VERSIO "SVECANASELECTORUM EX PAULINIS

EPISTOLIS LOCORUMAD EXAMEN REVOCATA

DiiTertatione Academica.

Cujus Part. VII.Confent. Amplijf. Ordin. Pbilof.

Jn Regin Academia Upfalienfi

PraefideMAG. JOHANNE

FLODERO,Grjec, Litt, PROF. Reg. et Ord..

Publice Ventilattdam Siβ it

NICOLAUS JONSSON,Smolandus.

In Audicorio Gutta viano Die XI. Decernb.A. MDCCLXXI.

Horts Ante Meridiem So/itis.

UPSALI JEyApud Jos. Edman, Reg. Acad. Typograph.

ι Cor. Is ίο»

Παξακαλω Jε υμάς, άοελφοι, J/ca τ& ονόματος Τ8 ΚνξΪ8ημών Ιψ8 Χξΐ~8 5 το οβυττβ λέγητε πάντες, μηη ev υμ7ν σχίσματα, yre οε κάτηξτισμενοι εν τω άυτω vol, ycyεν τ §5 άντη "γνώμη,

Auditione acceperat Apoftolus, occepiile EcclefiamCorintbiacam in partes diftrahi, aliosque aiiis ie addi&oseile Do£toribus palam profiteri ac pras fe ferre: cujus mo-di difFeniiones quum religioni eile damnofiilimas videret,e re Chriftiana eile duxit, bac ad illos mifFa Epiftola,etjam atque etjam hortari, ut ad priftinam fe adduciconcordiam paterentür. Id vero quo altius in illorumanimis imprimeret, piures cumulat di&iones eamdemferrae vim habenfes: jubec enim illos το αυτό λέγειν,eavere fchifrnata, & denique eile κατηςτισμένας iv τω άυ-τω ν'ό) x&j εν τη άυτη γνώμη. Quod enim fubtiiiter* nonnulli difcrimen coriilituunt iftas inter loquendi formu-las: quaii prima ifta commendaretur tantum confenfusin verbis & fermone, atque poitrema injungeretur pri-mum conjun^io aninaorum feu voiuntatum voce vö)9& deinde idem in religionis capitibus fenfus, vocabulo»γνώμη, id pluribus nunc verbis exfequi e re non eft. Sa¬tis nobis fuerit indicaviile, το άρτο λέγειν fignificaie non >tantum verbis ied etjam animis inter ie conientire, id,quod prolatis ex POLYBIO exemplis probavit RAPHE-LIUS, atque iftius modi concordiam exprimi etjam ii-gnificantiori ξησει, είναι κατηξτισμένρς εν τω' αυτω' vol' #jτη'

L άυτη'

ι Cor. Γ: ν. ίο.

αυτή 'γνώμη.. Sed hujus vim non prorfas adfecutus vide¬tur Svecus Mecaphrafles, redd it enira, vara fullbordad utiet finne och uti en mening. Equidem concedo, κ^-η^τ/σ-uévov reddj, perfe&um Luc. VI: 40. Sed quum ha?cnotio fit (ecundaria, ad aliaro priårem refpiciamus, o-portet, Γι quas ejus vis heic fit & emphafis fcire veli-mus. Videlicet ci^rios quum in fpecie ufurpatur de nu-mero pari, cui opponitur πεξκτσοε, tu 1 generatim de-figqat quodcunque fuis partibus omnibus ita conftat,ut nihil neque deiit neque iuperfit:: hinc κκτοίξτίζειν eilconcinne aptare & coagmentare, ex pluribus, quae apte in-ter ie coh«reanf, partibus totum quidpiam componere;unde deinceps translata notione adhibetur äb HERO-DOTO pro, diflidentes. reducere ad concordiam Scunanimitatem, quod STEPHANUS & RAPHFXIUSobiervarunt. Jana vero Γι fingula ecclefia? membra quo-dam confociationis vinculo, per fldem & caritatem, con-jun&a fint, exiftit inde corpus, ut Paulus loquitur Epbe.IV: 16. συνχξμολο·γ8μενον rfij συμβιβαζόμενον, bene COmpa-&um & coagmentatum, in quo nulla (it pars luxata atquee fpirituali compage revulia: Hane ego copulationem,&, per fidei, ut loquuntur, idemtitatem conientientemcoagmentationem Ecclefiae, exprimi exiitimavero r£, i?w$κχτηξΤί(τμεν8ε iv τω οίντω voi nfi} εν τtj αυτ'/j *γνωμγι. Svethicedixeris i Vara fiillkomligen fbrenade (likfom hopfogade) utiett finne och en mening, vel fi mavis, bltlla till fammon:quomodo HEUMANNUS vertit: dafs ihr in einem finneund in einer meynung zufämmen halten moget.

V. 12»

Aeyca Ji'rSro, ort wo&os νμων Keyει' Εγω μεν ειμίTfdvKs' Έycc ύε ΑττοΚΚω' Eyk be K>j(pol Eyai be Χξίςα.

Commate 11. dixit Apoflolus adlatos ad ie nun tiosefia

χ Cor. I: v. 12 7»

eile de glifcentibus inter Corinthios fa£lionibus: qualesvero filas contentiones fuerint, clarius hoc loco exponit.Λίγω ίε T8T0, inquit, ort εκαςοε υμών λεγε/. Quas verbaparum adciirate redduntur a Sveco interprete: Men jag

fager fom hvar och en af Eder Jäger. Primo enim ηοπobfervavit ro, heyoo <5ε, efie loquendi formani Grascis fa¬miliärem, quse vim habet explanandi atque expreffiuseloquendi, qu& obfcurius antea fint dicla, Svethice red-dendam, jag menar. Deinde exponit ort, quafi företpronomen, fcribenduno, o, rt. Et denique longius aieniu rccedit, vertendo verba, Msa&s υμών blyet, hvaroch en af Eder fäger.$ quaii qua? fequuntur fingulis eileηttribuenda. Certe verc non finguli Corinthiorum dice-bant, ego fum Pauli, ego Apollo &c. fed alias Paulucu,alius Apollo, alias Cepnam jaftabat. Neque tamen exi-fiimanduni eil, ullam inter illos tuifie in religionis ca-piiibus difienfionem, ied quum unam omnes profite-rentur veritatem, accidifie tamen, ut alii alium Eccle-fire Dolorem adnrirarentur, & quem quisque fufpicie-bat, ejus ie adieclam efie & difcipulum pr<e ie ferrent,atque ab iilo fe denominari paterentur. Sic ergo ineadem Ecclefia txftitere Paulini, ApolliihK, Cephitas:quid enim prohibet, quominus ita iatine vocemus rérra παύλα, ra Απολλω rå Κηφω; qua? vero fveeus com«minifcitur vocabula, Panlifk, Apollifk, Cephifk, Chrififk,ea non pofiiint non aures ofFendere: ut taceam termi-nationem illam, ifk, aliam dare vocibus, queis adfuitur,iignificationem, quam qua: heic locum habere pofie vi¬deatur: non enim aliud indicatur, nifi illos, qui e. g.dixiflent fe efie τα παύλα, hunc Dolorem maxime ad-miratos illique addi&os fuifle, forte non fine contemtüceterorum. Adeoque fi, nulla adfuta iyllaba, quse id de-fignandi vim, ex noftras ufu lingvas, habeat, concinna,ex vocibus, π«υλ^, Απολλωε, Kηφάε, formari queant vo-

L a cabula,

7i τ Cor. ί; ν*. 17.

cabulé, circuitionc quadam uii dicamus: jag menar thetyatt tben ene ibland Eder fager, jag är Pauli lärjunge, tbenandre, jag är Apollos lärjunge ofc. vel jag är Paulus till·gifven, jag är ApoUos tittgifoen.

V« 17.τΟυ γάξ Κ7ϊεζ8ΐλεJ' με Χξΐςόε βοοτττϊζειν, αλλ' ευαγγελί

ζε<&αι' Ουν, εν σοφιοο λίγα, Ivtc μη κένωση c ςα,υξόε Τ8 Χξΐϊ$.Cum alias paiTim, tum etjam heic innuit Apofto-

lus fuas orationes longiilime fuiile disjun&as ab adfe-&atis illis Rhetoric# pigmentis, quee Sophifhe fe&aban-tur nonnunquam; iftiusmodi enim, qusiitam anxie,iv rols λόγοιε δεινότητα, vocat heic σοφίαν λόγχ, latine, pe-ritiam loquendi, oris facundiam, uti σοφές λέγειν eil pe-ritus loquendi, Re£tius ergo, quam Nofter habet Me-taphrailes (klokt tal), dixeris forte Svethice, vel, välta·lighet, vel, prydeligt, konßigt tal; quomodo, qui eodemfpe£lant, κνβξωπίνηε σοφίχε λόγοι redduntur Cap. II: v. 4.Neque, ut nobis quidem videcur, iatis commode expri-lnitur fenfus fequentium verborum ifthac verfione: päithet Chrißi kors icke fkulle om intet varda, Videlieet9ob hoc maxime dicit ie abhorruiile a profanse adfe£la-tione eloquentia;, ne qnidquarn videretur detrahere devirtute Evangelii, quait hoc non fatis haberet in ie ef-ficacitatis ad movendos & fle&endos animos hominum,ni extrinfecus accederent fubfidia ex colorato & cahrni-ftrato iermone arceflenda. Eil ergo ο ςοώξοε idem, ac v. 18β λόγοε, ό τΰ ςοουςχ, fermo de cruce Chrifti: & ro, κενω·Βηνοει, quod generatim notat, exinaniri, vacuari, in fpecieifthoc in loco efl vacuum, h. e. privatum eile ac de-ilitutum viribus. Itaque fenium hoc ferme modo Sve¬thice expreilcris: pä thet läran % vel, prädikan om Chrißikors icke mätte fynas kraftlös,

fr 25.

ι Cor. I; v. *7

v. a 5.

Ta μωξον Τ8 QeS σοφωτεξον των άν^ξωσίων ίςϊ qgjj τοccc&svs? Τ8 Ίσχυξότεξον των άν&ξώτίων &»/.

Svecana hujus commatis verfio ( Guds galenfkap bvijare an männifkor, och Guds fvaghet dr flarkare ån man-nij\or) non poteft non eile fimplicioribus offendiculo:atque adeo e re eilé videtur, ut in iila formanda refpi-ciatur non tam ad lingula verba, quam ad fenfum, quemex contextu orationis haud difRculter erueris. Himirumdiileruit Apoftolus in antecedentibus de Evangelio Chri-fti, illudque dixit v. 18 & 23. eile rds άπολλνμΜκ vjjτοις ελλνιτι μωςίαν, quod fublimibus Regni Coelorum My-fteriis nondum adfvetis omniaque ar&iflimis cancelliscircumfcriptae ratiqnis decempeda metientibus, abfo·num videretur eile, Deum ipfum, humana ami&umcarne, vitam poiuifie in cruce, fuoque fangvine totiuspeccata mundi expiavifle. Haec ergo atque alia, id ge¬nus, proponentes Apoftoli aerifui erant profanis & fean-dalum movebant Jndafis: ied fic tarnen erat iermo il-lorum δννοομις y&j σοφία &ε$ ν, α4. habuit in fe Di-vinam virtutem duriilima hominum corda perfringendiac molliendi, multumque continuit recondifcs fapientiae.Itaque palam eil, τον τ8 ςαυςχ Aoyov ν. ι8· dici το μωξοντ8 0*2, ex more loquendi Grcecis faraiiiari, pro, μωςίαν0*2, non quod in ie do&rina ifta eilet ftalta, fed quodtalis videretur hominibus, eumdemque dici σοφωτεξοντων οον$ξωτί<*ν3 quod conciie djdium videtur nonnullis ,pro, σοφωτεξον T8 σοφ8 vel τ>}s σοφίαε των αν§ξω7>ων ,quandoquidem major fapientia in Evangelio Chrifti e-lucet, quam fit illa, qua vel acutiffimi ingenii medita«menta fuperbiant. Ifta porro do&rina dicitur το dSevhτ8 Θε8, quod inefficax videretur ad fle&endos atque ad

L $ ia-

73 t Cor, ΙΓ: ν. 13.

falufem perducendos homines, Ted tarnen eil ίσχυξότεςον■των άν^ξωπων, iciderr», ex non nullorum fencentia , eiii-ptice, pro, ισχυξότεξον tb των αν&ξωπων ΙσχυξΒ vel Ισχύ¬ος plus habet efßcacitatis & virtutis, quam quidquidab humanö ingenio proficiici poilit. Hunc fenfum ex-primas Svethice hoc modo: Lavan om Cbrißo, få dårak¬tig och krnftlås then ecb Jynas må, ofvertreffar dock men·mfkornas vishet ocb krajt. Vel Γι mavis ad imitationemHeumannianrs verfionis: bvaå Gud Jynes ovisligen giora,år klokare giordt, än thet alle mennijkor kunna giora: ocbbvad på Guds ßda Jynes vara kraftlofl, år flarkare, ån tbetmännijkoma kunna giora.

C. II. v. 13.

A χβ) ΚαΚΒμεν, bk ev άιοακτοις ανΒξωπ'ινης σοφίας Keyeis,αλλ' ev äflotK ϊοϊς πνεύματος dyla, πνευματικής πνευματικοίσυγκςίνοντες,

Cohaeret hoc comma cum proxime antecedens: utenim Apoflolus illic opponit το πνεύμα τΒ κόσμΒ τω πνευ·μάτι τΒ Θ?£, ita, qui illi conveniant, Τακτές Koyac dv-ΒρωπΙνής σοφίας opponit heic ύιάακτοις Kcyotc πνεύματος,Ίω TB κόσμα πνευματι non inepte dixeris defignari huma-nam iapientiam, fubtiliflirna humani ingenii feita, quaeab oratoria arte inflruftiiiimi Graxi exquifitillimo ver-borum adparatu expofuerunt: At πνεύμα Θε£ eil fancluiDei Spiritus, qui fecreto adflatu fuggeflerit Apoflolisnobiliorem feientiam, eorum nempe notitiam, quae funtχαξί&εντα ύμν υπό Θε&. Atque hxc ipfa, dicic porro v.13, ΚαΚΒμεν, loquimur, nota faeimus aliis, non illis uiiverborum lenociniis, quse humana fapientia diåiter,eamque deceant, fed talem potius iecuti loquendi feri-bendique rationem, quam ipfe fpiritus docuerit, qua>

que

ι Cor. II: v. 13. 74

q\:»c adcommodata fit rebus exprimendis fpiritualibus,συγκλίνοντες πνευματικά πνευματικής, Qu« vcrba fvecusreddit: och dbmom andeliga faker andeligen: quafi icriptunieilet, πνευματικούς πνευματικά συγκξίνοντες, Η EUΜ AN«NUS exiftimat το πνευματικούς eile dativum maiculini ge-neris, ad homines referendum fpiritu Chrifli donatos;transfert enim verba b«cce hos modo: Und predigengeiftlichen menfchen geiftlicbe ding, Equidem concedoσυγκξίνειν, inprimis in verfione ßibliorum Gr«ca, oc-currere nonnunquam in fenfu interpretanda & explanan-di, id prseierdm quod fit obfcurum & «nigmaticum,an vero ideo recle dicafur συγκξίνειν πνευματικά άν^ξωποις,pro exponere hominibus res fpiritualés, haud facile di«xero: adfirmatius utique dicere nobis poile videmur, exnexu, quem fupra aperuimus, horum atque antecelen»tium verborum, conftare, non loqui Apoilölum de fpi¬ritualibus hominibus, queis fpiritualia dogmata propo-nerentur, fed de ftilo aptando rebus fpiritualibus, At¬que ideo, non eft, cur recedamus a frequentata maximenotione, qua συγκξίνειν fignifcat, conjerre, compararc, Utenim ATHENALUS dicit in Capua nafci vinum adeogenerofum , ut nullum ifti aliud queat συγκξίνε&αι* com-parari, cujus virtutem aliud «quiparare non poilit: ita,fi verba aptentur & aquentur rebus, dicuntur his illaσυγκξίνε&αι: Eft ergo in fpecie συγκξίνειν πνευματικά πνευ¬ματικής , aptare fpiritualia fpiritualibus, a fpiritu diftataverba adcommodare rebus fpiritualibus: Svethice dixe-ris: lämpa andeligt tal (andeliga uttryck) ejter andeligafaker.

C. III. v. 13.

Ή γάξ ν\μεξα δηλώσει, οτι εν πυξ) αποκαλύπτεται,Quam Apoilolus exorfus eil, diiputationis telam de

teme·

7* ι Cor* ΙΠ. V. 13;temeraria illa diiTenfione Corinthiorua?, qua fuorum no-mina doclorum in ticularia feSarum nomina converfe-

rint, hoc capite pertexere pergens, diilerit de Ecclefiaeminiilris, dicitque v. j. illos nihil ede, nifi JWövss*,quorum alii plantent, aliirigent, ita tarnen ue quidquidprofecerint labore fuo, id totum| adicribendum fit Deoaudori. Ad fe vero in fpecie quod atcineat, dicit v.10. fe fundamentum jeciiTe, cui alius fuperftruxifiet fpi-rituale sedificium: ied vero, pergit deiaceps argumen-tando, refert, quid quisque iuper ja£to fundamentoitruat, aurum ne & argentum &: pretiofos lapides, anligna & foenum vel ftipulam: qnale enim cujusque o-pUS fit, ilηλωσει η ημεξα, ort εν πυξ) αποκαλύπτεται, Quaiverba parum adenrate reddit Svecus: ty dagen fiall gio-rat klart, hvilken i elden upenbar varder: quafi nominati-vus ιΐ,μες# ad utrumque verbum , Κλάσει &c αποκαλύπτε¬ται, referendus eilet, hoc fenfu; dies manifeftabit quälecujusque opus fit, qui dies adparebit in igne: quumtarnen το αποκαλύπτεται reipiciat ad antecedens fubftan«tivum ovy atque hic fenfus fit: tempus declarabit o-pus , nam ingruens ignis oftendet quäle quodque opusfit. Quum enim in irnagine auri, argenti, lapidumpretioforum, graminis & itipulae confpiciendam exhibu-erit doäxinam, quam fundamento religionis fuperftru-erent Ecclefias Dolores, continuata allegoria, repra?fien-tat fub imagine ignis experimentum illud, quo sedifi-cium quodque probandum eilet. Quemadmodum enimpretioia metalla & gemms non pereunt igne, at li-gnum contra & ftipulie eo abfumuntur: ita, fi ingruaevis tempeftatum , dabit quadibet do&rina documentum ,

cujus fit generis, Vera ne an commentitia. Ut verofpeciatim nunc exponamus quisnam fit ille ignis, quiprobatoruii dicitur cujusque cedificationem, hoc minuse re noftra eile putamus, quod nihilominus vel ex di-

dis

ι Cor, III, γ, i j.'

Bis hactenus conftet, quae debeat efTe Svecana meta-phrafis. Nimirum, qaum in hoc loco non tamdeiignare Yideatur peculiarem aliquem diero, quam tem-pus indefinite; qaomodo in aliis locis compfuribus u-furpacur, hoc fernae modo non incommode redderepoilumus vcrba h*ecce: tiden fkall upenhara tbet, ty thetvorder i elden upenharat. Si cujus opus, quod exitruxe-rit, ut Apoftolus dicit v. 14. manierit igne non abfum-tum, is mercedem accipiet: fin opus ejus confumatur,ζγίμιω&ήσβΤΛ}, datnnum quidem faciet, Svethice, hanven der val liefernde fkcida, σα&ηαίτΛι Je, χτωε όε ds hol πυ-foo> Ted fervabitur ipie, fic tarnen, ut perignem, Sve-thice, men blifoer βelf reddad, dock fifim genom eld,

C IV: V. 3·D,—i, \ «> t f 9 c/ C t-ύ > Λ -Λ « . \

Εμοι όε sie sKot%i~cv g<?;v, wct νψ νμων αναχξΐΰω, y v7foήμέξας' αλλ' χάε εμαυτίν άνακξίνω.

Pergit Apoilolus cocptam exfequi difputationem,qua redarguumur Corinthii, quod de Eccleiias fuae mi-niftrSs cognofcendi ac {fcatuendi licentiam fibi fumMent,aliosque aliis temerario aufu praeiuliiTent, quaii non o-mnes forent v7ftijfirici χςι^ΰ K&j όίχονόμοι μυςηξίων Θ?5, &pro men fura, quae cuique obtigifTet, gratite ac donorunaad Ecclefise commoda & incrementa conferre niterentur·Sed vero, quod ad fe pertineret, dicit Paulus parumfe laborare quid fentiant, quum non male adminidratimuneris fibi conicius eflet: inquif, hs iKåyj^cv ίςινtvoc ύφ' £μων άνοίν.ξίΒω. QuÄ verba Svecus reddit: Menmig år thet en ringa ting, at jag varder dbmd af eder,eller mennifklig dag. Ad quae pauca monetlda funt. Pri*mo praeter lingvse ufum redditur yjufyadag; deeoenimconycwt inter omnes άν&ςαπΙνψ ήμέςαν deiignare hu-"

"Γ Λ Μ ma:

77 1 C°r« V. 3.

manum Judicium j oppofitum ilii fententiar, quam dePauli miniiterio ferret fupremus omnium judex Deus:id ergo in Svecana verfione adhibendum eil vocabu-lum, quod ex loquendi ufu iili notanda? rei fit acco-modatuirr; id, quod HÉUMANNUS fecit reddendo ,

menjcblichen gerichte, & Anglus vecutlior. judgment, acrecentior, human authority. Q jod vero deinde reddun-tur verba ha?cce, /ta ύ(ρ ύμων αιχχξΐ&ω , att jag varderdömd af Eder , id reprehendcndum no 11 eil: ied tarnen,quum verbum, döma, fit ambigua? nötionis, e re fortefuerir tale ieligere vocabulum, quod ipii rei fit adcom-modatius, meiiusque exprimar vim τϋ· άνα%ς!νε<&οίΐ. Vi-delieet non heic fernio eil de fenten-ria judicis, vel ab-folutoria, qua quis crimine objeclp liberetur, vel da-mnatoria, qua quis crimine condemnetur: fied de c en-lura Pauli & iniquo judicio, quo quidam Corinthiorumminus illi, quam ccteris 33ocloribus, pretii ilatuident:cui defignanda? rei non male aptatur το civxxfrevy erfthoc proprie qureilionem judiciali more de aliquo ha¬bere, diligenser aliquid explorare & examinarej qutenotio ferme ubique in (criptis N. T. regnat, nec pror-lus non sonvenit in hunc locuro; nam ad examen qua-ii revocaverane Corinthii fitios Dolores diiigenferqueicrutati funt quid eilet in quovis eorum laudandum ,

quid reprehendendum, h. e.. έξηϊχφν dvekgivov rås υπ-τ}ξ?τα$ Χξίςχ* Sed noalim tarnen reipicere ad aclum il-lum, qui iequitur hujusmodi χνάκξΐην, h. e. Judicium ,

quod, inilituto examine facfiaque con&paratione, feratur,Sic ergo ienlum nos quidem exprimi poifie putamus:Men bvad mig angår, aktar jag tbet ringa ^ att jag drunderkaftad edra eker mennifkjig magis (ratts) omdömen:ccaE öJg Ιμαυτόν οίνχκξϊνω, ubi κλλοϊ, earodem vim ha¬bet, ac Rom. VII. 7. atque adeo fic reddi debet com·ma hoc : ja jag vill icke heller fjelj falla, något omdöme om

· · mig

ι Cor, IV. v. i2. 78

mig (quomodo nempe rrjunus mihi demandatum ob-ierim γοος εμαυτω avvojåcc κ. r. λ. Svet.hice: jag vé$vel intet med mig, men tberjore år jag icke rättfärdig{utan fel) i Herren år then Jom mig ranfakar (c άνάκξίνωνμε κν'ξίος fet).

V. 12.

Kcci κοπώμεν, εργαζόμενοι rccls )όΐ<χις χεξσί. Αοιόοξύμενοιενλογ&μεν' Αινκάμενοι, άνεχομε$ού·, βλασφημάμεν οι, πκξα·χαλ&μεν.

Increpitis Eccleiias Corinthiaca? Do&oribus, quoddonorum, quibus Tibi pollere vifi fint, exeellentia tur-gidi efient, convertit ie Apofiolus ad iliorum audito-res, reprehenditque vePanara opinionem illam, qua im·buti credebant, iatis fe efie Divina gratia locupletatos,facilcque in pofterum carere pofie Pauli miniflerio.Hinc adrepta occaiione deplorat iniquam Apoflolopumfortem, quod omnium mortalium viderentur efie con·temrifTimi ae deipectiflflmi, fitim & famem & nudicatem& verbera tolerantes. Κοπιωμεν dlcit denique v. 12. εργα¬ζόμενα roCic ifiuts χεςσί' quaj verba inconcinne admodumreddira funt a Nofirate: Vi arbetom, värkande med våra egnahander: quafi & ro, εξγάζε&οοι& ro,κοπών,laborandi figni-fic&tioneoi haberent in boc loco. Equidem concedo de·fignare κότιον laborem, & κοπών laborare: led accidit ta-noen nonnunquam, ut κόπος ufurpetur ad notandam de-fatigationem ex Labore ortam, & κοπών denotef, jatigari,defetijciy lajjitudinem ex labore Jentire: quo fenfu Jefuedicitur Job. IV. 6. κεκοπιακως εκ της cHoirtoolocs, laffus devia. Ifiam notionem, profanis fcriptoribus maxime fre-quentatam, huic loco convenire, manifeftum eil: atquecit adeo τό} κοπώμεν εργαζόμενοι, dejatifiimur laborando ?

Μ 2 Syst.

79 ι Cor. IV. ν. 12.

Svethicej Vi hJifve uttröttade, under thet vi arbete medvara händer. Porro, διωκόμενοι , άνεχόμε&οο. Svecus ha«"bet: tä vi hlifve forfålgde, Tide vi. Rnim vero hoc o-mnes faciunt» qui infe&ationibus aiiorum flint expofi-ti: ea vero peculiaris fuit virtus Apoilolis, ceterisque eilomnibus, qui illorum infiitere cupiant veftigiis, quodpatientiffime toleraverinf, quidquid injuriarum fit ilia-turp: atque hoc defignat ανέχεSmi. Quo fenfu Achillesadioquitur Priamum, apud HOMERUM II. XXIV. v.549.

Éveχεο, μ'ή f uhlx^ov οδυ'ξεο σον xotTCi βυμόν..Ρerfer esquo animo, nee perpetuo moere tuo in animo·

Svethice ergo dicamus: nar vi blijva jorjölgde, äro vitolige. Denique dielt Apoiiolus: βλιχσφημύμέν01, παξχ-χαλάμεν, quac verba Svecus reddit: tä vi hlifva haddeledjes vi jore, non qnidem omnino male, Ted didionetarnen minus concinna & terfa, nec, quac, hoc utiquein loco, prorfus exprimat vim verbi παξχκαλεϊν. Ufür-patur quidem hoc freqnenter, inprimis Γι fequator infl-nitivus vel accufativus perfona: & rei, in fenfu orandi& rogandi: at ubi vel abfolutc pocitur vel accufätivotantum perfonac jungitur, aiio modo explicari pofle vi-detur. Sic, quum prstfe&i militum ad Paulum &SiIam,quos verberibus, praeter jus Romanum, csefos in carce-rem conjecerant, adiiflent, παξεχάλεσκν cevrus ad. XVI.39. non hortabantur illos, ut Svecus habet ('fbrmantethem)^ fed midbus iilos verbis adloquebantur, adm i flumcrimen, quacunque ratione poflent, purgantes & con-ceptum indé dolorem lenientes. Neque aliud forte di-xeris fignificari Luc. XV. v. 28, ubi pater perditi filiiatqne domum reverfi alterum fuum natum, quem ira^tum eile fenferat, dicitur πκςακχλεϊν* εξελ&ων, inquitEvangelifla, σϊαξεχάλει ■ οίντόν, lenibus verbis mitigabat i-ram ejus,. Transfers ad Pauli yerba hsccce ißam no-

t Cor. VII: v, f, go

fionem & habeb's fenfum commodum," quem hoc fer-me modo Svethice exprimas: tå vi fSrfmädas, tala vivänligt och böfligt,. vel, gifva vi goda ord»

Cap. VITj v. 5.

Mr] DC7tc^iqälrs άλληλχς, h μη n dv εκ συμφωνά Ttqos'ΛΧίξον, κ. r. λ.

Locutus eft Apoftolus v. 3. de debito Conjugalf,quod honeftiori formula vocat Ιφειλομενψ hvoiotv, cuigeminus σεμνός Åoyoc occurrie in hoc commate: namάποςεξέίν quum in genere (it frauåare, pvivare, hic ta¬rnen fpeciatim notat conjugem fraudare officio iilo,quod matrimonii finis exegerit: atque adeo non maleetjam Ivletaphraftes fvecus, ad Pauli-exemplum, σεμνολο-yw, reddit verba hscce, μη άποςεξβϊτε άλληλχς, drageneder icke undan fir hver annan, ne fubtrahatis alter alteriτην οφειλομενψ εύνοιακ, nifi id forte fieri queat mutuo con*»lenfu sd tempus, Ινα σχολάζατε τη νηςεια f(aj τη τΤξοσευχη»·quae Svecus reddit: att ff- mägen bafya tom tiü faßo ochboner, vulgi ore, in quibusdam patriae provinciis, tritoloquendi modo: in cujus ergo locum aliam magis ter-fam formulcm fubftifuas: att J mägen bafva ledighet;vel, vara få mycket ledigare tiü faßo och böner, Quibusdefun&i religiofi officii partibus, redeatfc eodem, Ινα μηπειροίζη υμάς o σατανάς <W την άκξασίαν υμάν, Sveth. attdjefvulen icke fkaü frefia Eder for Εdor okyfkhet [kull, nonadmodum, ut nobis quidem videtur, adcurate. Eft éniraaliqnid diicriminis inter άκολασΐαν fivc ασελγείαν ic ακςα-σίαν. Videlicet opponuntur fibi εγκρατής άκξατνη}νγκξοίτεια & άκξασία. Ut enim εγκ^ατηε dicitur, qui li-bidini & cupiditatibus moderari poteft| ücjyygartiy τωνd(pM<h?Mvx abftinens rerum venerearum, qui yeneri nori

Μ 3 iuceunis'

Si i Cor. VIT: v. f.

iuccumbit: ita ακξατν,ε vocatur, qui fuperior non eft fti-mulantibus cupidifatibus, άκξατης αφξοοισίων, incontinensveneris. Eft ergo εγκςοίτεια virfus, qua qui praeditus efl:iuis moderatur eupiditatibus, & dyξάτεia, ve], αζξασίαneevus, quo qui infedus eft, cupiditates in poteftate nonhabet. Jam vero huc ipedat Apoftoli monitum: poitbreviorem disjuhdionem revertamini ad conjugalia de-bita, 7va μη o σατανικέ σίειςάζη υμάς, ne diabolus tentetvos, ad illicitam venerem ihmulet, την ακςασΐαν ύμων,per incontinentiam veitram, eo, quod a veneris ufuvos abitinere non poffitis. Svethice irnfum hoc fermemodo exprimas: på thet Jatan ej må gora fårfök på Eder(iterhållighet.

V. 12.

'£< τ'/f αδελφός yuvdr/.a εχει απ&ον, yjf αυτή συνευίοκεϊoiKtiv μετ αυτΰ, μη οίφιετω αυτήν.

Ad verbum reddit Svecus Metaphrafles primamhujus commatis partem: (Jm få dr, att en broder bafverena otrogna buflru. Vocabulum απι-os, heic seque ac iniequentibus commatibus aliasque pailirti defignare homi-nem, qui Chrifliana facra non amplexus eilet, res eftconfefla: neque ullum effe poteft dubium, quin id ge¬nus homines, vera; exfortes fidei, ifthoc ivecano nomi¬ne (otrogen) notari queant: fed tarnen quum in hoc uci-que argumento, ubi de disjunctione conjugum agitur,ambigute fit notionis, neque de iilis tantum ufurpetur^qui a Chriftiana fide funt alieni, verum vcl prscipue deillis, qui conjugalem fidem violant, illicita fe polluentesVenere, ne inerrorem inducantur fimpliciores, e re eilevidetur, ut in ejus locum (ubftituatur aliud, quod adiitam, de qua heic iermo eft, uvtsluv defignandam fit

ι Cor. VII: v. 12.

adcomodatius. Neque adco inepte fecifTe videberis, iilioc modo cranituleris verba ha?c: Om en broder [enchrißen) bafver en hednifk hufirit, yßj αυττη. συν*υ$οκεί &c.och bon bafver vilja att bo med honom: reclius: och hondr nbgd att lefva med honom tillf/imman. αφιέτω du-rrjv> ne dimittat, vel, fegreget iliam a iu: Han fkdjehenne icke ifrån ßg.

V. 32, 33.

@ελω οε ύμαε αμεξίμν8£ είναι' ο αγαμοε μίξιμνα ταTb κυξίχ, κ. τ. λ.

Vocabula, quibus utitur Svecus interpres, non fatis rai·hi videntur exprimere vim grxcarum dielionuro, αμεξίμνονείναι & μεζΐμναν,€\uuin nihil illa aliud defignent, praeter Cim-plicem curani, qua ut vacui eilent Chriiiiani, cupere ne-quaquam potuit Apcftolusj uti nec cura rebus impeniaterreilribus in vitio poni unquam potefl. Palam veroeil ex antecedentibus, fermonem heic eile de anxiafollicitudine, quee varie verfet & excruciet animurn: cuiexprimendae optime inferviunt vocabula, μέριμνα & με*ξίμναν. Si enina Etymologos iequi fas fuerit, qui με-ξίμναν derivant απo Tb μεβζειν τον vbv, erit μεςιμνα ilÜUS,qui, ut Pocta canit,

Magno cnrarum flucluat teflu y

Atqué animurn nunc huc celerem, nunc dividit iUuc,In partesque rapit varias perque omnia verfat.Hinc μβξίμνάω til follicite atque anxie coglto: quo

fenfu Salvator dicit Math. VI. 2$. μη μεξίμνοίτέ ττ, \pvXqυμων} r< (paj)tre pßj τ) 7ilv\Tty ne anxia vos cura exagitec&c.. Cui adfinem iignificatum habeae cognata vocabu-

l»r

t Gor, VII: V. 3it, $3.

ja, μεξμχίςω, μεξμν\ξίζω Sc μζξμεςος. Itaque ii vittt graec«diäionis adiequi quodamraodo volueris, dieas Svethicc:jag ville gerna att jf voren utan oro och bekymmer; o ayu-μοε μεξίμϊω tu τη Kvfn, then fom ogift dr, han hafver Gude-ligt bekymmer: o Ss γκμησαε μβξίμχοί tu τη κόσμα, menwen fom gifter dr bar verlds bekymmer, Quod vero por-ro difcrirnen eil} inier virum, qui uxorem duxit, &jqui agk vicam caslibem, id eijim intercedit intcr virgi-nem & nuptam: μεμεξίςαι y yvvy ngt) y 7Tccföhos dicit Pau¬lus, v. 33. Svefh. thet fkil på en quinna och en jungfru;Concinnius forte dixeris: famma (kiInad dr mittan en giftlufiru och en jungfru: ilia enim μέξιμvu tu th mvpa3 atbsc μεξίμνοί tu th Kvfte y, 34,