UNISDR 2009 © 34 از 1 صفحه

: مترجمين ، علي بختياري، رضا بطحائي، ميثم ميرطاهري اشعريبيژن ياور، زهره باقري زاده

Translators:

Bijan Yavar, Zohreh Bagherizadeh Ashari, Maisam Mirtaheri, Ali Bakhtiari, Reza Bathaee 

:ويرايش فني و محتوايي و زيرنظر ، محمد حسينيبيژن ياور

Technical Editors & Under Supervision of:

Bijan Yavar , Mohammad Hosseini

بحران كاهش يالملل نيب راهبرد

نامه واژه

بحران كاهش سازمان ملل متحد براي الملليبين راهبرد

درخصوص

كاهش خطرپذيري بحران

2009 

91-10 -07 اولويرايش

1st Edition – 2012‐12‐27

 سازمان ملل متحد

UNISDR 2009 © 34 از 2 صفحه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

UNISDR 2009 © 34 از 3 صفحه

باسمه تعالي

آنچنانكه امروز همه مقوله هاي زندگي بشر با سرعت سرسام آوري در حال تغير است، حوادث و بحران هاي ين اساس مديريت در بحران و شرايط اضطراري بر ا .طبيعي نيز دچار دگرگوني و پيچيدگي هاي خاص شده اند

 .بايد لحظه به لحظه، به هنگام شده و توسط برنامه ريزان، با روش هايي نظام مند طراحي و اجرا گردد

حوزه حوادث سرزمين پهناور ايران نيز با وجود داشتن منابع طبيعي فراوان، ميزان خطرپذيري بااليي را در بي گمان مديريت اين حوادث كه همراه عدم  .طبيعي، به دليل شرايط جغرافياي و اقليمي خاص دارا مي باشد

المللي و يافته هاي بومي ل علمي مديريت بحران در سطوح بينقطعيت هاست بر پايه توجه جدي به اصو .استوار است

زبان مشترك، بين دست اندركاران و متوليان امر است تا از اين دانش ميان رشته اي، به سان ساير علوم نيازمند .طريق آن، در حداقل زمان، ضمن انتقال پيام و مفهوم، مطالبي با روايي و تأثيرگذاري الزم رد و بدل شود

هاي سازمان مديريت بحران كشور به لحاظ جايگاه قانوني، در اقدامي فراگير با همكاري نمايندگان دستگاههماهنگي مديريت بحران كشور و با حمايت از بخش خصوصي، اولين گام در اين زمينه را عضو شوراي

برداشته تا انشاء اهللا با ارايه نظرات و پيشنهادات صاحب نظران و متخصصان، اين مجموعه واژگان و اصطالحات زم در كشور مطرح شده است، روز به روز غني تر شده و مورد بهره برداري الUNISDRتخصصي كه از سوي

.قرار گيرد

حسن قدمي ر معاون وزير و سرپرست سازمان مديريت بحران كشو

 

 

UNISDR 2009 © 34 از 4 صفحه

بحران كاهش سازمان ملل متحد براي الملليبين راهبرد توسط شده منتشر

)UNISDR(، ،2009ي م ،سيئسو ژنو

 2009 ،متحد ملل سازمان ©

 2009 بحران، كاهش براي متحد ملل سازماني الملل نيب راهبرد ©

است محفوظ چاپ حقوق هيكل 

آن منبع ذكر كه در اين صورت، گرددمجدد چاپ ا يو شدهقول نقل آزادانه كتاب حاضر، مي تواند استي ضرور

نيا ترجمه و انتشار مجدد از (UNISDR) بحران كاهش سازمان ملل متحد براي الملليبين راهبرد گردد ارسال (UNISDR) به آن ازي ا نسخه است الزم در چنين شرايطي،دينماي م تيحما كتاب دري ولياسپان وي روس ،ويفرانس ،، چينييعربي زبانها به آن ترجمه وي سيانگل حاضر به زباننامه واژه

:تيسا وبCATIONSPUBLI/ORG.UNSIDR.WWW 

:آدرس بهي ريشگيپ تيساوب در نيهمچن وNET.PREVENTIONWEB.WWW 

 .است موجود 

 

 

نگارش حاضر بر روي كاغذ بازيافتي

گياهيابا استفاده از جوهرهاي با منش

چاپ شده است

UNISDR 2009 © 34 از 5 صفحه

بحران كاهش يالملل نيب راهبرد

نامه واژه

بحران كاهش سازمان ملل متحد براي الملليبين راهبرد

درخصوص

كاهش خطرپذيري بحران

2009  

 

 

 

 

 

 

UNISDR 2009 © 34 از 6 صفحه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

UNISDR 2009 © 34 از 7 صفحه

دركي ترويج ، )سطح آمادگي ( ءارتقا هدف با ،بحران اثرات كاهشي برا متحد ملل سازماني الملل نيب راهبرد نامه واژهمنظور كمك به تالش ها و فعاليت هاي ه بحران و ب ش خطرپذيريتصورات كلي كاه از يهمگان اياستفاده و مشترك، نامهواژه "ه قبلي نسخ. است شده تهيه ،خطرپذيري بحران كاهش درخصوص مردم عموم و متخصصين ،مسئوالن

مروري جهاني : خطرپذيريانواعتن با زيس "در مجموعه"خطرپذيري بحران كاهش درخصوصگان بنيادي و اساسي واژ چارچوب سال بعد،. ميالدي منتشر شده بود2004 در سال "خطرپذيري بحران مقررات و تصميمات كاهش درخصوص

بحران اثرات كاهشي برا متحد ملل سازماني الملل نيب راهبرد از دبيرخانه 2015 لغايت 2005هيوگو، سال كاري بحران، حداقل به كليه زبان هاي رسمي اهش خطرپذيري استاندارد بين المللي مربوط به كنامه واژه "درخواست نمود تا

ه ها و توسعه موسسات، عمليات ها، پژوهش ها، طرح هاي درسي و برنامه هاي سازمان ملل متحد، براي استفاده در برنام ."را بهنگام و بروز نموده و بطور گسترده اي منتشر نمايداطالعات عمومي

وبحران كاهشي برا متحد ملل سازماني الملل نيب راهبرددبيرخانه مستمر بازبيني فرآيند جهينت 2009 سال نسخهبراي اقدام ( صالحيتي متنوع در حوزه هايمتخصصين و سترده از كارشناسان با دامنه اي گمشاوره هاي بعمل آمده

توسط يك جمله در اين نسخه ،واژگان. بين المللي، مباحثات منطقه اي و تنظيمات ملي، مي باشد)قانوني در سطحوصيف و ت، قسمتي از تعريف نبوده، اما برايهمراه هر واژه "شرح و تفسير" پاراگراف. وصيف مي شوندتعريف و ت

هم است ممكن مواردي برخ در و نبوده مانعه الجمع لزوما واژگان كه است ذكر انيشا. استتوضيح تكميلي ارائه شده .باشندداشته يمعانپوشاني

و نمونه هاي در حال رايط كنونيشدرك براي محوري يكلمات شامل كه است شده ازنگريبي ا گونه به نامه واژه نيا .عمومي دارد را مستثني نمايد كاربردواژه نامه در بحران باشد اما كلماتي را كه خطرپذيريتكامل كاهش

است كه در حال پديدار شدن بوده و به طور گسترده اي جديد مفاهيم تعدادي از شامل ه شده موارد در برگرفت،همچنيننشانه گذاري شده (*) اين واژگان با يك ستاره .د در حال رشد مي باش استفاده تخصصي از آنها، امااستفاده نمي شود

.شود است در آينده تكامل يافته و كامل تر د و تعريف آنها ممكنان

.مي باشد زبان ها ساير به واژه نامه اين تهيه و تدوين، پايه و اساس ميالدي2009 سال نامهنسخه انگليسي واژه

دبيرخانه به نظرها و پيشنهادات خود را . شدخواهد استقبال آتي ي و بازبيني هاانتقادها و پيشنهادات براي تجديد نظراز را مالحظه org.unisdr.www. ( نماييد ارسال )UNISDR( بحران كاهشي برا متحد ملل سازماني الملل نيب راهبرد . )نماييد

UNISDR 2009 © 34 از 8 صفحه

واژگان

قبول قابل خطرپذيري) ACCEPTABLE RISK( ----------------------------11 

يسازگار )ADAPTATION(-----------------------------------------11 

زيست شناختي يمخاطره)  BIOLOGICAL HAZARD (---------------------11 

 ساختماني مقررات  )   ( BUILDING CODE-----------------------------12 

ظرفيت) CAPACITY (---------------------------------------------12 

ت ظرفي يتوسعه)  CAPACITY DEVELOPMENT(-----------------------13 

اقليمي رييتغ) (CLIMATE CHANGE---------------------------- -------13 

اقتضاييبرنامه ريزي  ( CONTINGENCY PLANNING )-------------------14 

انطباق ( مواجهه تيظرف( )  COPING CAPACITY (-----------------------14 

بحران يريخطرپذ اصالحي تيريمد  ( CORRECTIVE DISASTER RISK MANAGEMENT * )--- ---15 

ي اتيح تسهيالت )CRITICAL FACILITIES (-----------------------------15 

بحران)DISASTER  (----------------------------------------------15 

بحران خطرپذيري )DISASTER RISK  (---------------------------------16 

بحرانخطرپذيري تيريمد DISASTER RISK MANAGEMENT )  (---------------16 

بحران يريپذ خطر كاهش DISASTER RISK REDUCTION )  (--------------17 

انبحر يريپذ خطر كاهش طرح ( DISASTER RISK REDUCTION PLAN * )--------17 

سامانه هشدار سريع EARLY WARNING SYSTEM )  (--------------------18 

سامانهخدمات بوم ( ECOSYSTEM SERVICES ) -------------------------18 

جنوبي نوسان- النينوپديده ( EL NINO‐SOUTHERN OSCILLATION PHENOMENON )- ----19 

مديريت شرايط اضطراري( EMERGENCY MANAGEMENT )-------------19 

خدمات شرايط اضطراري ( EMERGENCY SERVICES )-------------------20 

زيست محيطييت فكاهش كي ( ENVIRONMENTAL DEGRADATION )------20 

UNISDR 2009 © 34 از 9 صفحه

زيست محيطي اثراتارزيابي ( ENVIRONMENTAL IMPACT ASSESSMENT )-------20 

عرض بودندر م( EXPOSURE ) --------------------------------------21 

گستردهخطرپذيري ( EXTENSIVE RISK * )----------------------------21 

پيش بيني( FORECAST )------------------------------------------22 

ن شناختي زمي يمخاطره ( GEOLOGICAL HAZARD )--------------------22 

گازهاي گلخانه اي( GREENHOUSE GASES )-------------------------22 

و خطرمخاطره ( HAZARD )----------------------------------------23 

هوا شناختي–ي آب مخاطره ( HYDROMETEOROLOGICAL HAZARD) ----23 

شديد رپذيريخط ( INTENSIVE RISK * )------------------------------24 

برنامه ريزي كاربري اراضي( LAND‐USE PLANNING )-------------------24 

كاهش اثرات ( MITIGATION )--------------------------------------25 

بحرانخطرپذيريملي كاهش مجمع ( NATIONAL PLATFORM FOR DISASTER RISK REDUCTION )---25 

طبيعي مخاطره ( NATURAL HAZARD )-------------------------------26 

آمادگي ( PREPAREDNESS )----------------------------- ------26 

پيشگيري و جلوگيري ( PREVENTION )------------------ ----------27 

نگر آينده خطرپذيري بحران تيريمد ( PROSPECTIVE DISASTER RISK MANAGEMENT* )-- -27

عمومي آگاهي ( PUBLIC AWERNESS )------------------------------27 

بازسازي ( RECOVERY )------------------------------------------28 

اقيمانده بخطرپذيري( RESIDUAL RISK )------------------------------28 

و تاب آوريريبرگشت پذي ( Resilience )-----------------------------28 

پاسخ اي مقابله ( RESPONSE )---------------------------------------29 

مقاوم سازي( RETROFITTING )------------------------------------29 

خطرپذيري ( RISK )----------------------------------------------29 

رزيابي خطرپذيري ا( RISK ASSESSMENT )---------------------------30 

مديريت خطرپذيري ( RISK MANAGEMENT )------------------------30 

UNISDR 2009 © 34 از 10 صفحه

انتقال خطرپذيري ( RISK TRANSFER )--------------------------------31 

طبيعي - اجتماعي مخاطره ( SOCIO‐NATURAL HAZARD * )--------------31 

تدابير سازه اي و غير سازه اي( STRUCTURAL AND NON‐STRUCTURAL MEASURES )----- -32 

پايدار يتوسعه ( SUSTAINABLE DEVELOPMENT )--------------------32 

آورانه فنخاطرهم ( TECHNOLOGICAL HAZARD )----------------------33 

آسيب پذيري( VULNERABILITY )-----------------------------------33

و رو به فزآينده در حال پيدايش و ظهور كه كاربرد گسترده اي ندارند اما ارتباط تخصصي  تصورات جديد *مشورت باقي مي ماند و شور و تعريف اين واژگان به طور گسترده اي در دست ؛ دارد آن ها وجودبا تزايدي

.ممكن است در آينده تغيير كند

UNISDR 2009 © 34 از 11 صفحه

)Acceptable risk( قابل قبول يرخطرپذي •

، ، اقتصادي، با توجه به شرايط موجود اجتماعي محلياي كه يك جامعه يا اجتماع سطحي از خسارات بالقوه .د، آنرا قابل قبول به حساب مي آور، فني و زيست محيطي، فرهنگياسيسي

سازه اي و رزيابي و توصيف تدابيربراي ا ،قابل قبول خطر پذيري )واژه(، در واژگان مهندسي :تفسيرو شرح نمونه " يا دستورالعمل ها، آيين نامه هابق اطمقبول خطر پذيري قابل .ديرگ مي قراراستفادهمورد غير سازه اي

منظور كاهش ه ب وهستند كه بر پايه احتماالت شناخته شده مخاطرات و ديگر عوامل "هاي عملي مورد قبول .شده باشد، مورد نياز است انتخابي قابل تحمل، تا سطحهاسامانه ، خدمات و ، اموالآسيب احتمالي به مردم

)Adaptation( انطباق اي سازگاري •

اقليمي ط اكنش به عناصر تحريك كننده شرايدر و، طبيعي و يا انساني سامانه هايتعديل و تنظيمات الزم در .كندمي ايجاد بهره برداري  برايرا و يا فرصت هاي سودمند را تعديلكه آسيب ها مورد انتظار و يا اثرات آنها

سازمان چارچوب پرداخته و برگرفته از دبيرخانه اقليم تعريف به اهميت دغدغه هاي تغيير اين :شرح و تفسير از سازگاري نيز يوسيع تر ديدگاه. مي باشد) UNFCCC (ر اقليم تغييوني كنوانسخصوصدرملل متحد

     سازگاري.فرسايش خاك و يا فرونشست سطحي بكار برده مي شود: درخصوص عوامل غير اقليمي مانند  و يا به عنوان نتيجه ،زار از طريق تغييرات با مثال،مي تواند به شيوه اي مستقل و خودانگيخته اتفاق بيافتد  

ز تدابير كاهش بسياري ا. ها و برنامه هاي انطباق و سازگاري عمدي و يا خود خواسته ها و طرح سياست  . سازگاري بهتر كمك نموده و بيانجامندبه ن مي توانند مستقيما بحرا ناشي از خطرپذيري

 

( Biological hazard) ي شناختستزي يمخاطره •

زيست شناختي، از جمله (Vectors)فرآيند و يا پديده اي با خاستگاه طبيعي و يا منتقل شده بوسيله حامل هاي كه (Bioactive) سموم و مواد فعال زيست كنشي،اي بيماري زاقرار گرفتن در معرض ميكروارگانيسم ه

، خسارت به دارايي ها،يرات بر سالمتي بيماري و يا ساير تاث،جراحت ها ،هاي جاني ممكن است باعث آسيب . فروپاشي اجتماعي و اقتصادي، و يا خسارت زيست محيطي گردند،آسيب به امر معاش و خدمات

UNISDR 2009 © 34 از 12 صفحه

سرايت بيماري هاي ،شيوع بيماريهاي همه گير: مثالهايي از مخاطرات زيست شناختي شامل:شرح و تفسير . هجوم حشرات و يا ساير حيوانات و ياواگيرهاي بيماري،گياهان و حيوانات

( Building code) ساختماني مقررات •

،كنترل جوانب و جنبه هاي طراحي مجموعه اي از آيين نامه ها يا قوانين و استانداردهاي تابعه و پيوسته با هدف انسانل اطمينان از ايمني و آسايش و اشغال سازه ها كه براي حصو)اصالح( تغيير ،مواد ،ساخت و ساز

. ضروري است، مي باشد خسارتجادي ساختمان و اختنيمقاومت در برابر فرور :مانند

بايد آنها .باشدعملكردي و اجرايي ، ساختماني مي توانند شامل استانداردهاي فني مقررات :شرح و تفسير و مي بايستي با وضعيتها و شرايط ملي و محلي منطبق منظور نمايندمللي را بين الاربآموزه هاي برگرفته از تج

از اجراي موثر حمايت حياتي سازماني نظامند، براي تامين ضمانت اجرايي نيازمندي ها به مفهوم .گردند .الزم استهاي ساختماني آئين نامه

)Capacity (تيظرف •

يدن به براي رس استا، جنبه ها و منابع در دسترس در داخل يك جامعه، اجتماع و يا سازمانتركيب كليه نيروه .اهداف مورد توافق

توانايي هاي سازگاري زيرساخت ها و جنبه هاي فيزيكي، موسسات، ممكن است شامل ظرفيت:شرح و تفسيري و روابط اجتماعي، رهبر: تجمعي مربوط به انسان مانند دانش، مهارت ها و جنبه هاي:به ماننداجتماعي،

اصطالح و ،تيظرفارزيابي .گردد تعريف نيز ممكن است تحت عنوان تواناييظرفيتهمچنين . مديريت، گردد يك گروه در مقايسه با اهداف مورد نظر بازنگرياي است براي فرآيندي كه از طريق آن ظرفيت واژه .، شناسايي مي نمايد فعاليت هاي بيشتر شود، و خالء ها و كاستي هاي ظرفيت را برايمي

UNISDR 2009 © 34 از 13 صفحه

)Capacity Development (تي ظرفتوسعه ي •

ان ظرفيت و قابليت خود را در طول زم، كه از طريق آن، مردم، سازمانها و جوامع به طور نظامند استفرآينديو نهادها، برانگيخته، و ستم ها از طريق بهبود دانش، مهارت ها، سيديه اهداف اجتماعي و اقتصا ببراي دستيابي

.مي دهند توسعه

در برگرفتن كليه جوانبراي را بظرفيت سازي واژهكلي است كه مفهومي توسعه ظرفيت،:شرح و تفسير انواع فراگيري واين مورد نه تنها در برگيرنده. مي دهدبسطايجاد و پايداري رشد ظرفيت در طول زمان،

شامل تالشها و فعاليت هاي مستمر براي توسعه نهادها، آگاهي رساني سياسي، منابع گردد، بلكه آموزش مي .گرددتر مي فرهنگي و اجتماعي وسيع هاي فناوري و محيط توانمند سازي ها و نظام مالي، سيستم

Climate change) ( مي اقلرتغيي •

: را به شرح ذيل تعريف مي نمايد، تغييرات اقليمي)IPCC  ( اقليم تغييريدولالهيات بين ) ف ال

در ت از طريق تغييرا)به طور مثال با استفاده از آزمون هاي آماري ( اقليم كه مي تواندوضعيتتغييري در " .وردبيادوام و يا بيشتر يك دهه يك دوره اعم ازبراي تعيين گرديده و آن ويژگي هاي درو يا تنوع نگينميا

اشي از فرآيندهاي دروني طبيعي يا واداشت هاي بيروني، يا تغييرات پايدار انسان ساخت تغيير اقليم ممكن است ن ." باشدزميندر تركيب جو و يا در كاربري

را تغيير اقليم، )UNFCCC ( مي اقلريي تغوني كنوانسدرخصوص سازمان ملل متحد چارچوب رخانهيدب )ب تغيير داده و جو را از نقطه نظر جهانيكه به طور مستقيم يا غير مستقيم به فعاليت انساني كه تركيب مي تغيير اقلي"

در بازه هاي زماني فراتر از تغيير پذيري اقليمي طبيعي مشاهده شده كه تعريف مي نمايد د،يا دگرگون مي نماي ".شدمي با قابل مقايسه،

هر يك از اين ، خاص مورد اشاره چارچوببسته به   خطر پذيري بحراناي اهداف كاهش بر:شرح و تفسير با قابليت حصرتر است، چرا كه تغييرات اقليمي منفيتعر UNFCCC تعريف .مي تواند مناسب باشد تعاريف

مي تواند تحت عنوان ارتباطات متداول  IPCCتعريف . به علل طبيعي را مستثني مي كندنسبت دادن

UNISDR 2009 © 34 از 14 صفحه

و يعي از علل و عوامل طبي مانده و ناشداري پاشتري باي دهه و كي يآب و هوا كه برا اقليم و دريرييتغ": به مانند .د تفسير و تعبير گرد" شودي مي بشري هاتي فعالاي

)Contingency planning ( اقتضايي يزري برنامه •

بالقوه خاص و ويژه يا شرايط و وضعيت هاي در حال شكل گيري و  يندي مديريتي است كه رويدادهايآفر تمهيداتي شيشاپيپ تحليل نموده و ،رخدادي را كه ممكن است جامعه يا محيط زيست را مورد تهديد قرار دهند

چنين رخدادها و وضعيت هايي را درخصوص توانمند سازي مقابله در زمان مناسب، موثر و متناسب به منظوررا . ايجاد نموده و بنيان نهد

، منتج از خط مشي ها، مسيرها و جريان فعاليت هاي يا پيشامدها احتمال وقوعطراحي :شرح و تفسير هاي نهادي و سازماني، فرآيندهاي اطالعاتي و تمهيدات عملياتي منابع و نقششده با و هماهنگ يسازمان ده

ويژه و خاص براي زمان هايي كه مورد نياز است، متخصصين براي فعاالن و شدهيي به وضوح شناسايسازمان .مي باشد

متخصصينهاي بحراني، به بر پايه سناريوهاي شرايط و وضعيت هاي اضطراري احتمالي يا رويدادها و رخداداجازه مي دهد تا مشكالتي را كه مي تواند در طي بحران ها ايجاد شود را مورد رويارويي، پيش بيني و كليدي

طرح ها و. ، بخش و قسمت مهمي از كليت آمادگي به شمار مي روداقتضاييبرنامه ريزي . رار دهندقحل مساله .رساني و تمرين مستمر مي باشند نيازمند به روز،اقتضايي هاي برنامه

)Coping capacity ( )انطباق ( مواجهه تيظرف •

مديريت و به منظور سازمان ها و سيستم هاي در حال استفاده از منابع و مهارت هاي در دسترس ،توانايي مردم . ها و شرايط مغاير و ناسازگار، شرايط اضطراري يا بحران هامواجه با وضعيت

انطباق و سازگاري نيازمند، آگاهي رساني مستمر، منابع و مديريت مناسب، هم ) قابليت( ظرفيت :شرح و تفسير به كاهش مقابلهيا ظرفيت هاي قابليت ها . مي باشد بحران يا شرايط نامطلوبحينهمچنين در مواقع عادي

. بحران كمك مي كندخطر پذيري

UNISDR 2009 © 34 از 15 صفحه

      بحران يري خطرپذي اصالحتيرمدي )Corrective disaster risk management *(

كه ، بحران پذيريهش احتماالت خطرهاي مديريتي كه سعي در تاكيد نمودن و به دنبال اصالح و يا كا فعاليت .در حال حاضر موجود است، مي باشند

كه در حال حاضر موجود ، اين مفهوم و تصوركلي قصد دارد تا بين احتماالت خطر پذيري:شرح و تفسيرا احتمال بخطرپذيري انواع و )از يك طرف( مي باشد مي باشند و اكنون نيازمند به مديريت و كاهش اثرات آن

، كه ممكن است در صورت عدم اجرا و يا اجراي نامناسب سياستهاي كاهش )يا قريب الوقوع(آينده وقوع درهمچنين . ، تمييز قائل شده و آنها را از هم تشخيص دهد)از طرف ديگر( در آينده توسعه يابند خطر پذيري .آينده نگر بحراني خطرپذيرمديريت )بخش( به مراجعه شود

 

)Critical facilities (ياتي حالتيتسه •

اقتصادي يا عملياتي براي ،هايي كه از نظر اجتماعيسامانه تسهيالت فني و ،زه هاي فيزيكي اوليهساختارها و سارايط و مغاير در ش عادي و هم در وضعيت هاي ناسازگار ، هم در شرايطعملكرد و كار يك اجتماع يا جامعه

. اتالق مي گردداضطراري حاد، الزم مي باشند،

هايي هستند كه زيرساخت) تشكيل دهنده( تاسيسات يا تسهيالت حياتي، اجزاء و يا عناصر :شرح و تفسيراين تاسيسات يا تسهيالت . خدمات ضروري و اساسي را در يك جامعه مورد پشتيباني و حمايت قرار مي دهند

آب و ارتباطات، ، فرودگاه ها و بنادر، سيستم هاي برق، هاي حمل و نقلسامانه: ي چونشامل مواردها و درمانگاه ها و مراكز سالمتي و مراكز خدمات رساني آتش نشاني، پليس و خدمات اداري بيمارستان

 .عمومي، مي شود

(Disaster) بحران •

گسترده رگيرنده خسارات و تاثيراتامعه يا اجتماع كه در ببي نظمي جدي بوجود آمده در عملكرد يك جتوانايي جامعه يا اجتماع تحت تاثير براي سازگاري و انطباق قتصادي يا زيست محيطي كه فراتر از ، اانساني، مالي

. خودش مي باشد، است) در اختيار(با استفاده از منابع

UNISDR 2009 © 34 از 16 صفحه

در معرض خطر قرار گرفتن، شرايط و ) : دو عامل(از تركيب ها اغلب به عنوان نتيجه اي بحران:شرح و تفسيرو ظرفيت يا تدابير ناكافي براي كاهش يا سازگاري با سيب پذيري كه اكنون وجود دارد، وضعيت هايي از آ

، جراحات،خسارات جاني: تاثيرات بحران ممكن است شامل. عواقب منفي بالقوه، تعريف و توصيف مي شوند رواني و اجتماعي انسان و نيز به همراه خسارت به اموال، ،اير تاثيرات منفي بر سالمتي فيزيكيبيماري ها و س

اختالالت و فروپاشي اقتصادي و اجتماعي و انحطاط و ،خدمات) روند ارائه(، خسارت به دارايي هانابودي .كاهش كيفيت زيست محيطي، گردد

Disaster risk) ( يري بحرانخطرپذ •

ممكن است براي يك يشت ها، دارايي ها و خدمات كه ، سالمتي، معآسيب هاي وارده بالقوه بحران بر جان .جامعه يا اجتماع خاص در طي دوره يا بازه زماني خاصي از آينده بوقوع بپيوندد

كلي بحران ها به عنوان برون داد و بحران، منعكس كننده تصور احتمال خطر پذيري تعريف :شرح و تفسير و متشكل از ه در برگيرندخطرپذيري بحران. خروجي شرايط و وضعيت هاي حاضر مستمر خطرپذيري مي باشد

در اختيار (با اين حال، با . ، مي باشد كردن آنها مشكل استري پذتيكمانواع مختلف خسارات بالقوه كه غالبا انواع اقتصادي، - و الگوهاي توسعه اجتماعي مخاطرات و الگوهاي جمعيتيدرخصوصش عمومي دان) داشتن

. بررسي و ترسيم مي باشند،نگاشت قابل ارزيابي، حداقل در دوره هاي طوالنيخطرپذيري بحران

(Disaster risk management) بحران يري خطر پذتيرمدي •

اجراي راهبردها، برايو مهارتهاي عملياتي ، سازمان ها نظامند استفاده از مناسبات و رهنمودهاي اداريفرآيندسازگاري بهبود يافته به منظور تقليل دادن وكاهش تاثيرات حاد، مغاير و ناسازگار ها و ظرفيت هاي سياست

. استاحتمال رخداد بحرانمخاطرات و

براي پرداختن به موضوع خاص " خطر پذيريمديريت" اين واژه بسط واژه عمومي تر :شرح و تفسيربحران هدف دارد تا از تاثيرات حاد، مغاير و ناسازگار خطر پذيري مديريت . بحران، مي باشد هايپذيريخطر

UNISDR 2009 © 34 از 17 صفحه

و آمادگي، جلوگيري نموده، آنها را كاهش اثرات، پيشگيريها و تدابيري براي طريق فعاليتمخاطرات، از .كاهش داده و يا منتقل نمايد

بحران يريپذ خطر كاهش Disaster risk reduction )  (

هاي نظامنـد طريق فعاليت ها و تالشبحران از خطرپذيري انواعكاهش تصور، ديدگاه و تئوري و اجرا و عملمنظور تحليل و مديريت عوامل بيان كننده علل بحران ها، از جملـه از طريـق كـاهش در معـرض قـرار گـرفتن ه ب

، مديريت خردمندانه و عاقالنه كاربري زمين و محيط زيـست، اموالشان، كاهش آسيب پذيري مردم و مخاطرات . استرخدادهاي ناسازگار و مضرو آمادگي بهبود يافته و بهينه براي

هيوگـو كـه صـحه كـاري چـارچوب ربحـران د خطرپذيري انواع رويكردي جامع براي كاهش :شرح و تفسير ميالدي مـصوب شـده و خروجـي 2005گذاشته شده ومورد تاكيد و تاييد سازمان ملل متحد مي باشد و در سال

جـان انـسانها و درخـصوص هش ذاتي و اساسي آسيب ها و تخريب هاي ناشي از بحران هـا، كا" مورد انتظار آن . مي باشد، منعكس و تنظيم شده است"دارايي هاي اجتماعي، اقتصادي و زيست محيطي جوامع و كشورها

اي براي همكاري بين دول، سـازمانها ابزار و موتور محركه( ISDR )بحران كاهش ن المللي سيستم راهبرد بيتوجـه .آورد ياد شده، فراهم مي چارچوب كاري ايجاد مساعدت الزم در اجراي به منظور و فعاالن جامعه مدني كـاهش " گاهي اوقات مورد استفاده قرار مي گيـرد، واژه "بحرانكاهش اثرات "يكه واژه داشته باشيد كه در حال

بحران و تداوم بـالقوه اي خطرپذيري فراهم آورنده زمينه شناختي بهتر از طبيعت مداوم "بحران طرپذيريخ انواع .مي باشد خطرپذيري ها براي كاهش اين

انبحري ريپذ خطر كاهش طرح (Disaster risk reduction plan * ) 

تدوين گرديده وتشكيالت اقتصادي و سرمايه گذاري ن و يا سندي كه توسط يك مقام مسوول، بخش، سازما به آن براي و مختصهبحران با تدابير مربوط خطرپذيري انواعمشخصي را براي كاهش كالنو خرداهداف

.يند گو بحرانخطرپذيري طرح كاهش برنامه يا را اصطالحا اهداف تهيه مي كندتكميل و رسيدن به اين هيوگو چارچوب كاري مي بايستي توسط خطرپذيري بحران كاهش هاييا طرحبرنامه :شرح و تفسير

(HFA) چارچوب و در درون، و همچنين مي بايستيمورد هدايت و راهنمايي قرار گرفته و جهت دهي شوند . مرتبط مورد مالحظه و مداقه قرار گيرد، تخصيص منابع و فعاليت هاي برنامه ايعه ايبرنامه و طرح هاي توس

UNISDR 2009 © 34 از 18 صفحه

تخصصي بودن هستند و مي بايستي متناسب با هر سطحي از مسوليت برنامه و طرح هاي در سطح ملي نيازمند مي باشد اداري تنظيم شده و همچنين مي بايستي با شرايط و وضعيت هاي اجتماعي و جغرافيايي كه موجود

و منابع سرمايه اي و بودجه اي مي بايستي در برنامه يا جدول زماني و مسوليت هاي مربوط به اجرا.سازگار شوندحلقه ها و پيوندهاي ارتباطي با برنامه ها و طرح هاي سازگاري با تغييرات آب و هوايي در .طرح مشخص گردد

.جايي كه ممكن باشد، مي بايستي برقرار گردد

سريعهشدارامانه س (Early warning system)

براي ايجاد و انتشار اطالعات و داده هاي هشداري در زمان مناسب و به مجموعه اي از ظرفيت هاي مورد نيازات مخاطرات تهديدتاثير ، جوامع و سازمان هاي تحت توانمند ساختن افراد منحصر بفرد براي طور معني دار

. مي باشد)مقابله (مآمادگي و اقدام الزبراي

.كاهش احتمال خسارات، صدمات و يا آسيب ها به طور مناسب و در زمان متناسب و مقتضي

براي بدست آوردن مقابله و واكنش هاي رااين تعريف دامنه اي از فاكتورها و عوامل ضروري :شرح و تفسيرمتشكل از چهار عنصر مردم محورنگامزود ه يك سيستم و نظام هشدار .شامل مي شودرا هشدار موثر براي

ارتباطات و يا -3 ،طرات پايش، تحليل و پيش بيني مخا-2 ،خطرپذيريدانشي از انواع -1: كليدي مي باشد .واكنش به هشدارهاي دريافت شدهابله و قايي هاي محلي در م و توان-4 و اعالن خطرها، انتشار هشدارها

كليه گام اين سامانه مي بايستي كه داردين مطلب بر اهمچنين تاكيد " آخر– تا -خر هشدار آسامانه"اصطالح .گيرد برا در برواكنش جامعه تا آشكارسازي مخاطره ها از

سامانهخدمات بوم (Ecosystem services )  

.ستم ها بدست مي آورند يا بهتر بگوئيم اكوسيسامانه هاهايي است كه مردم و جوامع از بوم و سودمنديفوايد

فوايدي كه بوم سـامانه هـا مـي تواننـد . اين تعريف برگرفته از ارزيابي اكوسيستم هزاره مي باشد :شرح و تفسير آئـين نامـه سـيالب هـا، خشكـسالي، كـاهش : مانند "تنظيم كننده خدمات ": لفراهم آورند در بر گيرنده و شام

تـشكيل : ماننـد " خـدمات پـشتيباني "، غذا و آب : مانند "ات تداركاتي خدم "كيفيت زمين و بيماري ها، بهمراه

UNISDR 2009 © 34 از 19 صفحه

فوايـد مـذهبي، روحـاني، تفريحـي و : ماننـد "خـدمات فرهنگـي " ساختار و مواد مغذي خاك، و خاك و چرخه زمـين، آب و منـابع و يكپارچـه مـديريت جـامع . مـي باشـد سرگرم كننده و سايرسودمندي ها و فوايد غير مـادي

حفاظت و نگهداري از آنها و استفاده پايدار مي باشد فراهم آورنـده پايـه ارتقاء دهنده و ترويج كننده زيستي كه خـدمات بـوم سـامانه اي، شـامل آن مـواردي كـه در كــاهش نگهـداري و بقـاي ،و اساسـي بـراي حفـظ نمـودن

.ي باشدم همكاري دارند،خطرپذيري بحران

 

نوسان جنوبي –ال نينو پديده (El Nino‐Southern Oscillation phenomenon) 

جهاني كه منجر به رخداد دوره هاي بي قاعده، اقيانوس آرام و اتمسفر تركيبي از موقعيت گرمسيرياندركنشي معموال با تاثيرات ه اين پديد. يانوسي و شرايط جوي در بسياري از نقاط جهان مي شود الگوهاي اقتغيير روي

همراه است خشكسالي ها و، سيالب هاوضعيت بارندگي دريايي، گاههاييستماههايي از سال در ز در طول مهم . ايجاد مي نمايدو تغييراتي در الگوهاي مربوط به طوفانها

م كه در طول ي بيش از ميانگين آب اقيانوس آرابه دما (ENSO) انسوپديده از ال نينوبخش :شرح و تفسير سواحل اكوادور، پرو و شيلي شمالي و همچنين در نيمه شرقي استوايي اقيانوس آرام رخ مي دهد اتالق

يعني دماي كمتر از ميانگين آب اقيانوس به موقعيت هاي متضاد (La Nina)نينا المي گردد، در حاليكه حالتي جهاني فشار هوا كه با الگو هاي شرايط جوي تغيير يافته در نوسان جنوبي به تغيير الگوها. مي گردد اتالق

.قسمت هاي مختلف جهان همراه است، اتالق مي گردد

 

مديريت شرايط اضطراري(Emergency management ) 

تاكيد بر كليه نمودها و وضعيت هاي شرايط اضطراري، به منظورسازمان و مديريت منابع و مسوليت ها   . مي باشد نخستين و مقدماتي احيا، بازتواني و بازسازيگام هايمادگي، مقابله و خصوصا، آ

يك بحران يا شرايط اضطراري وضعيتي تهديد كننده است كه نيازمند تدابير فوري و اضطراري :شرح و تفسير جلوگيري فعاليت موثر شرايط اضطراري مي تواند از تبديل شدن يك رويداد و رخداد به بحران.استمديريت شرايط اضطراري در برگيرنده و دخيل كننده برنامه ها و طرح ها و تمهيدات سازماني براي .نمايد

بكارگيري و به كار گماردن و همچنين هدايت و راهنمايي تالشها و فعاليت ها ي دولت، موسسات داوطلبانه و واكنش، مقابله و پاسخگويي به كليه طيف هاي به منظورخصوصي غيردولتي به شيوه هايي جامع و هماهنگ

UNISDR 2009 © 34 از 20 صفحه

گاهي اوقات بجاي مديريت شرايط اضطراري "مديريت بحران"واژه . مي گرددهاي شرايط اضطراري نيازمندي .مورد استفاده قرار مي گيرد

 

خدمات شرايط اضطراري(Emergency services ) 

رسيدگي و حفاظت و درخصوصويژه و خاصي را مجموعه اي از موسسات تخصصي كه مسوليت ها و اهداف حمايت از مردم و دارايي ها در وضعيت ها و شرايط اضطراري دارند را اصطالحا خدمات شرايط اضطراري

.گويندمسولين حفاظت و حمايت : شامل و دربرگيرنده موسساتي چونخدمات شرايط اضطراري :شرح و تفسير

، تكنيسين هاي فوريت هاي پزشكيالنس، خدمات طب اورژانس و شهري، پليس، آتش نشاني، آمبوهالل احمر و صليب سرخ، و واحدهاي شرايط اضطراري تخصصي برق، حمل و نقل، ارتباطات و جمعيت هاي

.گرددمي خدمات وابسته و مرتبط هاي ارائه دهنده سازمانساير

كاهش كيفيت محيط زيست(Environmental degradation) 

.تامين اهداف و نيازهاي اجتماعي و اكولوژيكيمنظور ه ب محيط زيستكاهش ظرفيت كاهش كيفيت محيط زيست مي تواند فراواني و شدت مخاطرات طبيعي را تغيير داده و :شرح و تفسيرحيط زيست ايجاد كاهش كيفيت م انواع.و آسيب پذيري جوامع و اجتماعات را افزايش دهددگرگون كرده

استفاده نامناسب از زمين، فرسايش و آسيب و نابودي خاك، بيابان زايي،: انسان متنوع بوده و شامل توسطشده رفتن از بين، ، جنگل زدايي نابودي تنوع زيستيمناطق طبيعي، آسيب، ازبين رفتن وآتش سوزي هاي

. ، مي گردد اليه اوزونتخريبو هوا، تغييرات اقليمي، افزايش سطح دريا و ، آلودگي زمين، آب جنگل حرا

     زيست محيطي اثراتارزيابي (Environmental impact assessment ) 

فرآيندي كه از طريق آن پيامدهاي زيست محيطي يك پروژه و يا برنامه پيشنهادي مورد ارزيابي قرار ن بخش تكميلي فرآيندهاي برنامه ريزي و تصميم گيري با ديدگاهي مبتني بر محدود مي گيرندكه به عنوا

.نمودن و كاهش اثرات سود آن پروژه و يا برنامه اجرا مي شود

UNISDR 2009 © 34 از 21 صفحه

و تحليل اثرات دارزيابي اثرات زيست محيطي، ابزار سياستگذاري براي فراهم آوردن شواه :شرح و تفسيرده تا تصميم گيري ها مي باشد كه به طور وسيع در فرآيندهاي تصويب پروژه زيست محيطي آن فعاليت ها از اي

ارزيابي اثرات . و برنامه ريزي ملي و براي پروژه هاي همياري توسعه بين المللي به كار گرفته مي شودزين ها، برگيرنده جزئيات ارزيابي هاي خطر پذيري تفصيلي بوده و فراهم آورنده جايگ زيست محيطي بايد در

.گزينه هايي براي مواجهه با مشكالت شناسايي شده باشد راه حل ها و يا

 

در معرض قرار گرفتن(Exposure)   موضوع وزون ها و محدوده هاي خطر كه مردم، دارايي ها، سيستم ها، و يا ساير عناصر و عوامل موجود در

 .گويند مي اصطالحا در معرض قرارگيري بالقوه مي باشد راي آسيب ها و در معرضتحت تاثير .شودتعداد افراد و يا انواع دارايي ها در يك ناحيه : شاملقرارگيري مي تواند تدابير در معرض :شرح و تفسير

خاصي براي پيش بيني و مخاطره هر اين موارد قابليت تركيب با آسيب پذيري خاص عناصر و عوامل تحت تاثير .مي باشدرا دارا ، مخاطرات در ناحيه مورد انتظارتبط با مركمي خطرپذيري تخمين

گستردهخطرپذيري (Extensive risk *) 

وضعيت ها و مرتبط با در معرض قرارگيري جمعيت هاي متفرق و پراكنده شده گسترده مرتبط باخطرپذيريسط، غالبا با طبيعت با قدرت شدت هاي پائين و يا متو و يا مقاوم و مداوم پي در پيخطرهاو مخاطرات شرايط

. گردد، اتالق مي گرددتاثيرات بحراني تجمعي تضعيف كننده، كه ممكن است منجر به باالي محلي

بـه طـور عمـده ويژگـي نـواحي روسـتايي و حواشـي خطرپذيري دامنه دار، گسترده و فزآينـده :شرح و تفسير سيالب ها، رانـش هـا، در معرض آسيب پذيري شهري در جايي كه جوامع تحت تاثير و در معرض قرارگيري و

خطرپذيري دامنه دار، گـسترده و .، مي باشد طوفان ها، و يا خشكسالي هاي محلي مكرر و باز رخداده مي باشند خطرپـذيري . مـرتبط مـي باشـد ارتبـاط بـوده و با فقر، شهرنشيني و كاهش كيفيت محيط زيست درفزآينده غالبا

.را نيز مشاهده نماييد ( * INTENSIVE RISK ) يا ويژه شديد

UNISDR 2009 © 34 از 22 صفحه

پيش بيني(Forecast) 

خـاص را اي ناحيـه در در آينـده يا وضـعيت رخداد يك رويداد احتمال آماري و برآورد تخمين يا صريحبيانيه  .شامل مي شود

وضعيتي بالقوه هشدار حاليكه در اشاره دارد وضعيتي در آينده شناسي، يك پيش بيني به هوادر :شرح و تفسير . را منعكس مي سازدخطرناك در آينده

ختي زمين شنامخاطره (Geological hazard ) 

آسيب بـه سالمتي، برا و يا سايرتاثيرات، جراحت ه ي جان تلفات كه ممكن است فرآيند و يا پديده زمين شناختي ــا و خــدمات، درهــم گــسيختگي اج ــه معيــشت ه ــصتدارايــي هــا، آســيب ب ــا آســيب هــاي مــاعي و اقت ادي و ي

.را به همراه داشته باشد زيست محيطي

زلزله ها، فعاليت ها و انتشار و : ، مانندي زمين-درون دربرگيرنده فرآيندهاي مخاطرات زمين شناختي :شرح و تفسيرهـاي ها و جابجايي جريانفعاليت ها و : فرآيندهاي ژئوفيزيكي مرتبط مانند فوران هاي مرتبط، و آتشفشاني برون داد

عوامـل .جريانهـا و جابجـايي گـل و آوار مـي گـردد عمده، زمين رانـش هـا، صـخره رانـش هـا، ريـزش سـطحي، و نومي هـا بـراي سو.دنباش مي برخي از اين فرآيندها براي مهميتقويت كننده )هيدرومترولوژيكي( شناختي هوا -آب

شـناختي ينيايي و ساير رويدادهاي زمـ درلرزه هاي زير چند كه اين موارد توسط زمين ، هر باشند طبقه بندي دشوار مي با آبهاي ساحلي ظاهر و آشكار به عنوان يك مخاطره مرتبط ند به طور اساسي يك فرآيند اقيانوسي كه گرد آغاز مي

.باشند ميگردند مي

ي گازهاي گلخانه ا(Greenhouse gases ) 

، كـه جـاذب و مربوط به برخورد و تماس بشر با طبيعـت ، هم طبيعي و هم عناصر گازي شكل تشكيل دهنده جو بـه .منتشر شده توسط سطح زمين، خود اتمسفر و توسط ابرها مـي شـود منتشر كننده تشعشع مادون قرمز حرارتي

نسان ساخت كـه تـابش فراسـرخ زمـين، جـو و ابرهـا را جـذب و عناصر گازي جو شامل طبيعي و ا ديگر عبارت .منتشر مي كند

UNISDR 2009 © 34 از 23 صفحه

ــسير ــرح و تف ــين :ش ــات ب ــه هي ــوط ب ــف مرب ــن تعري ــاي ــوايي و اقليمــي يدولال ــرات آب و ه (IPCC) تغيي، متـان و بخار آب، دي اكسيد كـربن، اكـسيد نيتـرو : عبارتند از (GHG) گلخانه اي گازهايمهمترين .مي شود

.نواوز

خطريا مخاطره  (Hazard) 

يا سايرتاثيرات ها و آسيب جاني، جراحتكه ممكن استپديده، عنصر، فعاليت انساني و يا وضعيتي خطرناك ماعي و اقتصادي و يا تسالمتي، آسيب به دارايي ها، آسيب به معيشت ها و خدمات، درهم گسيختگي اج

. همراه داشته و سبب گردد را شامل مي شودآسيب هاي زيست محيطي را بهگونه اي كه در پاورقي شماره همانخطرپذيري بحران كاهش مدنظر و دغدغه هايمخاطرات :شرح و تفسير

مرتبط ريخطرپذيمخاطرات با منشاء طبيعي و مخاطرات و ..."از است عبارت، هيوگو آمده چارچوب كاري3 عي از منابع وابسته به زمين شناختي، اقليم شناختي، استه از تنوو چنين مخاطراتي برخ". محيطي و فناورانهزيستكه گاهي اوقات در تركيب با هم و ، )تكنولوژيكي ( و فناورانه شناختي، اقيانوس شناختي، زيست شناختي آب

در تنظيمات و زمينه فني، مخاطرات به طور كمي توسط .ه مي شود، در نظر گرفتمي باشند تركيبي به صورت آنچه كه از داده هاي تاريخي و يا به مانندشدت هاي مختلف براي نواحي گوناگون بااحتمال فراواني رخداد

.تحليل هاي علمي مورد استنباط قرار گرفته و مشخص گرديده است، شرح داده شده و تعريف مي گردد . مالحظه نماييد)حاضر ( را در واژه نامه)مانند موارد زير (اژگان مرتبط با مخاطره و يا خطرساير و

شناختي هوا-آب مخاطره، ختي، مخاطرات زمين شنا)بيولوژيك (مخاطرات زيست شناختي )تكنولوژيك( فناورانه مخاطره طبيعي، - اجتماعي مخاطره طبيعي، مخاطره، )هيدرومترولوژيكي(

 

هوا شناختي -آب مخاطره  (Hydro meteorological hazard) 

و يا اقيانوس شناختي كـه ممكـن اسـت )يكيژهيدرولو (آب شناختي اتمسفري، فرآيند و يا پديده اي از طبيعت هـم ه معيشت ها و خـدمات، در يا سايرتاثيرات سالمتي، آسيب به دارايي ها، آسيب ب ها و آسيب جاني، جراحت

ماعي و اقتصادي و يا آسـيب هـاي زيـست محيطـي را بـه همـراه داشـته و سـبب گـردد را شـامل تگسيختگي اج .مي شود

UNISDR 2009 © 34 از 24 صفحه

هــاي شــامل و در برگيرنــده ســيكلون )هيــدرومترولوژيكي ( شــناختي هــوا-آب مخــاطرات :شــرح و تفــسير، ذرخش و صاعقه آ همراه با هاي توفان، )شناخته مي شود نين تحت عنوان تايفون و هاريكان كه همچ (گرمسيري

، ريزش بـرف سـنگين، بهمـن هـا، امـواج بلنـد و كوالك شديد ، توفان و گردباد، تگرگ هاي يا رگبار ها طوفان، خشكـسالي، امـواج حرارتـي و دوره هـا و ناگهـاني خروشان توفان هاي ساحلي، سيالب ها شامل سـيالب هـاي

همچنـين مـي تواننـد عـاملي در )هيدرومترولوژيكي( شناختي هوا – آبوضعيت هاي . مي شود حمله هاي سرد ، و در حمـل و نقـل و زمين رانش ها، آتش سوزي هاي گسترده، آفت ملخ، همه گيري ها : مانند ساير مخاطرات

. مواد و عناصر سمي و مواد حاصل از فوران آتشفشاني باشدپراكندگي

شديدخطرپذيري (Intensive risk * ) 

بـا رخـداد و در معرض قرارگيري تراكم جمعيتي باال و فعاليت هاي اقتصادي و و مرتبط همراه توام، خطرپذيري ي در بـر گيرنـده و بحـران هـا يـز رويداد مخاطرات شديد، كـه مـي توانـد منجـر بـه تـاثيرات بـالقوه فاجعـه انگ

. گرددايجاد كننده مرگ و مير و آسيب هاي باال

كه نه و يا نواحي با تراكم جمعيتي باال شديد به طور عمده، ويژگي شهرهاي بزرگ خطرپذيري :شرح و تفسير ، سونومي هـا، هاي سنگين سيالبزمين لرزه هاي قوي، آتشفشانهاي فعال، : مانند باال خطرپذيري در معرض تنها

. در ارتباط با اين خطرپذيري وجود دارد بلكه سطوح بااليي از آسيب پذيري مي باشندو يا توفان هاي عمده

برنامه ريزي كاربري اراضي(Land-use planning ) 

گيري بر روي گزينه هاي شناسايي، ارزيابي و تصميمبه منظور عمومي توسط مسولين ند در دست اقداميفرآمالحظات مربوط به اهداف بلندمدت اقتصادي، اجتماعي و  مختلف كاربري اراضي، شامل و در برگيرنده

قاعده و فرمول بندي زيست محيطي و داللت هاي آن براي جوامع مختلف و گروه هاي عاليق و ذينفعان و قبول را توصيف و ربريها و استفاده مجاز و يا قابل و ترويج برنامه ها و طرح هايي كه كامتعاقب و در پي آن

.تشريح مي نمايد، مي باشد

ايـن مطلـب در برگيرنـده . توسـعه پايـدار مـي باشـد مهـم در عامليبرنامه ريزي كاربري اراضي :شرح و تفسير راه حـل هـاي ، تـدوين خطرپـذيري ده هـاي اقتصادي، زيـست محيطـي و دا مطالعات و ارزيابي، ترسيم و تحليل

UNISDR 2009 © 34 از 25 صفحه

، و طراحي و تدوين برنامه ها و طرح هاي بلندمدت براي مقياس هاي مختلف كاربري اراضي هاي تصميم گيري ها و كـاهش مي تواند به پيشگيري از بحران برنامه ريزي كاربري اراضي .، مي شود جغرافيايي و اداري و اجرايي

عــدم ترغيــب ســكونتگاه هــا و تاسيــسات كليــدي در نــواحي مــستعد واز طريــق جلــوگيري انــواع خطرپــذيري ،،آب)بـرق ( در برگيرنده مالحظات مـسيرهاي خـدماتي بـراي حمـل و نقـل، نيـرو كمك نموده و خطرپذيري

. مي باشدفاضالب و ساير تسهيالت و تاسيسات اساسي

كاهش اثرات (Mitigation) 

مخاطرات و بحران هاي مرتبطنامطلوب تاثيرات دن و يا محدود نموكاهش، اما مقياس آنها غالبا بطور كامل قابل جلوگيري و ممانعت نيستند، مخاطراتنامطلوب تاثيرات :شرح و تفسير

گوناگون قابل كاهش و تقليل متنوع وفعاليت هايسي از طريق راهبردها و و يا شدت مربوطه بطور ذاتي و اساهاي مهندسي و ساخت و ساز مقاوم در برابر تدابير پيشگيرانه، در بر گيرنده و شامل فنون و تكنيك .مي باشد ته و بهينه و آگاهي رساني مردميفهاي زيست محيطي بهبود يا سياست:ماننده ب مخاطرات

بطور متفاوتي تعريف "كاهش اثرات"ه در سياست تغييرات اقليمي، در نظر گرفته شود كدباياين نكته . شودمي تغييرات منشاشده است كه در اصل واژه مورد استفاده براي كاهش و تقليل انتشار گازهاي گلخانه اي كه

. در نظر گرفته مي شوداستاقليمي ذيري بحرانخطرپ ملي كاهش مجمع (National platform for disaster risk reduction) 

درخصوصها هماهنگي و راهبري و هدايت سياستبه منظورهاي ملي ساز و كارواژه اي عمومي و كلي براي ، )عمومي(با مشاركت مردمي ين رشته اي كه داراي طبيعتي چند بخشي و ب استخطرپذيري بحرانكاهش

در درون يك كشور مرتبط و درگير كننده كليه موارد موجودگيرندهخصوصي و جامعه مدني كه در بربخش  .، استمي باشند

خطرپذيري كاهش . مي باشد هيوگو چارچوب كاري ،10پاورقي شماره گرفته از بر واژهاين :شرح و تفسير انس هايژ آ شامل،ها ازمان وسها بخش ي طيف گسترده اي از، ورودي هانيازمند، دانش، ظرفيت ها بحران

م و يا ها بطور مستقي اكثر بخش . استاي كه مناسب مي باشد، ملي آنگونهدر سطح دسازمان ملل متحانواع دايره خارج از مسوليت هاي خاصي را ممكن است وبحران ها قرار مي گيرندتحت تاثير غيرمستقيم .باشند دارا بحرانخطرپذيري

UNISDR 2009 © 34 از 26 صفحه

خطرپذيري بحرانملي براي كاهش خط مشي هاي ملي فراهم آورنده معنا و ابزاري براي تسهيل فعاليت هاي .مي باشدها كاهش بحران ملي براي راهبرد بين المللي ساز و كار گر و آنها نمايان،مي باشند

طبيعي مخاطره (Natural hazard ) 

بر تاثيرگذارموارد يا سايرو، جراحت از دست رفتن حيات باعث كه ممكن استفرآيند و يا پديده طبيعيماعي و اقتصادي و يا آسيب ت، آسيب به دارايي ها، آسيب به معيشت ها و خدمات، درهم گسيختگي اجسالمت

.محيطي گردد هاي زيست اتمخاطر براي تشريح واژه اين.كليه مخاطرات مي باشند مجموعه اي ازمخاطرات طبيعي زير :شرح و تفسيرباعث تشديد رخدادها و رويدادهاي كه ممكن است نضعيت هاي مخاطره انگيز پنهاوو موجودو رخدادهاي امي توانند از طريق بزرگ رويدادها و رخدادهاي مخاطره انگيز طبيعي .مورد استفاده قرار مي گيردآينده گردد،

داراي مدت زمين لرزه هاطور مثال، ه ب .شخص گردندم تاثير مورد احيهن و مدت هجوم،و يا شدت، سرعتكه خشكسالي ها ، در حاليطور معمول منطقه اي نسبتا كوچك را تحت تاثير قرار مي دهنده و برخداد كوتاه

در برخي . ه اي را تحت تاثير قرار مي دهندمي گردند و غالبا مناطق بزرگ و گسترد به آرامي توسعه يافته و محو سيالبي كه توسط يك هريكان و يا سونومي كه توسط :ماننده شوند، بتركيب مخاطرات ممكن است ،از موارد

.يك زمين لرزه بوجود مي آيد

 

آمادگي(Preparedness) 

جهت زمينه مقابله و احيا، جوامع و افراد در تخصصيدانش و ظرفيت توسعه يافته توسط دولت ها، سازمان هاي .حوادث خطرناك قريب الوقوع و جاري يا در شرايط محتمل اثرات موثر از احيا و بازتواني،، مقابلهپيش بيني

هدف از آن ايجاد بحران به اجرا در مي آيد و خطرپذيريعمل آمادگي در چارچوب مديريت :شرح و تفسيرتحوالت دستيابي به شرايط اضطراري به طور كارآمد مي باشد و ظرفيت هاي موردنياز براي مديريت همه نوع

بحران و خطرپذيري آمادگي براساس تجزيه و تحليل دقيق از . احياي مستمر استاز طريق مقابله درمنظم برنامه ريزي احتمال وقوع، ذخيره و انبار :شدار اوليه و شامل فعاليت هايي مانندارتباط مناسب با سيستم هاي ه

وزش و تمرينات ميداني توسعه نظم و ترتيب جهت هماهنگي، تخليه و اطالعات عمومي و آمتجهيزات و منابع، :مرتبط واژه . شوند حمايت،بايد با ظرفيت هاي سازماني رسمي، قانوني و بودجه اي موارد اين.مرتبط مي باشد

.دهد نياز را شرح مي ناسب در زمان مورد، توانايي مقابله سريع و م»ه بودنآماد«

UNISDR 2009 © 34 از 27 صفحه

 

پيشگيري و جلوگيري (Prevention) 

. مرتبطهاي طرات و بحران اخممخرب نامطلوب و بي درنگ از اثرات جلوگيريجلوگيري كامل از انجام بيانگر مفهوم و قصد ) از بحران پيشگيري: مثالبه طور ( پيشگيري :شرح و تفسير

سدها يا : مثال هايي در اين خصوص عبارتند از . اثرات جانبي بالقوه از طريق اقدامات پيشگيرانه استاستقرار اجازه كه مقررات مربوط به كاربري اراضي طرات ناشي از سيل را از بين مي برند، اخمخاكريزهايي كه

و طرح هاي مربوط به مهندسي لرزه اي را نمي دهندطرات اخ م باالي رخداداحتمال دارايو سكونت در مناطق خيلي اوقات اجتناب كامل از .يك ساختمان حياتي در هر زلزله احتمالي استكه تضمين كننده بقا و عملكرد

تا حدودي به اين دليل، .طرات تبديل مي شوداخمو اين كار به پيشگيري و كاهش خسارات امكان پذير نيست . به جاي يكديگر در موارد روزمره استفاده مي شود و كاهش اثراتپيشگيريگاهي اوقات اصطالحات

 

بحران آينده نگر خطرپذيريمديريت (Prospective disaster risk management *)

. استينده قبليآ خطرپذيري هاي نوين يا فزگسترش از ممانعت در جستجويي است كه فعاليت هاي مديريت يري كه ممكن است در آينده به دليل عدم قرارگمخاطراتيمفهوم بيشتر بر روي اين :شرح و تفسير

كه قبالً مخاطراتيسياست هاي كاهش احتمال خطرپذيري در جاي خود، گسترش پيدا كنند، تمركز مي كند تا مديريت )به بخش (همچنين مراجعه شود . حاضر مي توانند مديريت و كاهش پيدا كنندوجود داشته و در حال

. بحران خطرپذيريياصالح

عموميآگاهي (Public awareness)

و اقداماتي كه مي تواند مي شوند عواملي كه منجر به بحران ها بحران، خطرپذيري موردميزان دانش عمومي در . انجام شودمخاطراتاز كاهش در معرض قرارگيري و آسيب پذيري برايجمعي به صورت فردي و

توسعه و گسترش . بحران استخطرپذيريدي و موثر در كاهش آگاهي عمومي از عوامل كلي :شرح و تفسيرمراكز اطالع تاسيس، توسعه و انتشار اطالعات از طريق رسانه ها و كانال هاي آموزشيآن براي مثال از طريق

جامعه، دنبال و رساني، شبكه ها، و جامعه يا اقدامات مشاركتي و حمايت از سوي مقامات ارشد دولتي و رهبران . خواهد شدنجاما

UNISDR 2009 © 34 از 28 صفحه

بازسازي بازتواني و (Recovery)

متاثر و شرايط زندگي جوامعي كه ها، معيشت و زيرساخت ها امكاناتبامتناسب و بهبود وضعيتبازگرداندن . بحران مي باشدخطرپذيريش هايي به منظور كاهش عوامل تال دربرگيرنده و قرار گرفته اند هابحراناز

توانبخشي و بازسازي بالفاصله پس از پايان مرحله شرايط اضطراري، آغاز بازتواني جهتعمل :شرح و تفسير سازماني تسهيل مسئوليت هاي و در راستايمي شود و بايد براساس راهبردها و سياست هاي از پيش تعيين شده

برنامه هاي بازتواني، همراه با افزايش . باشدشفاف جهت انجام عمل بازتواني و امكان مشاركت عموميبه طور آگاهي عمومي و تعامل پس از يك بحران، باعث ايجاد يك فرصت ارزشمند جهت توسعه و پياده سازي تدابير

.استفاده مي نمايد» تر از گذشته ساختنبه« اصل زامي شود و بحران خطرپذيري كاهش

باقيماندهخطرپذيري (Residual risk)

خطرپذيري باقي مي ماند، حتي در زماني كه اقدامات مربوط به كاهش به صورت مديريت نشده كه خطرپذيريو در اين موارد بايد واكنش در شرايط اضطراري و ظرفيت هاي بحران به طور موثر و در جاي خود بكار روند

.مد نظر قرار گيردبازتواني ، نياز مداوم به توسعه و حمايت از ظرفيت هاي موثر خدمات در باقي ماندهخطرپذيريوجود :شرح و تفسير

شبكه هاي : اقتصادي مانند-آمادگي، مقابله و بازتواني به طور توأم و با سياست هاي اجتماعيشرايط اضطراري، .داردخطرپذيري را يندهاي انتقال آايمني و فر

تاب آوري يا برگشت پذيري (Resilience)

ناشي از اثرات توانيو باز، جذب، وفق ي مقاومتات، برامخاطرتوانايي يك سيستم، اجتماع يا جامعه در معرض و از جمله از طريق حفاظت و بازسازي ساختارها و عملكردهاي اساسي به صورت كارآمد و به موقع، مخاطره

.ضروري خود و برگشت پذيريتوان «يا » مقاومت در برابر«به معني توانايي برگشت پذيري يا تاب آوري :شرح و تفسير

منابع ميزانتوسط بالقوه يك جامعه در برابر حوادث برگشت پذيري يا تاب آوري .يك شوك است »از تحمل .گرددتعيين مي و قابليت سازماندهي خود، قبل و حين زمان نيازجامعهدر اختيار ضروري

UNISDR 2009 © 34 از 29 صفحه

پاسخ يا مقابله ( Response ) 

تامين و تدارك خدمات شرايط اضطراري و كمك هاي مردمي در حين و يا بالفاصله پس از يك بحران به عمومي و پاسخگويي به منظور نجات جان انسان ها، كاهش تاثيرات بر سالمتي، حصول اطمينان از ايمني

.نيازهاي مادي اساسي و پايه اي مردم تحت تاثير مي باشد روي نيازهاي فوري و كوتاه مدت مقابله در برابر بحران به طور برجسته و قابل مالحظه اي بر:شرح و تفسير

له مقابله و مرحله قسمت بين مرح . از آن ياد مي شود" امداد بحران "متمركز بوده و گاهي اوقات تحت عنوان ) اسكان(عرضه مسكن : برخي فعاليت هاي مقابله، مانند . واضح و شفاف نيستبازسازي و بازتواني )يعني(بعدي .يابد گسترش نيز مرحله بازسازي و بازتوانيآب، ممكن است به تامينو منابع موقت

مقاوم سازي (Retrofitting ) 

در برابر تاثيرات مخرب مخاطرات بيشترتاب آوري و مقاوم تر شدنبه منظور سازه هاي موجود بهبود يا تقويت .مي باشد

تنش هايي كه ممكن است سازه در اثر ، طرح و عملكرد سازه توجه به نيازمندمقاوم سازي :شرح و تفسير تحت تاثير آن قرار گيرد، و قابليت اجرايي و هزينه هاي گزينه هاي مخاطرات خاص و يا سناريو هاي مخاطرات

به ديوارهاي سخت، تقويت و شامل اضافه نمودن بادبندمقاوم سازيمثال هاي از .باشدمي مقاوم سازيمختلف مقاوم سازي ستون ها، افزودن اتصاالت فوالدي بين ديوارها و سقف ها، نصب كركره بر روي پنجره ها، و

.حفاظت از امكانات و تجهيزات مهم، مي باشد) شرايط(بهبود

خطرپذيري(Risk) 

ي آنپيامدهاي منفتركيب و آميزه اي از احتمال يك رخداد و (ISO/IEC)آي اي سي / ايزو73 از تعريف راهنماي شماره تنگاتنگي اين تعريف به طور:شرح و تفسيردر كاربرد بيشتر آشنا، معموال تاكيد بر تصور . دو معني ضمني متمايز دارد"خطرپذيري"كلمه . تبعيت مي نمايد

ي فني، معموال چارچوبدر صورتيكه در . مي باشد"ف يك تصاد ازخطرپذيري" :ماننده شانس و يا احتمال، بقابل . به داليل و در مكان و در زماني خاص، مي باشد"ي بالقوهآسيب ها"تاكيد بر عواقب و پيامدها، به مفهوم

يري خطرپذانواعذكر است كه مردم لزوما و ضرورتا بينش ودريافتي يكسان از اهميت و پايه و اساس داليل .ندارندمختلف را بين خود

UNISDR 2009 © 34 از 30 صفحه

. مالحظه نماييد را خطرپذيري در اين واژه نامهانواعساير واژگان مرتبط با بحران، خطرپذيري بحران، مديريت خطرپذيري بحران، قابل قبول، مديريت اصالحي خطرپذيريخطرپذيري

دامنه دار، گسترده و فزآينده، خطرپذيري، انبحر يريپذ خطر كاهش طرح برنامه يا بحران،خطرپذيريكاهش مديريت خطرپذيري،، خطرپذيري باقيمانده، ارزيابي اقتضايي بحرانخطرپذيري، مديريت يا ويژهشديد خطرپذيري .ذيريخطرپ، انتقال خطرپذيري

خطرپذيري ارزيابي ( Risk assessment ) 

از طريق تحليل مخاطرات بالقوه و تحليل وضعيت هاي موجود خطرپذيري روشي براي تعيين طبيعت و دامنه ، دارايي ها و مايملك، خدمات، معيشت ها هطراخمدر معرض آسيب پذيري كه با هم بالقوه مي توانند به مردم

.ي را كه به آن وابسته اند آسيب برسانند، مي گويندو محيطبازنگري ويژگي هاي فني : شامل) مرتبطخطرپذيري و نگاشت (خطرپذيري ارزيابي هاي :شرح و تفسيرموقعيت قرار گيري آنها، شدت، فراواني و احتمال، تحليل در معرض قرارگيري و آسيب : مخاطرات مانند

بعاد فيزيكي، اجتماعي، سالمتي، اقتصادي و زيست محيطي، و ارزيابي ميزان پذيري شامل و در برگيرنده اسازگاري و تطابق پذيري موجود و پيشنهادي مرتبط با مواجهه و تاثيرگذاري و موثر بودن ظرفيت هاي

اين مجموعه فعاليت ها گاهي اوقات، تحت عنوان فرآيند تحليل .مي گردد مشابه،خطرپذيريسناريوهاي .، شناخته مي شوديخطرپذير

 

خطرپذيريمديريت ( Risk management ) 

نظامند و به كاربستن مديريت عدم قطعيت براي به حداقل رساندن بالقوه آسيب و زياني رويكرد، و اجراي راهبردها خطرپذيري در برگيرنده و متشكل از ارزيابي و تحليل خطرپذيري مديريت :شرح و تفسير

به طور گسترده اي . مي باشدخطرپذيريدامات و فعاليت هاي خاص به منظور كنترل، كاهش و انتقال و اق خطرپذيري در تصميم هاي سرمايه گذاري و براي تعيين خطرپذيريتوسط سازمان ها براي به حداقل رساندن

يي توليد،آسيب عملياتي مانند موارد موجود در اختالالت و بي نظمي هاي كسب و كار، ضعف و ناكارا زيست محيطي، تاثيرات اجتماعي و آسيب هاي وارده از آتش سوزي و مخاطرات طبيعي به كار گرفته

تامين آب، انرژي و كشاورزي كه : موضوع و دغدغه اي اصلي بخش هايي مانندخطرپذيري مديريت .مي شود

UNISDR 2009 © 34 از 31 صفحه

آب و هوايي و اقليمي است، ) اكثر و حداقل دماحد(تحت تاثير نهايت هاي توليدات آن به طور مستقيم .مي باشد

خطرپذيريانتقال ( Risk transfer ) 

يتشخص( خاص از يك طرف انواع خطرپذيريفرآيند انتقال رسمي يا غير رسمي عواقب و پيامدهاي مالي در يا ادارهبنگاه، تمعه، شركبه طرفي ديگر كه از طريق و به موجب آن يك خانوار، جا) حقيقي يا حقوقي

منابعي را از طرف ديگر پس از رخداد يك بحران درقبال فوايد اجتماعي يا مالي ) در سطح استان(سطح ايالت .در جريان يا به عنوان كمك فراهم آورده شده براي طرف ديگر، دريافت مي نمايد

، در جايي كه پوشش يك خطرپذيرياز انتقال ) يافتهو عموميت ( بيمه شكلي مشهور :شرح و تفسيرحاصل ) مربوطه(شده به صورت مستمر به بيمه گر خطرپذيري از يك بيمه گر در قبال حق بيمه هاي پرداخت

مي تواند به صورت غير رسمي در داخل شبكه هاي خانوادگي و اجتماعي در خطرپذيريانتقال . مي آيد، است شكل رسمي آن به مانندقعات متقابل كمك دو طرفه در قالب هدايا يا اعتبار وجود دارد جايي كه انتظارات و تو

در جايي كه دولت ها، بيمه گران، بانك هاي چند جانبه و ساير بنگاه هاي توانمند در تحمل و پذيرش ب هاي ناشي از هايي را براي كمك نمودن به سازگاري و تطابق پذيري با آسيساز و كار گسترده خطرپذيري

بيمه هاي قراردادهاي بيمه اي و قرادادهاي : ها در بر گيرندهساز و كاراين .رويدادهاي عمده بنيان نهند، رخ دهد فجايع،تسهيالت اعتباري احتياطي خسارات)جبران در خصوص ( بانكينامه ها و تضمين نامه هاي ، تعهداتكايي

جايي كه هزينه ها به ترتيب توسط حق بيمه، مشاركت سرمايه گذار، نرخ هاي بهره، و پس درو بودجه رزرو، . اندازهاي گذشته تحت پوشش قرار مي گيرد، مي شوند

طبيعي -مخاطره اجتماعي ( Socio-natural hazard*) 

هوا شناختي -آب مخاطره انگيز ژئوفيزيكي و معين پديده هاي اين واژه اشاره دارد به افزايش وقوع كنش و واكنش و بر اثرنشست زمين و خشكساليفروها، سيالب ها، لغزشزمين : مانند، )هيدرومترولوژيكي(

يا زمين قرار گرفتهبرداريش ازحد مورد بهره تعامل مخاطرات طبيعي با منابع زيست محيطي و زمين هاي بي .نازل از نظر كيفيهاي

وقوع ،انسانيواژه در شرايط و وضعيت هايي مورد استفاده قرار مي گيرد كه فعاليت هاي اين :شرح و تفسيرتبعات رشد بيانگر)موجود (شواهد .افزايش مي دهد) رخداد آنها(را فراي احتمال طبيعي معينمخاطرات

UNISDR 2009 © 34 از 32 صفحه

طبيعي از طريق مديريت هوشمندانه –مخاطرات اجتماعي . ست اخاطراتاينگونه مناشي از ي هابحرانسنگين .استو جلوگيري تقليلزمين و منابع زيست محيطي قابليت

تدابير سازه اي و غير سازه اي ( Structural and non-structural

measures ) 

هر ساخت و ساز فيزيكي به منظور كاهش يا جلوگيري از تاثيرات ممكن و احتمالي مخاطرات، : تدابير سازه ايي در سازه ها يا سيستم ها و برابر مخاطره و پايداريا بكارگيري فنون مهندسي براي حصول و نيل به مقاومت در

.مي باشد ها نظامهر تدبيري كه ساخت و ساز فيزيكي را در بر نگرفته و از دانش، تمرين و توافقي بر كاهش : تدابير غير سازه اي

و ) نيرو(، تربيت ميعموآگاهي افزايش خطرپذيري و تاثيرات آنها، خصوصا از طريق سياست ها و قوانين، انواع .آموزش، استفاده مي نمايد

، گيرسيل )لوي (يسدها، بندها: شاملخطرپذيري بحران تدابير سازه اي عمومي براي كاهش :شرح و تفسير و اسكان هايي ر برابر زلزله، و سرپناهحائل ها و ديوارهاي مهار كننده امواج اقيانوسي، ساخت و ساز مقاوم د

ساختماني، قوانين برنامه ريزي مقررات: تدابير غيرسازه اي عمومي شامل ).اضطراري(تخليه ) شرايط(براي كاربري اراضي و ضمانت هاي اجرايي آن، پژوهش و تحقيقات و ارزيابي، منابع اطالعات، و برنامه هاي آگاهي

در "سازه اي"توجه داشته باشيد كه در مهندسي عمران و سازه، اصطالح و واژه . مي باشد، رساني عموميارچوب مفهومي محدودتر و منحصرتري به معناي فقط سازه اصلي و تحت بارگذاري مورد استفاده قرار مي چ

سازه اي قرار مي نما و پوشش ديوارها، اسباب و اثاثيه داخلي تحت واژه غير : گيرد و ساير قسمت ها مانند .گيرند

 ( Sustainable development ) توسعه پايدار

فعلي بدون به خطر انداختن توانايي نسل هاي آينده براي تامين ) نسل(توسعه اي كه برطرف كننده نيازهاي .خودشان مي باشد) مختص به( نيازهاي

ارائه گرديده است 1987 سال (Brundtland) اين تعريف كه توسط كميسيون براندت لند :شرح و تفسير پرسش ها را با توجه به مفهوم كلمه توسعه و فرآيندهاي اجتماعي، اقتصادي و زبسيار موجز است اما بسياري ا

كاهش : با عناصر غير پايدار توسعه مانندخطرپذيري بحران. زيست محيطي درگير، بدون پاسخ مي گذارد

UNISDR 2009 © 34 از 33 صفحه

مي تواند با خطرپذيري بحران، برعكس، كاهش كيفيت زيست محيطي، مرتبط مي باشد، در حاليكه .اي بهبود يافته، مرتبط باشد توسعه پايدار، از طريق آسيب هاي كاهش يافته و نمونه هاي توسعه دستاوردهاي

مخاطره فناورانه يا تكنولوژيكي ( Technological hazard ) 

هاي فرآيند،تصادف ها: مخاطره اي با منشاء فناورانه يا تكنولوژيكي يا شرايط و و ضعيت صنعتي، شاملخطرناك، اختالالت يا ضعف هاي زيرساخت ها يا فعاليت هاي خاص انساني كه ممكن است منجر به آسيب

رايي ها، آسيب وارده به معيشت ها و خدمات، جاني، جراحت، بيماري و يا ساير تاثيرات برسالمتي، آسيب به دا . گرددبي نظمي هاي اجتماعي و اقتصادي، و يا آسيب زيست محيطي اختالالت و

آلودگي صنعتي، انتشار مواد هسته اي، : مثال هايي از مخاطرات فناورانه يا تكنولوژيكي، شامل:شرح و تفسير ل، انفجارهاي كارخانجات، آتش سوزي ها و انتشار فضوالت سمي، اختالالت در سد، تصادف هاي حمل ونق

نتيجه يا و مخاطرات فناورانه يا تكنولوژيكي ممكن است همچنين به طور مستقيم برگرفته . استمواد شيميايي .تاثيرات رخداد يك مخاطره طبيعي باشد

آسيب پذيري( Vulnerability ) 

.كند يك مخاطره مي از آسيب ديدنكه آن را مستعد دارايينظام يا عه، وضعيت هاي يك جاموويژگي استه از عوامل متعدد و متنوع و ابعاد و جنبه هاي بيشماري از آسيب پذيري وجود دارد،كه برخ:شرح و تفسير

طراحي و : مثلمتصور است، ) اين منظور(مثال هايي براي .استفيزيكي، اجتماعي، اقتصادي، و زيست محيطي عمومي، شناسايي فقدان اطالعات و آگاهي ضعيف ساختمان ها، حفاظت ناكافي از دارايي ها، ساخت وساز

. به مديريت هوشمندانه زيست محيطي و تدابير آمادگي، و عدم توجهانواع خطرپذيري رسمي محدودي از ،اين تعريف . متفاوت بوده و متغير است،يك جامعه و در طول زمانآسيب پذيري به طور قابل مالحظه اي در

در معرض يزان به م كه در نظر مي گيردنظام يا دارايي جامعه،يك مهمي براي آسيب پذيري را به عنوان ويژگيدر اكثر موارد به طور گسترده اي براي كلمهاين هرحال، كاربرد عمومي ه ب .رفتن حوادث بستگي نداردقرار گ .مورد استفاده قرار مي گيرددر معرض قرار گيري عناصر

UNISDR 2009 © 34 از 34 صفحه

كه كاربرد گسترده اي ندارند اما ارتباط تخصصي فزآينده و رو به تزايدي با در حال پيدايش تصورات جديد *آن ها وجود دارد؛ تعريف اين واژگان به طور گسترده اي در دست شور و مشورت باقي مي ماند و ممكن است

.در آينده تغيير كند

UNISDR 2009 © 34 از 35 صفحه