1

STOWARZYSZENIE ''NOWOCZESNY WAŁBRZYCH'' Wałbrzych, 15.10.2012 Urząd Miejski w Wałbrzychu

Dotyczy: Konsultacji projektu Strategii Rozwoju Aglomeracji Wałbrzyskiej na lata 2013-2020 W związku z protestem Dolnośląskiej Federacji Organizacji Pozarządowych złoŜonym do Marszałka Województwa Dolnośląskiego w sprawie Strategii Rozwoju Aglomeracji Wałbrzyskiej na lata 2013-2020, którą prezydent miasta Roman Szełemej zaprezentował 8 października br zarządowi samorządu wojewódzkiego oraz wnioskiem DFOP o wycofanie wałbrzyskiego dokumentu z dalszego procesu powstawania Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego, informujemy, Ŝe w pełni popieramy wniosek Dolnośląskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, iŜ wyznaczenie przez Urząd Miasta zaledwie 4. dniowego terminu konsultacji dokumentu strategicznego dla społeczności miasta i regionu wałbrzyskiego jest nie do przyjęcia. Po zapoznaniu się z zamieszczoną w dniu 11 października na stronie UM 90-stronicową pracą, (przy której nie napisano, Ŝe jest to projekt) – przedstawiamy niniejszym stanowisko Stowarzyszenia ''Nowoczesny Wałbrzych'' w sprawie Strategii Rozwoju Aglomeracji Wałbrzyskiej na lata 2013-2020. Stowarzyszenie Nowoczesny Wałbrzych od początu swojego funkcjonowania ma za cel bezpieczeństwo ekologiczne mieszkańców i rozwój miasta w kierunku turystyczno-rekreacyjnym. W powstałej w 2011 ''Strategii Wsparcia Rozwoju Wałbrzycha'' jej twórcy zapisali m.in.: B.1.5. Środowisko, podstawowe uwarunkowania jakości Ŝycia ''(...)Wałbrzych wciąŜ boryka się z powaŜnymi problemami ekologicznymi. W Programie ochrony powietrza dla województwa dolnośląskiego powiat wałbrzyski opisany został w osobnym rozdziale jako jedna z dziesięciu stref, „dla których wystąpiły ponadnormatywne stęŜenia przynajmniej jednej z normowanych substancji”. W tym wypadku chodzi o benzo(a)piren oraz pył PM10. Obie substancje są groźne dla zdrowia. Sytuacja jest coraz gorsza.'' ''Symbolem destrukcji środowiska naturalnego w Wałbrzychu jest oczywiście składowisko Mo-Bruk. Trafiają tam odpady toksyczne. Przeciwko Mo-Brukowi protestują mieszkańcy, sprawa była wielokrotnie opisywana w mediach, takŜe ogólnopolskich. Powody do optymizmu daje podjęta pod koniec maja 2011 r. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska decyzja o wszczęciu procedury, której celem jest wstrzymanie eksploatacji składowiska.'' My równieŜ w działających w mieście instalacjach firmy Mo-Bruk widzimy jedną z przyczyn zapaści gospodarczej, cywilizacyjnej i ekologicznej Wałbrzycha. Wydaje się rzeczą oczywistą, Ŝe jeŜeli coś moŜe zagraŜać zdrowiu i Ŝyciu ludzi, władze miasta powinny w pierwszej kolejności usunąć zagroŜenie. Na zorganizowanym 24 maja 2012 r. I Forum Ekologicznym Aglomeracji Wałbrzyskiej z udziałem Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Andrzeja Jagusiewicza, ekologów i specjalistów w zakresie ochrony środowiska z wypowiedzi p. Jagusiewicza mieszkańcy Wałbrzycha dowiedzieli się, Ŝe funkcjonujące w mieście składowisko azbestu i zakład recyklingu odpadów niebezpiecznych firmy Mo-Bruk zostały objęte specjalnym nadzorem Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. I to jest w specyficznym sensie prawdą, bowiem realnie wstrzymano zamykanie składowiska a firma Mobruk planuje w Wałbrzychu rozwój swojej kontrowersyjnej działalności na bezprecedensową skalę. Jaka jest ta skala, moŜna się dowiedzieć z Prospektu Emisyjnego Mo-BRUK SA, z siedzibą w Niecew gmina Korzenna pow. Nowy Sącz. Prospekt został zatwierdzony przez Komisję Nadzoru Finansowego w dniu 15 marca 2012 roku. Z tej dokumentacji dowiadujemy się, Ŝe: ''W miejscowości Wałbrzych Emitent prowadzi dwa zakłady. Pierwszym jest zakład produkcji paliw alternatywnych, który posiada techniczne moce do produkcji 60 tys. ton paliwa alternatywnego rocznie, natomiast drugi zakład stanowi składowisko odpadów innych niŜ niebezpieczne i azbestu.

2

Emitent w Wałbrzychu posiada takŜe hałdę pogórniczą zlokalizowaną przy ul. Kosteckiego oraz lagunę z mułami węglowymi przy ul. Moniuszki. Nieruchomość przy ul. Kosteckiego została nabyta w kwietniu 2005 roku, natomiast przy ul. Moniuszki w sierpniu 2010 roku. Szczegółowa analiza geologiczna wymienionych hałd, wykazała ich duŜy potencjał energetyczny, co umoŜliwia Emitentowi rozpoczęcie sprzedaŜy i eksploatacji zgromadzonego na nich materiału. Ilość zgromadzonych mułów węglowych w lagunie przy ul. Moniuszki w Wałbrzychu szacowana jest na poziomie ok. 4,5 mln ton, natomiast na hałdzie przy ul. Kosteckiego na ok. 0,6 mln ton. Inwestycja w Wałbrzychu prowadzona będzie w trzech powiązanych ze sobą technologicznie lokalizacjach. W ramach strategii rozwoju w Wałbrzychu, Emitent zakłada: a) przy ul. Moniuszki - budowę instalacji do odzyskiwania i przetwarzania mułów węglowych oraz rozpoczęcie recyklingu i eksploatacji mułów węglowych z posiadanej przez Emitenta hałdy odpadów pogórniczych, b) przy ul. Kosteckiego – rozpoczęcie recyklingu i eksploatacji mułów węglowych z posiadanej przez Emitenta hałdy oraz laguny odpadów pogórniczych, c) przy ul Górniczej – budowę instalacji do odzysku odpadów nieorganicznych zawierających metale cięŜkie, które ze względu na niespełnienie testów zgodności nie mogą zostać przeznaczone do składowania. (...) W wyniku zrealizowania inwestycji w Wałbrzychu Emitent będzie w stanie z posiadanych hałd mułów węglowych przy ul. Moniuszki i Kosteckiego odzyskiwać i sprzedawać rocznie około 150 tys. ton mułów węglowych. Po wykorzystaniu całości zasobów mułu węglowego z hałd przy ul. Moniuszki i Kosteckiego w przyszłości nastąpi rekultywacja działek Emitenta. Planowane wydatki Emitenta na rozwój działalności w Wałbrzychu wyniosą łącznie 73,8 mln zł. Emitent na inwestycje w Wałbrzychu posiada przyznane w 2009 roku dofinansowanie ze środków UE w wysokości 34,0 mln zł. Realizacja wszystkich inwestycji w Wałbrzychu objętych dotacją UE ma zakończyć się w 2013 roku.'' Jak widać, w pozyskiwaniu środków unijnych na obszarze Aglomeracji Wałbrzyskiej firma Mo-Bruk jest jednym z najskuteczniejszych podmiotów. Mamy jednak wątpliwości czy powinniśmy się z tego cieszyć. 27.09.2012 na stronie Urzędu Miasta Wałbrzycha pojawiła się informacja: - ''Mamy Strategię Rozwoju Aglomeracji Wałbrzyskiej. Strategia przewidziana do realizacji na lata 2013-2020 została opracowana przy współudziale przedstawicieli gmin Aglomeracji przez zespół ekspertów pod kierunkiem prof. Henryka Brandenburga. Niebawem gminy przyjmą dokument w formie uchwały. To konieczne, by wpisać się w plany rozwojowe Dolnego Śląska, pozyskać unijne dotacje i w szybkim tempie się rozwijać. 26 września przedstawiciele gmin Aglomeracji przekazali dokument Strategii na ręce marszałka województwa dolnośląskiego Rafała Jurkowlańca. Urząd Marszałkowski pracuje nad aktualizacją Strategii Rozwoju Województwa Dolnego Śląska, której Aglomeracja Wałbrzyska jest integralną częścią.'' Dopiero po proteście Dolnośląskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, zawartość Strategii pojawiła się na stronach Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu. Mieszkańcy Wałbrzycha pamiętają, Ŝe zanim do władzy w mieście doszła obecna władza, istniała opracowana z udziałem społeczeństwa “Strategia rozwoju miasta Wałbrzycha na lata 2001 - 2006”, która definiowała następujący, nadrzędny cel rozwoju: POPRAWA JAKOŚCI śYCIA MIESZKAŃCÓW WAŁBRZYCHA Cel ten miał być osiągnięty poprzez rozwijanie trzech podstawowych funkcji miasta: 1. Wałbrzych jako ośrodek oświatowo-kulturalny, 2. Wałbrzych jako regionalny ośrodek usługowy i miasto czystych technologii, 3. Wałbrzych regionalne centrum turystyki. Po 10 latach, w Strategii Rozwoju Aglomeracji Wałbrzyskiej na lata 2013-2020, na str. 68 zapisano: ''W przypadku wszystkich dokumentów planujących rozwój poszczególnych gmin Aglomeracji Wałbrzyskiej (głównie lokalne strategie rozwoju) stwierdzono wysoką zgodność ich rozstrzygnięć strategicznych z zapisami wprowadzonymi do Strategii rozwoju Aglomeracji Wałbrzyskiej (na poziomie priorytetów, celów strategicznych, kierunków oraz działań).''

3

Lokalne priorytety odnośnie konkretnych gmin ujęto w tabele i wyglądają one następująco: Tab. 41. Boguszów-Gorce - Zagospodarowanie turystyczne Tab. 42. Czarny Bór - turystyka i ekologia Tab. 43. Głuszyca - turystyka Tab. 44. Jedlina-Zdrój - przedsiębiorczość i infrastruktura Tab. 45. Kamienna Góra - zrównowaŜony rozwój środowiska i przestrzenny Tab. 46. Mieroszów - Rozwój sektora turystyczno-rekreacyjnego z istotną rolą agroturystyki i wypoczynku aktywnego Tab. 47. miasto Nowa Ruda - Sfera gospodarcza Tab. 48. gmina Nowa Ruda - Rozwój przedsiębiorczości, Identyfikacja i promocja lokalnych produktów turystycznych Tab. 49. Radków - Świadome wartości estetycznych społeczeństwo dba o zachowanie i poprawę odziedziczonego bogactwa gminy Tab. 50. Stare Bogaczowice - Turystyka i ekologia Tab. 51. Szczawno-Zdrój - Intensywne działania na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego oraz utrzymania i wzmocnienia funkcji uzdrowiskowej Tab. 52. Świebodzice - Zwiększenie atrakcyjności i funkcjonalności posiadanych zasobów miasta Tab. 53. Walim - Rozwój turystyki, rekreacji, sportu i kultury w gminie Priorytety mieszkańców gmin tworzących Aglomerocję, nie zostały więc zamienione czego nie moŜna jednak powiedzieć o Wałbrzychu którego prorytety określono w Tab. 40. Nie ma tam juŜ kierunku rozwoju wybranego 10 lat wcześniej przez mieszkańców, czyli miasta czystych technologii i regionalnego centrum turystyki, lecz cel zdefiniowany przez obecne władze: ''Rozwój przestrzenny i urbanistyczny miasta - Miasto wspiera rozwój firm wałbrzyskich niezaleŜnie od ich wielkości, mając na uwadze w szczególności silny i rozwijający się sektor MŚP''. Trudno nam zgodzić się z tak postawionym priorytetem. Podobnie nieokreślona wydaje się ogólna wizja rozwoju Aglomeracji (str 42): Aglomeracja Wałbrzyska będzie waŜnym ośrodkiem wzrostu województwa dolnośląskiego, gdzie realizowane będą przedsięwzięcia słuŜące budowaniu nowego profilu gospodarczego przywracającego jej rangę w otoczeniu, zaś mieszkańcy będą kreować i aktywnie uczestniczyć w inicjatywach, wzmacniających walory miejsca, w oparciu o atrakcyjność środowiska naturalnego i antropogenicznego.'' Atrakcyjność środowiska naturalnego wg wizji pomysłodawców, nie ma na celu rozwoju branŜy turystyczno-rekreacyjno-usługowej zgodnie z deklarowaną wolą mieszkańców gmin, lecz budowanie bliŜej nieokreślonego „nowego profilu gospodarczego“, poprzez wspieranie powstawania nowych firm produkcyjnych, w tym świadczących usługi rynkowe w ramach przemysłów kreatywnych (np. zakłady pozyskujące surowce mineralne.) Priorytet nr 1 jest wzmiankowany na str 47, a rozwinięty na str 52: Priorytet 1. Dynamika gospodarcza i innowacyjna przedsiębiorczość Przedsięwzięcia strategiczne PS1.1. Centrum Badań Surowców Mineralnych i Źródeł Energii Przedsięwzięcie wspierające PW1.1.A. Deklaracja powołania Centrum Badań Surowców Mineralnych i Źródeł Energii PW1.1.B. Projekt badawczy zrównowaŜonej gospodarki surowcami mineralnymi, w tym energetycznymi Aglomeracji Wałbrzyskiej Instytucja koordynująca / partnerzy Aglomeracja Wałbrzyska / instytuty badawcze (np. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN), zainteresowane gminy, przedsiębiorstwa pozyskujące zasoby mineralne, firmy branŜy budowlanej, uczelnie wyŜsze działające w Aglomeracji PS1.2. Odnawialne źródła energii Aglomeracji Wałbrzyskiej PW1.2.A. Program wykorzystania odnawialnych źródeł energii Aglomeracji Wałbrzyskiej PW1.2.B. Program wykorzystania wód podziemnych - Geotermia w wybranych gminach Aglomeracji Wałbrzyskiej

4

PW1.2.C. Odwierty wraz z analizą i oceną technicznych moŜliwości ich wykorzystania w planowanych przedsięwzięciach geotermalnych Zainteresowane gminy Aglomeracji Wałbrzyskiej / Aglomeracja Wałbrzyska Twórcy Strategii Rozwoju wyjaśniają dalej (str 61) W przypadku propozycji programowych zawartych w Strategii rozwoju Aglomeracji Wałbrzyskiej, a takŜe biorąc pod uwagę cele tematyczne wynikające z polityki spójności na lata 2014-2020, jako pakiety przedsięwzięć moŜliwe do realizacji na zasadach zintegrowanych inwestycji terytorialnych moŜna wskazać: - Centrum Badań Surowców Mineralnych i Surowców Energii wraz z przedsięwzięciami wspierającymi, - Inicjowanie projektów badawczych rozpoznających uŜyteczność gospodarczą lokalnych zasobów - Rewitalizacja obiektów i terenów poprzemysłowych na cele gospodarcze, w tym turystyczne OtóŜ ten właśnie strategiczny priorytet, czyli obszar Aglomeracji jako miejsce pozyskiwania surowców mineralnych i wytwarzania źródeł energii - ze względu na dotychczasowe doświadczenia - niezwykle nas niepokoi. Jak sądzimy, definicję taką doskonale spełnia np produkcja paliwa alternatywnego z mułów węglowych i odpadów niebezpiecznych oraz produkcja granulatu cementowego z odpadów zawierających metale cięŜkie, który to granulat zdaniem producenta znakomicie nadaje się do budowy dróg i autostrad. Szczególnie znany naszemu Stowarzyszeniu przedstawiciel przemysłów kreatywnych, czyli firma Mo-Bruk, ma zapisane w Prospekcie emisyjnym: ''Zgodnie z planami rozwoju Grupy Kapitałowej Mo-BRUK S.A. Emitent prowadzi prace badawczo rozwojowe nad produktem o roboczej nazwie Carbomix (...).“) W związku z powyŜszym naszym minimalnym oczekiwaniem jest zapisanie postulatu całkowitego wyeliminowania z obszaru Aglomeracji Wałbrzyskiej przemysłów związanych z przetwórstwem odpadów a w szczególności z przetwórstwem odpadów niebezpiecznych i wpisanie zakazu wspierania tego typu działalności przez władze publiczne (np poprzez przydzielane środki europejskie czy inne fundusze pomocowe) Zgadzamy się bowiem całkowicie z zapisem dokumentu, który poprzedził powstanie Aglomeracji Wałbrzyskiej, czyli ''Strategii Wsparcia Rozwoju Wałbrzycha'' z czerwca 2011. Bezpieczne środowisko, jest podstawowym uwarunkowaniem jakości Ŝycia. Co więcej, to bezpieczeństwo gwarantuje obywatelom Konstytucja RP.

W związku z konsultacjami dotyczącymi projektu Strategii Rozwoju Aglomeracji Wałbrzyskiej na lata 2013-2020

zgłaszamy następujące postulaty dotyczące ww dokumentu: 1. proponujemy następującą modyfikację wizji rozwoju obszaru: Aglomeracja Wałbrzyska będzie ośrodkiem nowoczesnego i ekologicznego przemysłu opartego o bogactwa naturalne, nowoczesne technologie i miejscowe kompetencje; wykorzystującym do rozwoju i promocji swojej oferty walory krajobrazowe, kulturowe, uzdrowiskowe, przyrodnicze i turystyczne obszaru oraz tradycyjne produkty lokalne; oferującym najlepsze w regionie warunki mieszkalnictwa i aktywnego spędzania czasu wolnego w bezpiecznym ekologicznie środowisku. 2. priorytety rozwojowe: Proponujemy wprowadzenie jedynie trzech wzajemnie powiązanych priorytetów dotyczących celów strategicznych. Są nimi:

1. Nowa gospodarka 2. Miejsce dla ludzi 3. Promocja i wizerunek

5

Priorytet pierwszy – Nowa Gospodarka dotyczy budowy w Aglomeracji klastra firm i instytucji naukowych dla przemysłu energetycznego i wydobywczego powiązanego z firmami przemysłu samochodowego (np. technologie miejskich samochodów elektrycznych, superkondensatory etc.) oraz nowoczesnych fabryk związanych z produkcją tradycyjną (np Porcelana). Dodatkowym pomysłem jest budowa – np w WSSE - klastra firm zajmujących się przetwórstwem miedzi wydobywanej w nie tak odległym regionie (KGHM). NaleŜy dąŜyć do tego aby w Wałbrzychu powstawać zaczęły w większym stopniu gotowe wyroby zamiast półproduktów składanych gdzie indziej (np silników czy wyposaŜenia samochodów). Brak gotowych wyrobów (dziś jest to jedynie produkcja porcelany) wydatnie utrudnia moŜliwość promocji miejsca i jego produktów. Priorytet drugi – Miejsce dla ludzi sprowadza się do wykorzystania walorów miejsca dla zbudowania wzorcowej przestrzeni do mieszkania i aktywnego spędzania czasu wolnego, tak aby Wałbrzych był atrakcyjnym miejscem nie tylko dla ludzi tu pracujących ale równieŜ dla pracujących we Wrocławiu, Świdnicy, czy w przyszłości (po zrealizowaniu S3) w LGOM. Ten priorytet składa się z działań infrastrukturalnych poprawiających jakość mieszkania i transportu (rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej oraz ochrony środowiska), jak równieŜ infrastruktury pozwalającej na zagospodarowanie czasu wolnego wykorzystując górski potencjał Aglomeracji (infrastruktura sportów górskich – wyciągi). Na terenie Aglomeracji naleŜy wspierac nowatorskie idee mieszkalnictwa (lofty w budynkach pofabrycznych – np w słynnej fabryce zegarów Gustawa Beckera w Świebodzicach czy budynków pokopalnianych w Wałbrzychu) i połoŜyć SZCZEGÓLNY NACISK na rewitalizację ekologiczną całego obszaru – w szczególności w zakresie czystości powietrza (rozwój ciepłownictwa w starych dzielnicach Wałbrzycha, Świebodzic, Boguszowa etc.) NaleŜy odbudować trzecie uzdrowisko pomiędzy Szczawnem a Jedliną poprzez rewitalizację funkcji uzdrowiskowych Starego Zdroju i rozwój tam funkcji SPA i rekreacji, w powiązaniu z rozwojem połoŜonego w pobliŜu kompleksu sportowego na Nowym Mieście, wykorzystaniu Lisiej Sztolni, dawnych sztolni kopalń i dziedzictwa poprzemysłowego. Priorytet trzeci - Promocja i wizerunek słuŜą do tego aby wykreować pozytywne skojarzenia z regionem, jego tradycją i produktami - budując skojarzenie: Aglomeracja Wałbrzyska = Nowoczesność + Dziedzictwo + Przyroda + Uzdrowiska. W tym celu naleŜy wykorzystać i rozwinąć lokalny potencjał turystyczno-rekreacyjny promując w turystycznych atrakcjach lokalne produkty oraz rozwijać skojarzenia miasta ze zdrowiem i przyrodą (np. Targi przyrodnicze czy targi roślin w Palmiarni Wałbrzyskiej). NaleŜy dąŜyć do powstania i wypromowania lokalnych produktów gastronomicznych sprzedawanych w głównych atrakcjach turystycznych. NaleŜy rozwinąć i promować sieć schronisk i ścieŜek (szlaków) turystycznych - pieszych, rowerowych, narciarskich, konnych wokół Wałbrzycha (np szczytami gór otaczających miasto) czy budując/odbudowując wyciągi narciarskie np na górę Borowa. NaleŜy prowadzić promocję działań ekologicznych i funkcji uzdrowiskowych oraz warunków mieszkalnictwa. Tak zorganizowana promocja słuŜyć będzie zarówno wsparciu lokalnych produktów jak i poprawie identyfikacji mieszkańców z obszarem Aglomeracji Wałbrzyskiej.

Stowarzyszenie "Nowoczesny Wałbrzych"