาวสามญฆาตกรรมกบกลมโจร และ กรณ อ.ตากใบ เปนตน

อาจารยบอกวาปจจบนสทธมนษยชนเรมสบสนวนวาย ไมไดเปนไปตามมนษยชนดงเดมทง 3 อยางเบองตน

13. สถานการณการเมองโลก เปนเรองสำาคญมากทำาใหเราตองตดตามขาวสารตลอดเวลา เพราะประเทศใดกตามทกำาลงมปญหาหรอขดแยงกนอยยอมสงผลกระทบกบเราทงสน และควรวางนโยบายตางประเทศใหเหมาะสมกบสถานการณการเมองโลกดวย

14. ความมนคงใหม ความมนคงใหมจะตางจากความมนคงเกา เพราะความมนคงเกาเปนเรองของการเมองระหวางประเทศ กำาลงทหาร แตความมนคงใหมมเรองความมนคงของมนษย (ถกละเมด หลอกลวง ตมตน) ความมนคงในทรพยากรธรรมชาต(ทถกทำาลายไปมากแลว) ปญหาอาชญากรขามชาตทมมากขน ปญหายาเสพตด

15. บทบาทและอทธพลของตวแสดง เชน-รฐ โดยเฉพาะรฐทมอำานาจจะมอทธพลตอนโยบายตาง

ประเทศของไทยอยางมาก โดยเฉพาะรฐใหญๆทสรางปญหาให เชน การทำา FTA ซงเราไมสามารถปฏเสธได

236

-องคการระหวางประเทศ เชน UN, IMF, IBRD, WTO, ADB ทตกเปนเครองมอของรฐใหญไปแลว ยอมมผลกระทบตอการวางนโยบายตางประเทศทงสน

-บรรษทขามชาต เปนตวแสดงทนากลวเพราะแทรกแซงกจการในประเทศอยางมาก ปญหาในอนาคตทคาดวาจะเกดขนอยางรนแรงคอปญหาทรพยสนทางปญญา เพราะทรพยสนทางปญญาเปนสงทสะสมและพฒนาเทคโนโลยอยตลอดเวลา เพอผลตสนคาใหมออกสตลาด เชน โทรศพทมอถอ คอมพวเตอร (คนไทยมกจะตามเทคโนโลยนอยเสมอ ซงอาจารยบอกวาเปนสงทไมจำาเปน และเปนเทคโนโลยทไมมวนสนสด)

หากบรรษทขามชาตซงเปนเจาของ GMO สามารถวจยไดสำาเรจ กจะทำาใหบรรษทรำารวยขนมาก และจะกลายเปนผผกขาดดานอาหาร ซงเปนทรพยากรสำาคญของโลกไป

-ผกอการรายขามชาต ขณะทประเทศใดมวกฤตการณผกอการรายขามชาตสามารถทำางานไดเตมอตรา ทำาใหเกดความวนวายและทำาใหสถานการณโลกไมปกต เชน เหตการณ 911

16. โลกาภวตน ไดสรางปญหาใหไทยมาก อาจารยถอวาโลกาภวฒนเปนสวนชวยกระพอใหบรรษทขามชาตเขามาแสวงหาผลประโยชนอยางรวดเรว กวางขวางและลก เหมอนการกอไฟทตองการแรงพด และแรงพดนนแหละคอโลกาภวฒน ปญหาทวาจะซมเขาไปทกแหงหน ไมมประเทศใดสามารถปฏเสธโลกาภวฒนได แตจะเขาไปอยางกวางและลกแคไหนขนอยกบแรงตานของประเทศนนๆเอง

ประเทศทเปดกวางอยางไทยทำาใหโลกาภวฒนจะเขาไปในทกซอกทกมม สามารถสอตางๆถงเราหมด และสงทเกดขนคอ

237

โลกาภวฒนผลกดนวฒนธรรมตะวนตกใหไทย เชน การกน การอย การดำาเนนชวตของไทยเปนเหมอนตะวนตกขนทกวน อาจารยมกจะเรยกวฒนธรรมทมากบโลกาภวฒนวาวฒนธรรมจำาแลง คอเขามาเปลยนแปลงวฒนธรรมของไทยจากเดมไปแทบจะหมดสน

โลกาภวฒนยงสงผลกระทบถงเศรษฐกจ หากไมมความรวดเรวของ E ทงหลาย เชน E-Commerce, E-Bank ไทยกจะไมถกโจมตงายนก แตเพราะไทยไดเปดเสรไปแลว เงนเขา-ออกจงเปนไปอยางรวดเรว ความเจรญทางคอมพวเตอรจงมากระทบกระเทอนตอเศรษฐกจและสงคมของไทยโดยเฉพาะยค IMF โลกาภวฒนทำาใหเราเหนการเมองของตางประเทศ ทำาใหมการเรยกรองตางๆเชนสทธเสรภาพ

17. แนวคดในการพฒนาประเทศ โดย IBRD ไดมทฤษฎของการไหลลง (Trickle Down Theory) การพฒนาอสาหกรรมเปนการพฒนาอยขางบนโดยผรำารวยหรอมความร และผลของการพฒนาไดไหลลงสคนระดบลาง เชน คนระดบลางไดคาจางแรงงาน มาตรการทางภาษ เศรษฐกจด มเสถยรภาพ

แตความเปนจรงกลบเปน Trickle Up สงทไหลเวยนลงมาถกดดกลบคนไปเหมอนเศรษฐกจแบบเครองดดฝน ดงนนคนระดบลางจะไมไดรบผลพวงจากการพฒนาเลย เพราะมนไหลยอนกลบขนไปเหมอนเดม คนจนกจนเหมอนเดม กวา 30 ปทไทยใชแผนพฒนาประเทศจากแผนฯ 1-7 คนไทยสวนมากของประเทศกยงไมไดดขน

238

สรปปญหา ความเจรญทางเศรษฐกจยงไมถงคนจน เพราะคนจนยงไมมสวนทำาใหเกดความเจรญเตบโต ดงนนประเทศทจะเจรญจรงคนจนจะตองมสวนรวมในการพฒนาประเทศดวย

นโยบ�ยต�งประเทศปจจบน ทสำาคญ ม 3 อยางคอ1.Forward Engagement Policy คอ นโยบายเกยว

กนโดยมงไปขางหนา นโยบายเศรษฐกจนำานโยบายอน เพราะประเทศไทยเพงจะพนยค IMF มาจงตองรบฟ นฟเศรษฐกจใหได หาตลาดสงออกเพอสงเสรมการคาและขยายความสมพนธกบประเทศอนทงในเอเชยตะวนออกเฉยงใตไปจนถงแอฟรกา

2.Look to the West Policy คอ นโยบายมองตะวนตก ไมไดหมายถงประเทศแถบตะวนตก แตเปาหมายคอประเทศเพอนบานทอยทศตะวนตกของไทย เชน เอเชยใต ตะวนออกกลาง และแอฟรกา เพอจะไดไมตองพงประเทศแถบตะวนตกมากเหมอนเดม

3.Active Economic Diplomacy และนโยบาย Dual-Track คอ นโยบายทใชการทตเชงรกในทางเศรษฐกจ นโยบายนจะเดนไปไมไดดหากไมมนโยบายคขนานมาเสรมใหเกดความแขงแรง ดงนนนโยบายนจงเปนนโยบายสำาคญทรฐบาลปจจบนใชอย

รฐบาลปจจบนยงมนโยบายอนทใชอก เชน-นโยบายรกษาระยะหาง คอไมเขาไปใกลชดกบประเทศใด

ประเทศหนงมากเกนไป เพอสามารถปรบเปลยนนโยบายไดสะดวก

-นโยบายการหามตร

239

สรปนโยบ�ยต�งประเทศของไทยปจจบน1.เนนการทตเชงรกดานเศรษฐกจ สอดประสานกบนโยบาย

คขนาน (Dual-Track) 2.สามารถรองรบการเปลยนแปลงกระแสเศรษฐกจของ

โลกได โดยไมเสยเปรยบมากนก (ทงทเปนประเทศเลก) ทงนเพราะมวธการรวมตวกนเพอตอรอง ซงไทยเปนประเทศเกษตรกรรม 1 ใน 18 ประเทศของกลมเครนสทตอตานการอดหนนดวย

3.เนนการเพมขดความสามารถในการแขงขนเวทเศรษฐกจโลก เชน เขตการคาเสร เพอกระตนผประกอบการของไทยไดรบยกระดบขดความสามารถของตนเอง โดยรฐบาลใหการสนบสนนดานการเขาถงแหลงทน การฝกอบรม การถายทอดเทคโนโลย

4.เผชญกบกระแสเอกภาคนยมของสหรฐไดโดยการทต คอการเจรจาการคากบสหรฐจนสหรฐผอนปรน เชน เกบภาษกงตำากวาประเทศอน หรอขาวหอมมะลของไทยทสหรฐไปจดสทธบตร รฐบาลไทยจงพยายามเขาไปเจรจาวาคนไทยกบขาวเปนวฒนธรรมทแยกกนไมไดเพราะอยดวยกนมานานและหากสหรฐเอาไปกจะกลายเปนศตรกบคนไทยทงประเทศ จนในทสดสหรฐกยอมยกเลกสทธบตรนนไป

คนไทยมความสามารถพเศษทางดานเจรจาและการเขาหาซงถอเปนเอกลกษณทดเฉพาะตว และคนไทยมนโยบายหนงทใชมาทกยคทกสมยคอนโยบาย Winning with the Wind คอคนไทยจะรตวเองวาอะไรแรง อะไรสได อะไรสไมได อะไรทขวางกระแสลมเราจะไมใช แตหากลมสงบลงเราจะคอยๆขอเขาไปพดไปเจรจาและประสบความสำาเรจทกครง

240

แนวขอสอบอาจารยจะเนนทปจจยภายนอกทมผลตอการกำาหนด

นโยบายตางประเทศโดยนกศกษาจะตองตอบใหไดวาทำาไมนโยบายตางประเทศของไทยถงเปนอยางทเปนอยและมความเหมาะสมหรอไม

****เบอรโทรตดตอ อ.ธนย� 09-8940854คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 8 เมษ�ยน พ.ศ.

2550 นโยบายตางประเทศจะตองแสดงใหเหนอยางชดเจนวา1. อะไร (What) เปนผลประโยชนของประเทศ มจดเนนดานใด เชน เนนผล

ประโยชนทางเศรษฐกจอนหมายถงการคา การลงทน ความชวยเหลอ ความรวมมอ ความขดแยง

2. จะทำาอยางไร (How) ในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาต3. จะใชเครองมอใด ผลประโยชนแหงชาตในทางเศรษฐกจจะเนนเรองการคาเปนหลก ปจจบน

ประเทศทงหลายลวนใหความสำาคญกบเรองของการคา ในสมยรฐบาลทกษณ 1 ประเทศไทยตองตกอยภายใต IMF เศรษฐกจยำาแย รฐบาลจงตองใหความสำาคญกบนโยบายตางประเทศทเนนเรองเศรษฐกจโดยตรง ถง พ.ศ. 2546 กใชหนหมด แตหลายคนกวจารณวาไมรจะรบใชไปทำาไมยงไมถงเวลา

เมอประเทศไทยมปญหาเศรษฐกจนโยบายตางประเทศจงตองเนนในเรองเศรษฐกจ นโยบายตางประเทศของรฐบาลทกษณเนนยทธศาสตร Forward Engagement เปนสำาคญ จากคำาแถลงนโยบายของรฐบาลทกษณ 1 เมอวนท 26 กมภาพนธ พ.ศ. 2544 สรปสาระสำาคญไดดงน

1. เนนการทตเชงรกดานเศรษฐกจ ปกตการทตไทยจะอยเฉย ๆ แตนเปนครงแรกทเราใชการทตเชงรกหมายความวาประเทศไทยจะ Approach เขาไปหา

241

ประเทศทไทยมผลประโยชนอยดวย ไมรอใหคนอนเขามาสมพนธกบเราฝายเดยว แตเราอยากไดอะไร ผลประโยชนเราอยตรงไหนเราตองไป นโยบายการทตเชงรกนนบวาเพมภาระใหกระทรวงตางประเทศ เอกอครราชทตและเจาหนาททตใหทำางานมากขนไมใชแคเปนสญลกษณของประเทศเหมอนในอดต กลาวคอแทนทจะไปแคงานเลยงแตทตตองไปหาตลาด โปรโมทการทองเทยว ตามนโยบายการทตเชงรกในทางเศรษฐกจ อยางไรกตามการทตเชงรกดานเศรษฐกจไมไดเดนไปอยางโดดเดยวแตยงมการทตดานอนทฟ นฟและแสวงหาความรวมมอระหวางประเทศในทก ๆ ดานดวย

2. ยดหลกการดำาเนนงานเรองความมนคง การพฒนา การสรางสนตภาพระหวางประเทศ ทงนเพอใหเกดความเปนธรรม พฒนาภายใตกรอบของสหประชาชาตและองคการระหวางประเทศทไทยเปนสมาชก ตวอยางเรองความเปนธรรมเชน ใน WTO ไทยเปนหนงใน 18 ประเทศสมาชกกลมเคนสทคอยคดงางกบประเทศใหญอยางสหรฐฯ ญปน EU ทเอาเปรยบโดยการใหการอดหนนเกษตรกรของตนเอง ประเทศใหญ ๆ ตงงบประมาณชวยเหลอเกษตรกรของตนเองแตละปมากกวางบประมาณทงหมดของประเทศเลก ๆ อยางไทยเสยอก เพอชวยใหเกษตรกรของตนเองแขงขนกบเกษตรกรในประเทศเลก ๆ ไดอยางสบาย ๆ เกษตรกรไทยจงตองเสยเปรยบนบเปนความไมเปนธรรมตอประเทศยากจนเปนอยางยง รฐบาลไทยกอยากอดหนนเกษตรกรไทยแตไมมเงนประการหนง อกประการหนงคอถกยกเรองการอดหนนมาเปนขอกดกนทางการคาแบบ Non Tariff Barrier ทสนคาเกษตรของไทยมราคาถกประเทศใหญจะมองวาเราอดหนนภาคเกษตรทง ๆ ทเราไมไดทำา

ดวยเหตนประเทศเกษตร 18 ประเทศในนามกลมเคนสตองรวมกนคดงางกบมหาอำานาจใน WTO และการคดงางนทำาใหกลไก WTO ไมทำางาน ประเทศใหญรอไมไหวหนไปใชการทำา FTA สองฝายกบประเทศตาง ๆ แทน เรยกวาไมไดดวยเลหกตองเอาดวยกล ไมไดดวยมนตกตองเอาดวยคาถา แมแต UN กตองคอยมาสอดสองวาประเทศไทยจะทำาอะไร ละเมดสทธมนษยชนหรอไม

3. บทบาทเชงรกในความรวมมอ ขยายความรวมมอและความสมพนธในกลมอาเซยน ประเทศไทยใหความสำาคญกบอาเซยนมากเปนอนดบหนง เอเชยตะวนออกอนดบสองและเอเชยใตเปนอนดบสาม จากนนกเปนละตนอเมรกา แอฟรกา อนเปนการหาตลาดใหม หรอ

242

4. เปนตวกลางในการประสานความรวมมอในความขดแยงระหวางประเทศ เชน ระหวางรฐบาลศรลงกากบกบฏพยคฆทมฬอแลม ซงชวยลดความรนแรงในเอเชยลงไปไดมาก

5. ฟ นฟและกระชบความรวมมอในการพฒนากบประเทศเพอนบานและประเทศในภมภาคเอเชย ประเทศไทยรเรมโครงการเลก ๆ หลายโครงการกบประเทศเพอนบาน เชน สามเหลยมมรกต ACMECS

คำาแถลงนโยบายรฐบาลทกษณ 2 วนท 23 มนาคม พ.ศ. 2548 นโยบายตางประเทศทสำาคญคอ

1. รกษาผลประโยชนของประเทศทงในระดบเพอนบานและระดบภมภาค เพอใหสอดคลองกบกระแสการเปลยนแปลงของโลกทมอาจหลกเลยงกระแสการเชอมโยงทางเศรษฐกจและสงคมได เปนกระแสทรนแรงขนของ Globalization ประเทศรำารวยแยงชงผลประโยชนทางเศรษฐกจไปจากประเทศเลก ๆ เปนจำานวนมากโดยเฉพาะการลงทนตางประเทศ ในชวง 3 – 4 ปทผานมาบรรษทขามชาตเขามากอบโกยผลประโยชนจากไทยมากขน ดงนนประเทศทงหลายในเอเชยจะตองรวมมอกนปองกนไมใหถกกอบโกยผลประโยชนทางเศรษฐกจออกไป ยคนจงเปนยคของความรวมมอกนอยางจรงจง โดยเฉพาะ ACD ถอเปนความรวมมอทใหญทสดทเคยมมาในเอเชย (28 ประเทศ) ทง 28 ประเทศมประเทศสำาคญ ๆ ในเอเชยรวมอยดวยและเปนตวแทนจากทกอนภมภาคของเอเชย

2. ดำาเนนนโยบายตางประเทศเชงรก (ใหญกวาการทตเชงรก การทตคอเครองมออนหนงของนโยบายตางประเทศ) มทต CEO ประสานงานกบผวาฯ CEO มทมทำางานของกระทรวงตางประเทศเนนการทำางานเปนทมเพอความพรอมในทก ๆ ดาน ถอเปนการปรบปรงเปลยนแปลงการบรหารจดการภายในเพอสอดประสานกบความสมพนธภายนอก

นโยบายตางประเทศเชงรกนนเนนความเสมอภาค สงเสรมขยายความสมพนธกบนานาชาตในทก ๆ ทางโดยอาศยการตางประเทศเปนเครองมอสำาคญ เชน ความชวยเหลอตางประเทศ ทตทหาร เสรมสรางความรวมมอกบประเทศเพอนบานและนานาประเทศทงระดบรฐ เอกชน และประชาชน โดยเฉพาะความรวมมอ ACMECS และเหลยมเศรษฐกจทงหลาย (อาจารยยำาใหนกศกษาตองกลบไปทบทวนเรองนเพราะเปนผลงานสำาคญของรฐบาลทกษณทหนงสอพมพวจารณวาเอออาทรในประเทศยงไมพอยงเอออาทรใหเพอนบานดวย)

ในเรองสนคาเกษตรรฐบาลไดทำาไตรภาคยางไปแลวกบมาเลเซยและอนโดนเซยกำาลงจะทำาไตรภาคขาวกบเวยดนามและปากสถานเพอรวมมอกนคาไมตด

243

ราคากนอนจะชวยใหราคาขาวในตลาดโลกไมตกตำาแตโดนยดอำานาจเสยกอน เทาทอาจารยทราบขาวไทยจะจบตลาดบนสวนขาวเวยดนามจะจบตลาดลาง จะวาไปแลวทงเวยดนามและปากสถานนนการผลตขาวยงสไทยไมได แตเวยดนามกไมใชประเทศทไทยจะไปดถกเขาได เพราะฉะนนการแบงตลาดกนจะปลอดภยกบไทยมากกวา

3. รวมมอกบอาเซยนเพอจดตง ASEAN Community ผลกดน ACD ใหเปนเวทเสรมสรางความไววางใจและความสมพนธในเอเชย เพอเปนพนฐานในการจดตง Asian Community หรอ Asian Union เปนความรวมมอในระดบทวปเอเชยตอไป เหนไดวารฐบาลชดทแลวไมเคยทงเอเชย สงทเปนจดเดนคอ Asia Bond, Asian Currency, Account Trade ทรฐบาลชดทแลวพยายามสรางขนมาจากแรงบบบงคบทเราเคยโดนมาในชวงวกฤตเศรษฐกจทำาใหเราตองหาหนทางปองกนตนเองใหรอดพนจากการถกโจมตคาเงน

ทงสามเรองเปนความคดรเรมของรฐบาลไทยซง Asia Bond ไดดำาเนนการไปแลวปจจบนมสมาชก 11 ประเทศ Account Trade กลงมอทำาไปแลวเชนกน สวน Asian Currency เรมมการประชมปรกษาหารอแตเปนเรองทตองใชเวลาพอสมควร ไทยอยากใหม Asian Currency โดยประเทศตาง ๆ ในเอเชยมเงนสกลรวมเปนเงนสกลเอเชยเหมอนกบยโรปมเงนยโร ถาเปนไปไดการโจมตคาเงนจากกองทน Hedge Fund จะทำาไดยากขน แกไขปญหาคาเงนของประเทศตาง ๆ ในเอเชยได

Asia Bond เปนตลาดเงนทเอเชยเตรยมเอาไวใหประเทศเอเชยกเมอเกดปญหาเศรษฐกจประเทศเอเชยจะไดไมตองวงไปหา IMF อกตอไป Asia Bond จงนาจะเปนทางออกทดของประเทศในเอเชย เงนกองทนไดมาจากประเทศสมาชกในเอเชยซงมประเทศทมฐานะหลายประเทศโดยเฉพาะแถบตะวนออกกลาง

Account Trade (การคาแบบหกบญช) ประเทศทไมมเงนสกลหลกอยางดอลลารสหรฐฯ ในการซอขายแลกเปลยนแตจำาเปนตองใชสนคาทนอยางเครองจกร เครองยนตทจะเปนประโยชนในการพฒนาประเทศกหนมาซอขายกนแบบหกบญชได เปนการนำา Barter Trade มาใชใหม ขอดอกประการหนงของ Account Trade คอไมตองเสยสวนตางในอตราแลกเปลยนจากการคาขายกนเปนดอลลารสหรฐฯ ไมเปนการเพมความสำาคญใหเงนสกลหลกซงจะทำาใหเศรษฐกจของเขาแขงแกรงในขณะทเศรษฐกจเราออนแอลง

4. ความรวมมอในกรอบพหภาค ไดแก UN และองคการระหวางประเทศอน ๆ ทไทยเปนสมาชก จะเพมบทบาทของไทยภายใตกรอบการสงเสรมและสนบสนนสนตภาพ ความมนคง ประชาธปไตย และการพฒนาในทกดาน

244

5. ความรวมมอในการตอตานการกอการราย 6. พฒนาใหไทยเปนศนยกลางการคมนาคม สอสาร ขนสง แฟชน (รายละเอยดของนโยบายทกษณ 1 และ 2 อยในเอกสารประกอบการ

บรรยายของอาจารยธนยา) สรป นโยบายตางประเทศของรฐบาลทกษณ1. เนนการทตเชงรกดานเศรษฐกจ สอดประสานกบนโยบาย Dual Track

(นโยบายคขนาน) ซงเปนนโยบายทางเศรษฐกจ First Track นนสงเสรมขยายเศรษฐกจระดบระหวางประเทศ สวนภายในประเทศมนโยบายเรงดวนเพอพฒนารากหญา เชน กองทนหมบาน 30 บาทรกษาทกโรค แปลงสนทรพยเปนทน ฯลฯ เพอยกระดบขดความสามารถในการแขงขนไดของคนไทย

2. ทำาขอตกลงเขตการคาเสร FTA เรองนมทงไดและเสยแตเราปฏเสธไมได 3. สนบสนนการเขาถงแหลงงาน การฝกอบรม การถายทอดเทคโนโลย4. เผชญกบกระแสเอกภาคนยมของสหรฐฯ ไดโดยการทตคอการเจรจาการ

คากบสหรฐฯ จนสหรฐฯ ยอมผอนปรน เชน เกบภาษกงตำากวาประเทศอน นโยบายตางประเทศคอนโยบายสาธารณะทรฐบาลจำาเปนตองประชาสมพนธ

ใหประชาชนเขาใจ รทศทางของนโยบายวาจะดำาเนนไปในทศทางใดเกดผลดผลเสยอยางไร สวนประชาชนกตองรบรสภาพแวดลอมของสงคมระหวางประเทศททำาใหไทยตองตอสและเผชญกบปญหาในการรกษาผลประโยชนแหงชาต เมอประชาชนเขาใจแลวการดำาเนนนโยบายจะราบรนไมมปญหา ในการสรางความสามารถในการแขงขนไดของไทยนนรฐบาลตองทำาใหประชาชนรวาการแขงขนในเวทระหวางประเทศรนแรงขนาดไหน เพอใหประชาชนตองเตรยมตวโดยการพฒนาตนเอง สรางจดแขง กำาจดจดออน

รฐบาลทกษณเนน Localization และ Regionalization โดย Localization มสองระดบคอ

1. นโยบายภายใน ไดแก -สรางความเขมแขงใหรากหญา (ประชานยม) -แขงขนได ใชเครองมอทกอยางโดยเฉพาะการทตเชงรกมยทธศาสตรหลก

คอ Forward Engagement (เกยวพนกนเพอกาวไปขางหนา) -สรางประเทศไทยใหเปนศนยกลางในดานตาง ๆ -เศรษฐกจพอเพยงเปนฐานของการพฒนา-การพฒนาทยงยน เปนการพฒนาทอยรวมกบทรพยากรธรรมชาตและสง

แวดลอมได

245

-พฒนาจดแขง กำาจดจดออนใหไทยแขงแกรงไปทวโลก 2. นโยบายตางประเทศ ไดแก-เศรษฐกจเชงรก ทตองเนนเรองเศรษฐกจเพราะประเทศเราเพงผานพน

วกฤตเศรษฐกจมาไมนาน -Dual Track-ประเทศผนำา เพอประเทศไทยจะไดมโอกาสในการพบปะเจอะเจอสนทนา

ปราศรยหาชองทางใหประเทศ สวน Regionalization คอการสรางความรวมมอในเอเชยทกระดบ ทง

Localization และ Regionalization กเพอตานทานกบกระแส Globalization

(ชวงทายม Quiz) *********************************************************

*****คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 21 มน�คม พ.ศ.

2551

วชาใน Plan B เปนวชาทตอเนองกน นกศกษาจงไมสามารถทงวชาใดวชาหนงได พฒนาการของ Plan B เรมจากวชา PS 503 ซงเปนวชาพนฐานโดยตรง เปรยบเสมอนการเรยน ก.ไก ข.ไข หรอสระอะ สระอา วชา PS 703 เปรยบเสมอนนกศกษาสามารถผสมคำา รจกการใชภาษาและสามารถเขยนจดหมายได วชา PS 709 เปรยบเสมอนนกศกษาสามารถเขยนคำากลอน กาพย และโคลงฉนทได สวนวชา PS 714 เปนการนำาวชาความรของวชาตางๆ ไปวพากษวจารณและมตวแบบเปนของตวเอง

วชานเปนประโยชนมากในการสอบประมวลความร หากนกศกษามพนฐานความรทตอเนอง ประกอบกบการไดรบความร

246

จากอาจารยในวชาอนๆ นกศกษากจะสามารถนำาความรทงหมดไปบรณาการในการตอบขอสอบได

ก�รประเมนผล1.สอบปลายภาค 40 คะแนน ขอสอบม 2 ขอ ใหทำาทง 2

ขอ2.Quiz 30 คะแนน3.รายงาน 20 คะแนน4.การเขาชนเรยน 10 คะแนนคำ�สงร�ยง�น (กรณาดเอกสารทอาจารยแจกใหประกอบ)1.ความยาว 15 หนา พมพคอมพวเตอร2.หวขอรายงานมดงตอไปน (อาจารยไมแนใจวาใหเลอกทำา

หวขอใดหวขอหนงหรอไม ใหนกศกษาสอบถามกบอาจารยเบญจมาสอกทหนง)

(1) ไทยกบความรวมมอในรปเหลยมเศรษฐกจ เชน สามเหลยมเศรษฐกจ สเหลยมเศรษฐกจ หรอเจดเหลยมเศรษฐกจ

(2) ไทยกบเขตการคาเสรอาเซยน(3) บทความของความรวมมอ ACD ทมตอความรวมมอ

ในระดบทวปเอเชย(4) ไทยกบเขตการคาเสรแบบทวภาค นกศกษาอาจจะเกรน

กอนวาไทยทำาทวภาคกบประเทศใดบาง แลวยกประเทศใดประเทศหนงมาอธบายแบบเจาะจง

(5) ไทยกบการคาโลก(6) ไทยกบมหาอำานาจ3.สงสปดาหท 4

247

4.ใหแนบคำาสงรายงานมาในรายงานดวยขอแนะนำ�ในก�รทำ�ร�ยง�น1.หาขอมลจากอนเตอรเนตหรอหนงสอแลวนำามาเชอมโยง

กน เพราะการทำารายงานจะเหมอนการทำาแกงเขยวหวานไกททำาใหสภาพเดมของเครองปรงหายไป

2.อางองแหลงทมาของขอมลอยางนอย 10 แหง (อาจจะใชขอมลจรงจากบางแหงกได)

3.ตองมเชงอรรถสำาหรบอางองแหลงทมาหรออธบายศพทขอสอบของอาจารยจะถามแบบกวางๆ นกศกษาจะตอง

อธบายอยางเปนเหตเปนผล นกศกษาไมควรพกสงของเขาหองสอบเพราอาจจะถกมองวาทจรต ควรตงใจทำาขอสอบ ตอบใหครบทกคำาถาม ตอบใหตรงประเดนไมตองเกรนหรอกลาวนำา

อ�จ�รยผบรรย�ย ม 2 ทาน ไดแก 1.ผศ.ดร.เบญจมาส จนาพนธ2.ผศ.ธนยา หรยางกร รบผดชอบบรรยายเรอง ปจจย

ภายใน ปจจยภายนอก ผลประโยชนแหงชาต เครองมอของรฐในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาต เครองมอทสำาคญของรฐคอนโยบายตางประเทศ ซงนโยบายตางประเทศทดจะตองตอบคำาถามดงตอไปนได

1.What? อะไรคอผลประโยชนแหงชาต 2.How? จะเอาผลประโยชนนนมาดวยวธการใด3.นโยบายตางประเทศจะตองสอดคลองและสงเสรมซงกน

และกนกบนโยบายสาธารณะภายในประเทศ

248

รฐทมนโยบายตางประเทศทดถอวามความพรอมทจะปฏบตการไปแลวครงหนง สวนอกครงหนงอยทปจจยภายใน ปจจยภายนอก และเครองมอของรฐ

นโยบายตางประเทศมสองสวนคอ (1) ตวนโยบายและ (2) การนำานโยบายไปปฏบต เอกสารประกอบการบรรยายเปนสวนประกอบของ Keyword เหลาน การบรรยายในชนเรยนจะพดเฉพาะเรองทสำาคญเทานน นกศกษาควรกลบไปศกษาเอกสารประกอบการบรรยายเพมเตม

**เขาสเนอหาการบรรยาย**คว�มหม�ยนโยบ�ยต�งประเทศ (Foreign Policy) คอกรอบ

หรอแผนการของประเทศใดประเทศหนงทสรางขนมาเพอใหรวาภายในระยะเวลานนๆ ผลประโยชนแหงชาตอยตรงไหน อะไรคอผลประโยชนแหงชาต และผลประโยชนนนจะไดมาอยางไร (ศกษาคำานยามของนกวชาการตางๆ ในเอกสารประกอบการบรรยาย)

ผลประโยชนแหงช�ต (National Interest) คออะไรกตามทรฐอยากไดหรอไมอยากได อะไรกตามทอยากใหเกดหรอไมอยากใหเกด เชน รฐอยากใหบรรษทขามชาตเจรญรงเรอง เพราะบรรษทขามชาตเปนเจาของเทคโนโลยและเปนตวเงนตวทองทสำาคญของรฐ รฐจงทำาทกอยางเพอรกษาผลประโยชนของบรรษทขามชาต เชน สหรฐฯออกกฎหมายวาจะลด ตด หรอยกเลกความชวยเหลอหากประเทศนนๆ ไมดแลผลประโยชนของบรรษทขามชาตอเมรกน หรอใชความกดดนทางการเมอง/เศรษฐกจ เขาไปทำาปฏวต/รฐประหารในบางประเทศ เชน

249

ชล กวเตมาลา สวนสงทรฐไมอยากใหเกด เชน ความไมสงบ การกอการราย

ลกษณะสำ�คญของผลประโยชนแหงช�ต1.ผลประโยชนแหงชาตมจำากด เพราะทรพยากรธรรมชาต

และความกาวหนาตางๆ มจำากด เปรยบเสมอนบอนำาแหงผลประโยชนทมจำากด ประเทศตางๆ ทวโลกจงสาละวนหาผลประโยชนทมภายในบอนำาแหงนน

2.แตละประเทศจะมผลประโยชนแหงชาตไมเทากน เชน สหรฐอเมรกาเปนประเทศขนาดใหญ ดวยทกสงทกอยางทม สหรฐฯจงไดกอนหนขนาดใหญมากอนหนง เมอโยนลงไปในบอ วงนำากจะแผกวางออกไปลนบอ หมายถงสหรฐฯมผลประโยชนกวางใหญไพศาลไปจนถงอวกาศ ไทยเราเปนประเทศเลก ดวยทกสงทกอยางทมจงไดกอนหนขนาดเลกมากอนหนง เมอโยนลงไปในบอนำากจะเกดวงนำาขนาดเลก สวนเอธโอเปย ดวยทกสงทกอยางทมจงไดกอนหนขนาดเลกมากมากอนหนง เมอโยนลงไปในบอนำาจงไมเกดวงนำาหรอเกดวงนำาเลกมาก หมายถงเอธโอเปยแทบมองไมเหนผลประโยชน

3.ผลประโยชนแหงชาตมกวางขวาง ทงดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และอนๆ

(1) ดานเศรษฐกจ เชน การคา การลงทน (ประเทศเลกมกเปนผรบการลงทน สวนประเทศใหญมกเปนผลงทนและรบการลงทนไปพรอมกน) การรวมกลม ความชวยเหลอ (ไทยเรารบความชวยเหลอมากกวาให สมยรฐบาลทกษณ ไทยเราไดผนตนเองไปเปนประเทศผใหบางคอ ACMECS หรอความชวยเหลอประเทศลมแมนำาลมนำาอรวะด ลมนำาเจาพระยา และลมนำาโขง

250

ไดแก ไทย เวยดนาม พมา ลาว กมพชา โดยใหทงเงนกและใหเปลา แตรฐบาลทกษณกถกฟองกรณใหพมากเงนซงไมรวาจะไดคนเมอไหร อาจารยเหนวา ประเทศไทยควรสรางสมพนธทดกบประเทศเพอนบานใหมากขน เพราะไทยเรามภาพลกษณทไมคอยดในสายตาของประเทศเพอนบาน)

(2) การเมอง เชน การทต(3) สงคม เชน เชอชาต ศาสนา ประเพณ วฒนธรรม

ปญหาศาสนาเปรยบเสมอนนำาผงหยดเดยว เชน ขาวภาพของบล ลาเดนออกมาคาดโทษ EU กรณทเขยนภาพหมนพระศาสดาของศาสนาอสลาม

(4) ผลประโยชนดานอนๆ เชน -เทคโนโลย-สอ มความสำาคญมากจนบอกไดวา ใครครองสอ คนนน

ครองโลก ยคโลกาภวตน สอทงหลายลวนอยในมอของประเทศมหาอำานาจ การแตงตวของผหญงไทยเปลยนแปลงไปมากเพราะไดรบอทธพลจากสอ เชน ใสกระโปรงสน กางเกงเอวตำา เสอสายเดยว เสอเกาะอก ยงดาราแตงตวเปนตนแบบ คนทวไปจงแตงตาม ซงไมเหมาะสมกบกาลเทศะ อดตคนญปนจะรกษาขนบธรรมเนยมประเพณ แตปจจบนไมไดเปนอยางนนอกตอไปแลว แตกตางจากคนลาวทยงคงรกษาวฒนธรรมและความเปนคนลาวอยมาก อาจารยกลาววา ชาตใดทไมสามารถรกษาขนบธรรมเนยมประเพณของตนเองเอาไวไดกเหมอนกบสนชาต ในอนาคต หากบอกวาเปนคนไทยกคงไมมใครเชอ เพราะแตงตวเหมอนฝรง

251

4.ผลประโยชนแหงชาตเปลยนแปลงเสมอ ความสมพนธระหวางประเทศหรอสถานการณทเกดขนในโลกไมไดหยดอยกบท ความเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมระหวางประเทศจะไปเปลยนแปลงผลประโยชนแหงชาตดวย เชน เวยดนามเปลยนแปลงดานการพฒนาประเทศ โดยเปนสมาชก WTO มแผนการลงทนและการคา สงผลกระทบตอประเทศไทยมาก เชน โรงงานปดตวลงและคนงานตองตกงาน หรอไทยเราคาขายกบประเทศหนงอยดๆ แตประเทศนนกลบมสงครามการเมอง การคาของไทยจงหยดชะงกลง

5.ผลประโยชนแหงชาตจะทบซอนหรอกระทบกระทงกน เปรยบเสมอนบอนำาผลแหงประโยชนทมจำากด เมอประเทศตางๆ โยนกอนหนลงไปในบอนำากจะเกดวงนำาหลายวงทบซอนกน เชนกนกบผลประโยชนแหงชาตทมทบซอนกน สหรฐอเมรกามผลประโยชนอยทวโลก เราจงมองวาสหรฐฯทำาตวเปนตำารวจโลกทชอบเขาไปยงกบทกประเทศ ทงนเพราะสหรฐฯตองรกษาผลประโยชนของตนทมอยทวโลกเอาไวนนเอง

สงจำาเปนในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนคอเครองมอทเลอกใช ซงเครองมอม 2 ชนดคอ (1) ความรวมมอ (2) ความขดแยง รฐจะตองเลอกวาในสถานการณนนจะใชเครองมอชนดใดจงจะไดผลประโยชนสงสด เชน สหรฐอเมรกาพจารณาแลววา ผลประโยชนของตนตออรกจะตองใชความขดแยง สหรฐฯจงตดสนใจเขาไปทำาสงครามในอรก

นกศกษาถามวา หากเกดความขดแยงขน เราจะอยเฉยๆ ไดหรอไม อาจารยตอบวาอยได เพราะการอยเฉยหมายถงไมมความสมพนธกบประเทศใดเลย แตสภาพปจจบนไมมประเทศใด

252

สามารถวางเฉยได ความสมพนธระหวางประเทศจะตองเลอกเฉพาะความรวมมอและความขดแยงเทานน

ลกษณะของผลประโยชนแหงชาตเปนสงทหลกเลยงไมได สงทเกยวกบผลประโยชนแหงชาตทกกรณ ไมวาจะเปนปจจยภายใน ปจจยภายนอก หรอเครองมอคอขดความสามารถของรฐ (Capability)

(ผถอดเทป: กอนเบรค อาจารยขนหวขอ ขดความ“สามารถของรฐ เอาไว แตหลงเบรคไมมในเทปจงไมแนใจวา”อาจารยไดกลาวถงหรอไม)

เครองมอในก�รดำ�เนนนโยบ�ยต�งประเทศเครองมอในการดำาเนนนโยบายตางประเทศแบงออกเปน 4

กลม ดงน 1.เครองมอทางการเมองและการทต (Political and

Diplomatic Instrument) เครองมอทางการเมองเปนวธการทใชควบคกบเครองมอทางการทต เชน

-การเจรจา เชน การเจรจาธรรมดา การไกลเกลยประนประนอม

-การประชมปรกษาหารอ-การโนมนาวจงใจ -อนๆ เชน การประทวง การเรยกทตกลบ การขบไลทต2.เครองมอทางทหาร (Military Instrument) เปน

เครองมอสดทายของการดำาเนนความสมพนธระหวางประเทศ แตเปนเครองมอทจำาเปนสำาหรบปองกนประเทศจากการรกรานจากภายนอก รกษาสนตภาพและผลประโยชนอน

253

กรณทสถานทตไทยในกมพชาถกเผาทำาลาย นกการทต นกธรกจ หรอคนไทยในกมพชาไดรบความเดอดรอนทงถกทำารายรางกายและถกปลนแยงชงทรพยสน ไทยเราจงตองสงเครองบนและหนวยคอมมานโดไปรบคนไทยกลบประเทศ (นกรฐศาสตรไมควรใชคำาวา มอบ พรำาเพรอ เพราะมอบมความหมายทรนแรง “ ”กรณเหตการณในกมพชาเรยกวา ฝงชนผบาคลงทไมสามารถควบคมได สวนกรณชาวนาหรอเกษตรกรมาประทวงทหนาทำาเนยบรฐบาลแลวไปเรยกวามอบถอวาใชผดความหมาย)

3.เครองมอทางเศรษฐกจ (Economic Instrument) สหรฐฯสามารถนำาเครองมอทางเศรษฐกจไปใชประโยชนไดทกดาน ทงการเมองหรอการทต เชน

-การคา เชน สหรฐฯไมพอใจประเทศไทยทแสดงความคดเหนคานกบนโยบายของสหรฐฯ สหรฐฯจงสงสอนใหไทยรจกวาอะไรควรไมควรดวยการทมตลาดขาวของไทยทตลาดฮองกง ทำาใหขาวของไทยขายไมได ถอเปนเครองมอทางเศรษฐกจเพอผลทางการเมอง (อดตไทยมกมนโยบายตางประเทศตามหลงสหรฐฯ แตระยะหลง นโยบายไทยจะรกษาระยะหางจากประเทศมหาอำานาจตางๆ เทากน เพอไมใหตามตดประเทศใดประเทศหนงมากเกนไป)

เครองมอแตละกลมสามารถนำาไปใชเพอประโยชนไดทกดาน เชน อดตสหรฐฯทำาลายสนคา Surplus (สนคาสวนเกนจากการบรโภคในประเทศและเกนจากการสงขายตางประเทศ) ประเทศทวโลกจงประณามวาสหรฐฯเปนประเทศทเหนแกตวและไรมนษยธรรม เพราะประชากรโลกอดอยากและเปนโรคทโภชนาการปละรอยลานคน ขณะทสหรฐฯอดมสมบรณจงทำาลายของเหลอ

254

ภายหลงสหรฐฯจงใชสนคา Surplus เปนผลประโยชนดานอนๆ เชน ดานสงคมโดยการบรจาคใหประเทศยากจน ดานการเมอง เชน มอบใหประธานาธบดของประเทศตางๆเนองในวนเกด เพอนำาไปแจกประชาชน ความสมพนธของสหรฐฯกบประเทศนจงดขนทงในระดบประชาชนและผนำาประเทศ

-การลงทน -ความชวยเหลอ สมยสงครามเยนสหรฐฯไดประกาศใชแผน

การมารแชลลเพอชวยเหลอประเทศตางๆ โดยเรมจากประเทศในยโรป เพอดงประเทศตางๆ เปนพรรคพวกของตน ปจจบนสหรฐฯกยงใชความชวยเหลอเปนเครองมอสำาคญทเรยกวา Foreign Aid เพราะเปนเครองมอตางประเทศทไดผลมาก

สงครามเยนเปนความขดแยงของสองขวอำานาจ คอขวโลกตะวนออกและขวโลกตะวนตก ชวงนจะมกลมประเทศไมฝกใฝฝายใดเพอถวงดลอำานาจของสองขวน แตความชวยเหลอกหอมหวานเกนจนทำาใหประเทศในกลมนกลายเปนกลมฝกใฝทกฝาย และไมเปน Balancer of Power อกตอไป โลกจงเหลอแคสองขวเหมอนเดม

-การรวมกลมทางเศรษฐกจมความสำาคญมากในปจจบน โดยเฉพาะการรวมตวกนในระดบภมภาคนยม เชน ทวปยโรปรวมตวกนเปน EU ทวปอเมรการวมตวกนเปน NAFTA สวนทวปเอเชยม AFTA (เขตการคาเสรอาเซยน) ซงเปนเพยงการรวมตวขนาดเลกทไมสามารถเทยบกบการรวมตวของทวปยโรปหรอทวปอเมรกาได

4.เครองมอทางจตวทยาและการโฆษณาชวนเชอ (Psychological and Propaganda) คอการใชเทคนคโนม

255

นาวและสรางความนยม เพอใหเกดทศนคตทดตอตวเราหรอใหเกดทศนคตทแยกบคแขง เชน สรางภาพวาเปนประเทศทรกสนต รกความยตธรรม ชวยเหลอประเทศเพอนบาน หรอมความเปนมตร แตหากไปแทงขางหลงคนอนกจะเปนอกเรองหนง ยกตวอยาง ไทยเราเปนโรคไขหวดนกแคกระจกเดยว ประเทศเพอนบานกลบกระจายขาวใหญโตเพอไมใหคนของประเทศตนเขามาประเทศไทยและดงนกทองเทยวตางชาตเขาไปในประเทศของตนแทน

ทกประเทศมเครองมอในการดำาเนนนโยบายตางประเทศเหมอนกน แตไมเทากน เชน รฐมนตรตางประเทศของสหรฐอเมรกากบไทยจะมศกดศรเทากน แตแตกตางกนทอำานาจ เชนกนกบการเจรจา FTA ทจะตองอยในสภาพ Win Win Situation แตสหรฐฯกได Win มากกวาไทย สวน FTA ระหวางไทยกบลาว ไทยกยอมได Win มากกวาลาว

อาจารยเคยอธบายวา เครองมอในการดำาเนนนโยบายตางประเทศคอเครองมอภายในของรฐในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาต โดยแบงออกเปน 2 กลมคอ เครองมอภายในและเครองมอภายนอก หากพจารณาแลวจะเหนวาเครองมอในการดำาเนนนโยบายตางประเทศทง 4 กลม เปนเพยงเครองมอภายในประเทศเทานน ซงแตละรฐมไมเทากน

**ขอมลเพมเตม**-การเปนเจาของเทคโนโลยหมายถงการเปนเจาของ

ทรพยสนทางปญญา เชน ลขสทธ สทธบตร โดยเฉพาะสทธบตรยาทจะเปนปญหาตอประชากรโลกอยางนอย 1,000 ลานคนทไม

256

สามารถเขาถงยารกษาโรครายไดเพราะยามราคาแพง ประเทศตางๆ สามารถทำา GL ได (สทธบตรเหนอสทธบตรยา) แตหากบรรษทขามชาตไมยอมกจะใหรฐบาลของตนมาบบรฐบาลของประเทศนน รฐบาลของบรรษทขามชาตสวนใหญเปนประเทศรำารวย สวนประเทศเลกจะมโอกาสเปนเจาของสทธบตรยานอยมากเพราะไมมการทำาวจยทเปนสากล เชน ปยาตาทวดบอกวาสมนไพรชนดนสามารถรกษาโรคนได แตเรากไมสามารถนำาไปผลตยาขายได อย. ไมยอมใหจดทะเบยนเพราะชาวบานไมสามารถตอบไดวาในสมนไพรมสารอะไรบาง ฝรงจงเอาสมนไพรของประเทศเลกไป เชน ญปนเอาตนเปลานอยของไทยไปจดสทธบตรยาแกโรคกระเพาะ ซงตนเปลานอยเกดขนทเดยวในจงหวดประจวบครขนธเทานน

-คนญปนทมาเทยวประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตมกเกบตวอยางพชพนธและความหลากหลายทางชวภาพไปศกษา เชน การพบตนเปลานอยทประจวบครขนธ ซงคนประจวบฯบางคนกอาจจะไมทราบดวยซำาไปวาจงหวดของตนมตนเปลานอย ขณะทคนไทยตดอนดบนกดมของโลก อาจารยเหนวาคนไทยควรเปลยนพฤตกรรมน

-แตละศาสนาจะสอนแตกตางกน เชน ศาสนาพทธจะสอนใหคนเชอเรองกรรมใดใครกอ กรรมนนยอมสนอง กรณทรฐบาลตาลบนในอฟกานสถานยงพระพทธรป ชาวพทธกไมไดออกมาประทวง แตอกไมนาน สหรฐฯกไปถลมรฐบาลตาลบน ถอวารฐบาลตาลบนรบกรรมไปแลว

คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทยThai Foreign Policy

257

ผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 22 มน�คม พ.ศ. 2551 ชวงเช�

ผลประโยชนแหงชาตเปนผลประโยชนของรฐ ซงรฐเปนตวแสดงทมความสำาคญยงกวาตวแสดงอน เพราะรฐแสดงบทบาทในนามของรฐเอง ขณะเดยวกนกเปนผถกกระทำาดวย เชน สหรฐฯถกกอการรายกรณเหตการณ 9/11

องคการระหวางประเทศเปนตวแสดงทมความสำาคญอกกลมหนง แตองคการระหวางประเทศกไมสามารถเกดขนเองได ผกอตง ผกำาหนดบทบาท และผชกใยอยเบองหลงใหองคการระหวางประเทศคอรฐ และสมาชกขององคการระหวางประเทศกคอรฐอธปไตย

บรรษทขามชาตมความสำาคญทงทางเศรษฐกจ การเมอง และสงคม ซงบรรษทขามชาตไมไดแสดงบทบาทตามลำาพง แตจะมรฐเปนผบกเบก เปนพเลยง ดแลปกปกรกษา และคมครองผลประโยชนให รฐจะทำาทกอยางเพอปกปองผลประโยชนของบรรษทขามชาต เพราะบรรษทขามชาตมอทธพลโดยตรงตอรฐบาล ตอเศรษฐกจของประเทศ และตอการพฒนาศกยภาพ (เทคโนโลย) ซงบรรษทขามชาตขนาดใหญจะคำาจนพรรคการเมอง โดยเฉพาะพรรคการเมองทมโอกาสจะไดเปนรฐบาล เชน พรรคการเมองในสหรฐอเมรกาจะมโอกาสเปนรฐบาลเพยงสองพรรคคอ พรรครพบรกนและพรรคเดโมแครต ทงสองพรรคนจงไดรบความชวยเหลอจากบรรษทขามชาตอยางเตมท ในประเทศประชาธปไตย รฐบาลและบรรษทขามชาตจงใกลชดกนอยางแยก

258

กนไมออก ดงทอาจารยเคยกลาวแลววา ประชาธปไตยจะมาคกบทนนยม เพราะทนนยมเปนผสรางประชาธปไตย

นอกจากนแลว รฐยงเกยวของกบตวแสดงอนอก เชน ปจเจกชน NGOs และโดยเฉพาะผกอการรายขามชาต รฐจะมทงผตอตานและผสนบสนน ดวยเหตน รฐจงเปนตวแสดงทมอทธพลและมบทบาทในความสมพนธระหวางประเทศ เพราะเขาไปเกยวของกบตวแสดงอนทกตว ดงนน ผลประโยชนแหงชาตจงมความสำาคญมาก

ลกษณะของผลประโยชนแหงชาตทง 5 ประการจะทำาใหนกศกษาเขาใจสงคมระหวางประเทศมากขน สงทหนไมพนคอการแยงชงผลประโยชน ในการแยงชงนนจะมเครองมอในการดำาเนนนโยบายระหวางประเทศซงประกอบดวย 4 กลมทสำาคญ รฐทกรฐมเครองมอเหมอนกนทกกลม เชน การทต การเมอง การทหาร หลกจตวทยาและการโฆษณาชวนเชอ แตประสทธภาพของแตละรฐมแตกตางกน เชน ไทยมกองทพ มทหารและอาวธยทโธปกรณ แตเทยบแสนยานภาพของสหรฐฯ รสเซย และจนไมได

ในความเปนจรง เครองมอของรฐในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนมมากมาย ซงลวนเปนเครองมอททรงประสทธภาพไมแตกตางจากทอาจารยไดกลาวมาเลย

**เขาสเนอหาการบรรยาย**เครองมอของรฐในก�รรกษ�และแสวงห�ผลประโยชน

แหงช�ต

259

เครองมอในการดำาเนนนโยบายระหวางประเทศม 4 กลม ซงทกประเทศจะมเหมอนกนแตไมเทากน สวนเครองมอของรฐในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาตในทนจะมมากกวา 4 กลมดงกลาว ทสำาคญ ทกรฐไมมเครองมอดงกลาวเหมอนกน อาจารยไดแบงเครองมอนออกเปน 2 กลม เพอดงลกษณะเดนของแตละเครองมอออกมาใหเหนเดนชด ไดแก

1.เครองมอภ�ยในประเทศ ประกอบดวย1.การเมองและการทต2.การทหาร3.เศรษฐกจ4.จตวทยาและโฆษณาชวนเชอรฐทกรฐจะมเครองมอภายในเหมอนกนแตไมเทากน

ประเทศกำาลงพฒนาอยางไทยจะมเครองมอภายในนอยกวาประเทศทพฒนาแลว หากนกศกษาตระหนกถงความจรงน นกศกษากจะมจตสำานกชวยพฒนาประเทศมากขน บางคนไมเหนความสำาคญเพราะคดวาประเทศไทยในนำามปลาในนามขาว แตขาวจะเปนประโยชนตอประเทศชาตกตอเมอนำาไปขายยงตางประเทศ แลวแลกกบเงนหรอสงของเพอนำามาพฒนาประเทศ สวนขาวทกองอยในประเทศกจะไมเกดประโยชนอะไร

ประเทศทพฒนาแลวจะมเครองมอภายในอนอก เชน5.กฎหมายภายใน สหรฐฯมกฎหมายภายในหลายอยาง เชน(1) กฎหมายเกยวกบความชวยเหลอ สหรฐฯประกาศวาจะ

ลด ตด หรอยกเลกความชวยเหลอประเทศทไมดแลผลประโยชนของบรรษทขามชาตอเมรกน

260

(2) กฎหมายการอดหนนเกษตรกรรม (Farm Bill/ Farm Act) สหรฐฯทมเงนมหาศาลชวยเหลอเกษตรกรในประเทศ เกษตรกรของประเทศทพฒนาแลวจงมสถานะเหนอกวาประชาชนทวไปในประเทศ และเหนอกวาประชาชนของประเทศตางๆ เกษตรกรซงเปนคนสวนใหญของประเทศยากจนจงดอยกวาเกษตรกรของประเทศทพฒนาแลวหลายเทาตว ขดความสามารถของเกษตรกรในประเทศพฒนาแลวจงมมากกวา เชน ความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบของไทยเหนอกวาเพราะดนฟาอากาศเหมาะสมกวา แตดวยความอดหนนจนเจอทมตอเกษตรกรของประเทศทพฒนาแลว ทำาใหความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบตามธรรมชาตลดลงหรอหายไป

6.หลกนยม (Doctrine) เชน หลกนยมบช (Bush Doctrine) ไดแก ยทธศาสตรการโจมตกอนถกโจมต (Preemptive Strike Strategy) เกดขนหลงจากทสหรฐฯถกโจมตในเหตการณ 9/11 คาดวาผกอการรายจะโจมต 3 จด คอตกเวลดเทรดเพราะเปนสญลกษณของความมงคงของสหรฐฯ ตกเพนตากอน (ทตงของกระทรวงกลาโหม) เพราะเปนหวใจดานความมนคงของสหรฐฯ และอกจดหนงคาดวาเปนทำาเนยบขาว (White House) ซงเปนสญลกษณทสำาคญอกแหงหนงของสหรฐฯ สหรฐฯจงทำาทกอยางเพอไมใหเหตการณนเกดขนอก Bush Doctrine จงเกดขนโดยมองวา หากสหรฐฯสงสยวาใครจะทำามดมรายกบสหรฐฯ สหรฐฯสามารถทจะไปจดการไดกอนโดยไมตองรอ ตวอยางทเหนไดชดคอกรณทเกดขนในอฟกานสถานและอรก สหรฐฯสามารถประกาศหลกนยมบชไดเพราะมเอกอภมหาอำานาจอยเบองหลง (Unilateralism)

261

Doctrine จงเปนเครองมอแสวงหาผลประโยชนแหงชาต โดยเฉพาะดานความมนคงปลอดภย การเมอง และกระทบตอเศรษฐกจ

(อดตความสมพนธระหวางระหวางประเทศจะม 2 รปแบบคอ Bilateralism และ Multilateralism แตหลงจากทอดตสหภาพโซเวยตลมสลายในปค.ศ.1991 แลวแตกออกเปน 15 รฐเอกราช สหรฐอเมรกาจงกลายเปนอภมหาอำานาจเพยงหนงเดยว (Uni-Super Power) สหรฐฯไดสรางแบบแผนในการดำาเนนความสมพนธระหวางประเทศแบบท 3 ขนทเรยกวา Unilateralism หรอการกระทำาฝายเดยว)

2.เครองมอภ�ยนอก ประกอบดวย 1.องคการระหวางประเทศ ไดแก(1) สหประชาชาต เปนองคการขนาดใหญของโลก ม

สมาชกเกอบ 200 ประเทศ ใน UN จะม One Country One Vote ซงแสดงถงความเสมอภาค แตในทางปฏบต หนงเสยงนเกดขนในสมชชาแหงสหประชาชาต (Assembly) ซงเปนเรองเลกและไมสำาคญเทานน มสมาชกประมาณ 192 ประเทศ แตการรกษาสนตภาพและความมนคงแหงสหประชาชาต เชน การรบสมาชกใหม การใหสมาชกออก หรอการลงโทษสมาชกจะอยในคณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาต (Security Council) องคกรนจะมอำานาจสงสดในประเทศ มสมาชก 15 ประเทศ ในจำานวนนแบงออกเปน 2 กลมคอ กลม 10 ประเทศ และกลม 5 ประเทศ

กลม 10 ประเทศจะมาจากประเทศสมาชกตางๆ หมนเวยนเปลยนกนเขามาตามวาระ ไทยเราเคยเปน 1 ใน 10 เหมอนกน

262

แตกลม 5 ประเทศประกอบดวย สหรฐอเมรกา องกฤษ ฝรงเศส จน และรสเซย ทง 5 มหาอำานาจจะมอำานาจทแทจรง เพราะมอำานาจในการยบยง (Veto Power) หาก 1 ใน 5 ไมเหนดวย โอกาสทเรองนนจะผานมตจงไมม ในจำานวนน สหรฐฯจะมอำานาจสงสด เหนชดในการบกอรก แมสหประชาชาตไมไดตดสนใหไปรบ แตสหรฐฯกไมสนใจเพราะถอวาตนม Bush Doctrine จงเขาโจมตอรก ดวยเหตน UN จงกลายเปนเครองมอของประเทศมหาอำานาจ

(2) IMF, IBRD และ WTO (แฝดสามสยามสยอง) ทง 3 องคการนเปนความประสงคของประเทศตะวนตก โดยเฉพาะประเทศทชนะสงครามโลกครงทสอง จดตงขนเพอดแลเรองเศรษฐกจ เพราะสาเหตสำาคญของสงครามโลกครงทสองมาจากความบาดหมางทางเศรษฐกจ ในปค.ศ.1939 เศรษฐกจโลกตกตำา ประเทศตางๆ จงพยายามเอาตวรอดโดยการรกษาสภาพเศรษฐกจของตนเองใหมนคงทสดเทาทจะทำาได สงหนงทจะชวยไดอยางดคอการคาระหวางประเทศเพอหาเงนตราเขาประเทศ เพอใหการคาของตนเองมมากกวาประเทศอนจงลดคาเงนของตวเองใหถกลง ทำาใหสนคาออกมราคาถกลง เมอทกประเทศแขงกนลดอตราคาแลกเปลยนเงนตราจนถงจดเดมททกประเทศเทากน ดวยเหตน ประเทศมหาอำานาจจงมงแกไขประเดนดานเศรษฐกจ

1) IMF ทำาหนาทดแลอตราแลกเปลยน บญชตางๆ เชน ดลการคา ดลการชำาระเงน ประเทศทมปญหาดานบญชจงไปกเงน IMF

263

2) IBRD ทำาหนาทใหเงนกแกสมาชกของ IMF เทานน ผลของ IMF เหนไดชดในลาตนอเมรกาและประเทศไทย ประเทศกำาลงพฒนาตองกเงนมาสรางโครงสรางพนฐานเพอรองรบอตสาหกรรมตามคำาแนะนำาของ IMF ทใหเปลยนการผลตดานเกษตรกรรมมาเปนอตสาหกรรมเพอ

-ทดแทนสนคานำาเขา แตอตสาหกรรมทเกดขนในประเทศไทยกลบผลตสนคาฟมเฟอย ประเทศเจาของอตสาหกรรมจงโกยเงนของคนไทยออกไป

-เพอการสงออกและดงเงนตางประเทศเขามา ไทยเราจงมแผนพฒนาประเทศตามคำาแนะนำา ประเทศตะวนตกไมมแผนพฒนาประเทศเพราะเชอมนในกลไกการตลาดทเขมแขงของตนเอง โดยประณามประเทศทมแผนพฒนาวาเขาไปแทรกแซงธรกจเอกชน ทำาใหไมมความเปนเสร ทงน ประเทศตะวนตกกลบใหประเทศกำาลงพฒนามแผนพฒนาเพอจะไดกเงนจาก IBRD

ประเทศตะวนตกเลงประเทศเกดใหมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต เพราะการเมองยงไมเขมแขงและผนำาเปนเผดจการ ทำาใหสามารถกเงนไดงายขนโดยไมตองรอฟงมตจากคณะรฐมนตร ไทยเรากเงนของ IBRD ในสมยจอมพลสฤษด ธนะรชต ซงมาจากการปฏวต ทำาใหมอำานาจเบดเสรจอยในมอ ผลทตามมาคอ ประเทศไทยมหนเปนจำานวนมาก อตสาหกรรมทเกดขนกกลายเปนของบรรษทขามชาต การลงทนมหาศาลของไทยจงทำาเพอบรรษทขามชาตเทานน ตลอดเวลา 36 ปทผานมา ไทยเรามแผนพฒนาฯ 7 ฉบบทำาใหไดคำามา 3 คำาคอ เศรษฐกจดด สงคมมปญหา การพฒนาไมยงยน (เศรษฐกจดดคอ ตวเลขดานเศรษฐกจของไทยเราเตบโต แตคนจนมเยอะเหมอนเดม จน

264

กระจาย จนอยางถาวรและสบเนอง สงคมมปญหาคอ เกดปญหาครอบครว ยาเสพตด อาชญากรรม ปญหาคณธรรมและจรยธรรม สวนการพฒนาไมยงยนคอ เปนการทำาลายทรพยากรและสงแวดลอม)

ไทยเราเรมรสกตวในแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 จงใหคนเปนจดศนยกลาง การพฒนาตางๆ จะตองใหคนมความสขและมความเจรญ โดยอญเชญปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาเปนหลกสำาคญของแผน แตพอเรมประกาศใช ไทยเรากตองเปนหน IMF ทำาใหไมมโอกาสไดใชแผนฯ 8 แผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ไดดำาเนนตามแผนฯ 8 โดยเอาคนเปนจดมงหมายสำาคญของการพฒนา ปจจบนไทยเราอยในแผนฯ ฉบบท 10

3) WTO ทำาหนาทดแลกฎกตกาการคาระหวางประเทศ โดยมงไปทการคาเสร ประเทศสมาชกตองทำาทกสงทกอยางเพอใหการคาเสร แตการคาเสรเกดขนกบประเทศกำาลงพฒนาเทานน สวนประเทศทพฒนาแลวไมเคยมการคาเสรเลยเพราะตางกม Tariff and Non Tariff Barrier

(3) อนๆ เชน NAFTA, EU เปนองคการระดบภมภาคททำาใหการคาของประเทศเลกมปญหา

2.ระเบยบโลก เปนระเบยบทประเทศพฒนาแลวตงขน เชน New World Order ทสำาคญคอ การคาเสร สทธมนษยชน ประชาธปไตย ซงลวนสงเสรมเศรษฐกจ โดยเฉพาะการคาของประเทศทพฒนาแลว เพราะสวนหนงจะปรากฏใน Tariff and Non Tariff Barrier

3.NGO4.การกดกนการคาทงทเปน Tariff and Non Tariff

Barrier การกดกนทางการคาเกดขนอยางกวางขวางในปจจบน

265

เพราะประเทศทพฒนาแลวมกละเมดกฎระเบยบอยเสมอ สงครามเศรษฐกจจงเกดขนบอยระหวางประเทศทพฒนาแลว สวนประเทศเลกไมมปญญาทำาสงครามเศรษฐกจกบใครได ประเทศทพฒนาแลวจงตอตานและกดกนการคาไดสงสดกบประเทศเลกอยางไทย

สงครามเศรษฐกจทสำาคญทมตอเนอง เชน สงครามกลวยหอมเกดขนระหวางสหรฐอเมรกากบ EU สงครามเนอสตว และสงครามเหลกกลาระหวางสหรฐอเมรกา ญปน และ EU

(1) Tariff Barrier คอมาตรการทใชภาษ โดยการสรางกำาแพงภาษ เชน

-การอดหนน สนคาทมาจากประเทศเกษตรกรรมและมราคาถกมกถกนำาไปพจารณาวาเปนสนคาทไดรบการอดหนนหรอไม หากใชกจะขนภาษทำาใหสนคามราคาแพงขน

-การทมตลาด คอสนคาทมราคาถกมากจนสงสยวามเจตนามาทมตลาดสนคาชนดเดยวกน ทำาใหสนคาทผลตภายในแขงขนไมได เชน จนสงกงไปขายใหสหรฐอเมรกา เดมเคยเสยภาษไมกเปอรเซนต แตหลงจากสหรฐฯมองวาเปนการทมตลาดจงขนภาษไปอกหลายสบเปอรเซนต กงจากจนจงมราคาสงจนขายไมได

-ลทธการปกปอง เปนมาตรการในการปกปองคมครองสนคาทผลตภายในประเทศ หากเหนวาสนคาใดจะทำาใหสนคาทผลตในประเทศเสยหายกจะขนภาษ

(2) Non Tariff Barrier คอมาตรการทไมใชภาษ เปนมาตรการทโหดเหยมกวามาตรการทใชภาษ เพราะมาตรการทใชภาษยงสามารถนำาเขาไปไดแมมราคาแพง แตมาตรการทไมใชภาษจะไมยอมใหสนคาเขาประเทศเลย เชน

266

-คณภาพสนคา หากพบวาสนคาไมไดมาตรฐานกจะสงกลบทนท สนคาเกษตรถกอางมากในเรองของความชน สารตกคาง และเชอโรคระบาด

-โควตา คอการจำากดจำานวนสนคานำาเขา ประเทศกำาลงพฒนาจะเจอปญหานมาก เชน ไทยเคยสงสนคาสงทอไป EU ปละหลายแสนชน แต EU กกำาหนดโควตาใหเหลอหาหมนชน โรงงานของไทยจงลำาบากเพราะไดลงทนดานเครองจกรและวตถดบไปแลว (ชวงทเกดสนามในประเทศไทย สหรฐฯเสนอจะชวยเงนบรจาค รฐบาลไทยไมรบแตไดตอรอง 2 เรองคอ เทคโนโลยและเครองมอในการตดตงศนยเตอนภย และขอ GSP บางอยางคน)

-ประชาธปไตย ประเทศทไมเปนประชาธปไตยจะไมคาขายดวยและไมใหนำาสนคาเขา เชน พมาถกรงเกยจมากกรณทไมเปนประชาธปไตยและกรณของนางอองซาน ซจ

-สทธมนษยชน เชน การใชความรนแรง การใชแรงงานเดกและสตร

-ISO -สงแวดลอม เชน ไมซอกงของไทยเพราะเครองมอจบสตว

นำาไมมมาตรฐานสงแวดลอมจนทำาใหเตาทะเลตาย ประเทศททำาลายสงแวดลอมอยางสาหสคอประเทศอตสาหกรรม สหรฐอเมรกาจงเลยงในการลงนามในพธสารเกยวโตมาตลาด (พธสารเกยวโตเปนความรวมมอในการลดภาวะโลกรอนของประเทศตางๆ) เพราะบรรษทขามชาตไมยอมใหรฐบาลไปลงนาม โดยเฉพาะบรรษทนำามนและบรรษทอตสาหกรรมหนกททำาลายสงแวดลอมมากทสด สวนประเทศเกษตรกรรมทำาลายสงแวดลอม

267

มากทสดคอการเผาทงนา/ปา ผลกระทบทไดรบคอมลภาวะทางอากาศ (การเผาปาใกลถนนเปนอนตรายมาก เพราะทำาใหคนขบรถมองไมเหนถนนซงอาจทำาใหเกดอบตเหตได)

การกดกนทางการคาเหลานทำาใหเกษตรกรของประเทศยากจนเสยเปรยบเปนอยางมาก สงทรบไมไดคอการอดหนน ประเทศเลกไมมเงนอดหนนและถงมเงนกใหการอดหนนไมได บางประเทศจงตองแอบใหการอดหนนแทน เชน กองทนหมบานและชมชนเมองทตองใหความชวยเหลอทงเกษตรกรและคนในเมองไปพรอมกน หรอ 30 บาทรกษาทกโรคทตองชวยเหลอคนทกอาชพ ขณะทประเทศรำารวยใหการอดหนนอยางเปดเผย งบประมาณทใหการอดหนนแตละปมากกวางบประมาณของไทยทงป เกษตรกรของไทยจงเปนผทนาสงสารมากทสด เพราะตองเสยเปรยบใหทงภายในและภายนอกประเทศ เชน หมมราคาแพง แตเกษตรกรทเลยงหมกลบไมไดเงนทสงขนนนเลย

**ขอมลเพมเตม**มาตรฐานการครองชพของประเทศทพฒนาแลวและ

ประเทศทยากจนแตกตางกน เพราะเศรษฐกจของทงสองประเทศแตกตางกน สวสดภาพของคนในสองประเทศจงมชองวางหางกนมาก เชน การศกษา การรกษาพยาบาล ประเทศเยอรมนจะใหการศกษาแกคนเยอรมนฟรตงแตอนบาลไปจนถงปรญญาเอก สวนไทยเราเปนประเทศยากจน ไมสามารถใหทนเรยนฟรถงปรญญาไดจงตองใหทนกยมเพอการศกษาแทน

รฐสวสดการของประเทศในกลมสแกนดเนเวยและยโรปจะดแลประชาชนในเรองทสำาคญ เพอสนบสนนใหทกคนมความเทา

268

เทยมกนและเปนการสรางโอกาสใหประชากรอยางเทาเทยม สวนประชากรในประเทศยากจนจะไมไดรบความเทาเทยมกนตงแตเกด คนรวยจะสอนใหลกใชคอมพวเตอรตงแตอยในทองหรอสงลกไปเรยนอนเตอร สวนคนจนตองแบกหามทงทตงทองอย

คนไทยไมคอยรจกรฐสวสดการแตรจกนโยบายประชานยม อาจารยมองวานโยบายประชานยมเปนจดเรมตนของรฐสวสดการ แตหลายคนกลบมองวาเปนสงชวรายเพราะเหตผลทางการเมอง เชน กองทนหมบานทำาใหคนเปนหนมากขน หรอ 30 บาทรกษาทกโรคกมองวาเปน 30 บาทตายทกโรค การลดรอนนจะเปนการตดโอกาสของการเกดรฐสวสดการ คนไทยกวา 80% ทยากจน การมรฐสวสดการจงเกดขนไดยาก

**************คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 22 มน�คม พ.ศ.

2551 ชวงบ�ย

WTO เปนเครองมอทางการคาทสำาคญของประเทศทพฒนาแลว โดยจดระเบยบใหประเทศตางๆ โดยเฉพาะประเทศกำาลงพฒนาเพอใหทำาคาขายอยางเสรและใชกฎกตกาของการคาเสร ในสภาพความเปนจรง การคาเสรเออประโยชนตอประเทศทพฒนาแลวมากกวา

การคาเสร คอการคาทไมมมาตรการกดกนทางการคา เชน ยกเลกกฎระเบยบททำาใหการคาไมสะดวก การกดกนการคาทำาขนเพอปองกนสนคาทผลตในประเทศ ประเทศเลกจะมรายไดหลก

269

จากการเกบภาษ แตเมอมการคาเสร ประเทศเลกจงตองทำาลายสงกดขวางออกไปทงหมด ประเทศใหญทมมอใหญและยาวอยแลวจงเออมเขามาสะดวกขน แตประเทศเลกทมมอสนอยแลวกลบตองเจอการกดกนอนเปนขวากหนามขวางกน ทำาใหตองคาขายลำาบากขน

สนคาทสงออกมากเปนอนดบหนงของไทยคอคอมพวเตอรและชนสวนของคอมพวเตอร เจาของโรงงานคอมพวเตอรสวนใหญเปนบรรษทขามชาต บรรษทขามชาตจงหอบเงนของไทยออกนอกประเทศเปนจำานวนมาก

**เขาสเนอหาการบรรยาย**2.เครองมอภ�ยนอก (ตอ) 5.FTA เปนเครองมอสำารองทประเทศพฒนาแลวนำาเอามา

ใชในระหวางท WTO ไมสามารถทำางานได เพราะกตกาทตงไวไมสามารถนำามาผกมดประเทศเลกไดตงแตการประชมรอบโดฮาเปนตนมา ประเทศใหญรอไมไดจงหนมาเปด FTA เปนการเจาะจงแทน เนองจากการทำาการคาเปนแบบ Win Win Situation ประเทศเลกจงไมสามารถปฏเสธไดเมอประเทศใหญชวนทำา FTA ดวย เพราะเศรษฐกจของประเทศเลกไมแขงแกรงพอ เชน ไทยจำาเปนตองทำา FTA กบสหรฐฯเพราะยงไมสามารถหาตลาดสำารองของสนคาอญมณได

6.กลมเศรษฐกจ เชน NAFTA, OECD, APEC, ASEM, EU, G8 (G7+1) กลมเศรษฐกจเหลานเปนกลมรวมพลงของประเทศทพฒนาแลว ทำาใหสามารถกำาหนดราคาสนคาได เชน รวมตวกนขนราคาผงซกฟอก ผซอจงไมสามารถตอรองราคาได แตก

270

ตางจากสนคาเกษตรทผซอเปนคนกำาหนดราคา เกษตรกรจงจำาใจตองขายเพราะหากปลอยไวนาน สนคากจะมราคาถกลง สวนสนคาอตสาหกรรม ยงนานวนยงมราคาแพงขน เชน ปย ยาฆาแมลง

ผลประโยชนของช�ตไทย (ทมา: สภาความมนคงแหงชาต)

1.การดำารงอยของรฐอยางมเอกราชอธปไตยและบรณภาพแหงดนแดน

ผลประโยชนขอนถอเปนผลประโยชนทางการเมอง ทกรฐตองการรกษาเอกราชและอธปไตยของตนเองเอาไวตามคำาบอกเลาของชอง โบแดงทบอกวา อธปไตยเปนอำานาจสงสดแหงรฐทรฐจะตองหวงแหน ทงนอธปไตยมหลายดาน เชน อธปไตยทางการเมอง ดานความมนคง ดานเศรษฐกจ ดานเขตแดนหรอบรณภาพแหงดนแดน ปจจบน อธปไตยไมไดเปนไปตามทชอง โบแดงบอก เพราะอธปไตยของประเทศเลกจะเหลอนอยเตมท เชน

-อธปไตยดานความมนคง ไทยเราไมสามารถแกปญหาปกษใตไดดวยตนเอง เพราะตองไปหาประเทศเพอนบานและ OIC รฐบาลชดทผานมาตองอธบายให OIC ฟงเรองการดแลชาวมสลมในประเทศ OIC พอใจมากและอยากใหรฐบาลไทยดแลชาวมสลมตลอดไป

-อธปไตยดานเศรษฐกจ ไทยเรามอธปไตยดานเศรษฐกจนอยมาก เชน เศรษฐกจของสหรฐอเมรกามผลกระทบตอเศรษฐกจของไทยทงสน หรอถกโจมตเงนบาทจนตองเปนหน IMF

271

2.ความสขสมบรณของประชาชน อาจารยเหนดวยกบผลประโยชนขอน เพราะความสข

สมบรณของประชาชนจะตองมากอน3.ความเจรญกาวหนาโดยสวนรวมของชาต ทงทาง

เศรษฐกจและสงคม4.การมสถาบนปกครองทเออประโยชนแกประชาชน5.ความมเกยรตและศกดศรในประชาคมระหวางประเทศผลประโยชนเหลานมกนำาไปใชกำาหนดนโยบายตางประเทศ

เพราะถอเปนผลประโยชนแหงชาต แตผลประโยชนบางอยางกลาสมยไปแลวจงจำาเปนตองปรบใหทนสมยขน

วตถประสงคหรอเป�หม�ยก�รดำ�เนนนโยบ�ยต�งประเทศ

1.เพอการธำารงไวซงบรณภาพแหงดนแดน2.เพอความอยรอดปลอดภยของชาต3.เพอรกษาผลประโยชนของชาตโดยเฉพาะทางดาน

เศรษฐกจ4.เพอการขยายอำานาจในดานตางๆ ตามตองการ เชน

เศรษฐกจ ทหาร สงคม ฯลฯ5.เพอเกยรตภมของชาตวตถประสงคหรอเปาหมายในทนจะทำาเพอผลประโยชนแหง

ชาตทงสน การกำาหนดนโยบายและการสรางนโยบายจำาเปนตองปรบเปลยนไปตามสถานการณในขณะนน เพราะคณสมบตของการตางประเทศคอเปลยนแปลงเสมอ (Dynamic) วตถประสงคและเปาหมายจงตองเปลยนแปลงไปดวย

272

ปจจยทมอทธพลตอก�รกำ�หนด (และก�รดำ�เนน) นโยบ�ยต�งประเทศ

ตำาราสวนใหญเขยนคำาวา ปจจยทมอทธพลตอการสรางหรอกำาหนดนโยบายตางประเทศ แตอาจารยพบวา ปจจยตางๆ เหลานยงมอทธพลตอการดำาเนนนโยบายตางประเทศดวย ปจจยดงกลาวสามารถแบงออกเปน 2 กลม ไดแก

1.ปจจยภ�ยใน (Internal Factors/ Internal Environment) ประกอบดวย

1.สภาวะการเมองภายใน รวมถงความมนคงและความปลอดภยดวย ในประเทศกำาลงพฒนา สภาวะการเมองภายในจะไมมนคง ไมสามารถสรางความมนใจและความปลอดภยใหประชาชนได เชน สมยรฐบาลทกษณกำาลงดำาเนนนโยบายตางประเทศอย พอเกดรฐประหารกไดสรางนโยบายตางประเทศขนมาใหม และหลงการเลอกตงกไดสรางนโยบายตางประเทศขนมาอก ถอเปนการเปลยนแปลงนโยบายตามสภาวะการเมองภายใน ผกำาหนดนโยบายตางประเทศจะตองคำานงถงความมนคงของประเทศเปนหลก

2.สภาวะทางเศรษฐกจ นโยบายทถกกำาหนดขนมาจะตองชวยแกปญหาเศรษฐกจได สภาวะเศรษฐกจจะขนอยกบปจจยภายนอกเปนสวนใหญ เศรษฐกจภายในจงผนผวนไปตามเศรษฐกจโลก เชน นำามนแพง สนคาตางๆ จงแพงตามไปดวย การวางนโยบายตางประเทศจงตองคำานงวาจะวางนโยบายอยางไรภายใตภาวะเศรษฐกจทผนผวนน

3.สภาพทางภมศาสตร มความหมายกวางมากเพราะรวมถงสภาพดนฟาอากาศและความเปลยนแปลงตางๆ เขตแดน

273

สภาพของประเทศเพอนบาน สภาพภมศาสตรเปนตวททำาใหนโยบายตางประเทศเขวได โดยเฉพาะการเกดภยพบตตางๆ

4.ทรพยากรธรรมชาต เปนตวกำาหนดความมงคงทางเศรษฐกจ

5.ศกยภาพทางทหาร เชน อาวธยทโธปกรณ6.สภาพทางสงคม7.กลมพลงมวลชน คอกลมตางๆ ทรวมตวกนอยในประ

เทศนนๆ 8.ปจจยอนๆ เชน อดมการณ ความเชอ คานยม ทศนคต

การชนำา และสภาวะผนำา โดยเฉพาะของบคคลทเกยวกบการสรางและดำาเนนนโยบายตางประเทศ อาจารยเบญจมาสจะบรรยายเรองผมอทธพลในการกำาหนดนโยบาย ซงกลมบคคลเหลานนจะมปจจยเหลานมาเกยวของ โดยเฉพาะภาวะผนำา

2.ปจจยภ�ยนอก (External Factors/ External Environment) มลกษณะคลายเครองมอในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาต แตเนนคนละดาน ประกอบดวย

1.อทธพลของมหาอำานาจ ประเทศทมอทธพลตอการกำาหนดและดำาเนนโยบายของประเทศอนทงทเปนประเทศพฒนาดวยกนและประเทศกำาลงพฒนาคอ สหรฐอเมรกา จน ญปน กลม EU และรสเซย เพราะผลประโยชนของประเทศมหาอำานาจเหลานมอยางกวางขวาง ผกำาหนดนโยบายตางประเทศจงตองคำานงถงประเทศเหลานดวย

2.องคการระหวางประเทศ ทสำาคญเชน UN, IMF, IBRD, WTO, WHO

274

3.ความกาวหนาทางเทคโนโลย โดยเฉพาะ IT หรอ Globalization ทมพฒนาการหลายยค คลนลกแรกคอการปฏวตเกษตรกรรม กวาจะเกดยคแรกนตองใชเวลานานเปนหมนป คลนลกทสองคอการปฏวตอตสาหกรรม (Industrialization) ใชเวลาหางจากยคปฏวตเกษตรกรรมประมาณ 200 ป คลนลกทสามคอ IT (Information Technology) ใชเวลาหางจากยคปฏวตอตสาหกรรมประมาณ 50 ป และคลนลกทสทกำาลงเกดขนและใชเวลาสนมากคอ ไบโอเทคโนโลย (Bio Technology) เชน นาโนเทคโนโลย GMO ในอนาคตจะม Globalization ลกท 5-6 ตามาเรอยๆ และแตละยคกจะใชเวลาสนลงเรอยๆ เชนกน เพราะความกาวหนาทางเทคโนโลยจะเกดขนอยางตอเนอง ทำาใหเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ประเทศทจะกำาหนดและดำาเนนนโยบายตางประเทศจงตองดเทคโนโลยเปนปจจยสำาคญ ทงนตองขนอยกบวสยทศนของผนำาและผทมสวนในการกำาหนดและดำาเนนนโยบายตางประเทศดวย

4.สภาพแวดลอม/ เหตการณระหวางประเทศทเกดขนในชวงนนๆ เนองจากสภาพแวดลอมและเหตการณระหวางประเทศเปนพลวต ผกำาหนดและดำาเนนนโยบายจงตองตดตามความเปลยนแปลงอยางใกลชด โดยเฉพาะชวงการดำาเนนนโยบายตางประเทศทตองใชเวลานานกวา เหตการณทเปลยนแปลงจงตองมมาก ผปฏบตนโยบายจงตองมหตากวางไกล สมมตวาเกดสถานการณรนแรงระหวางสหรฐฯกบอกประเทศหนงในวนท 20 มนาคม แตรฐมนตรตางประเทศของไทยกลบไปเยอนประเทศทขดแยงกบสหรฐฯ โดยไมไดคำานงวาสหรฐฯจะคดอยางไร และผล

275

ประโยชนแหงชาตจะลดลงอยางไร (ผลประโยชนแหงชาตเปนเรองทไมถกตองเสมอไป เชน รฐบาลของประเทศหนงตดสนใจซอกจการนำามนจากบรรษทขามชาต บรรษทขามชาตของสหรฐฯจงเขาไปพดกบรฐบาลอเมรกน สหรฐฯจงมาเปลยนรฐบาลของประเทศนนทนท เชน ประเทศชล ทงๆ ทการซอเปนสงทถกตอง (ไมไดยด) แตเพอผลประโยชนแหงชาตแลว สหรฐฯยอมทำาไดทกอยาง)

5.ระเบยบโลก (World Order) เปนกฎระเบยบทออกมาจากองคการระหวางประเทศหรอประเทศมหาอำานาจ ผกำาหนดและดำาเนนนโยบายตางประเทศจะตองดความเปลยนแปลงดานนดวย

6.บรรษทขามชาต ไดแก -บรรษททน คอทนทเกงกำาไร เชน หน อตราแลกเปลยน

สนคาสงมอบลวงหนา-บรรษทลงทน คอบรรษททประกอบธรกจผลตสนคาและ

บรการ7.ขบวนการกอการรายขามชาต8.เพอนบาน คอประเทศทมดนแดนตดตอกบเรา ผกำาหนด

และดำาเนนนโยบายตางประเทศจะตองรวาเพอนบานจะเปนมตรหรอศตรกบเรา

9.ความเปนภมภาค (Regionalism) เปนการรวมตวกนทางเศรษฐกจในระดบภมภาค (Economic Integration) เชน EU, NAFTA

10.ปญหาความมนคงใหมหรอความมนคงทไมใชความมนคงเดม (Non Traditional Security) เปนสภาพทเปลยนแปลงมาจากความมนคงเดม (Traditional Security)

276

ความมนคงเดม เชน ความมนคงทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม สวนความมนคงใหม เชน

-ความมนคงทางเศรษฐกจ ไทยเราแทบไมมความมนคงทางเศรษฐกจเลย เชน ถกจอรจ โซรอส โจมตคาเงนบาทจนทำาใหเศรษฐกจพง หรอเวยดนามพฒนาประเทศ โรงงานไทยจงปดไปหลายแหง

-ความมนคงดานสงแวดลอม-อาชญากรรมขามชาต-ยาเสพตด-การยายถนฐานของมนษย เชน แรงงานตางดาว การ

อพยพลภยสงคราม ปจจบนไทยเรามปญหาแรงงานตางดาวมาก เพราะไทยละเลยการดแลควบคมแรงงานตางดาวทงทถกกฎหมายและผดกฎหมาย ประกอบกบการมเงนเถอนจำานวนมาก จงจะเปนปญหาในอนาคตเพราะคนเถอนและเงนเถอนอาจจะไมหวงดกบไทยเรากได สมยอยธยา ขาศกแคคนเดยวกทำาใหเมองแตกได แตปจจบนคนเถอนเตมเมองไปหมด จงเปนเรองทอนตรายมาก

-การกอการรายอาจารยเบญจมาสจะมาบรรยายเกยวกบการสรางนโยบาย

ตางประเทศ เชน ตวแบบในการสรางนโยบาย สงทนกศกษาจะตองใสเขาไปคอ ปจจยทกำาหนดและดำาเนนนโยบายตางประเทศดงกลาว

ทกประเทศจะมเครองมอภายในเหมอนกนแตไมเทากน สวนเครองมอภายนอก ประเทศสวนใหญไมม ประเทศเลกอยางไทยจงกำาหนดและดำาเนนนโยบายตางประเทศไดอยางยากลำาบาก

277

(ชวงทายม Quiz แตไมเหนคำาถามนะคะ)

*******************คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 28 มน�คม พ.ศ.

2551

หวใจสำาคญของวชานคอ ความยากลำาบากของประเทศกำาลงพฒนาอยางไทยเราในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาต ดงมสาเหตตอไปน

1.ผลประโยชนมขอกำ�จดในตวของมนเอง เชน ผลประโยชนมกวางขวางจนบางครงไปกระทบกบผลประโยชนของคนอน

ผลประโยชนมจำากด ปจจบนเศรษฐกจของญปนกำาลงเฝารอการชะลอตว สวนเศรษฐกจของสหรฐฯอยในขนถดถอย จะเหนวา แมประเทศทมความมนคงทางเศรษฐกจอยางสหรฐฯและญปนยงมปญหา แลวประเทศเลกอยางเราจะรอดไปไดอยางไร

สภาพแวดลอมทำาใหเราไมมความมนคงปลอดภย ดานการเมอง ชอง โบแดง เคยบอกวาอำานาจอธปไตยเปนอำานาจอนยงใหญของรฐ แตความจรงคอ แมแตความสงบภายในประเทศกยงไมสามารถทำาอะไรได เชน ปกษใตของไทย หากจะทำาอะไรกตองคำานงถงประเทศเพอนบานและองคกร OIC สวนความมนคงทางเศรษฐกจ เชน จอรจ โซรอส มาตคาเงนบาทไทยกระจย ไทยเรามกจะเจอปญหาดานตลาดหนและตลาดทนเสมอ ทงนเปนเพราะ

278

อทธพลของภายนอก ไทยเราจงไมมอำานาจอธปไตยทจะมาดแลผลประโยชนของชาตไดอยางเตมท

อำานาจอธปไตย (Sovereignty) ของประเทศเลกแทบจะไมมอทธพลเหลออย ขณะทประเทศใหญยงคงมอยและไดขามเขตแดนออกไป เชน สหรฐฯ ความมนคงปลอดภยของอเมรกนชนไมไดอยแคในอเมรกาเทานน แตจะอยทวโลก เชน อฟกานสถาน อรก เอเชย และแอฟรกา ประกอบกบประเทศใหญม Doctrine ตางๆ ทประเทศเลกไมสามารถมได

ปญหาทงหมดอยทขดความสามารถ ประเทศเลกอยางไทยเรามขดความสามารถดอยกวาประเทศใหญมาก ซงขดความสามารถจะเปนเครองมอในการรกษาและแสวงหาผลประโยชนแหงชาต

2.เครองมอในก�รรกษ�และแสวงห�ผลประโยชนแหงช�ต เปนตวเดยวกนกบขดความสามารถ ประกอบดวย

(1) เครองมอภายใน เชน การเมอง การทหาร การทต จตวทยาและโฆษณาชวนเชอ ทกประเทศมเหมอนกนแตไมเทากน

(2) เครองมอภายนอก มเฉพาะประเทศใหญเทานน เชน องคการระหวางประเทศ ประเทศทพฒนาแลวจะมขดความสามารถสงจงจดตงองคการระหวางประเทศใหเปนองคการของตนเอง เชน แฝดสามสยามสยอง ผกอตงคอประเทศพนธมตร ตามธรรมชาต ผทเขยนกฎหมาย กฎระเบยบ และสรางองคกรใดขนมายอมคำานงถงผลประโยชนของตนและกลมของตนเปนสำาคญ เหมอนการเลนฟตบอล ทกประเทศจะตองเลนตามกตกาของฝรงซงเปนผกำาหนด ทงๆ ทสรระของคนแตละประเทศแตกตางกน เชน โกลด ฝรงกระโดดนดเดยวกจะถงคาน แตคนไทย

279

ตวเลกจงกระโดดไมถง หรอการวงรอยเมตร ฝรงตวใหญจงกาวขาไดยาวกวา สวนคนไทยตวเลกจงกาวขาไดสน ถงจะวงเรวขนาดไหนกสเขาไมได

IMF, IBRD, WTO เปนกฎกตกาของประเทศพนธมตร ไทยเราไปอยในเกมของเขากตองปฏบตตามกตกาของเขา เชน WTO บอกวาการคาตองเสร ไทยเราจงทำาทกอยางใหเสร แตประเทศทพฒนาแลวกลบไมเสร ไทยเราจงสเขาไมได

ประเทศยากจนและประเทศกำาลงพฒนาจะมเครองมอนอยมากเมอเทยบกบประเทศทพฒนาแลว จงยากลำาบากในการรกษาและแสวงหาผลประโยชน

3.ขดคว�มส�ม�รถ (Capability) ประเทศกำาลงพฒนามขดความสามารถทตำากวาประเทศทพฒนาแลว ขดความสามารถแบงออกเปนรปธรรมและนามธรรม ดงน

1.รปธรรม เชน (1) ภมประเทศ/สภาพภมศาสตร ประกอบดวย ขนาด รป

ราง ทตง และภมอากาศ เวยดนามเปนประเทศทมมรสม อาจารยเหนวา หากเวยดนามไมมมรสมมาเปนอปสรรคของการพฒนา ไทยกอาจจะไมสามารถตามเวยดนามทนกได ประเทศไทยเจอปญหามากทสดคอฝนตกแลวนำาทวมและถนนขาดบอย สาเหตเพราะผทรบผดชอบไมไดศกษาสภาพภมศาสตร เชน ทางนำาไหล หากเหนวาเปนทางนำาไหลกควรทำาสะพานหรอทอลอดใตถนน การซอมถนนบอยจะมผลตอขดความสามารถของประเทศดวย

ภมประเทศมความสำาคญตอขดความสามารถมาก ประเทศทเจอภยพบตบอยกจะไมมเงนไปพฒนาประเทศ เชน ประเทศศร

280

ลงกาและบงคลาเทศเจอคลนสนามครงเดยวตองสญเสยประชากรไปเปนแสนๆ คน

(2) ประชากร จำานวนประชากรไมใชเรองใหญเทาพลงของประชากร (Manpower) คอคนทซอสตย ขยนหมนเพยร และกลาหาญ ประชากรมความสำาคญทสด ปจจบนจงเรยน Human Resource มากขน

(3) ทรพยากรธรรมชาต ประเทศทมทรพยากรทมคาและหายากจะไดเปรยบมาก เชน นำามน กาซธรรมชาต ทอง แตหากประชากรไมด ตอใหมทรพยากรมหาศาลกไมมประโยชน เพราะคนจะเอาผลประโยชนเขาตว โดยทประเทศชาตไมไดรบผลพวงจากการทมทรพยากรเลย อดต ไทยมความอดมสมบรณทงนำา ดน และอากาศ แตปจจบนคนไทยทำาลายไปจนเกอบหมด

(4) พลงทหารและแสนยานภาพของอาวธยทโธปกรณ ปจจบน อาวธของสหรฐฯมแสนยานภาพมากและนบวนกจะทวมากขน เชน อาวธทใชพกดความรอน ไมวาศตรอยทไหนกจะจบไดทงหมด

(5) ผลตผล ไมวาจะเปนสนคาเกษตรกรรมหรออตสาหกรรมลวนมผลดทงสน ไทยเปนประเทศเกษตรกรรมจงตองคดวา ทำาอยางไรจงจะใหสนคาเกษตรของเราเปนทตองการ

2.น�มธรรม เชน(1) ระบบเศรษฐกจ ระบบการเมอง และโครงสรางทาง

สงคม ทงสามสวนมความสมพนธกนและแยกจากกนไมออก(2) โครงสรางหรอระบบการศกษา กระทรวงศกษาฯของ

ไทยตงมารอยกวาป ยงแกไขปรบปรงกยงถกพนธนาการดวยตวของมนเอง รนปรนพอจะเรยนเพอใหเปนคนดและเกงดวยตวเอง

281

คนทจบประถมจะมความรดานภาษาไทยแนนมากและสามารถใชภาษาองกฤษได แตปจจบน คนทจบปรญญาบางคนเขยนภาษาไทยไมถก แตการศกษาปจจบนสอนการแขงขนเปนอนดบแรก คนจงแขงขนกนตงแตเขาอนบาล พอแมไมไดสอนใหลกรแพรชนะ มผดหวงและสมหวง เดกทเลนเกมแพบางคนจงฆาตวตาย เดกสอบไดท 2 ถงกบกระโดดตกตาย สงคมไมไดสอนใหคนเปนคนด คนจงทำาทกอยางเพอเงน แลวสงคมกกลายเปนเครองจกร

(3) ความกาวหนาทางเทคโนโลย ไทยเราไมจำาเปนตองมเทคโนโลยชนสง สงทอาจารยสนบสนนคอภมปญญาชาวบาน ไทยเราควรสรางและสงเสรมภมปญญาของตนเอง เพราะตะวนตกกำาลงวงหาตะวนออก ขณะทตะวนออกกวงหาตะวนตก คนตะวนตกพบสจธรรมวาวถตะวนออกเปนวถทถกตองทสด ปจจบนฝรงจงเขาหาธรรมชาต เชน ใชสบสมนไพร แตคนไทยกลบทานจงคฟด จรงๆ แลวจงคฟดเปนอาหารสำาหรบคนจนทไมมเงนไปทานอาหารตามภตตาคาร

(4) จรยธรรมแหงชาต คอคณงามความด (5) สถานการณทางภมศาสตร เชน สภาพแวดลอม

พนธมตร ฝายตรงขาม ประเทศเราเปนผนำาหรอผตามขดความสามารถบางอยางสรางไมไดแตสามารถดแลรกษา

ได เชน ทรพยากรธรรมชาตหรอสภาพแวดลอมตางๆ และขดความสามารถบางอยางสรางได เชน พลงประชากร โครงสรางของสงคม ประเพณบางอยางของไทยฟมเฟอยโดยไมจำาเปน เชน จดงานแตงงานใหญโตและตองตดเคกเหมอนฝรง

นกศกษาจะตองประเมนวา การสรางนโยบายของไทยมอะไรบาง ขาดอะไรบาง ทำาไมนโยบายตางประเทศหรอการดำาเนน

282

นโยบายตางประเทศของไทยจงสประเทศอนไมได และหาทางออกวาประเทศอยางเราจะสรางและดำาเนนนโยบายตางประเทศอยางไร

4.สภ�พแวดลอมระหว�งประเทศ เรองความเปลยนแปลงของ 4 กระแสดงทไดศกษามาแลวในวชา PS 703

การศกษาในปจจบนจะพดถงตงแตชวงหลงสงครามโลกครงทสอง ชวงสงครามเยน และชวงหลงสงครามเยน เหตการณระหวางประเทศทเกดขนตงแตหลงสงครามโลกครงทสองมาจนถงปจจบนจะเรยกวา เหตการณรวมสมย เพราะมเหตการณทเกยวพนกนมาจนถงปจจบน เชน หลงสงครามโลกครงทสองไดมการจดตงองคการระหวางประเทศขนมา 3 องคการ มบทบาทในการเออประโยชนใหกบบรรษทขามชาตของประเทศมหาอำานาจ

การเปลยนแปลงทเกดขนในยครวมสมย ไดแก(1) การเมองโลก หลงจากทอดตสหภาพโซเวยตลมสลาย

ยโรปตะวนออกและสหภาพโซเวยตตางกยกเลกการปกครองแบบคอมมวนสต ยงมบางประเทศทเปนคอมมวนสตอย เชน จน เวยดนาม ลาว

(2) การสนสดสงครามเยนระหวางมหาอำานาจตางอดมการณคอ อดมการณประชาธปไตยและคอมมวนสต

(3) การลดบทบาทของอดมการณทางการเมอง ไมมประเทศใดทะเลาะกนเรองอดมการณทางการเมองอกตอไป แตจะพดถงชาตนยม ทองถนนยม ชาตพนธ

(4) การเปลยนโครงสรางอำานาจของโลก คอเปลยนระบบโลกจากสองขวอำานาจ (Bipolar System) มาเปนหลายขวอำานาจ (Multi-polar System) ซงจรงๆ เปนระบบหลายขวท

283

อยภายใตขวเดยวคอ สหรฐอเมรกา เราจงเรยกระบบนวา Uni-polar System และดวยระบบนเองทำาใหความสมพนธเดมทมหลายฝายกลายมาเปนความสมพนธใหมทเรยกวา การกระทำาฝายเดยว (Unilateralism) บวกกบ Bush Doctrine อเมรกาจงทำาไปรบทอฟกานสถานและอรกโดยทไมฟงเสยงจากประเทศใด

(5) ความขดแยงทางการเมองเปลยนมาเปนความขดแยงทางเศรษฐกจ การดำาเนนนโยบายตางประเทศ การเนนผลประโยชนแหงชาต ลวนมงตรงไปทเศรษฐกจเปนหลกสำาคญ และเศรษฐกจเปนตวแปรททำาใหเกดสถานการณตางๆ ทมผลกระทบตอประเทศตางๆ ในโลก สงทเรานาจะสนใจมากทสดคอ การกดกนการคา เชน มาตรฐานสนคา การไมรกษาสงแวดลอม

กระแสก�รเปลยนแปลง ม 4 กระแส ไดแก1. กระแสการเปลยนแปลงกระแสการเมองและความมนคง ปญหาการเมองไดลดความตงเครยดลง ปญหาความมนคง

ในชวงสงครามเยนคอความมนคงทางทหารและแสนยานภาพ เชน สถานการณภาคใตบนทอนความมนคงของประเทศไทย แตปจจบน ความมนคงเดมลดความสำาคญไปกลายเปนความมนคงใหม เชน

1.ความมนคงทางเศรษฐกจ 2.ความมนคงของมนษย 3.ความมนคงของทรพยากรธรรมชาต 4.ความมนคงทางสงแวดลอม 5.การกอการราย

284

6.โรคระบาดตางๆ เชน เอดส ซาร ไขหวดนก ปญหาเหลานลวนมผลกบประเทศยากจนอยางเรา เชน ไขหวดนก ไทยเราตองฆาไกและเปดทงเลา และตางชาตกไมกลาซอไกจากเรา สรางความเสยหายใหไทยเราเปนอยางมาก

7.ยาเสพตด ถอเปนปญหาระดบโลกและระดบประเทศ เพราะทำาใหประเทศชาตเสยหายยบเยน สงสำาคญคอเยาวชนทจะเปน Manpower ตองตดยางอมแงมและทำาลายชาต เชน ลกทตดยาฆาพอแม

2. กระแสการเปลยนแปลงเศรษฐกจของโลก หลงจากทอดตสหภาพโซเวยตลมสลาย โลกกมการจด

ระเบยบการคาใหมคอ 1.ทกอยางตองเสรทงการคาและการเงน ประเทศเลกจง

ไมมเกราะกำาบงปองกนตนเอง ไมมกฎระเบยบในการปองกนเศรษฐกจของตนเองเพราะตองยกเลกกฎระเบยบททำาใหการคาชะงกงน การทำาใหเสรลวนทำาใหประเทศทพฒนาแลวสะดวกขนคอ การคาไมมขวากหนาม การเงนคลอง การลงทนสบายมาก แตประเทศทพฒนาแลวไมเคยทำาการคาเสรเลย

(สญญาณขดของ)2.ประเทศพฒนาแลวทไมมทรพยากรจะออกไปจบจอง

ทรพยากรจากประเทศตางๆ ในยคอาณานคม ประเทศทพฒนาแลวจะไดทงทรพยากร แรงงานราคาถก และเอาเมองขนเปนตลาด พอหมดยคอาณานคม ประเทศทพฒนาแลวกใชคำาวาเสรแทน เพอใหตนไดทกอยางเหมอนเดม ขณะเดยวกนกจะเอารดเอาเปรยบประเทศเลก โดยเฉพาะทรพยสนทางปญญา อาจารย

285

ถอวาเปนการเอาเปรยบและปลนสะดมกนซงๆ หนา แตกลบถกตองตามกตกามารยาททประเทศพฒนาแลวตงเอาไว ทงน ไมมประเทศใดสามารถคดคนภมปญญาไดเองลำาพง เพราะภมปญญาทเกดขนลวนเปนสวนผสมผสานของโลก ทสำาคญ ประเทศทพฒนาแลวยงเอาพชพนธของประเทศตางๆ ไปจดสทธบตรเปนของตนเอง

3.ประเทศพฒนาแลวไดเปรยบอยางยงดานเทคโนโลย เทคโนโลยในปจจบนคอ Globalization IT และ Biotechnology ทสำาคญคอ GMO ซงตอไปจะเปนการผกขาด

4.ลทธปกปองทางการคา (Protectionism) ถอเปนอปสรรคทางการคา โดยเฉพาะการตงกำาแพงภาษ (Tariff Barrier) เพอปองกนสนคาทผลตในประเทศทไมสามารถแขงขนได

5.การรวมกลมทางเศรษฐกจ มหลายระดบ เชน ความรวมมอสองฝาย (FTA) ความรวมมอหลายฝาย เชน เหลยมเศรษฐกจตางๆ หรอองคการระหวางประเทศในระดบภมภาค เชน ASEAN, EU, NAFTA สงทเกดขนและมพฒนาการทชดเจนคอการรวมตวทางเศรษฐกจในระดบภมภาค (Regional Economic Integration) จนในทสดกลายมาเปนภมภาคนยม (Regionalism)

ภมภาคนยมจะเปนทางออกหนงของการดำาเนนนโยบายตางประเทศ เพราะในทสดแลวไมมอะไรดไปกวาการรวมตวแบบภมภาคนยม เพราะจะทำาใหความเสยเปรยบลดลง เชน สหรฐอเมรกาสในนามของ NAFTA ขณะทองกฤษ ฝรงเศส

286

เยอรมน สในนามของ EU ประเทศเลกอยางไทยอยอยางลำาพงกจะรอดยาก

6.ความไรระเบยบ เปนการยกเลกมาตรฐาน การทเราปลอยใหการเงนลอยตวทงหมดจะเปนชองทางใหมการเกงกำาไร โดยเฉพาะเกงกำาไรอตราแลกเปลยนทไทยเคยเจอแลวในปพ.ศ.2540 ไทย อนโดนเซย ฟลปปนส เกาหลใต ตองเขา IMF และเปดเสรการคาและการลงทนเรวกวาขอกำาหนดของ WTO เพราะถกมาตรการของ IMF บงคบ

3. กระแสการเปลยนแปลงเทคโนโลย เทคโนโลยไดมพฒนาการตามลำาดบ ดงน1.การเปลยนแปลงเทคโนโลยคอมพวเตอร2.พฒนาการของเทคโนโลยโทรคมนาคม

(Telecommunication Technology) 3.พฒนาการของเทคโนโลยสารสนเทศ (IT) ซงเปน

Globalization ลกทสาม4.พฒนาการของเทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology)

เชน GMO, Nano Technology4. กระแสการเปลยนแปลงทางสงคม กระแสการเปลยนแปลงทางการเมอง เศรษฐกจ และ

เทคโนโลยกอใหเกดการเปลยนทางสงคม ดงน1.เกดสงคมรปแบบใหม ไมวาจะเปนการแตงกาย การ

บรโภค การใชชวต การดำาเนนชวต หรอแมแตวฒนธรรมไดเปลยนไปอยางรวดเรว โดยเฉพาะคนไทยรบการเปลยนแปลงเหลานไดเรวมากเมอเทยบกบประเทศเพอนบาน ไทยจงเปนจาวแหงการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม

287

2.การขยายตวของบรโภคนยม เปนปญหาอนดบหนงและมอทธพลกบประเทศไทยมาก บรโภคนยมนำามาซงการใชจายทไมคำานงถงสงใดแมแตเศรษฐกจพอเพยงอนเปนแนวพระราชดำารสของในหลวง เชน การไลตามเทคโนโลยททนสมยอยตลอดเวลา อาจารยเหนวาปวยการทจะไลตามเทคโนโลย เพราะประเทศทพฒนาแลวจะพฒนาเทคโนโลยของตนไปเรอยๆ เพอใหมราคาสงขน เงนทหาไดหลายเปอรเซนตตองหมดไปกบเทคโนโลย ประเทศเลกอยางเราจงสเขาไมได

3.การขยายตวของสงคมเมอง ทำาใหเกดปญหาสภาพแวดลอมและวฒนธรรมทองถนทสญสลายไปเรอยๆ แมวฒนธรรมของชาตทพฒนาแลวจะด แตหากชนเผาใดทไมสามารถรกษาวฒนธรรมของชนเผาเอาไวไดกจะสนชาต อกหนอยเรากจะไมมความเปนไทยเหลอ หากไปบอกตางชาตวาเราเปนคนไทยเขากจะไมเชอ

กระแสการเปลยนแปลงเหลานลวนสงผลกระทบตอประเทศกำาลงพฒนาเปนอยางมาก โดยเฉพาะกระแสการเปลยนแปลงของเทคโนโลย กระแสการเปลยนแปลงทเกดขนไมสามารถเปลยนแปลงได ไทยเราจงตองคดวา ทำาอยางไรจงจะไมใหกระแสของการเปลยนแปลงนนกระทบเรามากเกนไป และไมทำาใหเราสญเสยมากจนเกนไป เชน บรโภคนยม หากบรโภคสง การออมกจะหายไป ซงการออมมความสำาคญมากกบประเทศทยากจนอยางไทย เมอไมมเงนเรากตองไปกเงนจากตางชาต วกฤตเศรษฐกจ 2540 เปนอทาหรณใหเราเปนอยางด ไทยเรากเงนจากตางชาตมากเกนไป เมอเศรษฐกจมปญหา เจาหนจงเรยกเงนคน เพราะ

288

เงนกสวนใหญเปนเงนกระยะสน เชน กมาซอทดน เกงกำาไรหน ไทยเราไมมเงนใชหนจงเกดปญหาขน

5.สภ�พดอยพฒน� (Underdevelopment) เปนสงทประเทศกำาลงพฒนาอยางไทยมตดตวมาตงแตเกดประเทศ สภาพดอยพฒนานไดกอใหเกดทฤษฎพงพา (Dependency Theory) เปนมมมองของประเทศกำาลงพฒนาทมองตวเองวา เปนการพงฝายเดยวหรอพงพง ตางจากทฤษฎพงพาอาศยซงกนและกน (Interdependence Theory) ทตางคนตางพงกน

Dependency Theory นำาเสนอโดยกลมนกวชาการชาวอารเจนตนาทคนพบวา ความดอยพฒนามสาเหตมาจาก อตราการคา (Terns of Trade) คอประเทศยากจนขายสนคาราคาถกแตซอสนคาราคาแพง ตรงขามกบประเทศรวยทขายสนคาราคาแพงแตซอสนคาราคาถก ทำาใหเกดวฏจกรแหงความดอยพฒนา ประเทศยากจนจะขายสนคาเกษตรกรรม จรงๆ แลวสนคาเกษตรมความสำาคญมากตอการดำารงชพ เชน ขาว แตจะถกกดราคาจากประเทศกำาลงพฒนาดวยกนเองและประเทศทพฒนาแลว ประเทศดอยพฒนาจงยงคายงจน

ประเทศทพฒนาแลวจะขายสนคาทน (Capital Goods) ทมความจำาเปน เชน เครองจกร เครองมอ เครองใชในสาขาตางๆ ทตองใชมาพฒนาประเทศ นอกจากนยงมสนคาฟมเฟอยทไมไดกอใหเกดการพฒนาแตมราคาแพงยงกวา เชน กระเปาถอสตรใบละ 1.5 ลานบาท รองเทาคละหลายหมน (คนรวยบางคนชอบซอสนคาฟมเฟอยราคาแพง ทำาใหเงนตราออกนอกประเทศมาก

289

สรางความเสยหายใหประเทศมากและทำาใหประเทศตกอยในวฏจกรของความดอยพฒนา)

ทางออกของสภาพดอยโอกาส หรอ 3 ยทธศาสตร ไดแก1.สรางอตสาหกรรมเพอทดแทนสนคาขาเขา เพอประหยด

เงน2.สรางอตสาหกรรมเพอการสงออก เพอใหไดเงนตราเขา

ประเทศทง 2 ขอไดเสนอโดย IBRD ซงเปนองคกรทตงขนในชวง

สงครามโลกครงทสอง (ค.ศ.1944) มวตถประสงคเพอใหยโรปกไปบรณะประเทศ แตยโรปกกเงนนอยมากคอ 10 ปกไป 500 ลานเหรยญ IBRD จงหนมาทางประเทศเอเชยและเสนอแนวคดใหผนำาประเทศแถบเอเชยในขณะนน ซงสวนใหญเปนผนำาเผดจการหรอกงเผดจการ ประเทศกำาลงพฒนาจงกเงนตามขอเสนอของผเชยวชาญของธนาคารโลกดงกลาวขางตน โดยใหสรางโครงสรางพนฐานเพอรองรบอตสาหกรรมกอน

ประเทศไทยเรมกเงน IBRD ในปพ.ศ.2501 ในสมยรฐบาลสฤษด ธนะรชต เพอสรางโครงสรางพนฐาน เชน เขอน ตลอด 36 ปของการพฒนา ไทยเปนหนจำานวนมากแตไดมาแค 3 คำาคอ เศรษฐกจดด สงคมมปญหา การพฒนาไมยงยน เพราะนอกจากไมผลตสนคาทดแทนการนำาเขาแลว บรรษทขามชาตกลบผลตสนคาฟมเฟอยขายใหคนไทย เงนทไดจากสนคาสงออกกไมไดตกเปนของคนไทย สรปคอ บรรษทขามชาตไมไดชวยสรางอตสาหกรรมเพอทดแทนสนคานำาเขาและเพอการสงออกใหไทยเลย

290

3.พยายามเปลยนแปลงโครงสรางของสถาบนเศรษฐกจระหวางประเทศใหเปนประโยชนตอประเทศกำาลงพฒนามากขน

สถาบนเศรษฐกจระหวางประเทศ เชน IBRD, IMF, WTO ลวนตงขนจากประเทศทพฒนาแลว การทจะไปเปลยนแปลงโครงสรางใหเปนประโยชนตอประเทศกำาลงพฒนาจงเปนสงทยากอาจารยมองวา นกวชาการทนำาเสนอทฤษฎนลวนไดรบการศกษามาจากตะวนตกจงเอาความคดของตะวนตกมาใช ในทสดแลว ความเปนประเทศกำาลงพฒนากไมมทางออกอยด

******************คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 29 มน�คม พ.ศ.

2551 ชวงเช�

(อาจารยไดเกรนนำาชวงตนชวโมงแตไมไดอดเทปใหนะคะ) นโยบายตางประเทศทสำาคญของไทยคอ Look West

Policy เพราะเปนทางออกทดในสถานการณทางเศรษฐกจของโลกปจจบนทไทยตองโดนหางเลขดวย

วนนอาจารยจะกลาวถง ทางออกหรอวธการของประเทศอยางเราในการกำาหนดนโยบายหรอดำาเนนนโยบายตางประเทศ ทางออกไมไดมแคทอาจารยเสนอ นกศกษาตองชวยกนคดวาทางออกมอะไรบางเพราะมนเปนสงสำาคญ นอกจากนจะพดถงนโยบายตางประเทศของเราในมมมองของการสรางนโยบาย องคประกอบการสรางนโยบายเปนไปตามรปแบบไหน เพราะอะไร

291

ปจจยภายในและปจจยภายนอกมอะไรบาง ปญหาของนโยบายและการปฏบตนโยบายของไทย ทงน อาจารยจะพดถงเพยงคราวๆ เทานน

ประเดนการบรรยายหลกของอาจารยคอ นโยบายตางประเทศและการปฏบตนโยบายของไทย อยางนอย 3 ยค คอรฐบาลปจจบน (ไมไดเจาะลก แคบอกวานโยบายของรฐบาลชดนจะเดนไปทางไหน เพราะระยะเวลายงนอยเกนกวาทจะดผลงาน) ยครฐบาลชดทผานมา และยครฐบาลทกษณซงเปนตนแบบของนโยบายตางประเทศทมประโยชนตอประเทศชาตหลายอยาง

เมอคนอาจารยดขาวการชมนมทม.ธรรมศาสตรและสนามหลวงแลวรสกไมคอยด การเมองเปนปจจยภายในประเทศทมความสำาคญมาก ปจจบน การเมองเปนปญหาของไทยและไมสามารถแกไขไดสำาเรจเพราะการแบงฝกแบงฝาย นบวนคนกจะเขาไปรวมกบแตละฝายมากขน ประเทศกจะแบงออกเปนสองซกตลอดเวลาจนเปนเหมอนตาอนและตานา ซงเปนปญหาใหญในการกำาหนดและดำาเนนนโยบายตางประเทศอยางมาก เพราะไมวาจะเขยนนโยบายตางประเทศดอยางไร หากในประเทศไมมความสงบกจะมแตความยอยยบ

(สญญาณขดของ) สถานการณทางการเมองภายในประเทศเปนปญหาใหญสด

ของทกประเทศในปจจบน เพราะการแบงฝกแบงฝายจนกลายเปนความแตกแยกจะไมทำาใหอะไรดขน นอกจากจะไมมฝายใดชนะแลว ประเทศชาตกจะแพตลอด

**เขาสเนอหาการบรรยาย**

292

ผลประโยชนของช�ตไทย (ทมา: สภาความมนคงแหงชาต)

1.การดำารงอยของรฐอยางมเอกราชอธปไตยและบรณภาพแหงดนแดน ผลประโยชนจะตองอยเคยงคกบอำานาจอธปไตย อธปไตยเปนอำานาจสงสดของประเทศ แตปจจบน อำานาจอธปไตยของประเทศเลกอยางไทยแทบจะไมมเหลอ เชน เหตการณในปกษใตของไทย การตดสนใจของไทยยงตองขนอยกบภายนอก

เอกราชในปจจบนมความหมายรวมถง เอกราชทางเศรษฐกจ การเมอง ความมนคง สงคม เผาพนธ และวฒนธรรม เชน ไทยเราถกจอรจ โซรอส โจมตคาเงนจนเศรษฐกจพง ซงเศรษฐกจของเรา เรากลบรกษาเอาไวไมไดจนถกกลมทนเขามาโจมต สงผลทำาใหเศรษฐกจและสงคมของเราถกกระทบกระเทอน สวนเงนบาทของไทยจะแขงหรอออนกตองขนอยกบภายนอก ปจจยภายนอกมอทธพลอยางยงตอชวตของประเทศ

2.ความสขสมบรณของประชาชน เปนเปาหมายสงสด การวางแผนพฒนาประเทศลวนนกถงความสขสมบรณของประชาชน ซงเปนสงดงามทตองเกด แตความเปนจรงกลบเปนเพยงคำากลาวอางของใครๆ เทานน

3.ความเจรญกาวหนาโดยสวนรวมของชาต ทงทางเศรษฐกจและสงคม เปนการตอกยำาวา ประเทศชาตตองกาวไปสการมเศรษฐกจและสงคมทด สงคมระหวางประเทศเปนสงคมทไมหยดนง คนทอยนงคอคนทลาหลง เพราะคนอนกาวตอไปเรอยๆ เชน อดตเวยดนามเปน 1 ใน 4 ประเทศดอยพฒนาของอาเซยน แตหลงจากเปนของ WTO เวยดนามกพฒนามาก สวน

293

ทางดานสงคม สงคมไทยเปนสงคมทตองไดรบการเยยวยา เพราะคนไรความสามคคและมความแตกแยก

4.การมสถาบนปกครองทเออประโยชนแกประชาชน สถาบนตางๆ โดยเฉพาะสถาบนทเกดจากวถการทางการเมองและการใชอำานาจ ลวนเปนสถาบนททำาเพอตวเองทงสน โดยมประชาชนเปนตวอาง

5.ความมเกยรตและศกดศรในประชาคมระหวางประเทศ นกศกษาตองดวา สงทเกดขนในประเทศของเราไดนำาพาไปสเกยรตและศกดศรหรอไม

ผลประโยชนของชาตไทยเปนสงทจะตองแสวงหาและรกษาดวยเครองมอตางๆ สงทตองระวงคอปจจยภายในและปจจยภายนอก เพราะปจจยหมายถงสงทจะเสรมหรอจะบนทอนการสรางและการดำาเนนนโยบายตางประเทศ ประเทศทมปจจยภายในเสรม นโยบายตางประเทศกจะออกมาด การดำาเนนนโยบายกจะแขงแรง

ปจจยภายนอกทจะเปนตวเสรมมนอยมาก เพราะเปนสงทเราสรางไมได บงคบบญชาไมได และตางคนกตางจะเอาผลประโยชน เชน เราเปนสมาชกขององคการระหวางประเทศ แตองคการระหวางประเทศกไมไดใหประโยชนแกเราอยางทควรจะเปน ขณะเดยวกนกบสรางประโยชนใหมหาอำานาจมากกวา โดยเฉพาะแฝดสามสยามสยอง ไมใชแคสยามอยางเดยวเทานน ประเทศกำาลงพฒนาอนๆ กสยองดวยเชนกน ดงนน ปจจยภายนอกจงเปนปจจยบนทอนมากกวาเปนปจจยเสรม ขณะทปจจยภายในสวนใหญจะเปนปจจยเสรม

294

หากนกศกษาจะวเคราะหการสรางและการดำาเนนนโยบายของประเทศตางๆ กตองดวาประเทศนนมปจจยภายในและปจจยภายนอกอะไรบาง

เครองมอกเปนสวนหนงททำาใหรวา การสรางนโยบายและการดำาเนนนโยบายจะไปในทศทางใด สำาเรจหรอลมเหลว นกศกษาตองเขาใจวาเครองมอเปนสงทจะรกษาและแสวงหาผลประโยชน อาจารยไดแบงเครองมอออกเปน 2 ประเภทคอ เครองมอภายในและเครองมอภายนอก ทกประเทศจะมเครองมอภายในเหมอนกนแตไมเทากน สวนเครองมอภายนอก ไทยเราแทบจะไมม เราจงเหนบรรยากาศของการฉกชงผลประโยชนในระดบสงคมประเทศชนดทวา มอใครยาวสาวไดสาวเอา เครองมอทเรามทำาใหมอเรายาวแค 2 นวจงหยบฉวยอะไรแทบไมได

สงสำาคญคอ นโยบายตางประเทศกบนโยบายภายในจะเปนนโยบายทสอดประสานและสงเสรมกน โดยเฉพาะนโยบายภายในทจะตองสงเสรมนโยบายตางประเทศ เพอจะไดหยบฉวยเอาผลประโยชนกลบคนมา

ในทสดแลว สงทเสรมทกสงทกอยางคอขดความสามารถในการแขงขน (Capability) ขดความสามารถเปนสงจำาเปนทเราจะตองสรางขนมา ไมเชนนนแลว ผลประโยชนแหงชาตกจะลดลงไปเรอยๆ

ลกษณะของนโยบายตางประเทศทดคอ สามารถปฏบตไดจรง ประหยด ประชาชนใหความรวมมอ ใหความรความเขาใจแกประชาชนถงรายละเอยดของนโยบาย ผลดผลเสยทจะเกดขนกบนโยบายนน โดยเฉพาะ FTA เปนสงทรฐบาลหรอหนวยงานของรฐตองใหความกระจางชดกบประชาชน ทงเรองความสำาคญ

295

ประโยชนทได และผลเสยทเกดขน การใหขอมลแกประชาชนจะตองผานการกลนกรองแลวและเขาใจงาย นอกจากน สงทควรใหกบประชาชนคอ รฐบาลจะตองรายงานใหประชาชนไดรบทราบวา นโยบายทตงไวไดดำาเนนไปอยางไร เปนไปตามเปาหมายหรอไม เชน นโยบายการจดระเบยบสงคม ดร.ปรชยออกมาดแลความประพฤตของวยรน ตอนแรกคนบนกนมาก แตภายหลงคนเรมเหนผลดของนโยบายน

วตถประสงคหรอเป�หม�ยก�รดำ�เนนนโยบ�ยต�งประเทศ

ผลประโยชนแหงชาตและวตถประสงคหรอเปาหมายของการดำาเนนนโยบายตางประเทศจะเปนเรองเดยวกน ดงน

1.เพอการธำารงไวซงบรณภาพแหงดนแดน2.เพอความอยรอดปลอดภยของชาต3.เพอรกษาผลประโยชนของชาตโดยเฉพาะทางดาน

เศรษฐกจ4.เพอการขยายอำานาจในดานตางๆ ตามตองการ เชน

เศรษฐกจ ทหาร สงคม ฯลฯ อาจารยมองวาเราควรเนนการสรางบารม สรางความ

เกรงใจ และความเปนมตรไมตรตอกน โดยเฉพาะในอาเซยน เพราะอาเซยนเปนหวใจสำาคญของประเทศ เราดำาเนนนโยบายตางประเทศผานอาเซยนเปนหลกใหญ ประเทศสมาชกทง 9 จะตองเปนมตรกบเรา เกรงใจเราและชอบเรา การดำาเนนการรกษาผลประโยชนแหงชาตไทยจงจะราบรน โดยทวไป หากใหประเทศสมาชกอนเลอกระหวางไทยกบมาเลเซย ประเทศตางๆ กจะเลอกมาเลเซย หรอใหเลอกระหวางไทย เวยดนาม ลาว และกมพชา

296

ประเทศตางๆ กจะเลอกเวยดนาม ดวยเหตน เราจงตองสรางและขยายบารมของตวเอง

ความรวมมอทเกดขนในสมยรฐบาลทกษณคอ ACMECS เปนการประสานความรวมมอระหวาง 3 ลมนำาคอ อรวะด เจาพระยา และแมนำาโขง ประกอบดวย ไทย กมพชา เวยดนาม พมา ลาว ซงลวนเปนประเทศทใกลชดกบเรา ถอเปนนโยบายหนงในการขยายอำานาจและเปลยนโฉมหนาของประเทศไทย จากประเทศผรบความชวยเหลอมาเปนประเทศผใหความชวยเหลอ ภาพลกษณของไทยทเคยออนแอกจะกลายเปนแขงแกรงและยนไดดวยตวเอง ACMECS ยงสรางความเกรงใจและความรสกทดตอกน

ACMECS สงผลประโยชนตอไทยดานการคาขาย การลงทน เพราะโครงการทสรางตางๆ เชน ถนน วสดกอสรางจะซอจากไทย วศวกรและบรษททใชกอสรางกเปนของไทย หากถนนสรางเสรจ ไทยเรากจะไดประโยชนในการขนสงเพอขายสนคา การลงทน และการทองเทยว

สามเหลยมมรกตเปนการสงเสรมการทองเทยวของนกทองเทยวทมคณภาพ โดยการสรางสนามกอลฟหนงสนามสามประเทศคอ ไทย ลาว และเขมร แตไทยจะไดเปรยบในเรองการทองเทยว เพราะประเทศไทยมชอเรองการบรการ เชน การโรงแรม การขนสง ธรกจสปา และการนวด เมอนกทองเทยวไปตกอลฟแลวกจะกลบมาพกผอนในเมองไทย เพราะเชอมนในความปลอดภยและอาหารการกน

การสรางบารมกบกลม South East Asia จะมความสำาคญมาก เชน ลาว พมา เขมร เปนเพอนบานทมเขตแดนตดกบ

297

เรา และเวยดนามเปนประเทศทควรเอามาเปนพนธมตรมากกวาคแขง เพอหาพรรคพวกในการดำาเนนกจกรรมในอาเซยน ซงจะทำาใหไทยไดประโยชนมาก อาจารยเสยดายทไทยไมไดทำาขอตกลงขาวกบเวยดนาม เหมอนการทำาไตรภาคยางททำาใหไทยไดประโยชนมาก

ไทยเราควรใหความสำาคญกบประเทศลาวใหมากขน เพราะเราเคยใกลชดกนมากอน แตสอไทยกมกใชถอยทดถกคนลาว เชน ดาคนททำาตวเฉมวาไอลาว คนลาวทดหนงไทยกจะไมพอใจ ในเรองความสมพนธระหวางประเทศ เชอชาตและวฒนธรรมเปนเรองละเอยดออน เราจงตองระมดระวงและกลนกรองคำาพดใหด สอกตองรวาอะไรทพดไดและอะไรพดไมได (ไทยเราชอบทำาตวเปนพ อยางบานพเมองนอง เรากจะเปนบานพ สวนเขาเปนเมองนองเลกทไมสำาคญ)

พมาเปนประเทศเพอนบาน หากคบคาสมาคมกนอยางด ปญหาเขตแดนและการกระทบกระทงกจะลดลง ทสำาคญ พมามทรพยากรมหาศาล ในอนาคต ไทยอาจจะซอนำาจดจากประเทศเพอนบาน แลวปญหาตางๆ กจะตามมามากมายเหมอนมาเลเซยและสงคโปร เมอเกดปญหา มาเลเซยกจะตดการสงนำา สงคโปรเดอดรอนมากจงพยายามหาแหลงนำาสำารอง และลงทนซอฝงบนเอาไวขมาเลเซย ไทยเราควรคดเปนอทาหรณวา การพงคนอนเปนเรองทแยมาก ประเทศกจะหมดความมนคงเพราะนำาสำาคญตอชวต (สภาวะโลกรอนในปจจบน ทำาใหมนำาเคมมากขน นำาจดกจะหมดไปเรอยๆ กรงเทพฯอยตางจากระดบนำาทะเลเฉลย 1 เมตร แผนดนในกรงเทพฯจะทรดลงปละ 5-10 เซนตเมตร อกไม

298

เกน 10 ป กรงเทพกจะถกนำาทวม โคราชจะเปนเมองชายทะเล ดงนน เราจงควรรกษานำาของเราใหด)

5.เพอเกยรตภมของชาตผลประโยชนแหงชาตของไทยเปนสงทยากตอการเขาถง

และจบตอง เพราะปจจยภายในและปจจยภายนอกลวนมอทธพลตอการสรางและดำาเนนนโยบายตางประเทศ เครองมอเปนสงทจะทำาใหเราถงผลประโยชนนน และเปนตวททำาใหเราเขาถงไดยากหรองาย

นโยบ�ยต�งประเทศของไทยในยคปจจบน (ค.ศ.1940-ปจจบน)

1.ชวงสงคร�มโลกครงทสอง ไทยมนโยบายตางประเทศดงน

1.ไทยมนโยบายเขาเปนพนธมตรกบญปน2.เกดสงครามอนโดจนซอนสงครามโลก ฝรงเศสมปญหา

กบไทยเรองดนแดน ปค.ศ.1941 ญปนเขามาไกลเกลยทำาใหไทยไดดนแดนคน และปลายปค.ศ.1941 เศรษฐกจโลกตกตำา ประเทศตางๆ จงพยงเศรษฐกจของตนเองดวยการทำาการคาระหวางประเทศ เพอใหคาขายใหไดมากทสดในระยะเวลากระชนชด เครองมอทนำามาใชจงเปนการลดคาเงนของตนเองใหถกกวาคาเงนของประเทศอนโดยเปรยบเทยบ เมอสนคาของตนมราคาถก ลกคากจะไปซอสนคามากขน เมอประเทศอนเหนเขาจงลดอตราคาแลกเปลยนของตนเองลงดวย เมอทกประเทศแขงกนลดอตราคาแลกเปลยนเงนตราของตนเอง เงนสกลตางๆ จงเกดปญหาจนนำาไปสความขดแยงและกลายเปนสงครามโลกครงทสองในทสด

299

(ญปนเปนมตรประเทศทดกบไทยมาโดยตลอด ชวงทไทยเกดวกฤตเศรษฐกจในปพ.ศ.2540 ญปนกชวยเหลอไทยอยางเตมท เชน จดตง AMF (Asia Monastery Fund) เพอหลกเลยงไมใหไทยหรอประเทศในเอเชยอนทตกอยในสภาพเศรษฐกจลมละลายไปกเงน IMF เพราะญปนรพษสงของ IMF ดจากทเหนตวอยางมาแลวในลาตนอเมรกา ไทยเรารเรองตางประเทศนอยจงไมรพษสงและเบองหลงของ IMF จนกระทงเขา IMF จงรวามเงอนไขททำาใหไทยตองขมขนใจ เชน ขนดอกเบยชนเพดาน 24% เศรษฐกจดๆ ของไทยหลายอยางจงตกเปนของตางชาต และตองมกฎหมายขายชาต 11 ฉบบ ทงน ญปนไมสามารถตง AMF ไดเพราะถกสหรฐฯและ EU คดคาน จากแนวคดนไดทำาใหเกด Asian Bond ขน)

2.กอนสงคร�มเยน (ค.ศ.1946-1947)หลงสงครามโลกใหมๆ และกำาลงจะเปลยนผานไปสสงคราม

เยน ไทยนยมตะวนตกแตไมผกพนมากนก เพราะไทยรอดพนจากการเปนผแพสงครามโลกครงทสองจากความชวยเหลอของประเทศตะวนตก การเขาเปนสมาชก UN ทำาใหไดหลดพนจากการแพสงคราม แตไทยกถกกำาหนดเงอนไขหลายอยาง ดงน

1.องกฤษใหไทยชดเชยคาปฏกรรมสงครามเปนเงนและขาว2.ฝรงเศสขอดนแดนทญปนทวงใหคน3.สหภาพโซเวยตใหไทยยกเลกพ.ร.บ.คอมมวนสต เพราะ

USSR เปนหวหนาฝายคอมมวนสต4.จนบงคบใหไทยเปดสมพนธทางการทตและอนญาตให

เกดโรงเรยนสอนภาษาจนในเมองไทยได

300

(EU มบรรษทขามชาตเปนเจาของสทธบตรยารกษาโรคเอดสและโรครายอน ลวนเปนบรรษททไมมมนษยธรรมเพราะหวงแตกำาไร สวนบรรษทอตสาหกรรมหนก เชน ปโตรเลยมของสหรฐฯ ไมใหสหรฐฯไปลงนามในพธสารเกยวโต เพอจะไดไมตองลงทนควบคมการปลอยสารพษใหนอยลง เพราะจะทำาใหกำาไรลดลง จนปจจบน สหรฐฯกทำาเปนไมรไมชเร องภาวะโลกรอน ทงนเพอผลประโยชนแหงชาตแลว ประเทศเหลานกสามารถทำาไดทกอยาง ขณะเดยวกนกมาโทษประเทศเลกอยางไทยวาทำาลายสงแวดลอมกรณทจบกงแลวทำาใหเตาทะเลตายไปสามตว ไทยเราเปนประเทศเลกจงไมกลาไปชหนาดาใครได กตองยอมเขาไป)

3.ชวงสงคร�มเยนและก�รสนสดของสงคร�มเยนชวงสงครามเยน โลกแบงออกเปน 2 ขวอำานาจ (Bipolar

System) ระหวาง USSR จน และประเทศคอมมวนสต กบสหรฐอเมรกาและยโรปตะวนตก ชวงนไทยอยใกลชดกบสหรฐฯ ขณะเดยวกนกตอตานคอมมวนสต โดยเฉพาะคอมมวนสตจน วธการในการเผยแพรลทธระหวางอดตสหภาพโซเวยตและจนตางกน อดตสหภาพโซเวยตจะใชกำาลงเขาบงคบ สวนจนจะใชขบวนการใตดน จงสามารถทำาไดอยางเงยบๆ และไมใหรตว

สงครามเยนสนสดนบตงแตอดตสหภาพโซเวยตลมสลายในปค.ศ.1991 ชวงนไทยไดออกหางจากมหาอำานาจมาเลกนอย แลวหนไปรวมมอกบประเทศตางๆ ในเอเชย เพราะไทยเราเรมรตววาประเทศมหาอำานาจไมไดชวยเหลอมากเทากบประเทศใกลเคยง ความรวมมอในเอเชยจงเกดมากขน ทงในรปของทวภาคหรอพหภาค เชน เหลยมเศรษฐกจตางๆ หรอความรวมมอขององคการสวนภมภาค เชน อาเซยน

301

อาเซยนตงขนในปค.ศ.1967 แตไมไดทำาอะไร จนกระทงปค.ศ.1975 อนโดจนเปนคอมมวนสต อาเซยนจงหนมารวมมอกนมากขนและเปลยนโฉมความรวมมอทางการเมองมาเปนความรวมมอทางเศรษฐกจ ปจจบน อาเซยนเปนหวใจสำาคญของประเทศไทย เชนเดยวกบประเทศสมาชกทงหลาย

นโยบ�ยต�งประเทศในสมยรฐบ�ลทกษณ 1โดยทวไป แนวนโยบายของประเทศตางๆ มกเปลยนแปลง

เสมอ บางครงกเปนเชงรกและบางครงกใชเชงรบ บางทกจะโดดเดยว เชน สหรฐฯ ชวงหนงจะมนโยบายอยโดดเดยวไมเกยวกบใคร การเลอกใชแนวนโยบายตางประเทศใดขนอยกบสถานการณของประเทศทถกกระทบจากภายนอก

คำาแถลงนโยบายของรฐบาลทกษณ ในวนท 26 กมภาพนธ พ.ศ.2544 มดงน

1.มงดำาเนนนโยบายโดยเนนการทตเชงรกดานเศรษฐกจ ทงน นโยบายอนยงคงสานตอ เชน ฟ นฟความสมพนธกบประเทศเพอนบาน

2.ยดหลกการดำาเนนงานดานความมนคง การพฒนา และการสรางสนตภาพ เพอใหเกดความเปนธรรมระหวางประเทศ ใชนโยบายนในชองทางองคการสหประชาชาตและองคการระหวางประเทศอน

3.เพมบทบาทเชงรกในสงคมระหวางประเทศ คอขยายความรวมมอและความสมพนธระหวางประเทศไปยงกลมอาเซยน เอเชยตะวนออก (จน ญปน เกาหลใต) เอเชยใต (อนเดย ปากสถาน บงคลาเทศ ศรลงกา ภฏาน และมาดฟ) และภมภาคอนๆ นอกจากน ไทยยงทำาหนาทเปนตวกลางในการประสาน

302

ความรวมมอและระงบความขดแยงระหวางประเทศ (คนไทยเกงมากในการตอนรบแขก แขกจงเกรงใจ การเจรจากงายขน ประเทศไทยจงเปนผไกลเกลยทดเยยม กบฏพยคฆทมฬอแลมปยงตองการใหไทยเปนผไกลเกลยให)

4.สงเสรม รกษา และคมครองสทธและผลประโยชนของประเทศ รวมทงเอกชน แรงงานไทย และคนไทยในตางแดน

5.ฟ นฟและกระชบความสมพนธ ความรวมมอ เพอการพฒนาระหวางประเทศกบประเทศเพอนบาน และประเทศในภมภาคเอเชยโดยเรงดวน ทงในระดบทวภาคและพหภาค (เอเชยแบงเปนหลายอนภมภาคคอ เอเชยใต เอเชยตะวนออก เอเชยตะวนตก (ประเทศในแถบตะวนออกกลาง) เอเชยกลาง (ประเทศ 14 ประเทศทแยกตวออกจากสหภาพโซเวยต) และเอเชยตะวนออกเฉยงใต)

นโยบายตางประเทศทสำาคญของรฐบาลทกษณ 1 แบงออกเปน 2 สวน ไดแก

1.นโยบายการพาณชยและเศรษฐกจระหวางประเทศ แบงออกเปนดานการพาณชย การคา สนคาและบรการ และเศรษฐกจระหวางประเทศอน เชน การเงน อตราแลกเปลยน

2.นโยบายตางประเทศโดยตรง ไดแก(1) การทตเชงรกดานเศรษฐกจ เปนหวใจหลกของนโยบาย

ตางประเทศในยคทกษณ 1 โดยมงการทตเชงรกดานเศรษฐกจ(2) ยดกรอบแหง UN และองคการระหวางประเทศท

เกยวของ(3) เพมบทบาทเชงรกในสงคมระหวางประเทศ (4) รกษาสทธและประโยชนของประชาชนในตางแดน

303

(5) รวมมอพฒนาระหวางไทยกบประเทศเพอนบาน และประเทศในเอเชย

นโยบ�ยต�งประเทศในสมยรฐบ�ลทกษณ 21.รกษาผลประโยชนของประเทศ ทงในระดบเพอนบานและ

ภมภาค ความรวมมอทโดดเดนในสมยรฐบาลทกษณคอ-ACD (Asia Cooperation Dialog) เปนความรวมมอ

แรกทใหญและประสบความสำาเรจในระดบเอเชย เรมตงแตการเขารวมประชมของ 18 ชาตในครงแรก การประชมครงตอมาไดมสมาชกเพมขนจนเปน 28 ประเทศ และการประชมครงตอไปในเมองมถนายนนไดมหลายประเทศรอเปนสมาชกของ ACD อย ปจจบน ACD มสมาชกจำานวน 28 ประเทศ ทกประเทศลวนเปนประเทศชนนำาแทบทงสนและประกอบไปดวยประเทศในทกอนภมภาคของเอเชย เชน การตา บารเรน

-Asian Bond (พนธบตรเอเชย) คอการนำาเงนเอเชยมาชวยประเทศในเอเชยดวยกนเอง โดยไมตองกเงนผานคนอนอก ทงน ประเทศในเอเชยไมไดยากจน โดยเฉพาะเอเชยตะวนตกทเปนเจาของบอนำามน เงนทสะพดในโลกลวนกมาจากประเทศเหลานทงสน เพราะประเทศเหลานมเงน Surplus มาก ปจจบน Asian Bond เรมรวมตวขนแลว เชน อนเดยเขามารวม แตพอเกดรฐประหาร Asian Bond กเรมซาไป เพราะไทยเราเปนผผลกดน

-Asian Currency (เงนเอเชย) เปนผลงานของไทยทไดรบบทเรยนจากการถกโจมตคาเงนบาท คอการนำาเงนเอเชยทกสกลมารวมกนเปนเงนเอเชย เพอใหคาเงนเขมแขงขน จะไดไมตองถกกองทนเกงกำาไรอยางจอรจ โซรอส มาโจมตไดอก

304

-Account Trade (การคาหกบญช) เพอใหประเทศทไมมเงนตราตางประเทศสามารถนำาสนคาทนไปพฒนาประเทศได โดยการหกบญชการคาระหวางกน ซงจะชวยประเทศกำาลงพฒนาไดพอสมควร ทงน Account Trade กกลบมาเปนพษกบไทยเอง เพราะหลายฝายอยากขายเงนสดดกวาเพราะจะไดคาคอมมสชน

2.ดำาเนนนโยบายตางประเทศเชงรก ทงทางเศรษฐกจและการเมอง และขยายความสมพนธกบนานาประเทศ

3.เสรมสรางความรวมมอกบประเทศเพอนบานและนานาประเทศ ทงในระดบรฐเอกชนและประชาชน ยครฐบาลนจงมการทตเพอประชาชน เพอใหประชาชนไดรบความสะดวกสบายและไดขอมลจากความสมพนธระหวางประเทศ รวมถงการพฒนาการทำางานของกระทรวงตางประเทศ เชน การทำาพาสปอรตใชเวลารวดเรวขน

4.รวมมอกบอาเซยนเพอจดตง ASEAN Community และสรางความไววางใจและความสมพนธในเอเชย เพอเปนพนฐานในการจดตงประชาคมเอเชยตอไป

5.ความรวมมอกรอบพหภาคเพอความมนคง ประชาธปไตย และสนตภาพ และพฒนาใหไทยเปนศนยกลาง

*************คำ�บรรย�ยวช� PS 709 นโยบ�ยต�งประเทศไทย

Thai Foreign Policyผศ.ธนย� หรย�งกร วนท 29 มน�คม พ.ศ.

2551 ชวงบ�ย

305

(ไมไดอดเทปชวงตนชวโมง จงไมแนใจวาอาจารยพดเรองอะไรบาง)

สรปนโยบายตางประเทศของไทยกบความรวมมอในภมภาค 1.ASEAN เปนเครองมอสำาคญของประเทศไทย โดย

เฉพาะดานเศรษฐกจและการเมองทตองอาศยชองทางของอาเซยนในการดำาเนนนโยบาย ตลอดไปจนถง AFTA ซงเปนเขตการคาเสรของอาเซยน เพอใหอาเซยนเกดความรวมมอมากขน และเพอใหเขมขนไปกวานนจงม Asia Community ซงเปนเปาหมายหลกทอาเซยนจะสรางขน การมตลาดรวมกเปนเปาประสงคหนงทอยใน Asia Community

2.ACD (Asia Cooperation Dialog) เปนการรวมตวกนของประเทศในเอเชยมากทสดเทาทเคยมมา ปจจบนมสมาชก 28 ประเทศ จากทงหมด 43 ประเทศ

3.ความรวมมออนภมภาคลมแมนำาโขง4.APEC5.ASEM ประเทศไทยพยายามเขาไปมสวนผลกดน โดย

เฉพาะการเปนประธานทประชม APEC6.ASIAN Bond7.Account Trade8.BIMSTEC เปนองคการความรวมมอทางเทคนคและ

เศรษฐกจแหงอาวเบงกอล (เอเชยใต)9.ACMECS คอความรวมมอของประเทศลมแมนำา 3 สาย

คอ อรวะด เจาพระยา และแมนำาโขง ประกอบดวย ไทย กมพชา ลาว พมา และเวยดนาม ACMECS เปนการเปลยนโฉมการตางประเทศของไทย

10.ASEAN +3

306

11.ความรวมมอสามเหลยมมรกต12.เขตเศรษฐกจสามฝาย ประกอบดวย อนโดนเซย

มาเลเซย และไทย13.ASEIN Currency 14.BIST สเหลยมเศรษฐกจ ประกอบดวย บงคลาเทศ

อนเดย ศรลงกา และไทย15.สเหลยมเศรษฐกจ ประกอบดวย ไทย พมา ลาว จน16.FTA ไทยทำา FTA กบหลายประเทศ ไดแก ญปน

อนเดย เกาหลใต จน ออสเตรเลย นวซแลนด เปร สหรฐอเมรกา และบารเรน

18.เปนประธานการประชมทสำาคญ ไดแก เอดส, Narcotics, Sars

ความรวมมอระหวางประเทศมมากมาย ณ ทนเปนเพยงการรวมกลมทมเศรษฐกจเปนหลกเทานน

นโยบ�ยต�งประเทศสมยรฐบ�ลพล.อ.สรยทธจดประสงคของนโยบ�ยต�งประเทศ มดงตอไปน1.สงเสรมประโยชนของชาต2.เปนมตรกบนานาประเทศ3.สานตอความรวมมอระหวางประเทศ บนพนฐานของ

คณธรรม โปรงใส คานยมและประชาธปไตยรฐบาลพล.อ.สรยทธ ไมไดมาจากระบอบประชาธปไตย แต

กลบเนนคณธรรม ความโปรงใส คานยมและประชาธปไตยก�รดำ�เนนนโยบ�ยต�งประเทศ ประกอบดวย1.บทบาทเชงรกในกรอบทวและพหภาค เพอสนบสนนความ

ปรองดองและความมนคงในชาต โดยเฉพาะการแกปญหาสถานการณในภาคใต (ทวภาคคอไทยกบมาเลเซย สวนพหภาค

307

คอไทยกบ OIC ถอเปนนโยบายตางประเทศทเจาะจงทสด เพราะไทยเราหวงผลแกปญหาภาคใต)

2.สงเสรมใหเกดมตรภาพและรวมมอกบประเทศเพอนบาน อนภมภาค (เชน อาเซยน) ระหวางภมภาค (เชน อาเซม เปนความรวมมอระหวางเอเชยกบยโรป) และภมภาค (เชน เอเชยทงหมดหรอ ACD)

3.เสรมสรางความแขงแกรงของอาเซยน (เพราะอาเซยนทำาใหประเทศสมาชกแขงแกรงมากขน คาดวาผนำาของทกประเทศสมาชกกทำาเชนเดยวกน)

4.องคการระหวางประเทศ เชน UN และองคการอนๆ ทเกยวของ

5.สทธและประโยชนของคนไทยในตางแดน เนองจากคนไทยในตางแดนมมากขน รฐบาลจงเหนวาหนาทนสำาคญเปนเงาตามตว

สมยรฐบาลพล.อ.สรยทธ นโยบายตางประเทศไมไดเปลยนแปลงไปจากเดม แตมสโคปนอยลงและเนนไปทการแกปญหาทชายแดนภาคใต ทงนเพราะเปนรฐบาลเฉพาะกาลทอยในเวลาทจำากด

นโยบ�ยต�งประเทศในสมยคณสมคร สนทรเวช1.เพอตอบสนองผลประโยชนสงสดของประเทศและ

ประชาชน2.ดำาเนนบทบาทเชงรกในการสงเสรมความรวมมอทางดาน

การเมอง เศรษฐกจ ความมนคง สงคมและวฒนธรรม3.ยดมนในพนธกรณระหวางประเทศ4.สานตอนโยบาย Team Thailand

308

Team Thailand Policy เปนแนวคดทเกดขนในปพ.ศ.2540 ไทยเจอวกฤตเศรษฐกจจงตองประหยดรายจายโดยเฉพาะเงนสกลตางประเทศ อดตกระทรวงทเกยวของกบการตางประเทศจะมทตเปนของตวเอง การทำางานประจำาทตางประเทศกจะแยกกนอย กระทรวงการตางประเทศจงคดแผนการปฏบตงานใหม โดยตงทมรวมไวทสวนกลาง แลวนำากระทรวงพาณชย กระทรวงตางประเทศ และกระทรวงเกษตรมารวมกนทสวนกลางแลวตงตวแทนทมเดยวกนอยตางประเทศคอเอกอครราชทต จนในทสดกเกด Team Thailand ขน

Team Thailand จะใหทกหนวยงานทเกยวของทำาแผนงานของตวเองแลวนำามาประสานรวมกนทกระทรวงการตางประเทศ การดำาเนนงานของ Team Thailand ในปจจบนแบงออกเปน 2 แผนคอ แผนสวนกลางและแผนรายประเทศ โดยมเอกอครราชทตประจำาเปนผรบผดชอบเพอดวางานของแตละกระทรวงเปนอยางไร จะสงเสรมสนคาและคณภาพของผลตผลอยางไร การรวมกนทำางานนทำาใหเกดประสทธภาพ ประสทธผล และประหยดคาใชจาย ปจจบน Team Thailand ถอเปนการทำางานทเขมแขงมากในเรองเอกภาพ

การจดองคกรของ Team Thailand จะมปญหาในเรองการกำาหนดยทธศาสตรทแนนอน เนนความรวมมอของหนวยงานทเกยวของ การปรบปรงกฎระเบยบทงภายในและตางประเทศ และการพฒนาขอมลขาวสารจะตองทนสมย

แนวโนมการทำางานของ Team Thailand คอคดเชงยทธศาสตรมากขน มแผนการปฏบตงานรายประเทศทชดเจน เหมอนกบสหรฐฯทมแผนการปฏบตงานของรายประเทศ สหรฐฯ

309

จงรเรองภายในประเทศเปนอยางด เชน รวาแตละคนในรฐบาลนเปนอยางไร ทางออกของการดำาเนนนโยบายตางประเทศอกทางหนงคอ ให Team Thailand เปนผดำาเนนนโยบายตางประเทศ

ก�รดำ�เนนก�ร1.สงเสรมความสมพนธกบประเทศเพอนบาน ทงภาครฐ

เอกชน ประชาชน และสอมวลชน2.ความรวมมออนภมภาค เชน ACMECS, GMS,

IMTGT, BIMSTEC เปนการสบสานตอจากรฐบาลชดกอน3.Asia Cooperation Dialogue (ACD) สงเสรม

ความรวมมอกบประเทศในเอเชย และความแขงแกรงของอาเซยน เพอใหไปส Asian Community (ประชาคมเอเชย) และผลกดนอาเซยนใหมบทบาทในเวทระดบโลกมากขน โดยเฉพาะในวาระทไทยเปนประธานอาเซยน

4.สรางสรรคบทบาทในองคการระหวางประเทศ โดยเฉพาะ UN และในระดบภมภาค เชน EU, NAFTA, ASEAN

5.FTA ทงในกรอบทวภาคและพหภาค เชน BIMSTEC 6.คมครองผลประโยชนของคนไทยในตางแดนนโยบายตางประเทศของทงสามรฐบาล เปนนโยบายทตอ

เนองสบสานกนมา มความแตกตางกนเลกนอย เชน รฐบาลสรยทธมเรองภาคใตเพมเขามา การดำาเนนนโยบายตางประเทศของทงสามรฐบาลไมไดทำาไดงายๆ

ตงแตสมยเปลยนแปลงการปกครอง (พ.ศ.2475) เปนตน นโยบายของทกรฐบาลจะม Pattern เดยวกนคอ ไมไดใหความกระจางวาจะทำาอะไร และทำาอยางไร เชน รกษาความ

310

สมพนธกนดกบประเทศเพอนบาน เคารพกฎกตการะหวางประเทศ

นโยบายตางประเทศดานความรวมมอในภมภาคลวนมความสำาคญตอการการเกด ASIA ทงสน ซงนกศกษาจะเหนภาพไดชดขนในวชา PS 714

ท�งออกของก�รสร�งและก�รดำ�เนนนโยบ�ยต�งประเทศ

นกวชาการทเสนอทางออกของความดอยโอกาสทมาจากความดอยพฒนาวา เปลยนโครงสรางขององคการระหวางประเทศดานเศรษฐกจเพอเออประโยชนใหประเทศกำาลงพฒนาอยางเรา อาจารยมองวาเปนขอเสนอทตลกเหมอนการตนญปนทมหนาตาแปลกๆ เพราะประเทศทพฒนาแลวยอมรางกฎระเบยบเพอผลประโยชนของตนเอง คงไมมวนทประเทศเหลานจะยอมเปลยนโครงสรางเพอประโยชนใหประเทศกำาลงพฒนา

ทงน นกวชาการทเสนอทางออกลวนเปนดอกเตอรทเรยนจบมาจากตะวนตก แนวทางแกปญหาจงเปนแบบตะวนตก อาจารยเปนหวงดานการศกษาของไทยมาก ทตางชาตจะเขามาตงโรงเรยนนานาชาตตงแตประถมไปจนถงมหาวทยาลย เพอแขงกบการศกษาของไทยทไมแขงแรงอยแลว ปญหาทจะตามมาคอ เดกไทยจะไมมความเปนคนไทยอยเลย

อาจารยไดเสนอทางออกของการสรางและการดำาเนนนโยบายตางประเทศมาบางสวน นกศกษาจะตองคดเองดวยวา ไทยเราควรมทางออกอยางไรบาง

การแกปญหาของไทยในการสรางและดำาเนนนโยบายตางประเทศ จะตองแบงออกเปน 2 สวนกอน ปญหาของไทย

311

ประกอบดวยปจจยทงภายในและภายนอก การแกปญหากตองร วาปญหาภายในมอะไร จะแกอยางไร และปญหาภายนอกมอะไร จะแกอยางไร

1.ก�รแกปญห�ภ�ยในประเทศ1.การเมองและความมนคง ประกอบดวย(1) ขจด/ลดความแตกแยกทางการเมอง ความคดเหนท

แตกตางเปนสงจำาเปนทจะตองม แตความแตกแยกทำาใหแตละฝายมงประหตประหารกน

(2) ขจด/ลดการทจรต (3) สรางสถาบนทางการเมองทเขมแขง เชน

พรรคการเมอง อาจารยเคยเรยนมาวา ประเทศประชาธปไตยทแขงแกรงจะมพรรคการเมองทแขงแกรง เชน พรรคเดโมแครตและรพบรกนของอเมรกา และหากพรรคการเมองแขงแกรงแลว ประเทศกจะมประชาธปไตยทเขมแขง แตแนวคดนใชกบประเทศไทยไมได เพราะพรรคการเมองทแขงแกรงอยในประเทศไทยไมได การสรางพรรคการเมองทเปนสถาบนจงทำาไดยาก

(4) กฎระเบยบ เชน รฐธรรมนญ กฎหมายเลอกตง(5) สรางการเมองภาคพลเมองนกศกษาเสนอใหขจดการเลนพรรคเลนพวก แตอาจารย

มองวาบางครงการเลนพรรคเลนพวกกมประโยชนเหมอนกน เชน การคดเลอกคนเขาทำางาน หากมผผานการคดเลอกมาหลายคน เรายอมเลอกคนทรจก เพราะเราสามารถรบผดชอบเขาไดมากกวาทจะเลอกคนไมรจกหวนอนปลายเทา ดงนน การหา

312

ทางออกของการเลนพรรคเลนพวกจงตองใชหลกอนมาพจารณาดวย

2.ดานสงคม(1) การสรางความรบผดชอบ เชน รบผดชอบตอการ

ตดสนใจของตวเองหรอรบผดชอบตอประเทศชาต อาจจะเปนทางออกหนงของการเลนพรรคเลนพวกกได

(2) การสรางวนยใหคนตงแตเดก(3) บรโภคนยม เปนปญหาสงคมทมผลเสยตอเศรษฐกจ

คอ ไมมเงนออม(4) ชาตนยม เพอใหคนชวยกนออมเงนมากขน(5) การศกษา ไทยเราจะตองคดวา ทำาอยางไรจงจะทำาใหคน

เปนคนด มระเบยบวนย และมความรบผดชอบ(6) บวร (บาน วด โรงเรยน) เปนสามประสานทมความ

สำาคญทสดของสงคมไทยควรจะกลบมา เพอใหบาน วด และโรงเรยนใกลชดเปนอนหนงอนเดยวกน ทำาใหสงคมมความแขงแกรงมากกวาสงคมอน

(8) ขจดความดอยโอกาส คอการสรางโอกาสใหทกคน โดยอำานวยความยตธรรม การศกษา การเรยนรและการฝกอบรม สขภาพและพลานามย

3.ดานเศรษฐกจ(1) เสรมสรางสนคาและบรการดวยภมปญญาทองถน เพอ

ใหสนคาของเราเปนเอกลกษณและไมมทใดขาย เราจงตองสงเสรมสนคาและบรการทมความเปนทองถนหรอความเปนตะวนออก เชน อาหาร นวด สปา ผาไหม ผาฝาย และศลปะตางๆ เชน เครองถม วฒนธรรม หรอ OTOP

313

คนจนบรโภคกาละแมจากไทยปละหลายตน บางคนสงกาละแมไปขายใหจนปละหลายตน แตไดกำาไรไมมากนก หากเพมมลคาสนคาดวยการบรรจหบหอทนาสนใจกจะทำาใหขายไดกำาไรมากขน เชน ใสหอเหมอนขาวตมมดขนาดเลก ดแลวนาทาน หรอการสรางมลคาเพมใหขาว เชน ขาวผสมสมนไพร

ไทยเราสามารถเอาดดานเหลาผลไมได เพราะมผลไมหลายชนด แตไทยเรากไมเหนคณคาสงทตนม ปจจบน ออสเตรเลยไมซอผลไมจากไทย เพราะในประเทศของเขาสามารถปลกผลไมเมองรอนอยางไทยได เชน ทเรยน

ดานวฒนธรรม เชน การอยไฟ ปจจบนธรกจอยไฟดลเวอรขายดมาก ฝรงตดใจและสงจองเปนจำานวนมาก เพราะทางการแพทยยนยนวาการอยไฟทำาใหรางกายคนหลงคลอดแขงแรง จากรายไดปละไมกหมนจงเพมเปนปละหลายลานบาท

(2) สงเสรมการทองเทยว เพราะการทองเทยวทำาใหการหาเงนตราตางประเทศไดมากทสด งายทสด และลงทนนอยทสด ดงนนจงตองเพมนกทองเทยวใหได โดยเฉพาะนกทองเทยวทมคณภาพ

(3) กรอบการพฒนาประเทศ การพฒนาประเทศจะประสบความสำาเรจไดตองใหคนสวนใหญของประเทศเขาไปมสวนรวมในการพฒนานน หากคนสวนนอยมาเกยวของ ผลพวงการพฒนากจะไมกระจายไปสคนสวนลาง

(4) เนนการพงพาตนเอง เชน การระดมทน2.ก�รแกปญห�ภ�ยนอกประเทศ

314

1.Look West Policy คอนโยบายมองตะวนตกของประเทศ ทสำาคญคอเอเชยใต ตะวนออกกลาง แอฟรกา และลาตนอเมรกา

จนม Look South Policy คอมองมาทางเอเชยซงอยทางตอนใตของจน โดยมเอเชยตะวนออกเฉยงใตเปนแหงแรก สภาพเศรษฐกจของเราสจนไมได แตจนมองเราเหมอนกบทเรามองตะวนตก เชน เอเชยใต ประเทศทสสกบไทยเราคออนเดย สวนประเทศอนยากจนกวาทงหมด การมองประเทศทดอยกวาจะทำาใหเราสามารถเอาผลประโยชนจากแรงงาน ตลาด ทรพยากรธรรมชาต และการลงทน เหมอนกบทประเทศพฒนาแลวมองประเทศกำาลงพฒนาอยางเรา สวนประเทศตะวนออกกลางทง 20 ประเทศ ไมไดร ำารวยทกประเทศ เราจงตองใหความชวยเหลอบางเพอผกมตรไมตร แลวผลประโยชนกตามมา

จากแนวคดน EU จงมสมาชกเพมเปน 27 ประเทศ โดยท 12 ประเทศสมาชกใหมมระดบการพฒนาทตำากวา 15 ประเทศแรก ทงนเพราะ Win Win Situation ประเทศรำารวยกวาจะไดประโยชนจากประเทศทดอยกวา และประเทศทดอยกวากจะไดประโยชนจากประเทศทรวยกวา แตใครจะไดมากหรอนอยกขนอยกบขดความสามารถของแตละประเทศ

2.ลดการพงพาตางประเทศ โดยเฉพาะประเทศพฒนาแลว เชน พงเทคโนโลย ตลาด ทน ปจจบน เศรษฐกจของประเทศใหญเหลานมปญหา เศรษฐกจของไทยทพงเศรษฐกจของบางประเทศมากเกนไปจงไดรบผลพวงตามมา เชน สหรฐฯมปญหาเรอง Supply สวนญปนมปญหาเรองการชะลอตวทางเศรษฐกจ ดง

315

นน เราจงควรลดการพงพาประเทศใหญเหลาน แลวไปหาสงชดเชยจากประเทศทดอยกวา

3.การสรางความสมพนธระหวางประเทศในระดบประชาชน เชน โครงการผนำาเยาวชน เปนการนำาตวแทนเยาวชนของประเทศในเอเชยหลายสบประเทศ ประเทศละ 10 คนไปเปนผนำาเยาวชนแลวใหลงเรอเพอสรางกจกรรมและแลกเปลยนวฒนธรรมกน ทำาใหเกดความเขาใจอนดตอกน หลงจากเสรจโครงการ เยาวชนเหลานกจะสานความสมพนธกนตอไป มการขยายผลไปยงคนอนในประเทศตอไปเรอยๆ เมอเตบโตเปนผใหญกจะมความเขาใจซงกนและกนกบประเทศเพอนบาน แลวปญหาความรนแรงกจะลดลง

สรปประเทศไทยมผลงานทโดดเดน เชน ACD, Asia Bond,

ACMECS กอนหนาท จน มาเลเซย และสงคโปรเคยคดทจะทำา ACD มานานแลวแตไมสำาเรจ ไทยทำาสำาเรจเพราะเอกลกษณของการทตไทยและความเปนคนไทยทนอบนอมถอมตนคอ การโยนหนถามทาง (ทำาแบบเงยบๆ ไมโฉงฉาง) โดยถามความเหนของผนำาของแตละประเทศทละคน เมอถามไดหลายประเทศแลวกทำาหนงสอเชญใหผนำาแตประเทศมารวมประชม

อาจารยไดเสรมทางออกของการสรางและดำาเนนนโยบายตางประเทศของไทย ดงน

1.พยายามสรางขวเศรษฐกจในระดบใหญ เชน Asia เปนทางออกทจะทำาใหไทยเราพนจากความเสยเปรยบหลายประการ

2..สรางขดความสามารถในการแขงขนได ดงน

316

(1) สรางโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจ เชน การคมนาคม, ระบบ Logistic, ระบบชลประทาน (คอใชนำาอยางมประโยชนสงสด เวลามนำาเยอะกจะเกบเอาไว เพอใชในยามนำานอย) อาจารยมองวาระบบชลประทานมความสำาคญมากกวารถไฟฟา เพราะนำาคอชวตของประเทศ

(2) เปดตลาดใหม โดยไมตองพงพาตลาดทมอย ซงเปนตลาดทกดขไทยอยางมาก การเปดตลาดใหมจงมความสำาคญมาก เพราะไทยมจดแขงทเปนกระเพาะอาหารโลก

3.สงเสรมการพฒนาและวจยทเกยวกบภมปญญาทองถน รวมทงพนธพชตางๆ ทไทยเรามอยางสมบรณ

4.ดแลตนทนการผลต ไมปลอยใหผผลตซงสวนใหญเปนเกษตรกรตองมตนทนสงเกนไป เชน ราคาปยแพงขนเทาตว

5.แกปญหาแรงงาน เพมทกษะแรงงาน สรางวนยและทศนคตทดในการทำางาน เพราะแรงงานเปนปจจยสำาคญในการผลต

6.เพมศกยภาพของ SME 7.ปรบปรงระบบการศกษาและเทคโนโลยใหสมำาเสมอและ

ทนสมยนกศกษาจะตองพจารณาวา เครองมอทเรามเปนอยางไร

ใชไดแคไหน ทำาอยางไรนโยบายตางประเทศและการดำาเนนนโยบายตางประเทศจงจะไดผลและสามารถหาประโยชนใหกบประเทศชาตได

(ชวงทายม Quiz แตไมเหนคำาถามนะคะ)

317

สรป PS 709นโยบ�ยต�งประเทศไทย

แนวขอสอบ1.ของอ�จ�รยเบญจม�ส เชอวานาจะคลายกบ Quiz อาจารยนาจะใหวเคราะหปจจยทมผลตอการกำาหนดนโยบาย

ตางประเทศของไทยตอประเทศมหาอำานาจ และอาจจะใหยกตวอยางนโยบายประกอบการวเคราะห หรอโจทยอาจจะใหนโยบายมากได

เวลาตอบเราจะต องพดถงท งป จจยภายในและป จจยภายนอก และอธบายแตละปจจยเปนขอๆ วาแตละปจจยเขามาเกยวของกบนโยบายทเรายกตวอยางมาอยางไร

2.อ�จ�รยธนย� **จะดใหอกทนะคะ **********************************************ประเดนหลกในก�รบรรย�ยอ�จ�รยเบญจม�ส1.ตวแบบหรอทฤษฎทใชในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ2.นโยบายตางประเทศไทยตอมหาอำานาจอ�จ�รยธนย�1.ผลประโยชนของชาต2.ขดความสามารถของชาต3.เครองมอในการดำาเนนนโยบายตางประเทศ4.นโยบายตางประเทศไทยในปจจบน เนนนโยบายการรวม

กลมทางเศรษฐกจทไทยเขามสวนรวม

สรปส�ระสำ�คญ อ.เบญจม�ส

318

ประเดนท 1 ตวแบบหรอทฤษฎทใชในวเคร�ะหก�รกำ�หนดนโยบ�ยต�งประเทศ

ตวแบบหรอทฤษฎทอาจารยสอนเปนสงทนกศกษาตองนำาไปใชหากอาจารยออกขอสอบใหวเคราะหนโยบายหรอใหนกศกษาเสนอนโยบายตางประเทศตอกรณตางๆ หรอตอประเทศตางๆ

ตวแบบทอาจารยสอนประกอบดวย 1.ตวแบบก�รตดสนใจของกลม รช�รด ซ. ชไนเดอร ตว

แบบนมองวาตดสนใจกำาหนดนโยบายตางประเทศ จะประกอบดวยตวแปร 3 ตวคอ

1.ปจจยภายใน (Internal Setting) หรอสภาพแวดลอมภายในประเทศแบงยอยออกเปน

1.1 สภาพแวดลอมทไมใชมนษย1.2 สงคม โครงสรางและพฤตกรรมทางสงคม

ประกอบดวย-ทศทางคานยมทสำาคญรวมกน-สถาบน กลม องคกร -กระบวนการทางสงคม

2. ปจจยภายนอก (External Setting) หรอสภาพแวดลอมภายนอก (External Environment) ไดแก

2.1 สภาพแวดลอมทไมใชมนษย2.2 วฒนธรรมอน2.3 สงคมอน2.4 สงคมทรวมตวและทำาหนาทในฐานะรฐ การกระทำา

ของรฐบาล

319

3. กระบวนการตดสนใจ (Decision – making Process) หมายถงในการตดสนใจกำาหนดนโยบายผตดสนใจกำาหนดนโยบายจะทางเลอกอยางไร ซงจะตองดถงโดย

-บรรทดฐานของผกำาหนดนโยบาย-ผลประโยชนแหงชาต

2. ตวแบบดงเดมของก�รตดสนใจ (The Classic Model of Decision – making) ตวแบบนมองวาการจะตดสนใจกำาหนดนโยบายตางประเทศจะตองพจารณาถงความสมเหตสมผล (Rationality) ของนโยบาย โดยตองดวานโยบายใหผลตอบแทนสงสดหรอไม เมอเทยบกบตนทนทลงไป มการพจารณาทางเลอกทกทางๆทมและตดสนใจเลอกทางเลอกทกอใหเกดผลประโยชนทคาดวาสงสด (Maximize Expected Utility)

(ตวแบบนเปนไปไดยากในทางปฏบต เพราะนโยบายทกนโยบายมผลดและมกจะมผลเสยดวยเสมอ และบางครงพบวาผตดสนใจไมมเวลามากพอทจะพจารณาทางเลอกทกๆทาง เพราะบางครงนโยบายบางอยางตองการเวลาการตดสนใจทรวดเรว)

3. ตวแบบของเฮอรเบรต ไซมอน เรยกวาตวแบบการตดสนใจทพงพอใจ (Satisfaction) ตวแบบนเชอวาในการคดเลอกทางเลอกนนไมสามารถคดเลอกทางเลอกททำาใหเกดผลประโยชนสงสดได เพราะทกตวเลอกมทงขอดและขอเสย จงควรเลอกทางเลอกทบรรลถงมาตรฐานขนตำาทสามารถยอมรบได (Minimum Standard of Acceptability) อาจไมไดผล

320

ประโยชนสงสด มผลเสยบางแตเปนผลเสยขนตำาทสามารถยอมรบได

4. ตวแบบของช�ลส ลนบอลม เรยกวาการตดสนใจเปลยนแปลงแบบเพมเตม (Incremental Change/Incrementalism) นนคอมองวาการตดสนใจนโยบายมกจะนำาเอานโยบายเกามาปรบปรงใหดขน

ประเทศไทยใชตวแบบนเพราะรฐบาลแตละสมยไมกลาสรางนโยบายใหมทแตกตางจากเดมอยางเหนไดชด

5. ตวแบบของแกรหม อลลสน (Graham Allison’s Three Models) แบงออกเปน

1.ตวแบบผแสดงบทบาทมเหตผล (The Rational Actor Model) เชอวา ผตดสนใจตองมเหตมผล คำานวณความสญเสยและผลประโยชนทจะไดรบ แลวเลอกทางเลอกทสามารถนำาไปสเปาหมายไดดทสด (เหมอนกบตวแบบสมเหตผล)

2.ต ว แ บ บ ก ร ะ บ ว น ก า ร ท า ง อ ง ค ก า ร (The Organizational Process Model) มองวาการต ดสน ใจกำาหนดนโยบายมาจากผตดสนใจเปนกลมบคคล

3.ตวแบบการเมองแบบราชการ (The Bureaucratic Politics Model) หนวยราชการทเขามาเปน Decision Maker ในกระบวนการกำาหนดนโยบาย จะเจรจาตอรองประนประนอมผลประโยชนระหวางกน โดยคดถงผลประโยชนของหนวยงานตนเองมากกวาผลประโยชนของชาต

อยางไรกตามโดนสวนใหญเมอนำาเอาตวแบบมาใชในการวเคราะหนโยบายตางประเทศของไทย เรามกจะนำาเอาตวแบบการ

321

ตดสนใจมาประยกตใช และเนนไปทก�รวเคร�ะหปจจยภ�ยนอกและภ�ยในทมผลตอก�รตดสนใจกำ�หนดนโยบ�ย

(ดงนนนกศกษาใชการวเคราะหปจจยภายในภายนอกมาใชในการวเคราะหจะสะดวกทสด)

ก�รกำ�หนดนโยบ�ยต�งประเทศของไทย *** ตรงนตองทำ�คว�มเข�ใจ**

เวลาเราจะวเคราะหนโยบายตางประเทศของไทยจะตองวเคราะหวามปจจยอะไรบางทมผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศ ปจจยดงกลาวแบงเปน

1.ปจจยภ�ยนอก (External Factors) หรอสภ�พแวดลอมระหว�งประเทศ (External Environment) ไดแก

-โลกาภวตน (Globalization) มผลอยางยงตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศของไทย เชนการทเราตองเปดเขตการคาเสร เพราะการคาเสรเปนแนวคดทระบาดไปทวโลก

-การพงพาอาศยซงกนและกน (Interdependence) เนองจากโลกของเราทกวนนตองพงพาอาศยซงกนและกนมาก

-การเมองระหวางประเทศ (International Politics) เชนเมอเกดปญหาการกอการรายในระดบโลกกจะมผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศของไทย

-ระบบระหวางประเทศ (International System) หมายถงระบบขวอำานาจในโลก เชนในอดตยคสงครามเยนระบบระหวางประเทศเปนระบบ 2 ขวอำานาจ คอขวสหรฐกบขวโซเวยต ไทยกเลอกดำาเนนนโยบายตางประเทศโดยเลอกเขาขางฝายสหรฐ

322

เนองจากทยมผลประโยชนตรงกนกบสหรฐในดานความมนคงคอการตอตานคอมมวนสต

-ระบบเศรษฐกจระหวางประเทศ (International Economic System)

-ระเบยบโลก ระเบยบโลกหลงยคสงครามเยน (World Order in the

Post Cold War Era) ประกอบดวย1) การเปดเสร (Liberalization)2) การรวมกลมภมภาค (Regionalization)3) การสรางสถาบนระหวางประเทศ

(Institutionalization)4) การทำาใหเปนประชาธปไตย

(Democratization)5) ความมนคง (Security) -ความมนคงทางการเมอง ไดแก การรวมมอตอตาน

การกอการราย (Counter Terrorism)-ความมนคงทางเศรษฐกจ ไดแก ความมงคง การ

เจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การกนดอยดของประชาชน-ความมนคงทางทหาร 6) การแปรรปรฐวสาหกจ (Privatization) 7) สภาพแวดลอม (Environment) 8) สทธมนษยชน (Human Rights)9) สทธแรงงาน (Labor Rights)10) การลดระเบยบกฎเกณฑ (Deregulation)11)

การจดการและการบรหารทดหรอธรรมาภบาล (Good Governance)

323

12) ความโปรงใส (Transparency)-บทบาทขององคการระหวางประเทศ

(International Organization) และสถาบนระหวางประเทศ (International Institution)

ทสำาคญคอ WTO IMF ธนาคารโลก หรอในระดบภมภาคทมผลตอประเทศไทยมากคออาเซยน2. ปจจยภ�ยใน (Internal Factors) หรอสภ�พ

แวดลอมภ�ยใน (Internal Environment) ไดแก-เศรษฐกจภายในประเทศ -การเมองภายในประเทศ -พรรคการเมอง -กลมผลประโยชนและกลมผลกดนตาง ๆ -มตมหาชน สำาหรบประเทศไทยมตมหาชนจะมบทบาทตอ

นโยบายตางประเทศเปนชวง ๆ เวลานทนาสนใจคอมตมหาชนมผลทำาใหเกดรฐธรรมนญมาตรา 190 (วาดวยการทำาสญญาระหวางประเทศทจะตองผานการเหนชอบจากรฐสภา) กเกดจากการเคลอนไหวตอตานการทำา FTA มผลทำาใหการเจรจา FTA ตองชะลอออกไป และอาจมการทบทวนการทำา FTA

-กองทพ -ตวบคคล ถ�อ�จ�รยออกขอสอบม�ใหวเคร�ะหปจจยทมผลตอก�ร

กำ�หนดนโยบ�ยของไทย นกศกษ�ไมจำ�เปนตองเขยนถงทกปจจย แตตองดว�ปจจยอะไรบ�งทเกยวของกบนโยบ�ยทเร�จะวเคร�ะห เพร�ะนโยบ�ยแตละนโยบ�ยอ�จจะมปจจยภ�ยในภ�ยนอกเข�ม�เกยวของไมเหมอนกน

324

ประเดนท 2 นโยบ�ยต�งประเทศไทยตอมห�อำ�น�จอาจารยใหความสำาคญกบมหาอำานาจ 4 มหาอำานาจคอ

สหรฐอเมรกา สหภาพยโรป ญปน และจน ในการบรรยายจะพดถงนโยบายไทยเปนชวงๆตามทศวรรษ ดงน

1.ทศวรรษ 1950s – 1960s เปนชวงทเกดสงครามเยนอยางรนแรงระหวางสหรฐอเมรกาซงอยคายประชาธปไตย และสหภาพโซเวยตซงอยคายคอมมวนสต

นโยบายตางประเทศของไทยเวลานนคอ-ดำาเนนนโยบายเปนพนธมตรกบสหรฐอยางใกลชด-ตอตานคอมมวนสต ไมตดตอกบจนและสหภาพโซเวยต-ตอตานคอมมวนสตเพอนบานโดยเฉพาะเวยดนาม-สงทหารเขาไปรวมรบในสงครามเกาหลและสงคราม

เวยดนาม-นโยบายตางประเทศเนนความมนคง สรางความรวมมอ

ทางทหารกบสหรฐอเมรกา เชนใหอเมรกาเขามาตงฐานทพ รวมมอจดตง SEATO

2.ทศวรรษ 1970 เปนชวงทวงครามเยนเรมผอน เนองจากสหรฐและจนหนมาเจรจากน พรอมๆกบสหรฐกหนไปเจรจากบสหภาพโซเวยตดวย

-ไทยเรมหนมาสรางความสมพนธทางการทตกบจนในป 1975 ซงทำาใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจมาจนถงปจจบนดวย

-สงครามเวยดนามจบลงดวยความพายแพของสหรฐ ทำาใหสหรฐถอนตวออกจากภมภาค ไทยจงตองแสวงหาความมนคงใหม

325

-ประเทศเพอนบานกลายเปนคอมมวนสตทงหมด เกดสงครามกมพชา (เวยดนามบกยดกมพชา) ไทยรวมมอกบจนเพอตอตานเวยดนาม

-แนวทางนโยบายของไทยในชวงนคอพยายามถวงดลระหวางมหาอำานาจทกฝาย เชนการทไทยมความสมพนธกบจนทำาใหสหรฐเปนกงวลเนองจากกลวอทธพลของจนในภมภาค สหรฐจงไมสามารถทงประเทศไทยไปได

3.ทศวรรษ 1980สถานการณทางการเมองโลกและสงครามเยนผอนคลาย

มากขน และไปสนสดลงในชวงตนทศวรรษ 1990 นโยบายกบมหาอำานาจในยคนเรยกวาโยบายรอบทศทางหรอนโยบายการทตรอบทศทาง ไทยปรบบทบาทนโยบายตางประเทศมาเนนเศรษฐกจมากขน

- ความสมพนธกบจน ไทยรวมมอกบจนตอตานเวยดนามในปญหากมพชา ขณะทจจนยกเลกการสนบสนนพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย

- ความสมพนธกบสหรฐอเมรกา ยคนความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯเสอมลง เนองจากเกดความขดแยงทางการคา ซงเปนผลมาจากนโยบายปกปองทางการคา (Protectionism) ของสหรฐ ทำาใหไทยไมพอใจ เพราะสหรฐเปนตลาดสงออกทสำาคญ

- ความสมพนธกบสหภาพโซเวยต ปค.ศ.1986 สหภาพโซเวยตออนแอลง จนยตการสนบสนนเวยดนามในกมพชา

ในปค.ศ.1987 ไทยไดลงนามพธสารโปรตคอลจดตงคณะกรรมการการคาระหวางไทยกบสหภาพโซเวยต

326

- ความสมพนธกบญปน หลงจากสงครามโลกครงทสองยตลง ความสมพนธระหวางไทยกบญปนไมไดเปนในดานการทหาร ทศวรรษท1970s - 1980s ความสมพนธระหวางไทยกบญปนเรมเสอมลงเพราะไทยเสยดลการคา ญปนจงถกวพากษวจารณวาใชลทธจกรวรรดนยมใหม มการเคลอนไหวตอตานสนคาญปน แตญปนยงคงมความรวมมอทางเศรษฐกจกบประเทศไทยตอไป โดยเปนประเทศทเขามาลงทนในประเทศไทยมากทสด

ชวงนรฐบาลไทยเนนนโยบายดานเศรษฐกจโดยเฉพาะในภมภาคอนโดจนตามนโยบายเปลยนสนามรบใหเปนสนามการคา หนมาใหความสำาคญกบอาเซยนและผลกดนใหอาเซยนมบทบาทในการสรางความรวมมอในระหวางสมาชกและตอรองในปญหาระดบโลก เชนปญหาในกมพชา

4.ทศวรรษ 1990s-สหภาพยโรปเรมมบทบาททางการเมองและเศรษฐกจของ

โลก ไทยหนมาสรางความรวมมอทางการคา จนสหภาพยโรปหลายเปนตลาดสงออกอนดบ 3 ของไทยรองจากสหรฐอเมรกาและญปน

-ไทยดำาเนนนโบยายการคาเสร พรอมๆกบมปญหาความขดแยงทางการคากบมหาอำานาจจากนโยบายปกปองการคาของมหาอำานาจ

-เนนทำาตามระเบยบโลก เชนสทธมนษยชน ประชาธปไตย โดยเฉพาะในชวงเศรษฐกจตกตำา ในป 2540 เราตองเขาโปรแกรมความชวยเหลอของ IMF ทำาใหตองมการปฏรปนโยบายทางเศรษฐกจใหเปดเสรมากขน (จนทำาใหเกดปญหามากมายในปจจบน โดยเฉพาะเกดกระแสตอตานการคาเสร)

327

5.ชวงป 2000-ปจจบน (นกศกษ�ตองอ�นชทอ�จ�รยเบญจม�สไฟลสดท�ย คอวนท 29 มน�คม ภ�คบ�ยของทอ 4 จะมขอมลทนกศกษ�เอ�ไปใชได)

ในชวงนนโยบายตางประเทศของไทยจะเปนไปตามการเปลยนแปลงของเศรษฐกจการเมองโลก และบทบาทของมหาอำานาจ

1.ความสมพนธกบสหรฐ 1.1 การรวมมอในการตอตานการกอการรายกบ

สหรฐอเมรกา -จดตงศนยกลางการสบราชการลบและการตอตานการ

กอการราย (Counter-Terrorism Intelligence Centre)-การเปนพนธมตรนอกนาโต (Major Non NATO Ally:

MNNA) ของสหรฐ-ความรวมมอในการเจรจา FTA เวลานการเจรจายงชะลอ

ตวเนองจากฝายตอตานการทำา FTA มองวาไทยจะเสยเปรยบ -ในชวงรฐบาลรฐประหารไทยถกตดความชวยเหลอดานการ

ทหาร ทงยงมปญหาความขดแยงเรอง CL ยา2.ความสมพนธกบจนการทำา FTA ไทยจนเปนนโยบายทเดนมากในชวงทผานมา

จนถอเปนประเทศทโดดเดนมากทสดในเวทระหวางประเทศในป 2000 เปนตนมาโดยเฉพาะการเตบโตทางเศรษฐกจ

สวนใหญจะมองวาไทยเราเสยเปรยบ เนองจากการทำา FTA กบจนมผลกระทบมากมายตอภาคเกษตร แตมผลดในเรองของการเขาไปลงทนในจน

3.ความสมพนธกบญปน

328

-ไทยยงคงเนนเปดใหนกลงทนญปนลงทนในประเทศไทย-มการเจรจา FTA แตญปนไมยอมในประเดนทไทยตองการ

คอการเปดตลาดสนคาเกษตร (ตอนนการเจรจาหยดชะงกเชนกน)

นโยบ�ยต�งประเทศด�นเศรษฐกจของไทยเปาหมายหลกคอ ตองการแขงขนทางเศรษฐกจในระดบ

ระหวางประเทศ มรายละเอยดดงน1.ความรวมมอทางเศรษฐกจแบบทวภาค (1) โดยจดตงเขตการคาเสร รฐบาลใดไมไดทำา FTA กจะส

คนอนไมได เพราะกระแสทวภาคมาแรงมากในปจจบน(2) เนนการลงทนตางประเทศ เพราะตองการเงนทนจาก

เมกกะโปรเจกสใหญๆ 2.ความรวมมอแบบพหภาค (1) การเขารวมในองคการระหวางประเทศหรอสถาบน

ระหวางประเทศในระดบภมภาคและระดบโลก เชน WTO, ประชาคมเอเชยตะวนออก

(2) ความรวมมอทางเศรษฐกจในระดบภมภาคและระดบอนภมภาค เชน การมนโยบาย Look West และรวมมอในเหลยมเศรษฐกจตางๆ

(3) เปนพนธมตรหรอหนสวนชวคราวทางยทธศาสตร โดยสรป นโยบายตางประเทศไทยของไทยจะมการปรบตวไป

ตามสถานการณเศรษฐกจการเมองโลก โดยปจจยภายนอกเขามามอทธพลคอนขางมากในการตดสนใจกำาหนดนโยบาย โดยเฉพาะมหาอำานาจและองคการระหวางประเทศ ดงนนนโยบายตางประเทศของไทยกไมไดเปนอสระอยางแทจรง

329

สวนปจจยภายในนนสวนใหญจะเปนปจจยทเกยวกบผนำา โดนประชาชนเขามามสวนในการผลกดนนอยมาก แตในระยะหลงๆ ประชาชนเรมเขามามบทบาทมากขน เชนในเรองของ FTA เรองของ CL ยา สทธทางปญญา เปนตน

สรปอ�จ�รยธนย�

คว�มคดรวบยอดอาจารยธนยาตองการจะบอกวานกศกษาในการดำาเนน

นโยบายตางประเทศของทกประเทศมเปาหมายสำาคญอยทผลประโยชนแหงชาต (National Interest) การทชาตแตละชาตจะรกษาผลประโยชนของชาตไดมากนอยแคไหนขนอยกบขดความสามารถของชาตในการใชเครองมอตางๆในการดำาเนนนโยบาย

-ประเทศไหนทมขดความสามารถมากกจะสามารถใชเครองมอในการดำาเนนนโยบายไดด และทำาใหผลประโยชนของชาตไดรบการตอบสนอง

-ประเทศไหนมขดความสามารถนอยกจะสามารถใชเครองไดไมดเทาทควร สดทายการรกษาผลประโยชนของชาตจะทำาไดนอยลง

ทงนในการใชขดความสามารถในการดำาเนนนโยบายตางประเทศแตละนโยบายจะมปจจยทเขามาเกยวของไมเหมอนกน ทงปจจยภายและภายนอก

นอกจากนอาจารยยงนำาเสนอถงนโยบายตางประเทศของไทยทสำาคญในปจจบนคอนโยบายการรวมกลมเศรษฐกจ

ผลประโยชนแหงช�ต แบงออกเปน

330

1.ผลประโยชนดานเศรษฐกจ2.ผลประโยชนดานการเมอง3.ผลประโยชนดานสงคม4.ผลประโยชนอนๆ เชน-เทคโนโลย-การสอสารและโทรคมนาคมทงนผลประโยชนของชาตจะมการเปลยนแปลงอยตลอด

เวลา เชนในบางชวงผลประโยชนทางการเมองกมความสำาคญมากกวาผลประโยชนทางเศรษฐกจ

ขณะเดยวกนผลประโยชนของชาตหนงอาจจะขดแยงหรอทบซอนกบอกชาตหนง ทำาใหแตละชาตจะมตองนโยบายออกมาเพอรกษาผลประโยชนของตนเองใหไดมากทสด

เครองมอทใชในก�รดำ�เนนนโยบ�ยต�งประเทศ1.เครองมอทางการทต เชนการเจรจาตอรองระดบชาต

การโนมนาวชกจง การใหสงตอบแทนหรอแมแตการบงคบในบางกรณ

2.เครองมอทางการทหาร 3.เครองมอทางเศรษฐกจ เชนการใหสทธพเศษทาง

เศรษฐกจ การควำาบาตร การไมตดตอคาขาย4.เครองมอทางจตวทยาเราจะพบวาแตละประเทศจะมความสารถในการใชเครองมอ

เหลานไดไมเทากน เชนไทยเราจะใชเครองมอทางทหารไดนอยกวาสหรฐอมเมรกา ซงมผลทำาใหประเทศไทยรกษาผลประโยชนบางดานไดนอยกวาสหรฐอเมรกา

331

นอกจากนยงมเครองมออนๆ ซงประเทศทพฒนาแลวกจะมเครองมอเหลานดกวาประเทศเลก คอ

เครองมอภายใน1.กฎหมายภายในประเทศ เชนสหรฐอเมรกาสามารถออก

กฎหมายในการแสวงหาและรกษาผลประโยชนของตนเองในระหวางประเทศ เชนกฎหมายเกยวกบการคา กฎหมายเกยวกบการอดหนน กฎหมายเกยวกบการชวยเหลอประเทศตางๆ

2.หลกนยม เชนหลกนยมของประธานาธบดบชทบอกวาโจมตกอนถกโจมต ทำาใหสหรฐใชเปนเครองมอในการใชนโยบายปองกนการกอการรายนอกบานโดยเขาไปทำาสงครามในประเทศทมองวาเปนศตรกบสหรฐ

เครองมอภายนอก1.องคการระหวางประเทศ เราจะพบวามหาอำานาจสามารถ

ใชองคการระหวางปะเทศเปนเครองมอในการรกษาผลประโยชนของตนเองไดมาก

2.ระเบยบโลก 3.แนวคดการรวมกลมทางเศรษฐกจ4.แนวคดเกยวกบการจดตงเขตการคาเสรเปนตนนอกจากนการทประเทศแตละประเทศจะสามารถใชเครอง

มอเหลานในการดำาเนนนโยบายตางประเทศแลวการกำาหนดนโยบายตางประเทศยงตองขนอยกบสภาพแวดลอภายในและภายนอกประเทศอกดวย

อาจารยธนยาแบงปจจยภายในและภายนอกทมผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศอกเปน

332

1.ปจจยภ�ยใน ประกอบดวย-สภาพทางเศรษฐกจภายในประเทศ-สภาพทางการเมองภายในประเทศ เชนเวลานปญหา

การเมองไทยมผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศ เชนกรณสทธบตรยา กรณการเจรจา FTA

-สภาพทางสงคม-สภาพทางภมศาสตร ทรพยากร-กลมพลงมวลชนตางๆ2.ปจจยภายนอก-ประเทศมหาอำานาจ-องคการระหวางประเทศ กรณของไทยองคการทมอทธพล

ในการกำาหนดนโยบายตางประเทศของเรามากคอ สหประชาชาต ธนาคารโลก IMF และ WTO

-สถานการณการเมองระหวางประเทศ-ประเทศเพอนบานเปนตนนโยบ�ยในก�รรวมกลมท�งเศรษฐกจของไทยประเทศไทยพยายามสรางความเปนผนำาในภมภาคเอเชย

ตะวนออกเฉยงใตดวยการสรางศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจ แนวทางหนงทไทยนำามาใชคอการจบมอกบประเทศตางๆทงภายในและภายนอกภมภาค

ทงนประเทศไทยไดรวมกลมกบประเทศตางๆหลายกลมเพอสรางความรวมมอทางดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง เชน

1.BIMSTEC เปนกรอบความรวมมอระหวางอนภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยใต

333

2.IMT-GT กเปนกรอบความรวมมอระหวาง Indonesia Malaysia Thailand Growth-Triangle หรอสามเหลยมเศรษฐกจอนโดนเซย มาเลเซย และไทย ซงเปนความรวมมอกนโดยเอาพนท 5 จงหวดชายแดนภาคใตของไทยรฐทางตอนเหนอของมาเลเซยและจงหวดทางตอนเหนอของอนโดนเซยเขามารวมมอกน โดยจดตงในป 1993

3.ASEM –Asia - Europe Meeting เ ป น เ ว ท ก า รประชมรวมระหวางประเทศในเอเชย 10 ประเทศกบประเทศในกลมอย 15 ประเทศ ซงเอเชย 10 ประเทศนเปนสมาชกอาเซยน 7 ประเทศบวกญปน เกาหล และจน

4.FEALAC ฟแลค เดมช อวา EALAF เปนกรอบความรวมมอระหวางอนภมภาคระหวางเอเชยตะวนออกกบลาตนอเมรกา จดตงในป 1998 ทเร มโดยสงคโปรและประเทศชล ตอเปล ยนฟแลค หรอ Forum for East Asia and Latin-American Cooperation

5.APEC –Asia Pacific Economic Cooperation 6.ACD เปนความรเร มของรฐบาลไทย เปนเวทความรวม

มอในเอเชยทงหมด ทเรยกวา Asia Cooperation Dialog เนองจากนายกรฐมนตรของเรามองวาความรวมมอในเอเชยทงทวปยงไมเกดขนจงรเร มกรอบความรวมมอ ACD ขนมา และจดการประชมครงแรกทประเทศไทย (แตกลมนไมมความคบหนาอะไรในเวลาน)

6.-Asian Plus Three หรออาเซยน + จน เกาหล และญปน และกำาลงมความพยายามขยายตวออกเปนประชาคมเอเชยตะวนออก

นอกจากนยงมความรวมมอในการจดตงเขตการคาเสร เชน

334

1.AFTA หรอเขตการคาเสรอาเซยน2.การตงเขตการคาเสรอาเซยน+จน ซงตกลงกนในการ

ประชมสดยออาเซยนครงลาสดทกมพชา3.เขตการคาเสรอาเซยน+อนเดย4.เขตการคาเสรอาเซยนเกาหลนอกจากนประเทศไทยยงดำาเนนนโยบายเปดเขตการคาเสร

แบบทวภาคกบอหลายประเทศ เชนออสเตรเลย นวซแลนด จน บาหเรน อนเดย (มผลแลว) สวนญปน สหรฐ เปร และกลมเอฟตา (สวสเซอรแลนด นอรเวย ไอซแลนด ลคเทนสไตน)

ปจจยทสำ�คญททำ�ใหไทยตองดำ�เนนนโยบ�ยรวมกลมเศรษฐกจเนองจ�ก

1.ปจจยภายนอก-ประเทศมหาอำานาจ ทงสหรฐอเมรกา อย และญปนตางใช

มาตรการกดกนทางการคา ทำาใหไทยตองรวมตวกบประเทศอนๆเพอสรางอำานาจตอรอง

-สถานการณเศรษฐกจและสงคมโลก โลกทงโลกตกอยภายใตแนวคดของการพงพาอาศยกน การรวมกลมกนจงมความจำาเปน

-การแขงขนระดบโลก ทำาใหประเทศไทยตองมความลำาบางมากขนในการสงออกสนคาไปยงตลาดหลก การรวมกลมทางเศรษฐกจจะเปนการขยายตลาดการคาของไทยใหกวางขวางขน

2.ปจจยภ�ยใน-ผนำารฐบาล และฝายการเมอง ดงเราจะพบวาในยคทกษณ

เราดำาเนนนโยบายรวมกลมและจดตงเขตการคาเสรมากทสด

335

เนองจากบคคลภายในรฐบาลเปนนกธรกจมองเหนประโยชนจากนโยบายเหลาน

สรป PS 709นโยบ�ยต�งประเทศไทย

แนวขอสอบ1.ของอ�จ�รยเบญจม�ส เชอวานาจะคลายกบ Quiz อาจารยนาจะใหวเคราะหปจจยทมผลตอการกำาหนดนโยบาย

ตางประเทศของไทยตอประเทศมหาอำานาจ และอาจจะใหยกตวอยางนโยบายประกอบการวเคราะห หรอโจทยอาจจะใหนโยบายมากได

เวลาตอบเราจะต องพดถงท งป จจยภายในและป จจยภายนอก และอธบายแตละปจจยเปนขอๆ วาแตละปจจยเขามาเกยวของกบนโยบายทเรายกตวอยางมาอยางไร

2.อ�จ�รยธนย� **จะดใหอกทนะคะ **********************************************ประเดนหลกในก�รบรรย�ยอ�จ�รยเบญจม�ส1.ตวแบบหรอทฤษฎทใชในการกำาหนดนโยบายตางประเทศ2.นโยบายตางประเทศไทยตอมหาอำานาจอ�จ�รยธนย�1.ผลประโยชนของชาต2.ขดความสามารถของชาต3.เครองมอในการดำาเนนนโยบายตางประเทศ4.นโยบายตางประเทศไทยในปจจบน เนนนโยบายการรวม

กลมทางเศรษฐกจทไทยเขามสวนรวม

336

สรปส�ระสำ�คญ อ.เบญจม�สประเดนท 1 ตวแบบหรอทฤษฎทใชในวเคร�ะหก�ร

กำ�หนดนโยบ�ยต�งประเทศตวแบบหรอทฤษฎทอาจารยสอนเปนสงทนกศกษาตองนำา

ไปใชหากอาจารยออกขอสอบใหวเคราะหนโยบายหรอใหนกศกษาเสนอนโยบายตางประเทศตอกรณตางๆ หรอตอประเทศตางๆ

ตวแบบทอาจารยสอนประกอบดวย 1.ตวแบบก�รตดสนใจของกลม รช�รด ซ. ชไนเดอร ตว

แบบนมองวาตดสนใจกำาหนดนโยบายตางประเทศ จะประกอบดวยตวแปร 3 ตวคอ

1.ปจจยภายใน (Internal Setting) หรอสภาพแวดลอมภายในประเทศแบงยอยออกเปน

1.1 สภาพแวดลอมทไมใชมนษย1.2 สงคม โครงสรางและพฤตกรรมทางสงคม

ประกอบดวย-ทศทางคานยมทสำาคญรวมกน-สถาบน กลม องคกร -กระบวนการทางสงคม

2. ปจจยภายนอก (External Setting) หรอสภาพแวดลอมภายนอก (External Environment) ไดแก

2.1 สภาพแวดลอมทไมใชมนษย2.2 วฒนธรรมอน2.3 สงคมอน

337

2.4 สงคมทรวมตวและทำาหนาทในฐานะรฐ การกระทำาของรฐบาล

3. กระบวนการตดสนใจ (Decision – making Process) หมายถงในการตดสนใจกำาหนดนโยบายผตดสนใจกำาหนดนโยบายจะทางเลอกอยางไร ซงจะตองดถงโดย

-บรรทดฐานของผกำาหนดนโยบาย-ผลประโยชนแหงชาต

2. ตวแบบดงเดมของก�รตดสนใจ (The Classic Model of Decision – making) ตวแบบนมองวาการจะตดสนใจกำาหนดนโยบายตางประเทศจะตองพจารณาถงความสมเหตสมผล (Rationality) ของนโยบาย โดยตองดวานโยบายใหผลตอบแทนสงสดหรอไม เมอเทยบกบตนทนทลงไป มการพจารณาทางเลอกทกทางๆทมและตดสนใจเลอกทางเลอกทกอใหเกดผลประโยชนทคาดวาสงสด (Maximize Expected Utility)

(ตวแบบนเปนไปไดยากในทางปฏบต เพราะนโยบายทกนโยบายมผลดและมกจะมผลเสยดวยเสมอ และบางครงพบวาผตดสนใจไมมเวลามากพอทจะพจารณาทางเลอกทกๆทาง เพราะบางครงนโยบายบางอยางตองการเวลาการตดสนใจทรวดเรว)

3. ตวแบบของเฮอรเบรต ไซมอน เรยกวาตวแบบการตดสนใจทพงพอใจ (Satisfaction) ตวแบบนเชอวาในการคดเลอกทางเลอกนนไมสามารถคดเลอกทางเลอกททำาใหเกดผลประโยชนสงสดได เพราะทกตวเลอกมทงขอดและขอเสย จงควรเลอกทางเลอกทบรรลถงมาตรฐานขนตำาทสามารถยอมรบได

338

(Minimum Standard of Acceptability) อาจไมไดผลประโยชนสงสด มผลเสยบางแตเปนผลเสยขนตำาทสามารถยอมรบได

4. ตวแบบของช�ลส ลนบอลม เรยกวาการตดสนใจเปลยนแปลงแบบเพมเตม (Incremental Change/Incrementalism) นนคอมองวาการตดสนใจนโยบายมกจะนำาเอานโยบายเกามาปรบปรงใหดขน

ประเทศไทยใชตวแบบนเพราะรฐบาลแตละสมยไมกลาสรางนโยบายใหมทแตกตางจากเดมอยางเหนไดชด

5. ตวแบบของแกรหม อลลสน (Graham Allison’s Three Models) แบงออกเปน

1.ตวแบบผแสดงบทบาทมเหตผล (The Rational Actor Model) เชอวา ผตดสนใจตองมเหตมผล คำานวณความสญเสยและผลประโยชนทจะไดรบ แลวเลอกทางเลอกทสามารถนำาไปสเปาหมายไดดทสด (เหมอนกบตวแบบสมเหตผล)

2.ต ว แ บ บ ก ร ะ บ ว น ก า ร ท า ง อ ง ค ก า ร (The Organizational Process Model) มองวาการต ดสน ใจกำาหนดนโยบายมาจากผตดสนใจเปนกลมบคคล

3.ตวแบบการเมองแบบราชการ (The Bureaucratic Politics Model) หนวยราชการทเขามาเปน Decision Maker ในกระบวนการกำาหนดนโยบาย จะเจรจาตอรองประนประนอมผลประโยชนระหวางกน โดยคดถงผลประโยชนของหนวยงานตนเองมากกวาผลประโยชนของชาต

อยางไรกตามโดนสวนใหญเมอนำาเอาตวแบบมาใชในการวเคราะหนโยบายตางประเทศของไทย เรามกจะนำาเอาตวแบบการ

339

ตดสนใจมาประยกตใช และเนนไปทก�รวเคร�ะหปจจยภ�ยนอกและภ�ยในทมผลตอก�รตดสนใจกำ�หนดนโยบ�ย

(ดงนนนกศกษาใชการวเคราะหปจจยภายในภายนอกมาใชในการวเคราะหจะสะดวกทสด)

ก�รกำ�หนดนโยบ�ยต�งประเทศของไทย *** ตรงนตองทำ�คว�มเข�ใจ**

เวลาเราจะวเคราะหนโยบายตางประเทศของไทยจะตองวเคราะหวามปจจยอะไรบางทมผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศ ปจจยดงกลาวแบงเปน

1.ปจจยภ�ยนอก (External Factors) หรอสภ�พแวดลอมระหว�งประเทศ (External Environment) ไดแก

-โลกาภวตน (Globalization) มผลอยางยงตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศของไทย เชนการทเราตองเปดเขตการคาเสร เพราะการคาเสรเปนแนวคดทระบาดไปทวโลก

-การพงพาอาศยซงกนและกน (Interdependence) เนองจากโลกของเราทกวนนตองพงพาอาศยซงกนและกนมาก

-การเมองระหวางประเทศ (International Politics) เชนเมอเกดปญหาการกอการรายในระดบโลกกจะมผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศของไทย

-ระบบระหวางประเทศ (International System) หมายถงระบบขวอำานาจในโลก เชนในอดตยคสงครามเยนระบบระหวางประเทศเปนระบบ 2 ขวอำานาจ คอขวสหรฐกบขวโซเวยต ไทยกเลอกดำาเนนนโยบายตางประเทศโดยเลอกเขาขางฝายสหรฐ

340

เนองจากทยมผลประโยชนตรงกนกบสหรฐในดานความมนคงคอการตอตานคอมมวนสต

-ระบบเศรษฐกจระหวางประเทศ (International Economic System)

-ระเบยบโลก ระเบยบโลกหลงยคสงครามเยน (World Order in the

Post Cold War Era) ประกอบดวย1) การเปดเสร (Liberalization)2) การรวมกลมภมภาค (Regionalization)3) การสรางสถาบนระหวางประเทศ

(Institutionalization)4) การทำาใหเปนประชาธปไตย

(Democratization)5) ความมนคง (Security) -ความมนคงทางการเมอง ไดแก การรวมมอตอตาน

การกอการราย (Counter Terrorism)-ความมนคงทางเศรษฐกจ ไดแก ความมงคง การ

เจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การกนดอยดของประชาชน-ความมนคงทางทหาร 6) การแปรรปรฐวสาหกจ (Privatization) 7) สภาพแวดลอม (Environment) 8) สทธมนษยชน (Human Rights)9) สทธแรงงาน (Labor Rights)10) การลดระเบยบกฎเกณฑ (Deregulation)11)

การจดการและการบรหารทดหรอธรรมาภบาล (Good Governance)

341

12) ความโปรงใส (Transparency)-บทบาทขององคการระหวางประเทศ

(International Organization) และสถาบนระหวางประเทศ (International Institution)

ทสำาคญคอ WTO IMF ธนาคารโลก หรอในระดบภมภาคทมผลตอประเทศไทยมากคออาเซยน2. ปจจยภ�ยใน (Internal Factors) หรอสภ�พ

แวดลอมภ�ยใน (Internal Environment) ไดแก-เศรษฐกจภายในประเทศ -การเมองภายในประเทศ -พรรคการเมอง -กลมผลประโยชนและกลมผลกดนตาง ๆ -มตมหาชน สำาหรบประเทศไทยมตมหาชนจะมบทบาทตอ

นโยบายตางประเทศเปนชวง ๆ เวลานทนาสนใจคอมตมหาชนมผลทำาใหเกดรฐธรรมนญมาตรา 190 (วาดวยการทำาสญญาระหวางประเทศทจะตองผานการเหนชอบจากรฐสภา) กเกดจากการเคลอนไหวตอตานการทำา FTA มผลทำาใหการเจรจา FTA ตองชะลอออกไป และอาจมการทบทวนการทำา FTA

-กองทพ -ตวบคคล ถ�อ�จ�รยออกขอสอบม�ใหวเคร�ะหปจจยทมผลตอก�ร

กำ�หนดนโยบ�ยของไทย นกศกษ�ไมจำ�เปนตองเขยนถงทกปจจย แตตองดว�ปจจยอะไรบ�งทเกยวของกบนโยบ�ยทเร�จะวเคร�ะห เพร�ะนโยบ�ยแตละนโยบ�ยอ�จจะมปจจยภ�ยในภ�ยนอกเข�ม�เกยวของไมเหมอนกน

342

ประเดนท 2 นโยบ�ยต�งประเทศไทยตอมห�อำ�น�จอาจารยใหความสำาคญกบมหาอำานาจ 4 มหาอำานาจคอ

สหรฐอเมรกา สหภาพยโรป ญปน และจน ในการบรรยายจะพดถงนโยบายไทยเปนชวงๆตามทศวรรษ ดงน

1.ทศวรรษ 1950s – 1960s เปนชวงทเกดสงครามเยนอยางรนแรงระหวางสหรฐอเมรกาซงอยคายประชาธปไตย และสหภาพโซเวยตซงอยคายคอมมวนสต

นโยบายตางประเทศของไทยเวลานนคอ-ดำาเนนนโยบายเปนพนธมตรกบสหรฐอยางใกลชด-ตอตานคอมมวนสต ไมตดตอกบจนและสหภาพโซเวยต-ตอตานคอมมวนสตเพอนบานโดยเฉพาะเวยดนาม-สงทหารเขาไปรวมรบในสงครามเกาหลและสงคราม

เวยดนาม-นโยบายตางประเทศเนนความมนคง สรางความรวมมอ

ทางทหารกบสหรฐอเมรกา เชนใหอเมรกาเขามาตงฐานทพ รวมมอจดตง SEATO

2.ทศวรรษ 1970 เปนชวงทวงครามเยนเรมผอน เนองจากสหรฐและจนหนมาเจรจากน พรอมๆกบสหรฐกหนไปเจรจากบสหภาพโซเวยตดวย

-ไทยเรมหนมาสรางความสมพนธทางการทตกบจนในป 1975 ซงทำาใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจมาจนถงปจจบนดวย

-สงครามเวยดนามจบลงดวยความพายแพของสหรฐ ทำาใหสหรฐถอนตวออกจากภมภาค ไทยจงตองแสวงหาความมนคงใหม

343

-ประเทศเพอนบานกลายเปนคอมมวนสตทงหมด เกดสงครามกมพชา (เวยดนามบกยดกมพชา) ไทยรวมมอกบจนเพอตอตานเวยดนาม

-แนวทางนโยบายของไทยในชวงนคอพยายามถวงดลระหวางมหาอำานาจทกฝาย เชนการทไทยมความสมพนธกบจนทำาใหสหรฐเปนกงวลเนองจากกลวอทธพลของจนในภมภาค สหรฐจงไมสามารถทงประเทศไทยไปได

3.ทศวรรษ 1980สถานการณทางการเมองโลกและสงครามเยนผอนคลาย

มากขน และไปสนสดลงในชวงตนทศวรรษ 1990 นโยบายกบมหาอำานาจในยคนเรยกวาโยบายรอบทศทางหรอนโยบายการทตรอบทศทาง ไทยปรบบทบาทนโยบายตางประเทศมาเนนเศรษฐกจมากขน

- ความสมพนธกบจน ไทยรวมมอกบจนตอตานเวยดนามในปญหากมพชา ขณะทจจนยกเลกการสนบสนนพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย

- ความสมพนธกบสหรฐอเมรกา ยคนความสมพนธระหวางไทยกบสหรฐฯเสอมลง เนองจากเกดความขดแยงทางการคา ซงเปนผลมาจากนโยบายปกปองทางการคา (Protectionism) ของสหรฐ ทำาใหไทยไมพอใจ เพราะสหรฐเปนตลาดสงออกทสำาคญ

- ความสมพนธกบสหภาพโซเวยต ปค.ศ.1986 สหภาพโซเวยตออนแอลง จนยตการสนบสนนเวยดนามในกมพชา

ในปค.ศ.1987 ไทยไดลงนามพธสารโปรตคอลจดตงคณะกรรมการการคาระหวางไทยกบสหภาพโซเวยต

344

- ความสมพนธกบญปน หลงจากสงครามโลกครงทสองยตลง ความสมพนธระหวางไทยกบญปนไมไดเปนในดานการทหาร ทศวรรษท1970s - 1980s ความสมพนธระหวางไทยกบญปนเรมเสอมลงเพราะไทยเสยดลการคา ญปนจงถกวพากษวจารณวาใชลทธจกรวรรดนยมใหม มการเคลอนไหวตอตานสนคาญปน แตญปนยงคงมความรวมมอทางเศรษฐกจกบประเทศไทยตอไป โดยเปนประเทศทเขามาลงทนในประเทศไทยมากทสด

ชวงนรฐบาลไทยเนนนโยบายดานเศรษฐกจโดยเฉพาะในภมภาคอนโดจนตามนโยบายเปลยนสนามรบใหเปนสนามการคา หนมาใหความสำาคญกบอาเซยนและผลกดนใหอาเซยนมบทบาทในการสรางความรวมมอในระหวางสมาชกและตอรองในปญหาระดบโลก เชนปญหาในกมพชา

4.ทศวรรษ 1990s-สหภาพยโรปเรมมบทบาททางการเมองและเศรษฐกจของ

โลก ไทยหนมาสรางความรวมมอทางการคา จนสหภาพยโรปหลายเปนตลาดสงออกอนดบ 3 ของไทยรองจากสหรฐอเมรกาและญปน

-ไทยดำาเนนนโบยายการคาเสร พรอมๆกบมปญหาความขดแยงทางการคากบมหาอำานาจจากนโยบายปกปองการคาของมหาอำานาจ

-เนนทำาตามระเบยบโลก เชนสทธมนษยชน ประชาธปไตย โดยเฉพาะในชวงเศรษฐกจตกตำา ในป 2540 เราตองเขาโปรแกรมความชวยเหลอของ IMF ทำาใหตองมการปฏรปนโยบายทางเศรษฐกจใหเปดเสรมากขน (จนทำาใหเกดปญหามากมายในปจจบน โดยเฉพาะเกดกระแสตอตานการคาเสร)

345

5.ชวงป 2000-ปจจบน (นกศกษ�ตองอ�นชทอ�จ�รยเบญจม�สไฟลสดท�ย คอวนท 29 มน�คม ภ�คบ�ยของทอ 4 จะมขอมลทนกศกษ�เอ�ไปใชได)

ในชวงนนโยบายตางประเทศของไทยจะเปนไปตามการเปลยนแปลงของเศรษฐกจการเมองโลก และบทบาทของมหาอำานาจ

1.ความสมพนธกบสหรฐ 1.1 การรวมมอในการตอตานการกอการรายกบ

สหรฐอเมรกา -จดตงศนยกลางการสบราชการลบและการตอตานการ

กอการราย (Counter-Terrorism Intelligence Centre)-การเปนพนธมตรนอกนาโต (Major Non NATO Ally:

MNNA) ของสหรฐ-ความรวมมอในการเจรจา FTA เวลานการเจรจายงชะลอ

ตวเนองจากฝายตอตานการทำา FTA มองวาไทยจะเสยเปรยบ -ในชวงรฐบาลรฐประหารไทยถกตดความชวยเหลอดานการ

ทหาร ทงยงมปญหาความขดแยงเรอง CL ยา2.ความสมพนธกบจนการทำา FTA ไทยจนเปนนโยบายทเดนมากในชวงทผานมา

จนถอเปนประเทศทโดดเดนมากทสดในเวทระหวางประเทศในป 2000 เปนตนมาโดยเฉพาะการเตบโตทางเศรษฐกจ

สวนใหญจะมองวาไทยเราเสยเปรยบ เนองจากการทำา FTA กบจนมผลกระทบมากมายตอภาคเกษตร แตมผลดในเรองของการเขาไปลงทนในจน

3.ความสมพนธกบญปน

346

-ไทยยงคงเนนเปดใหนกลงทนญปนลงทนในประเทศไทย-มการเจรจา FTA แตญปนไมยอมในประเดนทไทยตองการ

คอการเปดตลาดสนคาเกษตร (ตอนนการเจรจาหยดชะงกเชนกน)

นโยบ�ยต�งประเทศด�นเศรษฐกจของไทยเปาหมายหลกคอ ตองการแขงขนทางเศรษฐกจในระดบ

ระหวางประเทศ มรายละเอยดดงน1.ความรวมมอทางเศรษฐกจแบบทวภาค (1) โดยจดตงเขตการคาเสร รฐบาลใดไมไดทำา FTA กจะส

คนอนไมได เพราะกระแสทวภาคมาแรงมากในปจจบน(2) เนนการลงทนตางประเทศ เพราะตองการเงนทนจาก

เมกกะโปรเจกสใหญๆ 2.ความรวมมอแบบพหภาค (1) การเขารวมในองคการระหวางประเทศหรอสถาบน

ระหวางประเทศในระดบภมภาคและระดบโลก เชน WTO, ประชาคมเอเชยตะวนออก

(2) ความรวมมอทางเศรษฐกจในระดบภมภาคและระดบอนภมภาค เชน การมนโยบาย Look West และรวมมอในเหลยมเศรษฐกจตางๆ

(3) เปนพนธมตรหรอหนสวนชวคราวทางยทธศาสตร โดยสรป นโยบายตางประเทศไทยของไทยจะมการปรบตวไป

ตามสถานการณเศรษฐกจการเมองโลก โดยปจจยภายนอกเขามามอทธพลคอนขางมากในการตดสนใจกำาหนดนโยบาย โดยเฉพาะมหาอำานาจและองคการระหวางประเทศ ดงนนนโยบายตางประเทศของไทยกไมไดเปนอสระอยางแทจรง

347

สวนปจจยภายในนนสวนใหญจะเปนปจจยทเกยวกบผนำา โดนประชาชนเขามามสวนในการผลกดนนอยมาก แตในระยะหลงๆ ประชาชนเรมเขามามบทบาทมากขน เชนในเรองของ FTA เรองของ CL ยา สทธทางปญญา เปนตน

สรปอ�จ�รยธนย�

คว�มคดรวบยอดอาจารยธนยาตองการจะบอกวานกศกษาในการดำาเนน

นโยบายตางประเทศของทกประเทศมเปาหมายสำาคญอยทผลประโยชนแหงชาต (National Interest) การทชาตแตละชาตจะรกษาผลประโยชนของชาตไดมากนอยแคไหนขนอยกบขดความสามารถของชาตในการใชเครองมอตางๆในการดำาเนนนโยบาย

-ประเทศไหนทมขดความสามารถมากกจะสามารถใชเครองมอในการดำาเนนนโยบายไดด และทำาใหผลประโยชนของชาตไดรบการตอบสนอง

-ประเทศไหนมขดความสามารถนอยกจะสามารถใชเครองไดไมดเทาทควร สดทายการรกษาผลประโยชนของชาตจะทำาไดนอยลง

ทงนในการใชขดความสามารถในการดำาเนนนโยบายตางประเทศแตละนโยบายจะมปจจยทเขามาเกยวของไมเหมอนกน ทงปจจยภายและภายนอก

นอกจากนอาจารยยงนำาเสนอถงนโยบายตางประเทศของไทยทสำาคญในปจจบนคอนโยบายการรวมกลมเศรษฐกจ

ผลประโยชนแหงช�ต แบงออกเปน

348

1.ผลประโยชนดานเศรษฐกจ2.ผลประโยชนดานการเมอง3.ผลประโยชนดานสงคม4.ผลประโยชนอนๆ เชน-เทคโนโลย-การสอสารและโทรคมนาคมทงนผลประโยชนของชาตจะมการเปลยนแปลงอยตลอด

เวลา เชนในบางชวงผลประโยชนทางการเมองกมความสำาคญมากกวาผลประโยชนทางเศรษฐกจ

ขณะเดยวกนผลประโยชนของชาตหนงอาจจะขดแยงหรอทบซอนกบอกชาตหนง ทำาใหแตละชาตจะมตองนโยบายออกมาเพอรกษาผลประโยชนของตนเองใหไดมากทสด

เครองมอทใชในก�รดำ�เนนนโยบ�ยต�งประเทศ1.เครองมอทางการทต เชนการเจรจาตอรองระดบชาต

การโนมนาวชกจง การใหสงตอบแทนหรอแมแตการบงคบในบางกรณ

2.เครองมอทางการทหาร 3.เครองมอทางเศรษฐกจ เชนการใหสทธพเศษทาง

เศรษฐกจ การควำาบาตร การไมตดตอคาขาย4.เครองมอทางจตวทยาเราจะพบวาแตละประเทศจะมความสารถในการใชเครองมอ

เหลานไดไมเทากน เชนไทยเราจะใชเครองมอทางทหารไดนอยกวาสหรฐอมเมรกา ซงมผลทำาใหประเทศไทยรกษาผลประโยชนบางดานไดนอยกวาสหรฐอเมรกา

349

นอกจากนยงมเครองมออนๆ ซงประเทศทพฒนาแลวกจะมเครองมอเหลานดกวาประเทศเลก คอ

เครองมอภายใน1.กฎหมายภายในประเทศ เชนสหรฐอเมรกาสามารถออก

กฎหมายในการแสวงหาและรกษาผลประโยชนของตนเองในระหวางประเทศ เชนกฎหมายเกยวกบการคา กฎหมายเกยวกบการอดหนน กฎหมายเกยวกบการชวยเหลอประเทศตางๆ

2.หลกนยม เชนหลกนยมของประธานาธบดบชทบอกวาโจมตกอนถกโจมต ทำาใหสหรฐใชเปนเครองมอในการใชนโยบายปองกนการกอการรายนอกบานโดยเขาไปทำาสงครามในประเทศทมองวาเปนศตรกบสหรฐ

เครองมอภายนอก1.องคการระหวางประเทศ เราจะพบวามหาอำานาจสามารถ

ใชองคการระหวางปะเทศเปนเครองมอในการรกษาผลประโยชนของตนเองไดมาก

2.ระเบยบโลก 3.แนวคดการรวมกลมทางเศรษฐกจ4.แนวคดเกยวกบการจดตงเขตการคาเสรเปนตนนอกจากนการทประเทศแตละประเทศจะสามารถใชเครอง

มอเหลานในการดำาเนนนโยบายตางประเทศแลวการกำาหนดนโยบายตางประเทศยงตองขนอยกบสภาพแวดลอภายในและภายนอกประเทศอกดวย

อาจารยธนยาแบงปจจยภายในและภายนอกทมผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศอกเปน

350

1.ปจจยภ�ยใน ประกอบดวย-สภาพทางเศรษฐกจภายในประเทศ-สภาพทางการเมองภายในประเทศ เชนเวลานปญหา

การเมองไทยมผลตอการกำาหนดนโยบายตางประเทศ เชนกรณสทธบตรยา กรณการเจรจา FTA

-สภาพทางสงคม-สภาพทางภมศาสตร ทรพยากร-กลมพลงมวลชนตางๆ2.ปจจยภายนอก-ประเทศมหาอำานาจ-องคการระหวางประเทศ กรณของไทยองคการทมอทธพล

ในการกำาหนดนโยบายตางประเทศของเรามากคอ สหประชาชาต ธนาคารโลก IMF และ WTO

-สถานการณการเมองระหวางประเทศ-ประเทศเพอนบานเปนตนนโยบ�ยในก�รรวมกลมท�งเศรษฐกจของไทยประเทศไทยพยายามสรางความเปนผนำาในภมภาคเอเชย

ตะวนออกเฉยงใตดวยการสรางศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจ แนวทางหนงทไทยนำามาใชคอการจบมอกบประเทศตางๆทงภายในและภายนอกภมภาค

ทงนประเทศไทยไดรวมกลมกบประเทศตางๆหลายกลมเพอสรางความรวมมอทางดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง เชน

1.BIMSTEC เปนกรอบความรวมมอระหวางอนภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยใต

351

2.IMT-GT กเปนกรอบความรวมมอระหวาง Indonesia Malaysia Thailand Growth-Triangle หรอสามเหลยมเศรษฐกจอนโดนเซย มาเลเซย และไทย ซงเปนความรวมมอกนโดยเอาพนท 5 จงหวดชายแดนภาคใตของไทยรฐทางตอนเหนอของมาเลเซยและจงหวดทางตอนเหนอของอนโดนเซยเขามารวมมอกน โดยจดตงในป 1993

3.ASEM –Asia - Europe Meeting เ ป น เ ว ท ก า รประชมรวมระหวางประเทศในเอเชย 10 ประเทศกบประเทศในกลมอย 15 ประเทศ ซงเอเชย 10 ประเทศนเปนสมาชกอาเซยน 7 ประเทศบวกญปน เกาหล และจน

4.FEALAC ฟแลค เดมช อวา EALAF เปนกรอบความรวมมอระหวางอนภมภาคระหวางเอเชยตะวนออกกบลาตนอเมรกา จดตงในป 1998 ทเร มโดยสงคโปรและประเทศชล ตอเปล ยนฟแลค หรอ Forum for East Asia and Latin-American Cooperation

5.APEC –Asia Pacific Economic Cooperation 6.ACD เปนความรเร มของรฐบาลไทย เปนเวทความรวม

มอในเอเชยทงหมด ทเรยกวา Asia Cooperation Dialog เนองจากนายกรฐมนตรของเรามองวาความรวมมอในเอเชยทงทวปยงไมเกดขนจงรเร มกรอบความรวมมอ ACD ขนมา และจดการประชมครงแรกทประเทศไทย (แตกลมนไมมความคบหนาอะไรในเวลาน)

6.-Asian Plus Three หรออาเซยน + จน เกาหล และญปน และกำาลงมความพยายามขยายตวออกเปนประชาคมเอเชยตะวนออก

นอกจากนยงมความรวมมอในการจดตงเขตการคาเสร เชน

352

1.AFTA หรอเขตการคาเสรอาเซยน2.การตงเขตการคาเสรอาเซยน+จน ซงตกลงกนในการ

ประชมสดยออาเซยนครงลาสดทกมพชา3.เขตการคาเสรอาเซยน+อนเดย4.เขตการคาเสรอาเซยนเกาหลนอกจากนประเทศไทยยงดำาเนนนโยบายเปดเขตการคาเสร

แบบทวภาคกบอหลายประเทศ เชนออสเตรเลย นวซแลนด จน บาหเรน อนเดย (มผลแลว) สวนญปน สหรฐ เปร และกลมเอฟตา (สวสเซอรแลนด นอรเวย ไอซแลนด ลคเทนสไตน)

ปจจยทสำ�คญททำ�ใหไทยตองดำ�เนนนโยบ�ยรวมกลมเศรษฐกจเนองจ�ก

1.ปจจยภายนอก-ประเทศมหาอำานาจ ทงสหรฐอเมรกา อย และญปนตางใช

มาตรการกดกนทางการคา ทำาใหไทยตองรวมตวกบประเทศอนๆเพอสรางอำานาจตอรอง

-สถานการณเศรษฐกจและสงคมโลก โลกทงโลกตกอยภายใตแนวคดของการพงพาอาศยกน การรวมกลมกนจงมความจำาเปน

-การแขงขนระดบโลก ทำาใหประเทศไทยตองมความลำาบางมากขนในการสงออกสนคาไปยงตลาดหลก การรวมกลมทางเศรษฐกจจะเปนการขยายตลาดการคาของไทยใหกวางขวางขน

2.ปจจยภ�ยใน-ผนำารฐบาล และฝายการเมอง ดงเราจะพบวาในยคทกษณ

เราดำาเนนนโยบายรวมกลมและจดตงเขตการคาเสรมากทสด

353

เนองจากบคคลภายในรฐบาลเปนนกธรกจมองเหนประโยชนจากนโยบายเหลาน

แนวขอสอบทอ 709อ�จ�รยเบญจม�สน�จะ ใหวเคร�ะหปจจยภ�ยในและภ�ยนอกทมผลตอก�ร

กำ�หนดนโยบ�ยตอมห�อำ�น�จ โดยเชอมโยงกบผลประโยชนของช�ต

สรปปจจยหลกทมผลกระทบตอนโยบ�ยต�งประเทศไทยตอมห�อำ�น�จ

1.มหาอำานาจทง ญปน อเมรกา และอย เปนตลาดสงออกหลกของไทย โดยญปนเปนตลาดอนดบ 1 รองลงมาคอสหรฐ และตามมาดวยอย

การจะกำาหนดนโยบายอะไรกตามรฐบาลมกจะกลวการสญเสยตลาดสงออกหลกน เพราะรายไดจากการสงออกของไทยมสงถง 70 % ของจดพ

หากไทยไมดำาเนนนโยบายตามมหาอำานาจตองการกมกจะถกกดกนทางการคา

2.สหรฐมพลงทางทหารทเขมแขง ไทยจำาเปนตองพงพาในกรณปญหาความมนคง

3.กรณของจนเวลานเปนประเทศทเปนตลาดสงออกทสำาคญ ทงยงสงเงนลงทนไปทวโลก ไทยเองกหวงจะมสวนบงตลาดในจน

4.ไทยตองคบทงจนและสหรฐเพอใหถวงดลซงกนและกน เพราะทง 2 ประเทศมนโยบายในการครอบงำาภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตเหมอนกน

354

5.ความรสวนใหญมาจากโลกของมหาอำานาจทสงผานสอตางๆทำาใหคนไทยรบรและเชอในสงทชาตมหาอำานาจคดและทำา

ตวอย�งนโยบ�ยไทยตอสหรฐคว�มสมพนธระหว�งไทยกบอเมรก�ไทยสถาปนากรงรตนโกสนทรในเวลาใกลเคยงกบทสหรฐฯ

ประกาศอสรภาพ มสชนนารจะเขามาเผยแผศาสนา การแพทย การศกษา และการพมพ จากนนความสมพนธของไทยและสหรฐฯกดขนเรอยๆ จนกระทงปพ.ศ.2375 ไทยทำาสนธสญญา 10 ขอกบสหรฐฯ คอใหมการคาเสรระหวางกน ยกเวนขาวและฝน วนท 29 พ.ค. 2399 ไทยและสหรฐฯทำาสนธสญญาแฮรสโดยมเนอหาเหมอนสนธสญญาบาวรงทกอยาง

ชวงทสหรฐฯมสงครามกลางเมอง ความสมพนธกบไทยจงลดลง ชวงสงครามโลกครงทสอง สหรฐฯเรมมความสมพนธกบไทยมากขนโดยเฉพาะการชวยใหไทยพนจากประเทศผแพสงคราม ความสมพนธดำาเนนมาดวยดตลอด จนกระทงรฐบาลชาตชาย ชณหะวณ ทมนโยบายเปลยนสนามรบเปนสนามการคา ไทยจงมความสมพนธกบประเทศในอนโดจนมากขน ความสมพนธของไทยกบสหรฐฯจงลดลง แตกยงอยในระดบความสมพนธทแนนแฟนอย

คว�มสมพนธทเกดขนในสถ�นก�รณปจจบนไทยสหรฐมความสมพนธทงในแงความรวมมอและวามขด

แยงมากมาย เชนความรวมมอ

355

1.ความรวมมอทางการทหาร เชนการซอมรบรวม หรอในอดตกมความรวมมอในสงครามเกาหลและสงครามเวยดนาม ความรวมมอในการจดตง SEATO

2.การรวมมอในการตอตานการกอการราย3.ความรวมมอในการจดทำา FTA ขณะนอยในระหวางการ

ชะลอการเจรจา เนองจากฝายทตอตานการทำา FTA มองวาสหรฐจะไดเปรยบประเทศไทยมากกวา

ทงน การทำา FTA มผลกระทบตอการเปลยนแปลงกฎหมาย

ภายใน การลวงลำาอำานาจของตลาการ การละเมดสทธขนพนฐานของเกษตรกรและประชาชนชาวไทย ผลกระทบทไทยไดรบ ไดแก

1.การลงนามเรองทรพยสนทางปญญา โดยใหจดสทธบตรสงมชวตได ไทยมความหลากหลายทางชวภาพสงแตกไมสามารถใชทรพยากรดานการวจยและการคนควาได

2.การจดลขสทธพช GMO และสนคาชวภาพ เปนการเปดโอกาสใหบรรษทขามชาตเขามาผกขาดตลาด เชน เมลดพนธพชตางๆ

3.หากรฐบาลไทยยอมตกลงในเนอหาเรองสทธบตรยาแบบเดยวกนกบทสหรฐฯทำากบชลและสงคโปร ไทยกจะตองยอมใหบรรษทยาอเมรกนผกขาดจากเดม 20 ปเพมเปน 25 ป

4.เปดโอกาสใหธรกจบรการสหรฐฯเขามาประกอบการในไทยอยางเสร

5.มการจดตงกลไกระงบขอพพาท โดยใหอนญาโตตลาการทำาหนาทตดสนแทนการใชระบบศาลสถตยตธรรม อำานาจอธปไตยของรฐไทยกจะถกลดรอนไป

356

การเจรจา FTA ระหวางไทยและสหรฐฯเกดขนมา 6 ครง ตงแตพ.ศ.2547-2549 เนนความรวมมอดานเศรษฐกจระยะยาวและทำาใหทงคไดรบผลประโยชน ซงจรงๆ แลว FTA เปนการแขงขนรปแบบหนง จงเกดทงผลดและผลเสย รฐบาลไทยจะตองมวสยทศนทกวางไกล รอบคอบ ไมเรงรบทำา FTA เพราะรฐบาลทกษณเรงรบมากเกนไป

การทตการตางประเทศมความสำาคญมาก โดยเฉพาะกบสหรฐอเมรกาทเปนมหาอำานาจและมอำานาจในการตอรองและบบบงคบสง รฐบาลไทยจงตองรเขารเรา รวาอะไรทควรสงเสรมเพอสามารถแขงขนกบนานาประเทศได เชน การบรการ การทองเทยว การแพทย รฐควรเปดเผยขอมลทเปนจรงวาใครไดประโยชนและเสยประโยชนในแงใด ใหประชาชนเขามามสวนรวม

ความพรอมในการทำา FTA ของไทยยงมนอย เพราะยงมปญหาภายในอย เชน การปรบตวของภาคธรกจเอกชน การเมอง การคอรปชน (ปพ.ศ.2547 ไทยมปญหาการคอรปชนอนดบท 84 ของโลก หรออนดบ 3 ในเอเชยรองจากฟลปปนสและอนโดนเซย) ทกประเทศทวโลกตางกทำา FTA ไทยควรเตรยมพรอมในการแขงขนแบบพงพา และนำาหลกเศรษฐกจพอเพยงมาใชควบคกบการขยายตวทางเศรษฐกจเพอสรางภมคมกนใหตวเอง

ความขดแยง1.ความขดแยงทางดานการคา เชนการกดกนทางการคา2.กรณของทรพยสนทางปญญา

357

ความสมพนธระหวางไทยและสหรฐฯเหนชดมากทสดในสงครามเวยดนามและสงครามเกาหล

อ�จ�รยธนย�อ�จ�รยใหเสนอนโยบ�ยต�งประเทศทเปนท�งออกของ

ประเทศไทยในก�รดำ�รงอยท�มกล�งโลกในยคโลก�ภวตน ทมก�รแขงขนกนสง มก�รครอบงำ�จ�กมห�อำ�น�จ องคก�รระหว�งประเทศทสำ�คญ โดยจะตองกำ�หนดนโยบ�ยทงภ�ยในและภ�ยนอก

และใหดนโยบ�ยสมยทกษณ 1+2แนวท�งก�รตอบอาจารยเสนอวา ทางออกของประเทศไทยคอ ก�รเพมขด

คว�มส�ม�รถของประเทศ โดย1.พฒน�จดเดน2.ลดจดดอยดงนนนกศกษ�ตองดว� จดเดนเรามอะไรบาง และจะ

พฒน�อย�งไร จดเดนของประเทศไทย เชน -ความหลากหลายทางชวภาพ-ความอดมสมบรณ-การมทตงทดทางภมศาสตร ไมคอยมภยธรรมชาตจดดอย-ทำาใหการเมองมเสถยรภาพและความมนคง -สงเสรมการศกษาใหดกวาทเปนอย ทำาใหการศกษาใหคน

เปนคนเกงและคนด แทนทจะเปนเรยนเพอการแขงขน-ลดนสยบรโภคนยม

358

-กสรางความสามคคใหคนในชาต โดยอาศยบาน วด โรงเรยน

** อาจารยเสนอใหพยายามสรางสวสดการใหกบประชาชน โดยเฉพาะกบคนยากจน

นโยบ�ยต�งประเทศสมยรฐบ�ลพ . ต . ท . ดร . ทกษณ ชน วตร

คำานงถง 3 ประเดนหลก ไดแก1.สะทอนผลประโยชนของประเทศ2.เนนการปฏสมพนธเชงรกแบบกาวหนา3.เนนการมสมพนธภาพกบประเทศเพอนบานยทธศ�สตรด�นก�รต�งประเทศ ไดแก1.นโยบายฯจะตองสอดคลองกบนโยบายรฐ โดยเนนดาน

เศรษฐกจ การลงทน และการคา2.เนนพฒนาความสมพนธหลากหลายมตกบประเทศเพอน

บาน3.ใหความสำาคญกบการรวมมอกบกลมประเทศเขตเอเชย4.เนนการสรางนโยบายผกพนแบบกาวหนา5.ใหความสำาคญกบกลมมหาอำานาจดานเศรษฐกจ6.ใหประชาชนมสวนรวมกำาหนดการทำานโยบาย เพอใหทก

คนเขาถงและจบตองนโยบายได7.ใหความสำาคญกบการทำานโยบายดานสทธมนษยชนก�รสร�งสมพนธภ�พกบประเทศเพอนบ�น เพอฟ นฟและ

กระชบความสมพนธกบประเทศเพอนบานและกลมสมาชกอาเซยน มเปาประสงคทสำาคญ 3 ประการคอ

359

1.เพอความมนคงแหงชาต2.เพอจดประสงคทางการเมอง3.เพอผลประโยชนทางเศรษฐกจนโยบ�ยเศรษฐกจทสำ�คญ ไดแก1.การทตเชงเศรษฐกจ (Economic Diplomacy) เนน

การทตเชงรกดานเศรษฐกจและการสรางความสมพนธทางการทต เพอขยายโอกาสทางการคาจนทำาใหมการจดตงเขตการคาเสรขน

การทตเชงรก เนนการทตเชงรกแบบกาวหนาดานเศรษฐกจ เชน การเจรจาเขตการคาเสร สรางความสมพนธกบประเทศเพอนบาน รวมมอในกรอบเอเชย (ACD) บทบาทไทยในกรอบอาเซยน สหภาพยโรป ทมไทยแลนด CEO และบทบาทของไทยในเวทโลก เชน การสงทหารไปชวยในตมอรตะวนออก ทำาใหไทยเปนทยอมรบของทวโลกมากขน

2.การแสวงหาตลาดใหม มจดมงหมายเพอใหไทยมตลาดการลงทนทกวางขนและมากขน โดยสรางความสมพนธกบประเทศทวโลกมากขน

3.การสงเสรมการลงทน มจดมงหมายเพอใหมเงนตราเขาประเทศ ทำาใหเกดการสรางงานและการเตบโตทางเศรษฐกจ

360

361