University of the Philippines Manila

College of Arts and Sciences

Department of Social Sciences

DAHAS O BATAS?

Pagsusuri sa Pamamaraan ng Pagtugon ng Awtoridad

sa Karahasan sa mga Kababaihan

Isinumite sa Pagtupad ng Kinakailangan para sa

Political Science 198

Ipinasa ni:

Grizell R. Estole

2009-01047

Ipinasa kay:

Prof. Clarinda Berja

2 | ESTOLE

TALAAN NG NILALAMAN

Pahina

I. Abstract 3

II. Panimula 4

III. Pagsusuri sa mga Kaugnay na Literatura 6

IV. Balangkas ng Pag-aanalisa 12

V. Pamamaraan ng Pananaliksik 15

A. Disenyo ng Pananaliksik 15

B. Metodolohiya ng Sampling 15

C. Pamamaraan ng Pagkolekta ng Datos 16

VI. Natagpuan sa Pag-aaral 17

VII. Diskusyon 22

VIII. Konklusyon 26

IX. Batis ng Pananaliksik 27

X. Apendiks 30

A. Pahintulot na Lumahok sa Pag-aaral 30

B. Liham Pahintulot sa Panayam 31

C. Gabay sa Narrative Taking 33

3 | ESTOLE

ABSTRACT

Sa kasalukuyang sitwasyon ng ating bansa, maituturing na kababaihan ang

tunay na mukha ng kahirapan at karahasan. Ang sektor na ito ng lipunan ang malimit na

nakakaranas ng mga nabanggit na kalagayan. Sila rin ay maituturing na isa sa mga

pinaka-bulnerableng uri ng mamamayan kabilang na ang kabataan. Sa karahasan na

kanilang nararanasan, panggagahasa ang masasabing laganap sa kababaihan.

Sasagutin sa pananaliksik na ito ang pangunahing katanungan na “Ano ang

tugon ng mga awtoridad sa mga biktima ng panggagahasa?” Aalamin din kung bakit

itinuturing na pangunahing porma ng paglabag sa karapatan ng kababaihan ang

panggagahasa. Iisa-isahin kung anu-ano ang hakbang ang ipinapatupad ng awtoridad

sa pagtugon sa ganitong kaso.

Sa pamamagitan na mga makakakalap na datos at sa gabay ng iba pang

kaalaman, tutukuyin kung agaran, epektibo at pantay ang mga desisyon sa mga kasong

masasaliksik.

4 | ESTOLE

PANIMULA

Ang panggagahasa ay isang uri ng sekswal na daluhong na kadalasan ay

nagreresulta sa sekswal na pagniniig o kahit anong uri ng sekswal na penetrasyon. Ito

ay maaaring kagagawan ng isa o mas marami pang katao laban sa isang indibidwal o

higit pa sa isang inidibidwal na walang ibinibigay na pahintulot. Ngunit, ang depinisyon

ng panggagahasa ay nag-iiba buhat sa iba’t ibang pinanggagalingan ng nag-bibigay ng

kahulugan dito. (Smith, 2004)

Ayon sa ating batas partikular sa Republic Act 8353 o mas kilala sa pangalan na

Anti-Rape Act of 1997, ang panggagahasa ay maaaring isagawa ng isang taong

mayroong pagnanasa sa isang babae sa pamamagitan ng pag-gamit ng dahas,

pananakot o intimidasyon. Sa isa bang banda, ito ay puwede ring kapag ang biktima ay

wala sa tamang pag-iisip o walang malay. Mayroon ding kapag ang sitwasyon ay

ginamitan ng mapanlinlang na pamamaraan o malalang pag-abuso ng kapangyarihan.

Binibigyang diin ng naturang batas na ang kasong isasampa ay mayroong mas mabigat

na parusa kapag ang biktima ay labing-dalawang taong gulang pababa.

Sa panahon ngayon, nadadagdagan ang mga bagay na nakaka-apekto sa

kahulugan ng panggagahasa. Nariyan na ang pagkonsidera kapag ang biktima ay na

naka-inom ng kahit anong uri ng alak o sa ibang pagkakataon ay kapag nasa ilalim ng

ispiritu ng droga.

May iba’t ibang sektor sa pamahalaan at lipunan ang maaaring tumugon sa mga

kaso ng panghahahalay. Ayon sa Republic Act 8505 o “An act providing assistance and

protection for rape victims”, ang krimen ay maaaring aksyunan ng Department of Social

Welfare and Development, Department of Health, Department of Interior and Local

Government, Department of Justice o isang non-government organization. Sa tulong ng

mga ahensyang ito at pagtatayo ng mga Rape Crisis Center, mabibigyan ng mas

madaling akses ang mga biktima ng panggagahasa sa mga awtoridad.

5 | ESTOLE

Marami pang ibang batas sa Pilipinas ang sumusuporta upang masugpo ang

krimen ng panggagahasa. Narito ang Republic Act 7877 o Anti-sexual Harassment Act

of 1995; Republic Act 9208 o Anti-Trafficking in Persons Act of 2003; Republic Act 9262

o Anti-violence Against Women and Their Children Act of 2004; at ang Revised Penal

Code (Articles related to violence against women).

Maliban sa mga batas na nabanggit, nariyan ang mga Women’s Desk na

maaaring lapitan. Ang himpilang ito ay nasa mga presinto ng bawat baranggay o

munisipalidad. Ito ang inaasahang unang gagawa ng paraan upang mabigyan ng

tamang proseso ang mga kaso ng pang-aabuso laban sa kababaihan lalo na ang kaso

ng panggagahasa. Hindi din maisasantabi ang presensiya ng mga ahensiya ng

gobyerno na tumutulong sa mga nasabing biktima. Katulad ng Philippine Commission

on Women kung saan mayroong “18-day Campaign to end Violence Against Women

(VAW)” at pagtatayo ng Women Crisis Centers. Ang mga organisasyon na hindi

kabilang sa gobyerno ay siya ring nagsusulong ng mga adhikain laban sa karahasan sa

kababaihan. Ang pangunguna ng GABRIELA Women’s Party sa pagpapalaganap ng

pagprotekta sa kababaihan ay makikita sa kanilang mga konkretong aksyon. Sila rin ay

mayroong miyembro sa mababang kapulungan bilang pagrepresentante ng kanilang

partylist. Kabilang din dito ang Center for Women’s Resources naman at tumutulong sa

mga biktima sa pamamagitan ng kanilang personal ng pagagapay sa mga ito. Hindi din

maitatanggi ang kanilang iba pang programa kung saan pumupunta sila sa mga

baranggay upang magbigay ng aral tungkol sa mga karapatan ng kababaihan. Ilan

lamang ang mga ito sa kabuuan ng mga proyekto at programa ng iba’t ibang sektor sa

lipunan.

Mula sa mga nabanggit, wari’y hindi ito sapat upang magkaroon ng mas

mababang bilang ng kaso ng panggagahasa. Ang pagbabagong hatid nito ay hindi ang

pagbabagong inaasahan ng mga indibidwal na sumusuporta dito. Ayon sa tala ng isang

lokal na baranggay, ang pagkakaroon nila ng mga programang katulad ng mga

6 | ESTOLE

nabanggit ay nagresulta sa hindi gaanong pagbabago. Hindi naging malaki ang epekto

nito sa mga kasong nairereport sa kanilang presinto. Sa usapin naman ng pag-angat ng

antas ng edukasyon sa ating bansa, masasabing ang kababaihan at kabataan ngayon

ay patuloy ang pag-alam sa kanilang mga karapatan. Dahil sa pagtuturo hindi lamang

ng mga guro pati na din ang mga tao sa labas ng paaralan ay nakakatulong sa pag-

linang kung ano nga ba ang tunay na papel ng kababaihan sa lipunan. Ang

pagkakaroon ng mga proyekto at programa n gating gobyerno at iba pang organisasyon

kasabay ng pag-taas ng kalidad ng edukasyon ay mukhang hindi nagkakaroon ng

positibong resulta.

Tila ang usapin ng panggagahasa ay parang isang balitang unti-unting

nalilimutan ng mamamayan. Ayon kila Linda Regan at Liz Kelly (2003) ng Child and

Women Abuse Studies, London Metropolitan University, hindi lamang sa mga lokal na

lugar ito nangyayari pati na din sa pandaigdigang konsepto. Sa ating panahon ngayon,

tayo ay humarahap sa panibagong hamon. At ang hamon na ito ay ang pag-lalayon na

sugpuin ang mga karahasan na ito. Ang pag-dadala ng usapin ng panggagahasa sa

malawakang pag-uusap ay makikita hanggang ngayon. Ang pandaigdigang konsepto

ng panggagahasa ay patuloy na tumutugon sa lokal na pagtingin dito.

REBYU NG MGA KAUGNAY NA LITERATURA

Mga Kaso ng Panggagahasa

Sa datos ng Philippine National Police noong 2004, umabot ng 6.28 porsyento

ang mga kaso ng panghahalay sa Pilipinas. Ito ay may bilang na 6,271. Sinasabing ito

ay patungkol lamang sa mga kasong naiulat sa kanila. (Philippine National Police,

2004) Ayon naman umano sa National Statistics Office, mayroong 3,398 kaso ng

panggagahasa laban sa kabataan. Ito ay hango sa kabuuang bilang na 7557 kaso

laban sa kanila. Sa panahon ngayon, patuloy ang pagtaas ang dami ng bilang ng

biktima ng panghahalay. Lumalabas ang iba’t ibang mga istorya kung paano ang naging

pang-aapi sa kababaihan at mga porma ng panggagahasa. Ang pagkakaroon ng

7 | ESTOLE

ganitong mga datos ang nagsisilbing dahilan kung bakit kailangang bigyan ng atensyon

ang ganitong isyu.

Isa sa mga naging tampok na kaso ng panghahalay ay ang insidente kung saan

sangkot ang isang Amerikanong sundalo. Nangyari ang panggagahasa noong

kasagsagan ng Joint Military Exercise ng Estados Unidos dito sa ating bansa. Si Daniel

Smith kasama ang iba pang kabilang sa nasabing programa ay naakusahang ginahasa

ang isang Pilipina na itinago sa pangalang “Nicole”. Isa pang kaso ng panggagahasa na

naging tampok nitong mga nakaraaang buwan ay ang sitwasyon ng isang dalaga na

may edad na labing-anim. Itinago siya sa pangalang “Isabel”. Sa kasong ito, ang

inaakusahan ay isang Pilipinong sundalo na nakadestino sa probinsiya ng Benguet

kung saan din nakatira ang biktima. Ang nasabing panghahalay ay naganap umano sa

isang military camp na pinag-dalhan sa biktima. Isa pang insidente ng panggagahasa

na nag-aangkop ng ibang uri ng may sala ay ang kaso ni “Mina” at “Jasmine”. Isang

lokal na opisyal ng pamahalaan ang nasabing may kagagawan nito. Nangyari ito ng

nagkaroon ng ugnayan ang may sala at mga biktima sa pamamagitan ng isang

paligsahan sa kanilang bayan.

Nariyan din ang mga kaso ng magkapatid na Marijoy Chiong at Jacqueline

Chiong. Ito ay naganap noong Hulyo 16, 1997. Sila ay dinukot habang nag-aantay ng

masasakyan pauwi ng kanilang bahay. Si Marijoy ay isang mag-aaral sa kolehiyo

samantalang ang kanyang kapatid niya ay isang menor de edad. Pito ang mga suspek

at dalawa dito menor de edad din lamang. Ang isa pang kaso ay ang kay Romeo

Jaloslos. Siya ay nang-gahasa ng isang labing-isang taong gulang na batang babae

noong 1996. Siya ay nahatulan ng dalawang bilang ng statutory rape at anim na bilang

ng acts of lasciviousness.

Pamamaraan ng Pag-suplong

Mayroong mga panuto na inilabas ang Philippine Commission on Women

tungkol sa referral system na pwedeng isagawa kapag mayroong mga kaso ng pang-

8 | ESTOLE

gagahasa ang naiulat. Ito ay pumapailalim sa mga lokal na gobyerno at maaari nilang

ipatupad alinsabay sa batas. Kaagapay nila dito ang Women’s Desks, Inter-agency

Council on Violence against Women and Children, non-governmental organizations, at

iba pang mga lokal na pamahalaan. Ang nasabing target nito ay upang magkaroon ng

mas epektibong ugnayan ang mga biktima sa awtoridad na hahawak sa kanilang kaso.

Ayon pa sa mga may akda nito, ito ay tututok sa isang malawakan at gender-sensitive

na pamamaraan. (Philippine Commission on Women, n.d. )

Ang nasabing sistema ay may kalakip na mga elemento upang matiwasay itong

mapatupad. Unang elemento ay ang grupo ng mga institusyon na nagbibigay ng

serbisyo sa mga naturang biktima o ang tinatawag na referral network. Sila ang

sumasakop sa pakikipag-ugnayan sa iba pang mga sektor na maaaring makatulong sa

kaso. Ang referral network rin ang nagbibigay ng tulong pang-medikal, sikolohikal,

sosyal at legal. Ang sumunod na elemento ay ang mga tinutukoy na coordinating

agency o mga sektor na magiging katuwang ng naunang elemento. Ang pangatlong

elemento ay ang ugnayan sa lokal at nasyonal na pamahalaan. Dito naiipundar ang

magiging papel ng bawat institusyong nabanggit. Ang pang-apat na elemento ay

tumutukoy sa mga nag-dodocument sa mga pangyayari sa kaso. Ito ang magsisilbing

ebidensiya ng awtoridad sa pag-proseso ng kaso. Ang referral network ang naka-atas

na humawak ng mga dokumentong ito. Ang awtoridad na magiging kaagapy ng biktima

o ng mga biktima ay magsasagawa ng mas malalim na pag-iimbestiga base sa mga

nakalap na impormasyon. (Philippine Commission on Women, n.d.)

Kapag naitatag na ang pundasyon ng referral system sa pamamagitan ng

pagpapatupad ng mga elementong nabanggit, dito na magsisimula ang legal na pag-

proseso ng kaso. Patuloy na ito sa mga mas mataas na proseso at iba pang legal na

pamamaraan. Hanggang sa dumating ang kinauukulan sa isang desisyon.

Sa kabilang banda, kapag ang kaso ay unang inilapit sa lokal na pamahalaan iba

ang nagiging proseso nito. Una na ang inisyal na responde ng mga pulis at mga

9 | ESTOLE

imbestigasyon na kanilang ginagawa na magiging basehan ng desisyon kalaunan. Ang

mga bagay na responsibilidad din ng mga kumukuha ng forensic na eksaminasyon ay

kasama sa batayan. Ang pagtukoy sa mga batas at polisiya na maaaring sakupin ng

kasong nabanggit ay bibigyan pansin ng awtoridad. Ito ang mga bagay na kailangan

upang maproseso ang kasong isinuplong. Ang pag-iisyu ng consent at petsa kung

kailan naganap ang panghahalay papunta sa kamay ng mga nasa prosekusyon ang

mga sunod na hakbang. Ang pagpresenta ng kaso sa korte ang magiging sentro ng

diskusyon. Dito maghaharap ang biktima at salarin kasama ang kanilang mga abugado.

Ipinepresenta din dito ang mga ebidensya na nakalap mula sa pinangyarihan ng krimen

o mula sa taong nakasaksi ng nangyari.

May mga pagkakataon na maaaring humingi ng tulong ang biktima sa isang

organisasyon na may kapangyarihan at kakayahan na humawak ng ganitong kaso.

Maliban sa mga lokal na pamahalaan, tiitingnan din kung paano tinatanggap ng isang

malawakang institusyon ang kaso ng panggagahasa. Ang mga malawakang institusyon

na ito ay katulad ng mga organisasyon na may pwesto sa gobyerno at mga

organisasyon na itituring na mga non-governmental.

Pagtingin sa Panggagahasa

Ayon kay Leny Ocasiones, isang propesor sa San Carlos University at miyembro

ng GABRIELA National, ang panggagahasa ay isang epekto ng militarisasyon sa isang

lugar. Isa umano itong uri ng matinding paglabag sa karapatang pantao ng isang

babae. (Ocasiones, 2007) Tinitingnan ang panggagahasa bilang isang isyung pang-

lipunan.

Ayon naman sa pag-aaral na isiginawa ng Sexual Violence Research Initiative na

nasa ilalim ng superbisyon ng World Health Organization, mayroong tatlong perspektiba

ang panggagahasa. (Sexual Violence Reserach Initiative, 2007) Una ay mula sa lipunan

kung saan tayo kabilang. At sa iba’t ibang klase ng lipunan mayroon ang ating mundo,

nagkakaiba ang mga pagtingin sa usapin. Hango sa klasipikasyon ng mga lipunan ni

10 | ESTOLE

Sanday (1984), dalawa ang uri nito. Una ang lugar na walang insidente ng panghahalay

at pangalawa ay kung saan laganap ito. Sa dalawang klase na ito, nagkaroon ng

magkaibang depinisyon ng panggagahasa at kung ano ang epekto nito sa mga

mamamayan.

Pangalawang perspektiba ay galing sa mga mismong biktima ng panggagahasa.

Ito pa rin umano ang nag-ugat sa lipunang pinang-galingan ng biktima. Ang ipinagkaiba

nga lang nito sa naunang sitwasyon ay ang mismong karanasan ng panggagahasa.

Ang kanilang karanasan ay nagkaroon ng epekto sa kanilang pag-uugali at kaasalan

pagkatapos nilang malampasan ang naturang paghihirap. Ang panghuling perspektiba

ay mula sa iba’t ibang mga salik na nakakaapekto sa pagtingin ng isang tao. Narito na

ang paglalahad ng gobyerno at kasama na din dito ang kanilang mga serbisyong

ibinibigay. Mula sa mga therapeutic approaches na nanggagaling sa mga doktor at iba

pang manggagamot at ang panghuli ay ang mula sa criminal justice system ng isang

bansa.

Mga Isyu sa Sukatan ng Karahasan sa Kababaihan

Batay sa talaan ng Philippine Statistical System on the Compilation of Gender

Statistics, mayroong dalawang nakakaapekto sa pagtugon ng awtoridad sa mga kaso

ng panggagahasa. Una ang pagkakaroon ng records-based na istatiska ng mga

karahasan at pangalawa ang survey-based na mga datos. Ipinagkumpara ang

dalawang klase ng pagdokumento ng kaso ng pangagahasa.

Ang una ay tumutukoy sa mga kaso na naisuplong sa mga awtoridad. Ito ay

nanggaling mismo sa biktima o mga biktima ng panghahalay. Batay ito sa mga

dokumento na idinulog ng sangkot sa kaso. Sinasabi na ang pamamaraan na ito ay

mas madali sapagkat ang mga biktima ang lumalapit sa awtoridad. Ito din umano ay

nagbibigay ng mahalagang datos ng mga bilang ng karahasan sa kababaihan na

pumapaloob sa sakop ng kapulisan. Magagamit ang ganitong uri ng pagkalap upang

mamonitor ang mga biktimang lumapit sa pamahalaan. Ang kahinaan nito ay ang hindi

11 | ESTOLE

pagsakop sa ibang uri ng karahasan. Kasama na dito ang pang-ekonomiko at

sikolohikal na karahasan. Madalas umano na ang mga report at tungkol lamang sa

pisikal at sekswal na pang-aabuso.

Ang sumunod na indikasyon ay tumutukoy sa survey–based na mga datos. Ito ay

ang mga pinangunahan ng mga nasa posisyon partikular na ang mga nasa lokal na

pamahalaan. Isinasaad nito na nagkakaroon ng posibleng estimate kung ilan nga ba

ang kaso ng pang-aabuso sa isang lugar. Naaabot umano nito ang mga kababaihan na

natatakot na magsuplong sa mga awtoridad dahil sa iba’t ibang pangamba. Kadalasan

pa umano ay nagsasalamin ito sa mga tunay na karanasan ng kababaihan. Ang tanging

sumasagabal dito ay ang pagiging magastos nito. Kaya ang nagiging tugon ng

awtoridad ay ang paghihintay nalang na ang mga biktima ang mismong lumapit sa

kinauukulan.

Ang magkaibang uri ng pinagkukuhanan ng datos na ito ay sumasalamin sa

kung anong sistema mayroon ang mga awtoridad na humahawak sa mga kaso.

Problema sa Pag-aksyon ng Awtoridad

Maproseso ang paglutas isang kaso. Mayroong iba’t ibang balangkas ang

kailangang pagdaanan bago makamit ang pinal na desisyon ukol ito. Ayon na din sa

hustisiyang proseso sa ating bansa, totoong mabusisi ang pag-tanaw sa bawat bagay

na may kinalaman sa kasong kinahaharap.

Dahil sa haba ng prosesong ito, maaaring magkaroon ng hindi mabilang na

problema. Unang isyu na maaaring maiugnay dito ay ang hindi agarang pagbigay ng

solusyon dito. Dahil sa tambak na kasong hawak ng bawat korte, nagiging mabagal ang

pagtugon ng awtoridad dito.

Pangalawang problema ay ang pagiging hindi accessible nito sa mga biktima.

Ang mga awtoridad ay laging nagsasaad nang pangkalahatang serbisyo. Ang kanilang

12 | ESTOLE

pangunahing layunin ay ang paglingkuran ang mamamayan. Ngunit, may mga

pagkakataong ang mga biktima ng hindi inaasahang sitwasyon ay natatakot lumapit sa

kanila. Mayroong mga manipestasyon ito. Isa na marahil ang ugnayan ng mga may sala

sa mga taong nasa posisyon. Pangalawa ang pag-iisip ng mga biktima na puwedeng

wala din namang papatunguhan kapag sila ay nagsumbong sa kinauukulan.

Hindi mawawala ang usapin ng pera. Maraming nagsasabing hindi basta-basta

ang pagsasampa ng kaso. Ang taong maghahabla ay dapay handa sa usaping

pinansiyal. Simula sa pag-aasikaso hanggang sa mga maliliit na bagay katulad ng mga

dokumento ay nangagailangan ng bayad. Dagdag pa dito ang iba’t ibang bayarin sa

pamahalaan.

Ang panghuling maaaring maging problema ang pagkakaroon ng pagpanig. Ang

mga biktima ng panghahalay ay pwedeng kabilang sa iba’t ibang antas ng lipunan.

Nariyan ang mga mahirap na nabibiktima ng panggagahasa. Kasunod pa diyan ay ang

mga biktima na galing sa mga premyadong pamilya. Ang pagkakaroon ng mataas na

edukasyon ay maaaring makaapekto sa pagtugon ng awtoridad.

BALANGKAS NG PAG-AANALISA

PEMINISMO

HUSTISIYA HIYARYKIYA

AGARAN PANTAY EPEKTIBO

POLITIKAL SOSYAL

BATAS PRAKTIKA

13 | ESTOLE

Dito susuriin ang mga bagay na nakakaapekto sa pagtugon ng mga awtoridad sa

biktima ng panggagahasa. Bilang ang panggagahasa ay isa sa mga pangunahing

usapin ukol sa karahasan laban sa mga kababaihan, ang manunulat ay tutukuyin kung

ano nga ba ang mga pamamaraan ng gobyerno sa paghawak sa mga ganitong kaso.

Ang konsepto ng peminismo ay nilikha upang magkapagtayo ng isang pormal na

lengguwahe na makakapagbigay kahulugan sa paghihirap ng kababaihan upang

maipaglaban ang pagkapantay-pantay. Ang pagkapantay-pantay na ito ay tumutukoy sa

lahat ng aspeto ng isang indibidwal. Ang mga pangunahing layunin ng peminismo ay

ang pagsugpo ng sexist oppression at pagtaliwas sa nakasanayang inequality. Ayon

kila Gilgun at McLeod, ang peminismo ay naglalaong tuluyang maalis ang hierarchy sa

lipunan. Ito ay mga natatagong istraktura ng hindi pagkapantay-pantay at pagkawala ng

hustisya sa ating lipunan. Sa tradisyunal na pamamaraan, ang nagiging basehan nito

ay ang pagiging dominante ng mga perspektiba sa lipunan. Ang hindi pantay na tingin

sa kasarian at ang patuloy na paglaban para sa karapatan ng kababaihan, kanilang

interes at mga isyu na kanilang kinasasangkutan, ay ang mga pangunahin na batayan

ng mga pemenistang pag-aaral. (Butler, 2000) Ang mga karahasan sa kababaihan ay

nagpapakita ng paglabag sa karapatang pantao at mga pangunahing kalayaan ng isang

babae. (Declaration on the Elimination of Violence against Women, 2003) Lahat ng mga

karahasan na ito ay nagdudulot ng iba’t ibang epekto ngunit pare-pareho pa din silang

umuugat sa pagiging bulnerable ng isang kasarian. Para sa isang peminista, ang

pinakamahusay na paraan para malaman ang balangkas ng karahasan laban sa

kababaihan ay ang pagtukoy mula sa mga boses ng kababaihan mismo.

Ngunit ang mananatiling tanong ay kung paano nga ba tumutugon ang ating

pamahalaan sa mga ganitong uri ng krimen. Ano nga ba ang kaugnayan ng nabanggit

na konsepto sa pagtugon ng awtoridad? Gustong makita ng mananaliksik kung gaano

nga ba kaepektibo ang pagtugon ng mga awtoridad sa mga biktima ng panggagahasa.

At para mangyari ito, mayroong mga pamantayan tayong ikokonsidera. Tatlong bagay

ang nais bigyan ng diin ng mananaliksik. Una ang pagiging epektibo ng pagtugon,

14 | ESTOLE

pangalawa ang pagiging karapat-dapat na tugon na ibinigay ng awtoridad at ang

pangatlo ay ang pagiging pantay-pantay nitong pag-tugon.

Mayroong iba’t ibang elemento ang puwedeng gawing basehan sa pagtingin

kung nakakamit nga ba ang pagiging epektibo, pantay at agarang solusyon ng

awtoridad. Narito ang mga politikal na kosiderasyon at pang-sosyal na manipestasyon.

Sa politikal na konsiderasyon, dito pumapaloob ang mga usapin ng pagsunod ng

awtoridad kung ano nga ba ang nasa batas. Ang mga awtoridad ay inaasahang ibatay

ang kanilang mga desisyon sa ating Konstitusyon at sa mga batas na gumagabay dito.

Masasabi nga bang tama ang naging at magiging pag-tugon ng awtoridad kung sila ay

humahantong sa pagsunod kung ano ang nasa ating batas. Ang pangalawang

isinasaad na bahagi ay ang pag-tugon ng awtoridad base sa kung ano naisasapraktika.

Dito matutunghayan kung ano lang ang nakasanayan. Base sa mga kaso ng

panghahalay na naunang naitala, ang mga awtoridad ay binabase ang desisyon sa

kung ano ang naging pasya ng mga nakaraang kasong nahawakan na. Kasama din dito

ang pagsali ng karahasan laban sa kababaihan bilang isang pangunahing usapin sa

mga ahensya ng gobyerno. Dito malalaman kung nabibigyan ba ng puwang ang usapin

na ito sa mga sangay ng pamahalaan. Base dito, matutukoy ang pagiging epektibo,

agaran at pantay na tugon.

Ang pangalawang elemento ay may kinalaman sa pang-sosyal na usapin. Ayon

kay Gabas, ang mga sosyal na indikasyon ay maiintindihan bilang isang kwaliteytib na

gabay ng isang penomenon. Ang tunggalian ngayon ay kung paano ito mailalapat sa

kaso ng mga panggagahasa. Ang mga bagay na ito ay magagamit upang matunghayan

ang pagkakaroon ng koneksyon ng biktima at ng awtoridad. Sinasaad din nito na ito

ang tutukoy sa mga problemang sosyal na tututukan ng isang gobyerno. Ang mga

sosyal na indikasyon na ito ay nais din matukoy ang deskripsyon at mesyur ng

multidimensional na epekto ng panggagahasa sa buhay ng biktima. Ang mga

kagamitang inilalapat dito ay ang paggawa nga polisiya, pagpaplano nito at

15 | ESTOLE

pagmomonitor nito. Ang mga ito ay buhat sa mga teyorya na ginagamit sa pag-aaral ng

karahasan laban sa kababaihan. Kasama din dito ang mga bagay na direktang

sinusukat ang penomenon ng panggagahasa.

Ang mga bagay na nabanggit ay inaasahang gagabay sa mananaliksik na

mahanap ang kasagutan sa pangunahing katanungan na, “Ano ang pamamaraan ng

awtoridad sa pagtugon sa mga kaso ng panggahasa?”

PAMAMARAAN NG PANANALIKSIK

Disenyo ng Pananaliksik

Sa kagustuhan ng mananaliksik na manahanap ang tunay na kasagutan sa

paksa ng pag-aaral, titingnan ng mananaliksik kung ano nga ba ang sitwasyon ng

biktima at ng awtoridad na siya dapat humahawak sa kasong panggagahasa.

Makakatulong ang paggamit ng descriptive research method ang mananaliksik upang

malaman ang kasalukuyang estado ng paksang pinagaaralan. Dito malalaman nang

mas higit ang dahilan sa isang pangyayari. Importante sa ganitong uri ng pananaliksik

ang isang malinaw at malawak na pang-unawa sa paksang pinag-aaralan.

Ang critical social science na pag-aaral ay lumalayon na halukayin ang mga isyu

na pumapaloob sa isang pangunahing konsern. Ito ay naglalagom na ungkatin ang mga

natatagong istraktura ng hindi pagkapantay-pantay sa ating lipunan. Ang mga biktima

ng panggahasa ay nasa ilalim ng pag-aaral na ito. Sa bawat hakbang na

pinagdadaanan ng biktima, makikita ang mga indicators ng pagiging epektibo, pantay at

agaran ng awtoridad. Dito malalaman kung ano nga ba ang kanilang naging tugon at

gamit ang critical social science na diskusyon, mahahalukay ang mga nakatagong

istraktura ng hindi pagpantay-pantay na tugon ng pamahalaan.

Metodolohiya ng Sampling

Ang mananaliksik ay nag-lalayon na magkaron ng iba’t ibang anggulo tungkol sa

mga pamamaraan ng mga awtoridad. Ang mananaliksik ay kakalap ng impormasyon

16 | ESTOLE

mula sa dalawang uri ng nabiktima ng panghahalay. Ang sampling ay mga kababaihan

na nagmula sa magkaibang antas ng lipunan. Gagamit ang mananaliksik ng random

sampling.

Upang malaman kung sino ang maaaring pagmulan ng impormasyon, humanap

ang mananaliksik ng mga kaso ng panghahalay na nabigyan ng aksyon at mga kasong

hindi pa nabibigyan ng tamang tugon. Ito ay maaaring sa mga talaan ng iba’t ibang

ahensiya ng gobyerno. Mayroon talaan ang mga non-govermental na organisasyon.

Katulad ng Commission on Women’s Resources at Gabriela. Sa sangay naman ng

gobyerno, nariyan ang mga Women’s Desks na maaaring magpresinta ng kanilang mga

dokumentong puwedeng magpagkuhanan ng impormasyon tungkol sa mga kaso ng

panggagahasa. Hihingian ng permiso ng mga pulis na nakatalaga sa seksyon na ito

ang biktima kung sila ay magpapaunlak ng isang panayam. Kapag sumang-ayon na

ang mga ito, saka bibigyan ng permiso ng awtoridad ang mananaliksik upang

makapanayam ang mga ito.

Nagkaroon ng batayan kung sino ang kukuhanan ng panayam. Una ay ang lugar

ng biktima. Saan nga ba matatagpuan ang biktima ay pangunahing alalahanin.

Sapagkat ito rin ang magbibigay hudyat kung nasa tamang pagkakataon nga ba upang

sila ay makuhanan ng panayam. Ang pinagmulan ng biktima ay isa sa mga magiging

kosiderasyon. Pangalawa ay ang lagay biktima sa kasalukuyan. Ito ay nagsilbing

patnubay sa naging pahayag ng kinapanayam.

Pamamaraan ng Pagkolekta ng Datos

Ang mananaliksik ay gumamit ng tatlong klase ng pagkalap ng datos. Ito ay ang

mga key informant interview, narrative-taking at pagtuklas sa mga talaan. Ang isang key

informant interview ay naglalayon na magkaroon ng harapang pagpapalitan ng

impormasyon mula sa isang indibidwal na may sapat na kaalaman sa kasong pinag-

uusapan. Magmula sa mga biktima ng panggagahasa hanggang sa mga taong nasa

posisyong pang-pamahalaan. Ang narrative-taking ay isang uri ng pakalap ng datos na

17 | ESTOLE

may ugnayan sa naunang nabanggit. Hindi lamang basta interbyu ang magaganap dito.

Ang mga naunang impormasyon galing sa key informant interview ay maaaring

mapalagom sa narrative-taking. Ang mga taong makakapanayam ng mananaliksik ay

magbabahagi ng kani-kanilang kuwento ukol sa karanasan nila sa mga kaso ng

pangagahasa.

MGA NATAGPUAN SA PANANALIKSIK

Dahil sa pagiging maselan na paksa, nahirapan ang mananaliksik na makakuha

ng mga panayam mula sa mga biktima ng panggagahasa. Naghanap ito sa mga

institusyon na maaaring mayroong talaan ng mga biktima. Ngunit sa pagkakaroon ng

mga talaan na ito, walang kasiguraduhan kung mayroong tutugon sa bawat paanyaya

ng mananaliksik. Ang mga panayam ay nagbuhat sa mga biktima na nagpaunlak na

makipag-usap. Hindi naging madali ito sa mananaliksik dahil sa isiping maaaring

magdulot ng iba’t ibang resulta ang panayam na isasagawa. Kaya para maging

komportable ang bawat isa, isinama ang magulang o gabay ng biktima.

Inilatag ang iba’t ibang mga katanungang kung saan mabibigyan ng paglilinaw

kung ano ang nangyari sa kaso at kung nabigyan ba ito ng hustisya. Sa pag-aaral na

ito, hindi ibibigay ang totoong mga pangalan ng mga biktima. Ito ay ayon na din sa

kanilang kagustuhan na itago ang kanilang tunay na pagkatao. Sa halip sila ay

nagbigay ng mga pangalang na maaaring magrepresenta sa kanila. Ang unang

nakuhanan ng panayam ay si “Rose”, ang pangalawa ay si “Dina” at ang panghuli ay si

“Marisa”. Ang mga pangalang ginamit ay hindi tunay, ito ay upang mapangalagaan ang

kanilang tunay na identidad.

Karanasan sa Panggagahasa at Tugong Pinili ng Biktima

Si “Rose” ay biktima ng panggagahasa noong siya ay nasa edad dalawampu.

Ayon sa kanya, mahirap balikan kung ano ang naging kanaranasan niya noong

panahong nangyari ang panghahalay. Ngunit patuloy na bumabalik sa kanyang isipian

18 | ESTOLE

kung ano ang masamang nangyari sa kanya noong panahon na iyon. Ang sitwasyon ni

“Rose” ay hindi isang ordinaryong eksena. Ang krimen na kanyang naranasan ay hindi

agad naisuplong sa awtoridad. Sa kanyang pahayag, siya ay natatakot sa magiging

resulta kapag siya ay nagsumbong. Ito ay hindi sa kadahilanang kilala sa lipunan ang

nanggahasa sa kanya. Naisip niyang, “Para saan pa, wala naman na akong

mapapala. Nangyari na eh. Saka, wala na akong mahahabol.” Isang pang dahilan

umano kung bakit hindi agad siya pumunta sa kapulisan ay ang pag-aalalang balikan

siya ng gumahasa sa kanya. Sabi ni “Rose”, inakala ng suspek na siya ay patay na.

“Suwerte na nga ako eh, dahil buhay pa ako ngayon.” Sa halip na siya ay lumapit

sa kapulisan, siya ay unang dumulog sa isang pampublikong ospital. Pinili niyang

sumailalim sa isang medikal na atensyon. Napatunayang nagkaroon ng pagkapunit sa

kanyang ari na resulta ng panghahalay sa kanya. Ang pangyayaring ito ang

nakapagpakumbinsi sa kanyang mga magulang na ilapit ang kanyang kaso sa

awtoridad.

Ang pangalawang kaso ay kay “Dina”. Sabi niya, “Mahirap ulit-ulitin kung ano

yung nangyari sa akin. Masakit.” Nasa tamang pag-iisip siya noong siya ay

nagahasa. Ayon sa kanya, “Hindi ako makapalag, ang dami nilang may hawak sa

akin. Yung isa nakadagan. Yung isa sinasabunutan pa ako.” Salit-salitan umano

ang mga nanggahasa sa kanya. At dahil sa grupo ng mga kalalakihan ang gumahasa

sa kanya, hindi siya makalaban. Nangyari ang lahat na ito noong siya ay pauwi galing

sa trabaho. Ang kaso ni “Dina” ay kaagad na naisumbong sa awtoridad. Nagpasya ang

kanyang mga magulang na aragang ireport ang nangyari.

Si “Marisa” naman ay iba din ang kaso. Una na dito na kamag-anak niya ang

gumawa ng krimen sa kanya. At hindi lamang isang beses ito nangyari, naging paulit-

ulit ang panggagahasa sa kanya. Ayon kay “Marisa”, “Hindi lang isang beses akong

hinalay noong lalaking iyon. Halos araw-arawin nga eh.” Tumagal ng ilang beses

ito dahil sa takot ni “Marisa” na magsumbong sa awtoridad. Ayon sa kanya, hindi niya

magawang magsuplong dahil sa alam niyang magdudulot ito ng malaking problema sa

19 | ESTOLE

kanilang pamilya. Sa kanyang pahayag, kilala umano kasi siya sa kanilang lugar bilang

isang lagalag. Aminado siyang nagkaroon na siya ng madaming karelasyon. Isa umano

ito sa kanyang dahilan kung bakit posibleng hindi siya paniwalaan ng kanyang mga

magulang. Isang pangyayari ang naging dahilan kung paanong naisuplong ang

kanyang kaso. Ayon kay “Marisa”, “Nahuli sa akto ni mama yung nangyayari,

nakapatong pa sa aking yung pinsan.” Dahil dito, dumiretso sila sa awtoridad upang

isaad ang nangyaring iyon.

Prosesong Pinagdaanan at Opinyon sa Tugong Ibinigay ng Awtoridad

Sa paglapit ni “Rose” sa awtoridad, sila ay kaagad nabigyan ng atensyon. Ang

pulis na nakatalaga noong panahon na iyon ay nagsilbing pag-asa para sa kanilang

pamilya. Naging isyu ang hindi agad nila pagsuplong sa mga pulis. Ang naging pahayag

daw ng pulis na umasikaso sa kanila ay maaaring maging mahirap at matagal bago

magkakaroon ng solusyon ang kanilang kaso. Una na dito ang panahong lumipas bago

sila lumapit. Gayunpaman, ipinagpatuloy nila “Rose” ang pagsampa ng kaso. Ang

tanging paninanghahawakan ng kanilang pamilya ay ang medical record kung saan

nagpatingin agad si “Rose” sa doktor.

.

Noong tinanong si “Rose” sa naging durasyon ng kanilang kaso, kanyang sinabi

na hindi na ata ito matatapos. “Limang taon na ang nakaraan ngunit hanggang

ngayon, wala pang malinaw na patutunguhan ang ipinaglalaban ko,” pahayag ni

“Rose” sa naging panayam sa kanya. Lumaki lamang daw nang lumaki ang kanilang

gastos dahil sa pabalik-balik na pag-alam kung mayroon bang pag-usad ang kanilang

isinampang kaso. Hanggang ngayon daw ay hindi pa nahahanap ang taong may sala

sa kanya. Hindi alam ni “Rose” kung mabibigyan pa ng hustisiya ang nangyari.

Ang kaso naman ni “Dina” ay napaalam sa awtoridad matapos mangyari ang

krimen. Kasama ng kanyang mga magulang, pumunta sila sa presinto upang ipahayag

ang nangyari sa kanya. Agad silang nagsampa ng kaso at sumailalim sa mga hakbang

na kailangan upang maproseso ito. Hindi naging madali para sa kanya ang nangyari.

20 | ESTOLE

Ang kaso na kanyang isinampa ay umusad patungo sa tamang direksyon.

Nakapaghanap umano ng mga ebidensiya ang mga pulis laban sa mga gumawa nito

kay “Dina”. Ito ay napagtibay ng pagkakilala ni “Dina” sa isa sa mga suspek. Sa grupo

ng gumahasa sa kanya, dalawa pa lang ang nakakulong. Hindi pa din nahahanap ang

iba pang may sala. Ayon kay “Dina”, “Hindi na ako umaaasa na mahuli pa yung mga

iyon. Pero ang pagkakulong ng ilan sa kanila ay hindi sapat.” Para sa kanya, hindi

pa doon natatapos ang lahat. “Gusto kong magdusa ang lahat ng gumawa noon sa

akin.” At hanggang hindi pa iyon nangyayari, hindi pa niya masasabing may hustisiya

nga.

Sa lahat ng mga nakapanayam, isa lamang ang nabigyan ang tuluyang

natuldukan. Ang kaso ni “Marisa” ay natapos noong naipakulong ang kanyang pinsan.

Naging maiksi ang durasyon ng kanyang kaso dahil na din sa kilala nila ang may gawa

nito. At hindi na ito nabigyan pa ng pagkakataong makatakas. Agad na naparusahan ito

at nasentensiyahan. Ayon kay “Marisa”, “Nahuli nga yung pinsan ko, mabilis yung

nangyari. Pero hindi ibig sabihin noon okay na ako sa ginawa niya.”

Panig ng Awtoridad

Isa pang nakapanayam ng mananaliksik ang isang awtoridad na miyembro ng

women’s desk sa isang barangay sa Taguig City. Inilahad nito ang tamang proseso

kapag mayroong nagsasampa ng kaso ng panggagahasa sa kanilang tanggapan.

Una sa listahan ang pagtanggap sa biktima. Ang awtoridad na nasa duty ng

panahon na iyon ay kailangan magsagawa ng tamang imbestigayon. Kasama na

umano dito ang pagdodokumento ng pahayag ng biktima at pagkuha sa mga

ebidensiya na maaaring makatulong sa kaso. Pagkatapos nito ay ang pagrekomenda

ng pulis sa isang pinaka-malapit na ospital upang sumailalim sa isang medico-legal na

pagsusulit. Sa lahat ng prosesong pagdadaanan ng biktima, hihilingin ang presensiya

ng magulang o kung sino man ang gumagabay sa biktima. Ang lahat ng mga taong ito

ay may pahintulot mula mismo sa biktima. Sa bawat kaso, isinasaalang-alang palagi

21 | ESTOLE

ang identidad ng biktima at ibang indibidwal na may kinalaman sa kaso. Hindi din

pinapahintulutan ang paglabas nito sa media.

Ang pangalawang yugto ay ang magrekomenda sa biktima sa mga social worker

o maaari din sa mga tanggapan ng DSWD. Ang mga ito ang magbibigay ng pang-

sosyal na interbensyon at ibang programa na maaaring makatulong sa biktima. Ang

report ng imbestigasyon kalakip ang mga ebidensiya ay ipapasa sa prosekyutor upang

pinal na isampa ang kaso. Kasama din dito ang mga pahayag na mga saksi kung

mayroon man at pati na din ang resulta ng medico-legal. Ayon din sa officer na

nakapanayam ng mananaliksiik, isa sa mga importanteng hakbang ay ang pag-isyu ng

protection order sa biktima. Ito ang magsisilbing panangga ng biktima laban sa mga

suspek o ibang tao na maaari pang makapanakit sa kanya. Maaari silang manatili sa

kanilang tirahan kung mayroong kasiguraduhan na sila ay ligtas doon. Sa

pagkakataong hindi pa nahuhuli ang may sala, maaari silang humingi ng tulong sa mga

pulis para makalipat sa mas ligtas na lugar.

Ang paglabas ng warrant of arrest ay kaagad na isasagawa pagkatapos na

pormal na maisampa ang kaso. Habang hindi pa nahuhuli ang may sala, ang tanging

magagawa ng biktima ay ang magmonitor sa pag-usad ng kaso. “Hindi palaging

agaran ang magiging resulta ng isang kaso. Maraming bagay ang puwedeng

makaapekto sa magiging resulta nito,” ayon sa pulis na nakapanayam ng

mananaliksik.

Opinyon Tungkol sa Panggagahasa at Mga Epekto sa Biktima

Para kay “Rose”, ang pagiging isang biktima ng panggagahasa ay magdudulot

sa kung ano ang magiging tingin sa inyo ng tao. Ayon sa kanyang mga magulang, ang

krimeng natamasa ni “Rose” ay isang patunay na mayroong mga taong handang mang-

samantala para lamang mabigyan ng satispaksyon ang kanilang sariling pagnanasa. Sa

kanyang pagtingin, ang panghahalay ay isang uri ng hindi pagrespeto sa isang tao.

Hindi lamang karapatan ang nilalabag nito, pati na din ang buong pagkatao ng biktima.

22 | ESTOLE

Ngayon ay nagsisimula ng magpatuloy si “Rose” sa kanyang buhay. Ang epekto sa

kanya ng naging karanasan ay nagbigay ng lamat ngunit para daw itong sugat na

maghihilom sa takdang panahon.

Ang kaso naman ni “Dina” ay nagpapatunay na kayang lumaban ng isang babae.

Ayon sa kanya, ang naging karanasan niya bilang biktima ng panggagahasa ay naging

tanda na kahit anong pagdaanan ng isang tao sa buhay, hindi dapat siya sumusuko at

dapat patuloy lamang ang laban. “Tuloy lang ang buhay. Lahat naman ng tao may

pagsubok na kahaharapin, nagkataon nga lang na mahirap at sobrang sakit

noong sa akin.”

Si “Marisa” naman ay kasong parang nakalimutan na. Nabigyan ng hatol ang

nanggagahasa sa kanya, ngunit hindi ito naging daan upang siya ay tumungo sa landas

na matuwid. Siya ngayon ay nagtatrabaho na sa isang klab sa Pasay bilang isang

bayarang babae. “Ganyan talaga. Wala na akong magagawa. Sino bang tatanggap

pa sa akin kung ganito na ako, diba?”

Ang mga nakuhanan ng pahayag ang magsisilbing gabay upang masagot ang

mga katanungan. Sa pamamagitan ng kanilang isinaad, tutuklasin ng mananaliksik

kung ano nga ba ang tugon ng awtoridad sa mga kaso ng panggagahasa.

DISKUSYON

Ang layunin ng pag-aaral na ito ay upang maipakita ang tugon ng awtoridad sa

bawat kaso ng panggagahasa na kanilang mahahawakan. Bawat pahayag ng mga

nakapanayam ay ituturing na mahalagang datos na magiging dahilan upang makamit

ang nasabing mithiin.

Naging madali ang humingi ng panayam mula sa mga awtoridad. Hindi naging

mahirap ang imbitahin sila upang maglaan ng kaunting oras para sa mga katanungang

23 | ESTOLE

inihanda ng mananaliksik. Ngunit, hindi ganito ang naging sitwasyon sa parte ng mga

biktima ng panggagahasa. Hindi agad pagsang-ayon ang nakuha sapagkat ang usapin

ng pangagahasa ay itinuturing nilang nakaraang hindi na dapat balika.

Batay sa mga naging pahayag, pare-pareho ang mga ito ng pagtingin sa

pangagahasa. Sinasabi nila na bilang isang babae, ang panggagahasa ay isang porma

ng paglabag sa karapatan ng mga kababaihan. Ito ay isang konkretong manipestasyon

ng karahasan laban sa kababaihan. At hindi lamang ito basta paglabag, ito ay isang uri

din ng pagpapakita kung ano nga ba tingin sa kababaihan. “Ang pagiging babae pa

nga lang ay nagbibigay na ng depenisyon kung ano ang estado mo sa isang

lipunan, paano ba kaya kapag nagawan ka ng karahasan tulad ng

panggagahasa?”, ayon kay “Rose” na isang biktima ng panghahalay. Kahit kaninong

lente ito tingnan, ang panghahalay ay isang gawain na nagdudulot ng iba’t ibang

resulta.

Awtoridad Bilang Hindi Pangunahing Solusyon

Aasahan ng isang tao na kapag may nangyari sa kanyang masama, unang

gagawin ay ang magsuplong sa kinauukulan. Ngunit hindi ito ang dahilan kung bakit

hindi nila agad inilapit ang kanilang kaso sa awtoridad. Sa kaso ni “Rose” at “Marisa”,

nanguna ang takot na baka walang magawa ang awtoridad upang sila ay proteksyunan

laban sa mga gumawa sa kanila ng krimen. Hindi agad nila inilapit ang kanilang kaso

dahil sa pangunahing kaalamang hindi sila matutulungan ng mga nasa awtoridad.

Unang lumapit si “Rose” sa isang doktor sa pag-aakalang sapat na umanong

hakbang iyon. Sa resulta ng ckeck-up nakitang totoo ang nangyari kaya ito ang

nagsilbing dahilan ni “Rose” para magsumbong. Si “Marisa” naman ay piniling

manahimik. Bilang ang may kagagawan ng krimen ay isang kamag-anak, inisip niyang

kaya itong lusutan niyon. At kanyang repustasyon bilang isang lagalag, inakala niyang

ang awtoridad ay magsisilbi lamang umanong dagdag problema sa kanya.

24 | ESTOLE

Ang kaso naman ni “Dina” ay nasa kabilang panig. Ang sumbong sa awtoridad

ang nakita niyang pinaka-mainam na solusyon para mabigyan ng hustisiya ang

nangyari sa kanya. Makikita dito na ang papel ng awtoridad ay hindi pare-pareho sa

lahat ng pagkakataon. Sa pag-aakala ng mga nasa posisyon na sila ang tagapag-

patupad ng hustisiya, para sa dalawang biktima na ito, nagkakamali sila. Nakita nila

“Rose” at “Marisa” na ang mga awtoridad ay hindi laging unang solusyon kapag may

krimeng nangyari.

Dahil sa maraming opinyon na nakaapekto sa pag-iisip ng mga biktima, lahat sila

ay dumulog sa awtoridad. Hindi man agaran, ang lahat ng nakapanayam ay lumapit sa

mga kapulisan.

Tugong Agaran, Epektibo at Pantay

Para sa mga awtoridad, nakikita nila na ang panggagahasa ay paglabag sa

batas. At ang batas na ito ay tumutukoy sa mga kababaihan bilang isang indibidwal na

may karapatan na hindi dapat gawan ng karahasan. Para sa kanila, kung ano ang nasa

batas, iyon ang tama. Kung ano ang nasa batas, iyon dapat ang maging gabay nila sa

bawat paghawak ng kaso.

Dito makikita ang tugon ng mga awtoridad. Mayroong positibong tugon,

mayroong negatibo. Kailan nga ba masasabing positibo? Ayon sa pulis na nakuhanan

ng panayam, kapag ginawa ng isang pulis ang nakaatang na responsibilidad,

masasabing positibo ito. Sapagkat, ang pagsunod sa bataas ang tanging tama para sa

kanila. Sa perspektiba ng mga biktima, masasabing positibo kapag mayroong pag-usad

sa kasong kanilang isinampa. Ang pag-usad na ito ay magmula sa pagbigay sa kanila

ng atensyon hanggang sa mahatulan na ang mga may sala. Nagiging negatibo ito batay

sa tatlong element. Una ang pagiging agaran ng buong proseso ng kaso, pangalawa

ang pagiging pantay nito at ang pangatlo ang pagkakaroon ng karapatdapat na

desisyon.

25 | ESTOLE

Ang una ang pagiging agaran ng kaso. Batay sa inilhad na proseso ng awtoridad

na nakapanayam, nakabatay ang pag-usad ng kaso sa pakikipagtulungan ng biktima.

Batay sa salaysay nito ang magiging resulta ng kaso. Ang pormal na pagsampa ay

maaaring maging matagal kung magiging matagal din ang magiging pangunahing

imbestigayon. Para naman sa mga biktima, ang agaran ng kaso ay batay sa

pagtanggap ng mga taong nasa posisyon. Paano nga ba tiningnan ng awtoridad ang

kaso ng panggagahasa. Sa isang tanggapan ng awtoridad, ang pagtingin sa

panghahalay bilang isang pangunahing problema ay nagbibigay dahilan upang maging

agaran ang kanilang tugon dito. Ang pang-sosyal na mga elemento ay nakakapekto sa

kung gaano agaran ang resulta ng kaso.

Ang pagiging pantay nito ay batay pa din sa kung ano ang nasa batas.

Sinasabing ang batas ay dapat na inilalapat sa bawat isa nang may pantay na trato.

Ang estado sa buhay ay hindi maaaring maging dahilan upang magkaroon ng iba’t

ibang desisyon sa isang kaso. Ngunit hindi ito ang naging sitwasyon sa ating mga

biktima. Sila “Rose” ay galing sa isang ordinaryong pamilya at ang kanyang kaso ay

wala pang pinapatunguhan hanggang ngayon. Si “Dina” na nabiktima ng gang rape ay

buhat sa isang may kayang pamilya. Hindi lahat ng kasali sa grupo na humalay sa

kanya ay naikulong na. Si “Marisa” naman ay galing din isang ordinaryong pamilya.

Ngunit hindi ito nakaapekto dahil sa naikulong naman agad ang may sala.

Masasabing epektibo ang naging desisyon sa kaso kung sa tingin ng biktima ay

nabigyan ng hustisiya ang nangyari sa kanya. Ang isang ito ay matutukoy batay sa

resulta ng kaso. Kung sa sitwasyon na hanggang ngayon ay hindi pa nabibigyan ng

katarungan ang nangyari sa biktima ng pangagahasa, hindi pa natin masasabi kung

karapatdapat nga ba ito. Bawat isa sa atin ay may karapatang mabuhay ng naaayon sa

gusto nitong paraan. Hindi pinili o ginusto ng mga biktima ang mahalay sila. At

karapatdapat naman na mabigyan ng hustisiya kung ano man ang nangyari sa kanila.

26 | ESTOLE

KONKLUSYON

Ang pag-aaral na ito ay laan para sa mga biktima ng panghahalay. Hindi lamang

ito mga kaso kung saan may api at may nang-api. Ang kaso ng panghahalay ay

nagpapakita na hindi lahat ng kababaihan sa ating lipunan ay kayang labanan ang mga

taong nais magsamantala sa kanila. Ang mapang-aping sistema kung saan nakapaloob

ang kaso ng panghahalay ang nagsisilbing batayan kung agaran, epektibo at pantay

ang natatamong resulta ng bawat biktima. Hindi lamang mismo mga gumawa ng

panghahalay ang nang-api sa sitwasyon na ito, kung hindi pati na din ang mga tagapag-

patupad ng batas na hindi ginagampanan ang kaso.

Batay sa mga nasaliksik, ang pagiging agaran, pantay at karapatdapat na tugon

sa mga kaso ng panggagahasa ay isang tungkulin ng awtoridad. Nandiyan ang batas

na gumagabay sa kanila at ang gobyerno na nagsisibilbing tagapag-tanggol ng bawat

isa. Mahirap tunggaliin ang mga nasa posisyon lalo na kapag ikaw ay itinuturing na

isang bulnerable. Ang patuloy na pagtaas ng bilang ng kaso ng panggagahasa ay

nagsisilbing hudyat upang ito ay mapabilang sa mga isyung dapat pag-tuunan ng

pansin. Araw-araw ay laman ng balita ang iba’t ibang anggulo ng panggagahasa. Isa

itong indikasyon na ang karahasan laban sa kababaihan ay laganap kahit na may mga

umiiral na batas laban dito. Ang pagtugon ng awtoridad ay maaaring maging basehan

kung bakit nga ba dumadami ang mga kasong ito. Wari’y hindi tinitingnan bilang isang

nakakatakot na bagay ang pagkakaroon natin ng batas ukol dito. Isama na ang mga

indibidwal at organisasyong patuloy na lumalaban sa karahasan sa kababaihan.

Inaasahan ng mananaliksik na ang pag-aaral na ito ay nagsilbi at magsisilbing

isang paraan upang maiparating ang layunin na mamulat hindi lamang ang awtoridad

kung hindi pati din ang lahat tungkol sa usapin ng karahasan laban sa kababaihan lalo

na ang panggagahasa.

27 | ESTOLE

BATIS

(2006). Anti-rape law of 1997 and rape victim assistance and protection act of 1998.

San Miguel, Manila: National Commission on the Role of Filipino Women.

Retrieved from http://philippinetourism.ph/filer/RA_8505_and_8353_anti-

rape_law.pdf

Bautista, C. C. (1998). Sexual harassment: Bridging the gender divide. 73, 122-151.

Retrieved from http://law.upd.edu.ph/plj/images/files/PLJ volume 73/PLJ volume

73 number 1 -04- Chrysilla Carissa Bautista - Sexual Harassment.pdf

Bautista, V. (2001). Gender violence : its socio-cultural dimensions. Quezon City:

University Center for Women's Studies,University of the Philippines.

Brownmiller, S. (1975). Against our will : men, women, and rape. Toronto, Canada:

Bantam.

Department of Health, (2006). Violence against women. Retrieved from VIOLENCE

AGAINST WOMEN website: http://www.doh.gov.ph/sites/default/files/VAW.pdf

"Dina". (2013, February 11). Interview by G.R. Estole [Personal Interview]. Karanasan

sa panggagahasa.

GMA News Research. (n.d.). High-profile rape cases in the philippines. Retrieved from

http://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rj

a&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-

Profile-Rape-Cases-in-the-

Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1X

jnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwA

http://philippinetourism.ph/filer/RA_8505_and_8353_anti-rape_law.pdfhttp://philippinetourism.ph/filer/RA_8505_and_8353_anti-rape_law.pdfhttp://www.doh.gov.ph/sites/default/files/VAW.pdfhttp://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-Profile-Rape-Cases-in-the-Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1XjnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwAhttp://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-Profile-Rape-Cases-in-the-Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1XjnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwAhttp://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-Profile-Rape-Cases-in-the-Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1XjnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwAhttp://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-Profile-Rape-Cases-in-the-Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1XjnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwAhttp://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-Profile-Rape-Cases-in-the-Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1XjnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwA

28 | ESTOLE

Littel, K., et al , (1998). Assessing justice system response to violence against women a

tool for law enforcement, prosecution and the courts to use in developing

effective responses. Violence Against Women Online Resources, Retrieved from

http://www.vaw.umn.edu/documents/promise/pplaw/pplaw.html

"Marisa". (2013, January 21). Interview by G.R. Estole [Personal Interview]. Karanasan

sa panggagahasa.

Myhill, A., & Allen, J. (2002). Rape and sexual assault of women: the extent and nature

of the problem. (237 ed.). England: Research, Development and Statistics

Directorate. Retrieved from

http://help.northwest.nhs.uk/storage/library/Rape_and_sexual_assault_of_wome

n_-_crime_survey.pdf

Ocasiones, L. (2007). The lives of women in militarized zones. Philippine Social

Sciences Review, 58(1), 21-50. Retrieved from

http://journals.upd.edu.ph/index.php/pssr/issue/view/154

Philippine Commission on Women. Guidelines in the establishment and management of

a referral system on violence against women at the local government unit level.

(pp. 1-90). Metro Manila: Philippine Commission on Women.

Regan, L., & Kelly, L. (2003). Rape: Still a forgotten issue. London, United Kingdom:

London Metropolitan University. Retrieved from

http://www.rcne.com/downloads/RepsPubs/Attritn.pdf

"Rose". (2013, March 07). Interview by G.R. Estole [Personal Interview]. Karanasan sa

panggagahasa.

http://help.northwest.nhs.uk/storage/library/Rape_and_sexual_assault_of_women_-_crime_survey.pdfhttp://help.northwest.nhs.uk/storage/library/Rape_and_sexual_assault_of_women_-_crime_survey.pdfhttp://journals.upd.edu.ph/index.php/pssr/issue/view/154

29 | ESTOLE

Santos, S. M., Llarinas-Angeles, M., & Ador., R. M. (2001). Justice and healing : twin

imperatives for the twin laws against rape. Quezon City: Philippine Legislators'

Committee on Population and Development.

Sexual Violence and Research Initiative. (2007). Rape: how women, the community and

the health sector respond. Geneva, Switzerland: World Health Organization.

Retrieved from http://www.svri.org/rape.pdf

Smith., (2004). Encyclopedia of rape.), (1 ed., pp. 169-170). Connecticut: Greenwood

Press. Retrieved from http://www.scribd.com/doc/33972380/Encyclopedia-of-

Rape

UN Women. (2012). Handbook for national action plans on violence against women.

New York: United Nations. Retrieved from

http://www.un.org/womenwatch/daw/vaw/handbook-for-nap-on-vaw.pdf

University for Peace. (2000). A deeper look at violence against women (vaw): The

philippine case.University for Peace: Peace and Conflict monitor, Retrieved from

http://www.monitor.upeace.org/pdf/Violence Against Women in the

Philippines.pdf

Virola, R., & Encarnacion, J. (2009). Efforts of the philippine statistical system on the

compilation of gender statistics. 1, Retrieved from

http://www.unescap.org/stat/cst/1/CST1-INF7p-Philippines.pdf

http://www.svri.org/rape.pdfhttp://www.scribd.com/doc/33972380/Encyclopedia-of-Rapehttp://www.scribd.com/doc/33972380/Encyclopedia-of-Rape

30 | ESTOLE

Apendiks 1. Pahintulot na Lumahok sa Pag-aaral

Magandang araw!

Ako po si Grizell R. Estole, isang magtatapos na mag-aaral ng University of the

Philippines Manila sa ilalim ng kursong Agham Pampulitika. Kasalukuyan po akong

nagsasawa ng pananaliksik tungkol sa pamamaraan ng pag-tugon ng awtoridad sa mga

kaso ng panggagahasa. Parte ng pananaliksik ay pagkalap ng mga pangunahing

karanasan.

Ang layunin ng panayam ay upang makakalap ng impormasyon kaugnay ng

usapin. Ang panayam ay iikot sa pagsagot ng mga katanungan ng mananaliksik na may

koneksyon sa kung gaano kaepektibo, kapantay at kaagaran ang naging pagtugon ng

awtoridad sa kaso ng panghahalay. Ang panayam ay maaaring magdulot ng

panibagong takot. Maaaring manumbalik ang mga alaala ng nangyari. Sisiguraduhin

ang kaligtasan ng bawat kakapanayamin. Sa pamamagitan ng pagbibigay karapatan sa

partisipante kung anu-anong katanungan lamang ang kanyang nais sagutin. Kaugnay

pa nito ay paghingi ng gabay mula sa mga magulang o kamag-anak ng iinterbyuhin. Ito

ay upang maging palagay ang biktima habang ginaganap ang interbyu. Aakuin ng

mananaliksik ang anumang mangyayari kapag nagkaroon ng hindi inaasahang

problema. Pananatilihin ang pagiging anonymous at confidential ng isasagawang

pagkalap ng datos.

Sa paglagda, nagpapatunay ito na ang panayam ay naisakatuparan ng walang

halong karahasan o pamimilit. At ito ay isinagawa ng may pahintulot mula sa

partisipante. Lahat ng impormasyon makukuha ay pananatiling pribado at gagamitin

lamang sa pag-aaral na nabanggit.

Maraming Salamat!

Pangalan at Lagda ng Katugon Petsa

31 | ESTOLE

Apendiks 2. Liham Pahintulot sa Panayam

Magandang araw po!

Ako po si Grizell R. Estole, isang magtatapos na mag-aaral sa kurso ng Agham

Pampulitika mula sa Unibersidad ng Pilipinas Maynila. Bilang parte po ng mga rekisito

para kami ay makapagtapos, kinakailangan po naming magsagawa ng isang

pananaliksik ukol sa kahit anong panlipunan o pambansang isyu.

Sapagkat hindi na nalalayo sa akin ang isyu ng mga kababaihan dahil na rin ako

ay nakagawa na ng iIang mga kaugnay na pananaliksik sa ibang mga asignatura, ang

napili kong saliksikin ay ang pamamaraan ng pagtugon ng awtoridad sa mga biktima ng

panggagahasa. Ang isasagawang pananaliksik ay naglalayong alamin kung ano ang

sistema ang pinapatupad ng mga nasa pwesto upang matugunan ang nasabing isyu.

Kaugnay nito, nais ko po sanang kunin ang inyong pahintulot na kayo ay

makapanayam. Ito ay naglalayon na lubos ng pagkakaintindi sa mga pamamaraan ng

awtoridad. Malaki po ang maitutulong ng inyong pahayag at sisiguraduhin po na

magiging pribado ang magiging resulta nito. Kalakip ng liham na ito ay ang mga

posibleng katanungan:

1. Ano ang inyong pagtingin sa kaso ng panggagahasa?

2. Paano nakakaapekto ang pagtingin na ito sa inyong pagtugon?

3. Paano ninyo kinahaharap ang kaso ng panggagahasa?

4. Anu-ano ang mga hakbang na maaaring maranasan ng biktima kung sakaling

humingi ng tulong sa inyo?

5. Umaanlisabay ba ito sa batas na mayroon ang Pilipinas patungkol sa

panggagahasa o ito ay mga pamamaraan na naisasapraktika lamang?

6. Gaano kahaba ang durasyon ng pagtugon sa ganitong uri ng kaso?

7. Ano ang naging basehan sa naging desisyon sa kaso?

32 | ESTOLE

8. Ano ang naging feedback ng biktima sa naging paghawak ng kaso?

9. Sa naging desisyon sa isang naturang kaso, masasabi bang nabigyan ng isang

tunay na hustisiya ang naging resulta nito?

10. Maliban sa mga naging pahayag, ano pa ang inyong maibabahagi tungkol sa

ganitong usapin na patungkol sa kababaihan?

Maaari niyo rin po akong kontakin ng pauna kung may iba pa kayong nais na

malaman bago tumuloy sa panayam. Ang akin pong kontak number ay 09273133463.

Maraming salamat po at ako po ay umaasa na mapagbibigyan ninyo sa aking

kahilingan.

Lubos na gumagalang,

Grizell R. Estole

BA Political Science

University of the Philippines Manila

33 | ESTOLE

Apendiks 3. Gabay para sa Narrative Taking para sa Biktima ng Panggagahasa

Unang parte:

Pagpapakilala ng mananaliksik at ng kakapanayamin

Pagsasatono ng magiging daloy ng usapan

Maikling pagpapakahulugan sa layunin ng pananaliksik

Ikalawang parte:

Pagkukuwento ng mga Karanasan

Patuloy na pagtatanong ukol sa mga naging karanasan ng mga biktima sa

panggagahasa

Pagkonsidera sa mga bagay na maaaring mangyari habang nangyayari ang

pagsasalaysay

Mga Gabay na Katanungan:

1. Ano ang naging karanasan ninyo bilang isang biktima ng panggagahasa?

2. Ano ang inyong naging pangunahing hakbang noong nangyari ang bagay na ito?

a. Inyo bang ikinonsidera agad ang paghingi ng tulong mula sa mga awtoridad?

b. Kung hindi, ano ang inyong ginawa?

3. Ano ang naging tugon ng awtoridad dito kung kayo man ay nabigyan ng

pagkakataon na makapagsuplong?

a. Gaano katagal ang naging durasyon ng kaso simula sa paghingi ng tulong

hagang sa ito ay matugunan?

b. Kung nabigyan na ng desisyon, sapat na ba ito upang mabigyan ng hustisiya

ang nangyari sa inyo?

4. Ano ang naging epekto ng pangayayaring ito inyong kasalukyang kalagayan?

5. Paano ninyo ito hinaharap ngayon?