vieren kun je leren - (inter)religieuze feesten (0706)

Vieren kun je leren(inter)religieuze feesten op de basisschool

Vieren kun je leren biedt concrete en originele vie-ringen voor in de klas en voor de hele school. De vie-ringen zijn ondergebracht in twee mappen: de eerste map biedt vieringen bij de godsdienstige feesten die in ons land worden gevierd. Hiermee leren kinderen de verhalen kennen die bij feesten als Kerstmis, Pasen, Suikerfeest en Divali horen. Maar vieren is meer dan leren. Vieren heeft te maken met ervaren, ontdekken, voelen, beleven. Heeft te maken met aandachtig zijn, luisteren, zien en doen: zingen, bewegen, dansen, spelen, eten en drinken. Aan al deze elementen van vieren wordt aandacht besteed.

In de tweede map staan allerlei vieren gedenkdagen die horen bij ons samen leven thuis, op school en in de maatschappij. Zoals de vierdagen die ons leven mar-keren: verjaardagen, het begin van het schooljaar, de wisseling van de seizoenen. Maar ook de traditionele feesten die we in ons land kennen en die voor kinderen zo belangrijk zijn: Dierendag, Sint Maarten, Sinterklaas, Valentijnsdag. Als laatste is er een categorie feesten gedenkdagen opgenomen die hun basis hebben in de maatschappij waarin we leven en de geschiedenis die we delen: Koninginnedag, 4 en 5 mei, Prinsjesdag. Maar ook Anti-racismedag, Europadag, Wereldmilieudag, de Vredesweek, Internationale Vrouwendag en andere gedenkdagen komen vierenderwijs volop aan bod.

Het speelse en diepzinnige materiaal laat kinderen kennismaken met culturele en religieuze gewoonten en uitingen. Het leert ze ontdekken en ervaren dat het vieren van feesten en het stilstaan bij bijzondere ge-beurtenissen een belangrijk aspect is van het leven. De vieringen sluiten aan bij onze multiculturele en multi-religieuze samenleving en voegen een heeleigen dimensie toe: de gezamenlijke beleving en de gedeelde ervaring. Samen vieren helpt om echt samen te leven.

Twintig auteurs hebben vanuit hun eigen achtergrond en deskundigheid van Vieren kun je leren een feeste-lijk en afwisselend geheel gemaakt.

Christelijke feesten: Allerheiligen, Allerzielen, Advent en Kerstmis, Kerst als gezelligheidsfeest, Kerst als lichtfeest, Driekonin-gen, Maria Lichtmis, Aswoensdag, Palmpasen, Goede Vrijdag en Pasen, Pasen als lentefeest, Hemelvaart, Pinksteren, Pinksteren als folkloristisch oogstfeestWereldgodsdiensten: Jodendom: Soekkot, Chanoeka, Poerim en PésachIslam: Ramadan, Suikerfeest en OfferfeestHindoeïsme: Holi en DivaliChinees Nieuwjaar

Bestelnummer 0706

ISBN 978 90 5788 2005

9 789057 882005

00000Vieren

kun je leren(inter)religieuze feesten



Auteurs: Aart van den Berg, Jan Willem Drost, Erik Idema, Jos van Hest, Marjan Knipping en Jacqueline Jongenburger, Marion Korenromp, René van der Rijst, Wim Westerman, Kees van der Zwaard

Illustraties: Iris BoterSamenstelling en redactie: Marita NijenhuisMuzieknotatie: Compoprint, Ermelo www.compoprint.nlVormgeving: Garage - bureau voor grafisch en illustratief ontwerp BNO www.garage-bno.nlDruk Drukkerij Wilco, Amersfoort

©2007 Kwintessens Uitgevers, Amersfoortwww.kwintessens.nl

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opge-slagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Getracht is alle rechthebbenden te achterhalen. Diegene die meent alsnog aanspraken te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met de uitgever.

Eerste druk, eerste oplage

ISBN 978 90 5788 200 5NUR-code 193Bestelnummer 0706

christelijkevieringen1.indd 2 19-01-2007 14:21:13

Inhoud

VoorwoordCora Vlaming

Christelijkevieringen

Allerheiligen 9Wonen in de stad van God

Marion Korenromp

bouwstenen – middenbouw en bovenbouw

Allerzielen 14Er is een tijd van komen en van gaan

Marion Korenromp

bouwstenen onderbouw, middenbouw, bovenbouw

Advent en kerst 19En tochvoorbereiding kerstvieringen vier adventsvieringen Weekopening 1e advent 24Weekopening 2de advent 28Weekopening 3de advent 32Weekopening 4de advent 36

Kees van der Zwaard

draaiboek - school

Kerst geboortefeest van Jezus 40En toch

Kees van der Zwaard

draaiboek - school

Kerst als gezelligheidsfeest 50De wereld wordt mooier

Aart van den Berg

draaiboek - school

Kerst als lichtfeest (interreligieus) 58Waar komt licht vandaan?

Marjan Knipping en Jacqueline Jongenburger

draaiboek - school

Driekoningen 68We dragen het licht

Jan Willem Drost

draaiboek - school

Maria Lichtmis 75Een kaarsje aansteken bij Maria

Marion Korenromp

bouwstenen - school

Aswoensdag 80God maakt een nieuw begin

Marion Korenromp

bouwstenen - bovenbouw

Palmpasen 84Een beetje Idols

Jan Willem Drost

draaiboek - school

Goede Vrijdag en Pasen 92Pasen als feest van Jezus’ opstandingSamen zijn we sterk

Jan Willem Drost

draaiboek – school

Pasen 101Pasen als lentefeest En toch wordt het weer lente!

Jacqueline Jongenburger en Marjan Knipping

draaiboek - school


Hemelvaart 108Begin maar vast

René van der Rijst

bouwstenen onderbouw, middenbouw, bovenbouw

Pinksteren 112 Pinksteren als feest van bezieling God houdt van mensen

René van der Rijst

draaiboek - school

Pinksteren 119Pinksteren als oogstfeestIk ben de fiere pinksterblom

Jos van Hest

bouwstenen - schoolalle bouwen

Wereldgodsdiensten

Negeren, toekijken of meedoen - de plaats van feesten van wereldgodsdiensten in school

Wim Westerman

JodendomErik Idema

Soekkot of Loofhuttenfeest 133Vier deuren en een dak van riet ...Voorbereidende lesBouwstenen voor de viering

Chanoeka of Inwijdingsfeest 140Een wonder van lichtVoorbereidende lesBouwstenen voor de viering

Poerim of Lotenfeest 148Het vrolijkste feestVoorbereidende lesBouwstenen voor de viering

Pésach of Paasfeest 155Op weg naar het beloofde landVoorbereidende lesBouwstenen voor de viering

Islam Erik Idema

Ramadan 162Vasten en delenVoorbereidende lesBouwstenen voor de viering

Eid-oel-Fitr of Suikerfeest 168Na vasten komt suikerVoorbereidende lesBouwstenen voor de viering

Eid-oel-Adha of Offerfeest 174Dankbaar en blijVoorbereidende lesBouwstenen voor de viering

HindoeïsmeErik Idema

Holi 180Dansen rond de holikaVoorbereidende lesBouwstenen voor de viering

Divali 185Een rij lichtjesVoorbereidende lesBouwstenen voor de viering

Chinees Nieuwjaar 192Een rode nieuwjaarsdag met monsters en draken

Jos van Hest

Bouwstenen Alle bouwen


VoorwoordV

oorwoord

Vieren kun je leren... Dit is een belangrijk uitgangspunt van deze uitgave: vieren is iets wat je kunt leren aan en van elkaar, in elk geval sámen. Het tweede uitgangspunt dat we in deze uitgave han-teren: de school is daarvoor een goede plek. Maar waarom zou je dat willen: leren vieren? En waarom zou je dat op school doen? Bijzonder aan vieren is dat het accent ligt op een gezamenlijke beleving, op ervaringen die je met elkaar deelt. Dat is de geheel eigen dimensie van vieren: je doet het samen. Je deelt vreugde en verdriet of gedenkt een bepaalde gebeurtenis met elkaar. Een verjaar-dag van één persoon bijvoorbeeld wordt een feest voor velen door het samen te vieren. Het vieren van feesten gedenkdagen, van de wisseling van de seizoenen, van afscheid en opnieuw ontmoeten, markeren de tijd en geven die extra betekenis. Omdat de school een gemeenschap vormt, is de school bij uitstek geschikt om te vieren: gedeelde ervarin-gen helpen een gemeenschapsgevoel op te bouwen. Het vieren van markeringsmomen-ten in de tijd kan een goed schoolklimaat sterk bevorderen.Vieren heeft ook een educatief element: het is een unieke en voor kinderen zeer aan-sprekende manier om kennis te maken met onze maatschappij, onze geschiedenis, ge-bruiken en gewoonten - waarbij vieren zowel multicultureel als multireligieus is. Koninginnedag, Prinsjesdag, Dodenherdenking en Bevrijdingsdag bijvoorbeeld zijn belangrijke dagen in onze democratie. Maar ook Nationale Boomfeestdag, de Dag van de rechten van het Kind en de Vredesweek geven een maatschappelijke betrokkenheid weer die het cement vormt van onze samenleving: het laat zien dat je samen ergens voor staat, samen verantwoordelijkheid wil dragen voor de wereld om je heen. Ook de godsdienstige feesten hebben een educatieve en actuele betekenis: van oudsher vieren we in Nederland Kerst, Pasen en Pinksteren, maar welk verhaal en welke gebrui-ken horen daar bij? En in de laatste decennia worden feesten uit andere godsdienstige tradities steeds zichtbaarder gevierd zoals de ramadan en het Suikerfeest, Divali en Cha-noeka. Om kinderen te laten delen in de rijkdom van de verschillende tradities en hen kennis te laten maken met elkaars leefwereld, hebben we deze twee zeer gevarieerde mappen met vieringen samengesteld.

De uitgave biedt culturele, godsdienstige en levensloopvieringen aan. Deze vieringen of vieringsopzetten worden vaak voorafgegaan door een voorbereiden-de les. Hierin wordt iets verteld over de herkomst van het feest, het verhaal bij het feest, de godsdienst of cultuur waar het feest bij hoort en welke voorbereidingen er getroffen moeten worden voordat het feest kan worden gevierd. De leerlingen leveren hieraan een actieve bijdrage door zelf bijvoorbeeld maskers te maken voor Chinees Nieuwjaar, een palmpaasstok te versieren, een Ode aan de Vreugde te schrijven voor Europadag of een presentatie over hun lievelingsboek voor Kinderboekenweek of een smachtende liefdesrap voor Valentijnsdag voor te bereiden.

Vieren kun je leren


Voorwoord

In de viering zelf wordt het verhaal bij het feest verteld en wordt een aantal elementen en rituelen behorend bij het feest uitgevoerd zoals zingen, dansen, eten, iets presente-ren en stil zijn. Maar het zwaartepunt van de les ligt bij de viering: het belevingsele-ment is het speerpunt van deze uitgave.Natuurlijk is het niet de bedoeling dat scholen ‘kerkje gaan spelen of moskee of syna-goge’. Het gaat erom dat kinderen kennismaken met cultureel-religieuze gewoonten en uitingen en ontdekken en ervaren dat het vieren van bijzondere gebeurtenissen een belangrijk onderdeel is van het leven. Dat houdt in dat alle vieringen godsdienstig neu-traal zijn: je hoeft zelf niet in een bepaalde godsdienstige traditie te staan om de les en de viering te kunnen meebeleven. In de opzet van deze lesmappen deel je met elkaar het verhaal en mag je proeven van de diepere ervaringen van anderen. Zo raken kinde-ren meer thuis in de samenleving waarin ze leven, in de eigen traditie en de traditie van de ander.

De vieringen zijn afwisselend uitgewerkt als draaiboek en als bouwstenen.Een draaiboek is een volledig uitgewerkte viering. Bouwstenen bestaan uit verschil-lende activiteiten rond de feest- of gedenkdag op basis waarvan de school een eigen viering kan voorbereiden. Er wordt onderscheid gemaakt tussen vieringen voor de hele school of voor één of meer bouwen: onderbouw, middenbouw en bovenbouw. Laatstgenoemde vieringen kunnen worden gehouden met alle kinderen van een bouw of in het klaslokaal met de eigen groep.

Ruim twintig auteurs hebben met enthousiasme, creativiteit en deskundigheid deze schat aan vieringen bij elkaar geschreven.Wij wensen u en uw leerlingen er veel plezier mee!

Cora VlamingUitgever Kwintessens Uitgevers

Vieren kun je leren


Christelijkevieringen


Allerheiligen

9

Vieren kun je leren

Allerheiligen

9

Vieren kun je leren

Voorbereidende les

Achtergrond Allerheiligen is een feest dat wordt gevierd in de rooms-katholieke kerk waarbij de ge-dachte over ‘heilig zijn’ centraal staat.In wat volgt worden heiligen gezien als mensen die gestalte hebben gegeven aan het visioen van de stad van vrede, de stad van God.In deze les gaat het erom dat: – de kinderen beelden kunnen vinden voor de stad van God die in Psalm 122 wordt be-

zongen– zij die stad kunnen benoemen als een visioen, een droom– zij namen kunnen noemen van mensen die dat visioen hier en nu al gestalte geven of

hebben gegeven– zij de heiligheid van die mensen kunnen benoemen en waarderen– zij eigenschappen, kwaliteiten en talenten kunnen noemen waarmee mensen van nu

onderweg zijn naar die stad.

Intro– Vertel de kinderen de aanleiding van de les: Allerheiligen. We staan stil bij alle men-

sen die heilig zijn geworden. Wellicht zijn er voorbeelden uit de omgeving aan te dra-gen. De school kan de naam van een heilige dragen. Of de parochie is naar een heilige vernoemd. Maar er zijn ook bijzondere dagen in het jaar die met een heilige te maken hebben, zoals 4 oktober (Sint Franciscus) of 11 november (Sint Maarten) of 5 december (Sint Nicolaas). Maar wat betekent Allerheiligen nu precies? Wat vieren we dan?

– Lees Psalm 122 uit Het hoogste woord:

Allerheiligen

Wonen in de stad van God

1 november

bouwstenenmiddenbouwbovenbouw


Allerheiligen

10

Vieren kun je leren

Alles past samen in deze ene stad

naar Psalm 122

‘Kom op, ‘zeiden ze,we moeten er nu echt vandoor.’Ik was zo blij dat ze me vroegen mee te gaan.Luidkeels zongen wij onderweg toen het nog ver was:‘We zijn er bijna maar nog niet helemaal.’

Nu zijn we er dan.Hier staan we dan.We staan in de poort van waar we willen zijn.Dit was dus ons doelHier is de plekwaar ik terechtkom, waar ik thuis ben.

Deze stad steekt zo goed in elkaar.Elke steen sluit naadloos aan op de andere.Het voegwerk is vakwerk van vaklui.Huizen staan stevig schouder aan schouderen maken ruimte voor pleinen en parken.Alles past samen in deze ene stad.

Ook de mensen horen hier bij elkaar samen.Iedere wijk is vol van leven,er wordt gezongen in de straten van vriendschap, vreugde en vrolijkheid.Je komt tot je rechtje komt hier tot rustin deze stad van saamhorige mensen.

Wens deze stad toch vrede toedie is er zo goed aan besteed.Dan zal God zelf hier willen wonen:Jeruzalem.

Karel Eykman

in: Het hoogste woord (NZV Uitgevers)

Om over te praten

– Waar naar toe is de ik-persoon onderweg?– Wat zou hij daar willen doen?– Hoe vindt hij die stad als hij er aankomt?– Hoe zijn de mensen in de stad? – Hoe zou het leven zijn in zo’n stad? Wat doen de grote mensen? Wat doen de

kinderen? – Zouden er ook mensen zijn die er niet willen of niet mogen wonen? – Wat is de grootste wens van de ik-persoon voor die stad?


Allerheiligen

11

Vieren kun je leren

Om te doenMaak in groepjes een collage of maquette van de stad van God waar deze dichter het over heeft. Laat elkaar de resultaten zien.

Om over te praten Vertel dat de bewoners van de stad van God de heiligen zijn. Misschien valt dat te ver-duidelijken aan de hand van het inleidende gesprek. Wat deed Sint Maarten zodat hij mag wonen in de stad van God? Hoe leefde Franciscus? Probeer het te verbinden met kernwoorden uit de psalm: leven in vrede, vriendschap en vrolijkheid; anderen tot hun recht laten komen. Zoek ook naar voorbeelden van mensen dicht bij huis: vaders en moeders, (pop)idolen, plaatselijke mensen die veel voor een ander over hebben. Benoem hun inspirerende talenten, kwaliteiten, eigenschappen.

Om te doenVertel de kinderen dat iedereen welkom is in de stad van God. Maar dat je wel de goede weg ernaar toe moet nemen. Laat de kinderen voetstappen maken van papier en vraag hun op die voetstap naar aan-leiding van het gesprek eigenschappen/kwaliteiten/talenten te schrijven waarmee zij zelf op weg gaan naar de stad van God.

Bouwstenen voor een viering Aankleding van de ruimte

Goed zichtbaar voor iedereen komen de werkstukken van de stad van God te hangen/staan.

IntroHet is vandaag feest. We staan vandaag stil bij alle mensen die met God en elkaar in vrede, vriendschap en vrolijkheid leven. We denken aan alle heiligen (aan… bijvoor-beeld). Zij wonen in de stad van God die we hier voor ons zien. We denken niet alleen aan hen. Ze zijn voor ons ook een voorbeeld. Ze wijzen ons de weg…

Om te lezenPsalm 122 uit Het hoogste woord – zie Voorbereidende les.

Om te doenKinderen leggen hun voetstappen neer in de richting van de stad en vertellen wat ze er op hebben geschreven.

Om te zingen ‘Leek shalom’, Zitten of opstaan deel 5 (SGO)


Allerheiligen

12

Vieren kun je leren

‘Help een ander in de droom’, Zitten of opstaan deel 5 (SGO) ‘Onderweg’, Zitten of opstaan deel 5 (SGO) ‘Wie zich niet naar voren vecht’, Bloemenmensen (Abdij van Berne)‘Als je eenvoudig bent’, Ik zing want ik ben blij (Averbode/Berne)

Om te bidden Heilige God, vandaag voelen we ons omringd door talloze heilige en goede mensen,door bekende mensen als NN en NN (heiligen van de school of de parochie)door onze helden (voorbeelden)en door gewone mensen dichtbij met het hart op de goede plaats: onze vaders en moeders, een lieve oppas, aardige buren.Zij laten zien wat belangrijk is in het leven.Zij zijn voor ons een voorbeeld.Wij bidden u: geef ook ons iets van hun liefde en vriendelijkheid.Leg ook in ons … (eigenschappen op de voetstappen).Zo zullen we samen de weg vinden naar uw Rijk. Amen.

RefreinLeek leshalom,ga tot vrede.Leek leshalomdoe het recht.Leek leshalom,leek leshalom,shalom, shalom,doe het echt.

1.Dan gaan de groten door de knieënEn komt er oog voor klein.Dan vallen muren tussen mensenEn kan er vrede zijn.

2.Dan krijgt wie hongert weer te etenvan onze overvloed.Dan zitten arm en rijk aan tafelen wordt het leven goed.

3.Dan komt er vrede tussen volkenmet eerbied voor elkaar.Als mensen doen wat ze beloven,dan wordt shalom echt waar.


Allerheiligen

13

Vieren kun je leren

of

Heilige God,maak onze handen zacht en warmzodat ze een ander vriendelijk kunnen aanraken. Maak onze ogen licht en helderzodat we kunnen zien hoe het met een ander gaat.Raak onze lippen aanzodat we woorden spreken van vergeving en van vrede.Geef ons kracht in onze benenzodat we kunnen gaan naar wie ons nodig heeft.Geef ons een nieuw hart,sterk in liefde. Amen.

Om voor te lezenToen Jezus zag dat er een heleboel mensen voor hem samengekomen waren, ging hij op een berg zitten. Hij hield de volgende toespraak:

Op de goede weg ben je als je niet van de hoogste toren schreeuwt hoe goed je bent.Je zult wonen in de stad van GodOp de goede weg ben je als je verdriet hebt,want er zullen mensen zijn die je troosten.Op de goede weg ben je als je er niet meteen op los slaat als je boos bent,want jij krijgt een huis in de stad van God.Op de goede weg ben je als je vindt dat alles eerlijk gedeeld moet worden,want op een dag zal het zo gebeuren. Op de goede weg ben je als je met je hand over het hart kunt strijken,want dat zullen anderen dan ook een keer voor jou doen.Op de goede weg is ieder die het hart op de juiste plek heeft.Zo iemand zal God zien.Op de goede weg ben je als je vrede sticht.Kind van God noem ik je dan.Op de goede weg zijn de mensen die worden gepest en gemarteld,omdat ze doen zoals ik.Zij zullen wonen in de stad van God.Wees blij en juich als je op deze wegen gaat. naar Matteüs 5:1-12



Vieren kun je leren biedt concrete en originele vie-ringen voor in de klas en voor de hele school. De vie-ringen zijn ondergebracht in twee mappen: de eerste map biedt vieringen bij de godsdienstige feesten die in ons land worden gevierd. Hiermee leren kinderen de verhalen kennen die bij feesten als Kerstmis, Pasen, Suikerfeest en Divali horen. Maar vieren is meer dan leren. Vieren heeft te maken met ervaren, ontdekken, voelen, beleven. Heeft te maken met aandachtig zijn, luisteren, zien en doen: zingen, bewegen, dansen, spelen, eten en drinken. Aan al deze elementen van vieren wordt aandacht besteed.

In de tweede map staan allerlei vieren gedenkdagen die horen bij ons samen leven thuis, op school en in de maatschappij. Zoals de vierdagen die ons leven mar-keren: verjaardagen, het begin van het schooljaar, de wisseling van de seizoenen. Maar ook de traditionele feesten die we in ons land kennen en die voor kinderen zo belangrijk zijn: Dierendag, Sint Maarten, Sinterklaas, Valentijnsdag. Als laatste is er een categorie feesten gedenkdagen opgenomen die hun basis hebben in de maatschappij waarin we leven en de geschiedenis die we delen: Koninginnedag, 4 en 5 mei, Prinsjesdag. Maar ook Anti-racismedag, Europadag, Wereldmilieudag, de Vredesweek, Internationale Vrouwendag en andere gedenkdagen komen vierenderwijs volop aan bod.

Het speelse en diepzinnige materiaal laat kinderen kennismaken met culturele en religieuze gewoonten en uitingen. Het leert ze ontdekken en ervaren dat het vieren van feesten en het stilstaan bij bijzondere ge-beurtenissen een belangrijk aspect is van het leven. De vieringen sluiten aan bij onze multiculturele en multi-religieuze samenleving en voegen een heeleigen dimensie toe: de gezamenlijke beleving en de gedeelde ervaring. Samen vieren helpt om echt samen te leven.

Twintig auteurs hebben vanuit hun eigen achtergrond en deskundigheid van Vieren kun je leren een feeste-lijk en afwisselend geheel gemaakt.

Christelijke feesten: Allerheiligen, Allerzielen, Advent en Kerstmis, Kerst als gezelligheidsfeest, Kerst als lichtfeest, Driekonin-gen, Maria Lichtmis, Aswoensdag, Palmpasen, Goede Vrijdag en Pasen, Pasen als lentefeest, Hemelvaart, Pinksteren, Pinksteren als folkloristisch oogstfeestWereldgodsdiensten: Jodendom: Soekkot, Chanoeka, Poerim en PésachIslam: Ramadan, Suikerfeest en OfferfeestHindoeïsme: Holi en DivaliChinees Nieuwjaar

Bestelnummer 0706

ISBN 978 90 5788 2005

9 789057 882005

00000

Vieren

kun je leren(inter)religieuze feesten


vieren kun je leren - (inter)religieuze feesten (0706)

Documents