tÜrk ye’de ÇiĞ afetİ zararlarini azaltma ÇaliŞmalari · karayollarının ve kayak...

TMMOB AFET SEMPOZYUMU

395

.

TÜRKİYE’DE ÇIĞ AFETİ ZARARLARINI AZALTMA ÇALIŞMALARI

Ömer Murat Yavaş1 ; Demet Şahin2

SUMMARY

Determining avalanche hazard and mitigation affairs executed by Avalanche Research-Development, Reconnaissance and Preventation Branch, which is the only one authorized department on avalanche disaster, under General Directorate of Disaster Affairs. But not having an exact disaster ınsurence system in Turkey and compensating disaster losses still by government slows down the disaster mitigation improvement. In this target, methods and standarts about avalanche studies that are used especially in Europe have been researched and tried to adapt to local conditions.

ÖZET

Ülkemizde çığ tehlikesinin belirlenmesi ve zarar azaltma faaliyetleri Afet İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulmuş ve çığ afeti konusunda yetkili tek birim olan Çığ Ar-Ge, Etüt ve Önlem Şube Müdürlüğünce yürütülmektedir. Bu amaçla yapılan çalışmalarda özellikle Avrupa’da kullanılan yöntem ve standartlar incelenerek ülke şartlarına en uygun şekilde uygulanmaya çalışılmaktadır. Ancak, afet sigortacılığı kavramının ülkemizde henüz tam olarak yerleşmemiş olması ve afetlerden kaynaklanan zararların hala devlet tarafından telafi edilmesi zarar azaltma çalışmalarında hızlı bir ilerlemeye olanak vermemektedir.

Bu çalışmada, yukarıda kısaca bahsedilen çalışmalara ve yöntemlere değinilmektedir. 1. GİRİŞ

Bu çalışma kapsamında tehlike ve risk kavramlarından yola çıkarak, ülkenin çığ

afeti konusunda yetkili tek birimi olan Çığ Ar-Ge, Etüt ve Önlem Şube Müdürlüğü tarafından yürütülen çalışmalardan bahsedilecektir.

Tehlike, önceden önlem alınmadığı takdirde can ve mal kayıplarına neden olabilecek, gündelik yaşamımızı sürdürmemizi engelleyebilecek, doğa veya insan kaynaklı afetleri tetikleyici ve tekrarlayıcı nitelikte olan olaylara denir. Bunlar deprem, sel, fırtına, çığ, kaya düşmesi, heyelan, yangın, patlama gibi olaylardır.

1 Hidrojeoloji Yük.Müh., Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2 Hidrojeoloji Müh., Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara


396

Doğal afetlere neden olan tehlikeleri önlemek her zaman mümkün değildir. Örneğin, ülkemizin deprem kuşağında olduğu gerçeği değiştirilemediği gibi depremin oluşması engellenemez ama depremin verebileceği zararlar azaltılabilir.

Risk, afetlerin yaratabileceği olası zararların etkisi olarak tanımlanabilir. Bu zarar ya da kayıp olasılığı bölgede yaşayanların canlarını, evlerini, işyerlerini, yaptıkları işleri doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyebilecektir. Risk azaltılabilir.

Bütünleşik afet yönetimi, uluslararası kabul gören genel yaklaşımla, afet öncesi hazırlık, risk/zarar azaltma, afet sonrası müdahale ve iyileştirme süreçlerinin ve bu süreçlerde gerçekleştirilmesi gereken etkinliklerin bütünlük içinde ele alınmasıdır. 2. AFET İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDE YÜRÜTÜLEN ÇIĞ ÇALIŞMALARI

Ülkemizde yaşanan afetlerle ilgili olarak, (13.12.1983 gün ve 180 sayılı Bayındırlık ve İskan Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 11.Madde’sinin c,d ve e fıkralarına göre,)

- Afete uğramış ve uğraması muhtemel yerlerin imar ve geçici yerleşmeleriyle ilgili hazırlık, her türlü plan, proje, uygulama, yönetim ve denetim işlerini yapmak ve yaptırmak,

- Tabii afete uğrayabilecek bölgeleri tespit etmek, afetlerin önlenmesi için gerekli tedbirleri almak,

- Afete uğrayabilecek bölgelerde afetlerden en az can ve mal kaybı ile kurtulmayı sağlayacak tedbir ve esasları ilgili bakanlıklar ve kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği içinde belirleyip uygulanmasını sağlamak, Afet İşleri Genel Müdürlüğü’nün görevidir.

Türkiye coğrafik olarak dağlık bir alandır. Dağlık koşulların sunduğu rölyef farkı çığ, heyelan ve kaya düşmesi gibi tehlikeli, can ve mal kaybına neden olan bir çok doğal afetin oluşmasına neden olmaktadır. Çığ genellikle ülkenin Doğu, Güneydoğu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgelerini etkilemektedir. Ülkemiz topraklarının yaklaşık % 35’i çığ afetine maruz kalmaktadır.

Şekil.1: Türkiye’de çığ olaylarının dağılımı


397

Çığ Ar-Ge, Etüt ve Önlem Şube Müdürlüğünce yürütülen çalışmalar kısaca; - çığ afetine uğramış ya da uğraması muhtemel bulunan yerleşim alanlarının etüt edilmesi, - kayak merkezleri, karayolları ve enerji nakil hatlarının bulunduğu alanların çığ etüdünün yapılması, - eğitim materyalleri hazırlayarak, çığ afeti ile ilgili bilincin oluşturulmasının sağlanması, - danışmanlık hizmeti verilmesi, - etüt edilen alanlara ait çığ tehlike ve risk haritalarının hazırlanması, - çığ tehlikesi bulunan alanlarda çözüm üretilmesi (çığ önlem yapılarının önerilmesi, projelendirilmesi, uygulanması vb.) ile, - ulusal ve uluslararası proje çalışmaları, şeklinde özetlenebilir. Afet İşleri Genel Müdürlüğünde yapılan çığ haritalaması çalışmaları özellikle

1992-1993 kış sezonunda ülke genelinde yaşanan büyük çığ afetleri sonrasında Fransa ve İsviçre çığ enstitüleri ile yürütülen Çığ Tahmin, Haritalama, Zonlama ve Çığ Önlem Teknikleri (Türkiye-Fransa-İsviçre (1994-1997), Çığ Uyarı ve Risk Önleme (Türkiye-Fransa-İsviçre (1997-1999) Projeleri ile başlamış ve gelişerek devam etmiştir. Günümüzde bu çalışmalar iki farklı başlıkta ve farklı ölçeklerde yapılmaktadır. 2.1. Çığ Tehlike Haritaları

Bu haritalarda çığ potansiyeli taşıyan bütün alanlar işaretlenir. Eldeki tarihi çığ verilerine, topografik özelliklere (eğim, bakı, vb), bitki örtüsü vb dayanarak, işaretlenen bu alanlar; muhtemel çığ patikası, kesin çığ patikası, akma hattı, muhtemel akma hattı olarak sınıflandırılır. Çığ Tehlike Haritalarında kullanılan bu sınıflama (ülkemizde kullanılan ölçütler) aynı zamanda tehlikenin büyüklüğü ile tehlikeli alanı işaret eder. Dünyada çığ tehlikesine maruz diğer tüm ülkelerde olduğu gibi 1/25000 ölçekte hazırlanır.

Şekil.2: Çığ Tehlike Haritası


398

2.2. Çığ Risk Haritaları Risk haritalarının yapımında ise daha fazla sayısal veriye ihtiyaç vardır. Çığ

tehlikesinin bulunduğu bir alanda çığın olma olasılığı başta dikkate alınacak olmasıyla beraber, hangi büyüklükte olabileceği, hangi alanları ne derecede etkileyebileceği, hangi basınçla çarpacağı, vb kriterler dikkate alınmak durumundadır. Genellikle 1/5000 ya da 1/1000 ölçekte hazırlanmaktadır.

Şekil.3: Çığ Risk Haritası.

Çığ Ar-Ge, Etüt ve Önlem Şubesince hazırlanan risk haritalarında Fransa’da kullanılan yöntem kabul edilerek çığ riski 3 değişik renkle ifade edilmektedir. Kırmızı zon, çok yüksek çığ riski ile yapılaşma ve ikamete uygun olmayan alanı; mavi zon, orta derecede çığ riski ile ancak önlem alınması şartı ile yapılaşma ve ikamete uygun olabilecek alanı; beyaz zon ise herhangi bir çığ riskinin bulunmadığı alanı ifade eder. 3. ÇIĞ AFETİ ZARAR AZALTMA ÇALIŞMALARI 3.1. Dünyada ve Türkiye’deki Uygulamalar

Özellikle Avrupa’da yoğun olarak kullanılan çığ risk haritaları; yerleşim planları ve bina yapım özelliklerinin belirlenmesinde, orman alanlarının korunmasında, karayollarının ve kayak merkezlerinin geçici olarak kapatılmasında kullanılmaktadır. Bazı Avrupa ülkeleri ile Amerika’nın bazı eyaletlerinde çığ risk haritalarının esas alındığı kanun ve/veya yönetmelikler yürürlüktedir. Ayrıca, afet sigortacılık sisteminde de yine çığ risk haritaları kullanılmaktadır. Ülkemizde ise henüz afet sigortacılığı


399

kavramının (DASK dışında) tam olarak yerleşmemiş olması yanında, çığ bölgelerinde yapılacak yapılar hakkında yasal bir mevzuat da bulunmamaktadır. Çığ risk haritalarının yapımı için bir çok sayısal veriye ihtiyaç olmaktadır. Örneğin; - Kar tutma potansiyeli (kar örtüsü kalınlığı), - Çığ tehlikesinin olduğu bir alanda daha önce olmuş (mümkün olan en eski verilerle) en büyük çığlar ve bunların tekrarlama periyotları, - Bunların etkilediği alanlar, - Bitki örtüsü, - Uzaktan algılama yöntemleri ile analizler, - Çığın bu alanlara verebileceği zararın büyüklüğü (Örneğin basıncı 3 ton/m2’ye kadar olan alanlar vb.) dikkate alınmaktadır.

Dünyada çığ ile ilgili olarak yapılması gereken geçici önlem türlerinin uygulamaya sokulabilmesi (alan boşaltma, suni çığ düşürme, vb), zarar azaltma, çığ risk yönetimi, kurumlar arası koordinasyon gibi çalışmalar, daima tahmin ve erken uyarı sistemlerinden elde edilen bilgiler ışığında gerçekleştirilmektedir. Ülkemizde böyle bir sistem bulunmadığı gibi, kar ve çığ analizi için nivolojik rasat ağı da bulunmamaktadır. Dünyada çığ tehlikesi bulunan pek çok ülkede otomatik kar gözlem istasyonları kullanılmaktadır. Otomatik istasyonların kullanımı, insanların kış mevsiminde ulaşamayacağı alanlardan oldukça sağlıklı veriler elde edilmesini sağlamaktadır. Alanının yarısı yüksek dağlarla kaplı olduğu için çığ tehlikesine maruz 38 ile sahip olan Türkiye için bu çok önemli bir eksikliktir.

Şekil.4: Standart kar gözlem istasyonu (Otomatik) Günümüzde Çığ Tahmin ve Erken Uyarı Sistemleri, zarar azaltma faaliyetlerinin

en önemli bölümünü oluşturmaktadır. Kar ve çığ rasatlarını da içine alan çığ tahmin çalışmaları, ilgili deterministik ve istatistiksel çığ modellerini ve meteorolojik


400

tahminleri de kullanarak en iyi çığ tahminini yapmayı hedef alır. Bunların bir kısmı kısa süreli, bir kısmı ise uzun vadeli tahminlerdir.

Çığların insan yaşamı üzerine etkisi tahmin edilemeyecek kadar fazla olabilmektedir. En önemlisi, çığ afeti nedeni ile her yıl çok sayıda insan hayatını kaybetmektedir. Verilen insan kayıplarının yanı sıra çok sayıda hayvanın telef olması, evlerin yıkılması (bugüne değin etkilenen konut sayısı 5000’nin üzerindedir), ormanların yok olması, elektrik ve haberleşme hatlarının tahribi, köprülerin yıkılması, derelerin tıkanıp taşkın tehlikesinin oluşması, kapanan karayollarında bekleyen araçların ve taşıdığı yüklerin yerine geç ulaşmasının oluşturduğu kayıplar gibi önemli oranda milli gelir kaybına neden olan sonuçlar doğurmaktadır.

Çığların etkisini bertaraf etmek veya en aza indirgemek için dünyada pek çok farklı teknikler kullanılmaktadır. Uygulanan tekniklerden elde edilecek sonuçların uzun veya kısa vadeli olmasına, uygulandıkları yerlere, çığın türüne, çığın etkilediği alanın boyutuna ve tekniklerin maliyetlerine göre çığ önleme yöntemleri "geçici veya kalıcı" olmak üzere iki sınıfa ayrılır. 3.2. Kalıcı Önlem Yöntemleri 3.2.1. Aktif Kalıcı Önlem Yöntemleri (Başlangıç Bölgesinde Uygulanır)

Teraslama: Bu yöntem, genellikle yerleşim yeri dışındaki alan veya yapıları korumak için kullanılır. Teraslarda, basamağın üst kısmı sertleştirilerek ağaçlandırılır ve eğime dik yönde duvarlar ile desteklenirler ise daha tatmin edici sonuçlar alınabilir.

Yeniden Ağaçlandırma: Ağaç büyüme sınırına yakın kotlarda yeterli derinlikte ve uygunlukta toprak olan yamaçlarda yeniden ağaçlandırma yapılabilir. Özellikle kar çitleri veya ağları ile beraber kullanıldığında, ağaçların kar yüklerinden ve çığlardan zarar görmeleri önlendiğinden, çitler ekonomik ömrünü dolduruncaya kadar ağaçlarda yamaçta iyi bir koruma sağlayabilirler.

Şaşırtmacalı Kazıklar: Şaşırtmacalı kazıklar, çapları 10-20 cm arasında değişen, kazığın zemin üzerinde 30 - 200 cm.si kalacak şekilde şaşırtmacalı olarak dikilen ağaç kütükleridir.

Şekil.5: Aktif önlem yapısı örnekleri. Tripod (Üçayak): Ağaç kütükleri kullanılarak yapılan ve 3 ayrı kütüğün

birbirleriyle birleştirilerek kullanıldıkları yapılardır. Şaşırtmacalı kazıklar ile beraber kombine olarak da kullanılabilirler.


401

Kar Çitleri: Kar çitleri, halen dünyada uygulanan en güvenli ve en uzun ömürlü aktif çığ önleme yapılarıdır. Bu çitler, ağaç, beton, alüminyum ve çelikten imal edilirler. Daha pahalı olmasına karşın çelik olanları yaklaşık 100 yıllık ekonomik ömürleri ile en iyi sonucu vermektedir. Ağaçtan yapılanların ise 20-40 yıl arasında değişmektedir. Sistemin kurulmasını pahalı olmasına karşın yerleşim yerlerini korumada gönül rahatlığı ile kullanılmaları, bu dezavantajlarını gözardı edebilmemizi sağlamaktadır.

Kar Ağları: Kar ağları da kar çitleri ile aynı görevi görürler. Ağlar çelikten yapılır, kurma işlemleri daha kolaydır. Kurma maliyetleri kar çitlerinin maliyetlerine çok yakın olmasına rağmen , kar çitleri kadar yüksek kar yükü taşıyamazlar.

Kar (Rüzgar) Perdeleri: Kar (rüzgar) perdeleri, rüzgarın kar taşıma, biriktirme işlevini ve kar biriktirme yerini kontrol eden yapılardır. Böylece karın tehlikeli noktalarda ve miktarda birikimi önlenebilmektedir.

Rüzgar Çatıları: Rüzgar çatıları, kar perdelerine benzer bir işlev görür. Ancak, bu yapı sırt üzerinde rüzgarın hızını arttırarak karın yamaç üzerinden daha aşağıdaki kotlarda birikmesini sağlamak için kullanılırlar.

Rüzgar Panoları: Rüzgar panoları da kar birikimini kontrol etmek için kullanılırlar. Kar perdelerinden farkları yapının elemanları arasında boşluklar olmamasıdır. Farklı uzunluklarda olabilirler. 3.2.2. Pasif Kalıcı Önlem Yöntemleri (Akma ve Durma Bölgelerinde Uygulanır)

Saptırma Duvarları: Saptırma duvarlarının temel amacı, gelen çığın akışını istenilen tarafa yönlendirmektir. Betonarme, toprak dolgu, taştan veya beraber kullanılarak da inşa edilebilirler. Bu yapıların, büyük toz çığlara karşı pratikte az etkili veya tamamen etkisiz kaldığı unutulmamalıdır. Çığın yönlendirildiği yönde insanların bulunduğu bir yapı veya alan olmamasına çalışılmalıdır.

Durdurma Duvarları: Durdurma duvarları, çığın durma bölgesi içinde, hızını iyice azaldığı bir hat üzerine inşa edilirler. Çığın hızlı olduğu bir akış hattı içerisine konulmaması gerekir.

Şekil.6: Pasif önlem yapısı örnekleri.


402

Çığ Barajları: Çığ barajları, akış hattı içinde çığ hızının maksimum olmadığı (başlangıç bölgesine yakın yada durma bölgesine yakın) kesimlerde durdurmak için kullanılırlar. Bu yapıların inşa edilmesi için uygun bir arazi yapısı gerekir. Barajların gövdeleri toprak ve kaya dolgu veya çelik destekli betonlardan yapılmaktadır.

Mahmuzlar: Mahmuzlar bir tür saptırma yapılarıdır ve çığ akışını iki ayrı yöne yönlendirirler. Ev, direk veya bunlar gibi küçük alan kaplayan yapıları korumada kullanılırlar. Kullanıldıkları patikada çığ akış yüksekliği fazla olmamalıdır.

Geciktirme Yapıları ve Çığ Kapanı: Çığın hızını azaltan, akış mesafesini düşüren yapılara "geciktirme yapıları", bu yapılar ile hızı iyice azalan çığın tamamen durduran çığ barajı benzeri yapılara ise "çığ kapanı" adı verilir.

Çığ Tünelleri: Çığ tünelleri, çığların kara ve demiryollarına ve bu güzergahta seyreden araçlara zarar vermesini engellemek için yapılırlar. Tüneller, çığın üzerlerinden akıp gitmelerini sağlayacak şekilde, beton veya çelikten imal edilirler.

Bina Güçlendirme Teknikleri: Çığların tehdidi altında bulunan alanlarda, koşullu olarak binalara inşa izni verilebilir. Ancak bu durumda binalarda bazı özel yapım teknikleri uygulanmalıdır. Çığ patikasının ve gelebilecek çığın özelliklerinin iyi bir şekilde bilinmesi gereken bu durumlarda evlere gelebilecek basıncın 3 ton/m2'den az olması gerekmektedir. Aksi taktirde burada inşa izni verilemez. 3.3. Geçici Önlem Yöntemleri

Tek ya da çok namlulu çığ düşürücüler, çığ topları, Gaz-Ex, Cat-Ex yöntemleri ile yapay çığ oluşturmak en sık kullanılan geçici yöntemlerdir. Karayolları ve kayak merkezlerinde ise genellikle yol uyarı ve kapama sistemleri kullanılmaktadır.

Kar ve çığ rasatları ise uzun vadeli çığ önleme programlarının bel kemiğini oluşturur. Başlıca kar yağışı, rüzgar, sıcaklık ve kar tabakalarına ait verilerin periyodik olarak sağlandığı rasat değerleri olmadan hiç bir çığ uyarı ve tahmin sistemi sağlıklı işleyemez. Ayrıca, o bölgelerde kurulacak çığ önlem sistemlerinin dizayn edildiği projeler de bu tür verilere ihtiyaç duyarlar. Diğer açıdan, kar ve çığ rasatlarının yapıldığı istasyon ağının ülke genelinde uygun yoğunlukta olması, ölçümlerin ilgililere anında ulaştırılması ve meteorolojik tahminler ile beraber değerlendirilerek sonuçların (riskli alanların) halka duyurulması gerekir.

Afet İşleri Genel Müdürlüğünce yürütülen çığ çalışmalarında çeşitli kar ve çığ rasat yöntemleri uygulanmaktadır. Bunların başlıcaları, kar profili alımı, ram profil testi ve kürek testidir.

* Kar profili, kar tabakaların sertliklerinin el ile saptanmasıdır. El ile kar sertliği belirlenirken kullanılan kıstasların her biri, bir ortalama kazık direncinin eşdeğeridir. Grafiğin en alt kısmında, el testindeki kıstaslar karşılık olarak geldikleri değerlere yerleştirilmiştir. Kar tabakalarındaki geçişlerin saptanması, diğer yöntemlere göre çok daha kesindir. Ramsond cihazı kullanıldığında ise kazık dirençleri daha hassas hesaplanır. Ancak, kar örtüsü hakkında çabuk ve doyurucu bilgi almak istiyorsak el ile yapılan profil alma yöntemi yeterlidir.

* Ramsond cihazının çalışma mantığı, kar örtüsüne dik olarak cihazın yerleştirilmesi ile ram ağırlığının düşüm sayısı ve kar örtüsü içinde tüpün ilerleme miktarının kar kalınlığı boyunca değişiminin izlenmesi üzerine inşa edilmiştir. Bu sayede, her kar tabakasının kg/cm2 cinsinden kazık dirençleri elde edilir. Bu dirençlerin işaretlenmesi sonucu ortaya çıkan profile Ram Profili adı verilir. Kar profili ile beraber kullanılarak yeni bir profil elde edilir. Bu profil, x


403

eksenini kazık direnci ve kar sıcaklığının, y eksenini ise kar derinliğinin oluşturduğu, milimetrik olarak bölümlenmiş bir grafik şeklinde çizilir. Elde edilen, bu grafikten kar örtüsü içindeki hangi tabaka ve/veya tabakaların yenilmeye uygun olduğu tespit edilir.

* Kürek testi, pratik bir yöntemdir. Ancak, bulunan zayıf tabakaların derinliği ve yaklaşık dayanımları tamamiyla subjektifdir.

* Rutschblock (İsviçre ordusu kayak) testi, düşürme -stuffblock- testi İnsan yaşamını tehdit eden çığ tehlikesini en aza indirmeyi hatta kimi zaman

tamamıyla ortadan kaldırmayı amaçlayan çığ önlem yapılarının ülkemizde uygulanması sadece birkaç çığ bölgesinde mümkün olmuştur. Ekonomik imkanların yetersizliği, Afet mevzuatındaki kimi zorluklar, uzun yıllara ait nivo-meteorolojik kayıtların bulunmaması gibi sebeplerle önlem yapılarını tam anlamıyla hayata geçirmek bu güne kadar mümkün olmamıştır. Afet İşleri Genel Müdürlüğünce, çığ afetinden etkilenen konutların taşınması ve o alanların tamamıyla yapı ve ikamete yasak alanlar (Afete Maruz Bölge) olarak belirlenmesi yerine optimum şartları sağlayacak çığ önlem yapılarının uygulanması yönünde adımlar atılmaya başlanmıştır.

Şekil.7: Kar rasat tekniklerinden örnekler


404

2004 yılı sonlarından itibaren Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü (DMİ) ile beraber girişilen bir çalışma ile, Türkiye Çığ Tahmin ve Erken Uyarı Sisteminin Kurulması amaçlanmış, ancak bu zamana kadar kaynak sağlanamaması sebebiyle istenilen amaca ulaşılamamıştır. Oysa, çığ tehlikesi bulunan diğer dünya ülkelerindeki gibi nivolojik ölçüm ağının kısa zamanda kurulması, 15 günlük yapılan kar profili çalışmalarının ülkemiz genelinde hayata geçirilmesi ve bu verilerin mevcut diğer meteorolojik veriler, topografik veriler, çığ patikalarının fiziki özellikleriyle harmanlanarak Tahmin ve Erken Uyarı Sisteminin hayata geçirilmesi gerekmektedir. Ülkemizde son 5 yılda özellikle Doğu Anadolu Bölgesi’nin yüksek kesimlerinde daha fazla kar birikimleri olmaktadır. Bu veriler, dağlık alanlarda otomatik istasyonları olmadığı için Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünden değil, buralarda yaşayan yerel halktan sağlanmaktadır. Dünya ülkelerinde yılda ortalama 25 kişi çığ nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bu rakam ülkemizde 24,5’dir. Ancak olaya yaklaşım tarzında dünya ülkeleriyle ülkemiz arasında hiçbir benzerlik yoktur.

- Bugüne kadar gerek Genel Müdürlüğümüz danışmanlığında gerekse farklı kurumsal veya özel imkanlarla yapılmış olan çığ önlem yapılarının sayı ve kalitelerinin arttırılması,

- Çığ önlem yapılarının projelendirilmesi, - Projelendirme sonrası araziye aplikasyonu, - Çığdan etkilenen alanlarda yapılacak yapılar için yönetmelik hazırlanması, Çığ

Ar-Ge, Etüt ve Önlem Şube Müdürlüğü’nün 2007-2008 yılı hedeflerindendir. İlgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla yapılacak çalışmalarla dağlık alanlarda

bulunan dağcıların, kayakçı ve snowboardcuların kar dayanım testlerini yapmalarının sağlanması, bu amaçla ilgili yayınların hazırlanıp dağıtılması, eğitim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi, hepsinden önemlisi bunların yasal olarak zorunluluk haline getirilmesi, ülkemize has kayak yasasının hazırlanması, çığ risk haritalarının uygulanabilirliğinin sağlanması, çığ sigorta sisteminin hayata geçirilmesi Çığ Ar-Ge, Etüt ve Önlem Şube Müdürlüğü’nün orta vadeli hedeflerindendir. 4. SONUÇ ve ÖNERİLER:

Kısaca anlatılmaya çalışıldığı gibi, çığ afeti ile ilgili zarar azaltma çalışmalarının giderek detaylandırıldığı, ancak bu çalışmaların daha ileri götürülerek, dünya ülkelerinde uygulandığı gibi uygulanmasını sağlamak, bu amaçla gerekli yasal düzenlemeleri yapmak gerekmektedir. KAYNAKLAR 1.Çığ Grubu, (1999), “Çığ El Kitabı”, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 2. 1950-2006 Yılları Arşiv Kayıtları, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara. 3. McClung, D., Schaerer, P., (1998), “The Avalanche Handbook”, The Mountaineers, USA. 4. Rapin, F., (1992), “A Summary of French Avalanche Protection Techniques”, Cemagref Editions 1995, Chamonix, France. 5. USDA Forest Service, (1975), “Avalanche Protection in Switzerland”, U.S Department of Agriculture-Forest Service, Fort Collins, USA.

tÜrk ye’de ÇiĞ afetİ zararlarini azaltma ÇaliŞmalari · karayollarının ve kayak...

Documents