BÀN CHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Bsnt: TÔ THỊ TÌNH

Mục tiêu

• Nắm được cơ chế bệnh sinh bàn chân ĐTĐ.

• Đánh giá và phân độ được bàn chân ĐTĐ.

ĐỊNH NGHĨA

• Bất cứ nhiễm trùng nào ở bàn chân bệnh nhân đái đường do chấn thương mô mềm bàn chân cấp hoặc mạn, có sự hiện diện của bệnh lý thần kinh và/ mạch máu.

Đại cương

• 252 triệu người ĐTĐ trên thế giới

• Bàn chân đái đường chiếm một số lượng lớn giường bệnh trong số bn ĐTĐ.

• Hằng năm 1-4% bn ĐTĐ có biến chứng loét bàn chân, 25% suốt đời.

• Tỷ lệ cắt cụt chi dưới ở bn ĐTĐ chiếm 45-75% trong tổng số bệnh nhân bị cắt cụt chi.

• 2/3 những bệnh nhân lớn tuổi bị cắt cụt chi sẽ không thể sống độc lập.

BỆNH HỌC BÀN CHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Loét bàn chân do nhiều nguyên nhân, có 3 nguyên nhân nổi bật:

• Bệnh lý thần kinh

• Bệnh lý mạch máu

• Chấn thương

BỆNH HỌC LOÉT BÀN CHÂN ĐTĐ

Neuropathy

Sensory

Loss of protective sensation

Motor

Abnormal foot biomechanics

Autonomic

Reduced skin compliance

and lubrication

Ulceration

InfectionInfectionVascular insufficienc

y

Chấn thương cấp: Những vết xướt và vết bỏng thường xảy ra do mất cảm giác. Vết thương khó lành là điều kiện dễ gây loét.

Chấn thương mạn: giảm chức năng vận động và giảm cảm giác dễ gây biến dạng bàn chân. Lồi xương cùng tăng áp lực lên bàn chân là điều kiện dễ gây loét.

PathophysiologyPathophysiology Trauma Trauma

Cách khám bàn chân đái đường

1. Khám thần kinh

• Bệnh nhân tháo giày khi tới khám.• Theo ADA: khám 1 năm 1 lần cho bệnh

nhân ĐTĐ không loét chân.• Triệu chứng viêm đa dây TK ngoại biên:

chuột rút, tê chân, chân nóng hay lạnh, cảm giác châm chít, đau bỏng rát, đau chói…

Cách khám bàn chân đái đường

• Hậu quả của bệnh lý thần kinh ngoại biên:+ Chân mất cảm giác dễ bị chấn thương: bóng nước,…+Teo cơ ở bàn chân →đầu xương bàn lồi ra, ngón chân ngóc lên trên → cục chai.+ Chấn thương lặp lại →tổn thương xương và dây chằng →biến dạng chân Charcot→tổn thương thêm.

Cách khám bàn chân đái đường

Cách khám• Phản xạ gân xương:phản xạ gân gót,phản xạ gân

gối.• Khám cảm giác 2 chân:

+ Cảm giác đau:khám bằng châm kim.+ Cảm giác xúc giác.+ Cảm giác rung vỏ xương.+ Cảm giác vị trí ngón.+ Cảm giác monofilament (áp lực): đánh giá 10 điểm( bình thường:nhận biết >=8điểm, bất thường: chỉ nhận biết 1-7 điểm, mất: 0 điểm)(Giảm cảm giác làm tăng nguy cơ bị loét chân)

Cách khám bàn chân đái đường

2. Khám cấu trúc chân

• Khám giày dép: giày dép có vừa hay không?

• Biến dạng: móng quặp, chân ngựa, cục chai, lồi xương bất thường.

• Biên độ vận động khớp ( cổ chân

• Tư thế chân

• Chức năng của bàn chân.

Cách khám bàn chân đái đường

3. Khám vết loét: kích thước, vị trí, độ sâu, đáy, viêm mô tế bào/ viêm hạch bạch huyết, thăm dò bằng que: nếu chạm xương khả năng viêm xương cao, có nhiễm trùng hay không.4. Khám mạch máu: đi cách hồi, tiền căn bypass( tái tưới máu) mạch máu, sờ mạch mu chân- chày sau- khoeo, da lạnh: thiếu máu nuôi, có lông bàn chân: tưới máu đủ, da tái-tím→ thiếu máu cục bộ.

Phân loại lâm sàng theo lịch sử tự nhiên(ME Edmond và AV Foster)

Giai đoạn Tình trạng lâm sàng

1 Bình thường

2 Nguy cơ cao

3 Loét

4 Viêm mô tế bào

5 Hoại tử

6 Cắt cụt

Phân loại lâm sàng của Lerich-Fontain

Giai đoạn Mô tả

I Không có triệu chứng thiếu máu cục bộ

II Thiếu máu chi cục bộ gắng sức: Khập khiểng cách hồi

IIa Khập khiểng cách hồi chưa hạn chế vận động

IIb Khập khiểng cách hồi hạn chế vận động

III Thiếu máu khi nghĩ ngơi: đau khi nằm

IV Thiếu máu cục bộ lúc nghĩ ngơi: hoại tử da/loét hoại thư

Phân loại lâm sàng của Wagner

Giai đoạn 0 Da sừng hóa nhưng còn nguyên

Giai đoạn 1 Loét nông

Giai đoạn 2 Tổn thương bộc lộ gân và khớp

Giai đoạn 3 Loét sâu đến xương có hay không có abces, viêm tủy xương

Giai đoạn 4 Hoại tử khu trú ở ngón chân hoặc một phần bàn chân

Giai đoạn 5 Hoại tử lan rộng toàn bộ bàn chân

Ưu điểm và nhược điểm của phân loại Wagner

ƯU ĐIỂM

- Đơn giản

- Mức độ càng lớn thì nguy cơ cắt cụt càng cao

- Giúp h.dẫn điều trị

- Được xem là tiêu chuẩn VÀNG

NHƯỢC ĐiỂM

- Mặc dù nh.trùng và thiếu máu có tiên lượng xấu nhưng thiếu máu (độ 1-3) và nhiễm trùng (độ 1, 2 và 4) lại không được tính đến

- Vị trí loét không nêu rõ

- Không đánh giá: biến dạng bàn chân, các YT liên quan (chăm sóc kém, không hợp tác, tinh thần)

Hình ảnh phân giai đoạn theo Wagner

Giai đoạn 1Giai đoạn 1 Giai đoạn 2Giai đoạn 2

Giai đoạn 3Giai đoạn 3 Giai đoạn 4Giai đoạn 4

Bệnh nhân

Giai đoạn?Giai đoạn?

Phân loại của UT (university of texas)

Độ loét ( depth )

0 I. II. III.

Giai đoạn

A Tổn thương trước và sau loét còn biểu mô

Tổn thương bề mặt, không liên quan đến gân, bao khớp hoặc xương

Vết thương xuyên thấu gân, bao khớp

Tổn thương xuyên thấu xương hoặc khớp

B Tổn thương trước, sau loét nhiễm trùng

Tổn thương bề mặt, không liên quan đến gân, bao hoặc xương nhiễm trùng

Vết thương xuyên thấu gân, bao với nhiễm trùng

Tổn thương xuyên thấu xương hoặc khớp với nhiễm trùng

C Tổn thương trước và sau loét với thiếu máu

Tổn thương bề mặt, không liên quan đến gân, bao hoặc xương thiếu máu

Vết thương xuyên thấu gân, bao với thiếu máu

Tổn thương xuyên thấu xương hoặc khớp với thiếu máu

D Tổn thương trước và sau loét nhiễm trùng và thiếu máu

Tổn thương bề mặt, không liên quan đến gân, bao hoặc xương nhiễm trùng

Và thiếu máu

Vết thương xuyên thấu gân, bao với nhiễm trùng và thiếu máu

Tổn thương xuyên thấu xương hoặc khớp với nhiễm trùng và thiếu máu

Ưu điểm và nhược điểm của phân loại của ĐH Texas

ƯU ĐIỂM

- Đơn giản, mô tả chi tiết

- Giúp đánh giá và tiên lượng tốt hơn

- YT nh.trùng và thiếu máu được đưa vào

- Giúp lập kế hoạch điều trị

NHƯỢC ĐiỂM

- Vị trí loét không nêu rõ

- Không đánh giá: biến dạng bàn chân, các YT liên quan (chăm sóc kém, không hợp tác, tinh thần)

Phân biệt bàn chân ĐTĐ do TK và MM

Đặc điểm Thần kinh Mạch máu

Nhiệt độ da Ấm Lạnh

Đau Ít Nhiều

Màu sắc da Đỏ Tím,. tái

Chai chân Dày vùng tì đè Thường không có

Vị trí loét Ngón chân cái, mặt dưới khối xương bàn chân

Mép bàn chân, ngón chân cái và gót chân

Mạch ngoại biên Nảy mạnh Không rõ/Không có

ABI >0,9 <0,9

Biến chứng Bàn chân charcot Thiếu máu cực điểm

HẾTHẾT

Xin cảm ơn thầy cô và Xin cảm ơn thầy cô và các bạn đã chú ý lắng các bạn đã chú ý lắng

nghe!nghe!