türk dil kurumunun 2008 yılı...

3

etmiş yedi yıllık geçmişi boyunca Türkçenin geliştirilmesi, zen-ginleştirilmesi, özleştirilmesi uğrunda çalışmalaryürüten Türk Dil Kurumu; kurucusu yüce

Atatürk’ün belirlediği amaç ve kuruluş yasasının kendisineverdiği görevlerin yanı sıra geçmişinden kaynaklanan so-rumluluk duygusu ve görev anlayışıyla, 2008 yılını da en iyibiçimde değerlendirerek önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir.

Türk Dil Kurumu açısından olduğu kadar Türk dili tarihi açısından daönemli ve anlamlı etkinliklerin, çalışmaların gerçekleştirildiği; yeni yayınların di-limize, kültürümüze kazandırıldığı; ağ ortamında yeni sözlüklerin, Türkçe ile il-gili yeni başvuru kaynaklarının kamuoyunun kullanımına sunulduğu başarılıbir yıl oldu 2008...

Türk Dil Kurumunun dört yılda bir geniş katılımlı olarak düzenlediğiUluslararası Türk Dili Kurultayı’nın altıncısı da tasarlanan etkinliklerdendi.Türk dilinin ilk sözlüğü, ilk dil bilgisi kitabı Divanü Lugati’t-Türk’ün yazarı Kâş-garlı Mahmud’un bininci yaşı da geçen yıla rastlamaktaydı. Yüce Atatürk’ünHarf Devrimi’nin sekseninci yılı da 2008 yılının önemli yıl dönümlerinden bi-riydi.

İşte bu anlamlı yıl dönümlerini çeşitli etkinliklerle, yayınlarla ve çalışma-larla gündemine alan Türk Dil Kurumu, bütün bunlarla birlikte Türk diliyle il-gili çeşitli konularda bilimsel toplantılar da gerçekleştirdi. Harf Devrimi’ninSekseninci Yılı, Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı, Uluslararası Çağ-daş Irak Türkmen Türkçesi ve Edebiyatı Bilgi Şöleni, Örgün Öğretim Kurum-larında Türkçenin Öğretimi Araştırmaları, Türkçe ve Çeviri Sorunları Çalıştayıgibi toplantılar bunlardan birkaçıdır. Bilimsel toplantıların yanı sıra yurt ça-pında herkese, özellikle de gençliğe yönelik olarak bilgisayar destekli sunum-

Türk Dil Kurumunun2008 Yılı Çalışmaları

PROF. DR. ŞÜKRÜ HALÛK AKALIN

Y

lar ve konuşmalar da düzenlenmiştir.

Resimli Okul Sözlüğü, Türkçe Verintiler Sözlüğü, 1926 Bakü Türkoloji KurultayıTutanakları, Azerbaycan Yurt Bilgisi Dergisi (Bütünleştirilmiş Tıpkıbasım), Türk Di-linin ve Lehçelerinin Tarihî Seyri, Bilgisayar Terimleri Karşılıklar Kılavuzu, Mu’înü’l-Mürîd, Elazığ Yöresi Söz Varlığı, Türkçenin Batı Dilleriyle İlişkisi gibi Türklükbilgisi (Türkoloji) açısından önem taşıyan yayınların basımları geçen yıl içeri-sinde bitirilmiştir. Yeni yayınların yanı sıra önceki yıllarda yayımlanan ancaktükenen Türkçe Sözlük, Yazım Kılavuzu, Orhon Yazıtları, Dede Korkut Kitabı, Ka-rahanlı Türkçesi Grameri, Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü gibi eserlerin de yeni bas-kıları yapılmıştır.

Türk Dil Kurumunda bilimsel araştırmalar ve çalışmalarTürk Dil Kurumunda bilimsel araştırmalar ve çalışmalar

Gerçekleştirilen bu etkinlikler ve günyüzüne çıkan yayınlar, TDK’de yü-rütülmekte olan bilimsel çalışmalar sonucundadır. Daha önceki yıllık çalışma ya-zılarımızda belirttiğimiz gibi Türk Dil Kurumunun yapılanması içerisinde yeralan Bilim Kurulu, yeni dönem üyelerinin yasal boşluk yüzünden seçilememişolması yüzünden oluşturulamamaktadır. Bir önceki döneme ait üyeliklerin 8Kasım 2001 günü sona ermesinin ardından 2876 sayılı Atatürk Kültür, Dil veTarih Yüksek Kurumu Kanunu’nun 39. maddesine göre Türk Dil KurumuBilim Kurulunun kırk asli üyesinden yirmisinin Yüksek Kurul Başkanlığınca,yirmisinin de Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca seçilmesi gerekiyordu.Ancak Yüksek Kurulun oluşumunu düzenleyen 2876 sayılı Atatürk Kültür Dilve Tarih Yüksek Kurumu ve Bağlı Kuruluşlar Kanunu’nun 5’inci maddesinde26 Ağustos 1993 tarihli ve 519 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 2’incimaddesinde yapılan düzenlemenin Anayasa Mahkemesinin 25 Kasım 1993 ta-rihli ve E.1993/51, K.1993/53 sayılı Kararı ile iptali sonucunda Yüksek Kuruloluşturulamamaktadır. Bu nedenle Türk Dil Kurumu ile birlikte diğer bağlıkuruluşlar Türk Tarih Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi ve Atatürk KültürMerkezinin yeni dönem üyeleri seçilememektedir. Yedi yılı aşkın bir süredir sözkonusu Kanun’da bir düzenleme yapılamaması, Türk Dil Kurumundaki kolla-rın, kurulların, komisyonların ve çalışma gruplarının kurulamamasına yol aç-mıştı. Oysa Türk Dil Kurumunun yapması gereken bilimsel çalışmalar,araştırmalar, yayınlar bulunmaktaydı. Dildeki gelişmelerin sözlüklere ve kıla-vuzlara yansıtılması, yeni kavramlara, sözcüklere ve terimlere karşılıklar bu-lunması gerekiyordu.

Dünyada hemen her bilim dalında yürütülen araştırmalar sonucunda ya-şanan gelişme ve ilerleme, yeni buluşların, uygulamaların, aygıtların, ürünlerin

4

TÜRK DİLİ Türk Dil Kurumunun 2008 Yılı Çalışmaları

kullanım alanına çıkmasını sağlarken; yabancı kökenli, özellikle de İngilizce,terimlerin Türkçeye girmesine yol açmaktaydı. Bütün bu bilim dallarında yeniterimlerin Türkçeye kazandırılması, hem Türkçenin bilim dili olarak gelişme-sini sağlayacak hem Türkçenin öz kaynaklarıyla zenginleşmesine yardımcı ola-cak hem de söz varlığımız yabancılaşmaktan kurtulacaktır. Bu bakımdanterimlerin Türkçeleştirilmesi yalnızca Türk Dil Kurumunun değil bütün üni-versitelerimizdeki bilim dallarında görev yapan bilim insanlarının ve meslek ku-ruluşlarının en başta gelen görevidir. Elbette bu alanda en büyük görev vesorumluluk yine de Türk Dil Kurumuna düşmektedir. Yasa koyucu, 2876 sa-yılı Kanun’un 37. maddesinde Türk Dil Kurumunun görevlerini sıralarken dfıkrasında “Bütün bilim, sanat ve teknik terim ve kavramlarını karşılayacakTürkçe terim ve kavramların bulunmasına yönelik araştırma ve incelemelerdebulunmak,” diyerek bu görevi ve sorumluluğu Türk Dil Kurumuna vermiştir.

Yasayla verilen bu görev ve sorumluluk anlayışıyla bütün bilim dallarındaterimlere Türkçe karşılıklar bularak terim sözlüklerinin hazırlanması, Türk DilKurumunun kuruluşundan itibaren yürüttüğü çalışmalardandır. Bu konudaöncü, Türk Dil Kurumunun Kurucu ve Koruyucu Genel Başkanı Atatürk’tür.Askerlik ve geometri terimlerine Türkçe karşılıklar bularak Atatürk’ün Türk DilKurumunda başlattığı terim çalışmaları sonucunda bugüne kadar sekseni aşkınbilim dalında yayımlanan terim sözlüklerindeki terim varlığı, yüz seksen sekizbine ulaşmıştır. Türk Dil Kurumunda hâlen sekiz ayrı terim çalışma grubundaterim çalışmaları hızlı bir biçimde sürdürülmektedir. Bilim ve Sanat TerimleriAna Sözlüğü Çalışma Grubumuzca hazırlanan yazılım sayesinde terim çalışma-ları, ilgili bilim dalındaki bilim adamlarının katkılarıyla sanal ortamda ortakçalışma ürünü olarak geliştirilmektedir. Dilimizin söz varlığına girme eğilimin-deki yabancı kökenli terimlere karşılıklar önerilmekte, bu karşılıkların yaygın-laştırılması için çaba harcanmaktadır.

Kamuoyunun Türk Dil Kurumundan beklediği çalışmaların gerçekleştiri-lebilmesi için Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanunu’nun 11’incimaddesinin b fıkrası gereğince Türk Dil Kurumu Başkanlığının önerisi, Ata-türk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu kararı ile gerek du-yulan alanlarda ve konularda çalışma grupları kurulmaya başlandı. Her çalışmagrubunun o alanda uzman bilim adamlarından oluşturulması düşüncesiyle Yük-seköğretim Kurulu ve üniversiteler ile iş birliğine gidildi. Çalışma gruplarındagörevlendirilen öğretim üyelerine 2876 sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yük-sek Kurumu Kanunu’nun 97. maddesinin b fıkrasında 15 Mayıs 1991 tarihli ve

5

Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın TÜRK DİLİ

3742 Sayılı Kanun’un 1’inci maddesiyle yapılan değişiklik ve yine 97’inci mad-denin d fıkrasının 2’inci bendi hükümleri uygulanmaktadır.

İşte, son yedi yıldır Türk Dil Kurumunun kamu yararı gözeterek gerçek-leştirdiği bu bilimsel etkinlikler, çalışma gruplarında görev yapan öğretim üye-lerinin katkılarıyla, çabalarıyla mümkün olabilmiştir. Türkçenin çeşitli alanlarınave konularına yönelik araştırmalar, Kurumumuzda oluşturduğumuz yirmi üçayrı çalışma grubunda yüz otuz dokuz akademisyen tarafından özenle, ciddi-yetle ve bilimsel titizlikle sürdürülmektedir.

Bir bölümü önceki yıllarda kurulan ve etkinliklerini geçen yıl da sürdürençalışma gruplarımız ile bunların 2008 yılındaki çalışmalarından bazıları şunlar-dır:

Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubu Türk Dil Kurumununtemel yayınlarından Türkçe Sözlük’ü ve Yazım Kılavuzu’nu sürekli olarak gelişti-ren, zenginleştiren Çalışma Grubu bu yıl içerisinde Türkçe Sözlük’ün on birincibaskısının yayına hazırlık çalışmalarını sürdürürken, Yazım Kılavuzu’nun yirmibeşinci baskısını da yayımlamıştır. Çalışma Grubu, günlük dile girme eğili-mindeki yabancı kökenli sözlere Türkçe karşılıklar bulma işlevini de yerine ge-tirdiği gibi ülkemizden, dünyanın dört bir tarafından Kurumumuza e-postaveya mektup ile gönderilen söz varlığımız, yazım kuralları ve dil bilgimiz ile il-gili soruları da yanıtlamıştır.

Türkçede Batı Kaynaklı Kelimeler Sözlüğü Çalışma Grubu Tarihsel gelişimi içe-risinde Türkiye Türkçesine Batı dillerinden geçen sözlerin örnekli sözlüğünühazırlamak amacıyla oluşturulmuştur. Çalışma Grubu, dönemleri ve yazarlarıgöz önüne alarak belirlediği edebî metinleri tarayarak elde ettiği söz varlığını de-ğerlendirmekte, Türkçede kullanılan Batı kaynaklı sözlerin sözlüğünü yayımahazırlamaktadır. Madde başına alınan sözlerin örneklerden yararlanarak öncetanımları yapılmakta, sonra da anlamlarına göre edebî metinlerden alınan ta-nıkları verilmektedir. Örneklerin verilişinde genellikle tarihsel sıralama gözönünde bulundurulmaktadır. Böylece Batı kaynaklı bir sözün ilk kez hangi kay-nakta, nasıl ve hangi anlamlarda kullanıldığı görülebilmektedir. Çalışma Grubu,hazırlamakta olduğu sözlüğün tamamlanmış bölümlerini 12 Temmuz 2007 ta-rihinde Türk Dil Kurumunun ağ sayfasında kullanıma açmıştır. Geçen yıl ya-pılan çalışmalarla Türkçede Batı Kaynaklı Kelimeler Sözlüğü veri tabanı, yirmialtı yazarımızın yüz yetmiş bir eserinin taranmasıyla ortaya konulan yüz bineyakın örnekten seçilen 14.648 tanıkla 3.980’e söz varlığına ulaşmıştır.

6


Türkiye Türkçesinin tarihî dönemlerinden biri olan Osmanlı Türkçesininsözlüğünü hazırlamak üzere kurulan Osmanlı Türkçesi Sözlüğü Çalışma Grubu,geçen yıl içerisinde yaptığı çalışmalarla A, B, C, Ç harfiyle başlayan kelimelerekadar olan bölümü tamamlamıştır. Yaklaşık 6.500 söz varlığının bulunduğusözlük tamamlandığında Türk Dil Kurumu ağ sayfasında kullanıma açılacak-tır. Böylece sanal ortamda kullanıma sunulan ilk Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, bualandaki önemli bir boşluğu dolduracaktır.

Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü Çalışma Grubu Türk Dil Kurumununkuruluşundan bu yana hazırladığı, yayımladığı ve hâlihazırda da çalışmalarınıyürüttüğü terim sözlüklerini sanal ortama aktarma, geliştirme ve güncelleş-tirme amacıyla oluşturulmuştur. Bu görevi başarıyla sürdüren Çalışma Grubu-muz, Türk Dil Kurumununpek çok çalışmasının da sanalortama aktarılmasını sağlamış-tır. Sesli Türkçe Sözlük, BüyükTürkçe Sözlük, Türkiye TürkçesiAğızları Sözlüğü, Türkçede BatıKökenli Kelimeler Sözlüğü bu Ça-lışma Grubumuzun hazırladığıyazılımlarla hizmete sunul-muştur. Yine Kâşgarlı Mah-mud ağ sayfası ve bu sayfa içerisindeki Divanü Lugati’t-Türk dizini de Bilim veSanat Terimleri Ana Sözlüğü Çalışma Grubunun bir ürünüdür.

Türk Dünyası Bilgisayar Destekli Dil Bilimi Çalışma Grubu Türk dünyasındaortak iletişim dilinin yaygınlaştırılması uğrunda araştırmalar yürüten çalışmagrubumuzdaki üyelerin katkılarıyla önceki yıllarda Türk Lehçeleri Sözlüğü’nü ağortamında kullanıma sunmuştu. Türk dilinin en büyük derlemini oluşturmakamacıyla bir de proje hazırlayan çalışma grubu üyeleri, bu projenin gerçekleş-tirilmesi durumunda sözlük çalışmalarına kaynaklık edecek veri tabanını ortayakoyabilecektir. Ortak kültür değerlerimizin sanal ortama aktarılması ve veri ta-banına dönüştürülerek öncelikle Türkiye Türkçesinin daha sonra da Türk leh-çelerinin en büyük derleminin hazırlanması tasarlanmaktadır. Bu derlem ileçeviri yazılımlarının, sesli yanıt sistemlerinin ve diğer yazılımların, uygulama-ların gerçekleştirilmesini sağlayacaktır.

İktisat Terimleri Çalışma Grubu 2004 yılında kurulan ve çalışmalarının so-nuna gelen İktisat Terimleri Çalışma Grubu, geçen yıl yürüttüğü çalışmalarla Yharfi ile başlayan terimlerin hazırlığını bitirmiştir. Çalışma Grubunun hazırla-

7


makta olduğu İktisat Terimleri Sözlüğü, Kurumumuzun ağ ortamındaki Bilim veSanat Terimleri Ana Sözlüğü’nde erişime açılmıştır. Aralık 2008 itibarıyla gön-dermelerle birlikte İktisat Terimleri Sözlüğü’nde 9.899 terime ulaşılmıştır. Bu yıltamamlanması tasarlanan İktisat Terimleri Sözlüğü’nde yer alacak terimlerin11.000’e ulaşması beklenmektedir. Önceki yıllarda yürütülen çalışmayla ABGenel Sekreterliği tarafından hazırlanan Avrupa Birliği Terimler Sözlüğü de İkti-sat Terimleri Çalışma Grubu tarafından denetlenmiş ve yayına hazır hâle geti-rilmişti. Sözlük, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği tarafından bu yılyayımlanarak ilgili kurum ve kuruluşların kullanımına sunulacaktır.

Ekonometri Terimleri Çalışma Grubu Ülkemizde ve dünyada yeni gelişen birbilim dalı olan ekonometriye ilişkin terimlerin Türkçeleştirilmesi ve sözlüğü-nün hazırlanması amacıyla oluşturulan çalışma grubu bugüne kadar yaptığıaraştırmalar sonucunda 4.813 terimi bir araya getirmiştir. Terimleri tanımlamaçalışmasını sürdürmekte olan Çalışma Grubu, yalnızca terimlere Türkçe karşı-lık bulup tanımlamakla yetinmemekte, terimlerde geçen formülleri, çizimlerivermektedir. Çalışma Grubu üyesi Doç. Dr. Mehmet Balcılar’ın hazırladığı biryazılımla Türk Dil Kurumu Ekonometri Terimleri Sözlüğü istendiğinde bilgisayar-lara aktarılabilir hâle getirilmiştir. Böylece kullanıcılar bir kez çevrim içi ikenTürk Dil Kurumu ağ sayfasından bilgisayarlarına yükleyebilecekleri bu yazılımsayesinde çevrim dışı iken de sözlüğü kullanabilmektedirler.

Uluslararası İlişkiler Terimleri Sözlüğü Çalışma Grubu Uluslararası ilişkiler ala-nındaki terimlerin, kavramların tanımlanmasının yanı sıra Türk ve dünya tari-hindeki önemli olayların, bu olaylarla ilgili özel adların, görüş ve yaklaşımlarında ele alındığı sözlükte 6.304 madde başına ulaşılmıştır. Türkçe madde başı te-rimlerle bunların İngilizce, Fransızca ve Almanca karşılıkları da belirlenmekte-dir. Üç yabancı dildeki karşılık belirleme çalışması bu yılın ilk aylarındanitibaren tamamlanarak madde başı terim, kavram ve özel adların tanımlanma-sına geçilecektir.

İlaç ve Eczacılık Terimleri Çalışma Grubu Sağlık alanındaki hızlı gelişmelerebağlı olarak ilaç ve eczacılık alanına pek çok yeni yabancı terim girmesi, bun-ların çoğunun yazımlarının Türkçede sorun oluşturması, bu alanda çalışanlararasında gereği gibi terim birliği kurulamaması karşısında Türk Dil Kurumuilaç ve eczacılık terimleri üzerine de çalışmalar başlatmıştı. Çalışma Grubu, ala-nına giren terimleri, bunların karşılıklarını ve göndermeleri içeren çalışmasınıgenel olarak tamamlamış bulunmaktadır. Ayrıca tanımların içinde geçen ya-bancı terimlerin Türkçeleri bulunarak tanımlar anlaşılır hâle getirilmekte;yazım, dil ve üslup birliği sağlanmakta, madde başı ve madde içi terimler de-netlenmektedir.

8


Diş Hekimliği Terimleri Çalışma Grubu Diş hekimliğinin çeşitli dallarındakullanılan terimlerin Türkçeleştirilmesi çalışmalarını yürüten Çalışma Grubu-muz, bugünü kadar 7.440 terimden oluşan sözlüğün madde başlarını belirlemişve tanımlama çalışmalarına başlamıştır. Diş Hekimliği Terimleri Sözlüğü’nün ha-zırlanan bölümleri bu yıl içerisinde sanal ortama aktarılacaktır. Basılacak sözlükresimli olarak tasarlanmaktadır. Önemli sayıdaki çizim Prof. Dr. İlter Uzel ta-rafından tamamlanmıştır. Prof. Dr. Faruk Akgünlü’nün hazırladığı Diş Hekim-liğinde Belirgiler (Sendromlar) da Diş Hekimliği Terimleri Sözlüğü’nün sonunaeklenecektir.

Tıp Terimleri Çalışma Grubu Yürek bilimi (kardiyoloji), kadın doğum te-rimleri üzerinde çalışmalar yürüten Çalışma Grubumuz, son üç ay içerisindegenel tıp terimlerini de gündemine almıştır. Sayısı otuz kırka ulaşan öteki tıpdallarında pek çok terimin ortak olması dolayısıyla bu yıl içerisindeki çalışma-larda genel tıp terimlerine ağırlık verilecektir. Çalışma Grubu, bu aşamada ya-bancı kökenli tıp terimlerine Türkçe karşılıklar bulmaktadır.

Yayın Çalışma Grubu Yayımlanmak üzere Türk Dil Kurumuna gönderileneserlerin değerlendirildiği, inceleyicilerin (hakemlerin) belirlendiği, inceleme ra-porlarının ele alınarak baskı kararlarının verildiği Çalışma Grubu, Türk Dil Ku-rumunun yayın politikasını ve programını da belirlemektedir. Türk DilKurumu, 2008 yılı içerisinde otuzu ilk baskı olmak üzere toplam kırk üç kitap

yayımlamıştır. Yayın Çalışma Grubunun gerçekleştir-diği çalışmayla 2008 yılında ilk baskıları yayımlananeserler şunlardır:

Ahmet Buran - Nadir İlhan, Elazığ Yöresi Söz Varlığı

Ali Ilgın, Hakas Destanları: II Kara Kuzgun

Ayşegül Celepoğlu, Türk Dil Kurumunun KurucuBaşkanı Samih Rıfat Hayatı veEserleri

Burçak Okkalı, Nikolay F.Katanov’un Sibirya ve DoğuTürkistan’dan Mektupları

Ceval Kaya, Rızvan Şah ile Ruh-afza Hikayesi

Cevat Heyet (Çeviren: Mürsel Öztürk), Türk Di-linin ve Lehçelerinin Tarihi Seyri

Caştegin Turgunbayer, Şor Destanlarının İnceleme-

9


leri

Emine Gürsoy Naskali, Viktor Butanayev, Almagül İsina, Erdal Şahin, Lei-san Şahin, Aylin Koç, Hakasça-Türkçe Sözlük

Erkin Emet, Doğu Türkistan Uygur Ağızları

Dursun Zengin, Türkçe ve Almancada Sıfatlar ve Sıfatlara Yabancı Dil Öğre-timi Yönünden Bir Yaklaşım

Fikret Türkmen - Metin Arıkan, Kazak Destanı IV: Kırımın’ın Kırk Batırı

Fikret Türkmen - Nail Tan - M. Mete Taşlıova, Âşık Şeref Taşlıova’dan Der-lenen Halk Hikayeleri

Günay Karaağaç, Türkçe Verintiler Sözlüğü

Hasan Eren, Türk Dil Kurumunda Eski Hatıralar

Hülya Arslan Erol, Eski Türkçeden Eski AnadoluTürkçesine Anlam Değişmeleri

Kaken Ahonov (Aktaran Murat Certitoğlu), DilBiliminin Esasları

Kâmil Veli Nerimanoğlu - Mustafa Öner, 1926Bakü Türkoloji Kurultayı - Tutanaklar (26 Şubat 6 Mart1926)

Mehmet Saray, Gaspıralı İsmail Bey’den Atatürk’eTürk Dünyasında Dil ve Kültür Birliği

Mustafa Sarı, Türkçenin Batı Dilleriyle İlişkisi

Nurettin Demir, Türkçe Dil İlişkilerinde Ya-pısal Etkenler

Oktay Sinanoğlu, Açıklamalı Fizik, Kimya,Matematik Ana Terimleri Sözlüğü

Recep Toparlı-Mustafa Argunşah, Muînü’l-Mürid

Şükrü Halûk Akalın, Binyıl Önce Binyıl SonraKâşgarlı Mahmud ve Divanü Lugati’t-Türk

Şükrü Halûk Akalın-Recep Toparlı-BelginTezcan Aksu, (Resimleyen Ejder Çelik), ResimliOkul Sözlüğü

10


Şükrü Halûk Akalın-Zeynel Cebeci-Bülent Mıtış-Erdoğan Bada-LeventAcar-Ali Tan, Bilgisayar Terimleri Karşılıklar Kılavuzu

TDK, Uluslararası Osmanlı Türkçesi Öncesi: Eski Türkiye Türkçesi ToplantısıBildirileri (3-4 Aralık 1999)

TDK, Türk Dünyasında Ortak Dil Türkçe Bilgi Şöleni

TDK, Türkiye’de Genel Ağ (İnternet’in 10. Yılında İnternet ve Türkçe) İçerik,Terimler, Standartlar ve e-Türkçe

TDK, Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu

Tuncer Gülensoy’un hazırladığı Türkiye Türkçesindeki Türkçe SözcüklerinKöken Bilgisi Sözlüğü adlı yayınımız ise dilimizin söz varlığındaki Türkçe kökenlisözlerin köken bilgisini (etimoloji) ortaya koyan bir çalışmadır.

Zeynep Korkmaz, Türk Dili Üzerine Araştırmalar III

Önceki yıllarda yayımlanan ancak tükenen kitaplardan 2008 yılında yenibaskıları yapılan on üç kitap ise şunlardır:

(Atatürk), Geometri

İklil Kurban, Yeni Uygur Türkçesi

Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitabı I

Talât Tekin, Orhon Yazıtları

Mehmet Kaplan-Necat Birinci, Atatürk Şiirleri

Necmettin Hacıeminoğlu, Karahanlı Türkçesi Grameri

TDK, Güzel Yazılar Hikâyeler 1-2

TDK, Güzel Yazılar Kısa Oyunlar

TDK, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi Türk Öykücülüğü Özel Sayısı

TDK, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi Yazın Akınları Özel Sayısı

TDK, Türkçe Sözlük

TDK, Yazım Kılavuzu

Zeynep Korkmaz, Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi)

Yayın Çalışma Grubunun 2008 yılında yürüttüğü çalışmalarla işlemlerisürdürülen ve yayımlanma aşamasına gelen kitap sayısı ise yetmiş dörttür. Buyayınlar arasında Güler Somer ve Ahmet Yaşar’ın hazırladıkları Kimya TerimleriSözlüğü gibi terim sözlüklerinin, Mustafa Öner’in hazırladığı Kazan Tatar Türk-çesi Sözlüğü gibi lehçe sözlüklerinin, Ahmet Kartal’ın hazırladığı Lugat-i Naci,Ahmet Kırkkılıç ile Yusuf Sancak’ın hazırladıkları Ahteri-i Kebir gibi tarihsel

11


sözlüklerin, Hasibe Mazıoğlu’nun Eski Türk Edebiyatı Makaleleri gibi bilimselmakaleler kulliyatı yer almaktadır. Türk Dil Kurumunun önceki yıllarda ya-yımladığı Derleme Sözlüğü ile Tarama Sözlüğü’nün yeni basımları da için de iş-lemler başlatılmıştır. Bütün bu yayınların içinde bulunduğumuz 2009 yılıiçerisinde yayımlanması tasarlanmaktadır.

Türk Dil Kurumunun geçen yıl yayımladığı bir çalışmadan ayrıca sözetmek gerektiğine inanıyoruz. Söz varlığımıza girmekte olan yabancı kökenlisözlere ve terimlere karşılık bulunması çalışmalarını yürütmekte olan Kuru-mumuz, özellikle 1970’li yıllardan sonra bu çalışmasını İngilizce kaynaklı söz-lere ve terimlere karşılık bularak gerçekleştirmeye başlamıştır. 1993 yılında yenibir anlayışla yürütülen bu çalışmalar, 2004 yılından bu yana hem Güncel TürkçeSözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubunda hem de terim çalışma grupla-rında yabancı sözlere ve terimlere karşılıklar bulunmuştur. Oluşturulan bu veritabanındaki karşılıklardan kitle iletişim araçlarında kullanılanlar tek tek belir-lenmiş ve Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu yayımlanmıştır. Bu çalışmanınamacı kitle iletişim araçlarında ve ticari hayattayabancı sözler yerine Türkçelerini yaygınlaştır-maktır. Bu husus, 60. Hükûmet’in 2008 EylemPlanı’nda yer almaktaydı. Belki de ilk kez, Türk-çenin geliştirilmesi, zenginleştirilmesi, yabancıetkilerden arındırılması çalışması, bir hükûmeteylem planına alınmıştır. Bu çalışmada Türk DilKurumu sorumlu kurum, ilgili kurumlar iseTRT, RTÜK, TÜBİTAK, Anadolu Ajansı, üni-versiteler olarak belirlenmiştir. Türk Dil Ku-rumu, bu sorumluluğunu yerine getirmek üzereTürkçe karşılıkları gösteren bir kılavuz yayımla-yarak kitle iletişim araçlarında yayında doğru-dan görev alanlara Kılavuz’un ücretsiz olarak dağıtımını gerçekleştirmiştir. İlgilikurumlardan Anadolu Ajansında ve TRT’de kılavuz törenle dağıtılmıştır. Radyove Televizyon Üst Kurulu Başkanlığı ile yapılan mutabakatla da ulusal, yerel vebölgesel bütün yayıncı kuruluşlarda yayında doğrudan görev alanlara ulaştırıl-mak üzere Kılavuz’un dağıtımı sağlanmıştır. Söz konusu Kılavuz, Sanayi ve Ti-caret Bakanlığının ilgili birimlerine, üniversitelerimize, meslek odalarına dagönderilmiştir.

Geçen yılki Eylem Planı’nın bir başka uygulaması ise Sesli Türkçe Sözlük’tür.

12


Toplumda doğru Türkçenin yaygınlaştırılması görevi de doğal olarak Türk DilKurumuna verilmişti. Toplumun bütün bireylerinin Türkçeyi doğru, güzel veörnek biçimde konuşmasını sağlamak amacıyla, 2002 yılından bu yana TürkDil Kurumunun ağ kümesinde hizmet veren Güncel Türkçe Sözlük’ün yeni birsürümü olan Sesli Türkçe Sözlük hazırlanmış ve Türk Dil Kurumunun 76. kuru-luş yıl dönümü töreninde 12 Temmuz 2008 günü Devlet Bakanı Prof. Dr. Meh-met Aydın tarafından kullanıma açılmıştır.

Türk Dil Kurumunun sanal ortamda kullanıma sunduğu bir başka sözlükde Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü’dür. Türk Dil Kurumunun 1933 ve 1952yıllarında yürüttüğü iki büyük derleme çalışması sonucunda yayımladığı Der-leme Sözlüğü’nün son yıllarda yapılan çalışmalarla ortaya konulan yirmi beş ağızçalışmasındaki söz varlığının da katılmasıyla sanal ortamdaki sürümü olan Tür-kiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü 25 Mart 2008 günü Şanlıurfa’da Harran Üniver-sitesinde düzenlediğimiz Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı’ndakullanıma açılmıştır. Yaklaşık iki yüz otuz iki bin söz varlığının yer aldığı bu söz-lük, Türkiye Türkçesi ağızlarının zenginliğini ortaya koyan büyük bir hazine-dir.

ProjelerProjeler

Türk Dil Kurumunun Türk dilinin çeşitli alanlarına, dönemlerine ve ko-nularına yönelik bilimsel araştırmaları çalışma grupları ile sınırlı değildir. Ça-lışma gruplarının yanı sıra Türk Dil Kurumunun desteklediği projelerle Türkdili ile ilgili bazı alanlarda ve konularda da araştırmalar yürütülmesi, bu araş-tırmaların yayına dönüştürülmesi ile bilim dünyamıza yeni yayınlar kazandırıl-ması amaçlanmaktadır.

Kurumumuzda yürütülerek tamamlanan ve yayına dönüştürülen önemlibir proje Türkçenin yabancı dillere verdiği söz varlı-ğını belirleyecek sözlüğün hazırlanması çalışmasıydı.Birkaç yıldır tanıttığımız, hakkında kamuoyuna bil-giler sunduğumuz proje, Prof. Dr. Günay Kara-ağaç’ın iki yıllık çalışması sonucunda tamamlanmışve Türkçe Verintiler Sözlüğü adıyla Kurumumuzca ya-yımlanmıştır. Türkçenin dünya dillerine katkısını or-taya koyan ve on bini aşkın söz varlığından oluşan busözlük, aynı zamanda Türk kültürünün ve uygarlı-ğının da derinliğini, zenginliğini göstermektedir. Birkelimenin birkaç dilde kullanıldığını göz önüne al-dığımızda, bugün diğer dillerde, Türkçeden alınma

13


sözlerin otuz bine ulaştığını görürüz.

TDK’de önceki yıllarda çalışmalarına başlananlarla birlikte 2008 yılındaonaylanaran projeler şunlardır:

Marija Djindjic, Türkçe-Sırpça Sözlük Projesi Yeni bir Türkçe-Sırpça sözlükhazırlamak amacıyla yürütülen bu proje, Atatürk Kültür Dil ve Tarih YüksekKurumu Yönetim Kurulunun 29 Mart 2007 tarihli kararıyla onaylanmıştır.Projenin 2010 yılının Mayıs ayında bitirilmesi ve yayımlanması amaçlanmak-tadır.

Danuta Chmielowska, Türkçe-Lehce Sözlük Türkçe öğrenen Lehlere kaynaksunmak üzere yürütülen bu proje başvurusu Türk Dil Kurumunun önerisi, Ata-türk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 14 Ağustos2008 tarihli ve 571/15 sayılı kararıyla kabul edilmiştir. Yrd. Doç. Dr. Hacer To-paktaş’ın da yer aldığı çalışmanın 2011 yılında tamamlanmasının ardındanTürkçe-Lehce Sözlük’ün yayımlanması tasarlanmaktadır.

Türkçenin öncelikle bölgemizde, Türk dünyasında ve nihayet bütün dün-yada yaygınlaştırılmasına yardımcı olacak bu bireysel çalışmalar aslında büyükbir projenin, Türkçe Sözlük’ün son baskısının esas alınarak diğer dillere çevril-mesiyle hazırlanacak sözlüklerin yayımlanmasıdır. Türkçe-Sırpça, Türkçe-Lehçesözlük çalışmalarının yanı sıra Türkçe-İngilizce, Türkçe-Fransızca gibi yaygınyabancı dillerle birlikte Türkçe-Farsça, Türkçe-Arapça, Türkçe-Rusça, Türkçe-Yunanca, Türkçe-Korece gibi sözlüklerin hazırlanması için girişimlerde de bu-lunulmuştur. Bu sözlükler de önümüzdeki aylarda bireysel projelere bağlanacakve çalışmalar başlatılacaktır.

Dr. Dilek Erenoğlu, Kaşkay Türkleri Dil Araştırması Projesi İran’da yaşa-makta olan Kaşkay Türklerinin sözlü edebiyat ürünlerini derlemek, bu metin-ler üzerinde dil araştırmaları yapmak amacıyla yürütülen projede, KaşkayTürklerinin yaşadığı bölgede alan araştırmaları yapılmışır. Derlenen metinlerüzerinde çalışmaların sürdüğü proje, Türk Dil Kurumu Başkanlığının önerisiüzerine Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 10Nisan 2008 tarihli ve 563/19 sayılı kararıyla kabul edilmiştir.

Yrd. Doç. Dr. Aslı Özlem Tarakçı, Batı Uygarlığında Türk-Moğol Mitleri-nin İzleri: Çok Kültürlü Ansiklopedik Sözlük Türk Dil Kurumu Başkanlığının öne-risi üzerine Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun14 Ağustos 2008 tarihli ve 571/16 sayılı kararıyla kabul edilen projede yürütücüolarak Prof. Dr. Jugderyn Borr, Prof. Dr. Tuncer Gülensoy, Prof. Dr. İlhami

14


Durmuş, Prof. Dr. Zeki Cemil Arda, Doç. Dr. İbrahim Dilek, Yrd. Doç. Dr.Ali Abbas Çınar, Dr. Natsag Lkhagvajav yer almaktadır.

Yrd. Doç. Dr. Murat Atan, Yöneylem Araştırması Terimleri Sözlüğü Yeni ge-lişmekte olan bilim dallarından yöneylem terimlerinin sözlüğünün hazırlanmasıamacıyla yürütülen çalışmada Yrd. Doç. Dr. Şenol Altan da yer almaktadır.Proje başvurusu, Türk Dil Kurumunun önerisi üzerine Atatürk Kültür, Dil veTarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 14 Ağustos 2008 tarihli ve 571/17sayılı kararıyla kabul edilmiştir.

Prof. Dr. Haydar Çakmak, Avrupa Birliği’nde ve Birlik Üyesi Ülkelerde DilUygulamaları Türkiye’nin de aday ülkeler arasında yer aldığı Avrupa Birliği’ndedil uygulamaları konusunda ülkemizde ne yazık ki doğru bilgi bulunmamak-tadır. Kamuoyumuzda İngilizcenin Avrupa Birliği’nin tek resmî dili olduğunusananlar bulunduğu gibi, Birlik’e üye ülkelerdeki azınlıkların, etnik topluluk-ların resmî kurumlarda ana dilleriyle yayın ve eğitim yapma hakkına sahip ol-duğunu düşünenler de az değildir. Oysa, üye sayısı yirmi yediye ulaşan AvrupaBirliği’nin bugün yirmi üç resmî dili vardır. Her ülke, kendi dilini Avrupa Bir-liği’nde bir adım öne çıkarmak, etkin konuma getirmek için her türlü girişimdebulunmaktadır. Birlik’e üye ülkelerde resmî dilin yanı sıra azınlık dillerinde eği-tim ve yayın haklarıyla ilgili düzenlemeler de bulunmaktadır. Ancak yirmi yediüye ülkede bu düzenlemelerin neler içerdiği, uygulamaların ise nasıl olduğu ko-nusunda ülkemizde çok ciddi bilgi eksikliği bulunmaktadır. Bu bilgi boşluğunudoldurmak, Avrupa Birliği ülkelerinde dil uygulamalarının kapsamını belge-lere dayalı olarak ortaya koymak amacıyla bir araştırma projesi yürütülmekte-dir. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkilerBölümü Başkanı Prof. Dr. Haydar Çakmak başkanlığındaki projede Prof. Dr.Türel Yılmaz, Prof. Dr. Mehmet Emin Çağıran, Prof. Dr. Hasan Ünal, Doç. Dr.Çınar Özen, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Seyfettin Erol, Yrd. Doç. Dr. Nail Alkanyürütücü olarak bulunmaktadır. Söz konusu proje başvurusu, Türk Dil KurumuBaşkanlığının önerisi üzerine Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yö-netim Kurulunun 4 Eylül 2008 tarihli ve 572/2 sayılı kararıyla kabul edilmiş-tir.

Prof. Dr. Zafer Önler, Tarihsel Tıp Metinleri Sözlüğü Günümüz tıp terimleriüzerine yürütülen çalışmaların yanı sıra tarihsel tıp metinlerinin terim varlığınıortaya koymayı amaçlayan proje başvurusu, Türk Dil Kurumu Başkanlığınınönerisi üzerine Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kuru-lunun 4 Eylül 2008 tarihli ve 572/3 sayılı kararıyla kabul edilmiştir.

15


Türk Dil Kurumunun kendi kaynaklarıyla desteklediği bu projelerin yanısıra Kurum dışı kaynakla yürüttüğü bir proje de bulunmaktadır. Devlet Plan-lama Teşkilatı Müsteşarlığınca desteklenen Yabancı Türkologların Eserlerinin Türk-çeye Çevrilmesi projesinde ise bireysel çeviri çalışmaları sürdürülmektedir. Prof. Dr.Nevzat Gözaydın’ın başkanlığında ve Prof. Dr. Cengiz Tosun ile Prof. Dr. ŞükrüHalûk Akalın’ın yürütücülüğünde sürdürülen projede altı kitabın çeviri çalış-maları yürütülmektedir. İşlemleri tamamlanarak yayın aşamasına gelen bu eser-lerden dördünün 2009 yılı içerisinde yayımlanması tasarlanmaktadır.

SSüreli yayınlarımızüreli yayınlarımız

Türk Dil Kurumunun üç ayrı dergisi, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, TürkDili Araştırmaları Yıllığı Belleten ve Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi; ilgiliyazı kurullarının çalışmaları sonucunda yayın hayatını sürdürmekte ve yayınçizgisine yön vermektedir. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi Yazı Kurulu, Türk DiliAraştırmaları Yıllığı Belleten Yazı Kurulu ve Türk Dünyası Dil ve Edebiyat DergisiYazı Kurulu geçen bir yıl içerisinde de çalışmalarını sürdürerek üç süreli yayını-mızın yayımlanması ile ilgili işlemleri yürütmüşlerdir.

Ülkemizin en uzun soluklu dergisi unvanını taşıyan ve bu yıl Ekim ayındaelli sekiz yaşına ulaşacak olan Türk Dili dergimizin birkaçı dışında bütün sayı-ları süresinde yayımlanmıştır. Kasım sayısı Kâşgarlı Mahmud Özel Bölümü ola-rak yayımlanmış, genç kuşakların ilgisini çekebilecekyazıların yer aldığı Genç Türk Dili köşesi on iki sayıolarak tasarlandığı biçimde Türkçenin Söz Denizinde,Bunu Biliyor musunuz?, Öyküleriyle Deyimlerimiz veAtasözlerimiz gibi çeşitli bölümlerle yayımını ta-mamlamıştır. Yazı Kurulu, yayımlanmak üzere der-gimize gönderilen yazı, şiir, öykü, deneme vb.türlerdeki edebî ürünleri değerlendirmekte, bazı ya-zılar da uzmanlık alanları göz önünde bulundurula-rak Yayın Danışma Kurulu üyelerinin incelemesinesunulmaktadır. Son yıllarda düzenlediğimiz arma-ğanlı abone kampanyası ile abone sayısında önemliölçüde artış sağlanmıştır. Geçen yıl düzenlenen kampanya ile Türk Dili dergi-sinin abone sayısı bin beş yüze ulaşmıştı.

Türk dilinin çeşitli dönemlerine ve alanlarına yönelik bilimsel yazıların yeraldığı Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten dergisinin son yıllardaki sayıları neyazık ki gecikmeli olarak yayımlanmaktadır. Bu sorun önceki yıllardan sayıla-

16


rın hep gecikmeli olarak yayımlanmasından kaynaklanmaktadır. Gecikmeliçıkan dergilerin aradaki zamanı kapatmak amacıyla yaptıkları gibi birkaç sayıyı

birlikte yayımlama yoluna gitmeyen Yazı Kurulu-muz, ulusal ve uluslararası dizinlerce taranma koşul-larından biri olan yılda en az iki sayı yayımlanmailkesini de yerine getirmek amacıyla Belleten’in yıldaiki sayı çıkarma kararını da almıştır. Bu karar 2002yılından itibaren çıkan sayılara uygulanmaya baş-lanmıştır. Aslında dergi yılda bir sayı yayımlanmışolsaydı bugüne kadar yılda iki kez çıkan sayılarla Bel-leten’in aradaki eksikleri tamamlanmış olacaktı.Ancak Yazı Kurulu derginin ulusal ve uluslararası di-zinlerce taranmasını sağlamak düşüncesiyle hem der-ginin bilimsel düzeyini yükseltme hem de yılda iki

sayı yayımlama kararını ödünsüz olarak uygulama yolunu yeğlemiştir. Yazı Ku-rulu, önceki yıllara ait 2005/II, 2006/I, 2006/II, 2007/I sayılarının yayımıyla il-gili işlemleri geçen yıl içerisinde tamamlamıştır. Derginin 2007/II ve 2008/Isayılarının da yazıları belirlenmiştir. Bütün bu sayıların baskıları 2009 yılının ilkaylarında tamamlanacaktır.

Kurumumuzun bir diğer süreli yayını olan Türk Dünyası Dil ve EdebiyatDergisi’nin de geciken sayılarını bir an önce yayımlama çabası içerisindeki TürkDünyası Dil ve Edebiyat Dergisi Yazı Kurulu 2006/I, 2006/II sayılarını yayına ha-zırlamıştır. Şu anda Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi’nin bu sayılarının baskıişlemleri sürmektedir. Bu yıl içerisinde derginin diğer sayılarının da yayımlan-ması için işlemler yürütülmektedir.

Toplantılar ve etkinliklerToplantılar ve etkinlikler

Geçen yılki Dil Bayramı’ndan bugüne Kurumumuz yüz üç toplantı dü-zenlemiştir. Yurdumuzun dört bir köşesinde düzenlediğimiz Türkçenin Gücükonulu konferansların yanı sıra Uluslararası Çağdaş Irak Türkmen Türkçesi veEdebiyatı Bilgi Şöleni, Gagavuz Türkçesi Araştırmaları Bilgi Şöleni, TürkçeninCoğrafyaları Birleştiren Kimliği, Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayıgibi özel amaçlı toplantılar da gerçekleştirilmiştir. Düzenlediğimiz bu etkinlik-ler, üç yüz on iki bilim adamımızın etkin katılımıyla gerçekleştirilmiştir.

Kurumumuz, çeşitli üniversitelerin Türk dili ile ilgili etkinliklerine de des-tek olmakta, ortak toplantılar gerçekleştirmektedir. Karaman Belediye Baş-kanlığı ile birlikte yürüttüğümüz Karaman Türk Dil Bayramı ve Yunus Emre’yi

17


Anma Etkinlikleri, Hacettepe Üniversitesi ile birlikte gerçekleştirdiğimiz Kâş-garlı Mahmud ve Dönemi, Muğla Üniversitesi ile birlikte düzenlediğimiz Türko-loji Günleri, Kültür Üniversitesinin desteğimizle yaptığı Türkoloji Öğrenci Kongresibu etkinliklerden yalnızca birkaçıdır.

Geçen yıl Türk Dil Kurumunun düzenlediği en büyük iki etkinlik VI.Uluslararası Türk Dili Kurultayı ile Doğumunun Bininci Yıl Dönümünde Kâş-garlı Mahmud ve Divanü Lugati’t-Türk Uluslararası Bilgi Şöleni’dir.

İlki yüce Atatürk’ün öncülüğünde Dolmabahçe Sarayı’nda 26 Eylül 1932günü düzenlenen TürkDili Kurultayı, 1988 yılın-dan bu yana uluslararasıkapsamda düzenlenmek-tedir. VI. UluslararasıTürk Dili Kurultayı 20-25Ekim 2008 günlerindeAnkara’da yapılmıştır.Açılışını sayın Cumhur-başkanımız Abdullah Gül,sayın Başbakanımız Recep

Tayyip Erdoğan, sayın Devlet Bakanımız Prof. Dr. Mehmet Aydın’ın onurlan-dırdıkları Kurultayımıza 131’i yurt dışından olmak üzere 433 bildirili katılımolmuştur. Kâşgarlı Mahmud’un doğumunun bininci, Atatürk’ün Harf Devri-mi’nin sekseninci yıl dönümleri olması dolayısıyla VI. Uluslararası Türk DiliKurultayı’nın iki ana konusu Doğumunun Bininci Yılında Kâşgarlı Mahmud, Dö-nemi ve Divanü Lugati’t-Türk ile Sekseninci Yılında Harf Devrimi olarak belirlen-miştir.

Geçen yılki bir başka etkinlikler dizimiz ise Kâşgarlı Mahmud’un binincidoğum yıl dönümü kutlamaları olmuştur. Yurt içinde Adana, Afyon, İstanbulgibi çeşitli illerimizde ve ABD, Türkmenistan gibi çeşitli ülkelerde KâşgarlıMahmud ile ilgili etkinlikler düzenleyen Kurumumuz, bu konudaki en anlamlıetkinlikleri 24-28 Kasım 2008 günlerinde Çin’in başkenti Pekin’de ve Kâşgarşehrinde gerçekleştirmiştir. Pekin’de Merkezî Milliyetler Üniversitesi ile 24-26Kasım 2008 günlerinde iş birliği içerisinde düzenlediğimiz Doğumunun Bi-ninci Yıl Dönümünde Kâşgarlı Mahmud Uluslararası Bilgi Şöleni’ne yirmi ye-disi Türkiye’den olmak üzere yüz on bilim insanı katılmıştır. 28 Kasım 2008günü ise Kâşgarlı Mahmud, Kâşgar’a bağlı Opal köyündeki mezarı başında

18


Türk Dil Kurumunun Şincian Uygur Özerk Bölgesi ile birlikte düzenlediğitörenle anıldı. Buradaki törene Türkiye heyetinden on iki bilim adamı katıldı.Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Prof. Dr. Mustafa İsen,Şincian UygurÖzerk BölgesiReis YardımcısıKüreşi Meksud,Türk Dil Ku-rumu BaşkanıProf. Dr. ŞükrüHalûk Akalın veKâşgar ValisiEkber Gapur ko-nuşmalar yaptı-lar. Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya’nın Divanü Lugati’t-Türk’ten seçilmiş şiirlerokudu.

Genç kuşakları Kâşgarlı Mahmud ve Divanü Lugati’t-Türk üzerinde araş-tırmaya yönlendirmek amacıyla da 3-4 Aralık 2008 günlerinde Çukurova Üni-versitesinde Gençliğin Gözüyle Kâşgarlı Mahmud Öğrenci Kurultayıgerçekleştirilmiştir.

Türkiye Türkçesi ağız araştırmaları konusunda düzenlediğimiz çalıştay daTürk Dil Kurumunun gerçekleştirdiği ilklerdendi. Doğrudan doğruya TürkiyeTürkçesi ağızlarını konu alan böylesine geniş kapsamlı ve uluslararası katılımlıbir toplantı ilk kez gerçekleştiriliyordu. Yurt içinden ve yurt dışından altmışdokuz araştırmacının bildirileriyle katıldığı bu Çalıştay’ı, 25-30 Mart 2008 gün-lerinde Harran Üniversitesi iş birliğiyle Şanlıurfa’da gerçekleştirdik.

Bir başka ilk de, Irak’ta yaşamakta olan Türkmenlerin dili ve edebiyatı üze-rine 28-29 Nisan 2008 günlerinde Kayseri’de Erciyes Üniversitesi iş birliği iledüzenlediğimiz Uluslararası Çağdaş Irak Türkmen Türkçesi ve Edebiyatı Bilgi Şö-leni idi. Irak’tan geniş katılımın olduğu toplantıya sunulan 39 bildiride IrakTürkmen Türkçesinin dünü, bugünü ve geleceği konuşuldu.

Her yıl olduğu gibi geçen yıl da Karaman Türk Dil Bayramı ve Yunus Em-re’yi Anma Etkinlikleri, Kurumumuzun etkin bir biçimde katılımıyla İstanbul,Ankara ve Karaman’da coşkuyla kutlanmıştır.

Dilimize sahip çıkan gençlerimizin bir araya gelerek kurdukları Türkçe

19


topluluklarının çalışmaları ve etkinlikleri Türkçenin geleceği açısından son de-rece umutlu olmamızı sağlamaktadır. Kurum olarak üniversitelerimizdeki butopluluklarla birlikte iş birliği içerisinde yürüttüğümüz etkinlikler 2008 yılındada sürmüştür. Gençliğin Türkçe Kurultayı 9 Mayıs 2008 günü KurumumuzdaKaraman Belediye Başkanlığının katkılarıyla gerçekleştirilmiştir. Serbest kürsübiçiminde düzenlediğimiz bu Kurultay’a katılan yaklaşık iki yüz genç, üniver-sitelerinde yaptıkları çalışmaları ve düzenledikleri etkinlikleri tanıttılar, Türk-çenin geleceğine yönelik tasarımlarını sundular. Bu etkinliğin dışındaüniversitelerimizdeki Türkçe topluluklarıyla, gençlerimizle düzenlediğimizbaşka etkinlikler de bulunmaktadır. Hacettepe Üniversitesi Türkçe Topluluğu,Çukurova Üniversitesi Kültür ve Sanat Kolu ve benzeri öğrenci topluluklarıylabirlikte düzenlediğimiz etkinlikler önümüzdeki aylarda artarak sürecektir. Ül-kemizin ve ulusumuzun geleceğinin güvencesi gençlerimizi aynı zamanda Türk-çenin aydınlık geleceğinin de güvencesi olarak görmekteyiz.

Anadolu Ajansı, RTÜK ve TRT ile iş birliğimiz geçen yıl da sürmüştür.TRT ile iş birliğimizin bir sonucu olarak son bir yılda, Türk dili ile ilgili konu-larda yüze yakın radyo ve televizyon konuşması yapılmıştır. Yerel ve bölgeselradyo-televizyon yayınlarında doğru ve güzel Türkçenin yaygınlaştırılması ama-cıyla Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanlığı tarafından düzenlenen semi-nerlere de Kurumumuz destek vermektedir. Bu kapsamda, yerel ve bölgeselradyo-televizyonlardan yüzlerce yayıncı, yapımcı, sunucu “Kitle İletişim Araç-larında Doğru ve Güzel Türkçe” hizmet içi eğitim seminerine katılmıştır. Ya-yıncılıkta Türkçe kullanımına katkılarından dolayı Anadolu Ajansı’na, RTÜK’eve TRT’ye teşekkürlerimizi sunarız.

Geçen yıl Kurumumuzun gerçekleştirdiği konferans, açık oturum, kurul-tay, çalıştay vb. etkinlikler ile ilgili bilgiler aşağıda sunulmuştur:

9 Ocak, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Polis Koleji, Ankara

18 Ocak, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, 50. Yıl Chrysler İlköğretimOkulu, Gebze, Kocaeli

21 Ocak, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçemize Sahip Çıkalım, Emiralem Beledi-yesi, İzmir

22 Şubat, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Prof. Dr. Gürer Gülsevin, Doç. Dr. Er-doğan Boz; Günlük Hayatta Türkçe: Kitle İletişim Araçlarında Türkçe, Tica-rette Türkçe, Öğretimde Türkçe, Afyonkarahisar Belediyesi, Afyonkarahisar

27 Şubat, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Karşıyaka Belediyesi, İzmir

20


27 Şubat, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, İzmir Bornova Polis MeslekEğitim Merkezi, İzmir

4 Mart, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Prof. Dr. Mehmet Kaplan Sos-yal Bilimler Lisesi, Ankara

4 Mart, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türk Dilinin Millî Birlik ve Beraberliği-nin Sağlanmasındaki Yeri, Atatürk’ün Türk Diline Bakışı, Türk Dili Üzerin-deki Olumsuz Değişmeler, Millî Güvenlik Akademisi, Ankara

6 Mart, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türk Dilinin Doğru, Güzel ve KurallarınaUygun Kullanılması, RTÜK

6 Mart, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Türk Eğitim-Sen Çayeli Tem-silciliği, Rize

7 Mart, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Çayeli Vakıfbank Lisesi, Rize

7-9 Mart, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Prof. Dr. Nevzat Gözaydın, Prof. Dr.Zeki Cemil Arda, Doç. Dr. Gül Celkan, Yrd. Doç. Dr. Gülden Tüm, Yrd.Doç. Dr. Aslı Özlem Tarakçıoğlu, Yrd. Doç. Dr. Zeynep Alp, GülzeminÖzrenk Aydın, Eylem Aksoy, Türkçe ve Çeviri Sorunları Çalıştayı, Tüm Çe-viri İşletmeleri Derneği, Antalya

12 Mart, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Eğitimde Türkçeleşme, Gazi Üniversitesiİktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ankara,

3 Nisan, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Yazım Sorunları, Erciyes ÜniversitesiFen Edebiyat Fakültesi, Kayseri

4 Nisan, Prof. Dr. Recep Toparlı, Prof. Dr. O. Fikri Sertkaya, Prof. Dr. MustafaÖzkan, Türkçenin Dünü Bugünü Yarını, İstanbul Üniversitesi Türkçe YaşamKulübü, İstanbul

8 Nisan, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Özel Maya İlköğretim Okulu,Ankara

11 Nisan, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Ömer Faruk Meriç İlköğre-tim Okulu, Manisa

14 Nisan, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Güncel Sorunlarına Eleştirel BirBakış, Başkent Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Ankara

16 Nisan, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Türk Ocakları DerneğiKonya Şubesi, Konya

17 Nisan, Prof. Dr. Recep Toparlı, Atatürk ve Türk Dili, Selçuk Üniversitesi Eği-

21


tim Fakültesi, Konya

17 Nisan, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Selçuk Üniversitesi Fen-Ede-biyat Fakültesi, Konya

17 Nisan, Yrd. Doç. Dr. Mesiha Tosunoğlu, Yrd. Doç. Dr. Celal Demir, AyselFerah, Dr. Hüseyin Yeniçeri, Dr. İdris Karakuş, Yrd. Doç. Dr. Fahri Te-mizyürek, Yrd. Doç. Dr. Erol Barın, Çiğdem Kader Kaya, Ferhat Kaya,Dr. Hüseyin Ağca, Berna Esin, Örgün Öğretim Kurumlarında Türkçenin Öğ-retimi Araştırmaları, TDK, Ankara

18 Nisan, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türkçenin Gücü, Türk Eğitim-SenMuğla Şubesi, Muğla

18 Nisan, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türkçenin Gücü, Türk Eğitim-Sen İzmir3 No.lu Şubesi, İzmir

18 Nisan, Olga Karanastas, Gagavuzların Tarihi, Yerleşim Yerleri ve Kültürü, TDK,Ankara

22 Nisan, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Atatürk ve Türkçe, Sakarya Üniversi-tesi, Sakarya

22 Nisan, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türkçenin Güncel Sorunları, UludağÜniversitesi, Bursa

23 Nisan, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Günlük Hayatta Türkçe, Türk Ocak-ları Derneği Bursa Şubesi, Bursa

24 Nisan, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Kırıkkale Üniversitesi, Kı-rıkkale

24 Nisan, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türkçenin Kullanımı, TODAİE, Ankara

26 Nisan, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türk Dilinin Önemi ve Dilimizdeki Kir-lenme, Yunus Emre Kültür Merkezi, Ankara

28 Nisan, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Günlük Hayatta Türkçe, Erciyes Üni-versitesi, Kayseri

1 Mayıs, Prof. Dr. Recep Toparlı, Uzm. Belgin Aksu, Türkçenin Gücü, Sungurluİlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Çorum

4 Mayıs, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Yörük Türkmen Ağızlarından TürkçeninSöz Varlığına, Mustafa Köyü, Sarıçam, Adana

5 Mayıs, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Abdi İpekçi İlköğretim Okulu,

22


Ankara

5 Mayıs, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Dilimizin Zenginleşmesi ve Yozlaşması,Çukurova Üniversitesi, Adana

9 Mayıs, Prof. Dr. Kadırali Konkobaev, Johan Vandewalle, Nana Kaçarava, İvanPanoviç, Türkçenin Coğrafyaları Birleştiren Kimliği, TDK, Ankara

12 Mayıs, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Karamanoğlu Mehmet Bey’e Saygı, Ha-cettepe Üniversitesi, Ankara

13 Mayıs, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Karamanoğlu Mehmet Bey’den Günü-müze Türkçe, Anadolu Öğretmen Lisesi, Karaman

13 Mayıs, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Pursaklar Anadolu Lisesi,Ankara

15 Mayıs, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Güncel Sorunlarına Eleştirel BirBakış, Atatürk Üniversitesi, Erzurum

21 Mayıs, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Kitle İletişim Araçlarında Türk DilininDoğru, Güzel ve Kurallarına Uygun Kullanılması, RTÜK, Mardin

23 Mayıs, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Prof. Dr. Gürer Gülsevin, Doç. Dr. Er-doğan Boz, Günlük Hayatta Türkçe, Odunpazarı Belediyesi, Eskişehir

28-30 Mayıs, Yerli ve yabancı bilim adamları, Uluslararası II. Türkiyat Araştır-maları Sempozyumu “Kaşgarlı Mahmud ve Dönemi”, Hacettepe Üniversitesi,Ankara

29 Mayıs, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Şehirleşme ve Türkçe, İstanbul Üniver-sitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul

29 Mayıs, Prof. Dr. Recep Toparlı, Bilinmeyen Yönleriyle Türkçe, Esnaf ve Sanat-kârlar Odalar Birliği Başkanlığı, Tokat

30 Mayıs, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Genel Sorunlarına Eleştirel Bir Bakış,Anadolu Teknik, Teknik Lise ve Endüstri Meslek Lisesi, Tokat

30 Mayıs, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Millî Piyango İhya BalakFen Lisesi, Tokat

3 Haziran, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçe Dil Bilgisi Kuralları, İçişleri Bakan-lığı Eğitim Dairesi, Ankara

6 Haziran, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Prof. Dr. Recep Toparlı, Uzm. Bel-gin Aksu, Ticari İlişkilerimizde Türkçenin Yeri ve Önemi, TDK, Ankara

23


26 Haziran, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Prof. Dr. Nevzat Gözaydın, Prof. Dr.Hamza Zülfikar, Prof. Dr. Melek Özyetgin, Prof. Dr. Nurettin Demir, Geç-mişten Günümüze Türkçe, İkizdere Belediyesi, Rize

2-5 Temmuz, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Sözlük Biliminde Bilişim Uygula-maları ve Elektronik Sözlüklerimiz, VII. Uluslararası Volga Bölgesi Dil İlişki-leri Bilgi Şöleni, Kazan Devlet Üniversitesi, Rusya

29 Temmuz, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türk Dilinin Doğru ve Güzel Kulla-nılması, TDK, Ankara

10 Ağustos, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Kâşgarlı Mahmud’u Anma ve Türk-lerle Türkçenin Bin Yıllık Buluşması Şöleni, Afyonkarahisar Ertuğrul Gazi Yö-rükler ve Türkmenler Derneği, Afyonkarahisar

23 Ağustos, Prof. Dr. Mustafa Öner, Doç. Dr. Dilek Batislam, Harf İnkılâbındaTekirdağ’ın Yeri, Tekirdağ Valiliği, Tekirdağ

23 Ağustos, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Karacaoğlan’ın Türk Gençliğine Kat-kısı: Türkçe, Düziçi, Osmaniye

25-29 Ağustos, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Prof. Dr. Zeynep Korkmaz,Prof. Dr. Nevzat Gözaydın, Prof. Dr. Hamza Zülfikar, Prof. Dr. Bernt Bren-domeon, Türkoloji Günleri, Muğla Üniversitesi, Muğla

29 Ağustos, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Balkanlarda Türkçenin Durumu,Uluslararası Balkan Konferansı, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul

4 Eylül, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Doğumunun 1000’inci Yılında KâşgarlıMahmud ve Eseri, ASIA Kültür Danışmanlık Ajansı, İstanbul

5 Eylül, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Doğumunun 1000’inci Yılında KâşgarlıMahmud ve Eseri, İstanbul

25 Eylül, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Özel Yüksek Sarıkaya İlk-öğretim Okulu, Ankara

7 Ekim, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Özel Bilkent İlköğretimOkulu, Ankara

9 Ekim, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Uluslararası Giresun ve DoğuKaradeniz Sosyal Bilimler Bilgi Şöleni, Belediye Başkanlığı, Giresun

17 Ekim, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türk Dünyasında Ortak Dil Türkçe, Ka-rabük Belediyesi, Karabük

17 Ekim, Prof. Dr. Recep Toparlı, Bilinmeyen Yönleriyle Türkçe, Dil ve Edebiyat

24


Derneği, İstanbul

19 Ekim, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türkçe ve Edebiyat, Dil ve EdebiyatDerneği, İstanbul

25 Ekim, Prof. Dr. Recep Toparlı, Atatürk ve Türk Dili, Adıyaman Üniversitesi,Adıyaman

27 Ekim, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türk Dili, Türk American Media Cor-poration, ABD

28 Ekim, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türkçenin Gücü, Türk Kültür Merkezi,New York, ABD

28 Ekim, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Atatürk, Türkçe ve Türk Dil Kurumu,TurkishHour, ABD

27-28 Ekim, Prof. Dr. Hamza Zülfikar, Prof. Dr. Mustafa Öner, Doç. Dr. H.Dilek Batislam, Türk İnkılâbına Bakışlar: Türk Harf Devrimi, TDK, An-kara

30 Ekim, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Atatürk, Türkçe ve Türk Dil Kurumu,Türkiye Araştırmaları, Vaşington, ABD

31 Ekim, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Doğumunun 1000’inci Yılında KâşgarlıMahmud ve Divanü Lugati’t Türk, Türk Kültür Derneği Vaşington, ABD

31 Ekim, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Atatürk Üniversitesi, Erzurum

31 Ekim, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Nevzat Karadağ AnadoluÖğretmen Lisesi, Erzurum

2 Kasım, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Osmanlı Türkçesinden Günümüze Türk-çenin Gelişimi ve Evrimi, T.C. Büyükelçiliği, Vaşington, ABD

4 Kasım, Prof. Dr. Recep Toparlı, Atatürk ve Türk Dili, Atılım Üniversitesi, An-kara

5 Kasım, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Türkçenin Etkin Kullanılmasının MillîGüç ile Millî Güvenliğimize Etkileri, Millî Güvenlik Akademisi, Ankara

5 Kasım, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Doğru Kullanımı ve Yazımı, AltındağÇocuk Kulübü, TDK, Ankara

6 Kasım, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Doğru Kullanımı ve Yazımı, MamakÇocuk Kulübü, TDK, Ankara

10 Kasım, Prof. Dr. Recep Toparlı, Atatürk ve Türk Dili, Rekabet Kurumu Baş-

25


kanlığı, Ankara

11 Kasım, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, 80. Yılında Türk Harf Devrimi, Yedi-tepe Üniversitesi, İstanbul

14 Kasım, Prof. Dr. Mustafa Argunşah, Prof. Dr. Nevzat Özkan, Doç. Dr.Ahmet Günşen, Atatürk Harf Devrimi ve Türkçe, Ahi Evran Üniversitesi,Kırşehir

15 Kasım, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Prof. Dr. Gürer Gülsevin, Atatürk,Türkçe ve Geometri Terimleri, Matematikçiler Derneği, İzmir

17 Kasım, Prof. Dr. Mustafa Öner, Atatürk’ün Yazı Devrimi, Balıkesir Üniversi-tesi Necatibey Eğitim Fakültesi, Balıkesir

19 Kasım, Prof. Dr. Nevzat Özkan, Prof. Dr. Mustafa Argunşah, Yrd. Doç. Dr.Selçuk Duman, Atatürk ve Harf Devrimi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat

20 Kasım, Doç. Dr. Erdoğan Boz, Doç. Dr. Ahmet Akçataş, Yrd. Doç. Dr.Hasan Babacan, Atatürk ve Harf Devrimi, Afyonkarahisar Kocatepe Üni-versitesi, Afyonkarahisar

20 Kasım, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Güncel Sorunları ve Türk Dil Ku-rumu, Erciyes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Kayseri

27 Kasım, Prof. Dr. Bilal Yücel, Atatürk ve Harf Devrimi, Cumhuriyet Üniver-sitesi, Sivas

3-4 Aralık, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Prof. Dr. Recep Toparlı ve bildirili 31öğrenci ve araştırma görevlisi, Gençliğin Gözüyle Kâşgarlı Mahmud ve DivanüLugati’t Türk, Çukurova Üniversitesi, Adana

17 Aralık, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, 4’üncü Ana Jet Üs Komu-tanlığı, Ankara

18 Aralık, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Ansera Gençlik Merkezi veÇocuk Kulübü, Ankara

24 Aralık, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın, Doğumunun 1000. Yıl Dönümünde Kâş-garlı Mahmud ve Eseri Dîvânü Lugati’t Türk, İstanbul Üniversitesi EdebiyatFakültesi, İstanbul

25 Aralık, Prof. Dr. Recep Toparlı, Türkçenin Gücü, Hurin Yavuzalp İlköğretimOkulu, TDK, Ankara

26 Aralık, Prof. Dr. Recep Toparlı, Atatürk ve Türk Dili, Kocatepe Rotary Ku-lübü, Ankara

26


Kurumumuz uzmanlarının çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarında verdik-leri eğitim seminerleri 2008 yılında da sürmüştür. Geçen yıl bu yürütülen bu et-kinlikler şunlardır:

4.3.2008, Uzm. Belgin Tezcan Aksu, Türkçe ve Dil Bilgisi, Hazine Müsteşar-lığı, Ankara

14.4.2008, Uzm. Betül Eyövge Yılmaz, Türkçenin Doğru Kullanılması, SavunmaBakanlığı, Ankara

28.4.2008, Uzm. Necla Yalçıner, Türkçe Dil Bilgisi ve Yazışma Kuralları, MaliyeBakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

28.4.2008, Uzm. Hatice Yazıcı Malkoç, Türkçe Dil Bilgisi ve Yazışma Kuralları,Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

28.4.2008, Uzm. Belgin Tezcan Aksu, Türkçe ve Dil Bilgisi, Maliye BakanlığıGelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

28.4.2008, Uzm. Betül Eyövge Yılmaz, Türkçe Dil Bilgisi ve Yazışma Kuralları,Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

29.4.2008, Uzm. Belgin Tezcan Aksu, Resmî Yazışmalarda Uyulması Gerekli Ya-zışma Kuralları, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı

30.4.2008, Uzm. Hatice Yazıcı Malkoç, Türkçe Dil Bilgisi ve Yazışma Kuralları,Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

30.4.2008, Uzm. Betül Eyövge Yılmaz, Türkçenin Etkili ve Doğru Kullanımı,Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

9.5.2008, Uzm. Betül Eyövge Yılmaz, Türkçe ve Dil Bilgisi Kuralları, Çalışmave Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara

15-16.5.2008, Uzm. Betül Eyövge Yılmaz, Türkçenin Etkili ve Doğru Kullanımı,Denizcilik Müsteşarlığı, Ankara

4.6.2008, Uzm. Belgin Tezcan Aksu, Resmî Yazışmalarda Uyulması Gerekli Ya-zışma Kuralları, İçişleri Bakanlığı Eğitim Dairesi, Ankara

7.7.2008, Uzm. Belgin Tezcan Aksu, Türkçe Dil Bilgisi, Maliye Bakanlığı Gelirİdaresi Başkanlığı, Ankara

8.7.2008, Uzm. Neclâ Yalçıner, Türk Dili ve Yazım Kuralları, Maliye BakanlığıGelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

8.7.2008, Uzm. Betül Eyövge Yılmaz, Türkçe Dil Bilgisi ve Yazışma Kuralları,

27


Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

8.7.2008, Uzm. Belgin Tezcan Aksu, Resmî Yazışmalarda Uyulması Gerekli Ya-zışma Kuralları, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

9-10.7.2008, Uzm. Hatice Yazıcı Malkoç, Türkçe Dil Bilgisi ve Yazışma Kural-ları, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

9-10.7.2008, Uzm. Adem Terzi, Türk Dili ve Yazım Kuralları, Maliye BakanlığıGelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

9-10.7.2008, Uzm. Beyza Gültekin, Türk Dili ve Yazım Kuralları, Maliye Ba-kanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, Ankara

16.10.2008, Uzm. Hatice Yazıcı Malkoç, Türkçe Dil Bilgisi ve Yazışma Kuralları,Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Ankara

21.10.2008, Uzm. Betül Eyövge Yılmaz, Türkçe Dil Bilgisi ve Yazışma Kuralları,Halk Bankası AŞ, Ankara

22.11.2008, Uzm. Belgin Tezcan Aksu, Kitle İletişim Araçlarında Doğru ve GüzelTürkçe, RTÜK Eğitim Semineri, Malatya

26.11.2008, Uzm. Hatice Yazıcı Malkoç, Türkçenin Doğru ve Etkin Kullanımı,Hava Kuvvetleri 4’üncü Ana Jet Üs Komutanlığı, Ankara

3.12.2008, Uzm. Betül Eyövge Yılmaz, Türkçenin Doğru ve Etkin Kullanımı,Hava Kuvvetleri 4’üncü Ana Jet Üs Komutanlığı, Ankara

Türkçe konusunda bilgi kaynağı kurum TDKTürkçe konusunda bilgi kaynağı kurum TDK

Dilekçe, e-posta iletisi göndererek, telefon açarak, bilgi edinme belgesi dol-durarak Türk dili ile ilgili sorularını Kurumumuza ulaştıran herkese en kısa süreiçerisinde istedikleri bilgiler iletilmektedir. Dilekçe, e-posta ve telefonla yapılanbaşvuruların sayısını vermek mümkün değil ama yalnızca Bilgi Edinme Yasa-sı’ndan yararlanarak Türk dili ile ilgili bilgi ve belge isteğinin 2008 yılı için1.887 olduğunu belirtmemiz gerekir. Bu başvurulardan 1.859’u olumlu olarakyanıtlanarak istenilen bilgi ve belgeler başvuru sahiplerine gönderilmiştir. Geçenyılda 249 iş günü bulunduğuna göre gün başına düşen başvuru ortalaması7,57’dir.

Bilişim uygulamalarının sağladığı yeni iletişim ortamından yararlanarakkişilerin söz varlığını geliştirmelerine katkıda bulunmak amacıyla DağarcığınızaHer Gün İki Söz etkinliğine katılmak için bizlere e-posta adresini bildirenlere e-posta ile her gün iki sözcük gönderilmesi uygulaması 2008 yılında da sürdü-

28


rülmüştür. Bu hizmetimizden yararlanan üye sayısı yetmiş bini aşınca yeni birdüzenlemeye gidilmiştir. Söz konusu hizmetimiz, bu yıl yeni bir tasarım ve içe-rikle yeniden verilmeye başlanacaktır.

Sanal ortamdaki sözlüklerimizin geliştirilmesi ve zenginleştirilmesi ama-cıyla önceki yıllarda açtığımız e-posta birimimize ([email protected]@tdk.org.tr) her güngönderilen çok sayıda iletiyle, dilimizin söz varlığı imece usulü ile işlenmekte,genişletilmektedir.

Türkçenin yaşadığı olumsuzluklarTürkçenin yaşadığı olumsuzluklar

Dilin kullanıldığı alanlarda yaşadığımız yabancılaşma karşısında 2008 yı-lında takdirle karşıladığımız ve desteklediğimiz bir çalışmaya da değinmek is-tiyoruz. Türkçenin karşı karşıya bulunduğu sorunları belirlemek ve çözümüretmek amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisinde kurulan Türkçedeki Bo-zulma ve Yabancılaşmanın Araştırılması, Türkçenin Korunması ve Geliştiril-mesi İçin Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi amacıyla İstanbulMilletvekili Prof. Dr. Necat Birinci’nin başkanlığında kurulan Meclis AraştırmaKomisyonu çalışmalarını tamamlamıştır. İktidarıyla muhalefetiyle bütün siyasipartilerimizin desteklediği bu komisyona Kurumumuz da bilimsel destek vekatkı sağlamıştır. Komisyonun raporu 7 Ekim 2008 günü Türkiye Büyük Mil-let Meclisi Genel Kurulunda görüşülerek kabul edilmiştir. Şimdi, bu rapordabelirtilen çözüm önerilerinin yine iktidarıyla, muhalefetiyle bütün siyasi parti-lerimizin desteğiyle Türkçe için gereken kararların alınmasını ve uygulamayakonulmasını sabırsızlıkla bekliyoruz.

İş yeri adında yabancılaşma karşısında belediyelerimizle yaptığımız iş bir-liği sonucunda belediye sınırları içerisindeki iş yerlerinde Türkçe ve Türkçeleş-miş adlar kullanılması yolunda son bir yılda karar alan Beykoz, Alaşehir,Bodrum, İkizdere, Emirâlem, Karşıyaka, Odunpazarı, Cenkyeri belediyeleri Ku-rumumuzca ödüllendirilmişlerdir. Kullandığı Türkçe adla kamuoyuna örnekolan veya yabancı adını Türkçesiyle değiştiren iş yerlerinin ödüllendirilmesi ça-lışması 2008 yılında da sürdürülmüş ve geçen yıl çok sayıda işletme Türk DilKurumu tarafından ödüllendirilmiştir.

Türkçenin geleceği açısından büyük önem taşıyan bu yayınlar ve etkinlik-ler sonsuzluğa doğru akıp giden zaman içerisinde geleceğe umutla bakmamızısağlamaktadır.

Türk dilinin hemen her dönemine, her alanına ve her konusuna yönelik bi-

29


limsel çalışmalar yürütürken, Türkçenin karşı karşıya bulunduğu sorunlara daçözümler üreten Türk Dil Kurumu, yayımladığı eserlerle, düzenlediği başarılıetkinliklerle bir yılı daha geride bırakmanın sevincini ve onurunu taşımaktadır.

Gerçekleştirilen bu etkinlikler, ortaya konulan yayınlar; çalışma grupla-rında görev alan öğretim üyelerinin ve en alt kademesinden en üst kademesinekadar Türk Dil Kurumunun yönetici, uzman, memur ve hizmetli kadrosundakibütün çalışanlarının çabalarıyla gerçekleştirilmiştir.

Hepsine yürekten teşekkür ederim.

30


türk dil kurumunun 2008 yılı...

Documents