Türk Sağlık Sisteminde Son Dönem Reformları

Sabahattin AYDIN16. Haziran 2012

2

İçindekiler

Fiziksel ErişimAcil ve ilk yardımKoruyucu hizmetlerHastane hizmetleriSağlık İnsan Kaynağı

Finansal ErişimSosyal Güvenlikte yapılanmaSosyal Güvenlik politikalarıHizmet Kalitesi

Kaliteli ErişimHizmet Kalite StandartlarıAlt yapıHasta HaklarıArz/talep merkezli hizmetHizmet motivasyonu

Mali SürdürülebilirlikDökümantasyonTemel Sağlık Göstergeleri

Fiziksel Erişim

• Acil ve ilk Yardım Hizmetlerinde Kapasite

112 Acil hizmeti alabilen kırsal nüfusun %20’den %100’e çıkarılması

Fiziksel Erişim

• Acil ve ilk Yardım Hizmetlerinde Kapasite

• 112 Acil hizmetlerinin ücretsiz verilmesi

• Acil çağrılara erişimde gelişmiş ülkelerin standartlarına ulaşılması Şehirlerde ilk 10 dakika : % 94

Kırsal alanda ilk 30 dakika : %96

Fiziksel Erişim

• Acil ve ilk Yardım Hizmetlerinde Kapasite

• Özel eğitim almış 5 bin kişilik Avrupa’nın en büyük Ulusal Medikal Kurtarma Ekibinin (UMKE) kurulması

Fiziksel Erişim

• Koruyucu Sağlık Hizmetleri

2002 2011

Aşılama Oranı (%) 78 97

Çocukluk Döneminde Rutin Uygulanan Antijen Sayısı 7 12

• Aşılama programına en gelişmiş antijenlerin ilavesi ve ücretsiz yapılması

• Aşılama oranlarının gelişmiş ülkelerin üzerine çıkarılması

Fiziksel Erişim

• Koruyucu Sağlık Hizmetleri

• Kırsalda mobil sağlık hizmeti ve mobil eczane uygulaması

Günde 126 bin vatandaşımız mobil sağlık hizmetlerinden faydalanmaktadır.

Günde 20 bin vatandaşımız ilacını mobil eczanelerden almaktadır

Hamileler için misafir anne projesi

Fiziksel Erişim

• Koruyucu Sağlık Hizmetleri

Evde sağlık hizmeti uygulaması Halen 156 bin vatandaşımıza

evde sağlık hizmeti verilmektedir

Fiziksel Erişim

• Koruyucu Sağlık Hizmetleri

Tüm illerde ücretsiz kanser taraması yapan merkezler (KETEM) kurulması

Meme kanseri taramalarında hedef nüfusun %29’una ulaşıldı.

Fiziksel Erişim

• Koruyucu Sağlık Hizmetleri

• Yenidoğan tarama ve destek programlarının başlatılması ve yaygınlaştırılması

Fenilketonüri, hipotiroidi, biyotinidaz, işitme

• Bebeklere ücretsiz demir ve D vitamini, hamilelere demir desteği

Hedef nüfusun %96’sına ulaşıldı

Fiziksel Erişim

• Koruyucu Sağlık Hizmetleri

Aile Hekimliği uygulaması 20.506 Aile Hekimi görev

yapmaktadır.

Fiziksel Erişim

• Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Programları

Tütünle Mücadele Programı

Obezite ile Mücadele Programı

Diyabet Önleme ve Kontrol Programı

Tütünle Mücadele Programı

Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programı

Solunum Yolu Hastalıklarına Karşı Küresel İttifak (GARD)

Ruh Sağlığı Kontrol Programı

Fiziksel Erişim

Avrupa 2010 tütün kontrol sıralamasına göre 31 ülke arasında 4 üncü sıradayız

Fiziksel Erişim

• Hastane Hizmetleri • Kamu hastanelerinin tek çatı altında birleştirilmesi

• Özel hastanelerin sistem içine alınması

• Sağlık Bakanlığı hastanelerinde her hekime muayene odası

2002 yılında 6.643 olan muayene odası 2012 yılında 23.749’a çıkarıldı.

Fiziksel Erişim

• Hastane Hizmetleri • Ülke kaynaklarının bütün olarak değerlendirilmesi

Kamu-özel sektör dengesi

Kamu %75

Özel

%25

Orta Üzeri ve Yüksek Gelir

Fiziksel Erişim

• Hastane Hizmetleri Tüm illerde en az bir Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi

SB Ağız ve Diş Sağlığı Hizmetleri 1994 2002 2011

Diş Hekimi 2.636 3.211 7.225

Diş Dolgu (bin) 209 371 8.334

Diş Sabit Protez (bin) 97 349 5.576

Fiziksel Erişim

• Hastane Hizmetleri Merkezi Hastane Randevu Sistemi

Fiziksel Erişim

• Sağlık İnsan Kaynakları (istihdam politikaları)

• Mecburi hizmet uygulaması

• Yetersiz hizmet alan bölgeler için sözleşme esaslı istihdam

• Hem kamu hem de özel sektör için merkezi insan kaynakları planlaması

Fiziksel Erişim

• Sağlık İnsan Kaynakları

Kaynak: DSÖ Avrupa HİS Veri Tabanı 2012, *Türkiye rakamı Ocak 2012’dir. Kaynak: YÖK

Fiziksel Erişim

• Sağlık İnsan Kaynakları• Hekimlerin tam zamanlı istihdamı

Finansal Erişim

• Sağlık Güvencesi • Sosyal güvenlik kurumlarının SGK çatısı altında toplanması

• Genel Sağlık Sigortası (GSS) (98% kapsam)

Finansal Erişim

• Sağlık Güvencesi • GSS ile yoksul kesimin sağlık haklarının, diğer sigortalılarla aynı düzeye yükseltilmesi

• Herkese eşit olarak ilaca erişim hakkı

• Özel Hastanelerden hizmet alınması

• Tüm hastanelerde ücretsiz acil ve yoğun bakım hizmetleri

• Yanık, konjenital anomali, kanser, yenidoğan, organ nakli, diyaliz ve KVC tümü SGK tarafından karşılanıyor

Kaliteli Erişim

• Sağlık Hizmet Alt Yapısı Hastanelerde nitelikli yatak oranının artırılması• 2002 yılında % 6 olan nitelikli yatak

2012 de % 39

Kaliteli Erişim

• Sağlık Hizmet Alt Yapısı • Tıbbi ekipman ve teknolojiye yatırım

• Hizmet alımı

• Outsourcing

Kaliteli Erişim

• Sağlık Hizmet Alt Yapısı

Kamu Yatırımları

Yıl Kapalı Alan Nitelikli Yatak

1923-2002 (80 yıl) 7 milyon m2 6.000

2003-2012 (10 yıl) 6 milyon m2 35.000

Sağlık Kuruluşu 2003-2012

Hastane ve Yeni Bina 542

Birinci Basamak 1.436

Toplam 1.978

Kaliteli Erişim

• Sağlık Hizmet Alt Yapısı • Hasta hakları için yönetmelikler

• Tüm kamu hastanelerinde Hasta Hakları Birimleri

8 yılda 720 bin başvurunun %83’ü yerinde çözümlendi

• Sağlık hizmetlerinin kalite standartlarının geliştirilmesi

• Periyodik Hastane denetimi ve puanlandırma

Kaliteli Erişim

• Sağlık Hizmet Alt Yapısı

• Kamu sağlık personelini teşvik araçları

– Performansa göre ödeme

– Sözleşme esaslı istihdam

• Personel dengesi için zorlayıcı araçlar

– PDC

– Katı atama politikası

– Zorunlu hizmet

kronoloji

Mali Sürdürülebilirlik

Kişi Başı Sağlık Harcaması ve GSYİH’ya Oranı (%)

2002SGP$ (%)

2008SGP $ (%)

2011*SGP $ (%)

KamuTürkiye 335 (3.8%) 659 (4.4%) 734 (4.4%)

OECD 1.565 (5.9%) 2.224 (6.1%) 2.320 (6.9%)

Özel Türkiye 138 (1.6%) 243 (1.6%) 246 (1.5%)

OECD 612 (2.4%) 846 (2.5%) 902 (2.7%)

ToplamTürkiye 473 (5.4%) 902 (6.1%) 981 (5.9%)

OECD 2.178 (8.3%) 3.101 (8.6%) 3.223 (9.6%)

Kaynak: TÜİK, OECD Sağlık Verileri 2012Not: TÜİK en son 2008 verilerini yayımlamıştır. *Türkiye 2011 rakamları, SB tahminleridir.

Mali Sürdürülebilirlik

• Faiz Dışı Genel Kamu Harcamaları ve Kamu Sağlık Harcamalarının Artış Eğilimleri (milyon TL)

2003-2011 Nominal Artış Oranı:Genel Kamu Harcamaları: %265Kamu Sağlık Harcamaları: %225

Kaynak: TUİK, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı

İzleme ve değerlendirme

• Vatandaş memnuniyeti

Kaynak: TÜİK

İzleme ve değerlendirme

32

• Saha Koordinatörleri • Saha Ziyaretleri: 81 ilde 345 ziyaret (2003-2012)

İzleme ve değerlendirme

• SABİM: Telefon ve internetle destek:

– 8 yılda 6 milyon çağrı

• Sağlık personeli için “Sağlıkta Buluşma Noktası” : web

• Medya

• Siyasetçiler

• Saha araştırmaları

34

Türkiye’de Sağlık Hizmetleri: Geri Kalmışlıktan Liderliğe

DSÖ Penceresinden

Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi, Türkiye 2011

Başarılı Sağlık Sistemi Reformları: Türkiye Örneği 2012

Temel Sağlık GöstergeleriTürkiye için doğumda beklenen yaşam süresi

• Beklenti: 2025/ 75 yıl (Dünya Sağlık Örgütü Raporu,1998)

• Gerçekleşme: 2009/ 75 yıl (Dünya Sağlık Örgütü İstatistiği, 2011)

Türkiye Bebek ölüm hızı (binde)

• Beklentiler:

2020-2030:/19 (Birleşmiş Milletler Dünya Nüfusuna Bakış, 1994)

2020-2030:/19 (Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 1995)

2025/16 (Dünya Sağlık Örgütü Raporu, 1998)

• Gerçekleşenler:

2008/17(Hacettepe Üniversitesi, TNSA, 2008)

2010/12 (Dünya Sağlık Örgütü İstatistik Yıllığı, 2012)

2011:/9 (İstanbul Üniversitesi, 5 Yaş Altı Çocuk Ölüm Araştırması, 2012)