ewaluacja ex-ante projektu regionalnego programu operacyjnego dla Wielkopolski na lata 2014-2020Szacowanie wartoci i analiza
2007-2013 za pomoc modelu
Analiza jest finansowana ze rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013
w w w . h e r m i n . p l
2
Regionalnego (WARR) na zlecenie Urzdu Marszakowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego
(UMWK-P) zgodnie z umow nr UM_FU.273.4.332.2014 z dnia 26 wrzenia 2014 r.
Analiza jest finansowana ze rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013
Autorzy raportu:
pod kierownictwem naukowym prof. dr hab. Janusza Zaleskiego
3
1.2 Koncepcja badania .................................................................................................................14
1.3 róda danych .........................................................................................................................16
1.4 Narzdzie badawcze ...............................................................................................................16
3 Opis danych o transferach .................................................................................................... 23
4 Wyniki badania .................................................................................................................... 27
4.2 Poziom rozwoju gospodarczego i podaowa strona gospodarki ...........................................34
4.3 Procesy konwergencyjne ........................................................................................................37
4.5 Poziom ycia ludnoci .............................................................................................................42
Bibliografia ................................................................................................................................. 46
Aneks .......................................................................................................................................... 48
Zacznik 2. Algorytm przejcia z KI na KE ..........................................................................................51
4
Streszczenie
Gównym celem badania, którego wyniki zostay zawarte w niniejszym raporcie, byo oszacowanie
wartoci wskaników celu strategicznego Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013 (zwanego dalej RPO WK-P lub Programem) oraz opracowanie
analizy makroekonomicznych efektów realizacji Programu przy uyciu modelu HERMIN. Ponadto
zbadano wpyw realizacji Programu na ksztatowanie si szeregu innych wskaników
makroekonomicznych charakteryzujcych gospodark regionu. Analiza obejmowaa publiczne
i prywatne fundusze wydatkowane w ramach RPO WK-P i zostaa przeprowadzona dla okresu 2007
(pierwszy rok realizacji RPO WK-P) - 2020 (pi lat po zakoczeniu wdraania funduszy, co umoliwia
identyfikacj efektów Programu ujawniajcych si w duszym okresie czasu). W niniejszym streszczeniu
skupiono si na prezentacji wyników analizy dla wybranych wskaników makroekonomicznych.
O ile analiza efektów bezporednich funduszy unijnych (zwizanych np. z zatrudnieniem osób do
realizacji projektów infrastrukturalnych) nie nastrczaa wiele trudnoci, o tyle oszacowanie efektów
porednich - zwizanych z odziaywaniem RPO WK-P nie tylko na obszary, w których realizowane s
inwestycje ze rodków unijnych, ale na ca gospodark regionaln – jest rzecz duo bardziej
skomplikowan. W celu uchwycenia wszystkich powyszych efektów polityki spójnoci stosuje si
modele makroekonomiczne. W przypadku niniejszego badania wykorzystano 5-sektorowy model
HERMIN gospodarki województwa kujawsko-pomorskiego II generacji, który bazuje na najbardziej
aktualnej wersji modelu krajowego dla Polski wykorzystywanym przez Komisj Europejsk i bdcym
czci Cohesion System of HERMIN Models (CSHM).
Zgodnie z udostpnionymi danymi, na finansowanie RPO WK-P w latach 2007-2015 zostao
przeznaczonych ponad 4,02 mld z z budetu UE, 1,96 mld z z krajowych rodków publicznych i 0,7 mld
z z sektora prywatnego - cznie 6,7 mld z, co stanowi 9,8% poziomu PKB z roku 2011. rednioroczne
wielkoci patnoci w relacji do PKB w latach najintensywniejszego wydatkowania rodków, tj. 2009-
2015, ksztatuj si na poziomie 1,3%. Najwikszy udzia w strukturze patnoci ze rodków UE
i krajowych rodków publicznych realizowanych w ramach programu maj wydatki przeznaczone na
rozwój infrastruktury podstawowej1 (ponad 55%), a przeszo 20% rodków kierowana jest na
bezporednie wsparcie sektora przedsibiorstw (w tym ponad 4,1% na sektor bada i rozwoju),
natomiast pozostaa cz (11%-13%) przeznaczana jest na rozwój zasobów ludzkich. Inaczej wyglda
struktura wydatków sektora prywatnego - w tym przypadku najwikszy udzia maj patnoci
realizowane w ramach bezporedniej pomocy sektorowi przedsibiorstw (BPSP) - 72%, w tym 0,03%
stanowi rodki w ramach B+R, najniszy z kolei (2%) – patnoci realizowane w ramach rozwoju
zasobów ludzkich (RZL).
1 Projekty infrastrukturalne (IP) w ramach RPO WK-P 2007-2013 to m.in. remonty i budowy dróg lokalnych i regionalnych,
budowa infrastruktury telekomunikacyjnej (w tym sieci szerokopasmowe), inwestycje w transport miejski, inwestycje
w infrastruktur ochrony zdrowia, inwestycje w energi odnawialn, budowa oczyszczalni cieków, gospodarka odpadami
komunalnymi i przemysowymi, rewitalizacja obszarów miejskich i wiejskich.
5
Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013 na rozwój
gospodarczy województwa kujawsko-pomorskiego w caym analizowanym okresie (2007-2020).
Odzwierciedleniem tego s przede wszystkim wysze poziomy wskaników realizacji celu strategicznego
Programu, tj. zmiana poziomu PKB w wyniku oddziaywania RPO WK-P i liczba nowoutworzonych miejsc
pracy netto ogóem (wykres 1).
Wykres 1. Poziomy wskaników realizacji celu strategicznego RPO WK -P na lata 2007-2013.
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki województwa kujawsko-
pomorskiego.
W okresie wydatkowania funduszy (20082-2015) rednioroczny wkad RPO WK-P we wzrost wartoci PKB
ma ksztatowa si na poziomie 2,1%. Oznacza to, e w latach 2008-2015 fundusze w ramach
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013
przyczyniaj si do zwikszenia PKB województwa kujawsko-pomorskiego przecitnie o ponad 2%
rocznie w stosunku do hipotetycznej sytuacji, w której fundusze w ramach RPO WK-P) nie byyby
wdraane. Szacunki wskazuj, e w ubiegym roku (2013r.) przedsiwzicia w ramach Programu
przyczyniy si do zwikszenia PKB w regionie o 2,1% ponad poziom, jaki miaby miejsce w przypadku
braku wspomnianego wsparcia finansowego. W kolejnych latach, tj. 2016-2020, efekty wydatkowania
rodków maj by nadal widoczne, aczkolwiek wskutek zakoczenia finansowania w ramach RPO WK-P
2007-2013 wielkoci wpywów maj ksztatowa si na poziomie rednio 1,6% rocznie.
Skala efektów generowanych przez fundusze unijne uzaleniona jest od kilku gównych czynników
determinujcych pozycj województwa pod wzgldem wielkoci analizowanego wpywu. Przede
wszystkim naley wspomnie o realnej wadze rodków unijnych okrelanej poprzez odniesienie ich do
PKB. Przykadowo, w przypadku województw kujawsko-pomorskiego i witokrzyskiego, gdzie
2 Formalnie wdraanie RPO WK-P rozpoczo si w roku 2007. Pierwsze patnoci miay jednak miejsce w 2008 r.
2,1
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
%
zmiana poziomu PKB w cenach staych w wyniku oddziaywania RPO
9,0
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
20,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
ty s
sz t
6
skumulowany udzia rodków finansowych oscyluje w granicach 9,8% PKB3, efekty funduszy w ramach
RPO s istotnie wysze ni wartoci wpywu oszacowane dla województwa wielkopolskiego, w
przypadku którego czne fundusze w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego
2007-2013 ksztatoway si na poziomie 5,1% PKB.
Tabela 1.: Zestawienie wartoci wpywu regionalnych programów operacyjnych na lata 2007 -
2013 na PKB wybranych województw, dla których realizowane byy symulacje przy
zastosowaniu modelu HERMIN.
Wskanik 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Kujawsko-
pomorskie 0 0 0,7 1,8 1,8 2,1 2,1 2,6 3,9 1,9 1,7 1,5 1,4 1,3
Wielkopolskie 0 0 0,8 1,3 1,7 1,8 1,9 1,8 1,7 1,3 1,2 1,1 1,0 1,0
witokrzyskie 0 0 0,8 2,3 2,4 3,1 3,0 2,2 1,8 1,5 1,4 1,3 1,2 1,2
ródo: Opracowanie wasne na podstawie: raportów WARR „Ocena wpywu Wielkopolskiego Regionalnego Programu
Operacyjnego na lata 2007-2013 na sytuacj spoeczno - gospodarcz w województwie oraz w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020, przy uyciu regionalnego modelu makroekonomicznego (Hermin) gospodarki województwa wielkopolskiego
wg trzywariantowego ukadu struktury patnoci nowego WRPO 2014-2020”; "Badanie stopnia realizacji wskaników celu
gównego Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa witokrzyskiego 2007 – 2013 za pomoc modelu HERMIN (do
roku 2010)".
Ponadto, porównujc wyniki wpywu dla województw kujawsko-pomorskiego oraz witokrzyskiego
charakteryzujcych si podobn skal rodków w relacji do PKB, atwo zauway, i po zakoczeniu
wdraania obu regionalnych programów operacyjnych w 2015 r. efekty Programu maj by wysze
w przypadku województwa kujawsko-pomorskiego. Skania to do stwierdzenia, i struktura
wydatkowanych rodków (tzn. ich podzia na infrastruktur podstawow, kapita ludzki, wsparcie
sektora przedsibiorstw oraz B+R) zapisana w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa
Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013 w lepszym stopniu wykorzystuje cechy gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego ni ma to miejsce w przypadku województwa witokrzyskiego.
W latach 2008-2020 na rynku pracy obserwowany bdzie przyrost liczby nowoutworzonych miejsc
pracy. Efektem realizacji RPO WK-P w 2013 r. byo powstanie 9,0 tys. (1,2% cakowitej liczby pracujcych
w województwie kujawsko-pomorskim w 2013r.) dodatkowych miejsc pracy w porównaniu do
scenariusza pomijajcego wsparcie finansowe w tym zakresie. W przyszym roku (2015r.) liczba
nowoutworzonych miejsc pracy dziki funduszom dostpnym w ramach Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013 bdzie najwysza i osignie
poziom 18,2 tys. szt. (2,4%cakowitej liczby pracujcych w 2013r. w województwie kujawsko-
pomorskim).
3 Skumulowany udzia funduszy w ramach RPO odniesiony do PKB regionu z 2011 r. (ostatnie dostpne dane).
7
realizowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego
na lata 2007-2013 na poziom PKB w cenach staych w odniesieniu do liczby mieszkaców regionu –
w okresie finansowania programu (2008-2015) rednioroczna wielko wpywu wydatkowanych
funduszy na ten wskanik ma ksztatowa si na poziomie 0,5 tys. z/os (1,9%). Efektem przyrostu PKB
per capita bdzie zmniejszenie dystansu dzielcego województwo kujawsko-pomorskie od przecitnej
wartoci PKB per capita w standardzie siy nabywczej PPS dla Unii Europejskiej. W ubiegym roku
(2013r.), dziki wsparciu finansowemu w ramach programu, wskanik PKB per capita dla regionu
osign poziom 56,9% redniej UE i by wyszy o 1,1 pkt. proc. w porównaniu do hipotetycznej sytuacji,
w której RPO WK-P nie byby realizowany. W przypadku PKB per capita (w cenach staych) w odniesieniu
do redniej krajowej, otrzymane wyniki wskazuj, e poziom wskanika w regionie w ubiegym roku by
wyszy wskutek realizacji programu o 1,6 pkt. proc. i ksztatowa si na poziomie 85,6% redniej dla
kraju.
Pomorskiego na lata 2007-2013, poprzez generowanie dodatkowych miejsc pracy, przyczyniaj si
równie do poprawy sytuacji na regionalnym rynku pracy. W ubiegym roku (2013r.) w wyniku realizacji
programu wskanik zatrudnienia osign poziom 53,8% i by wyszy o 0,6 pkt. proc. w porównaniu do
scenariusza zakadajcego brak wsparcia. Ponadto fundusze w ramach RPO WK-P przyczyniy si w tym
czasie (2013r.) do ograniczenia stopy bezrobocia (wg metodologii BAEL) do poziomu 10,1% (czyli o 1,0
pkt. proc niszego w porównaniu do scenariusza „bez Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013”).
Podsumowujc, realizacja Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego
na lata 2007-2013 przyczynia si do rozwoju spoeczno-gospodarczego województwa kujawsko-
pomorskiego, co niewtpliwie naley oceni pozytywnie. Wielkoci wpywów mog z pozoru wyda si
niskie, jednak trzeba mie na uwadze relatywnie niewielkie znaczenie funduszy w odniesieniu do caej
gospodarki regionu (rednio 1,3% PKB regionu rocznie). Warto zaznaczy, e otrzymane wyniki symulacji
maj charakter szacunków (zalenych od przyjtych zaoe) a trwao i stabilno obecnie
prezentowanych efektów oddziaywa zostanie zachowana, pod warunkiem, e w cigu kolejnych lat nie
zajd adne radykalne zmiany w gospodarce regionu i w jego otoczeniu zewntrznym oraz nie nastpi
gwatowne zmiany w prognozach wydatkowania rodków finansowych w ramach Programu dla
obecnego i przyszego roku.
Executive Summary
The main aim of the study, the results of which are included in this report, was to estimate the values of
the indicators for the strategic objective of the Regional Operational Programme for Kujawsko-
Pomorskie Voivodeship for 2007-2013 (hereinafter referred to as ROP KPV or Programme) and to
perform an analysis of the macroeconomic effects of the implementation of the Programme using the
HERMIN model. Moreover, the study investigated the impact of the Programme implementation on the
values of a number of other macroeconomic indicators characterising the economy of this region. The
analysis included public and private funds spent under ROP KPV and was carried out for the period
between 2007 (the first year of ROP KPV implementation) and 2020 (five years after the end of
implementation of funds, which enables the identification of the Programme’s effects manifested in the
long term). This summary is focused on the presentation of the results of the analysis of some
macroeconomic indicators.
While the analysis of the direct effects of EU funding (associated, e.g., with employment of people for
the implementation of infrastructure projects) did not pose great difficulties, the estimation of the
indirect effects – associated with the impact of ROP KPV not only on the areas in which EU-funded
investments are carried out, but on the entire regional economy – is a much more complicated issue.
Macroeconomic models are used to capture all the above effects of Cohesion Policy. This study was
carried out using the 2nd generation 5-sector HERMIN model for the economy of Kujawsko-Pomorskie
Voivodeship, which is based on the most recent version of the national model for Poland used by the
European Commission and being part of the Cohesion System of HERMIN Models (CSHM).
According to the data made available, more than PLN 4.02 billion from the EU budget, PLN 1.96 from
domestic public funds, and PLN 0.7 billion from the private sector, a total amount of PLN 6.7 billion
accounting for 9.8% of 2011 GDP, are allocated for the financing of ROP KPV over the period 2007-2015.
The average annual payments will be at a level of 1.3% of regional GDP in the peak years of spending,
i.e. 2009-2015. Expenditure on the development of physical infrastructure4 has the largest percentage
(over 55%) in the structure of payments from EU funds and domestic public funds transferred under the
Programme, more than 20% of ROP KPV funding is allocated to direct aid to the productive sector
(including more than 4.1% for research and development), whereas the remaining portion (11%-13%) is
earmarked for human resources development. The expenditure structure for the private sector looks
different; in this case, the payments made as part of direct aid to the productive sector (APS) have the
largest percentage - 72%, including 0.03% of funding allocated to R&D, while the lowest percentage
allocation (2%) is for human resources (HR).
4 Infrastructure projects (IP) implemented under ROP KPV 2007-2013 include, among others, repair and construction of local
and regional roads, construction of telecommunications infrastructure (including broadband networks), investments in urban
transportation, investments in health care infrastructure, investments in renewable energy, construction of wastewater
treatment plants, municipal and industrial waste management, and revitalisation of urban and rural areas.
9
2,1
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
%
Change in GDP in constant prices as a result of the impact of ROP KPV
9,0
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
20,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
th o
Net number of new jobs
The results of the present study clearly show the positive impact of the Regional Operational
Programme for Kujawsko-Pomorskie Voivodeship for 2007-2013 on the economic development of
Kujawsko-Pomorskie throughout the entire period analysed (2007-2020). This is primarily reflected in
the higher levels of the indicators for the achievement of the Programme’s strategic objective, i.e.
change in GDP as a result of the impact of ROP KPV and net number of new jobs (Figure 1).
Figure 1. Levels of the indicators for the achievement of the strategic objective of ROP KPV
2007-2013.
Source: Authors’ own calculations based on the results of the simulations of the HERMIN model for the economy of Kujawsko-
Pomorskie Voivodeship.
During the spending period (20085-2015), the average annual contribution of ROP KPV to the increase in
GDP will be at a level of 2.1%. This means that over the period 2008-2015 funds spent under the
Regional Operational Programme for Kujawsko-Pomorskie Voivodeship for 2007-2013 contribute to the
increase in GDP of Kujawsko-Pomorskie by more than 2% per year, on average, in relation to the
hypothetical situation that ROP KPV funding would not be implemented. The estimates demonstrate
that last year (2013) the projects implemented under the Programme contributed to an increase in
regional GDP by more than 2.1% above the level that would have been achieved without the above-
mentioned financial support. In the next years, i.e. during the period 2016-2020, the effects of
Programme spending will still be evident, though due to the termination of funding under ROP KPV
2007-2013 the magnitude of the impact will be at an average level of 1.6% per year.
The scale of the effects generated by EU funds is dependent on several major factors that determine the
region’s position in terms of the magnitude of the impact analysed. The real weight of EU funds,
determined in relation to GDP, should be mentioned in the first place. For example, in the case of
Kujawsko-Pomorskie and witokrzyskie Voivodeships, where the cumulative percentage of ROP
5 The implementation of ROP KPV was formally launched in 2007, but the first payments were made in 2008.
10
funding ranges around 9.8% of GDP6, the effects of ROP funds are significantly higher than the values of
the impact estimated for Wielkopolskie Voivodeship in the case of which the total funding under the
Wielkopolska Regional Operational Programme for 2007-2013 was at a level of 5.1% of GDP.
Table 1. Values for the impact of the Regional Operational Programmes for 2007 -2013 on GDP
of some voivodeships for which simulations were made using the HERMIN model.
Indicator 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Kujawsko-
pomorskie 0 0 0.7 1.8 1.8 2.1 2.1 2.6 3.9 1.9 1.7 1.5 1.4 1.3
Wielkopolskie 0 0 0.8 1.3 1.7 1.8 1.9 1.8 1.7 1.3 1.2 1.1 1.0 1.0
witokrzyskie 0 0 0.8 2.3 2.4 3.1 3.0 2.2 1.8 1.5 1.4 1.3 1.2 1.2
Source: Authors’ own calculations based on the following reports prepared by the Wrocaw Regional Development Agency
(WARR): “Evaluation of the impact of the Wielkopolska Regional Operational Programme for 2007-2013 on the socio-economic
situation in the region and within the new financial framework 2014-2020 using the regional macroeconomic (Hermin) model
for the economy of Wielkopolskie Voivodeship according to the three-option structure of payments under the new WROP 2014-
2020”; "A study on the level of implementation of the indicators for the main objective of the Regional Operational Programme
for witokrzyskie Voivodeship for 2007 – 2013 using the HERMIN model (until 2010)".
Furthermore, when comparing the ROP impact results for Kujawsko-Pomorskie and witokrzyskie
Voivodeships, which are characterised by a similar scale of ROP funding in relation to their GDP, it can
be easily noticed that after the completion of the implementation of both Regional Operational
Programmes in 2015 the Programme’s effects will be higher in the case of Kujawsko-Pomorskie. This
leads us to conclude that the structure of funding (i.e. its division between physical infrastructure,
human resources, direct aid to the productive sector, and R&D) provided for in the Regional Operational
Programme for Kujawsko-Pomorskie Voivodeship for 2007-2013 better utilises the characteristics of the
economy of Kujawsko-Pomorskie than it is in the case of witokrzyskie Voivodeship.
Over the period 2008-2020, an increase in the number of new jobs will be observed in the labour
market. In 2013 the effect of ROP KPV implementation was the creation of 9,000 additional jobs (1.2%
of the total number of people in employment in Kujawsko-Pomorskie in 2013) compared to the scenario
without financial support in this area. In the next year (2015), the number of new jobs created thanks to
funds available under the Regional Operational Programme for Kujawsko-Pomorskie Voivodeship for
2007-2013 will be highest and will reach a level of 18,200 jobs (2.4% of the total number of people in
employment in Kujawsko-Pomorskie in 2013).
The results of the conducted simulations demonstrate the positive impact of the interventions carried
out under the Regional Operational Programme for Kujawsko-Pomorskie Voivodeship for 2007-2013 on
GDP in constant prices relative to the region’s population; during the Programme funding period (2008-
2015), the average annual impact of ROP KPV funding on this indicator will be at a level of PLN
6 The cumulative percentage of ROP funding in relation of regional GDP in 2011 (the last available data).
11
500/person (1.9%). An effect of the increase in GDP per capita will be a decrease in the distance of
Kujawsko-Pomorskie to the average GDP per capita in PPS for the European Union. Last year (2013),
owing to the Programme’s financial support, the region’s GDP per capita reached 56.9% of the EU
average and was higher by 1.1 percentage points (pp) compared to the hypothetical situation in which
ROP KPV would not be implemented. As regards the region’s GDP per capita (in constant prices) relative
to the national average, the obtained results reveal that last year the level of this indicator for the
region was higher by 1.6 pp due to the implementation of the Programme and the regional GDP per
capita was 85.6% of the national average.
By generating additional jobs, funds spent under the Regional Operational Programme for Kujawsko-
Pomorskie Voivodeship for 2007-2013 also contribute to an improvement in the situation in the regional
labour market. Last year (2013), as a result of the implementation of the Programme, the employment
rate reached 53.8% and was higher by 0.6 pp compared to the scenario without financial support.
Moreover, during this period (2013) ROP KPV funds contributed to a reduction in the unemployment
rate (according to LFS methodology) down to 10.1% (that is, it was lower by 1.0 pp compared to the
scenario without the Regional Operational Programme for Kujawsko-Pomorskie Voivodeship for 2007-
2013).
To sum up, the implementation of the Regional Operational Programme for Kujawsko-Pomorskie
Voivodeship for 2007-2013 contributes to the socio-economic development of Kujawsko-Pomorskie
Voivodeship, which undoubtedly should be assessed positively. The magnitude of the impact can
seemingly appear to be low, but one should take into account the relatively small importance of these
funds for the entire economy of the region (on average, 1.3% of annual regional GDP). It is worth
indicating that the obtained simulation results are estimates (dependent on the assumptions made) and
the durability and stability of the presented effects of the impact will be maintained provided that in the
next years there will be no radical changes in the economy of the region and its external environment as
well as no dramatic changes in the Programme spending forecasts for the current and next year.
12
Komisji Europejskiej
BDL Bank Danych Lokalnych
CSHM Cohesion System of HERMIN Models
ESA’95 Europejski system rachunków narodowych i regionalnych
EUROSTAT Baza danych Komisji Europejskiej
GUS Gówny Urzd Statystyczny
IP Infrastruktura podstawowa
KE Kategorie ekonomiczne
KI Kategorie interwencji
Kontroli 2007-2013
drodze poczenia dotychczasowego Ministerstwa Rozwoju
Regionalnego i Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej)
NBnT Nakady brutto na rodki trwae
NBP Narodowy Bank Polski
NSS Narodowa Strategia Spójnoci
PKB Produkt krajowy brutto
PKD Polska Klasyfikacja Dziaalnoci
PPS Standard siy nabywczej
na lata 2007-2013
WDB Warto dodana brutto
Przedmiotem prac zespou Wrocawskiej Agencji Rozwoju Regionalnego (WARR) byo wykonanie
badania ewaluacyjnego pt. Szacowanie wartoci i analiza wybranych wskaników celu gównego RPO
WK-P na lata 2007-2013 za pomoc modelu HERMIN”. Projekt realizowany zosta na zlecenie Urzdu
Marszakowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego (UMWK-P) na podstawie umowy
nr UM_FU.273.4.332.2014 z dnia 26 wrzenia 2014 r., zawartej pomidzy Województwem Kujawsko-
Pomorskim i WARR. Badanie sfinansowane zostao przez Uni Europejsk ze rodków Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013.
rodków finansowych wydatkowanych w ramach RPO WK-P 2007-2013 na ksztatowanie si dwóch
wskaników celu strategicznego programu oraz szeregu innych wskaników makroekonomicznych
charakteryzujcych gospodark województwa kujawsko-pomorskiego (patrz rozdz. 1.1 Cel i zakres
badania). Badanie zostao zrealizowane przy uyciu 5-sektorowego modelu HERMIN gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego II generacji i danych finansowych przekazanych przez
Zamawiajcego (patrz rozdz. 3 Opis danych o transferach).
HERMIN jest modelem makroekonomicznym od wielu lat stosowana w Unii Europejskiej do okrelania
wpywu unijnych funduszy na rozwój spoeczno-gospodarczy pastw czonkowskich i regionów objtych
wsparciem finansowym. Zastosowanie modelu umoliwia wyodrbnienie i przedstawienie w formie
wartoci liczbowych bezporednich i porednich efektów polityki spójnoci, których uchwycenie przy
uyciu innych metod byoby niemoliwe. Badania przy zastosowaniu metodologii HERMIN prowadzone
s zarówno na poziomie krajowym (modele dla wszystkich pastw UE funkcjonuj w ramach systemu
CSHM – Cohesion System of HERMIN Models), jak i regionalnym (m.in. Mezzogiorno, Nowe Landy
w Niemczech, polskie województwa). Szczegóowy opis modelu HERMIN mona znale m.in. w: Bradly
J., Untedt G. (2010) The COHESION System of HERMIN country and regional models: Description and
operating manual Version 4 oraz Bradley J., Zaleski J. (2003) Modelling EU Accession and Structural Fund
Impacts Using the New Polish HERMIN Model, [w]: Welfe W. (red.), 2003, Modelling Economies in
Transition. Proceedings of the 7th Conference of the International Association, AMFET, ód, a take na
stronie www.hermin.pl.
drugiej zawarto opis danych finansowych dotyczcych rzeczywistych i prognozowanych patnoci
realizowanych w ramach RPO WK-P 2007-2013, które na potrzeby przeprowadzenia badania dostarczy
Zamawiajcy. Cz trzeci stanowi analiza wyników wpywu RPO WK-P 2007-2013 na ksztatowanie si
dwóch wskaników celu strategicznego programu oraz szeregu innych wskaników
makroekonomicznych charakteryzujcych gospodark województwa kujawsko-pomorskiego. Wyniki
z przeprowadzonych symulacji.
1.1 Cel i zakres badania
Celem gównym analizy byo okrelenie wartoci wskaników celu strategicznego RPO WK-P na lata
2007-2013, tj. zmiana poziomu PKB w wyniku oddziaywania RPO i liczba nowoutworzonych miejsc
pracy netto ogóem oraz opracowanie analizy makroekonomicznych efektów realizacji programu na
szereg innych wskaników makroekonomicznych kwantyfikujcych:
a) poziom rozwoju gospodarczego i podaow stron gospodarki:
poziom PKB per capita;
stopa inwestycji;
PKB per capita w PPS i wydajno pracy (UE-27=100);
c) rozwój spoeczny odzwierciedlony poprzez sytuacj na rynku pracy:
stopa bezrobocia;
wskanik zatrudnienia;
poziom spoycia prywatnego.
HERMIN gospodarki województwa kujawsko-pomorskiego II generacji (patrz rozdz. 1.4 Narzdzie
badawcze).
15
Podstaw do realizacji badania byo zebranie danych statystycznych niezbdnych do aktualizacji bazy
danych modelu HERMIN gospodarki województwa kujawsko-pomorskiego (etap 1). Na potrzeby badania
Zamawiajcy dostarczy dane finansowe dotyczce rzeczywistych i prognozowanych patnoci
realizowanych w ramach RPO WK-P 2007-2013.
Baza zebranych danych posuya nastpnie do aktualizacji modelu HERMIN gospodarki województwa
kujawsko-pomorskiego (etap 2) - dokonano rekalibracji równa modelu i okrelono zaoenia dotyczce
ksztatowania si w przyszoci zmiennych egzogenicznych7 w modelu.
W kolejnym etapie prac (etap 3) skonstruowane zostay dwa scenariusze rozwoju województwa
kujawsko-pomorskiego – scenariusz „z RPO WK-P”, który okrela sytuacj spoeczno-gospodarcz
regionu przy uwzgldnieniu wsparcia finansowego w ramach RPO WK-P 2007-2013, oraz scenariusz „bez
RPO WK-P”, który okrela hipotetyczn sytuacj regionu w przypadku, gdyby nie by on zasilany
rodkami w ramach RPO WK-P 2007-2013. Rónica midzy wartociami wskaników
makroekonomicznych w powyszych scenariuszach wyznaczya wielko wpywu interwencji
realizowanych w zakresie RPO WK-P na rozwój spoeczno-gospodarczy województwa kujawsko-
pomorskiego.
7 Zmienna egzogeniczna - jest to zmienna, której wartoci s ustalane poza modelem, a póniej implementowane do jego
algorytmu obliczeniowego w celu wyliczenia wartoci zmiennych estymowanych przez model.
Etap1
Aktualizacja modelu HERMIN II generacji
Opracowanie scenariusza "z RPO WK-P" i "bez RPO WK-P" gospodarki województwa kujawsko-pomorskiego II
generacji, wyliczenie wpywu RPO WK-P
Analiza i interpretacja wyników symulacji
16
Wyniki przeprowadzonych symulacji makroekonomicznych zostay szczegóowo przeanalizowane,
zinterpretowane i opisane w niniejszym raporcie (etap 4) (patrz rozdz. 4 Wyniki badania).
1.3 róda danych
orodki badawcze:
Bank Danych Lokalnych (BDL);
Komisja Europejska (EUROSTAT),
Ministerstwo Finansów (MF),
Do realizacji badania, poza wspomnianymi wyej danymi statystycznymi, wykorzystane zostay dane
dotyczce rzeczywistych i prognozowanych rodków finansowych (publicznych i prywatnych)
wydatkowanych w ramach RPO WK-P 2007-2013 (patrz rozdz. 3 Opis danych o transferach).
1.4 Narzdzie badawcze
województwa kujawsko-pomorskiego II generacji.
bazuje na najbardziej aktualnej wersji modelu krajowego dla Polski wykorzystywanym przez
Komisj Europejsk i bdcym czci Cohesion System of HERMIN Models (CSHM),
analogicznie, jak wszystkie pozostae regionalne modele HERMIN polskich województw;
jest modelem 5-sektorowym w odrónieniu od jego pierwotnej, 4 – sektorowej wersji;
wspomniane sektory to rolnictwo, przemys, budownictwo, usugi rynkowe i usugi nierynkowe -
schemat agregacji sekcji PKD 2004 oraz PKD 2007 w 5 obecnych sektorów ekonomicznych zosta
przedstawiony poniej:
17
Tabela 2. Sposób agregacji sekcji PKD w 5 sektorów ekonomicznych stosowanych w modelu
HERMIN
9
Budownictwo: F F
Usugi rynkowe: G+H+I+J+K+O+P G+H+I+J+K+L+M+N
Usugi nierynkowe: L+M+N O+P+Q
ródo: Opracowanie wasne.
uwzgldnia specyfik regionaln w obliczeniach deflatorów WDB oraz w mechanizmie kalkulacji
dochodów w sektorze gospodarstw domowych;
uwzgldnia oddziaywanie na gospodark regionu wydatków z budetu UE przeznaczonych na
rozwój infrastruktury podstawowej, zasobów ludzkich, bezporedni pomoc sektorowi
przedsibiorstw i na badania i rozwój (B+R);
uwzgldnia specyfik gospodarki regionu przy konstruowaniu koszyka krajów - gównych
partnerów handlowych województwa;
gospodarki) z elementami charakterystycznymi dla szkoy neoklasycznej, uwidaczniajcymi si
m in. w uwzgldnieniu konkurencyjnoci jako determinanty produkcji przemysowej.
Wspomniane podstawy teoretyczne powizane s z wykorzystaniem danych empirycznych w
postaci szeregów czasowych, co pozwala na uzyskanie korzystnego kompromisu pomidzy
nadmiernie uproszczonym podejciem teoretycznym, a odzwierciedleniem rzeczywistych
procesów gospodarczych i moliwoci ich ewoluowania w czasie;
8 Sekcje PKD 2004: A. Rolnictwo, lenictwo, owiectwo; B. Rybactwo; C. Górnictwo; D. Przetwórstwo przemysowe; E.
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz, wod; F. Budownictwo; G. Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykuów uytku osobistego I domowego; H. Hotele i restauracje; I. Transport, gospodarka magazynowa i czno; J. Porednictwo finansowe; K. Obsuga nieruchomoci, wynajem i usugi zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej; L. Administracja publiczna i obrona narodowa; obowizkowe ubezpieczenia spoeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne; M. Edukacje; N. Ochrona zdrowia i pomoc spoeczna; O. Dziaalno usugowa komunalna, spoeczna i indywidualna, pozostaa; P. Gospodarstwa domowe zatrudniajce pracowników; Q. Organizacje i zespoy eksterytorialne. 9 Sekcje PKD 2007: A. Rolnictwo, lenictwo, owiectwo i rybactwo; B. Górnictwo i wydobywanie; C. Przetwórstwo przemysowe;
D. Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz, par wodn, gorc wod i powietrze do ukadów klimatyzacyjnych E. Dostawa wody; gospodarowanie ciekami i odpadami oraz dziaalno zwizana z rekultywacj; F. Budownictwo; G. Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wczajc motocykle; H. Transport i gospodarka magazynowa; I. Dziaalno zwizana z zakwaterowaniem usugami gastronomicznymi; J. Informacja i komunikacja; K. Dziaalno finansowa i ubezpieczeniowa; L. Dziaalno zwizana z obsug rynku nieruchomoci; M. Dziaalno profesjonalna, naukowa i techniczna; N. Dziaalno w zakresie usug administrowania i dziaalno wspierajca; O. Administracja publiczna i obrona narodowa; obowizkowe zabezpieczenia spoeczne; P. Edukacja; Q. Opieka zdrowotna i pomoc spoeczna; R. Dziaalno zwizana z kultur, rozrywk i rekreacj; S. Pozostaa dziaalno usugowa; T. Gospodarstwa domowe zatrudniajce pracowników; gospodarstwa domowe produkujce wyroby i wiadczce usugi na wasne potrzeby; U. Organizacje i zespoy eksterytorialne.
18
kalibracji10. Pozosta cz stanowi równania o charakterze tosamociowym, które poddaj
si logice rachunków regionalnych. Równania modelu mona pogrupowa w trzy gówne bloki:
blok podaowy, blok absorpcji oraz blok dystrybucji dochodów (schemat 2).
Model HERMIN dla województwa kujawsko-pomorskiego II generacji pozwala na lepsze
odzwierciedlenie procesów majcych miejsce w gospodarce regionu ni jego wczeniejsze wersje.
10
Kalibracja równa behawioralnych w modelach HERMIN opiera si na metodzie „dopasowania krzywej do danych” (curve
fitting), w wyniku czego wartoci estymowanych przy pomocy klasycznej metody najmniejszych kwadratów parametrów –
w wietle empirycznego dowiadczenia, jak równie na bazie istotnych teoretycznych implikacji - podlegaj modyfikacji.
19
pomorskiego
WDB = f1(Popyt wiatowy, Jednostkowe koszty pracy, Konkurencyjno, t)
Pracujcy = f2(WDB, Ceny wzgldne czynników produkcji, t)
NBnT= f3(WDB, Ceny wzgldne czynników produkcji, t)
Zasoby kapitau = NBnT+ (1-σ) Zasoby kapitaut-1
Deflator WDB = f4(Cena wiatowa, Jednostkowe koszty pracy)
Stawka pac = f5(deflator WDB, Cen dóbr konsumpcyjnych, Bezrobocie, Wydajno pracy)
Konkurencyjno = Krajowe/wiatowe ceny produkcji
Zasoby kapitau = NBnT + (1- σ) Zasoby kapitaut-1
Deflator WDB = f9(Jednostkowe koszty pracy)
Inflacja pacowa = Inflacja pacowa w sektorze przemysowym
Sektor usug rynkowych (gównie dobra niepodlegajce obrotowi na rynku midzynarodowym)
WDB = f10(Popyt krajowy, t)
Usugi nierynkowe
Deflator WDB = Inflacja pacowa
Blok absorpcji (popytowy)
Popyt krajowy = Spoycie prywatne i publiczne + NBnT + Zmiany w zapasach
Bilans handlowy = PKB – Popyt krajowy
Blok dystrybucji dochodów
Dochody do dyspozycji brutto sektora gospodarstw domowych= Dochody pierwotne w sektorze gospodarstw domowych - Podatki
bezporednie - Skadki na ubezpieczenia spoeczne pacone przez pracowników
Rachunek obrotów biecych = Bilans handlowy + Dochody z zagranicy netto
Bilans sektora publicznego = Wydatki publiczne - Dochody publiczne
Kluczowe zmienne egzogeniczne:
Otoczenie zewntrzne: kurs wymiany EUR/PLN, dynamika PKB w UE, dynamika PKB w Polsce, dynamika produkcji przemysowej i cen
produkcji przemysowej u gównych partnerów handlowych regionu;
Sytuacja w regionie: pracujcy w sektorze usug nierynkowych, NBnT w sektorze usug nierynkowych, nakady na B+R, deflator konsumpcji
prywatnej, liczba mieszkaców ogóem i w wieku produkcyjnym.
ródo: Opracowanie wasne.
20
W celu zmierzenia wpywu interwencji podejmowanych w ramach RPO WK-P 2007-2013 na rozwój
gospodarczy regionu, do modelu implementowane s dane dotyczce wielkoci wydatkowanych
rodków finansowych. Dane te s agregowane w nowe zmienne. Ze wzgldu na ródo finansowania
mona je podzieli na: finansowanie publiczne unijne, finansowanie publiczne krajowe i finansowanie
prywatne. Ze wzgldu na ich przeznaczenie, rodki finansowe s grupowane w 4 kategorie ekonomiczne:
infrastruktur podstawow (IP), rozwój zasobów ludzkich (RZL), bezporedni pomoc sektorowi
przedsibiorstw (BPSP) w obrbie której wyróniona zostaje jeszcze jedna podkategoria: badania
i rozwój (B+R). Oddziaywanie powyszych transferów finansowych na ksztatowanie si gównych
parametrów makroekonomicznych uwzgldnione jest poprzez implementacj zmiennych dotyczcych
tych rodków do poniszych równa:
dochody sektora finansów publicznych = f(....,wspófinansowanie publiczne unijne);
wydatki sektora finansów publicznych = f(....,wspófinansowanie publiczne krajowe);
inwestycje publiczne = f(....,rodki przeznaczone na rozwój infrastruktury podstawowej);
zasoby infrastruktury technicznej = f(...,rodki przeznaczone na rozwój infrastruktury podstawowej);
zasoby wykwalifikowanych pracowników = f(..., rodki przeznaczone na rozwój zasobów ludzkich);
transfery sektora publicznego do prywatnego = f(..., rodki przeznaczone na rozwój zasobów ludzkich);
nakady brutto na rodki trwae w rolnictwie = f(..., rodki przeznaczone na BPSP w sektorze rolniczym);
nakady brutto na rodki trwae w przemyle = f(..., rodki przeznaczone na BPSP w sektorze
przemysowym);
nakady brutto na rodki trwae w usugach rynkowych = f(..., rodki przeznaczone na BPSP w sektorze
usug rynkowych);
nakady przeznaczone na B+R = f(..., rodki przeznaczone na B+R).
Za skal efektów podaowych wywoanych implementacj dodatkowych rodków finansowych do
obiegu gospodarczego odpowiadaj dwie zasadnicze grupy parametrów: pierwsza oddziaujca
bezporednio na wielko produkcji (output spillovers) oraz druga majca wpyw na produktywno
czynnika pracy (labour productivity spillovers). Kada z powyszych grup skada si z trzech parametrów
odzwierciedlajcych oddziaywanie programu na gospodark poprzez trzy gówne kanay: infrastruktur
podstawow, kapita ludzki oraz dziaalno B+R. W celu zwikszenia precyzji wyników symulacji
w metodologii HERMIN stosuje si oddzielne parametry dla sektora przemysowego i usug rynkowych.
Sposób przeprowadzania symulacji
kujawsko-pomorskiego. W pierwszej z nich uwzgldnia si pomoc unijn (scenariusz „z RPO WK-P”),
natomiast w przypadku drugiej symulacji zakada si brak wspomnianej pomocy (scenariusz „bez RPO
WK-P”). Rónice pomidzy wartociami wskaników makroekonomicznych otrzymanych w ramach tych
dwóch scenariuszy pozwalaj okreli wpyw realizacji programu na rozwój badanej gospodarki.
21
W tabeli 3 zostay przedstawione gówne zaoenia makroekonomiczne przyjte na potrzeby
przeprowadzenia symulacji przy uyciu modelu HERMIN.
Tabela 3. Gówne zaoenia makroekonomiczne na lata 2013 -2020 przyjte na potrzeby
symulacji przy uyciu modelu HERMIN gospodarki województwa kujawsko-pomorskiego
Gówne zaoenia makroekonomiczne
Kurs EUR/PLN 4,15 – 2013r 4,0 – 2014r
3,85 – 2015r 3,7 – 2016r
5,0% redniorocznie
2,4% redniorocznie
Stopa wydajnoci pracy w Polsce 2,9% redniorocznie
Stopa wydajnoci pracy w UE-28 1,15% redniorocznie
Sytuacja w regionie
Dynamika NBnT w sektorze usug nierynkowych 15,1% redniorocznie
Dynamika nakadów na B+R 7,5% redniorocznie
Dynamika deflatora konsumpcji prywatnej 2,4% redniorocznie
Dynamika liczby mieszkaców w wieku produkcyjnym (15-64) -1,0% redniorocznie
Dynamika liczby mieszkaców ogóem -0,2% redniorocznie
ródo: Opracowanie wasne.
Wikszo zaoe zostaa oparta na rednich tendencjach wskaników obserwowanych w latach
historycznych. Wyjtkami s: kurs wymiany polskiego zotego w stosunku do euro, deflator konsumpcji
prywatnej oraz prognozy demograficzne dla województwa kujawsko-pomorskiego. Kurs EUR/PLN oraz
poziom deflatora spoycia prywatnego zaoono na podstawie prognoz wyznaczonych przez
22
Ministerstwo Finansów11. Z kolei prognozy liczby mieszkaców ogóem i w wieku 15-64 zostay przyjte
na podstawie prognoz Gównego Urzdu Statystycznego i wskazuj na spadek liczby ludnoci
województwa kujawsko-pomorskiego w obu grupach w perspektywie do roku 2020.
11
23
Przedmiotem analizy przedstawionej w niniejszej czci raportu s dane dotyczce rzeczywistych
i prognozowanych patnoci realizowanych w ramach RPO WK-P 2007-2013 (rodki publiczne
i prywatne). Jest to istotny element bada ewaluacyjnych dotyczcych szacowania wpywu interwencji
unijnych, poniewa wielko funduszy, a take ich podzia midzy gówne kategorie ekonomiczne,
w znaczcy sposób wpywaj na skal efektów realizacji danej interwencji. Naley nadmieni, e analiza
bazuje na danych finansowych przekazanych przez Zamawiajcego (wg stanu na 19.09.2014). Dane dla
okresu 2007-2013 maj charakter historyczny, natomiast dla pozostaych lat (2014-2015) charakter
prognostyczny i mog ulec zmianie zarówno w zakresie wielkoci, jak i struktury wydatkowania rodków.
Zgodnie z informacjami uzyskanymi od Zamawiajcego, na finansowanie RPO WK-P w latach 2007-2015
zostao przeznaczonych ponad 4,02 mld z z budetu UE, 1,96 mld z z krajowych rodków publicznych
i 0,7 mld z z sektora prywatnego - cznie 6,7 mld z, co stanowi 9,8% poziomu PKB z roku 2011. Rozkad
patnoci w poszczególnych latach okresu 2007-2015 zosta zaprezentowany na wykresie 212. Warto
zauway, e intensyfikacja wydatkowania rodków nastpia po dwóch latach od rozpoczcia realizacji
programu (w roku 2009). Z kolei apogeum wydatkowania ma przypa na rok nastpny (2015r.).
Wykres 2. Rozkad wydatków w ramach RPO WK-P 2007-2013 w poszczególnych latach
realizacji programu w podziale na róda finansowania (mln z)
ródo: Opracowanie wasne na podstawie informacji uzyskanych od Zamawiajcego.
12
Na potrzeby badania zaoono, e w roku 2014 czny poziom publicznych i prywatnych patnoci realizowanych w ramach RPO WK-P bdzie wynosi 958 mln z (w tym - zgodnie z prognozami przekazanymi przez Zamawiajcego - 555 mln z bdzie stanowi wkad z budetu UE, 319 mln z - wkad krajowy publiczny, natomiast 84 mln z – wkad prywatny). Z kolei dla roku 2015 przyjto, e wielko wydatków bdzie ksztatowa si na poziomie 1 745 mln z – struktura patnoci w podziale na róda finansowania bdzie taka sama, jak w roku 2014.
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
2000
m ln
z
24
Wydatkowanie rodków w regionie przebiega stosunkowo sprawnie. Do koca 2013 roku region zdoa
zaabsorbowa 59,7% z puli publicznych i prywatnych rodków finansowych przeznaczonych na realizacj
programu w okresie 2007-2015. Profil wydatkowania rodków w poszczególnych latach realizacji
programu przedstawia wykres 3.
Wykres 3. Profil wydatkowania rodków finansowych (publicznych i prywatnych) w ramach
RPO WK-P 2007-2013 w poszczególnych latach realizacji programu
ródo: Opracowanie wasne na podstawie informacji uzyskanych od Zamawiajcego.
rednioroczna wielko publicznych i prywatnych rodków finansowych w ramach RPO WK-P 2007-2013
przypadajca na jednego mieszkaca w okresie ich najintensywniejszego wydatkowania (2009-2015)
wynosi 460 z. Z kolei relacja patnoci w stosunku do wielkoci PKB regionu ksztatuje si we
wspomnianym okresie na poziomie rednio 1,3% rocznie. Rozkady wielkoci rodków w odniesieniu do
poziomu PKB oraz liczby ludnoci w poszczególnych latach realizacji programu przedstawia wykres 4.
0
5
10
15
20
25
30
% a
25
Wykres 4. Publiczne i prywatne rodki finansowe wydatkowane w ramach RPO WK -P 2007-
2013 w relacji do poziomu PKB13 i liczby ludnoci14
ródo: Opracowanie wasne na podstawie informacji uzyskanych od Zamawiajcego.
Na kolejnych wykresach przedstawiono struktur wydatkowania rodków finansowych w ramach RPO
WK-P 2007-2013 w województwie kujawsko-pomorskim w podziale na 4 nastpujce kategorie
ekonomiczne15:
w tym dziaalno badawczo-rozwojow (B+R).
13
Do oblicze wykorzystano dane rzeczywiste GUS i prognozy wyznaczone przy uyciu modelu HERMIN w zakresie poziomu PKB w województwie kujawsko-pomorskim. 14
Do oblicze wykorzystano dane rzeczywiste i prognozy GUS w zakresie liczby mieszkaców województwa kujawsko- pomorskiego. 15
Definicje poszczególnych kategorii ekonomicznych wraz z algorytmem przyporzdkowania do nich poszczególnych kategorii interwencji realizowanych w ramach RPO WK-P 2007-2013 zostay przedstawione w aneksie (patrz Zacznik 2. Algorytm przejcia z KI na KE).
0
0,5
1
1,5
2
2,5
%
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
z
26
Wykres 5. Struktura wydatkowania rodków finansowych w ramach RPO WK -P 2007-2013 w
podziale na poszczególne róda finansowania (% podzia alokacji)
ródo: Opracowanie wasne na podstawie informacji uzyskanych od Zamawiajcego.
Analiza wykresu 5 wskazuje, e najwikszy udzia w strukturze patnoci ze rodków UE i krajowych
rodków publicznych realizowanych w ramach programu maj wydatki przeznaczone na rozwój
infrastruktury podstawowej (IP) – odpowiednio 55% i 67%. Z kolei ponad 20% rodków (z budetu UE
i krajowego wkadu publicznego) kierowana jest na bezporednie wsparcie sektora przedsibiorstw, w
tym ponad 4,1% na sektor bada i rozwoju. Pozostaa cz (11%-13%) kierowana jest na rozwój
zasobów ludzkich16. Inaczej wyglda struktura wydatków prywatnych - w tym przypadku najwikszy
udzia maj patnoci realizowane w ramach BPSP (72%, w tym 0,03% stanowi rodki w ramach B+R),
najniszy z kolei (2%) – patnoci realizowane w ramach RZL.
Projekty infrastrukturalne (IP) w ramach RPO WK-P 2007-2013 to m.in. remonty i budowy dróg
lokalnych i regionalnych, budowa infrastruktury telekomunikacyjnej (w tym sieci szerokopasmowe),
inwestycje w transport miejski, inwestycje w infrastruktur ochrony zdrowia, inwestycje w energi
odnawialn, budowa oczyszczalni cieków, gospodarka odpadami komunalnymi i przemysowymi,
rewitalizacja obszarów miejskich i wiejskich.
rodki w ramach RPO WK-P 2007-2013 przeznaczone na rozwój zasobów ludzkich (RZL) finansuj bd
wspófinansuj: inwestycje w infrastruktur systemu owiaty, usugi i aplikacje dla obywateli (e-zdrowie,
e-administracja, e-edukacja, e-integracja itp.).
2007-2013 to m.in. inwestycje w przedsibiorstwa, usugi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla
przedsibiorstw i grup przedsibiorstw, wsparcie na rzecz rozwoju B+RT, w szczególnoci w MP, usugi
i aplikacje dla MP, ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego.
16
W tym miejscu naley zaznaczy, e prezentowana w raporcie struktura rodków zostaa wyliczona w oparciu o zdefiniowany wczeniej algorytm przyporzdkowania KI realizowanych w ramach RPO WK-P 2007-2013 do poszczególnych KE wyrónionych w badaniu (patrz Zacznik 2. Algorytm przejcia z KI na KE), w zwizku z tym jest ona pewnym przyblieniem rzeczywistego rozkadu rodków midzy wspomniane kategorie ekonomiczne (dopiero szczegóowe badanie specyfiki i dugookresowej efektywnoci kadego projektu realizowanego w ramach programu z osobna umoliwioby w peni wiarygodny i precyzyjny podzia wydatków na poszczególne KE). Generalnie rzecz ujmujc, algorytm ten klasyfikuje dan KI do jednej z 5 KE. Nie naley natomiast wyklucza, e w ramach niektórych KI realizowane s projekty, które wpisuj si w inn - ni wskazan w algorytmie – kategori ekonomiczn.
55%
11%
34%
IP
RZL
BPSP
w tym 4,1% B+R w tym 6,7% B+R w tym 0,03% B+R
27
realizacji badania. Analiza podzielona zostaa na pi nastpujcych bloków tematycznych:
1. realizacja celu strategicznego RPO WK-P,
2. poziom rozwoju gospodarczego i podaowa strona gospodarki,
3. procesy konwergencyjne,
5. poziom ycia ludnoci.
W ramach kadego bloku analizowane byy wybrane wskaniki makroekonomiczne okrelone w zakresie
badania. PKB per capita w cenach staych roku 2005 w kontekcie analizy wpywu RPO WK-P
wspomniany wskanik umoliwi ocen bezporedniego i poredniego oddziaywania tego programu na
przecitny poziom zamonoci mieszkaców regionu. PKB per capita w PPS wskanik umoliwi
okrelenie oddziaywania tego programu na proces konwergencji midzy regionem a redni UE. PKB
per capita (PL=100) w cenach staych roku 2005 wskanik umoliwi okrelenie oddziaywania tego
programu na proces konwergencji (wzgldnie dywergencji) midzy regionem a Polsk jako caoci.
Wydajno pracy w PPS (UE=100) wskanik umoliwi okrelenie w jakim stopniu RPO WK-P wpywa na
niwelowanie luki rozwojowej pomidzy UE a regionem. Wydajno pracy w cenach staych roku 2005
(PL=100) wskanik pozwoli oceni zmiany sytuacji spoeczno–gospodarczej województwa kujawsko-
pomorskiego w obszarze wydajnoci pracy. Nakady brutto na rodki trwae w cenach staych roku 2005
wskanik pozwoli oceni wpyw RPO WK-P na nakady inwestycyjne bdce gówn determinant
technicznego uzbrojenia pracy, które z kolei przekada si na wzrost wydajnoci pracy i tym samym
rozwój spoeczno-gospodarczy regionu. Aby okreli realn wag nakadów inwestycyjnych wywoanych
realizacj RPO WK-P stopa inwestycji zostaa odniesiona do wielkoci gospodarki województwa (poprzez
odniesienie ich do wielkoci PKB). Stopa bezrobocia oraz Wskanik zatrudnienia pozwol oceni
oddziaywanie RPO WK-P na sytuacj spoeczn województwa kujawsko-pomorskiego w obszarze rynku
pracy. Poziom spoycia prywatnego w cenach staych roku 2005 pozwoli oceni wpyw RPO WK-P na t
cz dochodów mieszkaców, która pozostaje im do rozdysponowania albo moe zosta przeznaczona
na dodatkowe oszczdnoci lubkonsumpcj. Dochody do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw
domowych w cenach staych roku 2005 wskanik pozwoli oceni wpyw RPO WK-P na poziom ycia
mieszkaców województwa przybliany jako wolumen zakupywanych przez mieszkaców towarów i
usug. W przypadku wskaników realizacji celu strategicznego analizie podlegay wyniki wpywu,
natomiast w przypadku pozostaych bloków tematycznych analiza obja dodatkowo wartoci
poszczególnych wskaników makroekonomicznych w scenariuszu uwzgldniajcym wsparcie finansowe
w ramach RPO WK-P 2007-2013 (scenariusz „z RPO WK-P”) oraz wartoci wskaników w hipotetycznym
scenariuszu zakadajcym brak takiego wsparcia (scenariusz „bez RPO WK-P”).
28
Tabela 4. Wyniki symulacji wpywu RPO WK-P 2007-2013 otrzymane za pomoc 5-sektorowego
modelu HERMIN II generacji dla województwa kujawsko -pomorskiego
Wskanik Jednost
ka 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Wskaniki Programowe
Zmiana poziomu PKB w
wyniku oddziaywania RPO % 0 0,0 0,7 1,8 1,8 2,1 2,1 2,6 3,9 1,9 1,7 1,5 1,4 1,3
Liczba nowoutworzonych
miejsc pracy netto ogóem tys szt. 0,0 0,2 3,7 9,8 8,6 9,9 9,0 11,5 18,2 6,2 5,7 5,1 4,7 4,3
Wskaniki makroekonomiczne
staych roku 2005
tys z/os 0,0 0,0 0,2 0,5 0,5 0,6 0,6 0,8 1,2 0,6 0,6 0,5 0,5 0,5
% 0,0 0,0 0,7 1,8 1,8 2,1 2,1 2,6 3,9 1,9 1,7 1,5 1,4 1,3
PKB per capita w PPS
(UE=100)
pkt.proc
. 0,0 0,0 0,3 0,9 0,9 1,2 1,1 1,5 2,2 1,1 1,0 0,9 0,9 0,8
PKB per capita (PL=100) w
cenach staych roku 2005
pkt.proc
. 0,0 0,0 0,5 1,4 1,4 1,7 1,6 2,1 3,1 1,5 1,4 1,2 1,1 1,0
Wydajno pracy w PPS
pkt.proc
. 0,0 0,0 0,1 0,3 0,4 0,5 0,5 0,7 1,0 0,7 0,7 0,6 0,6 0,5
Wydajno pracy w cenach
pkt.proc
. 0,0 0,0 0,2 0,4 0,5 0,7 0,7 0,9 1,2 0,9 0,8 0,7 0,7 0,6
Nakady brutto na rodki
2005
mld z 0,0 0,0 0,4 1,1 0,8 0,9 0,8 1,0 1,7 0,2 0,2 0,2 0,2 0,1
% 0,0 0,2 3,3 9,3 6,7 7,3 5,9 7,7 13,6 1,5 1,2 1,0 0,9 0,8
Stopa inwestycji pkt.proc
. 0,0 0,0 0,6 1,6 1,1 1,1 0,8 1,1 1,9 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Stopa bezrobocia pkt.proc
. 0,0 0,0 -0,4 -1,1 -1,0 -1,1 -1,0 -1,3 -2,1 -0,7 -0,7 -0,6 -0,5 -0,5
Wskanik zatrudnienia pkt.proc
. 0,0 0,0 0,3 0,7 0,6 0,7 0,6 0,8 1,3 0,4 0,4 0,4 0,3 0,3
Poziom spoycia prywatnego
w cenach staych roku 2005
mld z 0,0 0,0 0,2 0,6 0,7 0,8 0,8 1,0 1,5 0,9 0,7 0,6 0,6 0,6
% 0,0 0,0 0,6 1,8 1,9 2,2 2,1 2,6 3,8 2,2 1,7 1,5 1,4 1,3
Dochody do dyspozycji brutto
roku 2005
mld z 0,0 0,0 0,3 0,8 0,9 1,0 1,0 1,2 1,9 1,1 0,9 0,8 0,8 0,7
% 0,0 0,0 0,8 2,2 2,4 2,8 2,7 3,2 4,8 2,7 2,1 1,8 1,7 1,5
ródo: Opracowanie wasne.
Zestawienia tabelaryczne, zawierajce szczegóowe wyniki przeprowadzonych symulacji zostay zawarte
w aneksie do niniejszego raportu (patrz Zacznik 1. Tablice wynikowe z przeprowadzonych symulacji).
Przed przystpieniem do interpretacji wyników badania trzeba pamita, e jednymi z gównych
czynników w modelach HERMIN, które determinuj wielkoci wpywów interwencji unijnych s dane
i prognozy dotyczce skali i struktury udzielonego wsparcia finansowego (patrz rozdz. 3 Opis danych
o transferach) oraz zaoenia makroekonomiczne przyjte na potrzeby przeprowadzenia symulacji (patrz
rozdz. 1.5 Opis przyjtych zaoe makroekonomicznych). Ponadto kluczow rol odgrywaj parametry
29
okrelajce wpyw interwencji w ramach pomocy unijnej na podaowe efekty wzrostu, tzw. spillover
elastictities – ich wartoci s rezultatem bada dr. Johna Bradleya17.
Warto zaznaczy, e otrzymane wyniki symulacji maj charakter szacunków (zaleny od przyjtych
zaoe). Trwao i stabilno otrzymanych wyników zostanie zachowana, pod warunkiem, e w cigu
kolejnych lat nie zajd adne radykalne zmiany w gospodarce regionu i w jego otoczeniu zewntrznym
oraz nie nastpi gwatowne zmiany w prognozach wydatkowania rodków finansowych.
4.1 Realizacja celu strategicznego RPO WK-P
Postp realizacji celu strategicznego RPO WK-P 2007-2013 odbywa si m.in. w oparciu o nastpujce
wskaniki: zmiana poziomu PKB w wyniku oddziaywania RPO oraz liczba nowoutworzonych miejsc pracy
netto ogóem. Wyniki przeprowadzonych symulacji zostay zaprezentowane na wykresach 6-7.
Wykres 6. Zmiana poziomu PKB w wyniku oddziaywania RPO w województwie kujawsko -
pomorskim18
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego.
Analiza wykresu 6 wskazuje, e w caym badanym okresie realizacja RPO WK-P 2007-2013 pozytywie
wpywa na zmian PKB województwa kujawsko-pomorskiego. Zgodnie z wynikami symulacji, w latach
2008-2015 fundusze wydatkowane w ramach programu przyczyniaj si redniorocznie do zwikszenia
PKB o 2,1% ponad poziom, jaki miaby miejsce w przypadku braku wspomnianego wsparcia
finansowego. Najwysze wielkoci wpywów maj by obserwowane w roku obecnym (2014r.)
i nastpnym (2015r.) – wielkoci oddziaywania programu maj we wspomnianym okresie siga
odpowiednio 2,6% (2014 r.) i 3,9% (2015 r.). W ubiegym roku (2013r.) warto wskanika osigna
17
John Bradley, Gerhard Untiedt, „The COHESION System of HERMIN country and regional models: Description and operating manual”, Muenster, September 2008. 18
Zmiana poziomu PKB w wyniku oddziaywania RPO prezentowana jest w cenach staych roku 2005.
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
%
30
poziom 2,1%. W kolejnych latach, tj. 2016-2020, efekty wydatkowania rodków maj by nadal
widoczne, aczkolwiek wskutek zakoczenia finansowania19, wielkoci wpywów maj ksztatowa si na
poziomie rednio 1,6% rocznie. Warto doda, e nawet 5 lat po ustaniu patnoci (w 2020r.),
wybudowane ze rodków funduszy RPO WK-P drogi, zakupione lub zmodernizowane maszyny
i urzdzenia, innowacyjne rozwizania wprowadzone do przedsibiorstw itd., maj przyczynia si do
wzrostu cakowitego wolumenu produktów i usug wyprodukowanych na terytorium województwa
kujawsko-pomorskiego o 1,3% w stosunku do sytuacji, gdyby wspomniane finansowanie nie miao
miejsca.
Analizujc wpyw programu na zmian PKB, naley mie na uwadze to, e istotna jego cz
w pocztkowym okresie napywu rodków stymulowana jest poprzez tzw. kana popytowy. Oznacza to,
e napywajce do gospodarki fundusze stymuluj inwestycje, co z kolei oddziauje na wzrost dochodów
do dyspozycji gospodarstw domowych oraz wzrost ich wydatków konsumpcyjnych, przyczyniajc si
w rezultacie do zwikszenia PKB. Efekty podaowe, ujawniajce si w duej mierze w duszej
perspektywie czasowej, odgrywaj w tym okresie relatywnie mniejsz rol. Ich znaczenie ujawnia si
w peni po ustaniu patnoci w ramach RPO WK-P. Efekty podaowe to pozytywne odziaywanie na
gospodark funduszy unijnych zwizane m.in. z rozbudow i modernizacj infrastruktury technicznej
(przede wszystkim transportowej i telekomunikacji) pozwalajc zwikszy atrakcyjno inwestycyjn
regionu dla przedsibiorców (w tym firm zagranicznych), a take zwikszy efektywno dziaania ju
funkcjonujcych podmiotów (m.in. poprzez ograniczenie kosztów transportu). Efekty o charakterze
podaowym generowane s take przez wzrost wiedzy i umiejtnoci mieszkaców, co z kolei sprzyja
rozwojowi kapitau ludzkiego stanowicego podstaw gospodarki opartej na wiedzy. Pojcie to
obejmuje równie dugookresowy wpyw na gospodark inwestycji zorientowanych na rozbudow
i unowoczenianie parku maszynowego przedsibiorstw (w tym w zakresie B+R) przyczyniajcych si do
poprawy innowacyjnoci i wydajnoci poszczególnych firm, a w konsekwencji konkurencyjnoci
gospodarki jako caoci.
Skala efektów generowanych przez fundusze unijne uzaleniona jest od kilku gównych czynników
determinujcych pozycj województwa pod wzgldem wielkoci analizowanego wpywu. Przede
wszystkim naley wspomnie o realnej wadze rodków unijnych okrelanej poprzez odniesienie ich do
PKB. Wysza warto funduszy w odniesieniu do skali danej gospodarki regionalnej powoduje, e jej
znaczenie dla procesów rozwojowych ronie. Inna bowiem jest rola 1 mld euro wdroonego do systemu
gospodarczego województwa kujawsko-pomorskiego, inne za znaczenie bdzie miaa ta sama kwota
w przypadku np. województwa wielkopolskiego, gdzie jej efekty w ujciu procentowym bd nisze
w porównaniu do województwa kujawsko-pomorskiego. Potwierdza to tabela zestawiajca wyniki
19
W celu wyodrbnienia efektów podaowych konieczne byo przyjcie w modelu HERMIN zaoenia o braku finansowania
polityki spójnoci na terenie województwa kujawsko-pomorskiego w okresie programowania 2014-2020.
31
wpywu RPO 2007-2013 na PKB w trzech regionach20. W przypadku województw kujawsko-pomorskiego
i witokrzyskiego, gdzie skumulowany udzia rodków finansowych oscyluje w granicach 9,8% PKB21,
efekty funduszy s istotnie wysze ni wartoci wpywu oszacowane dla województwa wielkopolskiego,
w przypadku którego czne fundusze w ramach RPO 2007-2013 ksztatoway si na poziomie 5,1% PKB.
Taki rozkad funduszy zgodny jest ze specyfik polityki spójnoci w Polsce ukierunkowanej na realnie
( w odniesieniu do PKB) sabsze wsparcie najsilniejszych gospodarczo regionów, takich jak np.
województwo wielkopolskie. Oczywicie, zrónicowanie wartoci wpywu wsparcia unijnego midzy
poszczególnymi regionami zaley take od innych czynników. Mona sprowadzi je – bez wkraczania na
grunt skomplikowanej analizy makroekonomicznej – do charakterystyki danej gospodarki regionalnej.
Przykadowo, wyszy poziom postpu technologicznego przed rozpoczciem realizacji RPO bdzie
przyczynia si do wyszych wartoci wpywu funduszy UE na PKB regionu. Innymi sowy, gospodarka
nowoczeniejsza bdzie w stanie bardziej efektywnie wykorzysta rodki finansowe przeznaczone na
rozwój nowych technologii, poniewa funkcjonujce w jej ramach firmy bd zdolne do efektywniejszej
implementacji funduszy w porównaniu z przedsibiorstwami, które nie miay dotd do czynienia
z dziaalnoci proinnowacyjn. Powysze stwierdzenie wydaje si by zasadne, gdy porównamy wyniki
wpywu dla województw kujawsko-pomorskiego oraz witokrzyskiego charakteryzujcych si podobn
skal rodków w relacji do PKB. atwo zauway, i po zakoczeniu wdraania RPO w 2015 r. efekty tego
Programu maj by wysze w przypadku województwa kujawsko-pomorskiego charakteryzujcego si
wyszym poziomem zaawansowania technologicznego ni województwo witokrzyskie. Skania to do
stwierdzenia, i struktura wydatkowanych rodków (tzn. ich podzia na infrastruktur podstawow,
kapita ludzki, wsparcie sektora przedsibiorstw oraz B+R) zapisana w RPO WK-P w lepszym stopniu
wykorzystuje cechy gospodarki województwa kujawsko-pomorskiego ni ma to miejsce w przypadku
województwa witokrzyskiego. Jest to szczególnie istotne, gdy uwiadomimy sobie, e kluczow miar
skutecznoci polityki spójnoci jest skala jej dugookresowych efektów o charakterze podaowym
wystpujcych ju po zakoczeniu realizacji RPO.
20
Trzy wybrane regiony, dla których zostay w ostatnich latach zrealizowane badania wpywu RPO na rozwój spoeczno-
gospodarczy. Przy porównaniu wartoci wpywu naley pamita, e badania zostay przeprowadzone w rónych okresach i przy
rónych zaoeniach makroekonomicznych. Nie stanowi to jednak przeszkody w analizie zrónicowanej skali efektów RPO. 21
Skumulowany udzia funduszy w ramach RPO odniesiony do PKB regionu z 2011 r. (ostatnie dostpne dane).
32
Tabela 5: Zmiana poziomu PKB w wyniku oddziaywania RPO w województwie kujawsko-pomorskim
w porównaniu z wybranymi wynikami bada WARR dla województw: witokrzyskiego
i wielkopolskiego.
Wskanik 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Kujawsko-
pomorskie 0 0 0,7 1,8 1,8 2,1 2,1 2,6 3,9 1,9 1,7 1,5 1,4 1,3
Wielkopolskie 0 0 0,8 1,3 1,7 1,8 1,9 1,8 1,7 1,3 1,2 1,1 1,0 1,0
witokrzyskie 0 0 0,8 2,3 2,4 3,1 3,0 2,2 1,8 1,5 1,4 1,3 1,2 1,2
ródo: Opracowanie wasne na podstawie: raportów WARR „Ocena wpywu Wielkopolskiego
Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 na sytuacj spoeczno - gospodarcz w
województwie oraz w nowej perspektywie finansowej na lata 2014-2020, przy uyciu regionalnego
modelu makroekonomicznego (Hermin) gospodarki województwa wielkopolskiego wg trzywariantowego
ukadu struktury patnoci nowego WRPO 2014-2020”; "Badanie stopnia realizacji wskaników celu
gównego Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa witokrzyskiego 2007 – 2013 za
pomoc modelu HERMIN (do roku 2010)".
Wykres 7. Liczba nowoutworzonych miejsc pracy netto ogóem w województwie kujawsko-
pomorskim
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego
Podobnie jak w przypadku PKB, wyniki przeprowadzonych symulacji wskazuj na pozytywny wpyw
realizacji RPO WK-P na liczb nowoutworzonych miejsc pracy netto w województwie kujawsko-
pomorskim, zarówno w okresie finansowania programu (2007-2015), jak i po tym okresie (2016-2020)
(wykres 7). Efektem realizacji wspomnianego programu do koca ubiegego roku (2013r.) byo
powstanie 9,0 tys. dodatkowych miejsc pracy w porównaniu do scenariusza pomijajcego wsparcie
finansowe w tym zakresie. W przyszym roku (2015r.) liczba nowoutworzonych miejsc pracy dziki
funduszom dostpnym w ramach RPO WK-P bdzie najwysza i osignie poziom 18,2 tys. szt.
W kolejnych latach, zakadane ustanie patnoci w ramach wspomnianego programu powoduje, e efekt
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
20,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
ty s
sz t
33
oddziaywania rodków w ramach RPO WK-P na liczb tworzonych miejsc pracy ulega osabieniu. Wynika
to w duej mierze z faktu wygasania efektów o charakterze popytowym, np. cz osób zatrudnionych
przy projektach infrastrukturalnych, bd zwizanych z technicznym wdraaniem funduszy unijnych
bdzie musiaa szuka nowego miejsca pracy. Warto jednak zauway, i nawet w ostatnim objtym
badaniem roku (2020r.) liczba dodatkowych miejsc pracy ma by o ok. 4,3 tys. wysza ni w sytuacji
braku realizacji programu, co bdzie wynikiem opisanych wyej, ujawniajcych si w duszej
perspektywie czasowej podaowych efektów wsparcia unijnego.
Przyczyny zmian w szacowanych wartociach
Rónice pomidzy poziomami wskaników realizacji celu strategicznego prezentowanymi w niniejszym
opracowaniu, a zaoonymi na etapie oceny ex-ante RPO WK-P 2007-2013 22
w 2007 roku, determinowane s przez
wiele rónych czynników, które zaistniay w cigu 7 ostatnich lat. Poniej przedstawione zostay gówne z nich.
Przede wszystkim rozbienoci midzy rezultatami dwóch bada wynikaj z rónic pomidzy danymi dotyczcymi
patnoci realizowanych w ramach RPO WK-P – w niniejszym badaniu analizowany jest wpyw publicznych
(krajowych i z budetu UE) i prywatnych rodków finansowych dostpnych w ramach RPO WK-P natomiast na
etapie ex-ante badany by wpyw wycznie publicznych rodków finansowych przeznaczonych na realizacj
programu.
Po drugie, przez ostatnie 7 lat zmienia si sytuacja na rynkach midzynarodowych (kryzys w roku 2008, a nastpnie
kryzys zaduenia sektora finansów publicznych), co wpyno na ksztat scenariuszy rozwoju wielu krajów
i regionów, w tym równie województwa kujawsko-pomorskiego.
Po trzecie, wpyw na rónice w wynikach maj zmiany metodologiczne publikowanych przez GUS danych (m.in.
przejcie z klasyfikacji PKD 2004 na PKD 2007). Rónice mog równie wynika z charakteru badania (badanie ex-
ante, które przeprowadzane jest w warunkach ograniczonej wiedzy o wpywie projektowanej interwencji na
podaow stron danej gospodarki).
HERMIN – do oceny ex-ante wartoci wskaników RPO WK-P wykorzystany zosta 4-sektorowy model HERMIN,
podczas gdy obecne badanie realizowane jest przy uyciu modelu 5-sektorowego II generacji. Rónice midzy
modelami obejmuj równie baz danych potrzebn do konstrukcji modelu – w 2007 roku dostpno danych
makroekonomicznych z poziomu regionalnego bya bardzo ograniczona i dua cz musiaa by rozszacowywana
z poziomu krajowego. Przez ostatnie 7 lat zaszy w tym obszarze due zmiany - orodki badawcze znacznie
poszerzyy zakres dostpnoci danych statystycznych z poziomu regionalnego, przez co baza danych modelu moga
ewaluowa i dostosowa si do bazy danych systemu CSHM (Cohesion System of HERMIN Models) stosowanego
przez Komisj Europejsk. Dziki temu obecnie model HERMIN dla województwa kujawsko-pomorskiego pozwala
w wikszym stopniu odzwierciedli rzeczywiste procesy spoeczno-gospodarcze zachodzce w regionie.
22
Zakadana na etapie ex-ante warto wskanika Zmiana poziomu PKB w wyniku oddziaywania RPO dla roku 2013 wynosia 2,45% [ródo: Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013, 14 grudnia 2011 r.]. Wyniki niniejszego badania wskazuj natomiast, e w 2013 r. wskanik ma osign poziom 2,1%. W przypadku liczby nowoutworzonych miejsc pracy netto ogóem zakadana na etapie ex ante warto dla roku 2013 ksztatowaa si na poziomie 2,4 tys., z kolei wyniki niniejszego badania wskazuj, e w 2013 r. wskanik ma ksztatowa si na poziomie 9 tys.
34
Wpyw realizacji RPO WK-P na poziom rozwoju gospodarczego województwa kujawsko-pomorskiego
zosta ukazany poprzez pryzmat PKB per capita w cenach staych.
Wykres 8. PKB per capita w cenach staych (rok 2005=100) w województwie kujawsko -
pomorskim23
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego
Wyniki symulacji zaprezentowane na wykresie 8 wskazuj, e realizacja RPO WK-P przyczynia si do
wzrostu poziomu PKB per capita w regionie w caym badanym okresie (2007-2020). W celu porównania
skali odziaywania RPO WK-P w okresie wdraania Programu oraz po jego ustaniu warto zestawi
rednioroczne wartoci wpywu funduszy unijnych. Pozwoli to porówna przecitn wielko
oddziaywania funduszy unijnych na gospodark regionu w okresie, w którym dominuj krótkookresowe
efekty o charakterze popytowym (2008-2015) a latami, kiedy w gr wchodz wycznie opisane wyej
efekty podaowe (2016-2020).W okresie finansowania programu (2008-2015) rednioroczna wielko
wpywu funduszy w ramach RPO WK-P ma ksztatowa si na poziomie 0,5 tys. z/os (1,9%). Oznacza to,
e dziki realizacji Programu warto PKB per capita w kadym roku okresu 2008-2015 jest –zgodnie
z szacunkami - przecitnie wysza o pó tysica zotych na mieszkaca regionu ni byaby w hipotetycznej
sytuacji braku funduszy unijnych. Po zakoczeniu finansowania (2016-2020) odziaywanie
wydatkowanych wczeniej rodków finansowych ma by nadal wysokie i przyczynia si do wzrostu
poziomu PKB per capita rednio o 0,5 tys. z (1,6%) rocznie w stosunku do alternatywnego scenariusza
rozwoju regionu pomijajcego realizacj RPO WK-P. Wpyw programu ma by najbardziej widoczny
23
W celu zachowania przejrzystoci i czytelnoci dokumentu na wykresie przedstawiono wycznie wyniki wpywu w ujciu nominalnym – wyniki wpywu w ujciu procentowym zostay zawarte w aneksie stanowicym integraln cz niniejszego raportu (patrz Zacznik 1. Tablice wynikowe z przeprowadzonych symulacji). Powysze dotyczy równie nastpujcych wskaników makroekonomicznych prezentowanych w dalszej czci opracowania: nakady brutto na rodki trwae, poziom spoycia prywatnego i poziom dochodów do dyspozycji w sektorze gospodarstw domowych.
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
20,0
22,0
24,0
26,0
28,0
30,0
32,0
34,0
36,0
38,0
40,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
ty s
z /o
s
wpyw (prawa o) scenariusz z RPO WK-P scenariusz bez RPO WK-P
35
w roku 2015 – dziki realizacji RPO WK-P produkt krajowy brutto per capita w regionie ma osign
poziom 31,7 tys. z/os i by o 1,2 tys. z/os (3,9%) wyszy w porównaniu do scenariusza zakadajcego
brak wsparcia finansowego w tym zakresie. Warto doda, e nawet w ostatnim analizowanym roku
(2020r.), 5 lat po zakoczeniu finansowania, fundusze dostpne w ramach programu maj generowa
dodatkowy wzrost poziomu PKB per capita w regionie rzdu 0,5 tys. z/os (1,3%).
Powysze wyniki determinowane s w gównej mierze rozkadem wydatkowania rodków finansowych
w poszczególnych latach realizacji programu (patrz rozdz. 3 Opis danych o transferach). W pocztkowym
okresie wdraania RPO WK-P (2007-2009), wydatkowanie funduszy nie byo znaczce (w pierwszym roku
nie miaa miejsca adna patno). Dopiero od 2010 r., gdy wdraanie programu wkroczyo w gówn
faz, wydatkowanie rodków znaczco wzroso. Majc na uwadze powysze, naley stwierdzi, i
dominujcy udzia w wielkoci wpywu w okresie implementacji programu maj krótkoterminowe
czynniki o charakterze popytowym wywoane napywem do regionu dodatkowych rodków
finansowych. W póniejszym okresie z coraz wiksz si ujawniaj si efekty RPO WK-P o charakterze
podaowym. Wspomniane efekty (dotyczce m.in. wzrostu mocy produkcyjnych i wydajnoci czynników
produkcji, a take poprawy atrakcyjnoci inwestycyjnej regionu) uwidoczni si w peni w latach 2016-
2020, gdzie gospodarka województwa nie bdzie wspomagana ju funduszami w ramach RPO WK-P
Na kolejnych wykresach zostay zaprezentowane wyniki symulacji dla wskaników kwantyfikujcych
podaow stron gospodarki, czyli poziomu nakadów brutto na rodki trwae w regionie oraz stopy
inwestycji (wykresy 9-10).
Wykres 9. Nakady brutto na rodki trwae w cenach staych (rok 2005=100) w województwie
kujawsko-pomorskim
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego
Gównym celem nakadów brutto na rodki trwae, a tym samym zasadnicz przesank procesu
inwestycyjnego jest odtwarzanie oraz powikszanie wolumenu kapitau rzeczowego, i co za tym idzie
wzrost iloci wytwarzanych towarów i usug, a take jakociowe usprawnienie procesu produkcyjnego.
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
m ld
z
m ld
z
wpyw (prawa o) scenariusz z RPO WK-P scenariusz bez RPO WK-P
36
Istotne dla rozwoju gospodarczego jest zatem, aby wolumen NBnT by jak najwikszy. Wyniki
przeprowadzonych symulacji wskazuj, e wskutek realizacji RPO WK-P w latach 2008-2015 poziom
wspomnianego wskanika w regionie ma by wyszy redniorocznie o 0,8 mld z (ok. 6,8%)
w porównaniu do scenariusza zakadajcego brak wsparcia w ramach programu (wykres 9). Po ustaniu
patnoci, w latach 2016-2020 oddziaywanie wspomnianych funduszy ma by nadal widoczne,
aczkolwiek wielkoci wpywów maj by ju znacznie nisze i ksztatowa si w granicach 0,1 mld z – 0,2
mld z (ok. 0,8-1,5%). Warto doda, e w kulminacyjnym pod wzgldem skali wydatkowania rodków
roku (2015r.), NBnT maj osign poziom 14,5 mld z, a wkad wspomnianych funduszy w ten stan ma
wynosi 1,7 mld z (ok. 13,6%).
Zestawienie NBnT i PKB pozwala na ocen oddziaywania RPO WK-P na kolejny istotny miernik
odzwierciedlajcy potencja rozwojowy regionu, jakim jest stopa inwestycji (wykres 10).
Wykres 10. Stopa inwestycji w województwie kujawsko -pomorskim
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego.
W przypadku stopy inwestycji, wielko wpywu programu w latach 2008-2015 ma wynosi rednio 1,0
pkt. proc. rocznie, natomiast po ustaniu patnoci (2016-2020) oddziaywanie funduszy na ten wskanik
ma by ju niezauwaalne. Przyczyn tego stanu rzeczy jest powikszajca si rónica midzy
wielkociami wpywów realizacji programu na poszczególne skadowe analizowanego wskanika, tj.
poziomu NBnT w relacji do poziomu PKB (licznik maleje szybciej ni mianownik). Brak wpywu na
analizowany wskanik nie oznacza jednak braku oddziaywania programu na poziom nakadów brutto na
rodki trwae ani na poziom PKB, co mona byo zaobserwowa na wczeniejszych wykresach.
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
2,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
p kt
.p ro
%
wpyw (prawa o) scenariusz z RPO WK-P scenariusz bez RPO WK-P
37
W tej czci skupiono si na analizie czterech podstawowych wskaników makroekonomicznych
pozwalajcych oceni procesy zachodzce midzy regionem, a zewntrznymi gospodarkami, tj. poziom
PKB per capita w odniesieniu do redniej unijnej i redniej krajowej oraz poziom wydajnoci pracy
w odniesieniu do redniej UE i redniej dla kraju. Wyniki wpywu funduszy wydatkowanych w ramach
RPO WK-P na ksztatowanie si wspomnianych wskaników zostay przedstawione poniej.
Przeprowadzone symulacje pozwalaj udzieli odpowiedzi, czy napywajce do obiegu gospodarczego
województwa kujawsko-pomorskiego rodki finansowe w ramach RPO WK-P bd wpywa na
zmniejszenie rónic w poziomie rozwoju gospodarczego midzy tym regionem, a redni dla UE-28
i rednia krajow.
Wykres 11. PKB per capita w PPS (UE-28=100) w województwie kujawsko-pomorskim
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego
Jak pokazuje wykres 11, rodki finansowe wydatkowane w ramach RPO WK-P dynamizoway i w dalszym
cigu bd przyspiesza proces realnej konwergencji gospodarczej pomidzy regionem, a redni unijn.
W latach 2008-2015 wielko PKB per capita (EU-28=100) w regionie ma wzrosn z poziomu 49,0% do
59,1%. Przy czym w 2015 r. warto tego wskanika ma by o 2,2 pkt. proc. wysza wzgldem
scenariusza nieuwzgldniajcego wsparcia w ramach programu. W kolejnych latach badanego okresu
(2016-2020) wkad RPO WK-P w zmniejszenie dystansu dzielcego region do redniej wartoci PKB per
capita w PPS dla UE-28 (z poziomu 60,1% w 2016 r. do 63,4% w 2020r.) ma wynie 0,8 pkt. proc. Warto
doda, e przyblianie si województwa kujawsko-pomorskiego do przecitnego poziomu rozwoju
obserwowanego w UE-28 nastpuje w wyniku dynamiczniejszego, w porównaniu do Unii Europejskiej,
wzrostu gospodarczego, zwizanego z przyrostem kapitau rzeczowego i ludzkiego, postpem
technologicznym, który z kolei wpywa na wzrost wydajnoci pracy.
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
40,0
45,0
50,0
55,0
60,0
65,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
p kt
.p ro
%
wpyw (prawa o) scenariusz z RPO WK-P scenariusz bez RPO WK-P
38
Wykres 12. Wydajno pracy w PPS (UE-28=100) w województwie kujawsko-pomorskim
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego
W przypadku analizy oddziaywania RPO WK-P na poziom wydajnoci pracy w odniesieniu do redniej
unijnej, gdzie uwzgldnia si relacj PKB do liczby pracujcych, mona równie zauway pozytywny
wpyw funduszy wydatkowanych w ramach programu w caym badanym okresie (wykres 12). Wyniki
symulacji wskazuj, e dziki realizacji RPO WK-P w latach 2008-2015 poziom wskanika ma by
redniorocznie o 0,4 pkt. proc. wyszy w porównaniu do scenariusza zakadajcego brak wsparcia
w ramach programu, natomiast po zakoczeniu finansowania (2016-2020) wkad wczeniej
wydatkowanych rodków finansowych w ksztatowanie si wielkoci wskanika bdzie wynosi rednio
0,6 pkt. proc. rocznie. Szacunki wskazuj ponadto, e w 2020 r. warto wskanika osignie poziom
74,2% redniej unijnej, czyli o 0,5 pkt. proc wyszy ni w scenariuszu „bez RPO WK-P”.
Realizacja RPO WK-P wpywa take na sytuacj gospodarcz województwa kujawsko-pomorskiego na tle
redniej krajowej (wykresy 13-14).
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
50,0
55,0
60,0
65,0
70,0
75,0
80,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
p kt
.p ro
%
wpyw (prawa o) scenariusz z RPO WK-P scenariusz bez RPO WK-P
39
Wykres 13. PKB per capita w cenach staych roku 2005 (PL=100) w województwie kujawsko -
pomorskim
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego
Analizujc wyniki symulacji dla poziomu PKB per capita w odniesieniu do redniej krajowej (wykres 13)
mona zauway, e dziki realizacji RPO WK-P pozycja województwa kujawsko-pomorskiego na tle
polskich regionów w latach (2008-2020) bdzie utrzymywaa si mniej wicej na staym poziomie
ok. 86% redniej krajowej (zahamowany zostanie spadek wartoci wskanika) – udzia programu w tej
zmianie ma ksztatowa si na poziomie ok. 1,4 pkt. proc. redniorocznie. Powysze wskazuje, e
realizacja RPO WK-P przyczynia si do zmniejszenia dysproporcji w rozwoju gospodarczym midzy
województwem kujawsko-pomorskim, a pozostaymi regionami w kraju.
Podobne do powyszych wnioski mona sformuowa w przypadku analizy wyników wpywu programu
na poziom wydajnoci pracy w odniesieniu do redniej krajowej (wykres 14). W tym przypadku warto
wskanika w okresie 2009-2020 ma równie utrzymywa si na prawie staym poziomie wynoszcym
87,2%. Mona jednak zauway, e gdyby RPO WK-P nie by w regionie realizowany, poziom wskanika
byyby niszy (rednio o 0,7 pkt. proc. rocznie we wspomnianym okresie).
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
60,0
65,0
70,0
75,0
80,0
85,0
90,0
95,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
p kt
.p ro
%
wpyw (prawa o) scenariusz z RPO WK-P scenariusz bez RPO WK-P
40
Wykres 14. Wydajno pracy w cenach staych roku 2005 (PL=100) w województwie kujawsko -
pomorskim
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego
Wyniki przeprowadzonych symulacji wskazuj, e realizacja RPO WK-P przyczynia si take do poprawy
sytuacji na rynku pracy w województwie kujawsko-pomorskim, oddziaujc pozytywnie na ksztatowanie
si nastpujcych wskaników makroekonomicznych: wskanik zatrudnienia i stopa bezrobocia (wykresy
15-16).
Wykres 15. Wskanik zatrudnienia wg BAEL (wiek 15-64) w województwie kujawsko-
pomorskim
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki
województwa kujawsko-pomorskiego
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
70,0
75,0
80,0
85,0
90,0
95,0
100,0
105,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
p kt
.p ro
%
wpyw (prawa o) scenariusz z RPO WK-P scenariusz bez RPO WK-P
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
40,0
42,0
44,0
46,0
48,0
50,0
52,0
54,0
56,0
58,0