türk toplumunda evcil hayvan besleme alışkanlıkları ve din (istanbul örneği)209208

T.C.

MARMARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

İLAHİYAT ANABİLİM DALI FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ BİLİM DALI

TÜRK TOPLUMUNDA EVCİL HAYVAN BESLEME ALIŞKANLIKLARI VE DİN (İSTANBUL ÖRNEĞİ)

AYŞE AMBAROĞLU

Danışman:Zeki Arslantürk

1

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER .............................................................................................................. 1

TABLOLAR LİSTESİ................................................................................................... 3

KISALTMALAR............................................................................................................ 6

GİRİŞ .............................................................................................................................. 7

A) ARAŞTIRMANIN KONUSU................................................................................. 8 B) ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ .................................................................................... 9 C) ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİ ...................................................................... 10 D) ARAŞTIRMANIN TEORİK ÇERÇEVESİ VE SINIRLILIKLAR ...................... 12

BİRİNCİ BÖLÜM........................................................................................................ 14

TÜRK TOPLUMUNDA EVCİL HAYVAN BESLEME ALIŞKANLIKLARI VE DİN İLİŞKİSİNİN KÜLTÜREL VE DİNİ BOYUTLARI ......................... 14

1. İslam Öncesi Türk Toplumlarında Toplum Hayvan İlişkisi .......................... 14 2. İslam’ın Toplum Hayvan İlişkisi Konusunda Ortaya Koyduğu Prensipler ... 16 3. İslamiyet Sonrası Türk Toplumunda Hayvan Besleme Tecrübesi................ 21 4. Modern Toplum Ve Yeni Bir Hayvan Besleme Kültürü ............................... 24

İKİNCİ BÖLÜM .......................................................................................................... 27

1. EVCİL HAYVAN BESLEME ALIŞKANLIKLARI İÇİNDE DİN ETKİSİ ......... 27 1.1. Metot Ve Teknikler ................................................................................... 27 1.2. Evren Ve Örneklem .................................................................................. 27 1.3. Anket Ve İçeriği ........................................................................................ 27 1.4. Uygulama ................................................................................................... 28 1.5. Verilerin Çözümü Ve Yorumlanması ..................................................... 29

2- UYGULAMALI ARAŞTIRMA BULGULARI .................................................... 30 2.1. DENEKLERİN OLGUSAL DURUMU ...................................................... 30

2.1.1. Cinsiyet .................................................................................................... 30 2.1.2. Yaş............................................................................................................ 30 2.1.3. Eğitim Durumu......................................................................................... 31 2.1.7. Çocuk Sayısı............................................................................................. 34 2.1.8.Oturulan Semt ........................................................................................... 34

2.2. HAYVAN BESLEME ALIŞKANLIĞINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER 36 2.2.1. Hayvan Beslemeye Başlamadaki Etkenler............................................... 36 2.2.2. Hayvan Besleme Konusundaki Düşünceler ............................................. 36 2.2.3. Kedi Ve Köpek Besleyenlerde Bakım Alışkanlıkları ............................. 37 2.2.4. Kurban Kesmek Hayvan Sevgisi Arasındaki İlişki.................................. 37 2.2.5. İslam Dinine Göre Evde Beslenmesi Tavsiye Edilen Hayvanlar............. 38 2.2.6. İslam İnancı İle Köpeğin Evde Beslenmesi Arasındaki İlişki ................. 38 2.2.7. Kurban Ve Et Tüketimine Karşı Olma Arasındaki İlişki ........................ 39 2.2.8. İslam Dini Ve Hayvanlara Şefkat ............................................................ 39 2.2.9. Evcil Hayvan Besleme Ve Kurumsallaşma İlişkisi ................................. 41 2.2.10.Hayvan Besleme İsteğinin Yerine Getirilemeyiş Sebepleri .................... 41

2

2.2.11.Hayvanlarla İlgili Yanlış Kabul Edilen Tutum Ve Davranışlar .............. 42 2.2.12.Hayvan Besleme Ve İnsan Sağlığı .......................................................... 44 2.2.13.Devlet Sivil Toplum Örgütleri Ve İlgili Kuruluşlar................................ 45

3- GÖRÜŞ VE DAVRANIŞLAR............................................................................... 47 3.1.Kurban Kesme İle Hayvan Sevgisi Arasındaki İlişkinin Deneklerin Olgusal Durumuna Göre Değerlendirmesi.................................................. 47

3.1.1.Yaşa Göre .................................................................................................. 47 3.1.2.Cinsiyete Göre........................................................................................... 48 3.1.4.Çocuk Sayısına Göre ................................................................................. 48 3.1.5.Oturduğunuz Semte Göre.......................................................................... 49 3.1.6.İstanbul daki İkamet Süresine Göre .......................................................... 51

3.2.Hayvan Beslemenin Deneklerin Olgusal Durumuna Göre Değerlendirilmesi .................................................................................................. 52

3.2.1. Yaş............................................................................................................ 52 3.2.2. Cinsiyet .................................................................................................... 53 3.2.3. Öğrenim Durumu ..................................................................................... 54 3.2.4. Meslek ...................................................................................................... 55

3.3. Hayvan Sevgisi İle İlgili Düşüncelerin Olgusal Duruma Göre Dağılım... 56 3.4.Evde Hayvan Besleme İle İlgili Kanaat Ve Tutumlar ................................ 59 3.6. İslam Dini Köpeğin Evde Beslenmesini Uygun Bulmaz Diyenlerin Yaşa Göre Dağılımı .................................................................................................... 63 3.7. Kedi Köpek Besleyenlerin Bakım İhtiyaçlarını Karşılamadaki Kurumsal Tercihleri ............................................................................................. 64

3.7.1. Yaşa Göre ................................................................................................. 64 3.7.2. Cinsiyete Göre.......................................................................................... 65

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ...................................................................................................... 66

1- ÖZET ..................................................................................................................... 66 2- GENELLEMELER ................................................................................................ 66

2.1. ÖRNEKLEM İÇİN GENELLEMELR....................................................... 66 2.2. ANAKİTLE İÇİN VARDAMALAR ........................................................... 67

3- ÖNERİLER ............................................................................................................ 67

ÖZET............................................................................................................................. 69

ABSTRACT .................................................................................................................. 70

EKLER.......................................................................................................................... 71

KAYNAKÇA ................................................................................................................ 78

3

TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1: Deneklerin cinsiyete göre dağılımı Tablo 2: Deneklerin yaşa göre dağılımı Tablo 3: Deneklerin öğrenim durumuna göre dağılımı Tablo 4: Deneklerin meslek gruplarına göre dağılımı Tablo 5: Deneklerin aylık gelir durumuna göre dağılımı Tablo 6: Deneklerin medeni durumlarına göre dağılımı Tablo 7: Deneklerin sahip oldukları çocuk sayısına göre dağılımı Tablo 8: Deneklerin oturdukları semte göre dağılımı Tablo 9: Deneklerin İstanbul daki ikamet süresine göre dağılımı Tablo 10:Hayvan beslemeye başlamadaki etkenlerin dağılımı Tablo 11:Hayvan besleme konusundaki düşüncelerin dağılımı Tablo 12:Kedi ve köpek besleyenlerin bakım alışkanlıklarının dağılımı Tablo 13:Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin dağılımı Tablo 14:İslam a göre kuş ve kedinin evde beslenmesiyle ilgili görüşler Tablo 15: İslam a göre köpeğin evde beslenmemesiyle ilgili görüşler Tablo 16: Kurban ve besin olarak Hayvan tüketimiyle ilgili görüşler Tablo 17: İslam ve hayvanlara şefkat konusundaki düşünceler Tablo 18: Evcil hayvan beslemede kurumsallaşma ile ilgili dağılım Tablo 19: Hayvanlara şefkat ile insan sağlığını tehdit durumunda öldürülmeleri arasındaki ilişki Tablo 20: İsteğe rağmen hayvan besleyememe dağılımı Tablo 21: İsteğe rağmen hayvan besleyememe nedenleri Tablo 22: Adak kurban ticaret ve kısırlaştırma konusundaki düşünceler

4

Tablo 23:Hayvanların tabii yaşam koşullarından uzaklaştırılarak beslenmesi konusundaki düşünceler Tablo 24: Hayvanların kafes tasma gibi sınırlandırıcı araçlarla beslenmesine kaşı olma konusundaki düşünceler. Tablo 25: Vahşi hayvanların lüks tüketim için avlanmaları konusundaki düşünceler. Tablo 26: Hayvan beslemenin sağlık için risk oluşturmasını ifade eden tablo Tablo 27: Hayvanların insan sağlığını tehdit ettikleri durumlarda öldürülmesi ile ilgili görüşler Tablo 28:Hayvan besleme konusunda sorumluluğun paylaşılmasını gösteren tablo Tablo 29:Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin yaşa göre değerlendirilmesi Tablo 30:Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin cinsiyete göre değerlendirilmesi Tablo 31: Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin çocuk sayısına göre değerlendirilmesi Tablo 32:Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin farklı semtlere göre değerlendirilmesi Tablo 33: : Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin İstanbul daki ikamet süresine göre değerlendirilmesi Tablo 34: Hayvan beslemeye başlama sebepleriyle yaş arasındaki ilişki Tablo 35: Hayvan beslemeye başlama sebepleriyle cinsiyet arasındaki ilişki Tablo 36: Hayvan beslemeye başlama sebepleriyle öğrenim durumu arasındaki ilişki Tablo 37: Hayvan beslemeye başlama sebepleriyle meslek arasındaki ilişki Tablo 38: Hayvan sevgisi ve cinsiyet arasındaki ilişki Tablo 39: Hayvan sevgisi ve öğrenim durumu arasındaki ilişki Tablo 40: Hayvan sevgisi ve meslek arasındaki ilişki

5

Tablo 41: İslam a göre evde hayvan beslemenin sınırlandırılması ile, hayvan beslemenin evde olması arasındaki ilişki Tablo 42: Kedi kuşun evde beslenmesi ile hayvan sevmenin evde olması görüşü arasındaki ilişki Tablo 43: Adak kurban ticaret ve kısırlaştırma ile hayvanların tüketimine karşı olma durumundaki ilişki Tablo 44: Hayvanların gösteri amaçlı kullanımı ile tabii şartlarından uzaklaştırılarak beslenmesi arasındaki ilişki Tablo 45: Köpeğin evde beslenmesini uygun bulmayanların yaşa göre dağılımı Tablo 46: Kedi köpek besleyenlerin bakım ihtiyaçlarını karşılamadaki kurum tercihlerinin yaşa göre dağılımı Tablo 47: Kedi köpek besleyenlerin bakım ihtiyaçlarını karşılamadaki kurum tercihlerinin cinsiyete göre dağılımı

6

KISALTMALAR

a.g.e : Adı Geçen Eser

a.g.md. : Adı Geçen Madde

a.g.meal. : Adı Geçen Meal

bkz. : Bakınız

C. : Cilt

Çev. : Çeviren

DİA : Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi

K.K. : Kur an-ı Kerim

S. : Sayı

s. : Sayfa

T. : Tablo

TDV : Türkiye Diyanet Vakfı

vb. : Ve Benzeri

7

GİRİŞ

Evren, insana uygun şartlar ve varlıklar ile donatılmıştır. İnsan, yaşamın

merkezinde yer alır. İhtiyaçlarının sınırsızlığı sonucu yaratılmışlar ile güçlü bir bağ

kurma istidadındadır

Din, insanın inanç ve tutumlarını hedef alarak prensiplerini ortaya koyar. Bu

prensipler sadece insanın menfaatlerini kapsamaz. Dünyadaki doğal dengenin

korunması ve insanın bu denge içinde hem yetkin hem sorumlu olması da dini

prensiplerin içeriğinde yer alır.

Bu çalışmada evcil hayvanların beslenmesi konusundaki dini prensiplerin

varlığından yola çıkılarak, toplumumuzdaki evcil hayvan besleme alışkanlıklarının

dayandığı bilgi, tutum ve davranışlar üzerinde dini etkinin boyutları incelenmiştir.

Hayvanlar insan hayatında beslenme amacı dışında, dini inançların ifadesi için

bir araç işlevi de taşımıştır. Birçok dinde farklı hayvanlar totem olarak kullanılmış, adak

değeri taşımış veya insanlar için faydalı ve faydasız olarak değerlendirilmiştir.

İnsan akıl sahibi ve üstün bir varlık olarak doğal kaynakları kullanma

konusundaki sınırlılığını inançlarından almaktadır. Fakat bu doğal ilişkiyi yalnızca

formel kabul etmek yeterli değildir. Yaşam şekillerindeki farklılaşma insanın

ihtiyaçlarını değiştirmekte, doğal ilişki biçimlerinin mahiyeti de değişmektedir.

Günümüzün hayvan besleme alışkanlıkları daha bireysel tercihlerden oluşmaktadır. Bu

tercihler kendi içinde farklılıklar barındırmakta ve dini prensiplerin toplumumuzu

etkilediği karşımıza çıkmaktadır.

Hayvan besleme alışkanlığını etkileyen faktörler, dini sınırlamalar, hayvanlara

şefkat, bu konulardaki tutumların dini prensiplerle karşılaştırılması uygulamalı

araştırmamızın içeriğini oluşturmaktadır.

8

A) ARAŞTIRMANIN KONUSU

Rudolf Otto’ya göre “Din Kutsal’ın tecrübesidir.”1 Yaratıcı-yaratılan ilişkisini

olduğu kadar yaratılmışlar içindeki münasebeti de şekillendirir. Emilie Durkheim’e göre

ise; “dinsel inançları kutsal şeylerin özünü bildiren, bunların birbirleriyle ya da kutsal

olmayanlarla ilişkilerini saptamaya yarayan tasarımlar olarak tanımlayabiliriz.”2 İbn- i

Haldun’a göre “toplumsal evrim; çoban toplumundan çiftçi toplumuna, çiftçi

toplumundan da sanayi toplumuna geçerek oluşmuştur.”3

İslam’a göre insan diğer varlıkların merkezinde yaratılmış bu konum K.K’de

“en güzel suret”4 ve “halife”5 şeklinde vasıflandırılmıştır. İslam, insanı hak ve

sorumlulukları itibariyle değerlendirmekte, hayvanlar konusunda insana tasarruf yetkisi

vermekte, onlara karşı şefkat ve merhametli olmasını emretmektedir. İnsan sorumludur,

çünkü üstündür.Toplum, ihtiyaçları, değer yargıları, inançları, beklentileri ve çevresel

etmenlerle birlikte kültürel oluşları, değişmeleri, farklılaşmaları içinde barındırır.

“Sosyal ilişkiler, toplumdaki maddi ve ahlaki sorunların çözümüne

yardımcı olduğu ölçüde etkinlik kazanır.”6 “Her toplum içinde maddi, kültürel v.b.

birtakım farklılaşmalar tabiidir. İbadetler; sadaka, kurban, zekat, hac gibi

farklılaşmaları ortadan kaldırmayı sağlayan sosyal projeler yüklü uygulamalardır.” 7

Hayvan besleme alışkanlığı psikolojik, sosyal, beslenme ihtiyacını

karşılaması yanında, dini duyguların ifade edilmesine de aracılık etmektedir. Kültür,

toplumların ortak seçimleri sonucu oluşur, şekillenir, biçim ve çeşitlilik kazanır.Türk

toplumunun kültürünü oluşturan coğrafi şartlar, din, göç olgusu, kentleşme, sosyal

hayattaki değişimler vb. unsurların evcil hayvan besleme alışkanlığını etkilediğini

söyleyebiliriz.

1 J.Wach, Din Sosyolojisi,Çev. Ünver Günay, İfav İstanbul 1995 s.37 2 Orhan Hançerlioğlu, Toplumbilim Sözlüğü, Remzi Kitabevi,İstanbul 1986, s.103 3 Orhan Hançerlioğlu, a.g.e, s.379 4 Tin, 95/4 Karaman H.-Özek A.-Dönmez İ.K.- Çağrıcı M.- Gümüş S.-Turgut A. Kuran ı Kerim Meali TDV Yayınları Ankara 2000 5 Bakara, 2/30 a.g.meal 6 Hayati Hökelekli, Din Psikolojisi, TDV Yayınları, Ankara 1998 s.246 7 Hayati Hökelekli, a.g.e s.246

9

Bu araştırmamızda İslam öncesi Türk toplumlarından başlayarak günümüzde

toplumumuzun bu konudaki tercihlerini din ile ilişkili olarak değerlendirmeye çalıştık.

B) ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ

“Din; kutsal fikrine dayalı olan ve müminleri bir sosyo-dinsel topluluk içinde

birleştiren bir inançlar, semboller ve pratikler kümesidir.”8 “Din, tarih boyunca insan

deneyiminin merkezinde yer almış, ancak yaşadığımız çevreyi algılama biçimini ve bu

çevreye verdiğimiz tepkiyi etkilemiştir.”9 “İnsan olmak ya da insan haline gelmek dinle

ilişkili olmak demektir. İnsan bilincinde kutsal bir aşamayı değil bir unsuru

oluşturmaktadır.”10

“Sosyoloji, bir bilim olarak değerlendirildiğinde, deneysel incelemelerin sistematik

yöntemlerini , veri çözümlemelerini ve kuramların kanıtlar ve mantıksal uslamlamalar

ışığında değerlendirilmesini içerir.”11

“İlahiyat normatiftir, dini açıklar, inceler ve yorumlar. Din sosyolojisi ise dinin

tanımından hareketle kutsal olanla ilişkili olan pratiklere değer verir.”12

Din sosyolojisi alanında yapılan bu çalışma, hayvan besleme konusunda din

etkisinin değerlendirilmesini içermektedir.İslam’ın bu konudaki prensipleri, K.K ve

sünnet ile belirlenmiştir. Fakat din toplumsal gerçeklik ve değişmelerden bağımsız ele

alınamaz, çünkü; dinin evrensel yapısı toplumdaki değişkenlikten etkilenir ve toplumu

etkiler. Türk toplumunun geçirdiği iki önemli değişimden ilki İslamiyet’ in kabulü,

diğeri ise Tanzimat’la başlayıp hala devam eden modernleşme sürecidir. Türk 8 Gordon Marshall, Sosyoloji Sözlüğü Çev.O.Akınhay- D.Kömürcü Bilim Sanat Ankara 1999, s. 156 9 Anthony Giddens, Sosyoloji, İlgili Bölümü Çev. Nursen Oral ,Ayraç, Ankara 2000, s.462 10 Mircea Eliade, La Nostalgie Des Origines, 1969, s.7- The Quest: History and Meaning in Religion a önsöz -1969 11 Anthony Giddens a.g.e, s.12 12 Gordon Marshall a.g.e , s.157

10

toplumunun Orta-Asya serüveninden başlayarak teknolojik gelişmelerle modern

ordunun tesisine kadar atın vazgeçilmez olduğunu biliyoruz.

Bu araştırma sahasında ilk uygulamalı araştırma olması dolayısıyla önemlidir.

Bu konuda yapılacak sonraki çalışmalar için bir veri oluşturacaktır.

Hayvan besleme ve din ilişkisini ele almanın yanında diğer olgusal ve tutuma

dayalı verilerinde değerlendirilmesi, bu konunun sosyal bir olgu olarak incelenmesi ve

modern sosyoloji ile sosyal psikolojinin çalışmalarına katkı sağlama amacını

taşımaktadır.

Alışkanlık ve tercihlerimizi etkileyen kişisel yargılarımız dışında toplumsal

ihtiyaç, beklenti ve değer yargılarımızın, sosyal değişme ve modernleşmenin ve inanç

faktörünün birlikte değerlendirildiği bu araştırma doğal bir ihtiyaç ilişkisinin İlahi

olanla ilişkilendirildiği gerçeğinden hareket edilerek hazırlanmıştır.

Ayrıca bu çalışma dolayısı ile dinin hayvanları bir nimet olarak kabulü,

yararlanılmasına izin vermesi, ibadet için bir araç olarak kabulü yanında hayvanlara

şefkat göstermek, eziyet etmeme, aç ve susuz bırakmama, yalnızlık anında bir teselli

olarak kabul görmesi, bazı hayvanların etinin yenilmesinin, bazılarının evde

beslenmesinin sınırlandırılması gibi bir çok hükmün yer alıyor olması dinin hayvanlar

ile insan ve insana özgü tutum ve ilişkileri düzenleme konusundaki hassasiyetini geniş

alanda karşımıza çıkarmaktadır.

C) ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİ

Evcil hayvan besleme alışkanlıkları ile dini kanaat ve tutumlar arasındaki

ilişkileri açığa çıkarmak amacıyla ortaya koyduğumuz hipotezlerimiz aşağıdaki gibidir.

a. Türk Toplumunun hayvan besleme alışkanlıklarında inanç tarihi süreçte

etkinliğini gösterdiği gibi bugünde göstermektedir.

11

b. Evcil hayvan besleme alışkanlıklarında yaşa göre farklılıklar vardır.

c. Eğitim durumu evcil hayvan besleme alışkanlığına etki eden din etkisi

için belirleyici bir önem taşımaktadır.

d. Evcil hayvan besleme sebepleri içinde cinsiyetlere göre farklılıklar

vardır.

e. Kurbana karşı olma ile evde hayvan besleme alışkanlığı arasında anlamlı

bir ilişki vardır.

f. Kedi ve köpeğin evde beslenmesi beslenmemesi ile inançlardan

kaynaklanan bir farklılık vardır.

g. Hayvan besleme alışkanlığı ile meslek arasında olumlu bir ilişki vardır.

h. Kadınlar hayvan besleme konusunda daha bilinçlidir. Erkekler hayvan

beslemeye daha az zaman ayırmaktadır.

i. Evcil hayvan besleme alışkanlığı yaşam biçimlerine göre tarihsel bir

değişiklik göstermiştir.

j. Hayvan beslemeye başlama sebepleri cinsiyete göre farklılık

göstermektedir.

k. Hayvanların dini anlam taşımasına karşı olma ile et tüketimine karşı

olma arasında anlamlı bir ilişki vardır.

l. Çocuk sahibi olma/olmama ile kurbana karşı olma/olmama arasında

anlamlı bir ilişki vardır.

m. Hayvanların bakımı ile kadınlar daha çok ilgilidir.

n. Hayvan besleme konusunda kurumsallaşma modern kültür yapısındadır

.Bununla beraber geleneksel hayvan besleme alışkanlıklarının da toplumumuzda

süregeldiği gözlenmektedir.

12

D) ARAŞTIRMANIN TEORİK ÇERÇEVESİ VE

SINIRLILIKLAR

Daha önce teorik vurguların yapıldığı fakat böyle bir çalışmanın ülkemizde ilk

kez yapıldığını göz önüne alarak tarihsel süreci irdeledik, günümüzün davranış

biçimiyle ilgili bilgi verdikten sonra uygulamalı araştırma bulgularına yer verdik.

Toplum kendisini oluşturan temel dinamiklerden bağımsız değişmez fakat

değişim süreğendir, gerçeğine dayanarak günümüzdeki hayvan besleme alışkanlığını

inceledik.

Türk toplumunun Orta-Asya tecrübesi ile İslam sonrası tecrübesini ve

günümüzde kent hayatı içindeki varolabilecek şartlarla varlığını devam ettiren hayvan

besleme alışkanlığının inançlarla ilişkili sonuçlarını araştırdık.

İslamiyet in hayvanlara verdiği değeri K.K. ve hadislerden yola çıkarak

değerlendirdik. Bu konunun hayvanların nimet oluşu, şefkat gösterilmeleri gerektiği,

Allah ı zikrettikleri, bir ümmet oldukları, şefaate vesile oldukları, etlerinin helal/haram

kılınışı, kurban edildikleri, kurban sırasında titizliğin vazife oluşu, vb. hükümlerle

kapsamı geniş bir yelpazede değerlendirilmiş olmasının, Yaratıcımız ın ve

Peygamberimiz S.A.V in bu konudaki hassasiyetinin dikkate değer olduğunu

vurgulamak istedik.

Yaşam biçimlerinin değişmesi doğal dengedeki ihtiyaç ilişkisini değiştirse de

büsbütün yok etmemiştir. Kent hayatı tekdüze bir sosyal yapı ve yaşam biçiminden

değil kompleks bir sosyal yapı ve yaşam biçiminden oluşur. Aynı zamanda alternatif

yaşam biçimlerinin de doğmasına katkıda bulunur.

13

İstanbul, araştırmamıza mekan olarak seçilmiş faklı yaşam biçimlerine

ulaşabileceğimiz eğitim, gelir grubu , semt gibi olgular göz önüne alınarak hazırlanan

anketimiz uygulanmıştır. Anket 2005 yılında 154 denek üzerinde uygulanmıştır

Araştırmaya katılan deneklerin düşüncelerini doğru ifade ettikleri göz önüne

alınmıştır. Katılımcılara kendi düşüncelerini özgür ifade etme olanağı sağlanmış ve etki

altında bırakılmamaya özen gösterilmiştir.

Farklı sosyal statü ve yerleşim birimlerinden deneklerin sayısında bir eşitlik

arayışına gidilememiş olmasının nedeni ulaşılabilirlik konusundaki sıkıntıdan

kaynaklanmaktadır. Bu konuda başvurduğumuz deneklerde hayvan besliyor olma

koşulu aranmıştır. Katılımcıların verdikleri cevaplar programa doğru olarak aktarılmış

ve objektif olarak değerlendirilmiştir.

Araştırmamızda hayvan beslemenin toplumumuzdaki görünürlülüğünü tespit ve

irdelemek ve bu konunun dinle ilişkisini ortaya koymaya çalıştığımız için konuyu

hayvan besleme sebepleri, bu konudaki dini prensipler ve hayvanların insan hayatındaki

var olagelen genel alanlarıyla ilgili olarak sınırlandırmaya çalıştık. Bu konu

antropoloji, etnografya, mitoloji, tıp, veterinerlik vb. birçok alanla ilintili olduğu ve

bizim bireysel uzmanlık alanımızı aştığı için soruların vasat düzeyde algılanabileceği

bir anket hazırladık. Sosyolojik verilerin elde edilmesine olanak tanıyacak bir çalışma

olabilmesi için toplumun hayvan besleme ve dinin bu konudaki genel prensipleriyle

ilgili konulara ağırlık verdik.

Bizim bu çalışmayı yaparken en çok faydalandığımız alanlar Dinler Tarihi,

İslam Hukuku ve Sosyolojidir. Bunun yanında başta Hadis ve Tefsir, Davranış

Psikolojisi, İstatistik disiplinlerinin açıklama ve verileri ile yöntemleri bu araştırmanın

sonuca ulaşmasında bize yol gösterici olmuştur.

14

BİRİNCİ BÖLÜM

TÜRK TOPLUMUNDA EVCİL HAYVAN BESLEME ALIŞKANLIKLARI VE

DİN İLİŞKİSİNİN KÜLTÜREL VE DİNİ BOYUTLARI

1. İslam Öncesi Türk Toplumlarında Toplum Hayvan İlişkisi

Eski Türklerde özellikle at; sosyal hayatın tamamlayıcısı olarak karşımıza

çıkmaktadır. Savaş bir yana at, çocukluktan başlayarak ad verme törenlerine

kahramanlık öykülerine eşlik eden, sütü Orta Asya da bölge halkı için hala özel yerini

koruyan, göç olgusuyla birlikte sahiplenme nedenlerinin arttığı bir hayvandır..Fakat

“Türkler de hayvan kültürünün en açık örneklerinden biri, On iki Hayvanlı Türk

Takvimidir. Ev için kurban kesme, ev tanrısı inancından doğmuştur. Ayrıca koyun,

tavuk, tavşan günlük hayatın parçası olan hayvanlardır.”13

Hayvan Hint Toplumunda kutsala adanmanın ifadesidir. Fakat bu, bir yandan

Habil’in kurbanlık olarak bir koyun seçtiği kader anı ve tercihle diğer yandan da ilkel

kabile dinlerinin hemen hepsinde görülen kutsal kabul edilme(totem), uğurlu/ uğursuz-

faydalı/faydasız kabul edilme, dokunulmaz(tabu) arasında yer alma ile

ilişkilendirildiğinde insanlıkla özdeşleşen tutumların çok geniş bir yelpazede bize nasıl

ulaştığını daha doğru değerlendirebiliriz.

13 Hüseyin Namık Orkun, Dünden Bugüne Türk Toplumunun Gelişme Çağları, Ankara Yeni Matbaa 1954 s.17

15

Türk toplumunun Orta Asya tecrübesinde hayvanla ilişkiyi belirleyen unsur

avlanma ve savaşçılıktır.Bu durum “askeri ve aristokrat bir değer kazanmıştır.”14 “Çin

Dinleri’nde ise Kurban yıl anlamına gelmekte, yıllık döngünün kutsallık taşıması için

krala av hayvanları, köpek ve atların yanı sıra insanların da sunulduğu karşımıza

çıkmaktadır.”15 Çok Tanrılı dönemle ilgili olarak atın kurban olarak Bay Ülgen” Çok

büyük “ tanrı için sunulduğunu, 16 “Uygurlarda ise kartalların vahşi ve evcil olarak

vasıflandırıldıklarını, vahşi kartalların inançları ile ilişkilendirildiğini görüyoruz.”17

“Ariler de halkın öküz, at, deve sahibi olarak tanımlanıp ürünlerini tanrılara veya

hükümdarlarına sunduklarını, Zerdüştlük etkisiyle ise kurban karşıtı bir tutum

sergilediklerini görmekteyiz.”18

Bu durumda toplumun hayvanla ilişkilerini belirleyen en önemli unsurlar da

ortaya çıkmaktadır: İhtiyaçlar ve inançlar. Avlanma, tarımda kullanma, sürü hayvan

beslenme ihtiyaçların giderilmesini ifade etmektedir. “Savaşçılık, korunma ihtiyacının

sağlanabilmesi için hayvanların kullanılması çok eski ve Türklerle bütünleşen bir

olgudur.İnançların ifadesi olarak bakıldığında ise karşımıza birbiriyle zıt iki tutum

karşımız çıkmaktadır: Kurban ve adak olarak kabul/red olgusu. Her iki durumda

inançlardan kaynaklandığı için önem taşımakta, inançların ifadesinde hayvanların

kurbanının, bitki ve insan kurbanı ile karşılaştırılarak değerlendirilmesinin sonucunda

bizi daha istikrarlı bir sonuca ulaştırmaktadır.”19 İslam ın kurban ibadetine yaklaşımında

ilk örneğin Habil in adak kurbanı olduğunu ifade etmeliyiz. Burada yetiştirilen,

varlığından memnuniyet duyulan bir canlının teşekkür amacıyla sunumu sözkonusudur.

Ayrıca; “Hz. İbrahim e Hz. İsmail in yerine gönderilen koç, anne baba ve çocuk

arasındaki sadece sevgi bağına değil, maddi bağa da dikkat çekmektedir.” 20

14 Mircea Eliade Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, Çev. Ali Berktay,Kabalcı İstanbul 2003 1.C. s. 54 15 Mircea Eliade, a.g.e, 2.C. s. 17 16Mircea Eliade.a.g.e. 3.C. s.14 17 Bahaaddin Ögel, ÖGEL Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1988,s.46 18 Klyashthorny S.G, Sultanov T.İ, Türk ün Üç Bin Yılı, İstanbul 2003 Çev. Ahsen Batur s.29

19 Yümni Sezen, Kurban ve Din ,İz İstanbul 2004 20 Ali Murat Daryal, Dini Hayatın Psiko-Sosyal Temelleri, İfav, İstanbul 1999, s.181

16

2. İslam’ın Toplum Hayvan İlişkisi Konusunda Ortaya Koyduğu Prensipler

K.K de hayvanlarla ilgili etlerinin yenilip/yenilmemesi, kurban kesimi,

hayvanların ümmet oluşu, peygamberlerin mucizelerinde-deve, balık, hayvanların

yaratılışlarındaki bazı hikmetlerin ifade edilmesi gibi konularda ayetler yer

almaktadır.Yine K.K deki en uzun surenin Samiriler in tapındıkları bir buzağının ismini

alması ilgi çekicidir.Bakara, Ankebut, Nahl, Neml sırasıyla inek, örümcek, arı, karınca

demek olup K.K. de sure ismi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kehf Suresinde köpek insan tolumu içinde değerlendirilmekte, altı kişinin

yedincisi olarak vasıflandırılmaktadır. Burada topluma dahil edilmiş olmasını sayıya

dahil edilmesinden anlıyoruz.21Diğer bir ayetten köpeğin topluma dahil edilmesinin , o

şahıslara ait olması ile açıklandığını anlıyoruz.-Kendileri uykuda oldukları halde sen

onları uyanık sanırdın.Onları sağa sola çevirdik. Köpekleri de mağaranın girişinde ön

ayaklarını uzatmış yatmakta idi.- 22

“Allah, bir kısmına binesiniz, bir kısmını da yiyesiniz diye sizin için hayvanları

yaratandır.”23Burada hayvanların ihtiyaç yönü ifade edilmektedir. İki önemli unsurdan

biri beslenme diğeri ise binek olması ayette belirtilmiştir.

“Ey iman edenler! Akitlerinizi yerine getirin. İhramlı iken avlanmayı helâl

saymamanız kaydıyla, okunacak (bildirilecek) olanlardan başka hayvanlar, size helal

kılındı. Şüphesiz Allah istediği hükmü verir.”24 Ayet Allah ın kulları ile bazı anlaşma ve

sözleşmelerde bulunduğunu, bu anlaşmalara uyulması gerekliliğini ifade etmektedir. Bu

gereklilik ibadet hükmü taşımaktadır fakat bunun gerçekleştirilmesi de bir takım

sınırlamalara bağlıdır. İhram avlanmaya yasak getirir fakat helal kılınmış hayvanlardan

21Kehf Suresi 18/22 a.g.meal 22 Kehf Suresi 18/18 a.g. meal 23 Mümin Suresi, 40/79 a.g. meal 24 Maide , 4/ 1 a.g.meal.

17

yenilmesine mani değildir. Yine bir hayvanın etinin yenilmesinin helal/haram oluşu

ayette de belirtildiği üzere bizzat Allah tarafından bildirilmektedir.25

“Ölmüş hayvan, kan, domuz eti, Allah'tan başkası adına boğazlanan, (henüz canı

çıkmamış iken) kestikleriniz hariç; boğulmuş, darbe sonucu ölmüş, yüksekten düşerek

ölmüş, boynuzlanarak ölmüş ve yırtıcı hayvan tarafından parçalanmış hayvanlar ile

dikili taşlar üzerinde boğazlanan hayvanlar, bir de fal oklarıyla kısmet aramanız size

haram kılındı. İşte bütün bunlar fısk (Allah'a itaatten kopmak)tır. Bugün kafirler

dininizden (onu yok etmekten) ümitlerini kestiler. Artık onlardan korkmayın, benden

korkun. Bugün sizin için dininizi kemale erdirdim. Size nimetimi tamamladım ve sizin

için din olarak İslâm'ı seçtim. Kim şiddetli açlık durumunda zorda kalır, günaha

meyletmeksizin (haram etlerden) yerse şüphesiz ki Allah çok bağışlayıcıdır, çok

merhamet edicidir.”26Allah yasakladıklarından yemenin kendisi ile kulu arasında bir

kopma oluşturduğunu bildirmekte, açlıktan ölme durumuna gelinirse ancak- başkasının

sınırını aşmadan ve zorlamadan - haram yiyeceklerden yenilebileceğini bildirmektedir.

“Sizin için onlardan ayrıca akşamleyin getirirken, sabahleyin salıverirken ayrı

bir güzellik vardır. “27

“Hem kendilerine binesiniz, hem de zinet olsun diye atları, katırları, merkepleri

yarattı.”28Bu iki ayette yine hayvanların ihtiyaçları karşılamaları anlatılmaktadır.

Etinden ve sütünden faydalanılan hayvanların akşam eve gelişlerinin sahiplerini

memnun edişi, binek hayvanlarının ise hem binek hem de zinet olarak kullanıldığını bu

yönüyle insanın hayvanların sahibi ve onlardan istifade eden olarak anlatıldığını

belirtmeliyiz.

“Yerde yürüyen hayvan ve iki kanadıyla uçan kuşlardan hepsi, ancak sizin gibi

ümmetlerdir. Biz kitapta hiçbir şeyi noksan bırakmadık. Sonra ancak Rabbine toplanıp

getirilirler.”29 Buradan önceki ayetlerde geçenleri kısaca hatırlamamız gerekmektedir.

25Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kuran Dili, Azim, İstanbul C.3, s.144. 26 Maide, 4/ 3 a.g.meal 27 Nahl, 16/6 a.g.meal 28 Nahl ,16/ 8 a.g. meal 29 Enam, 6/38 a.g.meal

18

Müşrikler Peygamberimiz (S.A.V)’den yüz çevirmekte ve mucize istemekte idiler.

Fakat Allah mucize indirmeye kadir olduğunu ifade buyurduktan sonra yukarıdaki

ayetin beyanı yer almaktadır. Her hayvanın farklı bazı yaratılış özelliklerinin olduğu,

bunlardan ibret alınması, hayvanların her bir türünün insana özgü olan ümmet statüsünü

taşıdığının bildirilmesi bu varlıkların Allah’ın bir mucizesi olarak değerlendirilmesi,

O’na inanmak için ibret nazarıyla bakmak gerekliliği vurgulanmaktadır.İbret nazarı ile

bakmak ile kutsallaştırmak arasındaki çizgi İslam a göre nettir. İslam da mesela

Hinduizm deki gibi aşırılıklar yer almaz, Hindistan da İnekler, yer, gök ve hava

aleminin anası kabul edilir.30

Din insanın sadece Yaratıcısı ile ilgili inanç ve tutumunu ele almaz, insanlar

arası tutumlarına da değer verir ve etik olarak bir mü’min için kendisi için istediğini bir

başkası içinde istemesi salık verilir, zandan sakınması v.b. konularda ahlaki emir ve

tavsiyelerde bulunur.

Hayvanlarla ilgili emir ve tavsiyeleri sadece bir alanla sınırlandırmak mümkün

değildir çünkü bu konuda hem ayrıntılı hükümlerin varolduğunu hem de hükümlerin

çeşitliliğini göz önüne almamız gerekir. Hayvanlar, nimet olarak yaratılmış insanlığın

hizmetinde fakat incitilmemesi öğütlenmiş varlıklardır. Kurban sırasında hayvana eziyet

etmemek, evinde beslenen canlıyı aç susuz bırakmamak, yük hayvanına fazla yük

vurmamak hadis- i şeriflerde vurgulanmış müeyyidelerinin bildirilmesi suretiyle insanın

ihtiyaçları ile tasarrufları sınırlandırılmıştır.

İslam, hayvanların etlerinin yenip yenmeyeceği, kesimi, avlanması vb.

konularda hükümler koyarken hayvanlara şefkat, bakımı ile ilgili sorumluluklar fıkıh

kültürünün klasik döneminden itibaren açıkça ortaya konulmuştur.Yine klasik

dönemden itibaren kedi, köpek ve kuşun evde beslenmesi tartışılmıştır.

30 Dinler Tarihi,G. Tümer A. Küçük Ocak Ankara 1997 s.104

19

Hadislerde tavşan, keler, kirpi, sırtlan, yaban eşeği, çekirge, at, toy bir kuş türü,

pislik yiyen hayvanlar, haşereler, murdar hasta deve gibi hayvanların yenilip yenilmeme

durumlarında birtakım değerlendirmeler karşımıza çıkmaktadır. Bunlar, alışkanlık, daha

önce tanıma, tiksinme/tiksinmeme hayvanların kendisinden kaynaklanan fizyolojik

özellikler vb. Buna rağmen Peygamberimiz in her hayvanla ilgili açık yasaklar

koymamış olması, toplumların ve kişilerin farklı tercihlerinde mahzur bulunmayan

hayvanlar için geçerlidir.

Allah-u Teala Hazretleri her şeyde iyiliği emretmiştir. Öyleyse öldürmeyi iyi

yapın, kesecek olursanız kesmeyi iyi yapın, bıçağın ağzını bileyin, hayvana zahmet

vermeyin, rahat ettirin.31 Bu hadisle bıçağı bileme, kesme sırasında hayvana eziyet

etmemek, meşakkat vermemek, hayvanı rahat ettirmek, özellikle kurbanın, bunun yanı

sıra bütün hayvanların ve canlıların öldürülmesi anlatılmıştır. Cibril Hadisinde geçen,

“ihsan” kavramıyla birlikte anlaşılmalıdır.

“Haksız yere bir kuş veya küçük bir hayvan öldüren insana Allah mutlaka onun

hesabını soracaktır” dediği zaman Resulullah s.a.v e “onun hakkı nedir ?” diye soruldu.

“Onu keser ve yer, başını kesip atmaz.” Diye cevap verdi.32

Hayvanların tüketim amacıyla kesilmesi, canlarının acıtılmaması için,

hadislerle bir takım şartlara bağlanmıştır. Hayvanın acı çekmemesi için, başının

gövdesinden ayrılması üzerinde durulmuş, bu konuda farklı uygulamaların “leş yemek“

olarak tanımlandığını yine hadislerde buluyoruz.33

Resulullah s.a.v. buyurdular ki: “Bir adam yolda yürürken susadı ve susuzluğu

arttı. Derken bir kuyuya rastladı. İçine inip susuzluğunu giderdi. Çıkınca susuzluktan

soluyup, toprağı yemekte olan bir köpek gördü. Adam kendi kendine bu köpekte benim

gibi susamış deyip, tekrar kuyuya inip, mestini su ile doldurup, ağzıyla tutarak dışarı

çıktı, ve köpeği suladı. Allah onun bu davranışından memnun kaldı ve günahlarını

affetti.” Resulullah ın yanındakilerden bazıları “Ey Allahın Resulü, yani bize hayvanlara

31 Ebu Müslim,Ebul Hüseyin Müslim b. Haccac el Kuşeyri en Neysaburi … Sayd – 57, 1955 32 Nesai, Ebu Abdurrahman Ahmed Ali İbn Şuayb, es Sünen Kahire 1930 Sayd – 34, 7 , 239 33 Edu Davud, Süleyman b. El Esaş es Secistani, Sünen-i Ebu DAvud, Müslim 1981 Sayd ,3 2858

20

yaptığımız iyilikler için de ücret mi var dediler? Aleyhisselatü Vesselam “Evet, her yaş

ciğer sahibi için ücret var” buyurdu.34

Resulullah s.a.v., “Bir kadın eve hapsettiği bir kedi yüzünden Cehenneme gitti.

Kediyi hapsederek yiyecek vermemiş, yeryüzünün haşeratından yemeye de

salmamıştı.”35

Resulullah a.s.m buyurdular ki, “ Peygamberlerden birini bir karınca ısırdı. O

da öfkelenerek karıncanın yuvasının yakılmasını emretti ve yakıldı. Allahu Teala

hazretleri ona şöyle vahyetti: Seni bir karınca ısırmışken, sen tesbih eden bir ümmeti

yaktın.”36

“Yedi sema, yer ve bunlarda bulunanlar, Onu tesbih ederler. Onu hamd ile

tesbih etmeyen hiçbir şey yoktur, fakat siz onların tesbihlerini anlayamazsınız.”37

“Merhametli olanlara Rahman merhamet eder. Yerde olanlara merhametli olun

ki, gökte olanlar da size rahmet etsinler.” 38

“Koyunların burunlarını silin, ağıllarını temizleyin, ağıllarına yakın yarde

namaz kılın, zira onlar Cennet hayvanıdırlar.” 39

Peygamberimiz s.a.v. bir başka hadisinde hayvanları sağacak kimselerin

tırnaklarını kesmelerini emretmiştir. 40

Ayrıca; canlı hayvanların hedef haline getirilmemesi41, hayvanın yüzüne

vurularak dövülmesi, dövüşmeleri için hayvanların kızıştırılması yüzünden,

kulaktan,burundan tutulması42, yüzüne dövme yapılması, yüzüne dövme yapılması 43,

hadislerde rastladığımız hayvanların sadece içsel bir sevgi ile değil pratikte de ne kadar

34 Buhari, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahim el Muğire b. Berdizbe el Cufi , Camius Sahih , Şirb , 9-Vüdu 33, İstanbul 1981 35 Buhari, a.g.e Şirb , 9, Bedul Halk , 17. 36 Buhari, a.g.e Cihad, 152, Bedul Halk , 14. 37 İsra Suresi,… 44 a.g.meal. 38 Tirmizi, Ebu İsa Muhammed b. İsa b. Sevre, Sünen el Camius Sahih , 1-16, İstanbul 1981. 39 Mecmaüz-Zevaid , C. 4 , s. 65- 66….. 40 Mecmaüz-Zevaid , C. 8, s. 196…….. 41 Buhari, a.g.e Zebaih , 25. 42 Tirmizi, a.g.e Cihad , 30. 43 İbn-i Hacer el- Askalani.El- Metalibül Aliye, Kuveyt, 1973, C.2 , s. 282.

21

önemsendiğini, Peygamberimizin S.A.V. bu konudaki hassasiyetini göstermektedir.

Hayvanlar bazı ihtiyaçları karşılayan varlıklar olsa bile onların incitilmemesi için azami

dikkat tavsiye edilmiştir. Peygamberimizin sadece bir tavsiye olarak söylemeyip

nedenlerini açıklaması insanların bu konuda ihmalkar ve bencil davranmasını

engellemek amacıyla olduğu kadar kendisinin hayat sahibi her varlığa duyduğu

sevginin de veciz bir ifadesidir.

Peygamberimiz(S.A.V)’in kendisinin de at edindiğini bunlar arasında bazı

yarışlar düzenlendiğini Peygamberimiz(S.A.V.)’in bu yarışları izlediğini, Hz Ömer’in

de her şehirdeki bütçeden at edinmek için kaynak ayırdığını ve bunu savunma amaçlı

olarak hazır tuttuğunu görmek mümkündür.44

Hadis rivayeti esnasında bir ravinin atına otu tutup vermeden çekmesi

eleştirilmiş hadis rivayetinin yanına bir not şeklinde bu durum belirtilmiş, hadis

ravisinde aranan şartlar içinde mürüvvet kaydı, kişilik sahibi ve tutarlı olmak iyilik

düşünmek ve iyilik yapmak şeklinde açıklanmıştır.Yine sahih hadis kaynaklarından

“Peygamberimiz’in beslediği kuşu vefat eden Ebu Umeyr’i teselli ettiğini –Buhari Edep

81,112-, yalnızlıktan yakınan bir sahabiye güvercin veya horoz beslemeyi tavsiye

ettiğini- Müsned VI,67-öğreniyoruz.Ebu Hüreyre’nin kedicik babası olarak anılması

Peygamberimiz in bu konuda izin verdiği, evde beslenmesinin caiz oluşu anlamını

taşımakla beraber İslam hukukçuları domuz ve köpek için bu durumun geçerli olmadığı

görüşündedirler.”45 “Hayvanların satışı konusunda da İslam alimleri yılan, fare, akrep

v.b. hayvanlar ile vahşi hayvanların satışını caiz kabul etmemektedirler.”46

3. İslamiyet Sonrası Türk Toplumunda Hayvan Besleme Tecrübesi

İslam sonrası Türk kültürü Anadolu da etkin ve karakteristik bir biçimde kendisini

göstermiştir. Yaşam bir bütün olarak düşünülmüş, insanlar için yapılan külliyeler sağlık,

eğitim, imaret, vb. birçok ihtiyacı içine alırken güvercinler için vakıf kurulmuş kedi ve

44 Kettani, Et Teratibül İdariyye, Çev. Ahmet Özel, İz, İstanbul 1991,s.92 45 Mehmet Şener ,DİA, Hayvan Maddesi,TDV Yayınları, C.17 s.93 46 a.g.m. s.94

22

köpekler yerleşim birimlerinin doğal fertleri kabul edilmiştir.47 Yine hayvanlara

merhametin insani olmakla ilgili bir ölçü 48 olarak kabul edilmesi Anadolu da yerleşik

bir yargı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Türk kültürü, Orta Asya kaynaklı olup, İslamiyet ten din olarak, Orta Doğu ve

Akdeniz kültüründen coğrafi olarak etkilenmiş tek tek hiçbiri olan fakat hepsinin

oluşturduğu bir tarım ülkesidir.49

Anadolu nun tarım ve hayvancılığa dayalı yapısı içinde hayvanların endüstri

devrimi öncesindeki işlevlerinin önemi büyüktür. Başta at ve eşeğin toprak sürme

amaçlı, köpeklerin çoban köpeği olarak, küçük ve büyükbaş hayvanların tüketim amaçlı

kullanımı, tavuk, tavşan, kaz ve bazı kuş türlerinin sıklıkla beslendiğini söyleyebiliriz.

Genel olarak Osmanlı Sultanları ata ve avcılığa meraklı olarak bilinirler, fakat bu

sadece üstün olma ve hükmetme duygusundan değil, değer verme yani zinet olarak

kabul etmenin de bir göstergesidir. Sultan Mahmut un atı için yaptırdığı mezar

Karacaahmet’tedir. At için yapılan mezar altı sütunlu bir kubbeyle çevrilmiştir.50 Bu

hayvanlar için vakıflar kuran bir medeniyetin 51 tipik bir örneğini oluşturmaktadır.

Chateaubriand, “İstanbul daki köpek nüfusunun kalabalıklığını ve sokağın Osmanlı

kültür yapısını bozmadan köpeklere bırakıldığını” anlatmaktadır.52 Gezgin Oliver ve

Gerard de Nerval ise “köpeklerin beslenmesi için vasiyetler bırakıldığını ve bu konuda

vakıfların varlığını” İstanbul ile ilgili anıları arasında aktarmaktadırlar.53 Edmondo de

Amicis ise “İstanbul köpeklerinin Galata ve Pera da diğer yerlere göre daha zor yiyecek

bulduklarını bu durumun hayvanlara karşı buradaki farklı bir tutumdan

kaynaklandığını” ifade etmektedir.54 Avrupalılar hayvanlara özgür bir ortam sağlayan

doğu karşısında hayrete düşmekle birlikte bu durumu çözümleyememişlerdir. Çünkü

47 Oktay Ekinci, Dünden Bugüne İstanbul Dosyaları, Anahtar Kitaplar, İstanbul, 1995 s.68 48 Evliya Çelebi Seyahatnamesi ……… 49 Bozkurt Güvenç, İnsan ve Kültür, Remzi 1999 İstanbul s.110 50 P.A.Dethier, Boğaziçi ve İstanbul Çev. s.91…….. 51 Ziya Kazıcı İstanbul Vakıfları ……… 52 Ekrem Işın, İstanbul da Gündelik Hayat Yapı Kredi Yayınları İstanbul 2006 s.220 53 Ekrem Işın, a.g.e s.222 54 Ekrem Işın, a.g.e s. 222

23

“Roma geleneğine göre hayvan bir kafese kapatılıp tahrik edilirdi.”55Helmut von

Moltke “İstanbul köpeklerinin özgürlüğünü sokakları temizleme görevi şeklinde

açıklamak istemiş, bunu yaparken bu medeniyetin temizliğe verdiği önemi ve israfın

dine aykırı oluşunu göz ardı etmiştir.” 56

Türk dostu olan Claude Farrere İstanbul ile ilgili anekdotlarında Türk-İslam

kültür ve medeniyetine vurgu yaparak bu topraklardaki hayvan sevgisinin Batı daki

algıdan hem Türklerin karakteri hem de hayvana verilen değer olarak farklı olduğunun

altını çizmişlerdir. Türkler in Manevi Gücü isimli eserinde kedi ve köpekler için ayrı

hikayelere yer vermiş, Eski İstanbul, Üsküdar, Konya, Bursa daki gözlemlerinden yola

çıkarak kaleme almış, İstanbul daki kedi ve köpeklerin sahiplerinden etkilendiklerini,

asil, mağrur, nazik, sakin, hür, tasmasız fakat vahşi olmayan, kendi yaşadıkları

mahalleyle aidiyet bağı kuran, kendisine iyilik yapanı unutmayan57 varlıklar olarak

tasvir etmiş ve bunu Türk Medeniyetiyle özdeşleşmiştir. Köpek Hikayesinin devamında

sunulan not, köpek katliamının Batılı bir anlayışı temsil eden İttihat ve Terakkinin

yaptığı büyük bir yanlışlık olduğuna dikkat çekmektedir.58

İstanbul ile ilgili yapılmış çalışmalar arasında yer alan İstanbul’un Köpekleri59

başlığı bile başlı başına toplum yapısı içinde hayvanlarla ilgili kültürel yapının doğal

ve reel olduğunun bir kanıtını oluşturmaktadır.

I.Meşrutiyetle birlikte Beyoğlu’nun modern bir yapıya kavuşması için düşünülen

çözümlerin bir tanesi olarak II. Mahmut döneminde köpekler Hayırsız Ada’ya sürgün

edilmiş, halkın tepkisi üzerine ise tekrar İstanbul’ a geri getirilmişlerdir. 60

Abdullah Cevdet 1909 yılında İstanbul’da Köpekler isimli kitabında, “köpeklerin

bir hurafeye dayalı olarak korunduğunu, bu yüzden medresenin yanlışlık içinde

olduğunu söylemiş, dini ve din taraftarlarını medrese üzerinden eleştirmiştir.”61

55 Ekrem Işın a.g.e s.222 56 Ekrem Işın a.g.e s.223 57 Claude Farrrere Türkler in Manevi Gücü , Çev. Tercüman s.154 58 Claude Farrere a.g.e, s.159 59 Ekrem Işın, a.g.e. s 219 60 Ekrem Işın, a.g.e s.225

24

II.Meşrutiyetle birlikte pozitif ahlakın yaygınlaşmaya başladığını, buna rağmen

toplum yapısının sokak köpeklerini koruduğunu, 1927 yılında köpeklerin Avrupa da

öğrenim görmüş aydınlar tarafından öldürülmesine Ahmet Rasim in tek başına tepki

verdiğini görüyoruz.62

.

Türk Toplumunun hayvan besleme alışkanlıklarını dinin nasıl etkilediği

konusundaki bir uygulama olarak adak ve kurbanın yerleşmiş bir gelenek olarak

algılandığını gösterebiliriz.-bkz. Tablo s.

4. Modern Toplum Ve Yeni Bir Hayvan Besleme Kültürü “Dinin fonksiyonel yapısı karşısında,cemiyet pasif değildir. Cemiyetten de dine

doğru tesir sözkonusudur. Cemiyetteki değişiklikler dini hayatı etkiler.”63

“Fertlerarası farklılık gibi kültürlerarası farklılık da tabii bir olgudur.”64

Toplumların birbirlerini etkilemeleri kaçınılmazdır.”Toplumsal normlar hem formel

hem de informel normlarla şekillenir ve her ikisi de dinamik yapıya sahiptir.”65 Öyleyse

bir kültür yapısı içinde zaman içindeki sosyal değişme hem tabii hem de kaçınılmazdır

sonucuna varabiliriz.

61 Ekrem Işın, a.g.e s.226 62Ekrem Işın, a.g.e s.226 63 Yümni Sezen, Sosyolojide ve Din Sosyolojisinde Temel Tartışmalar, İfav, İstanbul, 1990 s.224 64 Zeki Arslantürk a.g.e s.54 65Zeki Arslantürk, a.g.e s.55

25

Toplumlar göç olgusunu lokal olarak devam ettirseler bile iletişim ve tekniğin

ilerlemesi medeniyet farklarını aza indirmiş, yerleşik hayat tüm karmaşasıyla özellikle

kent yaşamı büyük yığınlar içinde farklı davranış biçimlerini barındırmaya başlamıştır.

Bu yaşam biçiminin en temel özelliklerinden biri ekonominin toplu bir sektör

haline gelmesi -ki sanayi devrimi ile başlamıştır- tarımdan endüstrileşmeye geçişin

nedenidir. Böylece yaşam bireysel ekonomik faaliyetlerle değil karmaşık üretim

birimlerinin sonucu oluşacak iş sahalarında devam ettirilecektir. Bu durum yaşam

biçimini kalabalık şehirlerde ve dar sokaklarda yoğunlaştırmıştır.

Günümüzdeki hayvan besleme yaşama, tüketim gibi ihtiyaçlardan kaynaklanan

geleneksel alışkanlıkları değiştirmiştir. İnsanlık, zor şartlar altında da olsa , hayatın

içinde çevresi ile ilişkisini yoğun olarak devam ettirmektedir. İhtiyaçların şekli değişse

de hayvanlar insanların kendilerine yakın buldukları merak ettikleri ve onların hayat

ında önemli bir yer bulan varlıklar olmayı sürdüreceklerdir. Hayvan beslemek

günümüzde ev içinde ya da bahçede yaşayan can taşıyan bir varlığın arkadaşlığı veya

yalnızlığı paylaşan bir varlığın aileye veya eve katılımıdır.

Hayvanların deneysel amaçlı kullanımı dışında ABD de Hayvan Davranışları

ile ilgili enstitünün kurulması, köpeklerin polis ve arama kurtarma çalışmalarında

kullanılması ihtiyaçların değiştiğinin ve farklılaştığının da bir ifadesidir.

Bir DNA ( Defence Nuclear Agency) sözcüsü radyasyona öldürücü dozda

maruz bırakılan hayvanlar üzerindeki deney sonuçlarını açıklamasının ardından “bize

göre hayvanlar acı çekmiyor” ifadesini kullanmıştır.66 Bu ve benzeri durumların bu

konuda vasat bir duyarlılığa sahip herkesin aklına getirebileceği sorunlardan birkaçı

Marc Bekoff a göre şu şekildedir:

Bazı türler diğerlerinden daha önemli ve değerli midir?

Hayvan hakları ile hayvanların iyiliği arasındaki ilişki nedir?

66Marc Bekoff, Düşünen Hayvanlar, Çev. Serpil Çağlayan , Kitabevi, İstanbul 2002, s.214

26

Neden bazı insanlar karınca öldürmeyi köpek öldürmekten daha doğal

görürler? 67Ve eklemektedir. Peki bundan sonra ne olacak?

Hayatta denge önemli bir unsurdur.Sağlıklı ve düzenli bir hayatın devamı

dengenin devamına bağlıdır. Düzenin bozulması kaosa neden olacağı için68 hayvanların

bu denge içindeki rollerinin küçümsenmemesi gerekir.

67 Marc Bekoff,a.g.e, s.215 68 Yaşar Fersahoğlu, Marifet Yayınları, İstanbul 2003 s.316

27

İKİNCİ BÖLÜM

1. EVCİL HAYVAN BESLEME ALIŞKANLIKLARI İÇİNDE

DİN ETKİSİ

1.1. Metot Ve Teknikler Sosyoloji tip ve model haline gelen olgu ve olayları açıklamak için, istatistik

yöntemlerini kullanır.69 Biz de bu çalışmada verilerin istatistik değerlendirmesini tasvir

metoduyla ortaya koyduk. Fakat araştırmamızın birinci bölümünü oluşturan ve sorunu

ortaya koyduğumuz bölümde ise dokümantasyon metodunu kullandık.

1.2. Evren Ve Örneklem

Bu araştırmada Türk Toplumunun hayvan besleme alışkanlığı ve din ilişkisini

araştırılmıştır. Örneklem olarak İstanbul da yaşayan ve hayvan besleyenler kabul

edilmiştir. Araştırmaya katılan deneklerin; 17 yaş ve üzeri yaş gruplarından oluşmasına,

kadın ve erkeklerin araştırmaya katılmasına, çocuklu/çocuksuz ve evli/bekar deneklerin

bulunmasına, farklı semtlerde ikamet ediyor olmalarına, eğitim seviyelerinde farklılıklar

bulunmasına, farklı gelir düzeylerine sahip olmalarına ve meslek olarak toplumun

çoğunluğunda rastlanan meslek gruplarında bulunmalarına dikkat edilmiştir.

1.3. Anket Ve İçeriği

69Zeki Arslantürk,Araştırma Metot Ve Teknikleri İfav 1995 İstanbul s.126

28

Bu çalışma için hazırladığımız anket altmış sorudan oluşturulmuş, soruların

hayvan besleyenlere sorulacak nitelikte olması üzerinde durulmuştur. Olgu soruları;

yaş, cinsiyet, öğrenim durumu, meslek, aylık gelir, medeni durum, sahip olunan

çocuk sayısı, ikamet edilen semt, doğum yeri ve İstanbul daki ikamet süresinden

oluşmaktadır.

Görüş ve kanaat soruları ise, deneklerin dini bilgi ve inançlarının bu konuda

nasıl oluştuğunu, hayvan beslemeyle ilgili genel değerlendirmelerini ölçmek için

hazırladığımız Likert tipi sorulardan oluşmaktadır.

Anket içindeki filtre sorularımız, hayvan besleme sebebi, hayvan beslemeye

başlamadaki etkenler ve kişi için hayvan beslemenin değerini ölçmek için

sorduğumuz sorulardır.

Hayvan bakımı, isteğe rağmen hayvan besleyememe nedenleri, adak, kurban,

hayvan ticareti, hayvanların sağlık ve sirklerde gösteri amaçlı kullanılması, gibi

konulardaki davranışlarını ölçmek amacıyla sorduğumuz sorular davranış grubu

sorularını oluşturmuştur.

1.4. Uygulama

Anketimiz İstanbul un Bakırköy, Beşiktaş, Eyüp, Gaziosmanpaşa, Kadıköy,

Ümraniye, Üsküdar ve Pendik ilçelerinde yazılı anketin doldurulması şeklinde

uygulanmıştır. Fakat bu anketin sadece hayvan besleyenlere yönelik hazırlanmış olması

katılımcı sayısını düşürmüştür. Anket kağıdında isim ve telefon bilgileri istenilmemiş

gerekli görülmesi halinde not yazabilecekleri alan bırakılmıştır. Genel olarak uygulama

konusunda sıkıntı yaşanmamıştır. Katılımcılar memnuniyetlerini dile getirmişlerdir..

Ayrıca farklı dine mensup olduğunu belirten bir katılımcı –anket no 23- hastaneye

getirdiği hasta köpeğini taksisine almak istemeyen bir şoförün me davranışının

kendisine göre yanlış olduğunu belirtmiştir.

29

1.5. Verilerin Çözümü Ve Yorumlanması

Bu anket, Spss 13 ile çalışılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Frekans Dağılımı

ve Ki-Kare sonuçları kullanılmıştır.70 İncelediğimiz ilişkinin yüzde 10 luk dilimde

olması kabul edilmiştir. Veri değerlendirmelerinin birinci bölümünde frekans tabloları

ile olgu sorularının sonuçları ankete katılanların genel özellikleri hakkında fikir

sunmaktadır.İkinci bölümünde hayvan besleme alışkanlığına etki eden faktörlerin neler

olduğu dinin bu konuda belirleyici olup olmamasının tespiti yer almaktadır.Üçüncü

bölümünde ise hayvan besleme ve dini prensiplerin birbiriyle uyum ve çelişki açısından

incelenmiştir.

70 Büyüköztürk Şener, Sosyal Bilimlerde Veri Analizi Ankara 2002 Pegem A

30

2- UYGULAMALI ARAŞTIRMA BULGULARI

2.1. DENEKLERİN OLGUSAL DURUMU

2.1.1. Cinsiyet

Tablo 1: Deneklerin cinsiyete göre dağılımı

Yukarıdaki tablo ankete katılanların cinsiyetlerine göre dağılımını

göstermektedir. Tabloya göre, kadınlar 96 kişi (%62.3), erkekler 58 kişi (%37.7)’dir.

Katılımcıların büyük çoğunluğunun kadın olduğu dikkatimi çekmektedir.

2.1.2. Yaş

Sayı % 17-22 20 13 22-40 89 57,8 41-50 34 22,1 51-65 9 5,8 66 ve üzeri 2 1,3 Toplam 154 100

Tablo 2: Deneklerin yaşa göre dağılımı

Yukarıdaki tablo ankete katılanların yaşlarına göre dağılımlarını

göstermektedir.Tabloya baktığımızda, 17-22 yaş grubunda 20 kişi (%13), 22-40 yaş

grubunda 89 kişi (%57.8), 41-50 yaş grubunda 34 kişi (%22.1), 51-65 yaş grubunda 9

kişi(%5.8), 66 ve üzeri yaş grubunda ise toplam 2 kişi (%1.3) olduğu görülmektedir.

Anketimize katılanların %57.8 inin 22-40 yaşında olması ve daha sonra %22.1 inin

Sayı % Kadın 96 62,3 Erkek 58 37,7 Toplam 154 100,0

31

41-50 yaş grubundakilerden oluşması hayvan besleyenlerden anketimize katılanların

yoğunluğunu erişkinler olduğunu ifade etmektedir.

2.1.3. Eğitim Durumu

Sayı % ilkokul 17 11,0

orta okul 13 8,4 lise 43 27,9

üniversite 81 52,6 Toplam 154 100,0

Tablo 3: Deneklerin öğrenim durumuna göre dağılımı

Yukarıdaki tablo ankete katılanların, öğrenim durumlarına göre dağılımını

göstermektedir. 17 kişi (%11) ilkokul, 13 kişi (%8,4) ortaokul, 43 kişi (%27,9) lise ve

81 kişi (%52,6) üniversite öğrenimi görmüştür. Katılımcıların eğitim seviyesinin %52,6

sının üniversite mezunlarından oluşması hayvan beslemenin eğitimlilerde sıklıkla

rastlandığını düşündürmektedir.

32

2.1.4. Meslek

Kişi % Memur 4 2,6 Serbest Meslek 34 22,1 Öğrenci 15 9,7 Sanatkar 3 1,9 Esnaf 3 1,9 Subay-Polis 2 1,3 Teknik 19 12,3 Eğitim 21 13,6 Sağlık 18 11,7 İşçi 9 5,8 Ev Kadını 26 16,9 Toplam 154 100,0

Tablo 4: Deneklerin meslek gruplarına göre dağılımı Yukarıdaki tablo ankete katılanların, mesleklerine göre dağılımını

göstermektedir.4 kişi (%2.6) memur, 34 kişi(%22.1) serbest meslek, 15 kişi (%9.7)

öğrenci, 3 kişi (%1.9) sanatkar, 3 kişi(%1.9) esnaf, 2 kişi (%1.3) subay-polis, 19

kişi(%12.3) teknik, 21 kişi (%13.6) eğitim, 18 kişi (%11.7) sağlık, 9 kişi (%5.8) işçi

ve 26 kişi(%16.9) ev kadını olarak meslek belirtmişlerdir. Anketimize katılanların

serbest meslek, teknik,eğitim, sağlık, ev kadını ve öğrenci gruplarında yoğun olduğunu

söyleyebiliriz.Tabloya göre hayvan besleyen deneklerin insanla ilgili işlerde

çalışmaları dikkati çekmektedir.

33

2.1.5. Aylık Gelir Durumu

Sayı % 350 YTL den az 25 16,2 350-600 YTL arası 8 5,2 600-1000 YTL arası 53 34,4 1000-4000 YTL arası 67 43,5 4000 YTL den fazla 1 0,6 Toplam 154 100,0

T. 5: Deneklerin aylık gelir durumuna göre dağılımı

Yukarıdaki tablo ankete katılanların, aylık gelir durumlarına göre dağılımını

göstermektedir. Tabloya göre, aylık geliri 350 YTL den az olanlar 25 kişi (%16,2),

350-600 YTL arası olanlar 8 kişi (%5.2), 600- 1000 YTL arası olanlar 53 kişi

(%34.4), 1000-4000YTL arası olanlar 67 kişi (%43.5), 4000YTL den fazla olan 1 kişi

(%0.6)dır. Bu anket 2005 yılında hazırlanmış ve uygulanmıştır.Gelir düzeyi o günkü

ortalamalara göre düzenlenmiştir. Hayvan besleyenlerin büyük bir çoğunluğunu

asgari ücretin üzerinde geliri olan katılımcılar oldukları görülmektedir.

2.1.6. Medeni Durum

Sayı % Bekar 52 33,8

Evli 92 59,7 Eşinden Ayrılmış 6 3,9 Eşi Vefat Etmiş 4 2,6 Toplam 154 100,0

34

T. 6: Deneklerin medeni durumlarına göre dağılımı

Yukarıdaki tablo ankete katılanların medeni durumlarına göre dağılımını

göstermektedir.Tabloya göre 52 kişi(%33.8) bekar, 92 kişi (%59.7) evli, 6kişi (%3.9)

eşinden ayrılmış ve 4 kişinin (%2.6) eşi vefat etmiştir. Anketimize katılanlardan

önemli bir bölümü (%59.7) evlilerden oluşmuştur.

2.1.7. Çocuk Sayısı

T. 7: Deneklerin sahip oldukları çocuk sayısına göre dağılımı

Yukarıdaki tablo ankete katılanların, sahip oldukları çocuk sayılarına göre

dağılımını göstermektedir.Cevapsız 1 kişi (%O.6), çocuksuz 66 kişi (%42.9), 1 çocuklu

39 kişi (%25.3), 2 çocuklu 40 kişi (%26), 3 çocuklu 6 kişi (%3.9) ve 4 çocuklu 2 kişi

(%1.3) dir. Katılımcıların % 42.9 unun çocuksuz oldukları görülmektedir.

2.1.8.Oturulan Semt

Sayı % Kadıköy 23 14,9 Fatih 9 5,8 Üsküdar 32 20,8 Bakırköy 12 7,8 Gaziosmanpaşa 25 16,2

Sayı % Cevapsız 1 0,6

0 66 42,9 1 39 25,3 2 40 26,0 3 6 3,9 4 2 1,3

Toplam 154 100,0

35

Beşiktaş 33 21,4 Pendik 11 7,1 Eyüp 4 2,6 Ümraniye Ümraniye

5 3,2 Toplam 154 100,0

T.8: Deneklerin oturdukları semte göre dağılımı Yukarıdaki tablo ankete katılanların, oturdukları semte göre dağılımını

göstermektedir.Tabloya göre 23 kişi (%14.9) Kadıköy, 9 kişi (%5.8) Fatih, 32 kişi

(%20.8) Üsküdar, 12 kişi (%7.8) Bakırköy, 25 kişi (%16.2) Gaziosmanpaşa, 33 kişi

(%21.4) Beşiktaş, 11 kişi(%7.1) Pendik, 4 kişi (%2.6) Eyüp, ve 5 kişi (%3.2)

Ümraniye semtinden ankete katılmıştır.

2.1.9. İstanbul’daki İkamet Süresi

Sayı % 5 yıldan az 19 12,3 5-10 yıl arası 12 7,8 11-20 yıl arası 41 26,6 21-30 yıl arası 31 20,1 30 yıl üzeri 51 33,1 Toplam 154 100,0

T. 9: Deneklerin İstanbul daki ikamet süresine göre dağılımı

Yukarıdaki tablo ankete katılanların, İstanbul’daki ikamet sürelerine göre

dağılımını göstermektedir.19 kişi (%12.3) 5 yıldan az, 12 kişi (%7.8) 5-10 yıl arası, 41

36

kişi (%26.6) 11-20 yıl arası, 31 kişi (%20.1) 21-30 arası ve 51 kişi (%33.1) 30 yıl ve

üzeri sürede İstanbul’da ikamet etmektedir.

2.2. HAYVAN BESLEME ALIŞKANLIĞINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

2.2.1. Hayvan Beslemeye Başlamadaki Etkenler

Frekans % Çocuğumun isteği 40 26,0 Yakınlarımdan uzakta oluşum 6 3,9 Hediye edildiği için 18 11,7 Sevdiğim bir insanı kaybetmem 4 2,6 Hayvanları sevdiğim için 72 46,8 Cevapsız 14 9,1 Toplam 154 100,0

T.10:Hayvan beslemeye başlamadaki etkenlerin dağılımı

Hayvan beslemeye başlamanızdaki etken nedir sorusuna verilen yanıtların yaklaşık %

47 si Hayvanları sevdiğim için şeklinde verilmiştir. İkinci sırada ise % 26 ile Çocuğumun isteği

cevabı verilmiştir.En az işaretlenen seçenek ise Sevdiğim bir insanı kaybetmem seçeneği

(%2.6) dir.

2.2.2. Hayvan Besleme Konusundaki Düşünceler

Frekans % Hayvan sevmeyen insanları da sevemez. 52 33,8

Herkes hayvan beslemelidir. 46 29,9

Herkes hayvan besleyemez, çünkü hayvan beslemek bir ayrıcalıktır. 21 13,6

Hayvanlar kendi tabii şartlarında yaşamalıdır. 31 20,1

Cevapsız 4 2,6

37

Toplam 154 100,0

T. 11:Hayvan besleme konusundaki düşüncelerin dağılımı

Düşüncesini, hayvan sevgisi ile insan sevgisinin birbirini tamamlayan olarak ifade

edenler %33,8 iken, hayvan beslemenin farklılık olduğunu ifade edenlerin oranı % 13,6

dır.Hayvan beslemeyi herkes için tabii bir gereklilik olarak görenlerin oranı % 29,9 dur.

2.2.3. Kedi Ve Köpek Besleyenlerde Bakım Alışkanlıkları

Frekans % Düzenli olarak 10 6,5 Gerektikçe 34 22,1 Nadiren 14 9,1 Hiç gitmedim 82 53,2 Cevapsız 14 9,1 Toplam 154 100,0

T. 12:Kedi ve köpek besleyenlerin bakım alışkanlıklarının dağılımı

Kedi ve köpek besleyip düzenli olarak kuaföre gidenlerin oranı % 6,5 iken, hiç

gitmeyenlerin oranı % 53,2 dir.Bakım için sürekli olmasa da gereklilik durumunu ifade

edenlerin oranı ise % 22,1 dir.

2.2.4. Kurban Kesmek Hayvan Sevgisi Arasındaki İlişki

Frekans % Tamamen katılıyorum 63 40,9 Katılıyorum 41 26,6 Bir fikrim yok 23 14,9 Katılmıyorum 10 6,5 Kesinlikle katılmıyorum 13 8,4 Cevapsız 4 2,6 Toplam 154 100,0

T. 13:Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin dağılımı

38

Kurban kesmek hayvan sevgisiyle çelişmez fikrine katılımcılar, %66,15 oranında

Tamamen katılıyorum - katılıyorum, % 14,9 oranında ise Katılmıyorum-Kesinlikle

Katılmıyorum ve % 14,9 oranında ise Bir Fikrim Yok cevabını vermişledir.

2.2.5. İslam Dinine Göre Evde Beslenmesi Tavsiye Edilen Hayvanlar


T.14:İslam dinine göre kuş ve kedinin evde beslenmesiyle ilgili görüşler

İslam dini kedi, kuş gibi hayvanların evde beslenmesini tavsiye eder sorusuna en yüksek

oranda % 29,9 ile bir fikrim yok cevabı verilmiştir. Tamamen Katılıyorum ve Katılıyorum

cevabını verenlerin oranı % 47,10 dur.

2.2.6. İslam İnancı İle Köpeğin Evde Beslenmesi Arasındaki İlişki


T. 15: İslam dinine göre köpeğin evde beslenmemesiyle ilgili görüşler

İslam dini köpeğin evde beslenmesini uygun bulmaz bilgisine % 18,8 oranında zıt

görüş belirtilirken, bir fikrim yok cevabı % 20.8 dir. % 56,11 oranında ise sorunun benimsenmiş

cevabı verilmiştir.

39

2.2.7. Kurban Ve Et Tüketimine Karşı Olma Arasındaki İlişki


T. 16: Kurban ve besin olarak Hayvan tüketimiyle ilgili görüşler

Kurban ve hayvan tüketimini % 64,10 luk bir oranda kabul, % 23,3 oranında red

görülmektedir.Son üç tablodaki verilerle karşılaştırdığımızda bir fikrim yok oranının (%5,8)

düşük olduğunu görmekteyiz .

2.2.8. İslam Dini Ve Hayvanlara Şefkat


T.17: İslam ve hayvanlara şefkat konusundaki düşünceler

İslam dini hayvanlara şefkati emreder fikri % 3,8 lik katılımcı tarafından kabul

edilmemektedir.Bir fikrim yok diyenlerin oranı ise % 7,1 dir. % 85,7 lik katılımcı ise İslam ve

merhameti birbirinden ayrı düşünmemektedir.

40

Hayvanlar İnsan Sağlığını Tehdit Ettikleri Durumlarda Öldürülebilir.

İslam Dini Hayvanlara Şefkati Emreder.

Toplam Tamamen

Katılıyorum Katılıyorum Bir Fikrim

Yok Katılmıyorum Kesinlikle

Katılmıyorum Cevapsız Tamamen Katılıyorum

C 18 7 2 3 0 0 30

Sıra 60,0% 23,3% 6,7% 10,0% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 20,7% 15,6% 18,2% 60,0% ,0% ,0% 19,5%

% Toplam 11,7% 4,5% 1,3% 1,9% ,0% ,0% 19,5%

Katılıyorum

C 29 19 6 1 0 1 56

Sıra 51,8% 33,9% 10,7% 1,8% ,0% 1,8% 100,0%

Sütun 33,3% 42,2% 54,5% 20,0% ,0% 20,0% 36,4%

% Toplam 18,8% 12,3% 3,9% ,6% ,0% ,6% 36,4%

Bir Fikrim Yok

C 8 5 0 0 0 0 13

Sıra 61,5% 38,5% ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 9,2% 11,1% ,0% ,0% ,0% ,0% 8,4%

% Toplam 5,2% 3,2% ,0% ,0% ,0% ,0% 8,4%

Katılmıyorum

C 15 9 1 1 1 0 27

Sıra 55,6% 33,3% 3,7% 3,7% 3,7% ,0% 100,0%

Sütun 17,2% 20,0% 9,1% 20,0% 100,0% ,0% 17,5%

% Toplam 9,7% 5,8% ,6% ,6% ,6% ,0% 17,5%

Kesinlikle Katılmıyorum

C 16 5 2 0 0 0 23

Sıra 69,6% 21,7% 8,7% ,0% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 18,4% 11,1% 18,2% ,0% ,0% ,0% 14,9%

% Toplam 10,4% 3,2% 1,3% ,0% ,0% ,0% 14,9%

Cevapsız

C 1 0 0 0 0 4 5

Sıra 20,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 80,0% 100,0%

Sütun 1,1% ,0% ,0% ,0% ,0% 80,0% 3,2%

% Toplam ,6% ,0% ,0% ,0% ,0% 2,6% 3,2% Toplam

C 87 45 11 5 1 5 154

Sıra 56,5% 29,2% 7,1% 3,2% ,6% 3,2% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 56,5% 29,2% 7,1% 3,2% ,6% 3,2% 100,0%

41

T.18: Hayvanlara şefkat ile insan sağlığını tehdit durumunda öldürülmeleri arasındaki ilişki X2 (25) 113,005(A), P=0,000

Hayvanlar insan sağlığını tehdit ettikleri durumlarda öldürülebilir düşüncesine tamamen katılıyorum

ve katılıyorum diyenler ile İslam dini hayvanlara şefkati emreder düşüncesine tamamen katılıyorum ve

katılıyorum diyenler arasındaki anlamlı ilişki bize hayvanlara karşı şefkat ve merhametin önemi yanında

insan sağlığı ve korunmasına yönelik tedbirlerin de benimsendiğini gösterir.

2.2.9. Evcil Hayvan Besleme Ve Kurumsallaşma İlişkisi

Frekans % Yolda buldum 30 19,5 Internet aracılığıyla aldım 7 4,5 Hayvan barınaklarından 46 29,9 Yurtdışından 9 5,8

Tanıdık vasıtasıyla 51 33,1

Cevapsız 11 7,1 Toplam 154 100,0

T. 19: Evcil hayvan beslemede kurumsallaşma ile ilgili dağılım Hayvan beslemeye başlama konusundaki tablomuzda barınaklar ile tanıdık vasıtasıyla almayı

karşılaştırdığımız zaman birbirine yakın oranlarda farklı iki seçenek görmekteyiz. Bu durum hayvan

besleme konusundaki geleneksel tercihleri ve yeni yöntemleri içermesi bakımından önem

taşımaktadır.Ayrıca hayvanın ticari bir değer taşıması ve hayvan beslemenin kurumsallaşması bu

konudaki ihtiyacı ve bu ihtiyacın karşılanmasını ifade etmesi bakımından ilgi çekicidir.

2.2.10.Hayvan Besleme İsteğinin Yerine Getirilemeyiş Sebepleri

Frekans % Var 57 37,0

42

Yok 79 51,3 Cevapsız 18 11,6 Toplam 154 100,0

T.20 : İsteğe rağmen hayvan besleyememe dağılımı

Anketimize katılan hayvan besleyen deneklerin % 37 si beslemek istedikleri bir başka

hayvan olmasına rağmen besleyemedikleri görülmektedir.

Frekans % Evim dar olduğu için 7 4,5 Bahçem olmadığı için 31 20,1 Zamanım az olduğundan 22 14,3

Maddi külfet getirdiği için 5 3,2 Alerji yaptığı için 5 3,2 Eşim istemediği için 3 1,9 Cevapsız 81 52,6 Toplam 154 100,0

T.21 : İsteğe rağmen hayvan besleyememe nedenleri

Ankete katılanların % 14 ü bir başka hayvan beslemek istemelerine rağmen zamanın

azlığından dolayı besleyemediklerini ifade etmişlerdir. % 20 si ise bahçeleri olmadığı için

besleyemediklerini belirtmişlerdir. Evin dar olması da % 4 oranında bir etki olarak karşımıza

çıkmaktadır. Bu tablo, hayvan beslemenin özel bir vakit istemesi ve hayvanların tabi şartlarının göz

önüne alınmasını içerdiği için önem taşımaktadır.

2.2.11.Hayvanlarla İlgili Yanlış Kabul Edilen Tutum Ve Davranışlar

T. 22: Adak kurban ticaret ve kısırlaştırma konusundaki düşünceler

Frekans % Kürk amaçlı av ve ticaret 104 67,5

Hayvan ticareti ve adak 16 10,4

Kürk ticareti adak kurban 16 10,4

Kısırlaştırmak 14 9,1

Kürk ticareti-Kısırlaştırma 4 2,6

43

Toplam 154 100,0

Katılımcıların % 67 lik bölümünün kürk amaçlı av ve ticarete karşı çıkmış olması,

hayvanların tüketimin suiistimal edilmesine karşı olduklarını ifade eder. Hayvan ticareti ve adağa

karşı çıkılması ile kürk ticareti adak ve kurbana karşı çıkılması oranları eşittir. Birincisinde; kurban,

bir ibadet olarak kabul görmüş fakat adak yanlış bir davranış olarak kabul edilmiştir. Bu durum,

adak ile kurban arasındaki farklılığın bilgi ve tutum olarak toplumda farklı algılanış düzeyinde

olduğunu ifade eder.

T.23: Hayvanların tabii yaşam koşullarından uzaklaştırılarak beslenmesi

konusundaki düşünceler

Frekans % Tamamen katılıyorum 31 20,1 Katılıyorum 69 44,8 Bir fikrim yok 24 15,6 Katılmıyorum 21 13,6 Kesinlikle katılmıyorum 5 3,2

Cevapsız 4 2,6

Toplam 154 100,0

Yukarıdaki tabloda yaklaşık % 65 oranında tabii yaşam koşullarından uzaklaştırılmamasına

yönelik cevap verilmiştir. Aksi görüş belirtenlerin oranı yaklaşık % 17 dir. Bu durum, katılımcıların

bu konudaki duyarlılıklarını göstermektedir.

T.24: Hayvanların kafes tasma gibi sınırlandırıcı araçlarla beslenmesine kaşı olma

konusundaki düşünceler

44

Katılımcıların % 65 i hayvanların sınırlandırılarak beslenmesine karşıdır. Bu konuda % 17

lik bir oranda karşı olmama görüşü belirtilmiştir. Bu durum, hayvanların varlık olarak kendi

şartlarında yaşamalarının doğrultusunda bir sonuç ortaya koymaktadır.

T.25:Vahşi hayvanların lüks tüketim için avlanmaları konusundaki düşünceler

Frekans % Tamamen katılıyorum 114 74,0 Katılıyorum 28 18,2

Katılmıyorum 6 3,9

Kesinlikle katılmıyorum 1 ,6 Cevapsız 5 3,2 Toplam 154 100,0

Vahşi hayvanların avlanmalarına % 92 lik bir karşı olma oranı yaratılmışlara ihtiyaç

olmama durumunda hayat hakkı tanımayı benimsemiş olmanın ifade edilmesidir.

2.2.12.Hayvan Besleme Ve İnsan Sağlığı T. 26: Hayvan beslemenin sağlık için risk oluşturmasını ifade eden tablo

Frekans % Tamamen katılıyorum 18 11,7 Katılıyorum 43 27,9 Bir fikrim yok 11 7,1 Katılmıyorum 50 32,5


45

Kesinlikle katılmıyorum 25 16,2 Cevapsız 7 4,5 Toplam 154 100,0

Katılımcıların % 40 ı hayvan beslemenin sağlık için risk taşıdığını belirtirken % 48 i böyle

bir risk olmadığını ifade etmişlerdir.

T.27: Hayvanların insan sağlığını tehdit ettikleri durumlarda öldürülmesi ile ilgili görüşler

Frekans % Tamamen katılıyorum 30 19,5 Katılıyorum 56 36,4

Bir fikrim yok 13 8,4 Katılmıyorum 27 17,5 Kesinlikle katılmıyorum 23 14,9 Cevapsız 5 3,2 Toplam 154 100,0

Katılımcıların % 55 i hayvanların insan sağlığını tehdit ettikleri durumlarda, öldürülmeleri

yönünde görüş bildirmiştir. % 32 si ise öldürülmelerine karşı olma yönünde cevap vermişlerdir.

İnsan sağlığının risk taşımasına rağmen böyle bir oranın oluşması, hayvan sevgisi ve onlara

merhametin insandan daha önemli görülebilecek bir seviyede olduğunu göstermesi bakımından

dikkat çekmektedir.

2.2.13.Devlet Sivil Toplum Örgütleri Ve İlgili Kuruluşlar

Frekans % Tamamen katılıyorum 92 59,7 Katılıyorum 52 33,8 Bir fikrim yok 4 2,6 Katılmıyorum 2 1,3 Cevapsız 4 2,6

Toplam 154 100,0

T.28:Hayvan besleme konusunda sorumluluğun paylaşılmasını gösteren tablo

Devlet, sivil toplum örgütleri ve ilgili kuruluşların hayvanların işkence görmemesi

konusunda duyarlılığını ifade etme oranı yaklaşık % 95 tir. Bu tablo, insanın hayvandan daha üstün

46

bir varlık olması ve bu üstünlüğünü kişi ve kurumlarla birlikte hayvanlara merhamet olarak ifade

etmesi gerektiğinin bir göstergesidir.

47

3- GÖRÜŞ VE DAVRANIŞLAR

3.1.Kurban Kesme İle Hayvan Sevgisi Arasındaki İlişkinin Deneklerin Olgusal Durumuna Göre Değerlendirmesi

3.1.1.Yaşa Göre

Yaş

Kurban Kesmek Hayvan Sevgisiyle Çelişmez

Toplam

Tamamen Katılıyorum Katılıyorum

Bir Fikrim Yok

Katılmıyorum

Kesinlikle Katılmıyorum Cevapsız

17-22

C 5 4 8 1 0 2 20

Sıra 25,0% 20,0% 40,0% 5,0% ,0% 10,0% 100,0%

Sütun 7,9% 9,8% 34,8% 10,0% ,0% 50,0% 13,0%

% Toplam 3,2% 2,6% 5,2% ,6% ,0% 1,3% 13,0%

22-40

C 44 19 10 3 13 0 89

Sıra 49,4% 21,3% 11,2% 3,4% 14,6% ,0% 100,0%

Sütun 69,8% 46,3% 43,5% 30,0% 100,0% ,0% 57,8%

% Toplam 28,6% 12,3% 6,5% 1,9% 8,4% ,0% 57,8%

41-50

C 11 10 5 6 0 2 34

Sıra 32,4% 29,4% 14,7% 17,6% ,0% 5,9% 100,0%

Sütun 17,5% 24,4% 21,7% 60,0% ,0% 50,0% 22,1%

% Toplam 7,1% 6,5% 3,2% 3,9% ,0% 1,3% 22,1%

51-65

C 1 8 0 0 0 0 9

Sıra 11,1% 88,9% ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 1,6% 19,5% ,0% ,0% ,0% ,0% 5,8%

% Toplam ,6% 5,2% ,0% ,0% ,0% ,0% 5,8%

66 Ve Üzeri

C 2 0 0 0 0 0 2

Sıra 100,0% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 3,2% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,3%

% Toplam 1,3% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,3%

Toplam

C 63 41 23 10 13 4 154

Sıra 40,9% 26,6% 14,9% 6,5% 8,4% 2,6% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 40,9% 26,6% 14,9% 6,5% 8,4% 2,6% 100,0%

T.29: Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin yaşa göre değerlendirilmesi X2 (20) 59,316 (A), P= 0,000

Kurban kesmek hayvan sevgisiyle çelişmez fikrine katılma oranlarını gösteren bu tabloya

göre kesinlikle katılmıyorum ve katılmıyorum diyenler en fazla 22-40 yaş grubunda % 18’lik bir

oranla yer almaktadır. İlk erişkinlik döneminde bulunan katılımcılar %14,6‘lık bir oranla kesin

fikirlerini açıklamışlardır. Bir fikrim yok diyenler en fazla 17-22 yaş grubunda % 40 oranında

bulunmaktadır. Bu yaş grubundakilerin bilgi edinme eksiklikleri yanında sosyal çevrelerinin tam

netleşmemiş olmasının bu sonucu oluşturduğunu söyleyebiliriz.

48

3.1.2.Cinsiyete Göre

Cinsiyetiniz

Hayvan Beslemeye Başlamanızdaki Etken Nedir?

Toplam

Çocuğumun İsteği

Yakınlarımdan Uzakta

Oluşum

Hediye Edildiği

İçin

Sevdiğim Bir İnsanı

Kaybetmem

Hayvanları Sevdiğim

İçin Cevapsız Kadın

C 28 6 12 4 39 7 96

Sıra 29,2% 6,3% 12,5% 4,2% 40,6% 7,3% 100,0%

Sütun 70,0% 100,0% 66,7% 100,0% 54,2% 50,0% 62,3%

% Toplam 18,2% 3,9% 7,8% 2,6% 25,3% 4,5% 62,3%

Erkek

C 12 0 6 0 33 7 58

Sıra 20,7% ,0% 10,3% ,0% 56,9% 12,1% 100,0%

Sütun 30,0% ,0% 33,3% ,0% 45,8% 50,0% 37,7%

% Toplam 7,8% ,0% 3,9% ,0% 21,4% 4,5% 37,7%

Toplam

C 40 6 18 4 72 14 154

Sıra 26,0% 3,9% 11,7% 2,6% 46,8% 9,1% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 26,0% 3,9% 11,7% 2,6% 46,8% 9,1% 100,0%

T. 30: Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin cinsiyete göre değerlendirilmesi X2 ( 5) 10,141(A) P= 0,071 Hayvan Beslemeye Başlamanızdaki Etken Nedir? Sorusuna kadınların % 40,6, erkeklerin %

59,9 oranında hayvanları sevdiğim için, kadınların % 29,2 , erkeklerin % 20,7 oranında çocuğumun

isteği şeklinde olmuştur.

3.1.4.Çocuk Sayısına Göre

49

T. 31: Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin çocuk sayısına göre değerlendirlmesi. X2 (25) 53,705(A) P=0,001

Çocuk sayısına göre kurban kesmek hayvan sevgisi ile çelişmez fikrini incelediğimizde

anlamlı bir tablo ortaya çıkmaktadır. Çocuksuz ailelerde kurban kesmeye karşı fikir belirtme oranı %

18.2 dir. Çocuk sahibi ailelerde ise bu oranın düştüğünü görüyoruz.

3.1.5.Oturduğunuz Semte Göre

Çocuk Sayısı


Toplam


Bir Fikrim Yok Katılmıyorum


Cevapsız

C 0 0 0 0 0 1 1 Sıra ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0% 100,0%

Sütun ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 25,0% ,6%

% Toplam ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% ,6% ,6%

0

C 28 13 12 6 6 1 66

Sıra 42,4% 19,7% 18,2% 9,1% 9,1% 1,5% 100,0%

Sütun 44,4% 31,7% 52,2% 60,0% 46,2% 25,0% 42,9% % Toplam 18,2% 8,4% 7,8% 3,9% 3,9% ,6% 42,9%

1

C 17 12 3 3 3 1 39 Sıra 43,6% 30,8% 7,7% 7,7% 7,7% 2,6% 100,0% Sütun 27,0% 29,3% 13,0% 30,0% 23,1% 25,0% 25,3%

% Toplam 11,0% 7,8% 1,9% 1,9% 1,9% ,6% 25,3% 2

C 16 12 8 0 3 1 40

Sıra 40,0% 30,0% 20,0% ,0% 7,5% 2,5% 100,0%

Sütun 25,4% 29,3% 34,8% ,0% 23,1% 25,0% 26,0%

% Toplam 10,4% 7,8% 5,2% ,0% 1,9% ,6% 26,0%

3

C 2 2 0 1 1 0 6

Sıra 33,3% 33,3% ,0% 16,7% 16,7% ,0% 100,0% Sütun 3,2% 4,9% ,0% 10,0% 7,7% ,0% 3,9% % Toplam 1,3% 1,3% ,0% ,6% ,6% ,0% 3,9%

4 Ve Üzeri

C 0 2 0 0 0 0 2 Sıra ,0% 100,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0%

Sütun ,0% 4,9% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,3%

% Toplam ,0% 1,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,3%

Toplam

C 63 41 23 10 13 4 154

Sıra 40,9% 26,6% 14,9% 6,5% 8,4% 2,6% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0%

100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

%Toplam 40,9% 26,6% 14,9% 6,5% 8,4% 2,6% 100,0%

50

T.32: Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin farklı semtlere göre

değerlendirilmesi

X2 (45) 76,903(A), P= 0,002

Kurban Kesmek Hayvan Sevgisiyle Çelişmez sorusuna kesinlikle katılmıyorum ve

Oturduğunuz Semt


Toplam




Kadıköy

C 5 9 9 0 0 0 23

Sıra 21,7% 39,1% 39,1% ,0% ,0% ,0% 100,0% Sütun 7,9% 22,0% 39,1% ,0% ,0% ,0% 14,9%

% Toplam 3,2% 5,8% 5,8% ,0% ,0% ,0% 14,9%

Fatih

C 5 2 0 1 0 1 9

Sıra 55,6% 22,2% ,0% 11,1% ,0% 11,1% 100,0% Sütun 7,9% 4,9% ,0% 10,0% ,0% 25,0% 5,8%

% Toplam 3,2% 1,3% ,0% ,6% ,0% ,6% 5,8%

Üsküdar

C 18 7 1 3 1 2 32

Sıra 56,3% 21,9% 3,1% 9,4% 3,1% 6,3% 100,0% Sütun 28,6% 17,1% 4,3% 30,0% 7,7% 50,0% 20,8% % Toplam 11,7% 4,5% ,6% 1,9% ,6% 1,3% 20,8%

Bakırköy

C 4 4 4 0 0 0 12 Sıra 33,3% 33,3% 33,3% ,0% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 6,3% 9,8% 17,4% ,0% ,0% ,0% 7,8%

% Toplam 2,6% 2,6% 2,6% ,0% ,0% ,0% 7,8% G.Paşa

C 13 5 3 1 3 0 25 Sıra 52,0% 20,0% 12,0% 4,0% 12,0% ,0% 100,0%

Sütun 20,6% 12,2% 13,0% 10,0% 23,1% ,0% 16,2%

% Toplam 8,4% 3,2% 1,9% ,6% 1,9% ,0% 16,2%

Beşiktaş

C 13 5 4 4 6 1 33 Sıra 39,4% 15,2% 12,1% 12,1% 18,2% 3,0% 100,0%

Sütun 20,6% 12,2% 17,4% 40,0% 46,2% 25,0% 21,4%

% Toplam 8,4% 3,2% 2,6% 2,6% 3,9% ,6% 21,4%

Eyüp

C 1 6 2 1 1 0 11 Sıra 9,1% 54,5% 18,2% 9,1% 9,1% ,0% 100,0%

Sütun 1,6% 14,6% 8,7% 10,0% 7,7% ,0% 7,1%

% Toplam ,6% 3,9% 1,3% ,6% ,6% ,0% 7,1%

Pendik

C 2 2 0 0 0 0 4

Sıra 50,0% 50,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 3,2% 4,9% ,0% ,0% ,0% ,0% 2,6%

% Toplam 1,3% 1,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 2,6%

Ümraniye

C 2 1 0 0 2 0 5

Sıra 66,7% 33,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0% Sütun 3,2% 2,4% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,9%

% Toplam 1,3% ,6% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,9%

Toplam

C 63 41 23 10 13 4 154

Sıra 40,9% 26,6% 14,9% 6,5% 8,4% 2,6% 100,0% Sütun

100,0% 100,0% 100,0

% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 40,9% 26,6% 14,9% 6,5% 8,4% 2,6% 100,0%

51

katılmıyorum cevabını verenlerin Beşiktaş’tan anketimize katılanların%30,3’ünü oluşturduğunu

görüyoruz. Üsküdar da ise katılımcıların %12,5’i kesinlikle katılmıyorum ve katılmıyorum cevabını

vermiştir. Bu iki semt karşılaştırıldığında Beşiktaş’taki kültürel farklık ve değişimlerin Üsküdar’a

oranla daha etkin olduğunu söylemek mümkündür. Anketimize Fatih’ten katılan katılımcılar 577,8

oranında tamamen katılıyorum ve katılıyorum fikrindedirler. Bu oran Kadıköy de %50,8 , Bakırköy

de %66,6 olmasına rağmen Kadıköy’de bir fikrim yok cevabının oranı %39,1 Bakırköy’de ise %33,3

‘tür.Bu oran bilgi eksikliği veya konu ile ilgisiz olmayı ifade eder.

3.1.6.İstanbul daki İkamet Süresine Göre

İstanbul’daki İkamet Süreniz


Toplam


Bir Fikrim Yok

Katılmıyorum


5 Yıldan Az

C 8 5 3 0 3 0 19 Sıra 42,1% 26,3% 15,8% ,0% 15,8% ,0% 100,0%

Sütun 12,7% 12,2% 13,0% ,0% 23,1% ,0% 12,3%

% Toplam 5,2% 3,2% 1,9% ,0% 1,9% ,0% 12,3%

C 7 3 1 0 0 1 12

Sıra 58,3% 25,0% 8,3% ,0% ,0% 8,3% 100,0%

52

5-10 Yıl Arası

Sütun 11,1% 7,3% 4,3% ,0% ,0% 25,0% 7,8%

% Toplam 4,5% 1,9% ,6% ,0% ,0% ,6% 7,8%

11-20 Yıl Arası

C 20 15 6 0 0 0 41

Sıra 48,8% 36,6% 14,6% ,0% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 31,7% 36,6% 26,1% ,0% ,0% ,0% 26,6%

% Toplam 13,0% 9,7% 3,9% ,0% ,0% ,0% 26,6%

21-30 Yıl Arası

C 15 4 4 2 5 1 31

Sıra 48,4% 12,9% 12,9% 6,5% 16,1% 3,2% 100,0% Sütun 23,8% 9,8% 17,4% 20,0% 38,5% 25,0% 20,1%

% Toplam 9,7% 2,6% 2,6% 1,3% 3,2% ,6% 20,1% 30 Yıl Üzeri

C 13 14 9 8 5 2 51

Sıra 25,5% 27,5% 17,6% 15,7% 9,8% 3,9% 100,0%

Sütun 20,6% 34,1% 39,1% 80,0% 38,5% 50,0% 33,1%

% Toplam 8,4% 9,1% 5,8% 5,2% 3,2% 1,3% 33,1%

Toplam

C 63 41 23 10 13 4 154

Sıra 40,9% 26,6% 14,9% 6,5% 8,4% 2,6% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 40,9% 26,6% 14,9% 6,5% 8,4% 2,6% 100,0%

T.33: Kurban kesme ile hayvan sevgisi arasındaki ilişkinin İstanbul daki ikamet

süresine göre değerlendirilmesi

X2 (20) 32,105(A) P=0,042

Kurban kesmek hayvan sevgisiyle çelişmez fikrini İstanbul’daki ikamet süresine göre

incelediğimizde katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum cevabını verenlerin İstanbul’daki ikamet

sürelerinin uzunluğu dikkatimizi çekmektedir.

3.2.Hayvan Beslemenin Deneklerin Olgusal Durumuna Göre Değerlendirilmesi

3.2.1. Yaş

Yaşınız


Toplam


Yakınlarımdan Uzakta Oluşum

Hediye Edildiği

İçin


Kaybetmem


İçin Cevapsız 17-22

C 2 2 2 3 9 2 20 Sıra 10,0% 10,0% 10,0% 15,0% 45,0% 10,0% 100,0% Sütun 5,0% 33,3% 11,1% 75,0% 12,5% 14,3% 13,0% % Toplam 1,3% 1,3% 1,3% 1,9% 5,8% 1,3% 13,0%

22-40

C 20 4 9 1 47 8 89 Sıra 22,5% 4,5% 10,1% 1,1% 52,8% 9,0% 100,0%

53

Sütun 50,0% 66,7% 50,0% 25,0% 65,3% 57,1% 57,8% % Toplam 13,0% 2,6% 5,8% ,6% 30,5% 5,2% 57,8%

41-50

C 12 0 4 0 14 4 34 Sıra 35,3% ,0% 11,8% ,0% 41,2% 11,8% 100,0% Sütun 30,0% ,0% 22,2% ,0% 19,4% 28,6% 22,1% % Toplam 7,8% ,0% 2,6% ,0% 9,1% 2,6% 22,1%

51-65

C 6 0 3 0 0 0 9 Sıra 66,7% ,0% 33,3% ,0% ,0% ,0% 100,0% Sütun 15,0% ,0% 16,7% ,0% ,0% ,0% 5,8% % Toplam 3,9% ,0% 1,9% ,0% ,0% ,0% 5,8%

66 Ve Üzeri

C 0 0 0 0 2 0 2 Sıra ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0% ,0% 100,0% Sütun ,0% ,0% ,0% ,0% 2,8% ,0% 1,3% % Toplam ,0% ,0% ,0% ,0% 1,3% ,0% 1,3%

Toplam

C 40 6 18 4 72 14 154 % Sıra 26,0% 3,9% 11,7% 2,6% 46,8% 9,1% 100,0% Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % Toplam 26,0% 3,9% 11,7% 2,6% 46,8% 9,1% 100,0%

T.34: Hayvan beslemeye başlama sebepleriyle yaş arasındaki ilişki

X2 ( 20) 39,008(A), P=0,007

17-22 yaş grubunda %45 oranında hayvanları sevdiğim için cevabının verilmiş olduğunu

görüyoruz. 22-40 ve 41-50 yaş gruplarında sırasıyla % 22,5 ve %35,3 ile çocuğunun isteği cevabı

verilmiştir. 51-65 yaş grubunda bu oran %66,72dir. Buna göre yaş küçüldükçe hayvan sevgisinden

kaynaklanan bir tutum karşımıza çıkmaktadır.

3.2.2. Cinsiyet

Cinsiyetiniz


Toplam



Oluşum Hediye

Edildiği İçin

Sevdiğim Bir İnsanı Kaybetme

m


İçin Cevapsı

z Kadın

C 28 6 12 4 39 7 96 Sıra 29,2% 6,3% 12,5% 4,2% 40,6% 7,3% 100,0% Sütun 70,0% 100,0% 66,7% 100,0% 54,2% 50,0% 62,3% % Toplam

18,2% 3,9% 7,8% 2,6% 25,3% 4,5% 62,3% Erkek

C 12 0 6 0 33 7 58 Sıra 20,7% ,0% 10,3% ,0% 56,9% 12,1% 100,0% Sütun 30,0% ,0% 33,3% ,0% 45,8% 50,0% 37,7%

% Toplam

7,8% ,0% 3,9% ,0% 21,4% 4,5% 37,7% Toplam

C 40 6 18 4 72 14 154 Sıra 26,0% 3,9% 11,7% 2,6% 46,8% 9,1% 100,0% Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % Toplam

26,0% 3,9% 11,7% 2,6% 46,8% 9,1% 100,0%

T.35: Hayvan beslemeye başlama sebepleriyle cinsiyet arasındaki ilişki X2 ( 5) 10,141(A) P= 0,071

54

Hayvan Beslemeye Başlamanızdaki Etken Nedir? Sorusuna kadınların%40,6 ,erkeklerin

%59,9 oranında hayvanları sevdiğim için, kadınların %29, 2 , erkeklerin %20,7 oranında çocuğumun

isteği şeklinde olmuştur.

3.2.3. Öğrenim Durumu T.36

Öğrenim Durumunuz


Toplam


Yakınlarımdan Uzakta Oluşum

Hediye Edildiği

İçin


Kaybetmem


İçin Cevapsız İlköğretim

C 13 0 0 0 2 2 17 Sıra 76,5% ,0% ,0% ,0% 11,8% 11,8% 100,0% Sütun 32,5% ,0% ,0% ,0% 2,8% 14,3% 11,0% % Toplam 8,4% ,0% ,0% ,0% 1,3% 1,3% 11,0%

Orta Okul

C 3 0 2 0 7 1 13 Sıra 23,1% ,0% 15,4% ,0% 53,8% 7,7% 100,0% Sütun 7,5% ,0% 11,1% ,0% 9,7% 7,1% 8,4% % Toplam 1,9% ,0% 1,3% ,0% 4,5% ,6% 8,4%

Lise

C 8 0 8 3 17 7 43 Sıra 18,6% ,0% 18,6% 7,0% 39,5% 16,3% 100,0% Sütun 20,0% ,0% 44,4% 75,0% 23,6% 50,0% 27,9% % Toplam 5,2% ,0% 5,2% 1,9% 11,0% 4,5% 27,9%

Üniversite

C 16 6 8 1 46 4 81 Sıra 19,8% 7,4% 9,9% 1,2% 56,8% 4,9% 100,0% Sütun 40,0% 100,0% 44,4% 25,0% 63,9% 28,6% 52,6% % Toplam 10,4% 3,9% 5,2% ,6% 29,9% 2,6% 52,6%

Toplam

C 40 6 18 4 72 14 154 Sıra 26,0% 3,9% 11,7% 2,6% 46,8% 9,1% 100,0% Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % Toplam 26,0% 3,9% 11,7% 2,6% 46,8% 9,1% 100,0%

55

Öğrenim durumu ile hayvan beslemeye başlamadaki etken karşılaştırıldığında üniversite

eğitimi alanların sevdiğim için cevabını verme oranı %56,8’dir. İlköğretim eğitimi alanların

hayvanları sevdiğim için cevabını verme %11,8dir. Yine üniversite eğitimi alanların %7,4 ü

yakınlarımdan uzakta oluşum cevabını vermiştir. İlköğretim eğitimi alanların çocuğumun isteği

cevabını %76,5lik bir oranda karşımıza çıkmaktadır.

Eğitim seviyesi arttıkça hayvanları sevdiğim için cevabı artmaktadır.

3.2.4. Meslek

Mesleğiniz


Toplam



Oluşum

Hediye Edildiği

İçin


Kaybetmem


İçin Cevapsız Memur

C 1 0 0 0 3 0 4

Sıra 25,0% ,0% ,0% ,0% 75,0% ,0% 100,0%

Sütun 2,5% ,0% ,0% ,0% 4,2% ,0% 2,6%

%Toplam Toplam

,6% ,0% ,0% ,0% 1,9% ,0% 2,6% Serbest Meslek

C 6 4 7 0 12 5 34 Sıra 17,6% 11,8% 20,6% ,0% 35,3% 14,7% 100,0%

Sütun 15,0% 66,7% 38,9% ,0% 16,7% 35,7% 22,1%

%Toplamam

3,9% 2,6% 4,5% ,0% 7,8% 3,2% 22,1%

Öğrenci

C 1 2 2 3 6 1 15

Sıra 6,7% 13,3% 13,3% 20,0% 40,0% 6,7% 100,0%

Sütun 2,5% 33,3% 11,1% 75,0% 8,3% 7,1% 9,7%

%Toplam ,6% 1,3% 1,3% 1,9% 3,9% ,6% 9,7%

Sanatçı

C 2 0 1 0 0 0 3

Sıra 66,7% ,0% 33,3% ,0% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 5,0% ,0% 5,6% ,0% ,0% ,0% 1,9%

% Toplam

1,3% ,0% ,6% ,0% ,0% ,0% 1,9%

Esnaf

C 1 0 0 0 2 0 3

Sıra 33,3% ,0% ,0% ,0% 66,7% ,0% 100,0%

Sütun 2,5% ,0% ,0% ,0% 2,8% ,0% 1,9%

% Toplam

,6% ,0% ,0% ,0% 1,3% ,0% 1,9%

Subay-Polis

C 0 0 0 0 2 0 2

Sıra ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0% ,0% 100,0%

Sütun ,0% ,0% ,0% ,0% 2,8% ,0% 1,3%

% Toplam

,0% ,0% ,0% ,0% 1,3% ,0% 1,3%

Teknik

C 7 0 2 0 8 2 19

Sıra 36,8% ,0% 10,5% ,0% 42,1% 10,5% 100,0%

Sütun 17,5% ,0% 11,1% ,0% 11,1% 14,3% 12,3%

% Toplam

4,5% ,0% 1,3% ,0% 5,2% 1,3% 12,3% Eğitim

C 5 0 0 0 16 0 21

Sıra 23,8% ,0% ,0% ,0% 76,2% ,0% 100,0%

Sütun 12,5% ,0% ,0% ,0% 22,2% ,0% 13,6% % Toplam 3,2% ,0% ,0% ,0% 10,4% ,0% 13,6%

56

T.37: Hayvan beslemeye başlama sebepleriyle meslek arasındaki ilişki

X2(50) 85,454(A), P=0,001

Eğitim ve sağlık mensuplarının %76,2 ve %66,7 oranında hayvanları sevdiğim için cevabını

verirken ev kadınlarının %57,7 oranında çocuğumun isteği cevabını verdiklerini görüyoruz.

3.3. Hayvan Sevgisi İle İlgili Düşüncelerin Olgusal Duruma Göre Dağılım

T.38: Hayvan sevgisi ve cinsiyet arasındaki ilişki

X2 (4) 7,412(A), P=0,116

Hayvan sevme ve belseme konusunda kadın ve erkek deneklerin görüşleri birbirine yakınlık

göstermektedir. Fakat, kadınlarda daha yüksek bir oranda hayvan beslemenin herkese özgü

olamayacağı, farklılık veya özveri göstergesi olarak algılandığı tabloya yansımıştır.

Cinsiyetiniz

Sizin Düşüncenizi Belirten Cümle Nedir?

Toplam

Hayvan Sevmeyen İnsanları da Sevemez

Herkes Hayvan

Beslemelidir

Herkes Hayvan

Besleyemez, Çünkü Hayvan

Beslemek Bir

Ayrıcalıktır

Hayvanlar Kendi Tabii Şartlarında

Yaşamalıdır Cevapsız

Kadın

C 33 29 15 19 0 96

Sıra 34,4% 30,2% 15,6% 19,8% ,0% 100,0%

Sütun 63,5% 63,0% 71,4% 61,3% ,0% 62,3%

% Toplam 21,4% 18,8% 9,7% 12,3% ,0% 62,3% Erkek

C 19 17 6 12 4 58

Sıra 32,8% 29,3% 10,3% 20,7% 6,9% 100,0%

Sütun 36,5% 37,0% 28,6% 38,7% 100,0% 37,7%

% Toplam 12,3% 11,0% 3,9% 7,8% 2,6% 37,7% Toplam

C 52 46 21 31 4 154

Sıra 33,8% 29,9% 13,6% 20,1% 2,6% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 33,8% 29,9% 13,6% 20,1% 2,6% 100,0%

57

Eğitim Durumunuz


Toplam

Hayvan Sevmeyen İnsanları

da Sevemez

Herkes Hayvan

Beslemelidir

Herkes Hayvan


Beslemek Bir Ayrıcalıktır

Hayvanlar Kendi Tabii Şartlarında

Yaşamalıdır Cevapsız İlköğretim

C 4 2 7 4 0 17

Sıra 23,5% 11,8% 41,2% 23,5% ,0% 100,0%

Sütun 7,7% 4,3% 33,3% 12,9% ,0% 11,0%

% Toplam 2,6% 1,3% 4,5% 2,6% ,0% 11,0% Orta Okul

C 2 6 2 2 1 13

Sıra 15,4% 46,2% 15,4% 15,4% 7,7% 100,0%

Sütun 3,8% 13,0% 9,5% 6,5% 25,0% 8,4%

% Toplam 1,3% 3,9% 1,3% 1,3% ,6% 8,4% Lise

C 11 16 1 13 2 43

Sıra 25,6% 37,2% 2,3% 30,2% 4,7% 100,0%

Sütun 21,2% 34,8% 4,8% 41,9% 50,0% 27,9%

% Toplam 7,1% 10,4% ,6% 8,4% 1,3% 27,9% Üniversite

C 35 22 11 12 1 81

Sıra 43,2% 27,2% 13,6% 14,8% 1,2% 100,0%

Sütun 67,3% 47,8% 52,4% 38,7% 25,0% 52,6%

% Toplam 22,7% 14,3% 7,1% 7,8% ,6% 52,6% Toplam

C 52 46 21 31 4 154

Sıra 33,8% 29,9% 13,6% 20,1% 2,6% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 33,8% 29,9% 13,6% 20,1% 2,6% 100,0%

T.39: Hayvan sevgisi ve öğrenim durumu arasındaki ilişki

X2 (12) 28,912(A), P=0,004

Üniversite mezunlarının %43,2’si hayvan sevmeyen insanları da sevemez fikrindedir. Yine

üniversite mezunlarının %27,2’si lise mezunlarının %37,2’si , ortaokul mezunlarının 46,2 si herkes

hayvan beslemelidir görüşündedir. Tabloya göre eğitim durumu ile hayvan sevgisi ve hayvan

besleme duyarlılığı arasında anlamlı bir ilişki vardır.

Mesleğiniz


Toplam

Hayvan Sevmeyen İnsanları da Sevemez

Herkes Hayvan

Beslemelidir

Herkes Hayvan


Beslemek Bir Ayrıcalı

Hayvanlar Kendi Tabii Şartlarında Yaşamalıdır Cevapsız

58

Memur

C 2 0 0 2 0 4

Sıra 50,0% ,0% ,0% 50,0% ,0% 100,0%

Sütun 3,8% ,0% ,0% 6,5% ,0% 2,6%

% Toplam 1,3% ,0% ,0% 1,3% ,0% 2,6% Serbest Meslek

C 12 13 2 5 2 34

Sıra 35,3% 38,2% 5,9% 14,7% 5,9% 100,0%

Sütun 23,1% 28,3% 9,5% 16,1% 50,0% 22,1%

% Toplam 7,8% 8,4% 1,3% 3,2% 1,3% 22,1% Öğrenci

C 9 5 1 0 0 15

Sıra 60,0% 33,3% 6,7% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 17,3% 10,9% 4,8% ,0% ,0% 9,7%

% Toplam 5,8% 3,2% ,6% ,0% ,0% 9,7% Sanatkar

C 0 1 0 2 0 3

Sıra ,0% 33,3% ,0% 66,7% ,0% 100,0%

Sütun ,0% 2,2% ,0% 6,5% ,0% 1,9%

% Toplam ,0% ,6% ,0% 1,3% ,0% 1,9% Esnaf

C 2 0 1 0 0 3

Sıra 66,7% ,0% 33,3% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 3,8% ,0% 4,8% ,0% ,0% 1,9%

% Toplam 1,3% ,0% ,6% ,0% ,0% 1,9% Subay-Polis

C 0 1 0 0 1 2

Sıra ,0% 50,0% ,0% ,0% 50,0% 100,0%

Sütun ,0% 2,2% ,0% ,0% 25,0% 1,3%

% Toplam ,0% ,6% ,0% ,0% ,6% 1,3% Teknik

C 5 6 2 6 0 19

Sıra 26,3% 31,6% 10,5% 31,6% ,0% 100,0%

Sütun 9,6% 13,0% 9,5% 19,4% ,0% 12,3%

% Toplam 3,2% 3,9% 1,3% 3,9% ,0% 12,3% Eğitim

C 8 7 2 4 0 21

Sıra 38,1% 33,3% 9,5% 19,0% ,0% 100,0%

Sütun 15,4% 15,2% 9,5% 12,9% ,0% 13,6%

% Toplam 5,2% 4,5% 1,3% 2,6% ,0% 13,6% Sağlık

C 6 6 4 2 0 18

Sıra 33,3% 33,3% 22,2% 11,1% ,0% 100,0%

Sütun 11,5% 13,0% 19,0% 6,5% ,0% 11,7%

% Toplam 3,9% 3,9% 2,6% 1,3% ,0% 11,7%

İşçi Ev Kadını

C 0 2 1 5 1 9

Sıra ,0% 22,2% 11,1% 55,6% 11,1% 100,0%

Sütun ,0% 4,3% 4,8% 16,1% 25,0% 5,8%

% Toplam ,0% 1,3% ,6% 3,2% ,6% 5,8%

C 8 5 8 5 0 26

Sıra 30,8% 19,2% 30,8% 19,2% ,0% 100,0%

Sütun 15,4% 10,9% 38,1% 16,1% ,0% 16,9%

% Toplam 5,2% 3,2% 5,2% 3,2% ,0% 16,9% Toplam

C 52 46 21 31 4 154

Sıra 33,8% 29,9% 13,6% 20,1% 2,6% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 33,8% 29,9% 13,6% 20,1% 2,6% 100,0%

T.40: Hayvan sevgisi ve meslek arasındaki ilişki

X2(40) 66,449(A), P=0,005

59

Serbest meslek, öğrenci eğitim, teknik, sağlık ve ev kadını gruplarında hayvan sevmeyen

insanları da sevemez fikri yüksek oranda çıkmıştır. Tabloya bakarak insanlarla ilişkili meslek

gruplarında hayvan sevgisinin daha belirgin olduğunu görmekteyiz. Tabloya göre ev kadınlarının

%30,8’i hayvan beslemeyi bir ayrıcalık olarak gördüklerini belirtmişlerdir. Bütün mesleklerde

hayvan sevmeyen insan sevemez düşüncesi daha yüksek görünmektedir.

3.4.Evde Hayvan Besleme İle İlgili Kanaat Ve Tutumlar

Hayvanları Sevmek Onlarla Aynı Evi Paylaşmaktır.

İslam Dini Köpeğim Evde Beslenmesini Uygun Görmez.

Toplam Tamamen

Katılıyorum Katılıyorum



Tamamen Katılıyorum

C 4 6 6 3 1 0 20

Sıra 20,0% 30,0% 30,0% 15,0% 5,0% ,0% 100,0%

Sütun 8,5% 14,6% 18,8% 16,7% 9,1% ,0% 13,0%

% Toplam 2,6% 3,9% 3,9% 1,9% ,6% ,0% 13,0% Katılıyorum

C 11 14 6 2 3 1 37

Sıra 29,7% 37,8% 16,2% 5,4% 8,1% 2,7% 100,0%

Sütun 23,4% 34,1% 18,8% 11,1% 27,3% 20,0% 24,0%

% Toplam 7,1% 9,1% 3,9% 1,3% 1,9% ,6% 24,0% Bir Fikrim

C 6 3 4 1 0 0 14

Sıra 42,9% 21,4% 28,6% 7,1% ,0% ,0% 100,0%

60

Yok

Sütun 12,8% 7,3% 12,5% 5,6% ,0% ,0% 9,1%

% Toplam 3,9% 1,9% 2,6% ,6% ,0% ,0% 9,1% Katılmıyorum

C 18 15 14 10 2 0 59

Sıra 30,5% 25,4% 23,7% 16,9% 3,4% ,0% 100,0%

Sütun 38,3% 36,6% 43,8% 55,6% 18,2% ,0% 38,3%

% Toplam 11,7% 9,7% 9,1% 6,5% 1,3% ,0% 38,3% Kesinlikle Katılmıyorum

C 6 3 2 2 5 0 18

Sıra 33,3% 16,7% 11,1% 11,1% 27,8% ,0% 100,0%

Sütun 12,8% 7,3% 6,3% 11,1% 45,5% ,0% 11,7%

% Toplam 3,9% 1,9% 1,3% 1,3% 3,2% ,0% 11,7% Cevapsız

C 2 0 0 0 0 4 6

Sıra 33,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 66,7% 100,0%

Sütun 4,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 80,0% 3,9%

% Toplam 1,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 2,6% 3,9%

Toplam

C 47 41 32 18 11 5 154

Sıra 30,5% 26,6% 20,8% 11,7% 7,1% 3,2% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0%

100,0%

100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 30,5% 26,6% 20,8% 11,7% 7,1% 3,2% 100,0%

T.41: İslama göre evde hayvan beslemenin sınırlandırılması ile, hayvan beslemenin evde olması arasındaki ilişki

X2(25) 104,923(A), P=0,000

İslam dini köpeğin evde beslenmesini uygun görmez sorusuna tabloya göre hayvanları

sevmek onlarla aynı evi paylaşmaktır ifadesine katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum diyenlerin

oranı ile İslam dini köpeğin evde beslenmesini uygun görmez fikrine tamamen katılıyorum ve

katılıyorum diyenlerin oranı incelendiğinde İslam’ın bu konudaki prensibinin benimsendiğini ifade

eden bir sonuç görülür.

Hayvanları Sevmek Onlarla Aynı Evi Paylaşmaktır.

İslam Dini Kedi Kuş Gibi Hayvanların Evde Beslenmesini Tavsiye Eder.

Toplam Tamamen


Bir Fikrim



C 4 4 10 0 2 0 20

Sıra 20,0% 20,0% 50,0% ,0% 10,0% ,0% 100,0%

Sütun 11,4% 10,3% 21,7% ,0% 15,4% ,0% 13,0%

% Toplam 2,6% 2,6% 6,5% ,0% 1,3% ,0% 13,0% Katılıyorum

C 9 19 7 1 0 1 37

Sıra 24,3% 51,4% 18,9% 2,7% ,0% 2,7% 100,0%

Sütun 25,7% 48,7% 15,2% 6,3% ,0% 100,0% 24,0%

% Toplam 5,8% 12,3% 4,5% ,6% ,0% ,6% 24,0%

Bir Fikrim

Yok

C 6 2 4 1 1 0 14

Sıra 42,9% 14,3% 28,6% 7,1% 7,1% ,0% 100,0%

Sütun 17,1% 5,1% 8,7% 6,3% 7,7% ,0% 9,1%

% Toplam 3,9% 1,3% 2,6% ,6% ,6% ,0% 9,1%

C 10 13 21 11 4 0 59

Sıra 16,9% 22,0% 35,6% 18,6% 6,8% ,0% 100,0%

61

Katılmıyorum

Sütun 28,6% 33,3% 45,7% 68,8% 30,8% ,0% 38,3%

% Toplam 6,5% 8,4% 13,6% 7,1% 2,6% ,0% 38,3%

Kesinlikle Katılmıyorum

C 4 1 4 3 6 0 18

Sıra 22,2% 5,6% 22,2% 16,7% 33,3% ,0% 100,0%

Sütun 11,4% 2,6% 8,7% 18,8% 46,2% ,0% 11,7%

% Toplam 2,6% ,6% 2,6% 1,9% 3,9% ,0% 11,7%

Cevapsız

C 2 0 0 0 0 4 6

Sıra 33,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 66,7% 100,0%

Sütun 5,7% ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0% 3,9%

% Toplam 1,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 2,6% 3,9% Toplam

C 35 39 46 16 13 5 154

Sıra 22,7% 25,3% 29,9% 10,4% 8,4% 3,2% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0%

100,0%

100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 22,7% 25,3% 29,9% 10,4% 8,4% 3,2% 100,0%

T. 42: Kedi kuşun evde beslenmesi ile hayvan sevmenin evde olması görüşü arasındaki ilişki

X2 (30) 154,560(A), P=0,000

İslam dini kedi kuş gibi hayvanların evde beslenmesini tavsiye eder fikri ile hayvanları

sevmek onlarla aynı evi paylaşmaktır düşüncesi ile arsındaki ilişki incelendiğinde birincisine

tamamen katılıyorum ve katılıyorum diyenlerle ikincisine katılmıyorum diyenlerin oranı

karşılaştırıldığında dini prensiplerin etkisiyle hayvan sevgisinin aynı anda bulunduğunu bu iki

düşünce arasında anlamlı bir ilişki olduğunu söyleyebiliriz.

3.5. Hayvan Besleme İle İlgili Yanlış Kabul Edilen Tutum Ve Davranışlar Kürk Ticareti, Adak Ve Kurban İle Hayvan Tüketiminin Değerlendirilmesi

Hayvanların Gerek Tüketim Gerekse Kurban Amacıyla Kesilmesini Doğru Bulmuyorum.

Size Göre Yanlış Olan Davranışlar

Toplam

Kürk Amaçlı Av Ve Ticaret

Hayvan Ticareti Ve Adak

Kürk Ticareti Adak Kurban Kısırlaştırmak

Kürk Ticareti Kısırlaştırma

Tamamen Katılıyorum

C 6 4 8 0 1 19

Sıra 31,6% 21,1% 42,1% ,0% 5,3% 100,0%

Sütun 5,8% 25,0% 50,0% ,0% 25,0% 12,3%

% Toplam 3,9% 2,6% 5,2% ,0% ,6% 12,3% Katılıyorum

C 12 4 1 0 0 17

Sıra 70,6% 23,5% 5,9% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 11,5% 25,0% 6,3% ,0% ,0% 11,0%

% Toplam 7,8% 2,6% ,6% ,0% ,0% 11,0% Bir Fikrim Yok

C 7 0 2 0 0 9

Sıra 77,8% ,0% 22,2% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 6,7% ,0% 12,5% ,0% ,0% 5,8%

% Toplam 4,5% ,0% 1,3% ,0% ,0% 5,8%

C 32 5 2 8 1 48

Sıra 66,7% 10,4% 4,2% 16,7% 2,1% 100,0%

62

Katılmıyorum

Sütun 30,8% 31,3% 12,5% 57,1% 25,0% 31,2%

% Toplam 20,8% 3,2% 1,3% 5,2% ,6% 31,2% Kesinlikle Katılmıyorum

C 42 3 0 6 1 52

Sıra 80,8% 5,8% ,0% 11,5% 1,9% 100,0%

Sütun 40,4% 18,8% ,0% 42,9% 25,0% 33,8%

% Toplam 27,3% 1,9% ,0% 3,9% ,6% 33,8% Cevapsız

C 5 0 3 0 1 9

Sıra 55,6% ,0% 33,3% ,0% 11,1% 100,0%

Sütun 4,8% ,0% 18,8% ,0% 25,0% 5,8%

% Toplam 3,2% ,0% 1,9% ,0% ,6% 5,8% Toplam

C 104 16 16 14 4 154

Sıra 67,5% 10,4% 10,4% 9,1% 2,6% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 67,5% 10,4% 10,4% 9,1% 2,6% 100,0%

T. 43: Adak kurban ticaret ve kısırlaştırma ile hayvanların tüketimine karşı olma durumundaki ilişki X2(20) 57,010(A), P=0,000 Kürk amaçlı av ve ticareti yanlış değerlendirip, hayvanların tüketimine her şartta karşı

olmadıklarını ifade edenlerin oranı yaklaşık olarak % 48 dir. Bu durum hayvan ticareti ile beslenme

amacı ile tüketim ve kurban olgusunun birbirinden farklı değerlendirildiğinin göstergesidir.

Birincisinde ihtiyaçlar, ikincisinde ise inançlar etkili olarak tablomuza yansımıştır.

Hayvanların Tabii Yaşam Koşullarından Uzaklaştırılarak Beslenmesi Doğru Değildir.

Hayvanlar Sirklerde Gösteri Amaçlı Kullanılabilirler.

Toplam Tamamen

Katılıyorum Katılıyorum Bir Fikrim



C 3 3 7 9 9 0 31

Sıra 9,7% 9,7% 22,6% 29,0% 29,0% ,0% 100,0%

Sütun 50,0% 9,7% 29,2% 19,6% 22,5% ,0% 20,1%

% Toplam 1,9% 1,9% 4,5% 5,8% 5,8% ,0% 20,1% Katılıyorum

C 0 17 9 17 24 2 69

Sıra ,0% 24,6% 13,0% 24,6% 34,8% 2,9% 100,0%

Sütun ,0% 54,8% 37,5% 37,0% 60,0% 28,6% 44,8%

% Toplam ,0% 11,0% 5,8% 11,0% 15,6% 1,3% 44,8% Bir Fikrim Yok

C 1 3 3 13 4 0 24

Sıra 4,2% 12,5% 12,5% 54,2% 16,7% ,0% 100,0%

Sütun 16,7% 9,7% 12,5% 28,3% 10,0% ,0% 15,6%

% Toplam ,6% 1,9% 1,9% 8,4% 2,6% ,0% 15,6% Katılmıyorum

C 2 7 5 5 2 0 21

Sıra 9,5% 33,3% 23,8% 23,8% 9,5% ,0% 100,0%

Sütun 33,3% 22,6% 20,8% 10,9% 5,0% ,0% 13,6%

% Toplam 1,3% 4,5% 3,2% 3,2% 1,3% ,0% 13,6% Kesinlikle Katılmıyorum

C 0 1 0 2 1 1 5

Sıra ,0% 20,0% ,0% 40,0% 20,0% 20,0% 100,0%

Sütun ,0% 3,2% ,0% 4,3% 2,5% 14,3% 3,2%

% Toplam ,0% ,6% ,0% 1,3% ,6% ,6% 3,2% Cevapsız

C 0 0 0 0 0 4 4

Sıra ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0% 100,0%

Sütun ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 57,1% 2,6%

% Toplam ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 2,6% 2,6% Toplam

C 6 31 24 46 40 7 154

Sıra 3,9% 20,1% 15,6% 29,9% 26,0% 4,5% 100,0%

63

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 3,9% 20,1% 15,6% 29,9% 26,0% 4,5% 100,0%

T. 44: Hayvanların gösteri amaçlı kullanımı ile tabii şartlarından uzaklaştırılarak beslenmesi arasındaki ilişki

X2 (25) 116,779(A), P=0,000

Hayvanların sirklerde kullanılmaları ile yaşam şartlarının tabiilikten uzaklaştırılması

karşılaştırıldığında yaklaşık % 60 oranında katılımcı her iki davranışı da eleştiren şekilde cevap

vermiştir. Bu tablo hayvanların insanlar tarafından sınırlı olarak istifade edilmesi ve doğal

ortamlarından uzaklaştırılmadan beslenmesinin önemini anlamlı bir şekilde bize göstermektedir.

3.6. İslam Dini Köpeğin Evde Beslenmesini Uygun Bulmaz Diyenlerin Yaşa Göre Dağılımı

Yaşınız

İslam Dini Köpeğin Evde Beslenmesini Uygun Bulmaz.

Toplam Tamamen




17-22

C 2 5 8 3 0 2 20

Sıra 10,0% 25,0% 40,0% 15,0% ,0% 10,0% 100,0%

Sütun 4,3% 12,2% 25,0% 16,7% ,0% 40,0% 13,0%

% Toplam Toplam

1,3% 3,2% 5,2% 1,9% ,0% 1,3% 13,0% 22-40

C 32 18 23 8 7 1 89

Sıra 36,0% 20,2% 25,8% 9,0% 7,9% 1,1% 100,0%

Sütun 68,1% 43,9% 71,9% 44,4% 63,6% 20,0% 57,8%

% Toplam 20,8% 11,7% 14,9% 5,2% 4,5% ,6% 57,8% 41-50

C 10 11 1 6 4 2 34

Sıra 29,4% 32,4% 2,9% 17,6% 11,8% 5,9% 100,0%

Sütun 21,3% 26,8% 3,1% 33,3% 36,4% 40,0% 22,1%

% Toplam 6,5% 7,1% ,6% 3,9% 2,6% 1,3% 22,1% 51-65

C 1 7 0 1 0 0 9

Sıra 11,1% 77,8% ,0% 11,1% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 2,1% 17,1% ,0% 5,6% ,0% ,0% 5,8%

% Toplam ,6% 4,5% ,0% ,6% ,0% ,0% 5,8% 66 Ve Üzeri

C 2 0 0 0 0 0 2

Sıra 100,0% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 100,0%

Sütun 4,3% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,3%

% Toplam 1,3% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,3% Toplam

C 47 41 32 18 11 5 154

Sıra 30,5% 26,6% 20,8% 11,7% 7,1% 3,2% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 30,5% 26,6% 20,8% 11,7% 7,1% 3,2% 100,0%

T.45: Köpeğin evde beslenmesini uygun bulmayanların yaşa göre dağılımı X 2(20) 41,679(A), P=0,003

Yaşa göre İslam dini köpeğin evde beslenmesini uygun bulmaz yargısına katılmıyorum ve

64

kesinlikle katılmıyorum cevabını verenlerin çoğunlukla gençlik, ilk erişkinlik ve erişkinlik

döneminde olduklarını; gençlik ve ilk erişkinlik döneminde ise bir fikrim yok cevabı 17-22 yaş

grubunda %40 iken katılıyorum ve tamamen katılıyorum %35’tir. 22-40 yaş grubunda bir fikrim yok

cevabı %25,8 iken tamamen katılıyorum ve katılıyorum cevabı %56,2’dir.

3.7.Kedi Köpek Besleyenlerin Bakım İhtiyaçlarını Karşılamadaki Kurumsal Tercihleri

3.7.1. Yaşa Göre

Yaşınız

Eğer Kedi Ve Köpek Besliyorsanız Hangi Sıklıkla Kuaföre Gidiyorsunuz?

Toplam

Düzenli Olarak Gerektikçe Nadiren

Hiç Gitmedim Cevapsız

17-22

C 2 5 2 10 1 20

Sıra 10,0% 25,0% 10,0% 50,0% 5,0% 100,0%

Sütun 20,0% 14,7% 14,3% 12,2% 7,1% 13,0%

% Toplam 1,3% 3,2% 1,3% 6,5% ,6% 13,0% 22-40

C 7 14 6 51 11 89

Sıra 7,9% 15,7% 6,7% 57,3% 12,4% 100,0%

Sütun 70,0% 41,2% 42,9% 62,2% 78,6% 57,8%

% Toplam 4,5% 9,1% 3,9% 33,1% 7,1% 57,8% 41-50

C 0 10 4 18 2 34

Sıra ,0% 29,4% 11,8% 52,9% 5,9% 100,0%

Sütun ,0% 29,4% 28,6% 22,0% 14,3% 22,1%

% Toplam ,0% 6,5% 2,6% 11,7% 1,3% 22,1% 51-65

C 0 5 2 2 0 9

Sıra ,0% 55,6% 22,2% 22,2% ,0% 100,0%

Sütun ,0% 14,7% 14,3% 2,4% ,0% 5,8%

% Toplam ,0% 3,2% 1,3% 1,3% ,0% 5,8% 66 Ve Üzeri

C 1 0 0 1 0 2

Sıra 50,0% ,0% ,0% 50,0% ,0% 100,0%

Sütun 10,0% ,0% ,0% 1,2% ,0% 1,3%

% Toplam ,6% ,0% ,0% ,6% ,0% 1,3% Toplam

C 10 34 14 82 14 154

Sıra 6,5% 22,1% 9,1% 53,2% 9,1% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam 6,5% 22,1% 9,1% 53,2% 9,1% 100,0%

T.46: Kedi köpek besleyenlerin bakım ihtiyaçlarını karşılamadaki kurum tercihlerinin yaşa göre dağılımı X2 (16) 24,259(A), P=0,084

Kedi- köpek besleyenlerden hangi sıklıkla kuaföre gidiyorsunuz sorusuna hiç gitmedim

cevabını verenlerin oranı 17-22 yaş grubunda %50 , 22-40 yaş grubunda %57,3, 40-50 yaş grubunda

%52,9’dur. Bu tablo hayvanların ihtiyaçları açısından kurumların değerlendirildiğini, bu konuda

toplumumuzda dikkati çeken bir farklılık bulunmadığını ifade etmektedir.

65

3.7.2. Cinsiyete Göre

Cinsiyetiniz

Eğer Kedi Ve Köpek Besliyorsanız Hangi Sıklıkla Kuaföre Gidiyorsunuz?

Toplam

Düzenli Olarak Gerektikçe Nadiren

Hiç Gitmedim Cevapsız

Kadın

C 6 16 10 58 6 96

Sıra 6,3% 16,7% 10,4% 60,4% 6,3% 100,0%

Sütun 60,0% 47,1% 71,4% 70,7% 42,9% 62,3%

% Toplam

3,9% 10,4% 6,5% 37,7% 3,9% 62,3% Erkek

C 4 18 4 24 8 58

Sıra 6,9% 31,0% 6,9% 41,4% 13,8% 100,0%

Sütun 40,0% 52,9% 28,6% 29,3% 57,1% 37,7%

% Toplam

2,6% 11,7% 2,6% 15,6% 5,2% 37,7% Toplam

C 10 34 14 82 14 154

Sıra 6,5% 22,1% 9,1% 53,2% 9,1% 100,0%

Sütun 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% Toplam

6,5% 22,1% 9,1% 53,2% 9,1% 100,0%

T. 47: Kedi köpek besleyenlerin bakım ihtiyaçlarını karşılamadaki kurum tercihlerinin cinsiyete göre dağılımı X2(4) 8,621(A), P= 0,071

Erkeklerin %31’i gerektikçe kuaföre gittiklerini belirtirken, kadınların %16,7 oranında

olduğunu görüyoruz. Bu sonuç, bize erkeklerin hayvan bakımı ve hayvanların kuaföre götürülmesi

konusunda daha yüksek bir oranda kurumlara ihtiyaç duyduklarını ve kurumlardan yararlandıklarını

göstermektedir.

66

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SONUÇ

1- ÖZET

Bu araştırma genel olarak toplumumuzda evcil hayvan besleme alışkanlığının

İlkel ve geleneksel topluma nazaran pratikteki farklılığını nazari olarak ortaya koymakla birlikte,

günümüz İstanbul yaşantısı içinde, bu alışkanlığın fıtri ve dini temellerinin varolduğunu, kültürel

dinamiklerin yanı sıra beşeri farklılıklarla oluşan bir tutum oluşturduğunu göstermektedir………..

2- GENELLEMELER

2.1. ÖRNEKLEM İÇİN GENELLEMELR Hayvan beslemeye başlamada en önemli sebep hayvan sevgisi olarak belirtilmiş, çocukların

isteği üzerine hayvan beslemeye başlama ikinci sırada bir neden olarak belirtilmiştir. Bir diğer

hayvan besleme nedeni ise hayvanın bir başkası tarafından hediye edilmiş olmasıdır.

Anketimize katılanların cinsiyete göre hayvan beslemeye başlamadaki sebepleri

değerlendirildiğinde kadınların hayvanları sevmek, çocukların istekleri, hediye edilmesi bir yakının

kaybı gibi çeşitlenen nedenlerini görmekteyiz. Bunlar içinde en önemli unsur ise çocukların

tercihlerinin anneleri etkilemesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Erkeklerin ise hayvan beslemeye

başlama nedenlerini çoğunlukla hayvanları sevmek olarak ifade etmektedirler.

Eğitim durumuna göre hayvan besleme nedenlerini değerlendirdiğimiz zaman eğitim

durumunun artması ile hayvan sevgisi nedeni ile hayvan besleme artmakta, eğitim durumunun daha

düşük olduğu deneklerde çocukların isteği ile hayvan beslemeye başlamada ise yüksek bir oran

karşımıza çıkmaktadır.

Anketimize katılan meslek grupları içinde eğitim, sağlık, öğrenci ve ev kadını gruplarında

hayvan besleme daha fazla görülmüştür. Hayvan beslemenin insanlarla ilgili işlerde çalışanlarda

daha fazla görülmektedir.

67

Yaşa göre anketimize katılanların büyük bir çoğunluğu orta yaş grubundadır. Bu yaş

grubunda kurban kesmenin hayvan besleme ile çelişkili olmadığı yüksek oranda belirtilmiştir. Fakat

bu soruya ilk erişkinlik dönemindeki denekler daha yüksek oranda bir fikrim yok şeklinde cevap

vermişlerdir. Bu durum kurbanın doğru anlaşılmasının yaş oranı düştükçe azaldığını ifade

etmektedir.

Bu araştırmada dini inanç ve tutumlarla ilgili genel sorular sorulmamış, İslam ın bu konudaki

genel prensipleri soru olarak yöneltilmiştir. Bu konuda merhametli olma, kurban,adak et tüketimine

karşı olma, evde kedi ve köpek besleme, hayvan ticareti, hayvanların risk durumunda öldürülmesi ve

hayvanların tabi olmayan şartlarda beslenmesi konularındaki görüşleri tespit edilip açıklanmıştır.

Hayvanlara şefkat ve kurban konusu katılımcıların benimsediği davranışlar olarak karşımıza

çıkmaktadır. Fakat adak konusunda bilgi eksikliği olduğunu söylemek mümkündür. Hayvan ticareti

onaylanmamaktadır.

2.2. ANAKİTLE İÇİN VARDAMALAR Türk Toplumunda Evcil Hayvan Besleme Alışkanlığı ve Din İstanbul örneği araştırmamızda

toplumumuzda geleneksel Türk İslam toplumlarındaki hayvan besleme davranışını yaşam

şekillerinin değişmesi nedeni ile görmek mümkün değildir.

Günümüzde inançlar görüş olarak benimsenmiş ve yeni hayvan besleme kültüründe karşımıza

dini prensiplerin yerleşikliği olarak ortaya çıkmıştır.Hayvanları sevmek, şefkat ve merhamet

göstermek, insani ve dini olarak kabul edilmiştir.

Ekonomik faaliyetlerin değişmesi, ev ve aile hayatını da değiştirmiş, şehrin yapısı içinde

hayvan besleme daha çok bilinçli bir tercih veya hayvan besleme isteği sonucunda oluşmuştur.

3- ÖNERİLER

Bu anket çok küçük çapta yapılmış bir araştırmadır. Fakat konu hem insan hayatındaki

yeri, hem de dinin bu konudaki hassasiyeti nedeni ile dileriz ki bundan sonra da araştırılacak ve

konunun daha iyi açıklanması sağlanabilecektir.

Bizim araştırmamızda din farkını ifade eden sorular bulunmamaktadır. İstanbul toplumu

içindeki farklılıkları bu nedenle inanç bağlamında değerlendirmek konumuzun dışındadır. Bundan

68

sonraki çalışmalarda bu nokta üzerinden hareketle din ve kültür farklarını derinlemesine araştıran

çalışmalar yapılabilir.

Ayrıca bu çalışma hayvan besleyenlere yönelik bir araştırmadır. Hayvan beslemiyor olmak, bu

konu ile ilgisiz kalmak anlamına gelmemektedir. Bizim tercihimiz bilinçli olarak hayvan

besleyenlerle sınırlandırılmıştır. Fakat daha geniş bir çalışma bu konuda toplumun inanç, tutum ve

görüşleri konusunda daha doğru ve güvenilir sonuçlar ortaya koyacaktır.

69

ÖZET

Türk Toplumunda Evcil Hayvan Besleme Alışkanlıkları ve Din (İstanbul Örneği ) adını

taşıyan bu çalışma Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Anabilim Dalı Din

Sosyolojisi Bilim Dalı’nda yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır.

Araştırmamızda, hayvan besleme kültürünün, ilkel toplumlardan başlayıp, belirli değişimlerle

geleneksel toplumdan, çağdaş toplumlara kadar geçirdiği aşamalara değindik. Evcil hayvan besleme

alışkanlığının Türk Toplumunda nasıl bir oluşum ve değişim gösterdiğini, İslam’ın hayvan

konusunda insana tanıdığı tasarruf yetkisi (beslenme, kurban v.b.) ve bu konuda getirdiği

sınırlamalara (hayvanlara şefkat, ev içinde köpeğin beslenmemesi v.b.) yer verdik. Türk-İslam

sentezinin bu konudaki ayrıcalığını örneklerle sunduk.

Ankete dayalı bulgularla, İstanbul örneği üzerinde toplumumuzun hayvan besleme kültürünü

geleneksel ve modern referans noktalarını tespit edip açıkladık.

Dini etkinin varlığı ile birlikte modern kültür ve yaşama biçiminin, alışkanlıkları; eğitim durumu,

yaş, ekonomik durum v.b. sebeplerle etkilediği araştırmamızda sunulmuştur.

Yeni yaşama biçimleri, bu konuda gerekli kurumları; sağlık başta olmak üzere, farklı ihtiyaç

ve beklentileri karşılamaya çalışmaktadır. Bu konuda insanın ihtiyaç ve ilgilerini beslediği canlı ve

kendisi için olumlu bir şekilde değerlendirmesinin gerekliliği söz konusudur. Modern kültürün,

hayvanı birey olarak algılamasına karşılık; dinin, hayvanı bireyin ihtiyaçları arasında

değerlendirmesinin sonucu ortaya çıkan farklılık tezimize yansımıştır.

Geleneksel toplum yapısında, Orta-Asya ve Anadolu Türk Toplumunda hayvan ihtiyaç

odaklı beslenmekte iken, günümüzde hayvan sevgisi adını taşımaktadır. Her iki dönemde geçerli

olan bir nokta ise, hayvanların manevi duyguları ifade etmek için bir araç olarak kabul edilmekte

oluşudur.

70

ABSTRACT This study, the habits of feeding pet and religion -Istanbul sample- in Turkish Society, has

been prepared as thesis of masters degree in felsefe ve din bilimleri in Theology Department of

Social Sciences Institute in Marmara Universty, Istanbul.

In our research we mentioned the phases of changing and improving the culture of feeding

the pet from primitive societies to traditional ones and finally up to modern society.We also

mentioned, the existence improvement and changing of the custom of feeding the pet in Turkish

Society and how much power and authority Islam gives man over the animals- feeding, sacrifice,

Muslim festival of sacrificies etc- We established and clarified the traditional and modern reference

of points of our society about the culture of feeding animals in our Istanbul Sample, using survey

findings.

With religious influence, the effects of modern culture and living manner, habits,

educational status, age, economical conditions, etc.has been presented. The new ways of life and the

required institutions, helth especially, try to compensate diverse needs and expectations. From this

perspective, not only for himself but also for the pet he is feeding, it is necessary for the man to

evaluate his needs and interests positively.

Modern culture perceives the animal as an individual but religion perceives it as one of the

needs individual and this difference has been reflected in our thesis. Feeding and nourishing the

animals was needs oriented in traditional society, Middle Asian and Anatolian Turkish Society. But

today it is called the love of animals. The valid point for both periods is that, the animals are

accepted as a mean to express moral feelings.

71

EKLER

72

Sayın Katılımcı;

Bu anketteki sorular, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Ana Bilim Dalı

Felsefe ve Din Bilimleri Dalında Türk Toplumunda Evcil Hayvan Besleme Alışkanlığı ve Din

(İstanbul Örneği) Konulu Yüksek Lisans Tezi için hazırlanan sorulardan oluşmaktadır.

Kentleşme bizi her konuda kuşatmakta geleneksel yaşamda iç içe olduğumuz hayvan besleme

alışkanlıklarımıza yeni bir boyut katmaktadır. Sosyal değişme kaçınılmazdır ve içinde

bulunduğumuz farklılaşma sürecinde dini ve milli değer yargılarımızın bir kez daha

değerlendirilmesi ihtiyacı bu tezin hazırlanışında önemli bir sebep olarak karşımıza çıkmıştır.

Bu forma ad- soyadı ve telefon yazılmayacaktır. Buradaki bilgiler amacı dışında

kesinlikle kullanılmayacaktır. Bazı sorulardaki boşluklar size ait farklı cevaplan yazabilmeniz

için bırakılmıştır.

Gösterdiğiniz ilgiye içten teşekkürlerimle...

Ayşe AKINCI

Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

İlahiyat Ana Bilim Dalı Felsefe ve Din Bilimleri

Yüksek Lisans Öğrencisi

73

I.BÖLÜM

1. Yaşınız 17 -21 22 -40 41 -50 61 -65 66 ve üzeri

2. Cinsiyetiniz kadın erkek

3. Öğrenim Durumunuz ilk orta lise üniversite

4. Mesleğiniz memur serbest meslek öğrenci sanatkar esnaf

Subay-Polis teknik eğitim sağlık işçi ev kadını işçi

5. Aylık Geliriniz 350YÖ den az 350-600YÜ 600-1000YÜ 1000-40ÖOYtl

4000Ytl üzeri

6. Medeni Durumunuz bekar evli eşinden ayrılmış eşi vefat etmiş

7. Sahip olduğunuz çocuk sayısı 0 l 2 3 4

8. Oturduğunuz Semt Kadıköy fatih Üsküdar Bakırköy Gaziosmanpaşa ...

9. Doğum Yeriniz köy ilçe il yurtdışı

10. İstanbul'daki ikamet süreniz 5 yıldan az 5-10 yıl arası 11-20 yıl arası 21-30 yıl

arası 30 yıl ve üzeri

II. BÖLÜM

11. Hayvan besliyor musunuz? Evet Hayır 12. Şimdiye kadar beslediğiniz canlı-canlılanc türünü yazınız?

Kedi Kuş Köpek Hamster Akvaryum .........

13. Şuanda beslediğiniz canlının ismi nedir? Bu ismin varsa anlamı nedir? ...............................

..............................................................................................................

14. Hayvan beslemeye kaç yaşında başladınız? …..

15. Şu anda beslediğiniz canlıyı ne kadar süredir besliyorsunuz? ......

16. Beslediğiniz canlı evin hangi bölümünde yaşıyor? Bahçe Oda Balkon Çatı

17. Eğer köpek besliyorsanız türü nedir? Kangal Pitbull Alman Kurdu ................ Bouldog

18. Eğer kedi besliyorsanız türü nedir ? Tekir Ankara Van

19. Beslediğiniz hayvanı seçmenizde kim etkili oldu? Arkadaş-Dost Anne-Baba Komşu Kendi seçimim Eş-Çocuk Psikolog

20. Hayvan beslemeye başlamanızdaki etken nedir? Çocuğumun isteği Sevdiğim bir insanı kaybetmem Yakınlarımdan uzakta oluşum ............................ Hediye edildiği için

74

21. Beslediğiniz canlıyı nereden aldınız? Yolda buldum Yurtdışından İnternet aracılığıyla aldım ............................ Hayvan barınaklarından 22. Beslediğiniz canlı için bir günde ne kadar zamanınızı ayırıyorsunuz?

1 saatten az 1-3 saat arası 3 saatten fazla

23. Beslediğiniz canlı için aylık ortalama ne kadar harcama yapıyorsunuz? 50 ytl den az 50-100 ytl 100 ytl den fazla

24. Beslediğiniz canlı için gereken besinleri nereden temin ediyorsunuz? Evdeki artık besinleri Yurtdışından gelen mamaları .........................

kullanıyorum alıyorum

25. İstediğiniz halde besleyemediğiniz bir canlı var mı? var yok

26. Varsa neden besleye iniyorsunuz? Evim dar olduğu için Maddi külfet getirdiği için Bahçem olmadığı için Alerji yaptığı için Zamanım az olduğundan Eşim istemediği için

27. Beslediğiniz hayvanı evden uzaklaşmak zorunda kaldığınız durumlarda ne yapıyorsunuz? Yanımda götürüyorum Hayvan oteline bırakıyorum Komşuma emanet ediyorum ........................... Tanıdıklara bırakıyorum

28. Beslediğiniz hayvan için veterinere hangi sıklıkla gidiyorsunuz? Düzenli olarak Gerektikçe Nadiren Hiç gitmedim

29. Eğer kedi veya köpek besliyorsanız hangi sıklıkla kuaföre gidiyorsunuz? Düzenli olarak Gerektikçe Nadiren Hiç gitmedim

30. Beslediğiniz canlıdan size bir hastalık bulaşmaması için neler yaptınız? Beslemekten vazgeçtim Farklı bir hayvan beslemeye başladım Sağlıkla ilgili tedbirleri aldım … … . .

31.Beslediğiniz canlı bir kişiye zarar verirse.................. özür dilerim beslediğim canlıyı cezalandırırım tazminat teklif ederim ................................ yardım ederim

32. Hayvan beslediğim için Temizlik sorunları iîe karşılaşıyorum Aileme daha az zaman ayırıyorum. Kendime daha az zaman ayırıyorum. işim olumsuz etkileniyor

33. Hayvan beslemek bana Yeni arkadaşlar kazandırdı Daha titiz olmayı öğretti Faydalı bir uğraş oldu Daha merhametli olmayı öğretti

34. Beslediğiniz canlı ölünce neler yaparsınız? Üzülürüm farklı bir hayvan besleyemem Dua ederim Aynı cins bir canlı daha alırım Özel bir şekilde gömerim .....................................

35. Beslediğiniz canlı hayatınızdaki neleri etkiledi? Hayvan besleyen arkadaşlarım oldu Eskisi kadar titiz değilim İnsanlardan uzaklaştım Daha titizim Daha sosyal bir insan oldum ................................

36. Hayvan bakımı ile ilgili karşılaştığınız sorunları kimlerle paylaşıyorsunuz? Hayvan besleyen arkadaşlarımla Sivil Toplum kuruluşlarında Internet ortamında Uzman-veteriner

37. Sizin düşüncenizi belirten cümleyi işaretleyiniz. Hayvan sevmeyen, insanları da sevemez Herkes hayvan beslemelidir

75

Herkes hayvan besleyemez çünkü hayvan beslemek bir ayrıcalıktır Hayvanlar kendi tabii şartlarında yaşamalıdır... .............................

38. Yardıma ihtiyacı olan bir hayvan gördüğünüzde neler yaparsınız? Görmezlikten gelirim Veterinere götürürüm Yiyecek verir yarası varsa sarar bırakırım Yetkililere bildirir ilgilenmelerini sağlarım Evime alırım

39. Yasalarımıza giren hayvan haklan konusunda bilginiz var mı? Var Biraz var Yok

40. Size göre yanlış bulduğunuz davranışları işaretleyiniz? Kürk amaçlı av ve ticaret Adak Kurban Kısırlaştırmak

76

III.BÖLÜM

Bu bölüm de her ifade için 5 seçenekten birini işaretleyiniz.

Tamamen katılıyorum

Katılıyorum

Bir fikrim yok

Katılmıyorum

Kesinlikle katılmıyorum

41 Hayvanların bakım v.b. temel ihtiyaçları için gereken kurumlar ülkemizde yetersizdir.

42 Hayvanların tabii yaşam koşullarından uzaklaştırılarak beslenmesi doğru değildir.

43 Hayvanların tasma, kafes gibi sınırlandırıcı araçlarla beslenmesi doğru değildir.

44 Vahşi hayvanların lüks tüketim için avlanmaları doğru değildir.

45 Hayvan beslemek sağlık açısından tehlike taşır.

46 Hayvan beslemek çocuk yetiştirmeye benzetilebilir.

47 Hayvan beslemek bitki beslemeye benzetilebilir.

48 Hayvanlar insanın yalnızlığını paylaşır.

49 Hayvanları sevmek onlarla aynı evi paylaşmaktır.

50 Hayvanlar insan sağlığım tehdit ettikleri durumlarda öldürülebilir.

51 Devlet, sivil toplum örgütleri ve duyarlı vatandaşlar hayvanların işkenceden uzak bir hayat sürdürebilmeleri için elinden geleni yapmalıdır.

52 Hayvanların genetik yapılarının tabii olmayan şekillerde değiştirilmesi yanlıştır.

53 Kurban kesmek hayvan sevgisiyle çelişmez.

54 İslam dini, kedi, kuş gibi hayvanların evde beslenmesini tavsiye eder.

55 İslam dini, köpeğin evde beslenmesini uygun bulmaz. 56 İslam dini, diğer bazı dinler hayvanlara eziyet ve işkence

etmeyi yasaklar.

57 Hayvanların gerek kurban gerek tüketim amacıyla kesilmesini doğru bulmuyorum.

58 İslam dini, hayvanlara şefkati emreder.

59 Hayvanlar tıp, eczacılık vb. alanlarda deneysel amaçla kullanılabilir.

60 Hayvanların sirklerde gösteri amaçlı kullanılabilir.

Anketle ilgili düşünceleriniz

Teşekkürler.

77

Kaynak: “R. A. Fisher and F. Yates . Statistical Tables for Biological Agricultural , and Medical Research. Oliver and Boyd Ltd. , Edinburgh.” N. M. Downie, and R. W. Heath. Basic Statistical Methods. ( 3rd Ed. ) New York: Harper and Row, Publishers Inc., 1970, s. 311’deki alıntı.

78

KAYNAKÇA

ARSLANTÜRK Zeki, Araştırma Metod ve Teknikleri, İfav, İstanbul 1995

BEKOFF Marc, Düşünen Hayvanlar, Çev. Serpil Yıldırım, Kitabevi,İstanbul 2000

BUHARİ, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahim el Muğire b.Berdizbe el Cufi,

Camius Sahih , İstanbul 1981

BÜYÜKÖZTÜRK Şener, Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı Pegem-A

Ankara 2002

DARYAL Ali Murat, Dini Hayatın Psiko-Sosyal Temelleri, İfav 1999 İstanbul

DETHİER P.A. Boğaziçi ve İstanbul,19.YY ın Sonu P.A.Dethier, Çev.Ümit Öztürk

Eren Yayıncılık İst.1993

DURKHEİM Emile,Dini Hayatının İptidai Şekilleri, Çev. Hüseyin Cahit Yalçın,

İstanbul 1924

EBU MÜSLİM, Ebul Hüseyin Müslim b. Haccac el Kuşeyri en Neysaburi…. EBU DAVUD, Süleyman b. El Esaş es Secistani, Sünen-i Ebu Davud, İstanbul 1981

EKİNCİ Oktay, Dünden Bugüne İstanbul Dosyaları, Anahtar Kitaplar, İstanbul, 1995.

ELİADE Mircea, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi Çev. Ali Berktay 1,2,3. Cilt

Kabalcı İstanbul 2003

ELİADE Mircea, La Nostalgie Des Origines, The Quest: History and Meaning in

Religion a önsöz -1969

79

FARRERE Claude, Türklerin Manevi Gücü, Çev.Orhan Bahaeddin, İstanbul

Tercüman 1001 Temel Eser

FERSAHOĞLU Yaşar, Dinler ve Çevre, Marifet,İstanbul 2003

İBN-İ HACER el- Askalani,El- Metalibül Aliye, Kuveyt, 1973

GİDDENS Anthony, Sosyoloji, Ayraç Yayınları, Ankara 2000

GÜVENÇ Bozkurt, İnsan ve Kültür, Remzi 1999 İstanbul

HANÇERLİOĞLU Orhan, Toplumbilim Sözlüğü, Remzi, İstanbul 1986

HÖKELEKLİ Hayati, Din Psikolojisi, TDV Yayınları, Ankara 1998

IŞIN Ekrem, İstanbul da Gündelik Hayat, Yapı Kredi Yayınları,İstanbul 2006

KARAMAN H.-ÖZEK A.-DÖNMEZ İ.K.- ÇAĞRICI M.- GÜMÜŞ S.-TURGUTA.

Kuran ı Kerim Meali TDV Yayınları Ankara 2000

KETTANİ, Et-Teratibül İdariyye, Çev. Ahmet Özel, İz, İstanbul 1991

KLYASHTHORNY S.G, SULTANOV T.İ Türkün Üç Bin Yılı, İstanbul 2003 Çev.

D.Ahsen Batur

MARSHALL Gordon, Sosyoloji Sözlüğü, Bilim-Sanat Ankara 2003

NESAİ, Ebu Abdurrahman Ahmed Ali İbn Şuayb, es Sünen Kahire 1930

ORKUN Hüseyin Namık , Eski Türklerde Evcil Hayvanların Tarihçesi, Ankara Yeni

80

Matbaa, 1954.

ÖGEL Prof. Dr. Bahaeddin Ögel Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları,

Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1988.

TÜMER G.- KÜÇÜK A., Dinler Tarihi, Ocak Yayınları, Ankara 1997

WACH Joachm, Din Sosyolojisi, Çev. Ünver Günay, İfav İstanbul 1995

SEZEN Yümni Sosyoloji Ve Din Sosyolojisinde Temel Dini Bilgiler, İfav İstanbul

1990

SEZEN Yümni Kurban ve Din,İz İstanbul 2004

YAZIR Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kuran Dili, Azim, İstanbul 1971

türk toplumunda evcil hayvan besleme alışkanlıkları ve din (istanbul örneği)209208

Education