uitgave van de veldbiologische werkgroep gelderse …...g."ëïe graaf & b. van compayen...

/J' ,,' "';'.t'r.J r..., ｾＮＺ 2 D 6;..J

Te Velde,

een archief voor ｶ･ｬ､｢ｩｯｬｯｾｩｳ｣ｨ｣ gegevensuit de GelderseVallei enhet Eemland.

Uitgave van de VeldbiologischeWerkgroepGelderseVallei en Eemland.

Redaktie. Vincent van Laar, Graalpad11, Amersfoort,Hans Sanders,Grifthorst 13, Leusden,Willem van Deventer, Grifthorst 10, Leusden.

Technischerealisatie. Johnny Hissink.

oktober 1975te velde7

•

,

VeldbiologischeWerkgroepGelderseVallei en Eemland-

Sekretaris-penningmeester.Gerard Dirkse, Kievitlaan 31, Maartensdijk.

Gironr. 3118145 t.n.v. VeldbiologischeWerkgroepGelderseVallei enEemland te Maartensdijk.

Lidmaatschapf 10,- per jaar.

Inhoud.

F. Berendse,G. Dirkse, J.J.A.Dijk en W. Resing

van• Ben onderzoeknaar de broedvogel-

hevolking van het noordelijk deelvan de GelderseVallei.

F. Berendse,G. Dirkse, F. deGraaff en W. Loode • (Facsimile) Rroedvogeltellingen

in de GelderseVallei, De Leven-de Natuur ｾ (11/12). 252-258, 1tab., 1 kaart - 1971.

Rij het omslag. als broeden jachtgebiedis het hoevenlandschapvande GelderseVallei voor de standvab de Boomvalk nietalleen van regionale, maar ook van landelijke beteke-nis.

Gorrigendum. in het artikel "Landschapen plantengroeivan hetEemdal te Baarn" (Te Velde (6). 1-21,1975) werd alswetenschappelijkenaam van de WaterzuringabusievelijkRumex aguatiousgebruikt, deze had moetenzijn Rumexhydrolapathum.

•

Mededéling. de najaarsvergaderingzal worden gehoudenop vrijdap.10 oktober 1975, ?O.OO uur in de Jan Ligthartsohool,Dierenriem 11, Amersfoort•

•

Frank Berendee(Wageningen),GerarrlDirks8 (Maartensdijk), Jan J.A. vanDijk (Putten) en Wil Resing (Scher-penzeel)

1

ｖ･ｬ､｢ｩｯ｝ｯｾｩｳ｣ｨ･ WerkgroepGelderseVallei rn P.emland- 1915.

het noor.GelderseVallei.

Een onderzoek·naar de broed.vogelbevolking vandelijk deel van de

Inhoud en lijst van ｦｩｧｵｲｾｮＺ

zie bladzijde 46 .

-2-

I. Inleiding

Op 15 april 1971 werd te Barneveld beslotentot de oprichting van eenvogelwerkgroepvoor de GelderscheVallei. Zeven personensteldenzichten doel een overzicht van de broedvogelsｶｾｮ de noordelijke GelderscheVallei samen te stellen. Er werd dadelijk ｧｾｳｴ｡ｲｴ met inventariseren.De eerstesamenvattingverscheenin De Levende Natuur (jaargang1971).Inmiddels werd de opzet van de werkgroep verruimd en werd zij van vogel-werkgroep tot werkgroep voor veldbiologie. Nu is het zover dat we aaneen tweede samenvattingtoe zijn. Het volgende verslag beschouwenwijals een voorlopige afronding van onze gezam1nlijkewaarnemingenuit dejaten 1971 _ 1974. Enkele verwerkte waarnemingenzijn van later datum.Voor een uiteenzettingvan de door ons gevolgde inventarisatiemethodenverwijzen we naar ons artikel in De Levende Natuur.

Het studiegebiedheeft een oppervlaktevan 17.000 ha., waarvan we ca20 ｾ inventariseerden(zie fig. 1). De inventarisatieis dus verre vanvolledig en we hopen dat de lezer zijn Ｈｨ｡ｾＩ best zal doen ons zoveelmogelijk op onvolledighedente wijzen. Hoe meer aanvullingenen ver-beteringenwe krijgen, hoe meer het ooit no! eens te verschijnendefi-nitieve verslag aan waarde zal winnen.

De inhoud van wat voor u ligt wijkt af van at we er ons aanvankelijkvan hadden voorgeEteld.Hoofdstukken over h t landschapen de vogelshebbenwe om tijd en moeite te besparenweg elaten. Zij zullen in eenlater stadium, als we beginnenaan het eind apport, worden geschreven.In het onderhavigehebben we ons beperkt to een systematischebroed-vogellijst, die we per soort hebben voorzie van een zo zakelijk mo-gelijke tekst. Deze tekstenzijn geheel geb seerd op waarnemingenuitons studiegebied.Waar mogelijk en verantwo rd hebbenwe een totaal-aantal broedparenvermeld. In het algemeenfas dat slechtsmogelijkbij de meer schaarsebroedvogels.In hoeverreal onze tellingen opbroedgevallenbetrekking hebben gehad, laten we in het midden.Meestal beperktenwe ons tot het herhaaldel'jkinventariserenvanzingende mannetjes.Ter illustratie van de in sommige tekstengebruikte termen om land-schappenaan te duiden, hebbenwe een kaarttie toegevoegdmet eenlegenda (fig. 2). IDe door ons gevolgde nomenclatuuris die var de Avifauna van Neder-land (C.N.A.).De gegevensdie in de verspreidingskaartenzijn verwerkt, werden be-halve uit de hoktellingen, verkregentijdens diverse inventarisatie-excursies.

•

I

I

-3-

Il. Overzichtstabelvan getelde proefvlakken.

Naam van jaar van coördinaten• inven-de teller

van z.w.- naamtariseren hoekpunt

F. Berendse 1971 165-462 Erica1972 169-469 Groot Gerven1973 165-464 Westerveld

161-462 Emelaar

Z. Bruyn 1972 164-473 Olden-Aller165-471 Hell

J:'Van Dijk 1973 168-475 Beekweg166-475 De Kievit167-475 Vanenburg169-475 Keizersweerd

J. van Dijk &W. Resing 1973 166-473 Hoef

J. van Gent 1972 162-471 Salentein

G."ëïe Graaf &B. van Compayen 1971 169-462 Schaffelaarsbos

1972 164-462 Groot Bylaar1973 162-464 Groot Ravensgoed

G. Hanekamp 1972 158-472 2e BoeiegeerseBeek

1973 157-473 Rassenbeeksluis

L.J. Hemels,J. Grimbergen&L.H. Steyn 1972 163-462 Het Beekhuis

163-467 Groot Ehrental1973 161-470 Nijkerk

J. Hofman &J. Fransman 1973 161-468 Oteler

V. van Laar,J. Uitenbogaard&H. Sanders 1972 158-473 Wielse Sluis

1973 159-469 Fliertsteeg159-473 Ark

W. Loode &G. Dirkse 1971 157-472 Nekkeveld

163-466 Koperweg165-470 Veldhuizen166-466 Ahof167-470 Rozendaal168-468 Appelse Heide

-4-

Na"m vande teller

Inverzichtstabelvan gete deproefvlakken

(vervolg)

Ja<lr vnn coördinnto3 vnn & naaminventarioerenz.w. hookp nt

w. Loode & 1972 156-470 AchterhoekG. Dirk se 15B-466 Hoevelaker bos

197:1 16B-472 Het Lange Slag

165-46A KruiGhaBr

w. Loode 1973 t 159-467 Holkerveen

.... ".. "s '1"ｾ ..

\'.

" ,'" ....

'.......

. .'.......

ｾＱＧ

ｾｬﾷ

Amersfoort

Fig. 1. Overzichtskaartvan de getelde ｰｲｯｦｶｬｾｫ･ｮ (ZiA tabel 1).Het verslag hoeft betrekking op het gebiod binnen do rllkke lijn.

,,,,,' .. -

ｾｉＧ .

..

-5-

I IillIIIIIIIIJ."I".. " '1. . .. . . . . .... . ., ... . . . . .... . ... ..:.' ... t Ot ... • • 0'

I'" II LS I

Pollenlandaohap:ｯｮｲ･ｧ･ｬｭ｡ｴｩｾ･ blokvormige verkaveling, zon-der grensbeplantingen.

Slagenlandschap:ｶ･ｲｫ｡ｶ･ｬｩｮｾ in stroken, kavelgrenzenmethoutw'\llen.

ｈｯ･ｶ･ｮｬ｡ｮ､ｾｯｨ｡ｰＺｮｬｯｫｶｯｲｭｩｾｰＬｶ･ｲｫ｡ｶ･ｬｩｮｾＬｫ｡ｶ･ｬｾ･ｮｺ･ｮ methoutwallen. Dekzandreliöf.

Weinig in cultuur gebracht landschap.Heideveldenen veen-moerassen.

Rebouwdekom.

Landgoed.

ｾｩｧＮ 2. Het landschapanno 1900.

- --;-'I.... '- '"'l" <l ｾ .. <l "" OH ... <l _ ｾＢ w .. ｾ '" _ w "'....... ｾ .. .--....... "" \0, l.. l.. It>

'- ...... '- -.. 'i Ｍｾ ",-"0 ＮＭＭＢＢＢＭｾ .... '0 ...... "'-r--""'" :- , .... '0'" '0 ｾｴＭＭＮＮｉｦＧＭｉＢＧＭｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾＭｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾ,.lt' •••••• " •• '.,11191..1 •• IIIlllltl •

....... 'IQ .. '0 ｾ "'" '" ,..-.eQ J""-.O'oo. - W _ ｾｾ 0- ｾ I ｾＮＮ .-, "'" W'\ "" ...... _ '- ｾ "'0 ,....,'" ... "'.... '" "" .... "... '" er. '0 ... -.. ... ....... -...... .;; " '" '" '" "'.... ... ... '" .... '"' .... '"' '"ＭＭＬｾＭＭＬＧＭＭＭＭＭＭＭＭＭＭＭＭＬｾＭｾＭＭＬＭＭＭＭＭＭＭＭＭ

. .

I 3 3• 4 /

. . . . Î

.. .. .. .. ..

. 2. • • .

I / • • •

. . . .

· ..·I' , 3· 7 ｾ 1.

. .

'1 1'1 8 I 5" . . 2-1 .•••

. . .

" ? / 1 1 •. ,7 /. I ••

1 6 1 'l--!1 . Ijｾ q 2. • ｾ 1 3

(

.

. .

. . . " . . . . . .3166 2 ｾＸＱＧｊＮＨＩＷ2 . .

. . . / . . . . .S (/ 6 ｾ 10 't' 11 il 6'f 6 11

• • • 1 • 1 , 6 Ilf 6 2D 10 I /

• • • • 1 7 ｾ . 13 2 . 'i ,. . .. ........?.

. . . . . . . (. ..((/ • /131 ?I"'(

2 . . . " 2····S' 2 11" . 11 ｾＳ Cf • 1 î S' •'8(1"'2363 ;'1 .. /.. .. . .. .. .. .. .. .. I· .... ..

·.2····'···2·'········1 :1 1 2. 1 • 6 12'1 S.3 ｾ 3 '3 l( I et 11 3 . 1 ｾ 1J 4 17 , 3 2 ｉｾ '20 8 1'1 S " 6 /<f 18 1 ｾＬｾ 12. • 8 ,., 1I . • . • • • • • •

• 1 •

· .' .

1'1///·

1 •7'11/1'3

14'2'22· . . . . (

I

'I .

87 1 •21

5'1/ 13 4

510211146

• 1 /

· 1 I

· . .

, 2. 7

2010' 9 7 ｾｉｾ .. 4

2_' . S .3 . . . 11 •7

• 1

. /

I

( .(/I'{{{'

. . . . /1 . 10 ｾ IS 7 /0 9 ( . q

6J'41/

:2 I3·1/3·(1/6 3 12 13 'ti 11 S If

.'f .. . {.it I S' l:r lf lf 2 1

·2·· '2'2'

I

{

22·Blau .... e re i,el"

Wi Ide ｾＮＢ dWint••t"I'''1Zo", u +-crI-;--" '\ I -. ｾ5 lol. e c"cl .Be.., ce",clk. ..o ＢＧ｢･｜ｾＢＢｑＢｮ8 .. il.crcl5 per wel"

ｾ 00 "'" 110.\ kIlore"valkpatri 5fq Zo 0. ... ｾ

Wo.Terhoc...WOlT. r 1"0. \

Ko.tｓ｣ｫｯ｜ｾｫＱￎ･ｲKievitKlc.i\'lc pl.,,;••wQt<o",'pHou t-s l'I i Pｾ ... Ifw-u 1ro

Ivrd ...... ,.

r-"''"'( ... ＼ｬｾ .... <l<l''W_<l_r"W_N'''_ CV ＢＧｾＢＧ _ .. ",l..,t.t...l"'- '0 !"'-....... '"-... 'i ..... --'0 '"'- '0 ""- r- ｾ '- '0 "b ...... '"'- r- r- ""- r--.o '0'" '0 ｾ t--... e-- I"-. C"'"ｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｲｾｾｾｾ

• I 1 , I I 4 , I • I I I I I , I , I I I ,; I .; I , I I I I I I I I I I

... '0 '0 tIQ ｾｾ "" ｾ r--CIQ ............... - tri _ ｾｾｯＭｾ I --r: ... -t' Q"-' "" """ lol" 0-_ ｾ IlO ｯＭｾ t-In ... "'..... In.... ............. '" In '" '" ... ... ........ ......... -: <l In '" In lI'.... ... ... "" '" " .... ... .... ...

ＭＭＭｾＭＭＬＧＭＭＭＭＭＭＭＭＭＭＭＭＬｾＭｾＭＭＭＭＭＭＭＭＭＭＭＭ

. . . . . . . . . . '. .... . . . / ....··/·2'22"3 ＢＧｉＧｾｉＧ .. 2.1/ ·2111

• '/'2'1/232/232.1' '65'3 23/1/· .. ?···2··/ ",/1··· '41. '/-1·······?······I···/···..... / ..../ 3 4 . 4 / 2 . 3 . l' . 1 / 1 :2 2. - '3 'I 11 'fO 11 'f1 28 2. S . 1 / S- • Ij 8 18 I] /0 3 7 11 lij 2 8 3 . / 3 7 /'f ｉｾ 6 8 2 7 ｉｾ 6 . . 7 2 q 'f 3 'fo 11 /I /1 6 . 13 :1.1 3 . 3 . . / . . . . . 2 . . q . 2. S l'i' . • 'l' 2 . l( . . . . . 15 .• • • /0' • / 11 / • • 3 . . . . . - . . . . . . . . . , S' • • lf I I .

/ • / . • • • • /1{ • • I . . . . . . . 7 /8 S' 11 /6 . . . Cf . • • • 33 9 7 / 2. L( 6 / {, 3 . 1 1 3 S 1 2. 2. 2. 5" S' I .. 1./ 7 11 3 5 2 4 2. 2 1 /

·······q··········1213f·····

· . . . / . . . ., /... / ... ? ./.

. . .. "

. .

• 1 •

5" 1"'- 'i 7 '1 s.8"fB6·'33433• I I

? I .

1 .. . .

...... +++++... .. .. .. .. ..

/ // /

70 .

,·/· .. ·"35··· '211• '17 5 8 12. 7 12 "I /8 /I '1'1 ., • Ｇ｡ｾＧ ''1 l{• /0 . / 'l / 5 3 S 8 l'f' .., /5" '111/·Lt"tl L(8·/· 3/lf' . '311

ＮｾＮＺｾｴｾｾＮＺｾＯ :: .. ＱＡｾ/ "{ • • j ••./// ... '/12

. I 2. I

. . . + .? ., . .?

.. .. .. .. ..

.. . . . .

. . ? . . .

• • • 5" •/ .. ... ..

2 'f 1 15/0 13 /3 :12/5' 18

• 2. I 3 4 /1 /0 7 " 74 3 /0 / • ｾ '- :l. 6 ｾ.. /.,.///.

ke-f ｾｑｑＢk ..k ... u.vwYi\ ､ｩｾｦH..le ... dv.rHo...t.L··fｾｲｴ＼｜ｴＢｬｶｲｫｳｾ tort ... \Koe ｫｯｾＱ｣

kerkuilStee... vil&.s v;\Rq ....s ui IVelclvilｩｾｲ 2.""> I... w

y5 Vo,. \ro ｾ ...e <; pec.l.tr..t ｾｕＢｴＮｾｰｾｌｾＫ

'kl I.o....h SfHCl.tZ w rte. S f'ec.l..tVeld ｾｾｶＢＧｈＬＭ［ｫ80ef ｾ .. "L...> ... l ..........H... ;, z. 0..>"'\ vu.)

800_ ｲ［ｾｰｯﾫｲ

ctra sf'; ｾ po« rt!W; tte k •..d., ｾｃ＾ｇｲｴ

'1e.lv. k.... ;k Ｇｾ ....rt

ｾｾ OQ ｾｾｾｾ Q Po fN .- <) _ ｾｾｾＢｴＭｾ "" _ ｾ tl"\"".." f"'o-C'( ｾ .. tf'" """ L, ｾ tn.r- '- ........ '- "'- ｾ ...... ....... -""'0 "- '0 ｾ ... '0 """0 ....... ""- r- r- ""- r-..... ..... '0.... '0 e- t-..... e-- f'-. C"'"ｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾｾ

I , I , I I , lt. I I I , I I , , I t I ti I <i I I I I I I I I I I I I

.... '9 IlO CIQ "0:"-0 "'" t.., r-- IIO ｾ - w .... _ ｾｷＭＨ 0- ｾｉｾ -..I: -0 ｾ <t-CIla '" "'" In 0-- _ ｾｾ 0-:-0 t---.., t",. '0 '0 "" "i .... "' ..... '" tn'O '0 .... "Cl .... '""Q ""Q ..... '0 ..... '0 "" '" '" '" ""4 '0 .... '" '0 '0 'ca ........ '0

ＭＭＬｾＭＭＬＧＭＭＭＬＭＭＭＭＭＭＭＭＬｾＭｾＭＭＭＭＭＭＭＧＭＭＭＭ• IS" U 6 10 10 11 I.( 15" 1I 16 2.Ｏｉｾｉｻ q. L(. Ｇｾｉｴ 1

..S- 2. I ; 'f 6 1 3 6 3· 8 20 6 JI 5" 10 2. '-I ')j):11 .ｾＶ '(11'1 Ｑｾ 5" Cf 5 2.& îl 21 1 • •

.

I 1 2. . • •S1063'1

I I

l' I

ｴＲﾷＲｾＳ

ＳｾＱＳＲＮ1&.32.232 2. 'l .+.ｚＧｦｄＶＷｾｓＱＱＱＱｓＵｾＷ

/ I1 '3

8 b S-2.2 Ｑｾ 11ｉｾ SO 1s .

10

2. 6 /J'l5H3 .ｾＳｾＲ 16( • I

2 '13 I .1 6 Ij

· (

• "3 1 2. •

• • 2. 2. 120 2.6 2S 2.

3 . 6. 2.

• • 3'1 '3S" . (0 11 10 3 S 7• . ｾ 13 2... • 3 Ó 8 2 3·''1''5"2..121131

· 1/ 1'( 30 . 2 12 1011 7 s2. • '{'I ｾＶｾＸ Ij 7 12 I'( 77 7

· . . . ? . . . ,

(

.

4 4 3

2. 8 't .7 .

1 •15 3 3 . .

ti 3

. . .

1 • • /7 'I 3 e

1 12. 1 • 1

• I.{

, .

I / (/ ｾ

. 7.

/'1

11

. II 1 1

I(· . IS' 'I 2. ｾ 3 ｾ f'f 6 1.8111(/7")815"·· 9 6 7 6 1 7 5 7 IS" 10

3' I·' 2. . :; 4 ;-2. . . . . . , . •

.. 93 1 5 18 3 2.'( S 10 16 /0 .· 13 6 'J ''1 f'j I; 1 11 11 10

I 1I 1 . . 6

. .2. 1

I ｾ 3

. I( 20 q '8 18 12

8 . .2 ( 10

1(6/1(·2

. 4 . 2.

I

( & '- {,

2

9 6 '1 . 7 1'( 10 . 2 6I /'972·51 7 ｾ . ｾ 21 8 " 12 13

/('5'5$18,·(·····/16 15 6 sz 11 'f'( 'I' /Ol 32 11S 6 4 1 Cf 8 l/ 'I <J 11

10 ｾ 6 5 16 231'1 7 IS" l'f

3 5 6 ( ·2 7 10) S /I3 3 6 5 2 s s S 6 ｾ

r 9 fj 3 7 ''1 7 6 12. 212' 1]2118 ''1 31 ｾ U 2.'J't'f

• • • • • I ? . •

W i ... ｴｾｲｫ 0'" ;"''1ｈｾＬｾ e """5t::;"rot( ly)tHZ ......,. Iy ｾＫ｣ｲｭｾｲ .. \"Gp... ;tR..od ｢ｯｲ､ｨｾｰ ...it

k;' .. kr...."d .. r_d\+_rtI 6 1IZwart.. roo.l.+-....rtn.. c.l..tei Q <>\Rood "'or.+kl .. ; ... c kan: ki .. t-BoH jo.t2."" Y'"Riet,.... Ｌｾ ...ﾷｓｾｴｶ .., .. 1Z wart kop ｪｾ,Tv; '" 1-1 ;+....

ｾｯ｜ \

fa""", $Iuif'crF;t iS

ｾｉ ;r tj a1FIv. te,..ｾＢｖ､ \.,,,,,,,,,,t j ..'iJ...... '"Jo" .I L.:.. .. ｴｪｾt::;",.."I" I. ｾｉ［ .. ｾ .. ｶ｡Ｂｲｾｾ 1 : ＺｾＺà,..t( ｶｬＮｾＧｉＢＨｬＮ V"'''''Ur

3 2. t ｾｾ

•

/1 13 ｬｾｾ lj 1 Cf , S' l{

ｾＱＧＤＱＱ 13' 6!>'fI '22tl"'112.

I 1 12 . I1I 1· . I2.1311

6, 1 ' "'4'1-2 ｾ 1"1 I 3 , I 1 2.

•• '2uu •• 15'1.

. . .. ..

222 ., 1

7 ｾ lf· 't 1· 12. S Ij· ｾ . 1

Iq·II··

1ｾ 1

ＱﾷＵＯｕｄﾷｾＱＮｴＮＢ7 1 4 .. • .....

· 21 2'11/ 3 1 7 , 8 I 1. 20 2P 't't 3HHo+ ++ + t +··11>8't"1····.

1\ I "tsHt1116++ +- + f-16/··,.. ,78/13' ··2·

. ,.

•

• 10 IJ I, I 3 3 SI.( , ., I

/1 It ,.2. • 1 1 68 • 2. /

. .. . .. .2. ｉｾ

ｾ • J 225"S"1

I.t I3 I

6i I/ '3

2/ 2

2I

. 1 ｾ 2.

'3/ 1• 1

• •

ｉｾ 7 11 6 17/5 /l 10 1731 • 20 5" Ｌｾ " ｾ IJ 2 '1/ 5' 11( .'l 3 5 6 1 6 3 4 7 /(, . " 2. 7 '1 ｾ 'f 2 10 'f Cf

3· ..... 'Ii" ··1·/'3·/1-/"4"1- ··12·····1· .'1 .... ,.

5261 '27612·.·ＲｾＱﾷ 1111·/'4//'(1' '3/112./3

. "3·· '2·· ",#tＧｦＳＯＱＲＮＶﾷＵﾷｬｓｾＲＮﾷ 6'f5"12S2··8··3·5/1·1

3 .•..... . .. 7ＱﾷＮＱＯﾷＯＱＱｾｾＧ .. 2../.

I 3 I 2 . 4 2. 2. 3 5 . I .3 I I • 1. 2. 3 '5 ｾ /•... '1131· ·/.·1'/.1./.ｉｾ tI 17 IS 7 2. /1 '7 /l 13 • 2t ID 5 1& 11 /0 2. 11 16 20 •ｾｰｭｦＢＴＧｦｴＱＳＶｾﾷＲＮｾｦｬｮｮｵｮｾｾＬ3 13 1 q Cf • q / 3 ｾ . / . 7 ｾ 1 6 ) " 8 15 •'/3 ｾ ]J /D Is ｾ 1 11 Yj IU • " 1S"t\ 31 'tJ U D U 11I 1'1 /

/1·/····1·1/11111··3··2/2·2'111111211

...... Qa ｾ Ol) () ｾｾ Q Q lID ｾｾ () _ ...--..t w ｾｴＧｴｾ - ., ＡＧＺＭｾ t-ft -' "" k ｾ"- 'e ｾ '- -.... '- - --.... "- - ""-...-..... '- '0..... - "- r- ...-. ｾＭＭｾ ... .... .. e-................ｾｾｾｾｾｾｾｾｾＭｾｾＭｾｾｾＭＭＭＭｾｾＭｾｾｾｾＭｾｾｾｾﾭI' I. ,. I., I" t "'.' I' I fIi '..1' " I' I1I I •• '..... '0 .,. '" ｾ - w ＭｾＮＮ｣ ".. "'"" -c.. "....... '" M ... _ ..... .'" '" "'..... ... -. Ir>'" '" ... '" ...... ... '" .. .. '" '" ",... ... '" ..... '6 '"' ...

ＭＭＢＭＭＭＬＭＭＭＭＭＭＭＭｾＭＭＭＬｾＭｾＭＭＭＭＭＭＭＭＬＭＭＭo

•

.. ｉＢＢＬｾ｜ I

Pi lol p4.\ ..,c ･ｾ

Z w)Q,-te. ""' .... ｾ｜＼Ｂ［ｲｭｾｾ

1",,,\k.p m ....\

Q+k.p "'" &e\

5t""" ..t",,, .... \8..0- ｜､Ｎｶｾｲ

B- k""'par'-" ....ｩｾｴＢ｜ \

ｾＬＮ｟ＢＬｉ i .. :\

Ｇｾｦ 1'.&\ v ; "I::k"LIJ

• uAv; ..\.;

ｾｩＢｫH.. ;\ "", \R i",\ \50,. ..,

ｩｾｬ • ...>•• \Z .....,.te lcrkQÎｰＮＮｯｾｫ

1<'-01""E: k 1h,-

I

-10-

IV. BEREDENEERDE LIJST VAN DE IN DE GELDERSCHE VALLEI WAARGENOMENBROEDVOGELS.

5. Fuut (podioeps cristatus)

In de noordelijke GelderscheVallei regclmatOgebroedvogel.

De fuut komt als broedvogel voor langs het ｅｾｭＭ en Veluwerneer, in hetbinnenlandbroedt de fuut steedsin het Aans hoter gat. Het biotoop waarde fuut in de vallei broedendwordt aangetrofen wordt gevormd door groteof kleine zoetwaterplassen,omzoomd door een oevervegetatiedie voldoendedekking biedt, zoals een goed ontwikkelde rietkraag. Het aangrenzendewa-teroppervlakmoet voldoende ruim en relatief rustig zijn.Het gehele broedseizoenworden op de Randmerenfuten aacgetroffen;dezezijn echter vermoedelijk in hoofdzaakman - jan paren.

8. Geoorde fuut (podicepsnigricollis)

In de noordelijke GelderscheVallei twijfel chtige broedvogel.

De geoorde fuut is als broedvogelaangetrofen in de omgeving vae deArkervaart. Het biotoop is daar voor de geo9rde fuut nu niet bepaald ide-aal te noemen. IDe geoorde fuut geeft de voorkeur aan ondiepe wateren met een rijke vege-tatie van ondergedokenwaterplanten.Het ｯｰｾｩｭ｡ｬ･ biotoop ontstaatals deoppervlakte open water verkleind wordt door pollen vormende oevergewassen.Het broedenvan de geoorde fuut in de omgeving van de Arkervaert moet danook als een uitzonderingworden gezien.

9. Dodaars (podicepsruficollis)

In de noordelijke GelderscheVallei twijfel chtige broedvogel.

De dodaarskwam als broedvogel voor in het ijmgat op de Appelsche heide(3-7-1958, MolIer Pillot). Of de dodaarsno! op andere plaatsenin deVallei broedendvoorkomt, valt niet met zek rheid te zeggen. In de noor-delijke GelderscheVallei komen verscheiden terreinenvoor die een ge-schikt biotoop voor de dodaarszouden kunne

1vormen. In dit verband wordt

gedacht aan de wielen in de Arkemheensepol er. In deze terreinenwerdenwel enkele waarnemingenvan dodaarsjesgeda n doch een broedgevalwerdnimmer geconstateerd.Het biotoop waar de dodaarsjeswerden aangetroffenbestaatuit kleineplassen.De begroeiingbestaatuit veel ondergedokenwaterplantenenboven het water uitstekendeplantendelen.In de winter worden vaak dodaarsjesaangetr ffen op het Eem- en Veluwe-meer. Dit is vooral het geval in de omgeving van uitwateringenvan bekenen gemalen. I20. Blauwe reiger (ardeacinerea)

In de noordelijke GelderscheVallei regelmatigebroedvogel.

De enige kolonie van blauwe reigers wordt ｩｾ het noordelijke deel van deGelderscheVallei gevondenop het landgoedOlden-Aller. Het is een vrijkleine kolonie bestaandeuit ca 20 nesten, kelegen in het bos aan dewestkant van het landhuis. rIn ons telgebied worden de nestenuitsluitend in loofbomen gemaakt. Eenreigerkolonie met nesten in naaldbomenwerd. voor de oorlog aangetroffenop het terrein van het landgoedStoutenburg.Voedsel zoekendereigers, van de kolonie in Olden-Aller, kunnen steedsin de Arkemheensepolder worden aangetroffe evenals langs de kust vanhet Eem- en Veluwemeer.In het winterseizoentreft men steedsreige s aan bij de uitmonding vanhet poldergemaalonder Putten.De blauwe reiger is vooral de laatste eeuw ｾｮ de GelderscheVallei in

-11-

aantal achteruitgegaan.Zo z1Jn vrij grote kolonies, zoals die van Hoeve-laken en Stoutenburg,geheel verdwenen.

27. Woudaapje (ixobrachusminutus)

In de noordelijke GelderscheVallei voormalige broedvogel.

Het woudaapje is vroeger ｢ｲｯ･､ｾｮ､ aangetroffenin de Rietput in Arkemheen.Het biotoop waar het woudaapje verwacht kan worden bestaatuit kleinerietvelden van zoetwaterplassen.De voorkeursterreinenvertonen over hetalgemeeneen zekere kleinschaligheid.Uit deze beschrijving blijkt datzowel de wielen in de Arkemheensepolder als de vennetjesop de Appelscheheide voor het woudaapjegeschikt zouden kunnen zijn. In al deze terrei-nen worden veel overgangentussenopen water en oevervegetatieaangetrof-fen.

28. Roerdomp (botaurusstellaris)


De roerdomp heeft vroeger gebroed in de Rietpunt bij de Rassenbeek(Braaksma, 1958). In 1973 werd regelmatig een roependeroerdomp in hetwestelijk deel van de Arkemheensepolder gehoord. Deze waarnemingzoueventueelop een broedgevalkunnen wijzen. Verder zijn geen aanwijzingenover broedenderoerdompenuit ons telgebied bekend.Het terrein waar de roerdomp werd aangetroffenwerd gevormd door eenklein rietmoeras,met een behoorlijke rietgroei.Terreinen waar eventueelnog broedende'roerdompenkunnen worden aange-troffen, worden gevormd door de waterwerken in de oude Waterlinie, om-dat de roerdomp met vrij kleine broedgebiedengenoegenneemt.Winterwaarnemingenvan de roerdomp zijn gedaanlangs de kusten van hetEem- en Veluwemeer. Het betreft echter slechts incidentele waarnemingenvan vogels, die vermoedelijk uit Flevoland afkomstig zijn.

29. Ooievaar (cieonia ciconia)


Recentebroedgevallenvan de ooievaar zijn uit het noordelijk deel vande GelderscheVallei niet bekend. Een van de laatstewaarnemingenheeftbetrekking op een boven Salenteincirkelend exemplaar (Wartena, 23-7-1957). Vroegere broedgevallenzijn uit de Vallei bekend van Salentein,Hoogland, Leusbroek en Woudenberg; respectievelijkin de jaren 1939 -1946, 1945 - 1949, 1962 en 1962 - 1963).

34. Wilde eend (anas platyrhynchos)


De wilde eend komt, op enkele uitgesprokendroge gebiedenna, in de ge-hele noordelijke GelderseheVallei Voor. De hoogstedichthedenwerdenin de volgende gebiedenaangetroffen:Appelscheheide (20 paar), Ark( 20 paar) en Groot Ehrental (34 paar). Deze terreinenbehorentot devolgende landschappen:heideterreinmet vennetjes,poldergebieden eenhoevenlandschap.Binnen deze terreinen wordt de wilde eend in de moe-rasachtigedelen met een ruige vegetatie,afgewisseldmet wat open water,het meest aangetroffen.In het najaar en in de winter oefenen de randmereneen grote aantrek-kingskracht op de wilde eendenuit; er kunnen dan wel enkele duizendenexemplarenaanwezigzijn. In het voorjaar trekt een gedeeltevan dezevogels weg om elders te gaan broeden, een ander deel verspreidt zichover de aangrenzendeterreinen om daar tot broedenover te gaan.

,St>

/

'.'"

ｾＬＬＧ ....

- 17-,....".- .....

.,." .

•..' / '10

- -+--t--+--J ｜ＧｬｾＧｾ 1m

Amersfoort

"C>

/

'.-,,' ....

"..... '..

."..

.... /

\ 1/ 11. '." Il'-V 1IIII1IY,i-=' ｉＩ｜ｾＢ . Ｋ｟ＫＧＭＫＭＫＱＧｬｕｾＰＡｦＧＱ Putten

ＭＡｉｾｖＭ - ｾｾＧ･Ｌ .\+---1--+- -, -+--+--+-+-+-Bunschoten_ _ ｾｾ I I 't7'-; 'of" .".J - I r-....:-=-- - / 1 - d ｭｾＭＭ { Ｍｾ｜ＺＢＭＫＭｉＭＫＭＭｉＭｎｩｊｫ･ｲｫ

y6.

Amersfoort

Fig. 3Oe verspreidingvan de Zomertaling (no. 37)on de ｾｬｯｑｯｯｮ､ (no. 42) is onvoldoondebe-kend. Vrijwel zeker kom"n boido uoorton inde polders moer voor dan is ｷｯｯｲｾｯｧｯｶｯｮＮ

Legonde: dichthoden in parenpnr 100 ha.

181 ｬｏｦｦｩＭ＿ｾＬＵ

IS:I ＵＮＶＭＱＱＱＮｾ

!SJ l, 11-5, :,

-13-

35. Wintertaling (anas crecca)


De wintertaling werd in de volgende gebiedenvan de noordelijke GelderscheVallei aangetroffen:Appelsche heide (15 paar), Koperweg (4 paar), Erica(1 paar) en Groot Bijlaar (2 paar). Deze terreinenbehorentot de volgen-de ladschapstypen:heideterreinmet vennetjesen hoevenlandschap.In aldeze terreinenkomen kleine zoetwaterplassenvoor, die een vergevorderdstadium van verlandinghebbenbereikt.Daar de natte gedeeltenvan de GelderschèVallei de laatste jaren steedskleiner zijn geworden, is de wintertaling sterk in aantal achteruit ge-gaan. Ook zijn door het drukker betredenvan sommige terreinen geschiktebroedterreinenverloren gegaan(bijv. de Hoef waar de laatste jaren geenbroedgevalmeer is voorgekomen).Na het broedseizoenkunnen steedswintertalingen op het Eem- en hetVeluwemeer worden aangetroffen.Hier wordt dan een sterke voorkeur aande dag gelegd voor de ondiepe gedeelten,gelegenvoor de aanwezigeriet-kragen. Deze terreingedeeltenworden onder gunstige weersomstandighedende gehele winter bevolkt.

37. Zomertaling (anas guerquedula)


De zomertalingkomt op de volgende plaatsenin de GelderscheVallei voor:het kustgebiedvan het Eem- en het Veluwerneer, Groot Ehrental en Achter-hoek. Deze terreinenbehorentot de volgende landschapstypen:polderland-schap, slagenlandschapen hoevenlandschap.Binnen deze terreinenwordt dezomertalingaangetroffenin sloten en kleine zoetwaterplassenmet ondiepvoedselrijk water en omzoomd met een rijke oevervegetatie.Oudere waarnemingenvan de zomertaling zijn bekend van de Bunt (Misset,1943), de Doelen (Misset, 1957) en de Appelscheheide (Leentvaar, 18 - 4 -1957). In de trektijd kunnen we de zomertaling langs de kust van het Eem-en het Veluwemeer aantreffen, vooral in de maandenmei en augustus.

40. Smient (anas penelope)


De smient heeft eertijds op de volgende terreinen gebroed: Appelscheheide (Leentvaar, 18-4-1957), de Bunt (Misset, 1957). Voorzover ons be-kend zijn dit de enige broedgevallenin de noordelijke GelderscheVal-lei. De terreinenwaar het broedenwerd geconstateerdbehorentot devolgende landschapstypen:heideterreinmet vennetjesen poldergebied.Als wintergast wordt de smient in grote aantallenaangetroffenlangshet Eem- en het Veluwerneer. Vooral op de vochtige weiden in de Arkem-heensepolder kunnen dan honderdenworden waargenomen.De grootsteaantallenkomen voor in de maandendecemberen januari. De eerstekun-nen reeds omstreeksseptemberaanwezigzijn, de laatsteverlaten onsomstreeksmaart.

41. Pijlstaart (anas acuta)


De pijlstaart heeft eertijds gebroed in de volgende gebieden: de Bunt(Misset, 1957) en de Doelen (Misset, 1957). Van latere jaren zijn uitons gebied geen waarnemingenover broedendepijlstaartenbekend gewor-den. In het aan ons telgebiedgrenzendegedeeltevan de Oosterpolderzijn in de jaren 1961 - 1965 waarnemingengedaandie wijzen op het ver-moedelijk broeden ｶｾｮ de pijlstaart in dit gebied. Het is daarom niet

hetregelmatig aangetroffenopjd kunnen de aantallensomsde slobeendenspoedig weg.

-14-

geheeluit te sluiten dat ook in ons telgebied broedenheeft plaats ge-vonden.Het terrein waar we eventueelpijlstaartenbroedendzouden kunnen aan-treffen moet aan de volgende eisen voldoen ondiepe zoetwaterplassen,gelegen in open vlakke terreinen.Als wintergast treffen we de pijlstaart zo el op het Eem- en het Veluwe-rneer als op de binnendijks gelegenwielen an.

42. Slobeend(anas clypeata)

In de noordelijke GelderscheVallei regelm tige broedvogel.

De slobeendis uit de volgende terreinenbekend geworden: Arkemheen,tweede Boeise beek, Wielse sluis, 40 ha., 45 ha., Beekhuis, Groot Ehren-tal, Appelsche heide en Koperweg. De grootsteaantallenkwamen voor opde Appelsche heide (15 paar) en in Arkemheen (11 paar). De terreinenwaarde slobeendvoorkomt behorentot de volgende landschapstypen:heide metvennetjes,slagenlandschappen(al dan niet verarmd) en een hoevenland-schap. Binnen deze terreinengaat de voork ur van de slobeenduit naarondiep water dat voedselrijk is en omzoomd wordt door een rijke oever-vegetatie.Slobeenden zomertalingkunnen in ongeveerhetzelfde biotoop worden aan-getroffen; dit is bij ons gekonstateerdin de terreinenArkemheen, 40 ha.,45 ha., tweede Boeise beek en Wielse sluisAls trek- en wintervogel wordt de slobeendEem- en het Veluwerneer. Vooral in de trektsterk oplopen. Bij invallende vorst trekke

60. Bergeend (tadorna tadorna)


De bergeendkomt broedend in de volgende terreinenvoor: Hoef (2 paar),Appelsche heide (1 paar), Veldhuizen (1 pa ) en Rozendaal(1 paar).Deze terreinenbehorentot de volgende lan schappen:drassigheideter-rein met vennetjesen een hoevenlandschapet plasjes.Na de broedtijd trekken de bergeendenweg aar het Eem- en het Veluwe-rneer. Hier worden vooral de gedeeltenmet en zandige oever opgezocht,bij Nieuw Hulkenstein en bij Nulde.

72. Knobbelzwaan(Cygnus olor)


De knobbelzwaanis in de noordelijke GelderscheVallei in ieder gevalbroedvogel in het Schaffelaarsebos. Het is niet uitgeslotendat ook opandere plaatsennog broedendeknobbelzwanenvoorkomen; zo worden in deArkemheensepolder regelmatigknobbelzwanenwaargenomen.Er werden echternimmer nestenof jonge exemplarenaangetroffen.In het winterseizoenzijn op het Eem- en hrt Veluwemeer altijd knobbel-zwanen aanwezig. Ook bij strengevorst ver lijven zij hier; zij concen-treren zich dan in de gedeeltenwaar het w ter nog niet bevroren is.

83. Buizerd (buteo buteo)

In de noordelijke GelderscheVallei vermoe elijke broedvogel.

De buizerd wordt gedurendehet zomerseizoe regelmatig in het studiege-bied waargenomen.Ondanks het feit dat er geen nestvondstenzijn gedaan,lijkt het broeden van deze soort zeer ｷ｡｡ｲｾ｣ｨｩｪｮｬｩｪｫＮ Er zijn twee waar-nemingendie in deze richting wijzen: in Groot Gerven prooi-overgavetussenoude en jonge vogels (F. Berendse,J. van Gent, 9-6-1971) en in

-15-

Slichtenhorsteen nog moeilijk vliegende jonge vogel (F. Berendse,J. vanGent, 21-6-1972). . .Het is moeilijk om aan te geven welk deel van de in de zomer aanwezigevogels tot broedenkomt. Niet onwaarschijnlijk is dat jaarlijks een aan-tal broedpogingendoor jachtopzienerswordt verijdeld.Op de volgende plaatsenzijn tijdens het broedseizoenregelmatigbuizer-den waargenomen:Salentein (1968, '69, '70, '71, '73 en '74, 2 exemplaren,J. van Dijk), Olden-Aller en de Hoef (J. van Dijk, 1973, regelmatig2exemplaren),slichtenhorst (F. Berendse, juni '71 1 exemplaar; F. Berendse,juni '72 1 juv. exemplaar; L. Hemels, mei '72 enkele malen 1 exemplaar,mei '73 idem), Appelsche heide (F. Berendse, juni '71 prooi-overgave),omgeving HelI ('71), Rozendaalen Veldhuizen (G. Dirkse, W. Loode), indezelfde terreinengedurende '68 - '74 regelmatig 1 exemplaar (J. vanDijk). Verder zijn nog waarnemingenbekend uit Erica - Groot Bijlaar(F. Berendse, juni en juli '69 1 exemplaar) en Beekhuis (L. Hemels, '72).Volgens een mededelingvan de boswachterop het landgoedErica werd debuizerd hier vroeger gedurendehet broedseizoenmet een groter regelmaatwaargenomen.Hanekampen Aukes (SBB) noemen een waarschijnlijk broedgevalbij klein Achterveld (1971). Vermoedelijk zijn dit dezelfde vogels dieop Erica werden waargenomen.In de omgeving van Groot-Stoutenburgbroed-den in 1967 een paar buizerden (A. Bruyn).De buizerd blijkt in zijn verspreidingduidelijk beperkt te zijn tot hetoude hoevenlandschap.Waarschijnlijk is rust een van de belangrijksteeisen die deze vogel aan zijn biotoop stelt.In het voorjaar van 1975 werd een bewoonde horst ontdekt op de Slichten-horst. Inmiddels zijn op dit nest jongen grootgebracht.

86. Sperwer (accipiter nisus)


Het is zeer moeilijk om een duidelijk beeld te krijgen van het aantalsperwersdat in ons studiegebiedhuist. Niet alleen vanwege het geheim-zinnige gedrag van deze soort in de broedtijd, maar ook omdat vrijwelalle gebiedendie als broedplaatsin aanmerkingkomen volledig voor hetpubliek zijn gesloten. In 1970 kon met een redelijke mate van zekerheideen broedgevalworden vastgesteldop het landgoedGroot-Bijlaar. In hetnajaar van 1971 werd hier een baltsend paartje waargenomen.In 1972 en1973 werd op het aangrenzendelandgoedErica vrij regelmatigeen vrouwtjegezien (F. Berendse).In de omgeving van de Kruishaarseheide werd in 1974 enkele malen eensperwer waargenomen.In januari van dit jaar werden daar twee exemplaren,die in een boom zaten, gezien (Van Dijk, Berendse).In het gebied van de Hoef werden in de jaren 1971 - 1974 gedurendehetbroedseizoenregelmatigewaarnemingenvan een sperwer gedaan (Van Dijk).In 1973 vond in het Hoevelakenerboscheen broedgevalplaats (Van Bekkem).

91. Wespendief (pernis apivorus)

In de noordelijke GelderscheVallei zomergast.

In de nazomer worden, in de omgeving van de Appelscheheide, vrij regel-matig wespendievenwaargenomen.Door Van Dijk werden waarnemingenvanaf1969 opgegeven•.In 1973 werden driemaal kort achter elkaar, vogels opge-merkt en wel op de Appelsche heide (F. Berendse,23-7), Erica (V.d. Made,1-8), en Appelscheheide (Berendseen Van gent, 3-8).Vermoedelijk betreft het hier steedsvogels die in de omgeving vanGarderenbroeden. Daarnaastzijn er twee waarnemingendie op trek wij-zen: Stoutenburg(Hemels, 8-6- ) en Kruishaarscheheide (Tenkink,22-5-'74).

-16-

ｮｾ lol)0

••••• "1 /..... .-

f. ) -"'\' ".'\.; I / ｾＧＮ .' lJ'-VｾＡＧ 'hl" ＢｩＢＬｾｾＱＬｲｲｲ､］ＺＺＺＺｦＱｓ 1- - .,.

Ｇｾｉｉ ,r--.,. \ ｾｉＭ • Bunschoten

. a I I 11 r \ (t'-, -" l--

,----1-1-1- ' ,I' L- d,OO rr.. • ｾＮ'"._ " r- H111Y ＭｾＭｾｎｉｊｫ･ｲｫ

..... I'\.... • L.-Amersfoort I '\ f

ＱＭＱＭＭｉＭＫＭＫＭＭｉＭＮｪＭＭＱＢＧｾＢＢｃＭｾ ..- ｬｾＺＺＭＮＭ }'h\--+-ft-t--+-.+-r--+--I--+-4-.....,

Î \ f-- It--,::::".. _+__ ＭＭＫＭＭＫＭｾ｡ｬｬｾh. i I 1 ,/

..

-I--+-+-+--+«Bunschotenr-....

Fig. 4Territoria van Boomvalk (no. 101) on ｔｯｲｄｮｶｾｬｫ (no. 10J).

-17-

92. Bruine kiekendief (circus aeruginosus)


In een excursierapportvan het R.I.N. (mei 1943) wordt de bruine kieken-dief genoemdals broedvogelvan de Appelsche heide.

101. Boomvalk (falco subbuteo)


De stand van de boomvalk in het gebied van de beide Barneveldsebekenschommelt tussen2 en 4 paren. In de omgeving van de vroegeregrote hei-develdenwerden vier territoria vastgesteld.In Achterhoek worden even-eens regelmatigboomvalkengezien, doch het is niet duidelijk of hiersprake is van een territorium. Verder broedt de boomvalk op de landgoe-deren Hoevelaken,Salenteinen Schaffelaar.Opmerkelijk is het ontbre-ken van de soort in de omgeving van Ahof en Meerveld. Het biotoop lijkthier op het eerstègezicht gunstig.De verspreidingvan de boomvalk vertoont tot op zekere hoogte overeen-komst met die van de torenvalk. De soort ontbreekt echter in die delenwaar geen of weinig hoog opgaandhout aanwezig is. Verder lijkt er bijdeze vogelsoort enige voorkeur te bestaanvoor de aanwezigheidvan hei-develden.

103. Torenvalk (falco tinnunculus)


De torenvalk is in het studiegebiedde meest voorkomendestootvogelsoort.De verkregenverspreidingsgegevenszijn vermoedelijk onvolledig. De aan-tallen zijn als volgt verdeeld:Barneveldebekengebied(5 - 7 paar), streek tussenNijkerk en Putten(6 - 10 paar), Voorthuizen zuidelijk gedeelte (9 - 13 paar), Achterhoek!Holk (1 - 2 paar) en Arkemheen (1 - 2 paar).Het eerstecijfer geeft het aantal territoria weer, het tweede een schat-ting van het maximale aantal broedparen.

104. Korhoen (lyrurus tetrix)


Recente waarnemingenvan het korhoen in de noordelijke GelderscheValleiontbrekengeheel. De laatstewaarnemingendaterenuit 1943 van de Appel-sche en Kruishaarscheheide.Het biotoop dat het korhoen eist, bestaatuit heidevelden,begroeid metheide van verschillendeouderdom. Verder moeten hier en daar vliegdennenaanwezigzijn om beschuttingte geven bij ongunstigeweersomstandigheden.

107. Patrijs (perdix perdix)


De patrijs kan worden aangetroffenop droge gronden, waar voldoenderuigte aanwezig is om als dekking te dienen. De patrijs heeft in de over-wegend vochtige GelderscheVallei dan ook een vrij sporadischeversprei-ding. Broedendepatrijzen werden in de volgende terreinenaangetroffen:Lange Slag (1 paar), Groot Hell (2 paar), Oteler (2 paar), Rozendaal (1paar), Emelaar (1 paar). Verder werden patrijzen aangetroffenin Salen-tein (Hanekamp, 1970), de Bunt en de Doelen (Misset, 1957). Deze ter-reinen behorentot de volgende landschapstypen:hoevenlandschap(al danniet verarmd), slagenlandschapen een buitenplaats.Naar aanleidingvandeze gegevenszouden we kunnen zeggendat alle waarnemingenplaats von-

-16-

den in het relatief ongeschondengebied van de noordelijke GelderscheVallei en wel hoofdzakelijk in hoevenlandshappen die door cultuurtech-nische ingrepen wat aan het uitdrogen zijn. Het hoevenlandschapis doorzijn grillige patroon en variatie in hoogté en begroeiing een terrein,dat goed tegemoetkomtaan de eisen die de ｾ｡ｴｲｩｪｳ aan zijn omgevingstelt.

108. Kwartel (coturnix coturnix)

In de noordelijke GelderscheVallei vermoe elijke broedvogel.

Van de kwartel zijn in de noordelijke GeldJrscheVallei geen recenteofvroegere broedgevallenmet zekerheidbekend geworden. Uit uitgevoerdenachtelijke inventarisatieskon worden geconstateerddat enkele roepen-de mannetjesaanwezigwaren, onder andere9P Erica zuidelijk gedeelte(augustus1967, A. Bruin en E. Kruis) en ｯｾ hetzelfde terrein in juli(1967, K.J.N.). Beide waarnemingenwerden edaanop een roggeakker.

109. Fazant (phasianuscolchicus)


De fazant komt, met uitzonderingvan de op n en kale weidegebiedenlangshet Eem- en het Veluwemeer, in de hele Val ei voor. De aantallenbinnende verschillendeterreinenvariëren nogal ｾｴ･ｲｫ［ dit staat in verbandmet het jachtbeheervan het betreffendete rein. De grootste dichthedenwerden geconstateerdop de Appelscheheide (10 paar), Ahof (15 paar),Veldhuizen (10 paar), Groot Bijlaar (11 paar), Groot HelI (12 paar),Beekhuis (22 paar) en Groot Ehrental (43 ｰｾ｡ｲＩＮ Deze terreinenbehorentot de volgende landschapstypen:heidelandschap(zowel het natte als hetdroge type) en hoevenlandschap.Uit de ｶ･ｲｾ･ｧ･ｮ telgegevenskunnen weafleiden dat de fazant de voorkeur geeft aán landschappenwelke naastopen terreinenvoldoende dekking bieden, v oral als bovendienenig voch-tig bos aanwezig is.

111. Waterral (rallus aguaticus)


De waterral is broedendaangetroffenin Emelaar en Groot Bijlaar. Verderzijn waarnemingenbekend uit Slichtenhorsten Arkemheen (Timmerman, 1969).Het optimale biotoop voor de waterral bestaatuit rietgroei in ondiepwater. Daarnaastwordt de waterral in andere typen moerasterreinenaange-troffen. Het is een vogelsoort die vrijwel uitsluitend 's nachts is teinventariseren;het is daarom niet uitgeslotendat enkele broedgevallenover het hoofd zijn gezien.In het winterseizoenzijn soms waterrallenaan de kust van het Veluwemeerwaar te nemen, echter meestalbuiten ons telgebied (namelijk de omgevingvan Horst).

116. Waterhoen (gallinula chloropus)


Het waterhoenkomt regelmatigverspreid ov r de GelderscheVallei voor,het poldergebiedheeft echter een opvallen laag broedbestand.De groot-ste aantallenwerden aangetroffenop de Ap elsche heide (6 paar), Koper-weg (4 paar), Salentein(4 paar), Olden-Aller (8 paar) en Groot Ehrental(6 paar). Deze terreinenbehorentot de volgende landschapstypen:drassigeheide met vennetjes,slagenlandscfap,landgoed en hoevenland-schap. In al deze terreinenkomt de soort roor aan de oevers van plassen,vijvers en sloten met een verlandingsvegetatie.Het laatsteverklaart

-19-

misschienhet opvallend lage bestandin de poldergebieden:daar ontbreektnamelijk voldoende oeverbegroeiinglangs de waterlopen.

117. Meerkoet (fulica atra)


In de vallei komt de meerkoet broedendop de volgende plaatsenvaar:Holkerveen (1 paar), Appelsche heide (2 paar), Achterhoek (1 paar), GraatBijlaar (2 paar), 40 ha. (1 paar), Wielse sluis (2 paar) en Graat Ehren-tal (1 paar). Deze terreinenbehorentot de volgende landschapstypen:verarmd slagenlandschap,drassigheideveld met vennetjes,hoevenlandschapen polderland. Uit de verrichte waarnemingenblijkt dat de meerkoet inde GelderscheVallei een voorkeur aan de dag legt vaar landschappenmetvennetjes,plasjes en waterlopen.In het winterseizoenwarden grote aantallenmeerkoetenaangetroffenophet Eem- en het Veluwemeer. Deze vogels fouragerendan op de nabijgelegenweilanden en dijken.

121. Scholekster(haematopusostralegus)


De scholeksteris van oorsprongeen broedvogel van de kustgebieden,diezich na 1940 in het binnenland is gaan vestigen. Voor het broedenhebbende scholeksterseen voorkeur vaar terreinenmet een zandige ondergrond,zoals bijvoorbeeld pas geploegdeakkers. Niettemin wordt aak menig leg-sel op graslandgevonden.Gebiedenmet een vrij hoge dichtheid aan scholeksterszijn: Olden-Aller(6 paar), 40 ha. (4 paar), tweede Boeise beek (5 paar), Ark (4 paar),Graat Ehrental (4 paar), Fliertsteeg(9 paar) en Oteler (11 paar). Dezeterreinen kunnen tot de volgende landschapstypenwarden gerekend:landgoedgrenzendaan polderland, polderland,hoevenlandschapen verarmdslagenlandschap.Uit de verkregengegevenskunnen we concluderendat terreinenmet afwis-selendelanschapselementeneen hoger broedbestandhebbendan eenvormigeterreinen.

123. Kievit (vanellus vanellus)


De kievit wordt daar de geheleGelderscheVallei aangetroffen.Hij ont-breekt alleen in verstedelijktegebieden, in dichte bassenof grote wa-teroppervlakten.Uit waarnemingenover een reeks van jaren gedaanvaltte concluderendat de kievit ieder jaar iets in aantal achteruitgaat.De oorzakenhiervan moeten gezocht warden in het verloren gaan van ge-schikte graslanden,de sterke predatie daar kraaiachtigenen meeuwenen het verloren gaan van legselstijdens maaiwerkzaamheden.In de volgende terreinenwerden de grootsteaantallenkievitten aange-troffen: Kruishaar (16 paar), Emelaar (17 paar), Olden-Aller (15 paar),Groot Hell (20 paar), Graat Ehrental (18 paar), Fliertsteeg(30 paar),en Oteler (16 paar). Deze terreinenkunnen tot de volgende landschaps-typen warden gerekend: voormalig heideveld, verarmd hoevenlandschap,landgoed op de rand van polderland en slagenlandschap.Uit de verkregentelresultatenvalt weinig te zeggenover een eventu-eel voorkeursbiotoopvan de kievit.

-20-

129. Kleine plevier (charadriusdubius)

In de noordelijke GelderscheVallei ｲ･ｧ･ｬｭ｡ｾｩｧ･ broedvogel.

De kleine plevier is met zekerheidbroedendvastgesteldop het landgoedSalentein.Oorspronkelijk is de kleine plevier een broedvogelvan zan-dige oevers van rivieren, meren en vennen. pe laatste jaren heeft hijechter een vergelijkbaar biotoop gevonden ip de zandterreinendie ont-staanbij stadsuitbreidingen,wegen in aanleg, zandputtene.d. Daar ditsoort terreineneen tijdelijk karakter hebb n, variëert het aantal aan-wezige kleine plevieren vrij sterk.Het vermoedenbestaatdat verscheidenebroedparenover het hoofd zijngezien, daar deze voorkomen op terreinendie sterk door menselijk ingrij-pen aan het veranderenzijn. Deze zijn nu juist niet de terreinen, diegraag door vogelaarsworden bezocht.In het voorjaar zijn altijd wel kleine plevieren op de zandige strandjeslangs het Veluwemeer aan te treffen.

132. Watersnip (gallinago gallinago)

In de noordelijke GelderscheVallei regelm,tigebroedvogel.

De watersnip komt in de Vallei alleen op ｶｾ｣ｨｴｩｧ･ plaatsenvoor, waarbijde voorkeur gegevenwordt aan de polders 1 ngs het Eem- en het Veluwe-meer. Door de sterk verbeterdeafwatering en de veranderdegrascultuur,is het voor watersnippengeschikteareaalde laatste jaren hard achter-uitgegaan.De grootste dichthedenwerden ｯｾ de volgende terreinenaange-troffen: Koperweg, Arkemheen, 40 ha., en ａｾｫＮ

Deze terreinenbehorentot de volgende lanéschapstypen:slagenlandschapen polderland.In de trektijd kunnen tientallen watersniplenlangs de kust van Eem- enVeluwemeer worden waargenomen.

135. Houtsnip (scolopax rusticola)

In de noordelijke GelderscheVallei vermoecelijkebroedvogel.

De houtsnip is vroeger broedendaangetroffEnop de Appelsche en Kruis-haarscheheiden (mei 1943). In deze terreinenwerd hij ook aangetroffenop 18-4-1957 (Leentvaar). Van recenteredatum zijn de volgende waarne-mingen: Groot Ehrental (Hemels, mei 1972 1-2 exemplaren) en omgevinglandgoedOlden-Aller (Van Dijk, april/mei ｾＹＷＰ - 1974, 1 exemplaar).De laatst genoemdewaarnemingenrechtvaardgen het vermoedendat dehoutsnip op deze terreinenbroedt. De beid waarnemingenvonden plaatsin vochtige bosterreinenmet een zachte, humusrijke bodembedekking.In de trektijd zijn altijd houtsnippenwaa te nemen op de terreinengelegentussenOud Groevenbeeken Olden-Al er.

137. Wulp (numenius arguata)


De wulp is broedendop de volgende terreinenaangetroffen:Appelscheheide (4 paar), Veldhuizen (1 paar) en 40 ha. (1 paar). Deze terreinenbehorentot de volgende landschapstypen:､ｾ｡ｳｳｩｧ heideterrein,heide-terrein grenzendaan cultuurlandschapen polderlandschap.Landelijk gezien is de wulp een broedvogelvan grotere heideveldenenaan heideveldengrenzendecultuurgronden.In de GelderscheVallei komthij eveneensop deze terreinenals broedvogelvoor.In het najaar en vaak ook in de winter kun?en grote groepenwulpen inde polders langs het Eem- en het Veluwemee worden aangetroffen.

-21-

140. Grutto (limosa limosa)


De grutto ontbreekt in vrijwel geen enkel terrein van de noordelijkeGelderscheVallei. Alleen gebiedenmet veel houtopslag en terreinenmetveel bebouwing worden gemeden.Het grootste aantal grutto's wordt aange-troffen in de uitgestrektepoldergebiedenlangs het Eem- en het Veluwe-rneer. De grootste dichthedenbereiktende grutto's in Arkemheen (87 paar),Ark (80 paar) en Wielse sluis (64 paar).Het biotoop van de grutto bestaatin de GelderscheVallei uit vochtigeweiden met een zachte ondergronden de enigszinsvochtige heideterreinen.In het algemeenkan gesteldworden, dat de voorkeur uitgaat naar terrei-nen met een zachte modder- of veenbodem.Dat slechtsbij uitzondering opde drogere zandige terreinen, d.w.z. terreinenmet veel meer boomgroei,wordt gebroed, blijkt uit de inventarisatiegegevens.Zo werden bijvoor-beeld op Groot Gerven en Rozendaalslechts 1 paar grutto's aangetroffen.In de trektijd worden grote aantallengrutto's waargenomenlangs hetEem- en het Veluwerneer.

145. Tureluur (tringa totanus totanus)


De grootste dichtheid bereikt de tureluur in de noordelijke GelderscheVallei in de weidegebiedenlangs het Eem- en het Veluwerneer. In hetbinnenlandwordt de tureluur veel minder aangetroffen.Hier komt hijslechtsvoor in de terreinen, die geheel met zijn biotoop overeenstemmen.De grootsteaantallenbroedendetureluurs werden aangetroffenin Ark(20 paar), Wielse sluis (21 paar) en Arkemheen (21 paar).Het biotoop van de tureluur in de Vallei bestaatuit vochtige weideter-reinen, vochtige heide en soms het stroomgebiedvan een beekje.In de trektijd worden veel tureluurs aangetroffenlangs het Eem- en hetVeluwerneer. De grootsteaantallenzijn daar omstreeks juli waar te ne-men. In het binnenlandkan niet van een opvallende trek worden gesproken.

163. Kemphaan (philomachuspugnax)


De kemphaankomt in de noordelijke GelderscheVallei in hoofdzaak in deweidegebiedenlangs het Eem- en het Veluwemeer voor. Het hoogste aantalkemphanenvindt men in Arkemheen (56 paar). Andere terreinenmet eengrote dichtheid zijn: Ark (40 paar) en Wielse sluis (38 paar). De andereonderzochteterreinenhuisvestenveel minder kemphanen: 40 ha. (23 stuks),tweede Boeise beek (4 stuks), 45 ha. (3 stuks) en Achterhoek (6 stuks).ｖｯｯｲｺｯｾ･ｲ uit de verkregen telgegevensvalt te concluderen, is de ver-houding tussenmannetjesen vrouwtjes ongeveer2 op 1.De biotoopkeuzevan de kemphanenin de noordelijke GelderscheValleiis als volgt te omschrijven: vochtige weiden en weiden langs oevers vanbeekjes.Het laatstewil in het binnenlandnogal eens voorkomen en welin het oostelijke deel van de Vallei.In de trektijd komen vele voor in de slikterreinenlangs het Eem- enhet Veluwerneer. In het binnenlandkunnen soms vrij grote aantallenkemphanenworden waargenomenlangs de Nieuwe Voorthuizerweg (o.a. op6 augustus1971). Het grootste aantal doortrekkers is altijd omstreeksaugustusaan te treffen.

186. Kokmeeuw (larus ridibundus)


De kokmeeuw kwam vroeger broedendvoor in het Lijmgat op de Appelscheheide. In 1970 werd een sterk alarmerend ｰｾｲ aangetroffen,wederom opde Appelsche heide, doch nu bij het ｍｯｯｲ､ｧｾｴＮ

Het biotoop van de kokmeeuw bestaathier ｵｩｾ eilandjes in vennetjes.Het gehele jaar door kunnen in ons telgebiep kokmeeuwenworden waargeno-men; in het broedseizoenzijn het in ｨｯｯｦ､ｺｾ｡ｫ eerstejaarsvogels. Degrootste aantallentreffen we in herfst en winter langs het Eem- en hetVeluwemeer aan.

191. Zwarte stern (chlidonias niger)

In de noordelijke GelderscheVallei ｶｯｯｲｭ｡ｾｩｧ･ broedvogel.

De zwarte stern kwam vroeger broedendop d Appelsche heide voor (mei1943). Van recentebroedgevallenis tijden de inventarisatieniets ge-bleken. Het biotoop van de zwarte stern we d gevormd door de drassigeomgeving van vennetjesmet veel riet in de oeverbegroeiing.We kunnenstellen, dat tegenwoordigsommige terreinen in de Arkemheensepoldergeschikt voor de zwarte stern zouden zijn. Waarom ze er desondanksnietvoorkomen, valt moeilijk te zeggen. In de jazomer kan sterke trek vanzwarte sterns langs het Eem- en het Veluwe eer optreden.

196. Visdief (sternahirundo)


De visdief is als broedvogel in de ｮｯｯｲ､･ｬｾｪｫ･ GelderscheVallei sterkachteruitgegaan.Dit blijkt uit de ｶｯｬｧ･ｮ､ｾ gegevens:Langs de OudeBunschoterwegen de Nekkeveldseweg kwamen in 1957 30 paar voor(Braaksma), in 1972 was dit aantal ｧ･ｲ･､ｕｃｾ･ｲ､ tot 1 paar (Jonkers),langs de waterlopen in de Arkemheensepold r West.Het biotoop van de visdief bestaatuit ondiep water en vochtige weilandmet enige verhogingenerin. De laatste doe dienst als uitkijkpost.

208. Holenduif (columba oenas)

In de noordelijke GelderscheVallei regelm,tige broedvogel.

De holenduif werd in slechts zeven telgebiEdenals broedvogelvastge-steld. Waarschijnlijk is dit lage aantal glotendeelste wijten aan hetopvallendegedrag van de soort. Op grond VEn de verzameldegegevensiseen schattingvan het totale aantal broedvÓgel onmogelijk. In de volgen-de gebiedenwerd de holenduif waargenomen:Groot Gerven (1 paar),Beekhuis (2 paar), Groot Ehrental (2 paar), Erica (2 paar), Salentein(1 paar), Schaffelaar(3 paar) en Olden-Aller (5 paar).De soort bleek in drie van de vier landgoe eren voor te komen. Ook inhet vierde gernventariseerdelandgoed, het Hoevelakerbosch,werd deholenduif naderhandwaargenomen(Van bekke ). Verder werd hij vastge- Isteld in 4 van de 12 hoevenlandschappen.Kenmerkendvoor de plaatsenwaar de holend if voorkomt, is de aanwezig-heid van oud, hoog opgaand, geboomte (loof out).

209. Houtduif (columba palumbus)


De houtduif is in het studiegebiedeen alg menere broedvogeldan de ho-lenduif. Met name in de oude hoevenlandsch.ppenen de dennebossenrondomde grote heideveldenworden grote ､ｩ｣ｨｴｨ･､ｾｮ bereikt. Er blijken zeer

-23-

duidelijke verschillen te bestaantussende landschappenwaarvan de oor-spronkelijke structuur behoudenis geblevenen de sterk genivelleerdelandschappen.De voornaamstefactor, die deze verschillenbepaalt, iswaarschijnlijk de aanwezigheidvan broedgelegenheid.In de polder ont-breekt de soort vrijwel geheel.

210. Tortelduif (streptopeliaturtur)


De tortelduif komt in lagere aantallenvoor dan de houtduif en stelthogere eisen aan zijn biotoop. In het hoeven- en slagenlandschapzijnde verschillen tussende veranderdeen onveranderdelandschappenopval-lend. Ook voor deze soort worden in het oude hoevenlandschapopmerkelijkhoge dichthedenbereikt. Er kan worden geconcludeerddat de tortelduifeen soort is van afwisselendelandschappen,die rijk zijn aan struikenen laag geboomte. Onder invloed van de cultuurtechnischeingrepen vande laatste jaren is de soort sterk in aantal achteruitgegaan.

211. Turkse tortel (streptopeliadecaocto)


Bij vergelijking van de aantallentortelduiven en turkse tortels overde verschillendelandschapstypen zien we enkele opvallendeverschillen.In de slagen- en heidelandschappen,die gedurendede laatsteeeuw sterkverarmd zijn, komt de turkse tortel aanmerkelijk meer voor dan de tortel-duif. Dit is waarschijnlijk te wijten aan de sterke toename van de bebou-wingsdichtheid in deze gebieden.Voor het hoevenlandschapgeldt dit ver-schijnsel niet. De hoogste dichtheid die is vastgesteld,komt voor inde bebouwde kom van Nijkerk.Gedurendede laatste jaren blijkt de turkse tortel in toenemendematein staat te zijn ook buiten de menselijke invloedssfeerzich te vesti-gen. In dit verband is het interessantom na te gaan of in de toekomstgeen concurrentiemet de tortelduif zal optreden.

212. Koekoek (cuculus canorus)


In ongeveerde helft van de geinventariseerdegebiedenwerd de koekoekwaargenomen.De soort komt het meest frequent voor in het hoevenlandschap(in 10 van de 12 hokken). Opmerkelijk zijn de hoge aantallendie geno-teerd werden voor de hokken Beekhuis (4 paar) en Groot Ehrental (7 paar).Op de grote heideveldenontbreekt de koekoek grotendeeld.In de Arkem-heensepolder komt hij alleen voor in de omgeving van de rietmoerassenlangs de dijk. De soort blijkt gebondente zijn aan gebiedenmet eengrote zangvogel-dichtheid.

214. Kerkuil (tyto alba)


Evenals de ransuil laat de kerkuil zich niet eenvoudig inventariseren.De meest efficiënte inventarisatiewijzeis, om in een bepaaldestreekalle boerderijenaf te gaan.De kerkuil blijkt in ongeveerdezelfde gebiedenvoor te komen als debosuil. De keruil kan daarnaastechter ook in dorpskernenworden aange-troffen (Nijkerk en Voorthuizen). Een duidelijk verschilpunt met de bos-uil is de veel grotere affiniteit van de soort met boerderijenen anderelandelijke bebouwing. Voor een belangrijk deel hangt dit samen met het

-24-

l'S '. '. /6. I1 I]".' .....

M 22D.'< . ...... .' I/ ..........' .. ' ...., !Th

\. 1/ｾ

........

ｾ./ ｾｬｬｊ llYPutten

" .., ,-.r---- vr ft' •I I1 Ir \Bunschoten

-- ＭｉＭＭｾ "/-1 -, .-/ iI- ｾ - ,

"'-

ｾｾ '-. . ._- ..- l l '. f .4 ---- "Nijkerk,-- d'.,.

I-I-'. '"

'" I , .-

'" • '\ • -

I l -;(jfl ITh• h ..... •

\ｾ

I • ｾ Ir • .-...... '- la I.-- t V

I 1<":

ｴＩｾｾI ｉｾ c. I'c• -· . • - -• f'.... • •f--. .- -- - -- I-.

y '- ｾ l® ｾｾＭＭＭｾ

.I r--k .c-

1.60......

Ｎｾ .-.1 I--- f-"'Amersfoor ./

150 '. /60 / q...... ",,2'-1ＭＭｾＧＮｾ

.- -- -- ;.,...,. ..... ". .. - --I-I

.....ｾＱＧｬｉ. ' - rilll\ 1/

11",,-.....

kt:v lJYPutten. .. 1-_. - ...,b vrft. Ｇｾ Bunschoten.. - - I-- -

f

d V Pr. ...... •- • ｾI.......... fm

(Nijkerk

- I ｾ-

d tv11/70 • I-

ＭｾｩＧＮＮ IJ ;-

!-

ｾ) I. •- ..._-

"--- --- ｾ t! 4

ｾＭＭ -.

I'i ... - f-

Î rl-l ｾ 11\ ｉｾ-- --- --\ｾ Ir .-.- ｾ r---.. I..- • ./

1f1J A - I- - ...-Irrf 1\ /" IV-

...- ｾ

1\1. LYt ........ •'-r I"\. If n

r---J -- h I 'UIl I'-'" r-..'{ .c-l'{lSo

<L...... 1'\ h --- ......

Amersfoort ./

ïig. 5Territoria van Bosuil (no. nIJ) :ln rlnnsuil no. 221)•

j

-25-

broedgedragvan de keruil; daarnaastis het niet onwaarschijnlijk, datook het ruime voedselaanbod(muizen) in de direkte omgeving van de boer-derijen een rol speelt. Van de bekendebroedplaatsenzijn er 5 vastge-steld in een schuur, 2 in een kerktoren, 1 in een duiventil en 1 in eenmolen.

219. Steenuil (athenenoctua)


Het is moeilijk een betrouwbaarbeeld te geven van het aantal steen-uilen dat in het studiegebiedvoorkomt. De voornaamsteoorzaakhiervanis, dat in gebieden,waar de soort weinig frequent voorkomt, de vogelseen verminderde territoriumactiviteit vertonen. In de Vallei laat desteenuil zich dientengevolgeook weinig horen.Er zijn vier plaatsenwaar de soort recent in het voorjaar is waarge-nomen: omgeving Emelaarseweg (Van Bekkem, Hemels, Berendse,1973), hethok Beekhuis (Hemels, 1972), omgeving van Appel (Tenkink, 1971 en 1974)en het hok Oteler Breede beek (Hofman, Fransmanin 1973).Bij Oteler werd de steenuil reeds in 1957 waargenomen(Misset, S.B.B.).Op het landgoedErica kwam de vogel voor tot 1967. Oorzaak van het ver-dwijnen was hier het kappen van een rij ｫｮｯｴｾｩｬｧ･ｮ (med. Hazeleger).Ooklangs de Leenweg werd de soort enkele jaren geledennog gezien (med.Mulder) •De steenuil prefereert in de meeste gevallen landschappen,die een rela-tief open karakter bezitten. Vaak zijn dit gebieden, die in landschappe-lijk opzicht sterk verarmd genoemdmoeten worden. Belangrijk is de aan-wezigheid van geschiktebroedgelegenheid.Vooral de steedsschaarserwordende knotwilgen zijn in verband hiermee van betekenis.Ook oudeschuurtjesin het weiland worden als broedplaatsgebruikt.In het najaar van 1973 zijn tussenHoevelakenen Zwartebroektweeexemplarenuitgezet.

220. Bosuil (strix aluco)


In de streek tussenStoutenburgen Barneveld is de verspreidingvan debosuil goed bekend. Het aantal schommelt tussen7 en 9 paar. Verder komthij voor in Achterhoek en op de landgoederenSchaffelaaren Hoevelaker-bosch. In het gebied tussenNijkerk, Putten, Voorthuizen en Zwartebroekzijn tot nu toe 14 territoria vastgesteld.Het werkelijke aantal ligtwaarschijnlijk hoger.Uit de verspreidingskaartblijkt, dat de bosuil een duidelijke voor-keur heeft voor de landgoederenen het oude hoevenlandschap.Ook echterin de lagere gebiedenmet minder hoog opgaandhout, zoals de omgevingvan Zwartebroek, zijn verschillendeterritoria gelocaliseerd.Opvallendis, dat in de hooggelegengebiedenaan de Veluwezijde, de bosuil meteen zeer lage frequentie voorkomt. Een van de oorzakenhiervan is mis-schien, dat dit deel minder intensief geinventariseerdis. Een anderemogelijke oorzaak is, dat in deze droge gebiedenhet voedselaanbodlageris.Er zijn 12 nestvondstenbekend: 3 broedselswerden aangetroffenin eenhooiberg, 7 in een holle boom, 1 in een schoorsteenen 1 in een oudeksternest.

-26-

221. Ransuil (asio otus)


De ransuil valt in de baltsperiodeminder op dan de steen- en de bosuil.Inventarisatiekan het best plaats vinden wanneer de jongen zijn uitge-vlogen. Vermoedelijk hebbenweinig mensen in deze tijd de "hokken" inde avondurenbezocht, zodat ook hier het verspreidingsbeeldwaarschijn-lijk onvolledig is.De verspreidingvan de ransuil is tot op Zjkere hoogte complementairaandie van de bosuil. De ransuil prefereertd wat hogere gebieden, die be-groeid zijn met dennenbos.Hierbij speelt ogelijk een rol, dat dezesoort geen voedselterritoriumbezit zoals at bijvoorbeeld bij de bosuilhet geval is. Dit stelt de ransuil in staa om te jagen over een rela-tief uitgestrekt gebied. Op deze wijze zou leen eventueellager voedsel-aanbod in deze gebiedengecompenseerdworden. Een andere factor is mis-schien de voorkeur voor vliegdennenals ｮ･ｾｴ｢ｯｯｭＮ

222. Velduil (asio flammeus)

In de noordelijke GelderscheVallei onregelmatigebroedvogel.

In 1972 werden in de polder Arkemheen tijd,ns het broedseizoenregelma-tig velduilen waargenomen.Vermoedelijk wa hier sprake van een broed-geval. Het is niet onwaarschijnlijk dat de velduil ook in andere jarenhier tot broedenkomt. In het Winterseizoejworden in Arkemheen met eenzekere regelmaatexemplarenwaargenomen(b jv. med. Hemels, 17-11-'72).Er is één waarnemingbekend uit de Vallei Berendseen Kuis, 12-4-'68,heideveldje langs Kallenbroekerweg).Deze ogel moet als doortrekkerworden beschouwd.De soort trekt tot in mei door (C.N.A.).

224. Gierzwaluw (apus apus)


De gierzwaluw komst als broedvogelvoor in de kernen van Nijkerk,Putten, Voorthuizen en Barneveld. In het centrum van Nijkerk werden in1973 70 paren geteld.

226. IJsvogel (alcedo atthis)


Een tiental jaren geledenwas de ijsvogel jeen zeldzame verschijningin het studiegebied.In de tweede helft va de zestiger jaren werden 6- 7 broedgevallenvastgesteld.Onze gegeve s gaan niet verder terug,maar vermoedelijk is de ijsvogel vroeger n g algemenergeweest.Geduren-de de laatste jaren heeft een sterke achteuitgangplaatsgevonden.Sedert1971 heeft slechtséén paar zich kunnen haidhaven.Hieronder volgt een overzicht van de beken e broedplaatsen:Stoutenburg,1968, 1969; nestvondsten(Ber ndse),Groot-Bijlaar, 1967 - 1974; nestvondsten(Berendse,Van Ginkel),Esvelder beek, 1966 (De Graaff),Schuitenbeek, 1965 - 1968; regelmatigwaargenomen(Wielinga, Loos),Veld beek, 1971; vondst van oude nesten,Hoevelaken, 1966, 1967; onzeker (Hanekamp)Salentein, 1970; onzeker (Hanekamp).Drie van de broedplaatsenliggen in het BarneveldseBekengebied,twee inhet noordelijke afwateringsgebieden twee onzekereop een landgoed.De voornaamsteoorzaak van de achteruitgangvan de ijsvogel is het sneltoegenomengebruik van herbicidenen de sterke vervuiling van het waterin de beken. Verder hebbende veelvuldige beeknormalisatiesvan de afge-

,

-27-

lopen decenniahet verdwijnen van veel geschiktebroedplaatsentengevol-ge gehad. Als bijzonderheidkan worden vermeld, dat in 1969 bleek, datéén van de twee vogels op Groot-Bijlaar, in 1968 als nestjong geringdwas in de omgeving van Oisterwijk (Noord-Brabant). In 1968 bestondenerbij ons vermoedensdat één exemplaarvan het paartje in dit gebied wasomgekomen. De vrijgekomen nestplaatswerd direkt opgevuld. In 1970bracht hetzelfde paar drie broedselsgroot.

232. Groene specht (pieus viridus)


De broedplaatsenvan de groene specht zijn in het noordelijke deel vande GelderscheVallei geconcentreerdin de terreinenmet voldoende hout-opslag. Het gemiddeldeaantal waargenomenexemplarenbedroegtwee. Deterreinenwaar de groene specht voorkomt behoren tot de volgende land-schapstypen:heidevelden,hoevenlandschapen slagenlandschap.We kunnendan ook zeggendat de groene specht hoofdzakelijk voorkomt in de openloofboscomplexenmet tussende bomen een grasvegetatie.Dit laatstestaatin verband met het voedsel dat de specht hoofdzakelijk op de grond zoekten dat uit mieren e.d. bestaat.De groene specht heeft door zijn wijze van voedselzoekenveel last vanstrengewinters met veel sneeuw; het voedsel is dan vrijwel onbereikbaargeworden.

234. Grote bonte specht (dendrocopusmajor)


De grote bonte specht komt in het gehele gebied van de noordelijke Gel-derscheVallei voor. Alleen in boomloze weidegebiedenvan de Arkemheen-se polder ontbreekthij. De grootste aantallenwerden aangetroffeninBeekhuis (6 paar) en Groot Ehrental (5 paar). In de overige terreinenwerden gemiddeld 1 à 2 exemplarenvastgesteld.Uit de verkregen inven-tarisatiegegevenskan worden geconcludeerddat de grote bonte spechtzijn grootste dichtheid bereikt in de hoevenlandschappen.Een belang-rijk punt voor de grote bonte specht bij zijn territoriumkeuzeis deaanwezigheidvan oude bomen met een paar dode takken erin. Deze spelenbij het territoriumgedrageen grote rol.In het winterseizoenzwerven de bonte spechtendoor ons gehele studie-gebied. Soms worden gemengdegroepen, waarvan behalve bonte spechtenookverschillendemezensoortendeel uitmaken, waargenomen.

236. Kleine bonte specht (dendrocopusminor)

In de ｮｾｯｲ､･ｬｩｪｫ･ GelderscheVallei regelmatigebroedvogel.

De kleine bonte specht is op de volgende plaatsenin de noordelijke Gel-derscheVallei aangetroffen:Hoevelakerbosch,Olden-Aller, Vanenburg,Erica, Beekhuis, Groot Ehrental, Beekweg en Schaffelaarsebos. Een twij-felachtig broedgevalis gemeld uit Ahof. De terreinenwaar de broedge-vallen werden geconstateerdbehorentot de volgende landschapstypen:landgoederenen hoevenlandschap.We kunnen dus stellen dat de kleinebonte specht de voorkeur geeft aan ｬｯｯｦ｢ｾｳｳ･ｮ met ruim uit elkaar staan-de bomen, liefst van een behoorlijke ouderdom. Binnen de gekozenbos-complexenwordt een uitgesprokenvoorkeur aan de dag gelegd voor de daaraanwezigeeiken. Verder wordt hij daar vrijwel steedsop de overgangenin het terrein aangetroffen.

-26-

237. Zwarte specht (dryocopus martius) tIn de noordelijke GelderscheVallei regelma ige broedvogel.

De zwarte specht is op de volgende terreine in de noordelijke GelderscheVallei broedendaangetroffen:Erica, Westvetd en Schaffelaarsebos. In denavolgendeterreinenwerden min of meer regelmatig zwarte spechtenwaar-genomen, zonder dat een indicatie van broedfn werd gevonden: Appelscheheide, Akkerweg, Roozendaal,Hoef, Groot Boeien en Veldhuizen.De terreinenwaar hij broedendwerd aangetiffenbehorentot de volgen-de landschapstypen:heideveld met opslag va dennen, landgoeden hoeven-landschap.Hieruit valt te concluderendat e zwarte specht vooral werdaangetroffenin naaldhoutcomplexen,daarna t in gemengdebossen.In de trektijd worden soms waarnemingenvan zwarte spechtenver buitenhun normale terreinengedaan.Zo werd bijvoorbeeld in het najaar van 1974een zwarte specht waargenomenboven het ｷｯｬｾ･ｲ･ｩ､Ｎ

241. Kuifleeuwerik (galerida cristata)

In de noordelijke GelderscheVallei ｲ･ｧ･ｬｭｾｴｩｧ･ broedvogel.

De kuifleeuwerik heeft gebroedop het indu!rieterreinonder Voorthuizen.Verdere waarnemingenvan broedendekuiflee eriken zijn ons tot op hedenniet bekend. Het moet echter niet uitgeslo en worden geacht, dat op ande-re industrieterreinenook kuifleeuweriken oorkomen.Het biotoop van de kuifleeuwerik in de Val ei bestaatuit zandige drogeterreinenzoals deze op industrieterreinen,in nieuwbouwwijken en bijwegen in aanlegworden aangetroffen.De ku'fleeuwerik is een uitgespro-ken cultuurvolger.In het winterhalfjaar worden de kuifleeuweriken op de zelfde terreinenwaargenomenals in het broedseizoen,echter in aanmerkelijkgrotere aan-tallen. Soms kunnen ze dan ook voorkomen op de stratenen wegen gelegenin de buitenwijken van de dorpen en steden

242. Boomleeuwerik (lulula arborea)

In de noordelijke GelderscheVallei voorma ige broedvogel.

De boomleeuwerikheeft tenminste 1 keer ｧ･ｾｲｯ･､ op de Kruishaarseheide,even ten Noorden van de Beulekampersteeg(6-7-1960). Recenterewaarne-mingen van de boomleeuwerikzijn in de noo delijke GelderschaVallei uithet broedseizoenniet bekend.Het biotoop waar we de boomleeuwerikbroed nd aan zouden kunnen treffenis droge heide in de omgeving van wat kale zandvlakten, liefst met eenbegroeiing van verspreidevliegdennen.In het winterseizoenvertonen de boomleeuwerikenzwerfbewegingen.Zekunnen dan waargenomenworden op heide, kaalslagenen andere open ter-reinen. Zo werden 2 boomleeuwerikengezien op een heideveldjelangsde Beekweg (Van Dijk, october 1971). Verde is er een waarneminguit deomgeving van Hell (archief K.N.N.V., 1956). Het is niet uitgesloten,dat het aantal zwervende en doortrekkendeboomleeuwerikenveel groteris, doch dat velen aan de aandachtvan de waarnemersontsnappen.

243. Veldleeuwerik (alaudaarvensis)


De veldleeuwerik komt vrijwel door de gehe e GelderscheVallei voor. Hijontbreekt alleen in de verstedelijktegebieden.Het grootste aantal veld-leeuwerikenwerd in de volgende terreinenaangetroffen: tweede Boeisebeek (40 paar) en Ark (42 paar). De kleinSre aantallenwerden aange-

..

-29-

troffen in Holkerveen, Ahof, Oteler en Salentein,alle met slechts 1 paar.Hieruit kunnen we concluderendat het voorkeursbiotoopvan de veldleeuwe-rik uit polderlandschapbestaat.De terreinenmet een lage bezettings-graad behoren tot het hoevenlandschap,slagenlandschapen de buitenplaat-sen. Dit wordt veroorzaaktdoordat deze laatsteterreinenniet voldoen-de open gedeeltenbevattenen over het algemeenwat teveel ontslotenzijn.In het winterhalfjaar worden altijd grote aantallenveldleeuwerikeninde Arkemheensepolder aangetroffen.

245. Boerenzwaluw(hirunda rustica)


De boerenzwaluwkomt vrij regelmatig verdeeld over de Vallei voor. Hetgrootste aantal werd aangetroffenin de omgeving van de Fliertsteeg(40paar). Het kleinste aantal kwam voor bij Groot Gerven (1 paar). Dezebeide terreinenbehorentot de volgende landschapstypen:een verarmdslagenlandschapen een hoevenlandschapmet bos, weide- en akkerland. Degrootste dichtheid bereikt de boerenzwaluwdus in terreinenwaar bij deboerderijenveel oude schuurtjese.d. voorkomen.In de trektijd komen grote aantallenboerenzwaluwenvoor in de Arkem-heensepolder.De boerenzwaluwstandis de laatste jaren erg achteruit gegaandoor hetverloren gaan van geschiktenestgelegenheden.Dit komt doordat veelhooibergen, schurenen stallen ontoegankelijkzijn geworden door eenveranderdebedrijfsvoering.

247. Huiszwaluw (delichon urbica)


De huiszwaluw komt in de noordelijke GelderscheVallei veel minder voordan de boerenzwaluw.De huiszwaluw wordt uitsluitend broedendaange-troffen onder de daklijsten van gebouwen. De grootste aantallenwerdenaangetroffenbij Kruishaar (21 paar), Groot Hell (19 paar) en Kieviet(15 paar). Deze terreinenmoeten tot de volgende landschapstypenwor-den gerekend: hoevenlandschap,voormalig heideveld en polderland. Hetmeest opvallendepunt dat uit de gegevenste voorschijn komt is, datde huiszwaluw zoveel minder algemeenis dan de boerenzwaluw.Het ver-moeden bestaatdat dit samenhangtmet het nestmateriaaldat de huis-zwaluw gebruikt; dit bestaatnamelijk uit een klei- en leemmengsel,dat vooral op onverhardewegen en akkers verzameldwordt. Door de uit-gevoerdecultuurtechnischewerken is dit nestmateriaalop veel plaatsenniet meer in 10ldoendemate aanwezig. De gebiedenmet het hoogste broed-bestandzijn dan ook de terreinen, die nog het minst zijn aangetast.In de Arkemheensepolder worden de huiszwaluwentijdens de trek veelminder massaalwaargenomendan de boerenzwaluw.

248. Oeverzwaluw (riparia riparia)


De oeverzwaluw komt slechts in enkele kolonies in de noordelijke Gel-derscheVallei voor. Zo werden kolonies aangetroffenten noordoostenvan de 9mrand, de Koedijkerweg, Stoutenburg,plasje bij de Beeren-camperwegen een grote kolonie bij het Zeumersegat. Soms worden ookenkele exemplarengezien langs de Barneveldsebeek. Vrij vaak hebbenwe bij de oeverzwaluw te doen met tijdelijke kolonies, die gemaakt

-30-

zijn aan de rand van afgravingen.Deze ｺｩｪｾ dan een seizoenaanwezig enhet volgend seizoenverdwenenals de ｡ｦｧｲ｡ｾｩｮｧ ongeschikt is gewordenom er nestholenin te maken.

251. Boompieper (anthus trivialis)


De boompieperkomt als broedvogel in de noordelijke GelderscheValleivoor op heideterreinen,zoals in de omgeVilg van Kruishaar en Appel.Op de Appelsche heide komt de grootste con entratie voor (10 paar).Verder deden zich broedgevallenvoor op de volgende terreinen: Koper-weg, Roozendaal,Groot Ehrental, Erica, Gr ot Gerven, Hoef en Beekweg.Het biotoop van de boompieperbestaat in ､ｾ Vallei uit heideterreinenmet verspreideboomgroei, kaalslagenen ｯｰｾｮ oudere bossen(bij voor-keur naaldbos).De ondergrondis bijna ｡ｬｴｾｪ､ begroeidmet heide of mos.De meeste terreinenwaar de boompieper in ons studiegebiedvoorkomtvormen een overgangtusseneen geslotenen een open landschapstype.Omdat deze terreinennogal sterk aan veranderingenonderhevigzijn,fluctueert ook het broedbestandvan de boompiepernogal.

253. Graspieper(anthus pratensis)


De graspieperbereikt zijn grootste ､ｩ｣ｨｴｨｾｩ､ in de polders langs hetEem- en het Veluwemeer. De terreinenwaar de grootste dichtheid werdgeconstateerdwaren tweede Boeise beek (18 paar), Ark (17 paar) enWielse sluis (18 paar). Verder worden nog ｾｲ｡ｳｐｩ･ｰ･ｲｳ in het binnenlandaangetroffen,echter in veel minder grote ichthedendan in de polders.De graspiepervertoont een voorkeur voor enterreintypedat bestaatuit vochtige weilanden met een ruige ｶ･ｧ･ｴｾｴｩ･Ｎ Vaak komen in het ter-rein enkele waterlopenvoor. In het terrei dienen verder uitkijkpos-ten in de vorm van paaltjes, hekken dan we graspollen, aanwezig tezijn.

256. Witte kwikstaart (motacilla alba)


De witte kwikstaart ontbreekt in vrijwel geen enkel terreintype van deGelderscheVallei. De grootste concentratis werden aangetroffenin devolgende terreinen: Ark (7 paar), Beekhuis (7 paar), Groot Ehrental (11paar), Kruishaar (9 paar) en Lange Slag (7 paar). Deze terreinenbeho-ren tot de volgende landschapstypen:polde , hoevenlandschapen voorma-lig heideterrein.Uit deze gegevensblijkt dat de witte kwikstaart zijngrootste dichtheid bereikt in een gebied m,t boerderijen, voorzien van I

een behoorlijke erfbeplanting. In zachte winters is de witte kwikstaart I

in enkele exemplarenhet gehele jaar door waar te nemen. De doortrekbegint omstreeksaugustus; in deze periode trekken in hoofdzaakdeeerstejaarsvogels weg.

257. Grote ｾ￫ｬ･ kwikstaart Ｈｾｯｴ｡｣ｩｬｬ｡ cinerea)

In de noordelijke GelderscheVallei twijfe a6htige broedvogel.

De grote gele kwikstaart is waargenomenop het landgoedErica langs"deoever van de Barneveldsebeek (19 april 1970). Het "betrof hier een fou-ragerendmannetje. We veronderstellenèat het hier om een vortrekker"ging.

[

-31-

258. Gele kwikstaart (motacilla flava)


Het hoogste broedbestandvan de gele kwikstaart wordt aangetroffeninde Arkemheensepolder (9 paar). Een enkele maal wordt de gele kwikstaartop enkele andere terreinen in de Vallei waargenomen,zoals in de omge-ving van de Barneveldsebeek (Van Dijk, augustus1971). De terreinenmetde beste bezettingaan gele kwikstaartenbestaanuit ruige, vrij vochti-ge weilanden met bij voorkeur grazendvee. Dit soort terreinenwordtvooral in de Arkemheensepolder aangetroffen.De gele kwikstaart heeftbehoefteaan uitkijkposten in zijn broedterrein.Hiervoor worden hekken,riet- en grashalmengebruikt.De witte en gele kwikstaart komen in de Arkemheensepolder in onge-veer hetzelfde biotoop Voor. De gele kwikstaart vertoont dan echter eenvoorkeur voor de meer vochtige terreingedeelten.

265. Winterkoning (troglodytes troglodytes)


De winterkoning komt als broedvogeldoor de gehele GelderscheValleivoor. De gebiedenmet de laagstebezettingsgraadzijn de uitgesprokenopen en boomloze weidegebieden,zoals de Arkemheensepolder. Hier wordtde winterkoning uitsluitend aangetroffenin de bosjes, die soms om deboerderijenaanwezigzijn. De grootste dichthedenkomen voor in terrei-nen met een sterk afwisselendkarakter, zoals bijvoorbeeld Beekhuis enGroot Ehrental.Binnen deze terreinenlegt de winterkoning een voorkeur aan de dag voorde meer vochtige terreingedeelten,villawijken, houtwallen en erfbe-plantingen. In ons gebied is de winterkoning standvogel.Soms treedtin de winter een sterke toename van het aantal op; dit wordt vermoede-lijk veroorzaaktdoor vogels uit noordelijker streken.

266. Heggemus (prunella modularis)


De heggemuskomt vrijwel door de gehele Vallei als broedvogelvoor.Alleen ontbrekendin de uitgesprokenopen, boomloze weidegebieden,zo-als de Arkemheensepolder. In de volgende terreinenwerden de meesteheggemussenaangetroffen:Koperweg (10 paar), Hoevelaker bosch (11 paar),Groot Gerven (15 paar) en Groot Ehrental (35 paar). Het hoogste broed-bestandwerd dis in een typisch hoevenlandschapaangetroffen.Dit ter-rein heeft dan ook door zijn afwisselendkarakter, zowel wat betreft deopen en geslotengedeelten,als verschillen in hoogte en vegetatie, eenuitgesprokenaantrekkingskrachtop heggemussen.De heggemusblijft het gehele jaar in de omgeving van ｺｾｊｮ broedgebiedrondzwerven.Evenals bij de winterkoning wordt het bestandin de winteraangevuldmet vogels uit noordelijker streken.

267. Grote lijster (turdus viscivorus)


De grote lijster komt vrij regelmatig verdeeld over de Vallei voor. Hijontbreekt alleen in de uitgesprokenopen en boomloze weidegebieden.Hetgemiddeld aantal exemplaren,dat per terrein werd aangetroffenis circadrie. Het hoogsteaantal grote lijsters werd aangetroffenin Beekhuis(17 paar). Dit terrein is een deel van het hoevenlandschap,dat in hetstroomgebiedvan de Barneveldsebeek is gelegen. Hieruit kunnen we con-

-32-

cluderen, dat de voorkeur schijnt uit te gaan naar een terreintype methoutwallen tussende akkers en weiden.

269. Zanglijster (turdus philomelos) IIn de noordelijke GelderscheVallei ｲ･ｧ･ｬｭ｡ｾｩｧ･ broedvogel.

De zanglijster kan tot de vogels worden ger kend, die slechtsop enkeleplaatsenin de Vallei ontbreken. De gebiede waar hij ontbreekt wordengevormd door de polders langs het Eem- en het Veluwemeer. De hoogsteaantallenwerden op de volgende terreinenwaargenomen:Beekhuis (31 paar),Erica (30 paar) en het Hoevelakenerbosch (g7 paar). Deze terreinenkun-nen tot de volgende landschapstypenworden gerekend: een hoevenlandschapen een oude buitenplaats.Het zijn terreinenwaar loofbos met een dichtestruiklaag en een bodembedekkingvan mos, gras en varens voorkomt.

275. Merel (turdus merula)

In de noordelijke GelderscheVallei regelma ige broedvogel.

De merel behoort, evenalsde zanglijster, tLt de vogels die alleen inde open boomloze weidegebiedenvan de ｖ｡ｬｬ･ｾ ontbreekt. Overal elderswordt hij in kleine tot zeer grote ｡｡ｮｴ｡ｬｬ･ｾ aangetroffen.In tegenstel-ling tot de zanglijster is de merel een uit esprokencultuurvolger ge-worden. De grootste aantallenwerden in de olgende terreinenaange-troffen: Hoevelankenerbosch (44 paar), ｎｩｪｾ･ｲｫ (42 paar), Beekhuis(49 paar), Groot Ehrental (36 paar) en Erica (38 paar). Deze terreinenkunnen tot de volgende landschapstypenｷｯｲｾ･ｮ gerekend: oude buiten-plaats, hoevenlandschapen dorp. Het zijn ｾ･｢ｩ･､･ｮ met iets oudere,gemengdehoutopstanden,waar tevens veel 0ïderhout voorkomt.

279. Tapuit (oenantheoenanthe)


De tapuit is in de noordelijke GelderscheVallei alleen in de volgendeterreinenbroedendaangetroffen:Koperweg (1 paar) en Veldhuizen (2 paar).Een mogelijk broedgevalheeft ｐｬ｡｡ｴｳｧ･ｶｯｮ､ｾｬｮ in de omgeving van deFliertsteeg.De terreinenwaar de tapuit b oedend voorkomt zijn te om-schrijve? als heidelandschapgrenzendaan ultuurland en een slagenland-schap. Verdere waarnemingenvan de tapuit erden gedaanbij Groot Hell(1 mei 1972) en Olden-Aller (19 september1972). In deze beide terrei-nen zijn echter geen broedendetapuiten ｷ｡ｾｲｧ･ｮｯｭ･ｮＮ

281. Roodborsttapuit(saxicola torquata)


De roodborsttapuitis slechts op 1 plaats ｾｮ de noordelijke GelderscheVallei broedendaangetroffen(bij de Lange Slag). Dit terrein is eenverarmd hoevenlandschap,bestaandeuit vrij droge terreingedeeltenmetwat struiken en verspreideboomgroei. De over het algemeenvrij vochti-ge Vallei is voor de roodborsttapuitniet ｾ･ｴ meest ideale biotoop. Wehoeven ons er dan ook niet over te verwonderendat hij slechtsspora-disch voorkomt. jDe roodborsttapuittrekt door langs het no rdelijke gedeeltevan onstelgebied. Op de lijn lopend van de Groeve beekseheide in de richtingOlden-Aller kunnen op goede trekdagenvrij regelmatig roodborsttapuitenworden waargenomen.Een waarneminglangs d zuiderveldwegvan 2 exempla-ren werd gedaan in april 1971 (De Leeuwen Van Dijk).

-33-

283. Gekraagderoodstaart (phoenicurusphoenicurus)


De gekraagderoodstaartwordt in de geschikte terreinen in de Vallei al-tijd wel in één of meer exemplarenaangetroffen.De voorkeur gaat voor-al uit naar de oude loofbossen,de randen van dennenbos(gemengd met loof-ｨｯｵｾ en villawijken. In uitgesprokendennebossenontbreekt de gekraagderoodstaartvrijwel geheel. De grootste aantallenwerden waargenomeninHolkerveen (6 paar) en Achterhoek (6 paar). Soms kan de gekraagderood-staart ook broedendworden aangetroffenin bomenrijen langs wegen, indiendeze bomen een redelijke omvang hebbenbereikt. Dit is o.a. voorgekomenlangs de Koedijkerweg.De gekraagderoodstaartkomt tot october regelmatig voor, daarna is hijbinnen enkele dagen weggetrokken.

284. Zwarte roodstaart (phoenicusochruros)

In de ｮｾｯｲ､･ｬｩｪｫ･ GelderscheVallei regelmatigebroedvogel.

De zwarte roodstaartwordt in de noordelijke GelderscheVallei hoofdza-kelijk aangetroffenop de industrieterreinenen in wijken met veel hui-zen in aanbouw. Zo werden in de gemeentePutten op enkele huizen inaanbouw twee paar broedendaangetroffen.Ook op het industrieterreinin Nijkerk komt altijd een paartje voor. Hetzelfde is het geval op hetindustrieterreinonder Voorthuizen.Het biotoop van de zwarte roodstaartis als volgt te omschrijven: grotestenengebouwen, torens, muren, ruines, e.d.

286. Nachtegaal(luscinia megarhynchos)


De nachtegaalkomt, in de terreinenwaar hij wordt aangetroffen,meestalslechts in enkele exemplarenvoor. De gebiedenwaar nachtegalenwerdenaangetroffenwaren: Salentein (2 paar), Beekweg (2 paar), Groot Ehrental(2 paar), Olden-Aller (1 paar), Oteler (1 paar), Hoef (1 paar), Erica(6 paar), Beekhuis (2 paar) en Hoevelakenerbosch ｾ paar). Verdere waar-nemingen van de nachtegaalzijn gedaan in Appel (1 paar), langs deEsvelder beek (1 paar), ten zuiden van de Koperweg (1 paar) en ten noor-den ｶｾｮ de Hogesteeg(1 paar).Het biotoop van de nachtegaalbestaathier uit vochtige bossenmet eendichte onderbegroeiing.Verder wordt in de betreffendeterreinen eensterke voorkeur gegevenaan de meer vochtige klei-achtige gedeelten,waar bovendienwater aanwezig is.Oudere waarnemingenvan de nachtegaalhebben betrekking op de volgendeterreinen: de Bunt en de Doelen (Misset, 1957), Breede Beek (Misset,19567) en Salentein(Hanekamp, 5 paar, 1977).

289. Roodborst (erithacusrubecula)


De roodborst komt als broedvogelvrijwel door de gehele Vallei voor.Hij ontbreekt alleen in de uitgesprokenopen weidegebieden,zoals dezein de Arkemheensepolder voorkomen. De grootsteaantallenbroedparenwerden in de volgende terreinenaangetroffen:Ahof (20 paar), Veld-huizen (20 paar), Roozendaal(20 paar), Groot Ehrental (26 paar) enErica (25 paar). Deze terreinenbehorentot de volgende landschaps-typen: heide grenzendaan cultuurland, hoevenlandschapafgewisseldmetmeerderekleine heideveldjesen een hoevenlandschap.Binnen deze ter-

-34-

reinen gaat de voorkeur van de roodborst dan weer uit naar de meervochtige en donkere bosachtigeterreinen. In al deze terreinen isechter steedseen behoorlijke ondergroeiatnwezig en is de bodem humus-achtig.In de trektijd en in het winterhalfjaar wOfdt het roodborstenbestandaangevuldmet exemplarenafkomstig uit noo delijker streken. Er wordendan over het algemeenveel meer roodborste waargenomendan er in hetbetreffendeterrein broeden.

291. Sprinkhaanrietzanger(locustellanaevia)


Broedendesprinkhaanrietzangerszijn aangetroffenin de Bunt en deDoelen (Misset, 1957) en in de omgeving ｶ｡ｾ de Barneveldsebeek. Sprink-haanrietzangerswerden gesignaleerdin rietmoerasjesen een griend. Hetwater mag de bodem niet bedekkenen de begroeiing mag niet te dichtworden, andersverlaten de sprinkhaanrietzàngershet gebied. Het ver-spreidingspatroonvan de sprinkhaanrietzangerwordt dan ook zeer sterkbe1nvloeddoor het voorkomen van de geschiktebiotoop.Enkele waarnemingenvan de sprinkhaanrietzangerwerden gedaan in Ericaen wel op de volgende·data: 27 mei 1968 (1IexemPlaar),2 juli 1968(2 exemplaren)en 26 mei 1973 (een zingend mannetje).

295. Snor (locustella luscinoides)


De snor komt als broedvogel voor in de wielen in de Arkemheensepolder.Oudere wàarnemingenhaddenbetrekking op de volgende terreinen: de Bunten de Doelen (Misset, 1957).De biotoop van de snor bestaatuit rietmoerasjesmet ondiep water. Desnor bereikt in ons land ongeveerhet noor?elijkstepunt van zijn ver-spreiding, vandaar dat er ook weinig van dortrekkendesnorrenwordtgemerkt.

296. Grote karekiet (acroceuhalusarundina eus)

In de noordelijke GelderscheVallei min of meer regelmatigebroedvogel.

De grote karekiet kwam als broedvogel voor in de volgende terreinen:de Bunt en de Doelen (Misset, 1957). Verdere waarnemingenvan de grotekarekiet werden gedaanbij de Schansgedurendehet broedseizoenin 1971en 1973.

297. Kleine karekiet (acrocephalusscirpaceus)


De kleine karekiet komt broedendop de volgende plaatsenin de Valleivoor: Koperweg, Groot Ehrental, Westveld, Groot Bijlaar, Wielse Sluis.De grootste concentratieswerden aangetroffenbij de Koperweg (8 paar)en Groot Ehrental (6 paar). Het is mogelij dat op betrekkelijk kleineterreinenvrij grote aantallenkleine kare ieten voorkomen; bekend isdit o.a. van gedeeltenlangs de oude spoor aan Amersfoort-Veenendaal.De biotoop van de kleine karekiet wordt ho fdzakelijk gevonden in hethoeven- en slagenlandschap.Met kleinere p assen,smalle sloten metveel rietgroei. Over het algemeenneemt de kleine karekiet met betrek-kelijk kleine rietvelden genoegen.Een enkele maal wordt ook gebroedin moerasachtigebosjes waar geen of nauwe ijks riet is.

-35-

298. Bosrietzanger(acrocephaluspalustris)


De bosrietzangerwerd op de volgende plaatsenbroedend in de Vallei aan-getroffen: Groot Stoutenburg,Kleine Barneveldsebeek, Veldhuizen,Holkerveen, Achterhoek, Ahof, Salentein,Westerveld, Groot Bijlaar enHoef. Het grootste aantal werd waargenomenin de omgeving van de Koper-weg. Dit gebied is een typisch slagenlandschap.De biotoop van de bos-rietzangerbestaatin deze terreinenuit wilgenbósjesen struikgewas,meestalmet een dichte onderbegroeiing.In sommige gevallen werd ookin houtwallen gebroed. De terreinenwerden als broedbiotoopaantrekke-lijk als de kruidlaag gevormd werd door brandnetels,varens en bramen.Uit de verkregentelgegevensuit ons studiegebiedkunnen we constateren,dat de bosrietzangereen vogel is van terreinenmet eigenschappenvaneen gradiënt.

300. Rietzanger(acrocephalusschoenobaenus)


De rietzangerwerd in de Vallei op de volgende plaats broedendaangetrof-fen: 40 ha. Een oudere waarnemingwerd gedaan in 1958 in de Rietput bijde Rassenbeek(6 à 7 zingende exemplaren,Braaksma). Verder worden regel-matig rietzangerswaargenomenin de wielen van de Arkemheensepolder.In deze gevallen kon echter geen zekerheidover broedenverkregenworden.In de terreinenwaar de rietzangerwerd aangetroffenwas de biotoop alsvolgt: een dichte oevervegetatielangs waterlopen, met meestaleen smal-le zone van riet of biezen. De rietzangerblijkt genoegente nemen metbetrekkelijk kleine rietstroken.Uit de gedanewaarnemingenis gebleken, dat de verschillen in biotooptussenrietzanger,bosrietzangeren kleine karekiet niet duidelijk totuitdrukking komen.In de trektijd wordt de rietzangeraangetroffenop plaatsenwaar hijniet tot broedenzal komen.

302. Spotvogel (hippolais icterina)


De spotvogel ontbreekt in vrijwel geen gebied van de noordelijke Gel-derscheVallei. De enige terreinenwaar weinig of geen spotvogelsvoor-komen worden gevormd door de boom- en struikloze poldergebiedenlangshet Eem- en het Veluwemeer. Komt een spotvogel in deze gebiedentotbroeden, dan is dit in de erfbeplantingvan sommige boerderijen.Degrootste aantallenspotvogelswerden in de volgende terreinenaange-troffen: Ahof (14 paar), Koperweg (10 paar), Nijkerk (15 paar) enOlden-Aller (14 paar). Deze terreinenbehorentot de volgende land-schapstypen:slagenlandschap,hoevenlandschapen landgoed.

304. Zwartkop (sylvia stricapilla)


De zwartkop behoort tot de vogels, die vrijwel in de gehel noordelijkeGelderscheVallei voorkomen. Een uitzonderingwordt gevormd door deopen weidegebieden,zoals de Arkemheensepolder. Het grootste aantalzwartkopjes werd aangetroffenin de volgende terreinen: Beekhuis (22paar), Groot Ehrental (24 paar) en Erica (11 paar).De optimale biotopen van de zwartkop zijn de hoevenlandschappenenkunnen als volgt worden omschreven:parkachtigeterreinenmet hoge

I

-36-

bomen en struikgewas, gemengdbos met een ｾｮ､･ｲ｢･ｧｲｯ･ｩｩｮｧ van struiken,mits niet te dicht en verder bosjes langs ｾ･ｫ･ｮＮ

Het zwartkopje is één van onze meest winte harde zangertjes.Zo werdhet zwartkopje nog waargenomenlangs de ou e zeedijk in de omgeving vanNijkerk eind december1973 (Van Dijk).

306. Tuinfluiter (sylvia borin)


De tuinfluiter is een vogel, die behalve i uitgesprokenopen weide-gebieden,door de gehele Vallei voorkomt. We kunnen stellen dat we hiermet een vogel te doen hebben die geen hoge eisen aan zijn biotoop stelt.Het grootste aantal tuinfluiters werd waargenomenop Groot Ehrental(50 paar). Hier is een specifiek hoevenlandschap.Een beschrijving van alle terreingesteldhedenwaar de tuinfluiter werdaangetroffen,zou de volgende punten bevatten: gemengdbos, naaldbosmetbehoorlijke onderbegroeiing,houtwallen, e c. De enige gemeenschappe-lijke factor is de aanwezigheidvan voldoe de dicht struikgewas.Vergelijken we de biotoop van het zwartkop e met die van de tuinflui-ter, dan blijken er veel overeenkomstente zijn. Het enige verschilschijnt te zijn, dat de tuinfluiter een di htere dekking wil hebben danhet zwartkopje en dat de tuinfluiter iets rogere terreinenverkiest danhet zwartkopje.

307. Grasmus (sylvia communis)

In de noordelijke GelderscheVallei regelmltige broedvogel.

De grasmusontbreekt geheel in de weidegeb eden van de Vallei. Verderkomt hij onregelmatigverspreidover de GelderscheVallei voor. Degrootste aantallenwerden aangetroffenin Roozendaal(8 paar) en GrootEhrental (10 paar). Deze terreinenbehorentot de volgende landschaps-typen: hoevenlandschapmet wat heideveldjesertussenen hoevenlandschap.De verspreidingblijkt verder in ons stUdij,gebied sterk afhankelijk tezijn van het voorkomen van laag doornig st uikgewas. Dit struikgewaswordt als nestplaatsgebruikt. In de nabij eid gelegenopen terrein speelteen belangrijke rol bij de balts.Een vergelijking tussenhet broedbestandv n vroeger en nu is moeilijkte maken, omdat concrete gegevensontbrekei. Er valt echter niet aan deindruk te ontkomen, dat de grasmusde afgeiopen jaren hard in aantal isachteruit gegaan.

308. Braamsluiper (sylvia curruca)


De braamsluiperkomt als broedvogel in de volgende terreinenvoor:Erica (1 paar), Groot Bijlaar (7 paar), Olden-Aller (1 paar), Holker-veen (1 paar), Lange Slag (1 paar), Roozendaal(1 paar), Hoevelakenerbosch (1 paar), Beekhuis (2 paar), Schaffefaarsebos (1 paar) enOteler (7 paar). Het grodste aantal werd atngetroffen in Groot Ehrental(6 paar). De optimale biotoop van de braamfluiper is in de Vallei duste vinden in een uitgesprokenhoevenlandscapo Binnen dit terrein moetde terreingesteldheidals volgt zijn: alle lei dichte struikvegetatiesin open loof- en naaldbos, dichte erfbeplahtingen,grote complexenbraamstruikenen meidoornhagen. I

-37-

311. Fitis (phylloscopustrochilus)


We kunnën stellen dat de fitis in de noordelijke GelderscheVallei alleenin die gebiedenontbreekt, welke uitsluitend uit weide, heide of waterbestaan,Zodra in een terrein maar enige opslag aanwezig is, komt ookde fitis er voor. In de Vallei kan de fitis in de volgende terreinomstan-digheden worden aangetroffen: lichte loofbossenmet een kruid- en eenstruiklaag en bomenrijen langs wegen, houtwallen, etc. In al deze terrei-nen moet echter wel enige onderbegroeiingaanwezigzijn.De grootste dichtheid bereikt de fitis in sterk verbrokkelde terreinen.Door deze terreingesteldheidwordt de schijnbareafstand tussende ver-schillende broedterritoriaverkleind. Voorbeeldenhiervan kunnen we aan-treffen bij Hoef, Veldhuizen en Appelscheheide.

313. Tjiftjaf (phylloscopuscollybita)


De tjiftjaf komt, evenalsde fitis, in vrijwel de gehele noordelijke Gel-derscheVallei voor. Ge bieden waar geen boomgroei is, worden door detjiftjaf gemeden.De biotoop van de tjiftjaf wordt in de Vallei gevormd door: loof- ennaaldbossen,houtwallen, bomenrijen langs wegen, etc. De terreinenwaar fitis en tjiftjaf voorkomen vertonen een sterke overeenkomst.Uitde verkregenwaarnemingenvalt te concluderen,dat de voorkeur van detjiftjaf naar gebiedenmet een hogere boomgroei uitgaat. De optimaletjiftjafbiotoop is wat droger dan die van de fitid en bovendienneemtde tjiftjaf met veel lichtere onderbegroeiinggenoegen.In de meestegevallen zijn het maar graduele verschillen.

314. Fluiter (phylloscopussibilatrix)


De fluiter komt als broedvogel in de volgende terreinenvoor: Hoevelake-ner bosch, Erica, Beekhuis, Salenteinen omgeving Norden. In al de ge-noemde terreinenbestondhet terrein uit hoog opgaandbeuken- of eiken-bos, een enkele maal werd ook broeden geconstateerdin naaldbosgemengdmet jonge beuken. Dit laatstewas het geval bij Norden. De bodembegroei-ing bestonduit mos en/of gras, gemengd met varens en/of bramen.Het aantal broedendefluiters kan van jaar tot jaar sterk verschillen.Voorbeeldenhiervan zijn te vinden in de volgende terreinen: Norden 3paar in 1973 en 1 paar in 1974. Hetzelfde verschijnselheeft zich inhet Hoevelakenerbosch voorgedaan.Een verklaring voor deze schomme-lingen kon niet worden gevonden.Tijdens de voorjaarstrekkunnen fluiters in terreinenaangetroffenwor-den waar zij nooit zullen broeden. In deze periode zijn zang- en balts-vluchten waargenomen.

319. Goudhaantje(regulus regulus)


Het goudhaantjeis wat zijn voorkomen in de noordelijke GelderscheVal-lei betreft, beperkt tot de volgende terreinen: Appelscheheide (4 paar),Ahof (2 paar), Roozendaal(2 paar), Hoevelakenerbosch (1 paar), GrootGerven (11 paar), Westerveld (1 paar), Emelaar (1 paar), Schaffelaarsebos (6 paar), Groot Ehrental (2 paar), Erica (2 paar). Deze terreinenbehorentot de volgende landschapstypen:Oude buitenplaats,heideveld,

-38-

hoevenlandschap. Dit zijn dan ook typisch de gebieden waar nog hoog-stammig naaldbosvoorkomt. Binnen deze terreinengaat de voorkeur vanhet goudhaantjeuit naar de volgende ｢ｯｯｭｳｯｾｲｴ･ｮＺ dichte sparrenentsuga's.

320. Vuurgoudhaantje(regulus ignicapillus)

In de noordelijke GelderscheVallei vermoed lijke broedvogel.

Het vuurgoudhaantjeis slechts op twee plaa sen in de noordelijke Gel-derscheVallei waargenomen.Het betrof hier de volgende terreinen:Beekhuis (3 paar) en Groot Ehrental (1 paar. De waarnemingenvondenplaats in de maandenapril/mei.De biotoop van het vuurgoudhaantjeis als vplgt te karakteriseren:loofhout met coniferen ertussendoor.In de trektijd kunnen vaker groepjesvuurgo dhaantjesworden waargeno-men. Een groep bestaandeuit ca. 7 exemplarrnwerd gezien in het bos-gebied langs de beekweg in december1970 Ｈｖｾｮ Dijk).De mogelijkheid van broedgevallenmoet niet uitgeslotenworden geacht.

321. Grauwe ｶｬｩ･ｾ･ｮｶ｡ｮｾ･ｲ (muscicopa ｳｴｲｩ｡ｴｾＩIn de noordelijke GelderscheVallei regelmaóigebroedvogel.

De grauwe vliegenvangerwordt vrijwel in de gehele Vallei aangetroffen.Een uitzonderinghierop vormen de boomloze ｾ･ｩ､･ｧ･｢ｩ･､･ｮＮ Het grootstèaantal werd waargenomenin de volgende terreinen: Beekhuis (9 paar),Groot Ehrental (6 paar), Lange Slag (7 paar), Ahof (7 paar), Olden-Aller (8 paar). Deze terreinenkunnen tot ｾ･ volgende landschapstypenworden gerekend: landgoed en ｨｯ･ｶ･ｮｬ｡ｮ､ｳ｣ｨｾｰＮ We kunnen dus stellen dat .de grootste concentratiesvoorkomen in gebiedenmet boerenerven,schurenen bosjes; in het algemeensi een wat rommelig terrein uitermate geschiktvoor de grauwe vliegenvanger.

ｾＲＲＮ Bonte ｶｬｩ･ｾ･ｮｶ｡ｮｾ･ｲ (ficedula hypoleuca)


De bonte vliegenvangerkomt in de volgende terreinenvan de Vallei totbroeden: Salentein(2 paar), Schaffelaarsebos (7 paar) en Beekhuis(1 paar). Het is niet uitgesloten,dat ook in de omgeving van GrootBijlaar bonte vliegenvangersgebroedhebbe9' Er bestaathier echtergeen zekerheidover. De terreinenwaar de ｾｯｮｴ･ vliegenvangerbroedt,behoren tot de volgende landschapstypen:ｬｾｮ､ｧｯ･､･ｲ･ｮ en hoevenland-schap. Het grote aantal broedparenin het Schaffelaarsebos wordt ver-moedelijk veroorzaaktdoor de vele nestkastjesin dit terrein.

325. Koolmees (parus major)


De koolmees komt in de gehele Vallei voor. Hij ontbreekt alleen interreinenzonder boomgroei, bijvoorbeeldede Arkemheensepolder. Hetbroedbestandvan de koolmees wordt sterk belnvloed door het voorkomenvan natuurlijke of kunstmatigenestholen.iet grootste aantal koolme-zen werd in de volgende terreinenwaargeno en: Hoevelakenerbosch (31ｰ｡ｾＩＬ Groot Gerven (20 paar) en het Schaff laarse bos (21 paar). Dezelandschappenworden tot de volgende typen erekend: een hoevenlandschapen landgoederen.Koolmezen komen voor in open bosrijke terreinenmeteen goed ontwikkelde struiklaag. De koolme s blijft dikwijls in de win-ter in zijn geboortegebiedrondzwerven. De hier overwinterendekoolme-zen uit noordelijker strekenzijn hoofdzak lijk jonge exemplaren.

. I

-39-

326. Pimpelmees(parus caeruleus)


De pimpelmeesen de koolmees hebben ongeveerhetzelfde verspreidings-gebied. De pimpelmeesontbreekt dus evenalsde koolmees in gebiedenmetonvoldoendeboomgroei. In de meeste terreinen is de verhouding tussenkoolmees en pimpelmeesca. 3 op 1. In de bosachtigeterreinenkomen inverhouding meer pimpelmezenvoor. Het grootste aantal pimpelmezenwerdaangetroffenin Beekhuis."Dit ｾｾＺＺ･ｩｮ is een typisch hoevenlandschapinhet stroomgebiedvan de Barneveldsebeek. Hier wordt de pimpelmeesaan-getroffen in de aanwezigebosjes en zelfs in bomenrijen langs de wegen.Zowel pimpelmeesals koolmees komen veelvuldig voor in de cultuurland-schappen.In deze terreinentreedt soortconcurrentieop.

328. Zwarte mees (parus ater)


De zwarte mees komt in de noordelijke GelderscheVallei in de volgendeterreinenbroedendvoor: Hoef (2 paar), Beekweg (2 paar), Keizerswoert(2 paar), Groot Bijlaar (1 paar), Schaffelaarsebos (1 paar), Erica(1 paar) en Appelsche heide (3 paar). In al deze terreinenkomt dezwarte mees in naaldbosdat afgewisseldwordt met iets loofhout, voor.In zuiver dennebosis de dichtheid veel minder.

329. Kuifmees (parus cristatus)


Er bestaateen sterke overeenkomstwat betreft biotoopkeuzetussenkuifmees en zwarte mees. Uit de verkregen inventarisatiegegevensvaltte concluderendat de kuifmees naar iets drogere terreingedeeltenneigt.De kuifmees is in de volgende terreinenaangetroffen:Groot Gerven (4paar), Westerveld (2 paar), Schaffelaarsebos (1 paar), Hoef (1 paar),Beekweg (1 paar), Keizerswoert (1 paar), Beekhuis (2 paar), Erica (1paar), Ahof (1 paar), Koperweg (1 paar) en Roozendaal(1 paar).In de volgende terreinenblijken kuifmezen wel, maar zwarte mezen nietvoor te komen: Ahof, Koperweg, Roozendaal,Beekhuis en Westerveld.De biotoop van de kuifmees wordt in ons studiegebiedgevonden in devolgende landschappen:hoevenlandschap,landgoed en slagenlandschap.Het gemeenschappelijkekenmerk van deze terreinen is de aanwezigheidvan dennenbos.

330. Glanskopmees(parus palustris)


De glanskopmeesis in de volgende terreinenbroedendaangetroffen:Salentein (4 paar), Schaffelaarsebos (1 paar), Beekweg (1 paar),Keizerswoert (1 paar), Vanenburg (1 paar), Beekhuis (2 paar), Appelscheheide (2 paar) en Hoevelakenerbos (1 paar).De verspreidingvan de glanskoprneeswordt door de volgende terreinge-steldheidbepaald: gemengd loofbos met een dichte onderbegroeiingvanstruikgewas.De bomen in de terreinenwaar de glanskop wordt aangetrof-fen moeten echter wel voldoende zwaar zijn. Dit blijkt ook uit hetvoorkomen op de in de Vallei gelegenlandgoederen.

-40-

331. Matkopmees (parus montanus)


De matkopmeeskan in vrijwel de gehele ｮｯｏｲｾ･ｬｩｪｫ･ Vallei worden aange-troffen. Alleen de open weidegebiedenzonde boom- of struikgroei wor-den gemeden.De grootste aantallenwerden i de volgende terreinenaan-getroffen: Erica (7 paar), en Koperweg (7 ｾ｡ｲＩＮ Dit zijn respectieve-lijk een hoeven- en een slagenlandschap.1 deze terreinenkomen watoudere bossenmet enige onderbegroeiingvoo • De voorkeur gaat vooralnaar de wat vochtiger bosgedeeltenuit. In deze terreinenwordt vaakmet een minimale boomgroei genoegenｧ･ｮｯｭ･ｾＮ In tegenstellingtot deglanskopmeesvindt de matkopmeesin de GelderscheVallei veel terreinendie als broedgebiedgeschikt zijn. Dit ｶ･ｲｫｾ｡｡ｲｴ zijn veel groter ver-spreiding.

332. Staartmees(aegithaloscaudatus)


De staartmeesontbreekt in de open en boom4oze terreingedeeltenvan deGelderscheVallei. De grootste dichtheden ｾ｡ｮ de staartmeeskwam inBeekhuis (7 paar) voor. In de terreinenwa r de staartmeesvoorkomtis gemengdbis met een onderbegroeiingvan vrij hoog struikgewasaan-wezig. Dit type terrein werd vooral aangetroffenin het zogenaamdehoevenlandschap.

335. Boomklever (sitta europeae)

In de noordelijke GelderscheVallei regelmjtige broedvogel.

De boomklever is sterk gebondenaan de in e Vallei voorkomende loof-bossen,speciaalde bossenmet eiken en be ken. Het is te begrijpen datde boomklever in de noordelijke GelderscheVallei een sporadischegastis. De boomklever werd in de volgende terreinenbroedendaangetroffen:Beekhuis, Schaffelaarsebos, Groot HelI, ｗｾｴ Hagensteeg,Renselaar,Klein Boeien, Groot Gerven en Hessenweg.De terreinenwaar de boom-klever voorkomt behoren tot de volgende ｬ｡ｾ､ｳ｣ｨ｡ｰｳｴｹｰ･ｮＺ landgoederenen hoevenlandschapmet voldoende bos er in.!

337. Boomkruiper (certhia brachydactyla)

In de noordelijke GelderscheVallei regelmetigebroedvogel.

Het verspreidingspatroonvan de ｢ｯｯｭｫｲｵｩｰ･ｾ lijkt iets op dat van deboomklever. Hij komt in de noordelijke GeléerscheVallei echter algeme-ner voor. Dit wordt veroorzaaktdoor het feit dat de boomkruiper minderhoge eisen aan zijn biotoop stelt dan de bomklever. In sommige gevallenwordt al met enkele eiken langs een weg ge oegen genomen. De grootstedichthedenvan de boomkruiper en boomkleve komen echter wel ongeveerin dezelfde terreinenvoor. Het grootste aantal boomkruiperswerd aange-troffen in Beekhuis (12 paar). Dit terrein is te omschrijvenals eentypisch hoevenlandschap.

339. Geelgors (emberizacitrinella)


De geelgorskomt vrij regelmatigverdeeld over de hogere delen van deVallei voor. Hij ontbreekt in de laag gelegenweidegebieden.De geel-gors werd broedendaangetroffenin de volgende terreinen:Kruishaar, Appelscheheide, Ahof, Koperweg Roozendaal,Westerveld,

.

-41-

etc. De grootste aantallenkwamen voor in Veldhuizen (5 paar), GrootGerven (8 paar) en Groot Bijlaar (5 paar). Deze terreinenbehorentotde volgende landschapstypen:heidelandschapgrenzendaan cultuurland enhoevenlandschapmet bos-, weide- en akkerland. Hij wordt in deze terrei-nen vooral waargenomenaan de randen van de bossagesen de houtwallen.In het winterseizoenworden geelgorzenvooral aangetroffenop heide-en onkruidterreinen.Meestal zijn dit vrij grote groepen.

351. Rietgors (emberizaschoeniclus)


De rietgors komt voor in natte en moerassigedelen van de GelderscheVallei. We treffen hem aan langs de kust van het Eem- en het Veluwe-rneer, in de wielen van de Arkemheensepolder. Verder is hij aan tetreffen in rietkragen langs sloten en plassenen in de oevervegetatievan soms vrij kleine moerasbosjes.De rietgors kwam broedendin devolgende terreinenvoor: Appelscheheide, Koperweg, Ark, Wielse sluis,Groot Ehrental, Erica en 40 ha. Het grootsteaantal werd aangetroffenin 40 ha. (7 paar).De rietgors en de geelgorsvullen elkaar aan in de GelderscheVallei.De geelgorsneemt de hoger gelegenterreingedeeltenin beslag, de riet-gors de lager gelegengedeelten.Door de toenemendeontwateringneemtde rietgorzenbiotoopsteedsverder af. In de drogci wordende terreinenneemt de geelgorsde plaats in van de rietgors.In het winterseizoengaat de rietgors evenalsde geelgorszwerven enkan dan in allerlei terreinenworden waargenomen:vooralonkruidvelden,heide, rietkragen, etc.

356. Appelvink (coccothraustuscoccothraustus)


De appelvink komt als broedvogel in de volgende gebiedenvoor: Erica,Groot Bijlaar en Beekhuis (13-4-1975, ten zuidwestenvan de beek).De appelvink is een uitermate moeilijk te inventariserenvogel. Alleenvroeg in het voorjaar kan hij goed worden waargenomen;verder in hetjaar is zijn gedrag bijzonder onopvallend. We moeten de mogelijkheiddan ook niet uitsluiten dat enkele broedgevallenover het hoofd zijngezien.De beste biotoop voor de appelvink is te vinden in boomgaardenen oplandgoederenmet hoog opgaandgeboomte van eiken en/of haagbeuken.In de winter leiden de appelvinkeneen zwervend bestaan;ze komen dansoms ook op de voederplaatsenbij woonhuizen.

357. Groenling (chloris chloris)


De groenling wordt in de voor hem geschiktebiotoop altijd in één ofmeer paren aagetroffen. In het betreffendeterrein moeten dan wel enigeconiferen voorkomen. Dit laatstehoudt verband met de nestbouw en dezang. Uit de gedane tellingen is komen vast te staandat de grootsteaantallenin de parkachtigelandschappenworden waargenomen.In de uit-gesprokenweidegebiedenbeperkt de groenling zich tot enkele boeren-erven, indien daar tenminste coniferen voorkomen. Dit was o.a. hetgeval in het telgebiedKieviet.In de nazomer concentrerende groenlingenzich in de terreingedeeltenwaar veel botteldragenderozen zijn. In de winter fourageert de groen-ling graag op allerlei onkruidterreinen;ook komt hij dan regelmatigvoor langs de dijk van de Arkemheensepolder.

-42-

360. Kneu (carduelis cannabina)

In de noordelijke GelderscheVallei regelm,tigebroedvogel.

De knue kan vrijwel steedsin één of meer 'roedparenin de Vallei wordenaangetroffen.De grootste dichthedenworde waargenomenop de overgangenin het terrein, zoals bijvoorbeeld in de ｯｾｧ･ｶｩｮｧ van de Fliertsteeg(10 paar). Zelfs in het weidegebiedin de Qmgeving van Vanenburg wordtde kneu nog in exkele exemplarenaangetrof

1eni dit is hier het geval in

de omtrek van boerenerven.De fliertsteeg aar het grootste aantal werdaangetroffen,behoort tot het type van een verarmd slagenlandschap.De kneu kan als een typische cultuurvolger worden beschouwd, die echterop een redelijke afstand van de bebouwing lijft.In de winter worden in ons studiegebiedho gst zelden kneuen aangetrof-fen. Alleen in de trektijd worden soms vee kneuen langs de kust vanhet Eem- en het Veluwemeer gezien.

365. Goudvink (pyrrhula pyrrhula)


De goudvink is in het noordelijke deel van de GelderscheVallei broe-dend in de volgende terreinenaangetroffen Erica (4 paar), Beekhuis(7 paar), Groot Ehrental (2 paar), Groot G rven (1 paar), Westerveld(2 paar), Groot Bijlaar (1 paar), Schaffel arse bos (1 paar). De terrei-nen waar de goudvink voorkomt behorentot e volgende landschapstypen:landgoed, hoevenlandschapen heidelandSCha!,al of niet afgewisseldmetcultuurland. In al deze terreinenkomen we naaldbomenvoor.Oudere waarnemingenvan de goudvink betref en: Salentein (Hanekamp, '70)en het Hoevelakenerbosch (Hanekamp en Sch mmel, 1967).

371. Vink (fringilla coelebs)


De vink ontbreekt als broedvogelalleen in de uitgesprokenkale en openweidegebiedenvan de Vallei. We kunnen hem als broedvogelaantreffenop boerenervenmet voldoende ･ｲｦ｢･ｐｬ｡ｮｴｩｮｧｾ heideveldjesmet struikenen boomgroei, bossages,houtwallen etc. Ui de verkregentelgegevensvalt te constaterendat hoe gevariëerderh t terrein is, deste hogerhet vinkenbestandis. De grootste ､ｩ｣ｨｴｨ･､ｾｮ werden geconstateerdopAhof (28 paar) en Beekhuis (29 paar). Dit ijn beide hoevenlandschappen.De vink is een typische cultuurvolger, voo al door het parklandschapdat rondom villadorpen is ontstaan.

373. Huismus (passerdomesticus)


De huismus ontbreekt in vrijwel geen enkel terreintype dat in de Valleivoorkomt. De enige gebiedenwaar de dichtheid opvallend laag is, zijnde gebiedenwaar geen of nauwelijks bebouwing voorkomt. Dit zijn dus degrotere bos- en heidecomplexenen de uitgeFtrekteweideterreinen.Inal deze terreinenkomt de huismus alleen lor bij de daar aanwezigegebouwen. Uit onderzoekingenis geblekend t ook in nieuwbouwwijkenmet veel flats het bestandvan de huismus elatief vrij laag is. Ditwordt veroorzaaktdoor het ontbreken van schikte nestgelegenheiddoorde moderne bouwwijze.

./1- ＫＭｖｾＺＺＭＱＱＭＭｉ

-r- ._---1---

InIJ

-43-

.....AmersfO!"lrt

ｾ ., / - ｾｾＧｾＰｉｲＭＭｾ K"-V - _. " •• - ＭＭｾｾｗ IJYPuttenI 1- I -11 . \ --- - --I-·Bunschoten

ｉＭｾ 7-1f--,--f -l- .- -/ '-"'J--f-4-+-l

ｉＭ｟ｾ］ｴＭＭｉＭｾ i il • ( ＭＡｆ｜ＮｾﾷＭＫＭＫＭＫｉｾＬＮ -- ( ｾ III LV • • Nijkerk

Fig. 6Territorin V<ln de ''I101",,,aaJ. Hoeum1 het bne1d niet volledig is, geefthet toch d" merku.a:1rcli'Ie vnr5[1rni.dinf] VAn 'Ir,zc: ｾｯｯｲｴ 'land IIInnr. Hetｶｮｲｾｦｬｲｒｪ､ｩｮｱｳｰ｡ｴＮｲｯｯｮ vnrtllnnt nvr:rl'1nnkolfl!;f. liJnt dat. van do ｉｬｯｳｾｮ･ｭｵｯｮ

(I\nemone nomoIlo"a).

-44-

374. Ringmus (passermontanus)


De ringmus is een vogel, die in alle min 0 meer open terreinenkan wor-den aangetroffen.In het weide- en bouwland ebied liggen de broedterri-toria vooral bij schuren, boerderijen, tak bossen, etc. Waar hij inbosrijke terreinenvoorkomt. maakt hij van atuurlijke holtes gebruikals nestgelegenheid.De biotoop van de ringmus bestaat in de Va ei uit open boomrijke ge-bieden, bomenrijen langs wegen en boerderijen.

377. Spreeuw (sturnus vulgaris)


De spreeuw is een broedvogelvan de geheleF,0ordelijke GelderscheVallei.Alleen in de Arkemheensepolder ontbreekt ｾｩｪ als broedvogel, door hetontbrekenvan geschiktebroedgelegenheid. Is er grasterreintjesmetwat bomen en nestgelegenheidaanwezig zijn, komt de spreeuwals broed-vogel voor. In drogere terreinenzoals bos en heide ligt het broedbe-stand veel lager. Dit wordt veroorzaaktdo het minder voorkomen vande grasveldjes,die voor het voedselzoeken oodzakelijk zijn. In de om-geving van het broedterritorium is de aanwe/zigheidvan water een ver-eiste.

379. Wielewaal (oriolus oriolus)


De verspreidingskaartlaat zien dat er enkele gebiedenzijn waar de wie-lewaal in relatief hoge dichthedenvoorkomt: het Barneveldsebekengebied,de ｯｭｧ･ｾｩｮｧ van Appel, Driedorp en Zwartebroek, het beekdalengebiedtussenGroot Gerven en Olden-Aller.Verder komt de wielewaal op alle in het ge ied gelegenlandgoederenvoor:Stoutenburg,Schaffelaar,Hoevelaken,Olde -Aller, Salenteinen Bijstein.De soort blijkt alleen voor te komen in ri ke, afwisselendelandschappen,waarin veel loofhout voorkomt. De op de ka rt aangegeventerritoria ko-men zowel voor in hoog opgaandeikenhout a s in laag moerasbos,datvoornamelijk uit elzen bestaat.

381. Zwarte kraai (corvus corone)


De zwarte kraai ontbreekt in de noordelijk GelderscheVallei vrijwelgeheel in de polders langs het Eem- en het Veluwemeer. Ze wordt hierslechtsop enkele plaatsenaangetroffen.Verder ontbreekt de zwarte kraaiin de bebouwde kommen en in de gevariëerdeterreinenzoals Koperweg, Ahofen Hoef. In de noordelijke Vallei is de kraai een broedvogelvan afge-legen bosjes, houtwallen en andere boomgroepen.Het aantal is gemiddeld3 per terrein. Uit de verkregen inventaristiegegeVenszou zijn te con-cluderen dat de zwarte kraai een broedvoge is van strekenwaar betrek-kelijk uitgestrekterijke voedselgebieden enzen aan boomgroepen.Zois het opvallend dat zij in de gebieden ｧｲｾｮｚ･ｮ､ aan de Arkemheensepolder vrij veel voorkomen (bijvoorbeeld A hterhoek 3 paar, Kieviet 2paar, Olden-Aller 2 paar). Verder is het 0 s opgevallendat kraaienzich nogal schuw gedragen;dit wordt vermo,delijk veroorzaaktdoor devervolging waaraanzij bloot staan. Het ontbrekenop de Appelscheheidezou hierdoor verklaard kunnen worden.

-45-

383. Kauw (corvus monedula)


De grootsteaantallenkauwtjes werden aangetroffenop de volgende ter-reinen: Hoevelakenerbosch (16 paar), Groot Gerven (12 paar), Salentein(18 paar), Schaffelaarsebos (30 paar), Olden-Aller (13 paar) en Nijkerk(12 paar). Het kauwtje komt in de volgende biotopen als broedvogelvoor:gebiedenmet betrekkelijk zwaar geboomte, zoals voorkomend op landgoe-deren en rond oude boerderijen. In deze terreinenworden holle bomen(beuken) als nestplaatsgebruikt. Andere gunstige broedgelegenhedenwor-den gevondenonder daken en in schoorstenen.Het kauwtje ontbreekt vrijwel geheel in gebiedenmet elzenbosjesen ver-spreide boerderijen (zoals Holkerveen, Lange Slag, Koperweg en Veldhuizen).Over het algemeengedraagthet kauwtje zich nogal luidruchtig in zijnbroedgebied;dit zou erop kunnen wijzen dat zij minder vervolgd wordendan zwarte kraaien.

384. Ekster (pica pica)


De ekster komt vrij regelmatig in de noordelijke GelderscheVallei voor.Hij ontbreekt alleen in de open boomloze weidegebieden,zoals bijvoor-beeld Arkemheen of de bebouwde kommen, zoals bijv. Nijkerk.In de Vallei komt de ekster in de volgende biotopen voor: houtwallen,bosjes met hoge bomen in weidegebieden,soms schotwilgen om boerderijen,landgoederen,etc.De grootste dichthedenkomen voor op plaatsenwaar bossagesgrenzenaanopen terreingedeelten,zoals Hoef (3 paar), Olden-Aller (3 paar) en hetSchaffelaarsebos (3 paar). Verder zijn terreinen in het stroomgebiedvan beken erg in trek zoals: Beekweg (3 paar), Beekhuis (2 paar), GrootHelI (5 paar) en Zwarte broek (3 paar).Uit de verkregengegevensblijkt dat de zwarte kraai en de ekster zichbeide aangetrokkenvoelen tot dezelfde terreinen, zoals de randgebiedenvan de Arkemheensepolder. Dit houdt verband met het feit dat dit rijkevoedselgebiedenzijn.

386. Vlaamse gaai (garrulus glandarius)


De vlaamse gaai ontbreekt in de open weidegebieden.De grootste dicht-heden kwamen voor in Veldhuizen (5 paar), Roozendaal(5 paar), Beekweg(5 paar) en Groot Gerven (8 paar).De biotoop in de Vallei wordt gevormd door gemengdebossenen naaldhout-aanplantingen.Er wordt alleen in opgaandgeboomte gebroed, waar eenuitstekendedekking aanwezig is. De vlaamse gaai gedraagtzich tijdenshet broeden zeer onopvallend. Er moet dan ook rekening mee worden ge-houden, dat in verschillendeterreinenondertellingheeft plaatsgevonden.De vlaamse gaai staataan sterke vervolging bloot.

-46-

Inhoud.

I. Inleiding 2

11. Overzicht van de onderzochteproefvakken 3111. Overzichtstabelvan de in de proefvakkenaangetroffen

broedvogels 6IV. Beredeneerdelijst van de in de Gel erse Vallei waarge-

nomen broedvogels 10

Lijst van figuren.

fig. 1 . Overzichtskaartvan de onderzo hte proefvlakken 4

fig. 2. Overzichtskaartvan de landsch ppen in de GelderseVallei anno 1900 5

Fig. 3. Verspreiding van Zomertaling e Slobeend 12

Fig. 4. Territoria van Boomvalk en Tor nvalk 16

Fig. 5. Territoria van Bosuil en Ransu'1 24

Fig. 6. Territoria van de Wielewaal 43

Broedvogeltellingenin de GelderseVallei

1'. III'IWNDSI:, (Ó. IJIRKSI:, 1'. IJl: (öRI\AI'I'. w. I.OODE.

Dicht tegen lil' oustelijke uitloper viln deRandstad ligt hel nlx.nlelijk "cel V:III ,Il-

GelderseVallei. Hel gehk" i, 1:1I"IM:h"l'l'e-lijk nog gaaf: de stedelijke uithreiding ｩｾ

beperkt gehleven tOl de h'''I'':III<le klei"emarktdorpenals Barnevelden Nijkerk. 1\1-leen in het noordelijke kleiweidclantlschal'i.,een nieuwe snclwcl!. aangelegd, ｅｬ｣Ｎｬ｣ｲｾ hedthet wcgcnpatrool1 in 50 ｪｾｬｩｬｲ nauwelijks wij-zigingen ondergaan.Slechts hel wegdek issoms veranderd: zandwegenwerden verharden klinkerwegengeasfalteerd.Het is ccn zeer gevarieerd gehied, waarinbehalvebosscn,weiden en akkers nog half-natuurlijke landschappen als heiden enschraallandenvoorkomen,die in Nederlandthanszeldzaamzijn. Het gebied heeft gelei-delijke overgangenvan hoge droge grondenop de stuwwallennaarlagevochtigegrondenin de Vallei. Voorts vindt men in de Valleiveel microreliëf en waterstuwingen tlour dedekzandruggen, Daarna<lst is cr in het ｮｯＨＩｲｾ

delijk deel ccn contactzonemet de klei- enveenlandschappenvan de Ijsselmeerkust.Ongetwijfeld zal het landschapin de naastetoekomst onder planologischedruk van dezich uitbreidendeRandstadkomen te staan.Weliswaar valt er gelukkig niet direct tevrezen voor een grote uitbreiding van hetbewoondeoppervlak, maar wel zijn cr we-gen door het gebiedgeprojecteerd(o.a. I, p.138). Het zou zeer te betreurenzijn, als indit nog zo gave gebied oecologischwaarde-volle landschappenverloren zouden gaandoor wegenaanlegof door cultuurtechnischeingrepen.Daarom zijn wij begonnenmet ccn avifau-nistischc inventarisatie van het nourdelijkdeel van de Gelderse Vallei. Daar het

252

lJlrcdllse deel al gcïllvcntarisl'cn.1 is (2), stel-den wij ons tul taak zuvccl als mogelijk.lIauwkt'llI i)ll' tellingelI tc vl'rrichten in hetｾ｣ｨｩ･､ dat lip.t llh.-.cn th..· l.a:tksc Duiker.I-Iuevelakcn. Barneveld en I>ultcn Hig. I).Oe Yrc.lag rees welke lIlethode hiervoor ge-hruikt zuu moeten wonjen. Voor zuver onsIX'kcnd l.ijll er nug niet cenier systematischevugcltcllingcn in het duor ons te ｩｮｶ･ｮｴ｡ｲｩｳ｣ｾ

fen gebied verricht. Aansluiting bij littera-lUur die helrekking heeft op inventarisatiesciders in Nederland is nauwelijks mogelijk.De vroege Avifauna's voor heel Nederland,7.Oalsdie van Sehlegel(3) en van Snouekaertvan Sehauburg(4), benevensde latere,zoalsO.a. die van Haverschmidt (6), gebruikentermen als: zeer algemeen,zeldzaam,e.d.zonder ze nader te omschrijven, laat staanze te verantwoorden.De laatste Avifaunavan Nederland(7) geeft wel eengetalsmatigehenadering voor de termen "zcer schaars",..talrijk", enz. De aldus gluhaal aangegevenaantallenhruedparenpur soort berustenech-ter ook weer op schattingenen het is merk-waardig dat deze niet verantwoordwordenin genoemdepublikatie. Ook Avifauna'svankleine gebieden,zoals die van Snouekaertvan Sehauburgvoor Doorn (5) en Van PeltLeehner voor Wageningen(8) geven geengetallen voor <je mate van voorkomen vande vogels. De Avifauna van de Nederlandseprovincie Limburg van Hens(9) is de eerstevan een zich nog uitbreidende reeks vaninventarisaliesvan grotere Nederlandsege-bieden. Deze wordt gevolgd door de Avi-fauna van Noord-Brabant(10), Broedvogelsvan Noord-Holland-Noord(11) en de Avi-fauna van Midden-Nederland(2).De Avifauna'sVOOr Limburg en Brabantbe-

rusten niet op systematischetellingen vanhet gehelegehied,noch gevenzij dichthedenvoor de soorten. De zeef rcc..:ntc Avifaunavoor Noord-Holland-Noordgeelt wel aant•• I-len voor de meeste soorten, waarhij somsconclusies, over voor- of achteruitgang gc-troldcen worden,doch de gevondenhoeveel·heden worden nog niel op de oppervla!,.tenhetrokkeil.Voor hel eerst is op grute schaal de dkhl-heid bepaald in de zujuisl verschenenAvi-fauna van Midden-Nederland(2). Oaartoeweru het gehele te inventariseren gehied vcr-

deckl in telgebiedenin grootte variërenu vall17 tot 4664 ha. De gevonden broedparenper soort zijn per telgebied omgerekendtoteen dichtbeid per 100 ha en zo op eenkaart ingetekend.De metbode van De Vries (12). het tellenvan 10-ha-bloktranssccten,heeft een anderdocl, nl. het onderzoekvan de landsehaps-binding van vogelsen is voor onsonderzoekniet bruikbaar. Wij hebben gekozen VIK"

een opzet als die van de Avifauna van Mid-den-Nederland,echter mei dien verstandedat wij telvakken van 100 ha nemen.Voortbouwendop wat floristen al sinds 1902doen (13) hebhen wij een zodanigehegrcn-zing voor 100 ha genomendat de vierkantenop de topografischekaart schaal I : 25.000,gevormddoor de coördinaten,de telhokkenvormen.De resultatenverkregenuit tellingenin deze hokken maken een directe vcrgelij· .king van dichtheden mogelijk. De hokkenzijn na verloop van tijd steedsgemakkelijkterug te vinden, teneinde upnieuw geleld tekunnen worden om eventuele vcranucringcnin de broedvogelhevolking te registreren.Deze "kwadraatmethode"lijkt ons zelfs ge-schikt om op heel NederlandIc worden loe-

gepast. Indien dit echter mocht geheuren

lijkt het noodzakelijk de manier van tellen

tc uniformeren.Zodra er ccn relevant aanti.ll hokken is gc-

'. -.-,(Ｌｾ

,/ I I Poltf..r ａＢＢＧｾＢＧｾＢI ａＧｾＮＢＢＧｦｬI M' ＧＮｾＧＢ

" ,

Fig. I. Overzicht.katlrlje Vtl" hel o"derzochteKebied. De Ie/vu ken zijn xearc('('rd aange-ｾＬＧｶＨﾷｮＮ

invcnturisccnJ k n men dour vergelijkingeen inzicht krij"n in de gemiddeldesoor-lenrijkdom pcr 00 ha. De getallen gevendan con gemuk e1ijker Ic interpreterenbe-naderingvan he ornithologischemilieu dantol nu toe mogeijk was. Door namelijk bijlIe interpretatie uit te gaan ｖｾＱｏ gegevens,verkregen uit tcl ingcn van gebieden met ccn

verschillendeop -rviakte voef! men een on-gewenstevaria Ic in, zoals reeds geblekenis bij de verwer ing van de telgegevensvoorde Avifauna va Midden-Nederland(2).Wij hebben in 971 acht hokken van elk100 ha geteld ir hel noordelijk deel van de(öl'1derscVallei. Daarhij is geen gebruik ge-maakt van proef lakken of proefslroken,zo-dat in de hetre fende hokken elke boswal,elke akker, elke hoerderij, kortom alles ophroedvogels is 'eïnventariscerd.In hoofd-I",ak is dit gehelrd door zingendemannetjesto lellen. Ook is cr gehruik gemaaklvan vi·

suele ｷ｡｡ｲｮ｣ｭｩｾＧ 'cn.Viln ons vieren leeft Berendsceen methode

grvulgd die als 'eli modifiratie van de me-tl1l>dc TinhergeI (in 14) heschouwd kan

, 253

TIlhei I. ()vcr;.r,idll vall lI:llllalll'll Vil,l}.:l, ..lddl· h:l

riloriu in 7 lclvaHcn. Opgcnul1Icll .. ijll alle SOUl'lell

die in deze 7 vakken ten hoogsic in I hok ont·breken.

wurden. Hij heeft één v"k van J()() ha 011.

geveer in tweeën gedeeld en toen elk vandezedelendrie maal geteld (tijdens de vroe·ge ochtendzang,overdag en tot in <Ic I"teavond). Daarna"sthraehthij van janu"ri totjuli ungeveer 12 hezoekcn :tUil hel terrein.De Graaff tcl<.Jc up min or lI1eer nVl'rCCI1-

ｫｬＩｊｈｾｴｩｧ｣ wij:t.c één huk.

LOoUe ell Dirksc voerden een minder ar·hddsintensievctelling uil. Zij hebben elkhok van ZIlnsopgangaf gedurende4 tot 8uur hch:ma:ll geteld. Deze telling ｩｾ per hokIweell1iwl uitgcvoenJ: één keer in hel beginvan hel seizoen en één keer in 1l1l:Ï. In elkhok werd 9 tol 17 uur h.'lIcnd dourgchr:H" ..hl.AJll"l"n ＢｲｫｬＢｬｉｉｨｬﾷｾｮＮ Cl"11 zeer vlak wl"idcp.l'-hk-d. werd éélllllaal geleld.Beide IclmcthmJcll hebhen vour- en nauelcnen hel hangt van de probleemstellingaf wel-ke men zal ｶ･ｲｫｩｾｮＮ De methodevan Be·rendsc en De Graarr is nauwkeuriger, maureist zoveel lijd dat per seizoendoor één per·soon slechts één vak geïnventariseerdkanworden [indien men in zijn vrije tijd werkt).Als men Ililuwkeurig uver een <Iuntul jarende fhu.:lu:lLics vall ik aantallen broedvogelswil ｶＺｬｳｴｬ･ｾｌＺｉｬＮ is een zo nauwkeurig muge-lijke telling uiteraard een primuire cis.De methodevan Loode en Dirkse geeft demogelijkheid pcr hrocdseizoenmeer vakkente tellen, nuwr verlicst daardoor aan nauw-keurigheid.De systematischefouten die men met demethodevan Loode en Dirkse gepaardzalzicn gaan, vinden hun bron daarin dat deverschillendedelen vnn eCi' hok op verschil.lende tijden van de dag hezoehtworden.Ditmuukt dat vooral vroege zangers die overdagweinig aelier zijn onnauwkeuriggeteld wor.den. Door Iruejes echter kan men sommigevogelsverlokkenook overdagwat te zingen.De Kleine brekiet bijvoorbeeld is door iode handente klappen even op zang te krij·gen. Uileraard laten uilenzich op dezema-nier niet opsporen. Deze vogels eisen bij-zondere aanuacht.De kansop fouten die hun oorsprongvindenin toevallig ongunstige weersumstandighedenspeelt een grotere rul hij de methode vanI.cH)tIl" l"l1 I>ir"'sc dali hij tik Viln BercllllscCl! De (ifilaff. /.0 heeft UerelllJsc in het hukAhof, duor I,lxldc en Dirksc geteld, WieIe·

9

5

1046II523

17

1.'I

11

IX29

I Il I

4 73 I2 5

12 224 7I

I I.1 I2 24 22 I

t4 74 32 5

12 610 2X

(,

9I4

15K

IV V VI VII VIII11

'J

20 111 JO6 3 4

12 3 12IJ 14 131 21 f(J

I 2 22 I I

I" J II I 2) J 14 XI 3 6 ｾ

4 19 15 15I 2 JU .<;

5 5 5 ｾ

2 31l 7 12IX 3X 23 29

f(J

I

2

IX

II

122423211 ｾ 25 9 111 11

9 I 11 7 ｾ

21 25 X 12 644 52 SX Ｔｾ 32 16

H 16 I I 9 I115 7 IJ I1 17 lil6573752677624 1 4 I 4 23 I 4 I 2 52 ? 7 4 2 24 2 2 3 2t 4 I 2 I

29 15 21 12 13 741 S 2K 49 36 12

4 4 ., "\2 t1, Itl 2K

I 1 I 24 2 5 4

TeJvakSoorten (in paren)

Wilde eendWaterhoenKievit JUHOUhJuif ｉｾ

Tortelduif 12TllI'ksc forte! Cj

Koekoek IGrote bonIe specht 2Groenespeelil 2Boerenzwaluw J IWille kwikstaart 4Winterkoning 23Heggemus 7Grote lijster 5Zanglijster 14Merel 32Gekraagde

roodslaarlRoodborNtZwartkopje

TuinfluiterFitisTjiftjafKoolmeesPimpelmeesMalkopStaartmeesBoomkruiperGeelgorsKneuGoudvinkVinkHuismusｾｩｮｾｭｬｬｳ

SpreeuwEk,l..:rVlaamseg'lili

254

walen vastgestelddie tijdens de ｬ･ｬｬｩｮｾ lIielopgemerkt werden (,jj ,jjn wel ill de Itj,1opgenomen).Dat de verschillen tussende rosuiialen vanLoode en Dirksc en van Berendscen DeGraaff, zoals die zich in tabel I manife,le-ren, acceptabellijken, zou verklaard kunnenworden doordat Loode en Dirksc allijd ge-z;lmcnlijk telden. Een ｧ｣ｺｾｬｬｉＱ｣ｬＱｬｩｪｫｵｩｴｾ｣ｙｯ｣ｲﾷ

de telling geeft meer mogelijkhedenlot vi-suele waarnemingen. Bovendien is ons ge-blekendat het voor één persoonerg moeilijkis om tegelijkertijd de coördinaatin het veldte volgen en dc waarnemingen op te Ickcl1l.:n.De telvakken ,jjn in de eersteplaat, geko-zen in de gave gebieden die liggen in degradiëntmiJieus, zoals die staan aangegevenin de TweedeNota over de ruimlelijke or-dening (I, p. 108-109).Daarnaastzijn vakken gekozen in eenvor-mige gebiedenals heiden en weiden (cf. I,l.c.).Nu volgt een korte beschrijving van de af-zonderlijke telvakken. Wc hehhen daarhijgetracht een korte landschappelijkekarak-teristiek te geven. Achter de naam van elktelvak hehben wij tussen haakjeshet num-mer van het kaarthlad van de topografischekaart I: 25.000 (bv. 32E) met de coördina-ten van het zuidwestelijke hoekpunt (bv.166/466)vermeld.De broedvogelsoorten die in alle of vrijwelalle telvakken voorkomen, ,jjn ""mengevalin de tahel. Rij de heschrijving der aflAln-derlijke telv"kken wordend"n nog de d"arinaangetrorrcn soorten genoemd tlic nict in dctabel jrjjn opgenomen. Een ｵｩｴｺＨＩｮ､｣ｲｩｮｾｩｾ

d"arbij gemaakt vour het vak Arkemheen,waarvanalle soortenin de beschrijvingwor-dengenoemd.

I. AllOr (32E, 166/466). Totaal 49 hroed-vogels. Geteld door Loode en Dirksc.Dit telvak is een oud cultuurlandschap,ver-want aan dat in "Rozendaal". Het terrein

verloonl veel r liëf. Er is een ingewikkeldwl'gcnpaIHM.U1.Akkers heslm". mgeveer2(1'A> van de totaleoppervl"kte. Ongeveer30% is grasland.Opde akkersen delgraslandenvondenwc terri-loria van Tureluur (2 p.), Scholekster(2 p.),Walcrsnip (2 p.J. Grulto (4 p.) en Veldleeu-werik (I p.). Enige hectarenhoog bouwlandlijl! in gchruik .lls rukplaats vuur consump-tie-eenden. De lUutw:.IIlcn hicc.h.:n ncstgclc-

b'Cnhcid aan o.a, Bosriet""nger(I p.), Spot-vogel (14 p.), Grasmus(5 p.), Grauwevlie-genvanger(7 p.l en Groenling (2 p.).De 25% hos, ｾ｡｡ｬ､ｨｯｵｴＬ eikcnstruhhenenhoogopgaande'kenhosherhergdeno.a. Wie-lewaal (3 p.), T renvalk (I p.), Goudhaantje(2 p.), Kuifmee (I p.) en Kauwtje (I p.).Zie verder tahel I.

11. AI'I ...I••· Hd.l. (32E, 157/472).Totaal47 hroedvogels rten. Geteld door Loodeen Dirksc.Deze teleenheidheslaateen deel van de res-tanten vochtige '11 natte hcidL:n tussen Voort·

hlli:ll'n Cl! Nijk rk. Ongeveer ｾＨＩＥＧ van dc

geteldeoppervi' kte hestaatuit natte tol dro-ge heide met Cl kele vennen.Hier hroeddeno.a. Wulp (4 p.. Grulto (5 p.). Wintertaling(I) p.), Rietgnr. (I p.), ｍｾＭ･ｲｫｯ･ｴ (3 p.) enSlobeend(4 p.)Circa een ｺ･ｾ gedeelte van de I()() bawordt ingenomendoor grasland.Daar vin-den de hroedelsvan de heiden een gelicf-kcx)sc.l ｖｬｬ｣､ｳ｣ｨｾｲｲ｣ｩｮＮ Het is onzekcr or deSdlllieksler als hroedvogel van het graslandhcsc.:houwc..l 'wn worden. cr werden slechls 2exemplaren op verschillcnde pl.mlscn waar-

genumen.Om en nabij . U% he,taat uit naaldhout-opstanden en vliegdennen. In deze delenstelden wij temtoria vast van Torenvalk (Ip.), Boomvalkilp.), Glanskoprnees(2 p.),Roompieper ( p.), Goudhaantje (4 p.),Zwarte mees( p.) en Kuifmees (3 p.). DeBoomvalk had een horst buiten hel telvak,

255

•

evenals waarschijnlijk de Torenvalk. Devondst van uilehallen deed Ol" hel hroedenvan RnnsuiJcll vermoeden. Zwarle kraaiL:1lhroeddeu waarschijnlijk iu 2 I'"r,·u ill hl'!gchicd. De clliJ.tc hOl'rt!l'rij in hel vak is (1111-geven dlHlr opgaand cikl'lIgdUHtlllll". Ilh'lhruclldcn n.i1. Kauwtjes f5 p.).Enkele houtwallen vL'rraslcll ons nl\:t .\ Inri-toria van de Groenling. De uverige StKlrlcn

die wij in dit vak als hroedvogelaantroffen,zijn weer vermeld in de tabel.

ＱＱｉＬＮａｲｾｾｭｬｬｾｾＢ (3213, 157/472). Totaal 13brocdvogelsoorten.Geteld dlx" I Alodc ellDirkse.Dit telvak ligt geheel in eell vlak, hoomloospoldergebiedlangs het Eel11meer.De slolellzijn O,S tot 10 meter hrecd. Ecu kleiu l:e-deeltc is h<x)iland, de rest wordt heweid. I"tegenstellingtot de Bikkerspoldercu de Oos-terpolder is Arkemheen niet recent ruilvcr-kaveld. De enige weg die door het telvakloopi is pas sinds enkele jaren geasfalteerd.Van de volgende soorten zijn door ons delUssen haakjes vermelde aantallen geteld:Wilde eend(10 p.), Zomertalingf5 1'.), Sloh-eend (I I p.), Waterhoen(I p.). Scholekster(5 1'.). Kicvil (13 1'.), W"lersuip (IJ 1'.1.Grulto (H7 p.), Tureluur (21 ｾｬＮＩＮ Kcmpha""(41 bI>. 169 9), Veldleeuwerik (26 p.),Graspieper(14 p.), Gele kwikslaart (9 p.).

IV. Er;"" (32E en G, 165/4(2). Tolaal 60brocdvogelsoorten.Geteld door F. Berendsc.Dil vak wordt door een weg in twee delengesplitst. Het noordelijk deel best""t uil eenvochtig heideveld dat door naaldbosomge-ven is. In dit deel troffeIl wij <>':1.: Kuifmees(I p.). GOUdhaantje(2 p.), Zwarte mees(Ip.), l3<xlmpiepcr (in het hcle vak 5 p.). Rans-uil (I p.) en Fluiter (I 1'.). In ell hij ecurictmocmsjc werden I{ictgors (I p,), W:I-

tersnip (I p.) e" Wirl1ert"lilll: (I " 2 1'.)waargenumen.Ten zuiden van dc weg ligteen afwisselend landschap.J)c hodem ver-

256

toon\ veel reliëf. Naast een dekzandrug ligthet dal van een meanderendbeekje. De dek-zHndl"llJ..t is }!rutl'lldccls nlct naaldhuut he-planl. 111 Cl'U Ill'lI!-.cnhns wcrden u.a. Holen-<llIif (21'.1. :/,wart,· speclIl (I 1'.) ,'U KalIwIj,·f \ 1'.1 ｶ｡ｳｬｬｾ＼ＧＬｉ .. I<I.I kt hl'l'kdal wllrdt vuur l'\.'11 (kei dlKlr vlH.:h-lig hos ｩｬＱｾｬＧｉｬＱＱｬｬｬｬＧｮＮ In deze omgeving kw;.l-lIlelI o.a. Ijsvogel (I 1'.). Nacillegaal(' 1'.'1).Spotvogel (tulaal 5 p.). I3raamsluiper(I p.)en Wielewaal (I p.) voor. De resterendeop-pervlakte is weiland met o.a. 1 paarSchol-eksters. 111 het vak knl11t.::n langsdc genocm-de wcg CI:Il viertal hewoonde hoerderijcom-plexen voor met u.a. Huiszwaluw (4 p.).Grauwe vliegenvanger(4 p,) en Groenling(2 1'.).Verder l1Ioch.'n nog g\.'lloemd worden: Sper-wer (I 1'.). Tnrcllvalk (I p.), Busuil (2 p.)en Zwarte kraai (I p.), hcnevcnsuiteraarddie, welke in de tabel zijn opgenomen.

V. K" ••rrw.·u (32E, 163/4(6). Totaal 46hrocdvogelsoorten.Geteld door Loode enDirkse.De bijzonderheidvan dit vak ligt daarin,datcr zuwel vuchlige heiden met berkenhossenals ril'tll1ocrilsj ...'s l1Iel c1zcllhosjes in lig,gcl1.Ongeveer I niX, van de urrx:rvlakle hestaatuil vochtige heide met cen enkel metatroorven. Wintertaling (4 p.), Slobeend(3 p.) enWatersnip(7 p.) werden hier als broedvogelgeteld. In de hijhehorendeberken- en wil-genhosjestroffen wij Boompieper(I p.) enKuifmees (I p.), terwijl Bosrietzanger(10p.), Spotvogel (10 p.), Grasmus (8 p.) enWielewaal (I p.) in elzen-essenhoutop dewal rijkere grondenhuisden.Het totale hos-,,,eaal heslaaiungeveer20% van de opper-ｶｬ｡ｫｴｬｾＮ In dc rietmocrasjcs. die vcrsprciddoor het landschap liggen en ca. 5'*, he-slaan, hoorden wc Kleinc knrckiet (H p,) cnRicll:ors n 1'.). Ik l:"lSlilllllcn (I 50'Jl,)vonden wij o.a. IlCWlKHld c..Innr Grutto (4 p.)en Veldleeuwerik (2 p.).

wij nog als broedvogel:Zwarte kraai (I p.), Huis-Veldleeuwerik (I p.l. Zie

Aan de oostrand van het vak registree"knwij een Tapuit. Dit is echter geen I.ckerbroedgeval.

VI. Ru",·",I....1 (32E, ló7/470). TO\aal 54broedvogelsoorten.Geteld dm" !.lKlIle enDirksc.Kenmerkendvoor dit vierkant is het VlKlr-komen van enige OZ.O-WNW strekkende､｣ｫＺｬＮ｡ｮｵｲｵｾ｣ｬｉＮ afgewisseld mei vlakkl' la:lg-

gelegengrundel1.De laatstgenoemdedclen liggen grolclHJCC!Sin gras met als hier te vermelden hroedvo-gels: Scholekster(I p.), (irullo (I p.) enVeldleeuwerik(3 p.).Jong bos vormt ongeveer een vierde deelvan de oppervlakte, vooral, maar niet uit-sluitend, voorkomend op de lage gronden.Bovendien worden sommige pcrcch.:n cul-tuurland hegrensd door houtwallen. 111 dl.:zCdour ｨｕｉＱｬｾＱＱ en struiken gekenmerkte llIilil'Ul\

wenjen o,a. vastgesteld: Wielewaal (I p.).Braamsluiper(I p.), Spotvogel (2 p.), (iras-mus (8 p.) en Geelgors(I p.).Een klein hoekje van dit telvak he,laal uitvochtige heide meI houlopslag.Hierin werdo.a. het enige paar Boompiepersgeteld. Deboerderijen zijn gegroepeerdin drie com-plexen. Er werden o.a. Grauwe vliegenvan-gers (4 p.) wa"'genomen.Bij één !lllerderijkomen wat oudereBeuken voor met 2 paarKauwtjes.Een klein perceel naaldhoutuanplantgccrtn.a. ncstgclcgcnhcidi1:111 (itllulhaanljc () p.)en Kuirmees(I p.).In het vak wcnJclI verder ｮｃｬｾ waargcllClIlu.:II:

Buizerd (I horst huilen het tclvak), ï orell-valk (I p.) en Zwarte kraai (I p.), helleveIlsde in de tahel genoemdesoortelI.

VII, s..r."rr.I""rM. lI..s (32E en (j, 16'1/461,8). Totaal 5'1 broedvugelsoorten.Getelddoor De Graaff.Hel landgoed ..de Scharrelaar" is een olldparkhus met zeer gcvariccnlc bcgnlCiiJl!!.Dank zij 30U-jaaf-uude Beuken cn :Illder

oud gehoolllte k lillen cr Holenduif (2 p.l,Kauw (2l> p.l. Z arte speehl(I p.) en zelfsKkil1e h"llte spe

1ht (2 p.) voor.

Andere holcllhn liers profitcn.:n van de ｮ｣ｳｴｾ

kash:n die cr sin Is ＱｬＩＶｾ in sn c,,"cl11plarl.'11:I-ijn opgèlwngCll

fDe Bonte ｶｬｩ｣ｧｾｮｶＺｬｮｧ｣ｲ

hroedde cr vour hel eerst in IlJCl4. Er wasluell I paar ilall czig. Nu hroedt dc snortl'r in (I pan'lI. () ｬｾ dl' (ililll:-.koP111CL'S (I p.)

l'l! de nnOlllkkV1 r (4 pol prnfikrcl1 van denc!-olk<lslCII 1.:11 de oude homen. Wa..lf in het

heukenhoswat olc..1crgrnci is. komt dc Flui-li.:( vnor (2 p.).In en ｬｩｬｬｬｾｓ pen:'k'n ondnnrdringhaarkreu-pelhout voelen,')urlcn uls Grasmus(3 p.)ell Nachtegaal ( p.) zich thuis. Spotvogel(3 p.), Braamsluper (I p.) en Grauwevlie-genvanger (2 p.l werden aangetroffen waarpcn:ccltjcs grasl; ut! ｾｉｬＧｷｩｳｳ｣ｬ｣ｮ met hosran-(kil el1 ｨ｣ｾｧｬＧｬｬＮ I l.' comhinatie van hnog gc-hool1Hc l'U klein' waterpartijen is aanlrek-kelijk V<KIf de ielewaal (I p.) en de Bos-uil (I p.).De Knohhelzwalil !lewoont in half wildeslaal de ｨｵｾｶｩｪｶ｣ s.Delen van hel andgocd dragen naaldhoutmeI o.a. soorlen Is Kuifmees (2 p.), Zwartemees(2 p.) en oudh"alltjc (5 p.).Ongeveer 2 ha is begroeid'met heide envlieguennen.Tot slot noemcGroenling (2 p.)zwaluw (I p.) evoorts dc ,.!lwl.

VIII. V"IoI",,;·,.•· I 1121', IfI5/470). '('o\aal4X hroedvogclSlorten. Geteld door Loodeen Dirkse.Dit vak maakt leel uit vall de voormaligeKruishaarsc HciUc. Nog uc helft ongeveervan de gcïnvent·riseerde 100 ha is vochtigeheide met vlicgd 'noen.Behalve de in Ie Iahcl vermelde soortenhrocddl..'l1 hiel': I 'rgn:1H1 (1-2 p.; pulli waar-):elllllllell), Wuli (I p.). BIKlIlIpieper (lip.)

257

•

·en afgaandeop de vondsl vlln verse hraak-

hallen I paar Ranl-illilcll. Ongcvel'reen vier-de deel is weiland mei u.". 'I'lIrelllllr (I p.)en Scholekster(I p.).

Langs één van ue drie hog.e akkers I.alcll inccn zandigewal 2 p:ll1r TapuitenCII in llahij-gelegen ｳｲｲｵｩｫｧ･ｷｾｬｳ I paar CÎraslIIlIs:-;CII.

Er komen slcchtl-i twec huerderijen veKlr intlit vak. Daar werdL:11 Cirauwe vlicgcllvilllJ!.l'r

(I p.) en Huiszw"llIw (I p.) v'''lgesleid.Ruim een achtstedcel van het v"k hest""1uit dennenaanplant.Waargenomenwerdenverder nog Buizerd (I p.), Turenv"lk (I p.)en Zwarte kr"ai (2 p.l.

TUL slot enkeleupmerkingcnlIvel'l'llige ｾｯｵｲﾭ

ten. Hct is opvallend dat de Kockock. lIleluitzondering van de Appelsc Heide en Ar-kemhcen, in alle vakken vuorkwam in I ｾｉ

2 paar per 100 ha. Zo ook vnlt het VIKlr deGrote lijster op, dat, weer met lIitzonl.lcring

van Arkemheen, per 100 ha 5. il 6 pallr

werden aangetroffen,hehalvein het Seharre-

laarseBos, waarslechts2 paarGrote lijstersvoorkwamen. Dit is wellicht Ic verkl"rendooróat in dil vak hel llleCl-iCC hos aanwezigis. Het ｡ｩｬｮｴｾｴＱ parcn van de Oekraagderood-

sl"art was ook vrijwel gelijk in Ije verschil-klldc lelvakken. CVClHlls dat V;Jn tic KneuｉｾｫｳｬｬＧｦｳ kwanwll pcr vak in I il 2 paren\'001'•

We Iwschikh:n ｾｬｖ･ｲ tc weinig inv..:ntarisa·lÎl's Viln l-kl11::-hnkkl.'l1 om al c.:nncJusicsll'kunnen trckken. Wij vrugcll ons af of hu-

vcngcnnemdedichthedenciders in ons landvoor gclijkslKlrtigc gehiedcn nuk /.n gelijk-matig zijn cn nf hijvuorhccltl cen dichtheid

van de Fitis van lOl paren op UlO ha uit-zonderlijk genoemdmag worden.

flel lijkJ ons van gnKJt praktisch hclangvoor til' natllurhcsdlcrmingals men een ;,Ivi-ｦ｡ｬｬｮｩｳｴｩｳ｣ｨｾ waardehepaling:tAllI kunnen UIl-sl\:llcn VIKlJ' hijve)()rhccld weidegehiedenopgrond van tellingen pcr km:! overal in hetland.

Wij hehhenvoor het komendejaar een vijf-tal nieuwe telvakken op hel programma

staan. In twee tclvakken wordt de telling

herhaald.Het is de bedoelingdit enige jarenvol te houden. Indien men mee wil werken

aan de tellingen in de GelderseVallei kanｬｬＱｾｮ zieh ·....clH.lcn tot het correspondentie-adres: W. I.node. Kievitlaan 31, Maartens-dijk (U.l.

I.ittcratuur:

J. Tweede Nota over tic ruimtelijke ordening in Nederland.19f1fl.2. W. F. Allcijn è.a.• 1971. Avif,Hln:t vnn Middcn-Nederlilnd.3. H. Schlegel, llnS. De vogels Vlln NctJerlnnd. tweede druk.

4. R. C. E. G. J. Bilron Snouckuerl van &hnuhurg. 19UK. Avifauna Neerlandica.5. R. C. E. G. J. Baron Snouckacrl van &1l:lIIhurg. 1902. De Orni... van Doorn. De Lcvendl.: Natuur

7: 71-74 en I J4-12!1.

6. F. Hnvcrschmitll. 1942. ｆｬｉｬｬｮｩｾｬｩｳ｣ＮＺｨ ()vcrl.Îc.:hl vall lie Nctlcrlandschrocdvogcls.7. Commissie voor tlc Ncderlillulsc ａｶｩｲｾｉｉｉｬｬＺｬＮ Ilnu. De Aviflllln.l van Nl.:derl.tnc.J.H. A. A. Viln Peil I.echner. 1907. De ｉ｣ｾ｣ｮｷＨＩｯｲ､ｩｾ｣ＺｯＮＱｾｬｏ､ van de hij Wa!!cnin!!cn vourkomcmJc

vugcJsullrh:n in veq.tclijk mei vorigi.' j:lrell. Ik ＱＮｾＺｶ｣ｬｈｫ N:lllllll 12: 157.

9. P. A. liell". I'}(.S. Avifauna tlCI NctlcI'landM: 1'l'UvillCÎC ｊＮｩｬｬｬｨｬｬｬＧｾＮ tweededmk.JO. F. J. H. van Erve C.'l.. IW.7. Avif:UIl1:1 V:1Il Noun.l.Bnlh.101.IJ. P. J. Zonderwijk e.n.• 1971. IIrucdvngcl.. V.1Il Noord.HollamJ.NoonJ.

12. D. M. de Vrîe."i. 1970. Sociologi:o.chcn oecologischonderzoek VOin vogelbcvolkingen.Hel Vogcljaar: 392<\94.

13. S. J. Vlln Oost:o.lrnom. f-Iel LV.O.N.-werk. CurrcspundcnlichlatlI.14. M. F. MürL.cr Bruijns. 19111. De dichlhcit.l V.1n hruct.lvogclhcvolkingenin hchouwtJekommen.

De Levende Natuur 64: 19.1·19cJ.

258

•

r

,

r

•

Y.... LaaI' •• 1'. ft.nnd••• ＧｾＱＢｉｊｰｲｬＡＱ､ｩｾ tin Yl)oTko_n ftft aoor.dterea,repU,,-ten en -rlltt."ft la bet t:RM-M'''.T'Yllat ｬｾｲｮｯｴ ".andhrtnk (t••uad.").

3. Olte.'boeau'd.,s...ooJ"ten In "n, ＱｦｴｬｊｬＱＢｾｾｮｯＢＢ ln de Yeldh••1c (Patten).

P. JIIenlllbe en G. Dlrtt.•• '.ptaUeen flora nn bet ecbraaUand"'De Bu'- (ook..aoaod "Do r..pol In '971. 1?1? on 1973 ＨｾＮｔｮｯＮｯｬ､ｬ •

Iedaktie. '.l.vaarn•• ｬｾｮ 1.

SekNtart.e.'.1'8111« Yan 4. ｙｦｬｾＮｮｾ ("ebouden Ol' 12-X-191"\, t. &"1'IIfoort.

ｾＮ Herendoe.Enkele veldbotanlecheen ｶｯｬ､ｯｲＢｴｴｨｯｬｯｾｩＮｯｨＴｯｰｭ･ｲｫｩｮｾＮｮ over deｬＦｄ､ｾＮ､Ｎｲｯｮ "Erica" en "Oroot flylaer" in do jnren 1?67 tl_ 1971 (!'&nl•••1d).

VerkftTo4' ｏｮｴｾｫｫＮｬｴｮﾫ I ••land, Vereln, ｶｾｮ de ｶｯｾｬｴＮｬＱＱｾｮ «.durendebetbroed••icoen 197) in de Maatpoldl!1' en Noord- l!n Zuidpolder te V.ld (ge.aee).

Redaktie. ＧＮｬ､ｶ｡ａｾ･ｭｩｮｲＮ･ｮ 2.

r.. OiTtool ｖｒｴ･ｾｬ､ｴＮｬＱＱＢＬｒｑｮ､ｾｲｾｮＬｲｹＱｾＯＱ＿Ｑ｜Ｎ

SekretlU'ie: Yenl&.l! ..n de yoor.1Aart'verpderlnr.rcnoudenop Yrijd.,. '5 tebruari'914, te l ..rRfoort.

F. All.7'"' V_noet o• ＮＢ､･ｎ･ｲｾｴｮＮﾷ I1an bet ornilholorlsch Atlunroject.

'1'- 'elde 3 - .epte.ler'974

o. nirtee en V. Loode, De Schoolatee"bosje.in de ee..ea\e Leueden.

J. ｾＱＢｉｴ･ｙＧ P.raed.volr818van de r,8lHente Scbernenzeel'973.". van de Hoet en ,re Wolf I P'lorillt13che evaluatievan het land,;oedHoenlaken.

Redaktiel VeldW84rftOmin,en ,.

,. 1\ftrend.e en C. Dlrk8f'r t:o\ora cn vc,..etlltie 'tI'!.n de Ｘ｣ｨｩｰｴＬｴＮＮＧ｜ｮｾｮ Jn dt" llnO:"'1lan". de ｖｯＮｦｴｦｴｮｶ･ｾ (?3rnevrld).

J.J.A. Yaft Dijkl W.tenrt1dtellinpop h,.t ＧＺｵｬ､ｾｲＺＧｴＺＧｬＬｬｬｬＢ red14Tf"ndo het ｶｴｮｴ･ｲｳ･ＱｾＰＮｮ1973/1974.

P••e""opal, o..r het YOorkotMIn van het Ｚｱ･ｾｐｊ･Ｌｊｲ･ｾ･ｩｬｾ bn.rb"tula (L.).la d. 'oldbook (Putton).

J.J.&. YaIl Dijt, JroedyoeeUn.ellt."riaa.t1eill een ｢ｯｾ｢ｩ･､ ten ooatenvan Put-teil (bebon.eko.).

aed.aktiel Yeld__ｲｮ･ｬ￡ｾｮｾＮ

SeJaoetart.,V....bC ftII de najlULrs.er...adertr.f.' rrhouden op 1 nove.ller '97-1. te.......toort.

Te Velde 5 - Ｎｾｲｩｬ 1975

n. nall.graerr. ｾＮ Teke. r.. ｾｩ･ｮｩ •• P. Wallip.n ｾｮ R. Boon. ｐｬＢｮｫｴｯｮｯｮ､ＮＮｾｯ･ｫ Inｾ｜ｾＸ ·t ｒｂｭｭ･ｴｪｾ (rftm. Nijkerk).

J. Orllll'ht.lrl"Gn, lt. vn.n "n Ilnd' ftn V. V,1" I.=lttrr Forn VE'ldhtolor1stlhlll verkonn!n, vanhet lnndl\'oed ｾｊ｣ｨｯｴｨｯｊＢｬ｜ｴ ....i ,I IIo"r,:ll'\nt1 (rem. ,\lJI8rsfon1''t).

Redaktipl Veldwa4rnemln,en5.

ｾＮｖｾｬ､Ｎ 6 - Juni 1975

Veft«roepOntv1kkel1ft8' ｾ･Ｎｬ｡ｮ､Ｎｬ 't'nd.chAp en ｮＩＺｊｮｾＮｄｴｉＧｏ･ｩ van ht"t 1telldal teJoarn.

"an"roepOntV1kkeUnc !_.tanch "loriatteoh" verkelUÜne 'ft" de -.-oeYal'll tu-a•• leel'8toort en Ａ･Ｎ｢ｲｵ｣ｾＮ

Redaktie. Y.ld.waarn•• Ｑｮｾｮ 6.

Pac.iadle(R.C. Redeke. hydroblo1oeieY&ft d. ee.).

S.kNtari.' Vel"lll .. VIUI d. vooJ"j&41"aftrjF,lldonnt; «eho1ldenop 16 tebl"Uari '915.te AMl"llfoo"".

lAdenlljot por 1-V-1975•

ｾＮ Velde 7 - oktober '975

P. BeNnd•• , o. Dlrtae, J.J.A..... Dijk en V. He.ing, 1I:en ond_noeknaar 4.broetlvoplb-.olkincvan h.t aool'deUjk deel vnn de Oeldere.Vallei.

" ..1ml. (P......Dde•• O. Dirlta., F. de Oraaft en W. Loode, ＱｊＢＬ･､ＧｬＧｏｾｬｴＮｬｬｬｮﾫﾭ.11 in 4e OeldareeVallei).

uitgave van de veldbiologische werkgroep gelderse …...g."ëïe graaf & b. van compayen...

Documents