Upowszechnianie zdigitalizowanychzasobów kultury Stan obecny i wyzwania na przyszłość

Łukasz Maźnicaekultura.orgFundacja Warsztat Innowacji SpołecznychUniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Dlaczego zajęliśmy się digitalizacją?

1. Szeroka digitalizacja kultury ze środków publicznych

2. Mocne zabezpieczenie (finansowe i kompetencyjne) procesu digitalizacji – dobrze realizowana funkcja ochronna

3. Mankamenty w obszarze upowszechniania i udostępniania i udostępniania (znaki wodne, opłaty, niska jakość)

4. Znaczące nakłady na digitalizację w kolejnych latach – duże znaczenie powstających rekomendacji

5. Duże rozwojowe znaczenie i potencjał kultury oraz dziedzictwa kulturowego

Badania

Co udało nam się ustalić podczas prac badawczych w 2014 i 2015 roku?

Rozkład odpowiedzi ankietowanych na pytanie: „Które z portali udostępniających w internecie

zasoby dziedzictwa kultury zna Pan(i), choćby ze słyszenia?Wiek

15-18 lat 19-24 lata 25-34 lata 35-49 lat50 lat i

więcejOgółem

Które z portali

udostępniających w

internecie zasoby

dziedzictwa kultury

zna Pan(i), choćby ze

słyszenia?

szukajwarchiwach.pl 12,1% 14,5% 9,4% 21,3% 21,8% 15,9%

www.zabytek.gov.pl 14,2% 8,6% 16,5% 13,3% 11,8% 13,4%

polona.pl 9,6% 10,4% 14,0% 10,6% 9,8% 11,3%

ninateka.pl 9,0% 8,3% 5,6% 9,0% 3,0% 7,0%

www.europeana.eu 6,2% 11,4% 5,8% 5,2% 5,4% 6,5%

• Europeana jest bliżej nieznana znakomitej większości polskich internautów• Zaledwie 6,5% osób wskazało, że w jakikolwiek sposób kojarzy portal Europeana

• Zwykle grupa 50+ najsłabiej rozpoznaje badane portale; wyjątkiem szukajwarchiwach.pl

• Obserwowane zjawiska wykluczenia pewnych grup z obiegów cyfrowych treści

Badania - świadomość

Rozkład odpowiedzi ankietowanych na pytanie: „Czy Pana(i) zdaniem instytucje

posiadające ważne zasoby dziedzictwa kulturowego powinny udostępniać je w

internecie?”

Respondent korzystał z choć

jednego portalu udostępniającego

zdigitalizowane dziedzictwo kultury

Nie Tak

Czy Pana(i) zdaniem instytucje

posiadające ważne zasoby

dziedzictwa kulturowego

powinny udostępniać je w

internecie?

Tak 74,7% 89,3%

Nie 11,3% 6,2%

Trudno powiedzieć 14,1% 4,5%

• Poparcie dla udostępniania zasób dziedzictwa w internecie jest wysokie i rośnie wraz z

doświadczeniem osobistego wykorzystywania tego rodzaju zasobów

Badania - świadomość

Zmienne indeksu:

1. dostępność strony na urządzeniach mobilnych,

2. poprawne wyświetlanie w różnych przeglądarkach,

a także dostępność trzech najpopularniejszych udogodnień dla osób niepełnosprawnych:

3. zmiana wielkości czcionki,

4. zmiana kontrastu

5. syntezator mowy umożliwiający odczytanie tekstów na stronie.

Największą liczbę punktów uzyskały:

▪ Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie– projekt digitalizacji kolekcji MOCAK

▪ Stowarzyszenie Świat Nadziei– projekt digitalizacji kolekcji Galerii ArtBrut

▪ Muzeum Narodowe w Krakowie– projekt digitalizacji kolekcji MNK

1,4 1,9

1,2

1,7

1,0

1,31,2

1,02,5

1,00,0

1,0

0

1

2

3

4

5

Ogółem

Muzea

Archiwa

Organizacjepozarządowe

Uczelnie/Instytutybadawcze/Szkoły

Instytucje kościelne

Biblioteki

Ośrodki kultury

Pozostałe instytucjekultury

Teatry

Studia filmowe

Inne podmioty

Badania - dostępnośćIndeks dostępności stron internetowych (skala: 0-5) – wartości średnie

2,12,0

2,1

1,8

1,8

1,81,8

2,0

2,0

1,8

0,0

2,5

0

1

2

3

4

5

Ogółem

Muzea

Archiwa

Organizacjepozarządowe

Uczelnie/Instytutybadawcze/Szkoły

Instytucje kościelne

Biblioteki

Ośrodki kultury

Pozostałe instytucjekultury

Teatry

Studia filmowe

Inne podmioty

Zmienne indeksu:

1. możliwość korzystania z zasobów bez wykonywania dodatkowych działań (rejestracja lub/i logowane) oraz instalacji dodatkowego oprogramowania lub wtyczek,

2. udostępnianie dzieł w całości,

3. możliwość pobrania dzieła na dysk lokalny

4. brak opłat za powtórne wykorzystanie zasobu,

5. dodatkowe formy dostępu do zbiorów (np. poprzez aplikacje mobilne).

Żadna z witryn poddanych badaniu nie uzyskała maksymalnej liczby punktów, a jedynie 17 (14,9%) uzyskało 3 na 5 punktów. Jednocześnie 4 instytucje nie uzyskały żadnych punktów.

Badania - dostępnośćIndeks dostępności do zdigitalizowanych dzieł kultury (skala: 0-5) – wartości średnie

0,9%

2,6%

0,9%

3,5%

6,1%

41,2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

6 portali

5 portali

4 portale

3 portale

2 portale

1 portal

2,6%

2,6%

6,1%

8,8%

10,5%

55,3%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Instagram

Pinterest

Google Plus

Twitter

Youtube

Facebook

Liczba portali społecznościowych, na których

beneficjenci mają swoje konta

Popularność poszczególnych portali

społecznościowych wśród beneficjentów

Badania - dostępnośćInterakcyjność i bieżące działania promocyjno-komunikacyjnych

Zmienne indeksu:

1. linki do profili na portalach społecznościowych umieszczone na stronie z zasobami,

2. możliwość dzielenia się zasobami lub informacjami o nich na portalach społecznościowych,

3. prowadzenie bloga lub aktualności na stronie,

4. możliwość oceniania treści (zasobów) lub pozostawiania komentarzy.

Maksymalna liczbę punktów uzyskały:

▪ Małopolski Instytut Kultury – projekt „Wirtualne Muzea Małopolski”

▪ Filmoteka Narodowa– projekt digitalizacji kolekcji Studia Se-Ma-For

0,8 1,1

0,3

1,1

1,10,4

0,70,5

4,0

0,50,0

0,5

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

Ogółem

Muzea

Archiwa

Organizacjepozarządowe

Uczelnie/Instytutybadawcze/Szkoły

Instytucje kościelne

Biblioteki

Ośrodki kultury

Pozostałe instytucjekultury

Teatry

Studia filmowe

Inne podmioty

Badania - dostępnośćInterakcyjność i bieżące działania promocyjno-komunikacyjnychIndeks interakcyjności (skala: 0-4) – wartości średnie

Zmienne indeksu:

1. zasoby posiadają informacje o autorstwie/prawach autorskich do dzieła,

2. przy zasobach znajduje się informacja o licencji,

3. na stronie znajduje się osobna zakładka poświęcona licencjom.

Ogólnie rzecz biorąc, badane podmioty zadbały o informowanie użytkowników średnio tylko o jednym z trzech omawianych tutaj obszarów związanych z prawami autorskimi i ponownym użyciem.

1,1 1,3

0,4

1,2

1,50,5

1,5

1,0

1,5

0,50,0

0,5

0

1

2

3

Ogółem

Muzea

Archiwa

Organizacjepozarządowe

Uczelnie/Instytutybadawcze/Szkoły

Instytucje kościelne

Biblioteki

Ośrodki kultury

Pozostałe instytucjekultury

Teatry

Studia filmowe

Inne podmioty

Badania - dostępnośćPrawo autorskie i możliwości powtórnego wykorzystaniaIndeks transparentności prawnej i autorskiej dotyczącej zdigitalizowanych dzieł (skala: 0-3) – wartości średnie

Wyzwania

Z czym należy się mierzyć promując kulturę w świecie cyfrowym?

Skala działań digitalizacyjnych

ok. 400 mln złWydano w latach 2007 – 2013 r. na digitalizację kultury w Polsce

ok. 2,3 mld złSzacowane nakłady do 2020 r.

Zasoby audiowizualne: 8100 godzin

Zasoby muzealne i biblioteczne: 22,6 mln

Wyzwania dla cyfrowej obecności instytucji

#Czas

Taka ilość treści sprawia, że nie jesteśmy w stanie zobaczyć wszystkiego

Wyzwania dla cyfrowej obecności instytucji

#Uwaga

W internecie różne treści konkurują o naszą uwagę na równych prawach

Wyzwania dla cyfrowej obecności instytucji

#Upowszechnianie

By promować cyfrową kulturę potrzebne są gotowe i atrakcyjne dla użytkownika produkty bądź usługi

Polityka publiczna a digitalizacja

Jakie działania i przez kogo są podejmowane?

Poddziałanie 2.3.2 PO PC„Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury”

Adresaci: Narodowe instytucje kulturyŁączna alokacja: 400 mln zł

Wybrane kryteria oceny merytorycznej:

• Udostępnianie zasobów realizowane w oparciu o zasady projektowania zorientowane na użytkownika (20 pkt)

• Projekt w stopniu wyższym niż minimalny zapewnia podniesienie poziomu otwartości i dostępności cyfrowych zasobów kultury – tu m.in. API, 5 Star Open Data (18 pkt)

• Zakres bezpłatnego cyfrowego udostępniania zasobów kultury objętych projektem (regułą powinno być udostępnianie całości w sposób bezpłatny) (8 pkt)

• W projekcie przewidziano adekwatne działania promocyjne (8 pkt)

Powyższe kryteria odpowiadają za 54 pkt (55,7% całości)Maksymalnie można uzyskać 97 pkt

Poddziałanie 2.3.2 PO PC„Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury”

Wskaźniki kluczowe

Nazwa wskaźnika Jednostka miary

Liczba podmiotów, które udostępniły on-line informacje sektora

publicznego

szt.

Liczba zdigitalizowanych dokumentów zawierających informacje

sektora publicznego

szt.

Liczba udostępnionych on-line dokumentów zawierających

informacje sektora publicznego

szt.

Liczba utworzonych API szt.

Liczba baz danych udostępnionych on-line poprzez API szt.

Konkurs „Kultura cyfrowa” MKiDN

Adresaci: Samorządowe instytucje kultury, NGO, kościoły i związki wyznanioweŁączne nakłady: 7 mln zł

Wybrane kryteria oceny merytorycznej:

• Formy i zakres udostępniania, z uwzględnieniem deklaracji odnośnie szerokiego, bezpłatnego udostępniania opracowanych i/lub zdigitalizowanych zbiorów.

• Udostępnianie zbiorów za pośrednictwem aplikacji, w szczególności o charakterze popularyzatorskim, edukacyjnym, lub naukowym

• Udostępnianie zbiorów poprzez portal Europeana.

• Udostępnianie zdigitalizowanych zbiorów w formie przyjaznej dla osób niepełnosprawnych.

Jednocześnie jednak wiele zapisów regulaminu wskazuje, że jest to konkurs nastawiony raczej na digitalizację i udostępnianie, niż na upowszechnianie owoców cyfryzacji zasobów dziedzictwa oraz raczej na instytucje kultury niż na podmioty pozarządowe.

Digitalizacja

Skan

Surowiec

Udostępnianie

Repozytorium

Półprodukt

Upowszechnianie

Kompletna usługa

Produkt

Proces digitalizacji

Zamiast podsumowania

Lokowanie produktu

Czym jest portal ekultura.org i po co istnieje?

Dziękuję za uwagę

Łukasz Maźnica

facebook.com/ekultura.org

@ekultura_org

@lmaznica

www.ekultura.orglukasz.maznica@warsztat.org.pl