1

JUNI2019

De Verhalen

VERSTERKEN VAN DE KRACHTVAN PLEEGOUDERS |

2 3

INHOUD | EDITIE 3

Pag

1 Onze nieuwe programmamanager stelt zich voor 4/5

2 De weg naar herstel 6/7

3 Ouders en pleegouders delen een wereld 8/9

4 Werkzame elementen 10/11

5 Video’s Een (h)echte uitdaging 12/13

6 Online platform voor pleegouders 14/15

Beste lezer,

In het boekje ‘De Verhalen’ van het programma ‘Versterken van de kracht van pleegouders’ vertellen we je twee keer per jaar over onze activiteiten. In deze editie lees je hoe we voor en met pleegouders werken aan vernieuwende projecten op het gebied van leren en ontwikkelen.

Het verder optimaliseren van leren en ontwikkelen voor pleegouders is van belang zodat zij een verschil kunnen blijven maken in het leven van pleegkinderen en hun ouders. Want pleegzorg is waardevol, maar kan ook zwaar en ingewikkeld zijn. Daarom is het zo mooi dat er al zoveel verschillende pleegouders, pleegzorgwerkers, organisaties, gemeenten en anderen betrokken zijn bij ons programma. Die brede beweging is ook nodig om een verschil te maken voor alle pleegouders in Nederland.

We wensen je veel leesplezier!

Programmateam Versterken van de kracht van pleegouders

4 5

Het programma ‘Versterken van de kracht van pleegouders’ heeft een nieuwe programmamanager: Dorien Konst. Ze start per 1 juli en stelt zich in deze editie van De Verhalen alvast voor.

Het was spannend… Zou ik (organisatieadviseur en – psycholoog) de nieuwe manager van het programma Versterken van de kracht van pleegouders? Twee dagen na het laatste selectiegesprek kwam het verlossende telefoontje. Een ‘ja!’ Wat een eer; ik mag mee bouwen aan dit landelijke programma!

Pleegzorg vind ik een prachtige en natuurlijke uitvinding. Ik las ergens dat de georganiseerde pleegzorg in 1874 van start ging. En nu in 2019 bouwen de NVP, Jeugdzorg Nederland en de Vereniging Nederlandse Gemeenten samen aan een innovatieve online service op het terrein van kennis, leren en ontmoeten om de draagkracht van pleegouders te versterken. De wereld van 1874 en die van 2019 is niet te vergelijken, maar de behoefte iets voor een ander te willen doen, lijkt me onveranderd. In mijn rol als programmamanager ga ik samen met het programmateam werken aan het realiseren van het online platform. ‘Hier heb je wat aan!’, zegt straks de ene tegen de andere pleegouder ‘ik kan het je van harte aanbevelen’. Beide pleegouders chatten op het platform en helpen elkaar. Het platform werkt. Een beter compliment is er niet te halen.

Daar moet het naar toe. 24/7 toegankelijke ondersteuning, voor elke pleegouder met zijn en haar unieke vragen en behoeften aan kennis, leren en ontmoeten. Ik geloof in de kracht van het programma doordat pleegouders de behoefte zelf hebben benoemd. Nu is het aan ons om het goed verder te faciliteren.

Ik verheug me op de gesprekken met pleegouders, pleegzorgorganisaties, de stuurgroepleden, het team en alle andere betrokkenen. Op naar het tastbare resultaat en nog meer veerkrachtige pleeggezinnen!

ONZE NIEUWE PROGRAMMAMANAGER STELT ZICH VOOR

Dorien Konst

6 7

DE WEG NAAR HERSTEL

Uit het niets, zo leek het, werd haar verstandelijk beperkte pleegdochter steeds vaker agressief. Waar pleeg-moeder D. steeds wanhopiger werd, voelde het meisje zelf zich na elke woedeuitbarsting schuldiger. Aanvan-kelijk dacht D. dat haar pleegdochter als gevolg van haar beperking een gebrek aan structuur en duidelijk-heid ervaarde. Maar extra ondersteuning op dat vlak maakte geen enkel verschil. Er leek een onhoudbare situatie te ontstaan. Wat D. echter niet wist is dat haar pleegdochter nog veel last had van gebeurtenissen uit het verleden. Haar moeder was destijds met haar gevlucht voor een agressieve partner en het meisje had dit nog niet verwerkt.

Als kinderen met een verstandelijke beperking iets schokkends meemaken, heeft dit vaak nog een grotere impact dan zo’n gebeurtenis al heeft op kinderen met een gemiddelde intelligentie. Daarnaast lopen ze een groter risico op het meemaken ervan. Opvoeders, zoals pleegouders kunnen een grote rol spelen in het herstel. Het is daarom belangrijk dat zij daarbij worden gesteund, onder andere met trainingen. Carina van Kregten en Aafke Scharloo krijgen vanuit het programma ‘Versterken van de kracht van pleegouders’ onder-steuning bij het realiseren van een training voor pleegouders en andere begeleiders van kinderen met een verstandelijke beperking die traumatische gebeurtenissen hebben meegemaakt.

Bundeling van krachtenCarina was één van de vertalers en bewerkers van de training ‘Zorgen voor getraumatiseerde kinderen’. Aafke is (mede) auteur van het boek ‘SOS: Snelle Opvang na Seksueel misbruik van mensen met een verstandelijke be-perking’. En nu bundelen ze hun kennis en ervaring voor het project ‘De weg naar herstel’. Carina: “We vertalen en bewerken hiervoor een bestaande, in de VS ontwikkelde training ‘The road to recovery’. De training houdt een

combinatie in van online leren en uitwisseling van opvoeders en leren van elkaars kennis en ervaring. Daarvoor maken we een handboek voor trainers, een hand-boek voor deelnemers en zetten we zes modules op. Al het conceptmateriaal leggen we eerst voor aan een groep van pleegouders en om de training te testen draaien we eerst een pilot. Hiervoor hebben we inmiddels contact gelegd met de William Schrikker Groep. En via social media hopen we een klankbordgroep van pleegouders te formeren.”

Het belang van uitwisselingAafke: “Het is belangrijk dat pleegouders leren om te herkennen hoe het kind zijn of haar trauma uit en wat ze kunnen doen om te helpen. Kinderen uiten de impact van een schokkende gebeurtenis heel verschillend. En het hebben van een verstandelijke beperking maakt de uitingen nog gecompliceerder. Uitwisseling tussen opvoeders is een belangrijk onderdeel van de training. Ze leren van elkaar door uitwisseling over de impact van de schokkende gebeurtenissen op hun pleegkind en de rol die de verstandelijke beperking daarin een rol speelt. Daarnaast leren ze wat ze in het dagelijks leven kunnen doen om een bijdrage te leveren aan herstel van de schade.”

Zoveel winst te behalenCarina werkt als hoofd behandeling bij Pluryn/Intermetzo, waar kinderen in gezinshuizen zijn opgenomen. Ze merkt regelmatig dat het kinderen helpt wanneer er meer aandacht is voor wat ze hebben meegemaakt. Carina: “Het helpt om samen met kinderen stil te staan bij wat hen is overkomen, hoe ze hun eigen weg hebben kunnen vinden en wat helpt om op te groeien tot een evenwichtige volwassene.” Aafke, die zelfstandig gevestigd klinisch psycholoog is, werkt veel met kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking die seksueel misbruik, mishandeling en trauma hebben meegemaakt. “Vaak kijkt men primair naar moeilijk gedrag van kinderen met een beperking als probleemgedrag. Er is zo veel winst te behalen als er meer aandacht is voor de achtergronden en ervaringen van het kind. Gedrag krijgt zo betekenis.”

Aafke Scharlo

• Pleegouders herkennen het effect van trauma,specifiekvoorkinderenmeteen verstandelijke beperking. • Pleegouders krijgen begrip voor protectieve factoren, zoals hechting, een veilige beschermende omgeving. • Pleegouders leren hoe ze de beschermende

factoren kunnen gebruiken.

• Pleegouders leren het verschil tussen burn-out, secundaire traumatisering en uitputting van mededogen. • Pleegoudersprofiterenvanelkaarservaringen

in het opvoeden van kinderen met een beperking.

De weg naar herstel

Carina van Kregten

8 9

OUDERS EN PLEEGOUDERS DELEN EEN WERELD

Als je ouders (tijdelijk) niet meer voor je kunnen of mogen zorgen, dan heeft dit natuurlijk een enorme impact op een kind. Pleegouders doen alles wat in hun macht ligt om een kind een goed thuis en een goede basis te geven. Uit onderzoek blijkt dat het voor de aanpassing en ontwikkeling van deze kinderen, én voor het succes van een plaatsing, van groot belang is dat er een goede samenwerking is tussen de ouders en pleegouders. Maar in de praktijk is dit zeker niet altijd makkelijk. Welke factoren maken een samenwerking wel succesvol? En wat kan ouders en pleegouders hierbij helpen? In opdracht van het programma ‘Versterken van de kracht van pleegouders’ deden EntreaLindenhout en het lectoraat Jeugd en Gezin van de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) hier de afgelopen maanden onderzoek naar.

Martine Noordegraaf van de CHE: “Op basis van eerder (literatuur- en praktijkgericht) onderzoek van ons lectoraat en onderzoek van EntreaLindenhout, stelden we binnen onze werkgroep samen met Jeugdbescher-ming Gelderland en een koppel van ouders en pleegouders (Wendy, Joop, Aline en Boudewijn) een lijst van werkzame elementen vast. Vervolgens interviewden we zeven koppels van ouders en pleegouders die een goede samenwerking hebben. Wat betekenen deze elementen in de praktijk? En hoe zouden we kunnen zorgen dat andere ouders en pleegouders hiervan ook weten? Ook een groep pleegzorgprofessionals dacht hierover mee.”

Theorie vertaald naar de praktijkDe interviews leverden mooie inzichten op, aldus Martine: “Voor mij was de grootste eyeopener dat pleegou-der zijn, betekent dat je niet alleen de zorg voor een kind draagt en zelfs niet dat je die zorg met de ouders van het kind deelt, maar dat de ouders van het kind voor wie jij zorg draagt deel gaan uitmaken van jouw wereld. Een moeder zei daarover “Doordat je zoveel deelt samen heb ik niet het gevoel dat ik (mijn zoon) kwijt ben (…) Ik heb altijd het gevoel dat ik hier (in het huis van de pleegouders) altijd nog met één been in huis sta (…) natuurlijk weet ik niet alles wat er gebeurt, maar van de belangrijkste dingen word ik wel vaak op de hoogte gehouden. (…)”

De werkgroep wil de verzamelde verhalen nu omzetten in trainingsmateriaal voor pleegouders. Yvonne Aartsen van EntreaLindenhout: “De meerwaarde van het onderzoek was dat theoretische kennis nu vertaald kan worden naar de praktijk. We weten nu concreet op welke wijze ouders en pleegouders samen de zorg rond hun (pleeg)kind kunnen invullen. En we weten ook dat het de taak van de professio-nals is om dit te faciliteren. Daar gaan we dus mee aan de slag. In het kader van de oproep om met voorstellen voor nieuw leer- en ontwikkelaanbod te komen, ondersteunt het programma ‘Versterken van de kracht van pleegouders’ ons hierbij.”

VervolgBinnenkort verschijnt de onderzoeksrapportage over het on-derzoek, inclusief een meer populaire, toegankelijke versie voor ouders en pleegouders. Per werkzaam element komen erfilmpjesdievoorpleegoudersbreedbeschikbaarkomen.Daarbijkomtookeeninstructieoverhoedefilmpjestegebruikenzijnvoorscholingsactiviteiten.Daarnaastkomen er aanbevelingen voor pleegzorgorganisaties om de samenwerking tussen ouders en pleegouders te helpen bevorderen.

Martine Noordegraaf

10 11

SAMENWERKING OUDERS EN PLEEGOUDERS: WERKZAME ELEMENTEN EN VOORWAARDEN.

DE WERKZAME ELEMENTEN

• Pleegouders hebben geduld met ouders en begrijpen dat ouders tijd nodig hebben om de uithuisplaatsing te accepteren en om aan een nieuwe rol te wennen.

• Pleegouders willen verantwoordelijkheid en zorg delen met de ouders.

• Pleegouders hebben een empathische en respectvolle houding naar ouders.

• Pleegouders hebben open communicatielijnen met ouders en delen laagdrempelige informatie met ouders.

• Pleegouders zijn gastvrij naar ouders en tonen interesse in hen.

• Pleegouders en ouders hebben een harmonieuze verstandhouding waarbij er ruimte is om het met elkaar oneens te zijn.

DE BELANGRIJKSTE VOORWAARDEN

• Dat de wensen en behoeften van ouders en jeugdigen bij de keuze voor een pleeggezin worden meegenomen.

• Dat er na een uithuisplaatsing verliesbegeleiding voor ouders is.

• Datpleegouders(metbehulpvancoaching)voldoendekunnenreflecterenop hun houding naar de ouders van het bij hen geplaatste kind.

• Dat er heldere afspraken over de samenwerking en het contact bij aanvang van de plaatsing worden gemaakt waarbij ruimte is voor een directe dialoog over beelden, verwachtingen en behoeftes van de onderlinge samenwerking.

Wanneer pleegouders gericht zijn op een relatie met ouders en dit kunnen vertalen in hun handelen, zullen

ouders de uithuisplaatsing van hun kind beter kunnen accepteren, zeker als ze zien dat het goed gaat met

hun kind. Wat zijn de werkzame elementen en voorwaarden die maken dat de samenwerkingsrelatie kans

van slagen heeft?

12 13

TRAININGSVIDEO’S ‘EEN (H)ECHTE UITDAGING’

Pleegmoeder worden, was iets dat Inge van de Weege in 2010 bij toeval overkwam. Met veel toewijding besloot zij te zorgen voor een vriendinnetje van haar dochter. Maar de manier van opvoeden die bij haar eigen dochter uitstekend had gewerkt, werkte bij haar pleegkind helemaal niet. Het brak haar zo op, dat ze niet anders kon dan opgeven. Hoeveel ze inmiddels ook gaf om haar pleegdochter. Wat volgde was een periode waarin Inge op zoek ging naar het antwoord op de vraag: wat maakt het opvoeden van pleegkin-deren zo anders dan het opvoeden van eigen kinderen?

Inge ging bloggen over de inzichten die ze tijdens haar zoektocht opdeed (www.ingevandeweege.blog) en in 2018 verscheen haar boek ‘Een (h)echte uitdaging’. In samenwerking met het programma ‘Versterken van de kracht van pleegouders’ realiseren zij en haar man Mark nu een serie van zes korte trainingsvideo’s, geba-seerd op de inhoud van het boek en de blogs.

Voor de niet-lezersInge: “Het was een idee waar we al wat langer mee speelden. Want met het boek en de blogs bereik ik weliswaar al veel mensen, maar er is een grote groep mensen die gewoonweg niet leest. Ook deze pleegou-ders wil ik graag vertellen wat je moet weten als je pleegkinderen opvoedt. Want het is voor die kinderen zo belangrijk dat pleegouders dit kunnen volhouden. Maar video’s maken vraagt natuurlijk wel een investering. Dus toen we vernomen dat we in aanmerking konden komen voor een financiële ondersteuning van het programma ‘Versterken van de kracht van pleegouders’, hebben we meteen een projectvoorstel ingediend.”

Een enthousiaste testgroepEen belangrijke voorwaarde om in aanmerking te komen voor een ontwikkelbudget is het betrekken van pleegouders en pleegzorgwerkers bij de realisatie. Daarom kwamen op woensdag 22 mei verschillende pleegouders, pleegzorgwerkers en andere betrokkenen uit de sector bij pleegzorgaanbieder Juzt in Breda samen om de conceptversie van de eerste video te bekijken. Haar man Mark, die de regie en technische kant van de video’s voor zijn rekening neemt, lichtte vooraf toe dat er vele vergaderingen aan de keukentafel aan deze eerste video vooraf gingen: “Ondanks de ruime ervaring van Inge als trainer, hebben we echt moeten zoeken naar de juiste vorm. Hoe zorgen we dat mensen zich echt aangesproken voelen? Welke setting kiezen we? Welke beelden gebruiken we? Behoorlijk spannend dus om de video nu aan jullie te laten zien.”

De ‘testgroep’ blijkt gelukkig enthousiast. “Ondanks het feit dat het best een lang filmpje is, was ik toch elke seconde geboeid.” aldus een pleegouder. De aanwezigen voelen zich direct aangesproken, Inge is goed te volgen door het eenvoudige taalgebruik en de boodschap komt goed over. Natuurlijk zijn er ook suggesties voor verbetering. Zo moet er nog aan het geluid en setting gewerkt worden en zou meer ondersteunend beeldfijnzijn.TerplekkeontstondeenbrainstormoverhoeIngeenMarkdaarbijgeholpenkunnenworden.

En nu verderInge: “Alle ideeën die we kregen van de groep zijn enorm welkom om tot de definitieve versie te komen. Maar het zullen wel heel eenvou-dige filmpjes blijven, want we zijn natuurlijk geen professionele studio. Dat dat niet hoeft om de boodschap over te brengen, merkten we al bij de testgroep. Dat zit ‘m vooral in de duidelijke structuur: een her-kenbare inleiding waardoor een pleegouder denkt ‘dit gaat over mij’, een korte verklaring op basis van theoretische inzichten, praktische tips en tenslotte een herhaling van het geheel. Die structuur zal in elke film hetzelfde zijn.”

Delanceringvandefilmsstaatgeplandvoorhetnajaarvan2019.Elke geïnteresseerde pleegouder kan zich vanaf dan met zijn of haar mail-adres aanmelden om de eerste zes video’s gratis te ontvangen. Mark: “Dat aanmelden doen we bewust, omdat de video’s elkaar opvol-gen. Pleegouders krijgen de video’s dus niet allemaal tegelijk. Je moet het echt zien als een training en je hebt tijd nodig om de inzichten in de praktijk te brengen, voordat je weer een nieuwe video bekijkt. Op deze manier denken we dat pleegouders er veel baat bij kunnen hebben in de dagelijkse praktijk. En daar doen we het natuurlijk voor.”

Inge van de Weege

14 15

ONLINE PLATFORM VOOR PLEEGOUDERS

LeeromgevingTrainingsaanbod

Eigen account

Persoonlijke paginaOver mij

Zichtbaarheidiedereen of alleen

deelnemers

Ontmoetingenanderen vinden (match)

Blog

Gesprekken

AanbevelingenTrainingen,artikelen,gesprekken,

mensen en blogs

BibliotheekArtikelen en dossiers

leest(+ slaat op)

bekijkt + participeert in ontvangt

leest, volgt of draagt bij aan

volgt en/of heeft zelf

zoekt contact

Updatesoa per e-mail

Berichtennotificatiesviae-mail

stuurt + ontvangt

ontvangt

bepaalt

Deelnemer(s)

beheert preferenties

en persoonlike settings

onderhoudt

plaats voor pleeggezinnen

5

bla bla bla

bla bla bla

Het programma ‘Versterken van de kracht van pleegouders’, dat in 2017 startte, richt zich op het geven van een kwaliteitsimpuls aan het leren en ontwikkelen van pleegouders in Nederland. Doel is om pleegouders (en in het verlengde daarvan pleegzorgprofessionals) in Nederland te ondersteunen bij de dagelijkse zorg voor pleegkinderen. In de afgelopen twee jaar is gewerkt aan het verder optimaliseren van de kwaliteit van het leer- en ontwikkelaanbod.

Belangrijke volgende stap is het realiseren van een online platform waar pleegouders informatie kunnen vinden, elkaar kunnen ontmoeten en uitwisselen en waar zij al het leer- en ontwikkelaanbod kunnen vinden. Daarmee gaat het programma een nieuwe fase in. Het streven is dat het platform begin 2020 in de lucht is.

16

plaats voor pleeggezinnen

Het programma Versterken van de kracht van pleegouders is een initiatief van: En wordt mede mogelijk gemaakt door:

Ben je op zoek naar meer informatie over het programma of wil je ook meedenken over het versterken van de kracht van pleegouders? Neem dan contact op:

De NVPClaudia Wernercwerner@denvp.nl

Jeugdzorg NederlandHans KoddeHans.Kodde@jeugdzorgnederland.nl