tÌm hiỂu cÔng nghỆ mẠ kim loẠi dÒng thẢi vÀ cÁc chẤt thẢi quan trỌng

8/12/2019 TÌM HIỂU CÔNG NGHỆ MẠ KIM LOẠI DÒNG THẢI VÀ CÁC CHẤT THẢI QUAN TRỌNG

http://slidepdf.com/reader/full/tim-hieu-cong-nghe-ma-kim-loai-dong-thai-va-cac-chat-thai 1/62

TRƯỜ NG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘIVIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ MÔI TRƯỜ NG

--------------------------

CHUYÊN ĐỀ MÔN HỌCCÁC QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT CƠ BẢN

Tên chuyên đề:

TÌM HIỂU CÔNG NGHỆ MẠ KIM LOẠIDÒNG THẢI VÀ CÁC CHẤT THẢI QUAN TRỌNG

Hà Nội 10/2006

WWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM

WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON



Chuyên đề “MẠ KIM LOẠI”

Trườ ng Đại Học Bách Khoa Hà Nội Công nghệ môi trườ ng-K49

2

MỤC LỤC

1 LỜ I MỞ ĐẦU………………………………………………………………5CHƯƠNG 0: KHÁI QUÁT VỀ CÔNG NGHỆ MẠ KIM LOẠI VÀ TÌNH HÌNH SẢNXUẤT CỦA CÔNG NGHỆ MẠ ĐIỆN. 5

1.1 Vai trò của giai đoạn hoàn thiện bề mặt: ........................................................ 51.2 Các phươ ng pháp đượ c đề xuất để hoàn thiện bề mặt: ................................. 51.3 Khái quát về mạ điện: ....................................................................................... 6

1.3.1 Bảng năng suấ t của một số cơ sở mạ đ iện ở Việt Nam năm 1998.................. 61.3.2 Bảng năng lượ ng tiêu thụ của một số công ty năm 1998................................ 71.3.3 Bảng độc tính một số hoá chấ t sử d ụng trong công nghệ mạ đ iện: ............... 9

2 PHẦN I : QUÁ TRÌNH XỬ LÝ BỀ MẶT………………………………..112.1 Chươ ng 1: Phươ ng pháp cơ học .................................................................... 112.2 Chươ ng 2: Phươ ng pháp hóa học và điện hóa. ............................................ 14

* Các nguồn gây ô nhiễ m trong xử lý bề mặt ............................................................ 203 PHẦN II: MẠ………………………………………………………………21

3.1 Mạ kẽm thiếc chì cadimi☺☺☺☺☺☺☺☺ ...................................................................... 223.2 Mạ đồng và mạ kền ..................................................................................... 233.3 Mạ crom, coban, sắt ..................................................................................... 243.4 Mạ kim loại quý ............................................................................................ 243.5 Mạ hợ p kim .................................................................................................... 25

4 PHẦN III:HOÀN THIỆN BỀ MẶT VÀ XỬ LÝ Ô NHIỄM,ĐỀ RA CÁC GIẢI PHÁP MÔITRƯỜNG 29

4.1 LỜI MỞ ĐẦU PHẦN III .................................................................................. 294.2 Hoàn thiện lớ p mạ kim loại: ........................................................................... 304.3 Kiểm tra chất lượ ng lớ p mạ: .......................................................................... 31

5 Ô NHIỄM TRONG CÔNG NGHỆ MẠ ĐIỆN: 325.1 Ô nhiễm nhiệt: ................................................................................................. 325.2 Ô nhiểm tiếng ồn: ............................................................................................ 325.3 Ô nhiễm khí thải:............................................................................................. 32

5.3.1 Nguồn gố c gây ô nhiễ m không khí: .............................................................. 325.3.2 Phươ ng pháp xử lý khí thải: ......................................................................... 33

5.3.2.1 Thông gió cho xưở ng mạ:để kiểm soát hơ i axit cromit và hơ i kiềmthoát ra trong quá trinh mạ. ................................................................................... 33

5.4 Ô nhiễm từ chất thải rắn: ............................................................................... 355.4.1 Nguồn gố c chấ t thải r ắ n: .............................................................................. 355.4.2 Phươ ng pháp xử lý chấ t thải r ắ n: ................................................................. 35

5.5 Ô nhiễm nướ c thải và nướ c rử a: .................................................................... 355.5.1 Nguồn gố c gây ô nhiễ m nướ c ....................................................................... 355.5.2 Lư u lượ ng và thành phần các chấ t ô nhiễ m đặc tr ư ng trong nướ c thảingành mạ đ iện: .......................................................................................................... 365.5.3 Công nghệ xử lý nướ c thải t ại Việt Nam: ..................................................... 365.5.4 Bảng các chỉ số ô nhiễ m kim loại nặng của nướ c thải mạ đ iện ................... 36

5.5.5 T ổ ng quan v

ề các ph

ươ ng pháp x

ử lý n

ướ c th

ải m

ạ đ iện: ........................... 375.5.6 Phân loại các loại nướ c thải trong mạ đ iện: ................................................ 38







3

5.5.6.1 Nướ c thải chứ a xyanua: ..................................................................... 385.5.6.2 Các phươ ng pháp làm sạch xyanua trong chất thải: ...................... 38

5.5.6.2.1 Làm sạ ch nướ c thải xyanua bằ ng phươ ng pháp hóa họ c:.......... 385.5.6.2.1.1 Oxy hoá xyanua dùng các hợ p chấ t Clo ................................. 385.5.6.2.1.2 Ôxy hoá xyanua bằ ng FeSO4 .................................................. 395.5.6.2.1.3 Khử độc nướ c thải bằ ng KMnO4:. ......................................... 39

5.5.6.2.2 Làm sạ ch nướ c thải xyanua bằ ng phươ ng pháp đ iệ n hoá ..........395.5.6.3 Nướ c thải chứ a Cr6+ và Ni2+: ............................................................. 40

5.5.6.3.1 Phươ ng pháp khử - k ế t t ủa hóa học: .............................................. 405.5.6.4 Xử lý các cation kim loại nặng trong nướ c thải: ............................. 425.5.6.4.1Phươ ng pháp trao đổ i ion: ..................................................................... 42

5.5.6.5 Làm sạch nướ c thải kiề m-axit: ............................................................. 445.5.6.6 Phươ ng pháp đ iện hóa: ........................................................................ 445.5.6.7 Phươ ng pháp sinh học: ........................................................................ 445.5.6.8 Phươ ng pháp hấ p phụ .......................................................................... 45 Kết luận……………………………………………………………………53

5.5.7 N ướ c rử a thu hồi: … ................................................................................... 465.5.7.1 X ử lý nướ c rử a thu hồi: ...................................................................... 46

5.5.7.1.1 Phươ ng pháp nội đ iện phân: .......................................................... 465.5.7.1.2 Phươ ng pháp đ iện phân bằ ng dòng ngoài: .................................... 465.5.7.1.3 Phươ ng pháp chư ng cấ t: ................................................................ 46

5.5.8 So sánh các phươ ng pháp xử lý nướ c thải. ............................................... 476 CÁC PHƯƠNG PHÁP MỚI GIÚP GIẢM THIỂU VÀ XỬ LÝ CHẤT Ô NHIỄMTRONG CÔNG NGHÊ MẠ ĐIÊN TỐT HƠN. 47

6.1 SẢN XUẤT SẠCH HƠ N : .............................................................................. 486.1.2 Lợ i ích của SXSH(sản xuấ t sạch hơ n): ......................................................... 486.1.3 33 giải pháp sản xuấ t sạch hơ n vớ i công nghệ mạ đ iện: .............................. 49

6.2 Đối vớ i nướ c rử a thu hồi: ............................................................................... 516.2.1 Dùng hệ thố ng t ẩ y r ử a Drag-in/drag-out: .................................................... 516.2.2 Dùng hệ thố ng t ẩ y r ử a ngượ c dòng: ............................................................. 526.2.3 Dùng dung dich r ử a bằ ng nướ c: ................................................................... 52

6.3 Đối vớ i chất thải rắn: ...................................................................................... 526.3.1 6 phươ ng pháp chính xử lý chấ t thải r ắ n công nghiệ p: ................................ 52

6.4 Đối vớ i các kim loại quý hiếm: ....................................................................... 536.4.1 Dùng thiế t bị thu hồi hiện đại: ...................................................................... 53

Thiết bị thu hồi kim loại bằng điện phân ...................................................... 53Sử dụng hệ thống đánh bóng hoàn toàn khép kín ......................................... 54

6.4.2 Thu hồi bạc và vàng t ừ dung dich cũ , hỏng: ................................................ 546.5 Một số phươ ng hướ ng xử lý nướ c thải và nướ c rử a mớ i: ........................... 55

6.5.1 Thăm dò khả năng xử lý kim loại nặng Ni2+ , Zn2+ bằ ng đ á ong: ................ 556.5.2 Nghiên cứ u xử lý niken, k ẽ m,đồng, chì, trong môi tr ườ ng nitrat bằ ng vỏ ngao: 556.5.3 X ử lí nướ c thải bằ ng phươ ng pháp tuần hoàn t ự nhiên ................................ 566.5.4 H ệ thố ng xử lý nướ c thải xi mạ theo mô hình hợ p khố i t ự động: ................. 56

6.5.5 X ử

lý nướ

c thải b

ằ ng cánh

đồng lau s

ậ y (phù h

ợ p v

ớ i vùng

đấ t r ộng) ........ 576.6 Đề ra các giải pháp quản lý đối vớ i chất độc hại(như xuanua): ................. 59







4

6.7 Kết luận phần III: ........................................................................................... 60 7 KẾT LUẬN…………………………………………………………………728 TÀI LIỆU THAM KHẢO 61 9 Hình vẽ minh họa các thiết bị hiện đại (mạ đồ kim loại quý)……………74

LỜ I MỞ ĐẦU

-Mạ điện là một trong những nghành công nghiệp quan trong nhằm bảo vệ va trang tríbề mặt kim loại.Mạ điện đượ c ứng dụng trong rất nhiều l ĩ nh vực khác nhau, đặc biệt làtrong việc sản xuất đồ dân dụng.-Quá trình mạ điện có các phần chính:

+phần I : chuẩn bị bề mặt trướ c khi mạ.+phần II : mạ +phần III: hoàn thiện bề mặt và xử lý củng như đề ra các giải pháp môi trườ ng.

-Tuỳ theo sở thích và khả năng của mỗi ngườ i mà nhóm AKL phân công đảm nhiệm

các phần như sau:+phần I : Đỗ Thị Lươ ng.







5

+phần II : Bùi Vân Anh.+phần III: Phạm Quang Khánh.

-Việc lựa chọn kiến thức,số lượ ng và mức độ thích hợ p vừa đảm bảo tính cơ bản lẫntính hiện đại là một việc rất khó khăn,bị hạn chế bở i trình độ,kinh nghiệm vìthế,chuyên đề mạ kim loại này chắc chắn không tránh khở i những hạn chế và thiếu sót.-Nhóm AKL rất mong nhận đượ c sư đóng góp ý kiến của thầy Đinh Bách Khoavà của các thầy cô khác cũng như ý kiến cúa mọi ngườ i xung quanh đế chuyên đề nàyngày càng hoàn thiện hơ n và có thế ứng dụng vào trong thực tế.

Nhóm AKL xin chân thành cảm ơ n!

1 CHƯƠ NG 0: KHÁIQUÁT VỀ CÔNG NGHỆ MẠ KIM LOẠI VÀ TÌNH HÌNH SẢN XUẤT CỦA

CÔNG NGHỆ MẠ ĐIỆN.

1.1 Vai trò của giai đoạn hoàn thiện bề mặt:-Theo thống kê cho thấy, hằng năm việc ăn mòn gây thiệt hại 3-5% tổng giá trị quốcdân của mỗi nướ c. Ăn mòn không chỉ làm giảm hiệu xuất sản xuất,ảnh hưở ng xấu đếngiao thông, giảm hiệu suất tin cậy của thiết bị, gây tai nạn lao động, và ảnh hưở ng tớ imôi trườ ng.

1.2 Các phươ ng pháp đượ c đề xuất để hoàn thiện bề mặt:+Hợ p kim hóa:tạo vật liệu bền băng cách nhờ các chất dễ bị thụ động hóa trong môitrườ ng xâm thực như Ni,Co,Ti..+Bảo vệ điện hóa:bằng cách dung kim loại phụ +Dùng lớ p phủ bảo vệ:

Lớ p phủ phi kim:+Sơ n(có cả sơ n điện di,sơ n t ĩ nh điện).+Tráng men(vơ i đò gôm sứ…)+Phốtphát hóa(như bảo vệ các cây cột điện ngoài trờ i..).+Ngoai ra còn dùng thủy tinh,hay nitrat hóa để bảo vệ và trang trí kim loại…

Lớ p phủ kim loại:các phươ ng pháp mạ kim loại:+mạ nóng(như tráng 1 hay nhiều lớ p kim loại bên ngoài..)







6

+phun kim loại:phun kim loại trong điều kiện nhiệt độ cao hay plasma(2.500-8000 0C),chủ yêu dùng trong việc mạ các chi tiết tàu vũ trụ,hàng không,tên lửa..

+mạ điện:là phươ ng pháp hay dùng trong sản xuât đồ phục vụ dân dụng bằngcách kết tủa kim loại trên bề mặt nền một lớ p phủ có tính chât mong muốn.

1.3 Khái quát về mạ điện:

-Năm 1085,nhà hoá học Luigi v.Brugnatelli lần đàu tiên ra công nghệ mạ điện.-Năm 1940,khi nghành điện tử ra đờ i thì nghành mạ điện phát triển rất mạnh mẽ.-Ở Việt nam,công nghệ mạ điện đã phát triển mạnh trong vài chục năm nay và tiếp thuđượ c kỹ thuật của nhiều nướ c trên thế giớ i.

1.3.1 Bảng năng suất của một số cơ sở mạ điện ở Việt Nam năm 1998Thứ tự Tên cơ sơ Loại hình sản phẩm Lượ ng sản

phẩm mạ

(m2 /năm)

1 Công ty khóa

Minh Khai

Khóa,bản lề các loại 15.000

2 Nhà máy cơ khí

xuất khẩu

Các dụng cụ điện và phụ

tùng xe đạp

1.300

3 Xí nghiệp điện

cơ Thống Nhất

Quạt điện các loại 34.000

4 Nhà máy cơ khíchinh xác

Quạt và các máy bơ mthủy lực

3.000

5 Nhà máy kim Hà

Nôi

Kim khâu tay,khâu máy 1.000

6 Nhà máy cơ khí

Ngũ Hiêp

Gim đóng bao bì 800

7 Công ty Kim

Khí Thăng Long

Bếp dầu vỏ đèn cao áp 27.000

8 Công ty khóa

Việt Tiệp

Khóa các loại 30.000

9 Nhà máy phụ

tùng Groshi Thăng

Long

Phụ tùng ô tô, xe máy 30.000

10 Công ty dụng cụ

cắt và đo lườ ng cơ

khí

Dụng cụ cắt và đo lườ ng 3.000







7

11 Công ty xe đạp,

xe máy Đống Đa

Phụ tùng xe máy,xe đạp 23.000

12 Nhà máy xe đạp, xe

máy Nam Hà

Phụ tùng xe đạp, xe máy 55.537

-Tuy nhiên,mạ điện là một nghành tiêu thụ hoá chất ,nướ c và năng lượ ng rất lớ n.

1.3.2 Bảng năng lượ ng tiêu thụ của một số công ty năm 1998Tên cơ sở Sản phẩm Nguyên liệu, nhiên liệu

Công ty dụng cụ

cơ khí xuất khẩu

Loại Số

lượ ng(chiếc)

Loại Số lượ ng

Phụ tùng xe

máy

219.705 Thép 306.500 kg

Hóa chât 46.820 kg

Dụng cụ cầm

tay

685.705 Than 36 tấn

Điện năng 1.596.060

kWh

Nướ c 87.600 m

Công ty cơ khí

chính xác số 1

Quạt điện 44.000 Dây đồng 12.000 kg

Thép 90.000 kg

Bơ m thủylực

1.800 Sơ n 3.500 kgNướ c 7.200 m

Phụ tùng

xe máy

166 Điện năng 150.000 kWh

Dầu FO 7.200 lít

Phụ tùng

xe đạp

1465 Than 12.000 kg

Dầu mỡ 150 kg

-Các cơ sở mạ điện công nghiệp thườ ng tổ chức sản xuất ngay nơ i ở mặt bằng chậthẹp, công nghệ và thiết bị lạc hậu. ở các cơ sở có mặt bằng quá hẹp và quá bất lợ i việc

khắc phục ô nhiễm đôi khi không thể thực hiện đượ c vớ i các cơ sở có mặt bằng tươ ng

đối thuận lợ i thì việc xử lý nhằm giảm thiêủ ô nhiễm vớ i chi phí thấp vận hành đơ n

giản và không chiếm nhiều diện tích vẫn là những đòi hỏi có tính ưu tiên-Mạ điện là

ngành thải ra môi trườ ng rất nhiều chất thải khí(CrO3 gấp 3 lần ,NiO gấp 3.5

lần,H2SO4 gấp 1.5 lần),lỏng và rắn.







8

Các nguồn gây ô nhiễm trong công nghệ mạ điện

Công đoạn Các chất thải chính Tác hại

Mài thô

Mài tinh

Bụi bột mài, bụi kim loại,

SiO2, Cr2O3, silic

Gây bệnh về mắt, phổi, da

Quay bóng khô Bụi, mùn cưa, dầu hôi, bột

mài, oxit kim loại, oxit sắt,

oxit đồng và oxit crom

Bụi rác ảnh hưở ng đến môi

trườ ng

Quay bóng ướ t Bột kim loại, H2SO4, các

chất hoạt động bề mặt,

Nướ c thải axit, cặn thải

kim loại, gây ô nhiễm

nguồn nướ c. Hơ i axit, khíhidro dễ gây bệnh đườ ng

hô hấp

Tẩy dầu mỡ bằng dung môi

hữu cơ

Các chất dầu mỡ và hơ i

dung môi hữu cơ sử dụng

cặn kim loại

Là các chất dễ gây cháy

nổ, bay hơ i tạo ra độc tố

cho công nhân

Tẩy dầu mỡ điện hoá Nướ c thải có độ axit cao,

kiềm cao

Nướ c thải gây độc tố ô

nhiễm

Tẩy rỉ hoá học Dung dịch axit cao hơ n10%, muối kim loại nặng,

hơ i axit

Khí độc và hơ i axit gây caymắt, có tác động lên da,

nướ c thải có pH thấp axit

ăn mòn hàm lượ ng các

muối sắt, đồng cao

Mạ kẽm Nướ c thải có độ pH cao, có

chứa nhiều kẽm, muối

xianua, muối amoni, và cácchất hoạt động bề mặt, xút,

sôđa, khí thoát từ bể mạ,

H2, HCN

Nướ c thải có chứa nhiều

kim loại độc, chủ yếu là

kẽm, xianua, amoni, gây ônhiễm môi trườ ng tác động

lên ngườ i công nhân viêm

da

Mạ Niken Các muối Niken (1 dòng)

muối Florrua, axit Boric,

axit Sunphuric, khí độc

thoát ra từ bể mạ

Nướ c thải có chứa kim loại

nặng, florua, amoni, gây ô

nhiễm nguồn nướ c, khí

hidro, các loại khí ảnh

hưở ng đến sức khoẻ







9

Mạ Crom Axit sunphuric, axit cromic Nướ c thải có chứa cromat,

rất độc cho ngườ i và động

vật. Gây ô nhiễm cho

nguồn nướ c, cromat là chất

gây ung thư da, ung thư

phổi

Mạ đồng Nướ c thải có chứa muối vô

cơ cao, muối đồng, muối

amoni, soda, xianua

Nướ c thải có độc tố cao,

chứa xianua đồng. Gây ô

nhiễm nguồn nướ c. Muối

đồng, muối đồng, muối

xianua gây ngộ độc cấp

tính cho ngườ i công nhânlàm trực tiếp

-Mạ điện là một ngành có mức độ ô nhiễm môi trườ ng cao bở i các tác nhân chính:

Hơ i hoá chất độc hại, nướ c thải có pH thay đổi thấp và cao và có chứa nhiều các ion

kim loại nặng dễ gây cho con ngườ i những căn bệnh hiểm nghèo.

1.3.3 Bảng độc tính một số hoá chất sử dụng trong công nghệ mạ điện:

Hoá chất

H2SO4 Khi tiếp xúc gây bỏng nặng, phá huỷ tế bào tiếp xúc lâungày gây hại da viêm da, viêm đườ ng hô hấp, gây viêmphế quản.

HCl Gây bỏng da, ngứa

HNO3 Kích thích niêm mạc, mắt, đườ ng hô hấp

H2O2 Mắt rất nhạy cảm vớ i hơ i và dung dịch H2O2

NaOH Gây viêm da, hư da, không khôi phục đượ c

KCN và NaCN Gây ngứa, nổi sần, chấm đỏ chân da, đau đầu, ói, hoa

mắt, chóng mặt

CuCl2 và CuSO4, Cu(NO3)2,

Cu(CO3)2

Ảnh hưở ng tớ i gan, tuỵ và tổn thươ ng tếbào phổi, ảnh

hưở ng tớ i thần kinh, thậnvà gây gan to.

CrO3, Cr2 (SO4)3, K2CrO7 Ăn mòn da và các màng cơ , rất khó lành, gây ung thư

phổi, viêm màng phổi ZnO, ZnSO4, ZnCl2 Gây bệnh “cảm đồng thau”, ói mửa, niêm mạc hô hấp







10

và hội chứng xanh tái.

NiO, NiSO4.7H2O,

Ni(NO3)2

gây rối loạn tiêu hoá, co giật, ngạt thở kích thích phổi

gây ngứa

NH4OH và các hợ p chất

amoni

Gây nổ,kích thích cơ , da,và những nơ i tiếp xúc, gây

ngứa

mắt và xưng mí mắt.Các hợ p chất của Flo Gây xơ cứng mô, gân, nhuyễn, xươ ng,hư răng.







11

2 PHẦN I : QUÁ TRÌNH XỬ LÝ BỀ MẶT

Xử lý bề mặt là khâu đầu tiển là khâu đầu tiên trong quá tŕ nh hoàn tất các tŕ nh hoàn tâtcác sản phẩm kim loại. Mục đích làm cho bề mặt bằng phẳng, sắc nét, bóng và tuyệtđốí làm sạch dầu mỡ , các bavia, gỉ khỏi bề mặt chi tiết để đảm bảo độ bám dính bề mặtkhi mạ tốt nhất, không xướ c, không sần sùi, bóng sáng đều và toàn bộ bề mặt lớ p mạ đồng nhất. Có 2 phươ ng pháp mạ :

Gia công bề mặt kim loai bằng phươ ng pháp cơ học.Gia công bề mặt kim loại bằng phươ ng pháp hóa học và điện hóa.

2.1 Chươ ng 1: Gia công bề mặt kim loại bằng phươ ng pháp cơ học

2.1.1 Các loại gia công cơ học.

Mài và đánh bóng :Loại bỏ hết gỉ ,oxit, chất bẩn , bavia, khuyết tật và đạt đượ c độ nhẵn bóng theoyêu cầu bề mặt kim loại .Quay:

Làm sạch bề mặt cho các vật nhỏ, mảnh khỏi các vết bẩn, mùn tay trong axít,bavia, khuyết tật, quay c n để mài và đánh bóng bề mặt.

Quay khô có hay không có vật liệu mài, dùng để hoàn thiện lần chót cho ốc vítcỡ nhỏ để loại bỏ bavia, góc cạnh sắc và bề mặt nhẵn bóng.

Chất lỏng dùng trong quay ướ t là dung dịch Na2CO3 2-3%, dung dịch H2SO4

hay HCl loăng .

Xóc, phun :

* Xóc : Dùng để mài, đánh bóng , loại bỏ bavia, vê tṛ n cạnh, làm sạch cho vật đúc, làmsạch gỉ, dấu vết ăn ṃn, tăng độ nhẵn….

Vật gia công vớ i hạt mài , chất độn chất hoạt động bề mặt đổ chung vào khoangchứa và đượ c rung theo những tần số biên độ khác nhau.

Xóc ẩm: có 20% khoang chứa là chất lỏng.Xóc ướ t: các cặn bẩn đượ c loại bo bằng cach rửa khoang chứa ngay trong khi

xóc.

* phun : Dùng khí nén, chất lỏng…, phun vật liệu mài vớ i tốc độ lớ n đập lên bề mặtkim loại . có nhiều cách phun :

- Phun cát , phun bi, phun nướ cvà hạt mài :Dùng để “cạo”gỉ, bóc lớ p mạ cũ.- Phun ướ t: Dùng huyền phù nướ c và vật liệu mài.+ Gia công cho thép :Dùng bùn gồm 30% cát +70% nướ c.+ Gia công cho kim loại màu: Dùng bùn gồm 20% + 80% nướ c. (thườ ng cho

thêm Na2CO3, Na2 NO2, ,.dầu, … vào bùn ). Vật liệu mài phun là mạt cưa của kim loại ,mạt gang , bi và hạt kim loại ….

2.1.2 Vật liệu mài và đánh bóng :

Hạt mài :có nguồn gốc từ :- Thiên nhiên như : corun (90-98% Al2O3), cacbordas lửa, thạch anh, cátundum







12

( hỗn hợ p oxýt của Al, Fe, Si, Ti ,…), đá lửa, thạch anh, cát ,…để mài và sắt oxyt(có75% Fe2O3), trepel, đôlômit (CaCO3.MgCO3), đá phấn, vôi, cao lanh,….

- Nhân tạo như: cacborun(SiC), cacbuabo, corun điện luyện,…dùng để mài,crom oxyt, nhôm oxyt,….Vật liệu đánh bóng :

- Crom oxyt.- Vôi tôi.- Marsalit.- Tripoli: thành phần chủ yếu là SiO2.- Nhôm oxyt : sản xuất bằng cách nung Al(OH)3.- Sắt oxyt: chứa 75% Fe2O3.

2.1.3 Thành phần thuốc đánh bóng cho kim loại và hợ p kim :

Bảng 1.1 :Thành phần thuố c đ ánh bóng cho kim loại kim

Kim loạicần đánhbóng

Thành phần thuốc Tỷ lệ % trọng lượ ng

Thép , Kền ,Crom

Cr2O3 StearinCaolanhAxít oleicMỡ k ĩ thuật

Petrolatium

73-

1710-

-

373713--

13

40-

401010

-

-

Thép ,Kền ,Đồng, Hợ pkim đồng

Cr2O3

Fe2O3 Cao lanhStearinParafinSerezinAxít oleicPetrolatium

-73-

19521-

--

6817---

15

-7214---

14

3637--

27---

Nhôm , Kền

,Đồng , Hợ pkim đồng

Cr2O3

Fe2O3 VôiStearinParafinAxít oleicMỡ k ĩ thuậtDầu thông

-

49-1833---

70

--1884--

-

-72232-21

-

Nhôm ,đồng, kẽm,hợ p kim

kẽm

Fe2O3 SiO2 Al2O3

StearinParafin

245-

-37

36-

36

8- - -







13

StearinAxít oleicMỡ k ĩ thuậtDầu máy

6--

10

1334-

Kim loạiđen , kimloại màu vàhợ p kim

Cr2O3

Bột mài mịnXà pḥng (60%)Glyxerin sạchDầu máyCarbamit (loại A)Nướ c

( 1 )3434165425

(2)69-

165415

(1) Thuốc dùngcho mài –đánh bóng

(2) Thuốc đánhbóng.Hai loạinày tan đượ ctrong dungdịch rửa nónglà Na2CO3 50%

.

2.1.4 Chuẩn bị :Bánh mài :

Làm bằng da, dạ (nỉ ), vải bạt,…dạng bánh xe, h nh côn, h nh đĩ a,….Bánh chải :

Đế bánh chải làm bằng gỗ hay kim loai có găm kẹp dây kim loại, dây cướ c …đườ ng kính bánh chải 250-350 mm .

- Chải thô dùng dây có đườ ng kính 0,30-0,60 mm.

- Chải tinh nên dúng dây có đườ ng kính 0,05-0,1 mm .để chọnbánh chải ( tham khảo bảng 1.2 )

Bảng 1.2 : chọn bánh chải

Vật cần chải Vật liệu dây chải Đườ ng kính dây (mm)

Au Đồng thau 0,05-0,15Gang, thép, đồngthanh

Thép 0,05-0,30

Ag Đồng thau ,dây hợ p kimđồng

0,10-0,15

Lớ p mạ kẽm , thiếc,Cu , Đồng thau

Đồng thau 0,15-0,20

Kền , lớ p mạ kền Thép ,bạc mớ i (Cu – Ni 5-35% ,Zn 13-45%)

0,15-0,25

Gang ,thép ,đồng thau Thép …

- Có thể chải khô để làm sạch mùn, bavia, gỉ, vảy xốp,…Muốn đượ c bề mặt







14

mươ t đẹp hơ n nên chải ướ t nhờ dung dịch Na2CO3 , hay xà phòng.Phớ t bóng :

Làm bằng vật liệu mềm hơ n bánh mài như phớ t (nỉ), dạ, vải mộc, vải phin vốinhữnh kiểu dạng, kích thướ c khác nhau.Thuốc đánh bóng:

-Có thể mua trên thị trườ ng hay tự chế lấy. Bảng 1.3 : Các nguồn gây ô nhiễ m

Công đoạn Các chất thải chính Tác động

Mài thô ,mài tinh Bụi bột mài , bụi kim loạiSiO2 ,Cr2O3 , silic

Gây bệnh về mắt , phổi ,ngoàida

Quay bóng khô Bụi mùn cưa , dầu hôi , bộtmài , oxít kim loại Fe ,OxítCu , Oxít Cr

Bụi rác công nghiệp ,ảnhhưở ng tớ i môi trườ ng

Quay bóng ướ t Bột kim loại , axit H2SO4 ,các chất hoạt động bề mặt

Nướ c thải axit ,cặn thải kimloại gây ô nhiểm nguồnnướ c,hơ i axit , khí H2 dể gâycác bệnh đườ ng hô hấp

.

2.2 Chươ ng 2: Gia công bề mặt bằng phươ ng pháp hóa học và điện hóa.

2.2.1 Tẩy dầu mỡ hóa học và điện hóa.

2.2.1.1Tẩy dầu mỡ bằng dung môi hữ u .- Làm sạch các loại dầu mỡ khoáng (không xà pḥng hóa đượ c như dầu mỡ , hắc

ín, cao su, faraphin,…), thuốc đánh bóng dấu mỡ bảo quản.- Không nên dùng những dung môi dễ cháy như xăng, dầu hỏa, benzen,

xylen,….- Các dung môi thươ ng hay dùng là các loai hydrocacbon đă clo hóa không

cháy như tricloetylen, tetracloetylen, pecloetylen, cacbon tetraclorua,….Trong đó,các dung môi tricloetylen và tetracloetylen đượ c dùng phổ biến nhất.

- Tricloetylen có thể tẩy dấu mỡ cho: thép, đồng , kền và hợ p kim của chúng.Nhưng nó phản ứng rất mạnh vớ i nướ c, hơ i nướ c và tạo ra HCl gây độc và ăn ṃn

thiết bị và vật tẩy, v vậy vật trướ c khi tẩy không đượ c ẩm ướ t.- Nướ c triết cua tricloetylen phải có pH từ 6 trở lên. Tricloetylen thườ ng cho

thêm chất ổn định như trietylamin, mono butylamin, urotropin hoặc các thươ ngphẩm đă mă hóa khác,… vớ i lượ ng khoảng 0,01kg/m3

.

- Tetracloetylen(C2Cl4) có thể dùng để tẩy hầu hết cho các kim loại; kể cả nhômvà magiê. Nhượ c điểm lớ n nhất của các hydrocacbon clo hóa là độc và đắt.

- Bằng cách thêm chất nhũ hóa vào dung môi sẽ đượ c một hỗn hợ p tẩy “dungmôi – nhũ tươ ng” có tác dụng tẩy rất mạnh các hạt bẩn rắn và bụi bám cùng vớ idầu mỡ trên bề mặt.

Bảng 2.1 :Khả năng ḥa tan một số d ầu mỡ của 1 số dung môi.(kg/m2..s)







15

Dầu hỏa 0,65Xăng 1,30Tetracloetylen 1,70Xylen 2,20Tricloetylen 3,10

2.2.2 Tẩy dầu mỡ hóa học.Dầu mỡ hóa học bám trên bề mặt có 2 loại:- Loại có nguồn gốc động thực vật: những este phức tạp của glyxerin và nhữngaxít béo bậc cao như stearic, palmitic.Loại này tác dụng vớ i xút (NaOH) thànhxà pḥng tan trong nướ c.- Loại có nguồn gốc khoáng vật( từ dầu mỏ) :các hỗn hợ p các hydrocacbon

như: parafin, vazelin, dầu máy, mỡ k ĩ thuật, ….Loại này không có khả năng xàpḥng hóa nên tẩy chúng bằng dung môi hay bằng chất tẩy rửa. Đặc biệt ( chấtnhũ hóa – biến dấu mỡ bám trên bề mặt thành nhũ tươ ng;chất huyền phù – bắtcặn bẩn bong khỏi bề mặt và đi vào dung dịch;…).- Trong công nghiệp, dung dịch tẩy thườ ng có các thành phần: xút, phôtphat,thủy tinh lỏng, xà pḥng, chất tẩy rứa tổng hợ p( chất hoạt động bề mặt, chất nhũ hóa,…),natricacbonat,…trong đó xút là quan trọng nhất để làm sạch bề mặt.* Có 3 nhóm dung dịch tẩy dầu mỡ :- Dung dịch kiềm đặc, tối đa là 1000g/l, pH=12-14.- Dung dịch kiềm vừa, pH=11-12.

- Dung dịch kiềm loăng, không quá 50g/l, pH= 10-11.- Ngoài ra, c òn có dung dịch kiềm yếu (Na2CO3, K2CO3, Na3PO4,…) để tẩycho các kim loại tan trong kiềm như Al, Zn , Sn.- Để bảo vệ môi trườ ng gần đây ngườ i ta sản xuất các chất tẩy rửa chứa rất íthoặc không chứa photphat và thay vào đó là các hợ p chất ṿng như natrigluconat, natri heptagluconat, natri xitrat, NTA, EDTA.







16

Bảng 2.2 : Thành phần dung d ịch t ẩ y d ầu mỡ hóa học.

Thành phần (g/l) và chế độ tẩy

Dung dịch số 1 2 3 4 5 6 7

“Labomind” hayImplulse”“Udyprep 110 EC”Chất tẩy rửa “OCA - 1”NaOHNa3PO4.12H2ONa2CO3 Chất hoạt động bề mặtNa2SiO3 (thủy tinh lỏng)Nhiệt độ oGThờ i gia tẩy ,PH

20-30-------

60-803-10

---

5-1515-3515-353-5-

60-803-20

---

20-405-15

-3-5

10-3050-702-5

---

8-1220-50

--

25-3040-703-10

--

10-50-----

70-807-10

----

15-3515-35

3-5-

60-805-20

-40-80

------

40-705-15

.

2.2.3 Tẩy dầu mỡ điện hóa.- Tẩy đi màng dầu mỡ c n sót lại sau các khâu tẩy trướ c. Dung dịch tẩy điện hóacó thành phần giống như dung dịch tẩy dấu mỡ hóa học nhưng nồng độ loăng

hơ n.- Nhươ c điểm: Khó tẩy sạch trong cac khe, khuất, lỗ….cho các vật có h nh thứcphức tạp.

2.2.4 Tẩy sạch trong siêu âm.- Dùng máy phát kiềm th tẩy siêu âm truyền sóng dao động có tần số nhỏ hơ n

20KHz vào dung môi hay dung dich rửa sẽ nhanh và sạch hơ n nhiều . Lúc đó cả dầu mỡ , gỉ , oxýt, cặn, bẩn,… đều đượ c tẩy sạch, cả trong khe, rănh, lố, chânren….

2.2.5Tẩy gỉ hóa học và điện hóa .Tẩy gỉ hóa học:- Bề măt kim loại đen thườ ng phủ lớ p gỉ gồm( từ trong ra ngoài) FeO,

Fe3O4,Fe2O3, Fe(OH)2, Fe(OH)3. Dung dịch tẩy thườ ng dung : các axit HCl, H2SO4

có nồng độ 10%.- Tác dụng giữa dung dịch HCl vớ i gỉ và nền sắt như sau:

Fe2O3 + 6HCl = 2FeCl3 + 3H2OFe3O4 + 8HCl = 2FeCl3 + FeCl2 + 4H2OFeO + 2 HCl = FeCl2 + H2OFe + 2 HCl = FeCl2 + H2

2FeCl3 + Fe = 3FeCl2-tác dụng giữa H2SO4 vớ i nền gỉ sắt như sau :







17

Fe2O3 + 3 H2SO4 = Fe2(SO4)3 + 3H2OFe3O4 + 4 H2SO4 = Fe2(SO4)3 + FeSO4 + 4H2OFeO + H2SO4 = FeSO4 + H2OFe + H2SO4 = FeSO4 + H2 (ưu tiên)Fe2(SO4)3 + H2 = FeSO4 + H2SO4 Fe2(SO4)3 + Fe = 3FeSO4

- Nồng độ Axít tẩy nhanh nhất là 20% - 25% trọng lượ ng .Nhưng để nền ít bị ăn mòn nhất chỉ dùng nồng độ dướ i 20% trọng lượ ng.

- Tốc độ tẩy gỉ của axít HCl phụ thuộc chủ yếu vào nồng độ c n của H2SO4

phụ thuộc chủ yếu vào nhiệt độ.- Để tẩy từng phần hay tẩy cho vật to quá không cho vào bể đượ c , dùng kem

tẩy có thành phần tươ ng tự như dung dịch tẩy nhưng có thêm chất độn (đất trích trùng,đất á sét nhẹ , amian … ) . Giớ i thiệu một loại kem tẩy có thành phần :

H2SO4 (d= 1,84) 29 cm3 H3PO4 ( d = 1,70) 46 cm3 HCl (d = 1,19) 356 cm3 Urotropin 6gKiềm xenlulosunfat (d = 1,22) 50 cm3 Amian nghiền mịn 400 (g)Nướ c 590 cm3

- Thành phần có cả axít lẫn chất nhũ hóa dùng để tẩy gỉ kết hợ p đồng thờ i vớ itẩy dầu mỡ .

Tẩy gỉ điện hóa :Vật tẩy có thể mắc vào anốt hay katốt (như cầu dao đổi chiều ḍng điện).

- Tẩy Anot : gỉ bị ḥa tan điện hóa ,đồng thờ i bị tơ i ra do tác dụng cơ học của khíơ i sinh ra trên vật tẩy .

4OH- - 4e = 2H2O + O2 ↑ Dung dịch tẩy là axít H2SO4 hay HCl và luôn có mặt các muối sắt- Tẩy catot : H2 thoát ra nhiều , mạnh trên vật tẩy

H+ + e = HH + H = H2 ↑

- Nguyên tử H sẻ khử 1 thành phần oxít thành kim loại , bọt khí H2 làm tơ ilớ p gỉ nên dể dàng bong ra .

- Ngày nay , dùng muối khô để tẩy gỉ hổn hợ p hay điện hóa cho thếp các bon ,thép không gỉ và một số kim loại màu . đó là 1 hổn hợ p dạng bột khô của H2SO4 vớ i các muối (như NaHSO4 …) và các chất hoạt động bề mặt , chất nhũ hóa ….

Tẩy gỉ kim loại mầu :Tẩy gỉ Cu và hợ p chất Cu :

- Dung dịch tẩy : H2SO4 , HCl hay HNO3 và H2SO4 .thườ ng qua 2 bướ c :

+ bướ c 1 : tẩy sơ bộ cho hết gỉ bẩn .+ Bướ c 2 : tẩy bóng , nhẳn .







18

- Tẩy Cu và hợ p chất Cu sinh ra khí NO hoặc NO2 rất độc do HNO3 đặc hayloăng dều ḥa tan Cu sinh ra nên khi tẩy phải tẩy trong thiết bị kín có trang bị hútkhí hơ i mù axít đảm bảo an toàn lao động

Tẩy Al và hợ p chất Al :- Đượ c tiến hành trong dung dịch kiềm sau tẩy , dửa đượ c trung ḥa và làm sạch

trong dung dịch HNO3 15 – 20% ở nhiệt độ thườ ng .Tẩy hợ p chất Mg :

- Dùng dung dịch có thành phần (g/l) và chế độ tẩy sau :HNO3 90 – 100K2Cr2O7 4 – 6HCl 3 – 5Nhiệt độ ( oC ) 18 – 25T/g ,ph 10 – 20

Bảng 2.3 : dung d ịch t ẩ y hợ p chấ t Mg

Tẩy Zn và Cadimi- Tiến hành trong dung dịch H2SO4 , và HCl (15 – 200 g/l hay lớ n hơ n ) ở trongnhiệt độ thườ ng , thờ i gian không quá 1 phút .

- Hổn hợ p H2SO4 (d = 1,84) một thành phần thể tích + HNO3 (d = 1,4) 3phần thể tích ,rất tốt cho tẩy màu trên Zn và CdTẩy ch ì :

- Tiến hành trong dung dịch HNO3 50 – 100 g/l cũng có thể tẩy nhẳn ch trongdung dịch gồm H2O2 (30%) 3,5 % thể tích + CH3COOH (1,05) 3,5 % thể tích .Tẩy thiếc Sn :

Dung dịch HCl 50 – 100 g/l .

Tẩy Titan :

Bảng2.4 : dung dich t ẩ y màng oxyt của titan

Thành phần(g/l)

Dung dịch số 1 2 3 4

HF (40%)H2SO4

HClNàNaClHNO3 (1,4)H2O

10ml15 ml

----

90ml

40-50 g/l-

---

160-180 g/l-

2% thể tích-

---

20% thể tích78% thể tích

--

60 g/l27 g/l21 g/l

--

Tẩy hợ p chất Niken – crom , contantan , momel metal :- Sử dụng dung dịch H2SO4 20% có thêm phụ gia Cr2O3 hay Na2CrO4 (20 g/l)

hoặc Fe2(SO4 )3 ở 60 – 80 oC .

Tẩy kền và momel metal :- Trong dung dịch gồm : 60 % thể tích H3PO4 (1,70) + 20 % thể tích H2SO4







19

(1,84) + 20 %thể tích HNO3 (1,42) tẩy ở 80 oC tong 3 phút .Tẩy Melkhor (hợ p chất Ni – Cu ) :

- Dung dịch tẩy H2SO4 20 % ở 80OC , muốn có bề mặt nhẵn hơ n th tẩy tiếptrong trong dung dịch gồm : HNO3 (d = 1,42) 240ml/l + HCl (d = 1,4) 170 ml/l +NaCl (1 – 15 g) + ZnSO4 (1,42) (1 – 1,4 g).

Tẩy Ag :- Dung dịch gồm có NaCN 15 g/l + H2O2 30 % 85 ml/l ở nhiệt độ không quá30oC

2.2.6 Hoạt hóa bề mặt : Bảng 2.5 .dung d ịch hoạt hóa hóa học và đ iện hóa.

Thành phần(g/l) và chế độ hoạt hóa

Thépkền

thép Đồng Thép,đồng cóvẩy hàn

Hoạt hóa hóahọc

Hoạt hóa điệnhóa

Hóahọc

Điệnhóa

Hóa học

1 2 3 4 5 6 7H2SO4 HClKCNK2CO3 K2Cr2O7 Nhiệt độ oC

Da , A/dm2

V , vônThờ i gian , s

50-100----

pḥng

--30-60

-50-100

---

pḥng

--30-60

700-800

---

20-30

pḥng5-1010-12

3-5

750± 50----

pḥng

5-1010-1230-60

--

30-40--

pḥng

--5-10

--

30-4020-30

-pḥng

3-5-20-30

-đặc(1,19)

---

pḥng

--đến sạch

Thành phần(g/l) và chế độ hoạt hóa

Kẽm và hợ p kimkẽm

Nhôm và hợ pkim nhôm

Kền Thépkhông gỉ

Hoạt hóa hóa học1 2 3 4 5 6 7

H2SO4 HCl

KCNHNO3 CH3COOHUrotropinNhiệt độ oCThờ i gian , s

30-50-

----

pḥng3-10

-30-50

----

pḥng3-10

--

50-100---

40-603-10

-30-50

----

pḥng3-5

-0,2

-28-3850-58

-pḥng15-30

-300-

350---

pḥng30-60

-50-100

---

40-50pḥng

1-2 ph

2.2.7 Thụ động tạm thờ i :- Sau khi tẩy gỉ xong chưa kịp gia công tiếp vật rất mau bị gỉ trở lại trong không

khí cần thụ động tạm thờ i trong dung dịch (g/l) :+ NaNO2

(5 – 10 ) Na2CO3 (2 – 4 ) ở 65 – 75oC trong 0,5 – 1







20

PH ( vật bằng thép) .+ HNO3 (d = 1,4 ) 300 – 500 g/l (Vật bàng thếp hợ p chất).+ HNO3 (d = 1,4 ) 270 – 280 g/l trong 15 - 20 phút ( Vạt bằng thépCrom).

* Rử a :- Phải cần khoảng 2m3 nướ c cho 1 m2 bề mặt gia công .Nên tổng lượ ng nướ c

cần dùng là rất lớ n , đồng thờ i lượ ng nướ c thải mang nhiều hóa chất độc hai ( các chấtsử dụng trong quá trình tẩy)

- Nướ c dùng trong xưở ng mạ có 2 loại : nướ c rửa và nướ c pha chế .

2.2.8 Tẩy bóng hóa học hoặc điện hóa :- Đượ c dùng rộng dăi để làm bóng , đẹp cho thép không gỉ , Al và hợ p chất Al , Cu vàhợ p chất Cu ,kền , momel metal , các lớ p mạ …- Tẩy bóng hổn hợ p không đều tẩy đượ c cho vật có h nh dạng phức tạp vớ i mọi kíchthướ c .- Dung dịch tẩy bóng hổn hợ p không dùng đượ c lâu , khó điều chỉnh và tái sinh , chođộ bóng không cao , thườ ng tiến hành ở nhiẹt độ cao và đôi khi thải nhiều khí độc hại (NO , NO2 …)- Tẩy bóng điện hóa : cho độ bóng cao đồng thờ i cải thiện đượ c tính chất cho kim loại

Bảng2.6 : dung d ịch t ẩ y bóng hóa học cho thép ,đồng và k ề n.

* Các nguồn gây ô nhiễm trong xử lý bề mặt: Bảng 2.7 : Nguồn gây chấ t ô nhiễ m

Công đoạn Các chất thải chính Tác dụng

tẩy dầu mỡ dung môi

các chất dầu mỡ , dung môi và hơ ihữu cơ sử dụng cặn kim loại

Là các chất dễ gây cháy nổ ,bay hơ i tạo ra độc tố cho

Thành phần(g/l)và chế tẩy

Thép , thép hợ p kim Đồng ,hợ p kim đồng Tẩy bóng kền1 2 3 4 5 6

H3PO4

H2SO4 HNO3 HClCH3COOHH3PO3 Chất màu 2JKNO3 KMnO4

CrO3 Na2SiO3

NaClNhiệt độ oCThờ i gian ,ph

1

----

0,2--2

102

4100-1052-5

-

350-43035-5020-40

--

20-25----

-65-752-10

935-950

-280-290-

250-260------

-pḥng1-6

1300-1400

------

450-500---

-90-1000,5-2

170

180420-

500------

-80-901-2

-

-4206

735------

-75-800,5-1







21

hữu cơ công nhânTẩy dầu mỡ điện hóa

Nướ c thải có độ axít cao hay độ kiềmcao .

Nướ c thải độc tố gây ônhiểm

Tẩy gỉ hóahọc

Dung dịch cao hơ n 10% muối kimloại nặng ( muối Fe , Cu cao ) , hơ iaxít như HCl , khí độc .

Khí độc và hơ i axít gây caymẳt , tác dụng lên da

Kết luận:quá trình xử lý bề mặt phải qua nhiều bướ c gia công khác nhau ,thườ ng rấtdài nên khá tốn kém và thải ra nguồn chất thải lớ n.

3 PHẦN II: MẠ







22

3.1 MẠ KẼM THIẾC CHÌ CADIMI☺☺☺☺☺☺☺☺

THƯ TỰ

LOẠIMẠ

DUNG DỊCHMẠ

THÀNH PHẦN MẠ

1

Mạ kẽm

Dung dịch axit(H2SO4)

CH3COONa,K2SO4,NH4Cl,(NH4)2SO4,C6H12N4,ZnSO4.7H2,ZnO,AL2(SO4)3.18H2O,Na2SO4.10H2ODextrin vang, polyacrylamit, glucoza

Dung dichxyanua

ZnO,NaCN,NaOH,Na2S,C3H5(OH)3,

Dung dịch

zincat

ZnO,NaOH,SnCl4(hay Na2SnO3),Polietilenimin

Dung dịchamoniacat

ZnO,ZnCl2,NH4Cl,H3BO3,CH3COONH4,NaCl,Urotropin,gelatin,licondaZnSR A,lincondaZnSR

BDung dịch

pyrophothànhphầnhat

Na2HPO4,(NH4)2HPO4,dextrin,axit sunfanilic,ZnSO4.7H2O,K4P2O7.3H2O,Na4P2O7.10H2O,NH4

Cl

2

Mạ cađimi

Dung dịchsunfat

CdSO4.8/3H2O,CdCl2,CdO,H-2SO4,(NH4)2SO4,DSU,NaCl,NH4Cl,H3BO3,gelatin,DS-

10,BK10,(NH2)2CSDung dịch

floboratCd(BF4)2,NH4BF4,NH4F,H3BO3,Pb(OH)2.2PbCO3,Natri-b-naphtylamin-sunfonat,gelatin,DSU

Dung dịchxyanua

CdO,NaCN,NaOH,Na2SO4.10H2O,NiSO4.7H2O,Dextrin, dầu thầu dầu sunfo hoá,

Dung dịchamoniacat

CdO,CdSO4.8/3H2O,CdCl2.2H2O,(NH4)2SO4,NH4Cl,NaCl,H3BO3,dextrin,tioure,gelatin,urotropin

Dung dịch

khác

Môt số dung dịch phức: urotropin,pyrophothành

phầnhat,...

3Mạ chì

Dung dịchfloborat

Pb(BF4)2,HBF4 tự do,keo dộng vật, H3BO3 tự do

Dung dịchflosikicat

PbSiF6,H2SiF6,keo dộng vật

Dung dịchphenolsunfonat

Pb(C6H4OHSO3)2,C6H4OHSO3H, keo dộng vật

Dung dịchkiềm

Pb(C2H3O2)2,Pb,NaOH,muối tatrat,glixerin,Sn,nhưa

Thông







23

4

Mạ thiếc

Dung dịch axit SnSO4,H2SO4,Na2SO4,OS-20,crerol thô,keoda,Formalin,axetilaxeton,limedaSn-2,1,4-butindio(35%),rượ u propagilic,fufurol(5%),sintanol DS-10

Dung dịchkiềm

Na2SnO4.3H2O,Na2Sn(OH)6.3H2O,K2Sn(OH)6,NaOH,KOH,NaCH3COO,SnCl4

Mạ thiếchoáhọc

SnCl2.2H2O,tioure,NaCl,HCl,NaOH,

3.2 MẠ ĐỒNG VÀ MẠ KỀN

THƯ

TỰ

LOẠI MẠ DUNG DỊCH MẠ THÀNH PHẦN MẠ

1

Mạ đồng

Dung dịch axit(sunfat)

CuSO4.5H2O,H2SO4,dextrin sunfohoá,sunfurol-8,ch ất b óng B-7211,chấtbóng Ubác1A,chât bóng LTI Avangard

Dung dịch axit(floborat)

Cu(BF4)2,HBF4,H3BO4

Dung dịch xyanua CuCN,NaCN tổng, NaCN,tự do,NaOH,Na2CO3,Udylit#60

Dung dịch amoni CuSO4.5H2O,NH4NO3,(NH4)2SO4,NH4OH(25%),

Dungdịchpyrofotfat

CuSO4.5H2O,Na2P2O7.10H2O,K2P4O7,Na2HPO4.12H2O’

Natri sunfoxalisilat,axit xitricH3C6H5O7,Na2SeO3, NH4OH,axit trioxy glutaric

Dung dịchetylendiamin

CuSO4.5H2O,En(70%), Na2SO4.10H2O,(NH4)2SO4, H3BO3.

Dung dịchpolietylenpolyamin

CuSO4.5H2O,(NH4)2SO4,polietilenpolyamin

2 Mạ kền

Dung dịch sunfat NiSO4.7H2O, NaCl, H3BO3,Na2SO4,KFhay, sunfonol,NaF,HCHO(40%),cloraminB,C4H4(OH)2,2,6-2,7disunfonaphtalen

Dung dịch floborat Ni(BF4)2,NiCl2.6H2O, H3BO3 Dung dịch sunfamat kền sunfamat Ni(H2NSO3)2,H3BO3,rượ u

propagylicCHCCH2OH,benzosunfamid,sacarinC6H4SO2NHCO

GHI CHÚ: Ngoài mạ đồng bằng các dung dịch trên,ngườ i ta còn dùng môt số







24

phươ ng pháp khác đặc biệt như MẠ ĐÚC,MẠ ĐỒNG chống thấm cục bộ cho vâtbằng thép,mạ đồng nôị điện phân,mạ chê tạo lướ i đồng.....và còn mạ đồng cho kimloại màu, ơ đây chưa đề cập đếnJJ!

3.3 MẠ CROM, COBAN, SẮT

THỨ TỰ

LOẠIMẠ

DUNG DỊCH MẠ THÀNH PHẦN MẠ

1 Mạ crom Sunfat,tự điềuchỉnh,Tetracromat,florua

Các dung dịch này đều có thành phầnchất tham gia như nhau,tuyNhiên khác nhau về nồng độ.thànhphần:CrO3, H2SO4,nồng độ

Cr

3+

,SrSO4,K2SiF6,NaOH,NH4F.2 Mạ sắt Dung dịch dùng côngnghệ in,mạ f ục hồi kt..

Các dung dịch này đều có thành phầnchất tham gia như nhau,tuynhiên khác nhau về nồng độ.thànhphần:FeSO4.7H2O,FeCl2.4H2O,NaCl,MnCl2.4H2O,HCl tự do,axitascorbic

3 Mạ coban

thườ ng hay dùng CoSO4.7H2O, NaCl,

GHI CHÚ: Trong quá trình mạ crom ngườ i ta còn cò thể mạ lót trươ c một lớ p kim loaikhác nhằm đạt đượ c yêu cầu sử dụng.

3.4 MẠ KIM LOẠI QUÝ

THỨ TỰ

LOẠI MẠ DUNG DỊCH MẠ THÀNH PHẦN MẠ

1 Mạ bạc Dung dịch xyanua AgCN,KCN,K2CO3,NaOH,KNO3,sunfus cacbon;

Dung dịchferoxyanua

AgCl,K4Fe(CN)6.3H2O,Na2CO3.10H2O,K2CO3;

Dung dịch iođua AgCl,Ag2SO4,KI,K4P2O7,NH4OH(25%);

Dung dịch nitrat AgNO3, NH4OH(25%),(NH4)2SO4, Dung dịch mạ bạchoá học

AgNO3, KCN,KOH, K2CO3;

2 Mạ vàng Dung dịch xyanuakiềm

KAu(CN)2,KCN tự do

Dung dịch xyanuatrung tinh

KAu(CN)2, axit nitrix, kali xitrat,KH2PO4.3H2O, TL2SO4







25

Dung dịch xyanuaaxit

KAu(CN)2, axit nitrix, kalixitrat,CoSO4.7H2O;

Dung dịchferoxyanua

AuCl3.HCL.4H2O,K4Fe(CN)6.3H2O,K2CO3, KCNS;

Dung dịch vàng bạchoá học

AuCl3 , KHCO3, NaCl, Na2SO4,K4Fe(CN)6.3H2O ,

3 Mạ rôđi Dung d ịch sunfat Axit sunfamic, H2SO4 ,

[Rh(H2O)x]2(SO4)3,Dung d ịchphothành phầnhat

K3RhCl6 , H3PO4,;

4 Mạ bạchkim

Dung d ịchphothành phầnhat

H2PtCl6 , (NH4)2HPO4 ,Na2HPO4.12H2O ;

Dung d ịch nitrit Pt(NH3)2(NO2)2 , NH4NO3 , KNO2 ,NH4OH

mạ tiêp xúc bạchkim (NH4)2PtCl6 , NH4Cl ;

5 Mạ palađi Thườ ng dùng 1trong 3 dung dịch:amoniclorua,phothànhphầnhat,sunfamat

Thành phần chất tham gia như nhaunhưng có tỉ lê khác nhau:PdCl2 ,NH4Cl , Na2HPO4.12H2O,,(NH4)2HPO4, NH4OH(25%),NaNO2,HCl(NH4)2SO4 , axit benzoic, amonsunfamat , sacarin;

6 Mạ inđi Dung dịch clorua InCl3 , NaCl, gelatin , tioure

Dung dịch sunfat In2(SO4)3.9H2O , Na2SO4.10H2O ;7 Mạ ruteni Dung dịch 1 (NH4)3(RuNCl8.2H2O) , HCl , amonsunfamat

Dung dịch 2 K3(RuNCl8.2H2O) , HCl , amon fomiat

Ghi chu: Một số dung dịch ở trên thực chất co thể pha chế theo những nồng độ khácnhau m ục đích sử dụng trong công nghệ mạ

3.5 MẠ HỢ P KIM

THỨ TỰ

LOẠI MẠ DUNG DỊCH MẠ THÀNHPHẦN MẠ

Hợ p kimCu_Zn

Các dung dịchxyanua,pyrophothànhphầnhat,etylendiamin,tatrat

CuCN, Zn(CN)2, KCN tỗng ,KCO3(hoặcNaCO3),NH4OH25%,CuSO4.5H2O, ZnSO4.5H2O ,Na4P2O7,axit oxalic, H3BO3,

(NH4)2SO4 , NH2CH2CH2CH2

,NaOH,KNaC4H4O6, gelatin







26

1

Hợ p kimCu_Sn

{vớ i thành f ần 15-45% Sn} Cu (từ CuCn) ,Sn (từ SnCl2),KCN , NaOH

{ vớ i thành f ần Sn 54%} CuCN, SnSO4 , KCN ,K4P2O7 ,K3PO4,keo

{ vớ i thành f ần Sn 50% } CuF2 , SnCl2, K4P2O7.3H2O,gelatin , ,

{hợ p kim màu vàng } Tioure, CuSO4.5H2O , SnSO4 ,H2SO4,phenol ,

Hợ p kimCu_Pb

Nitrat Cu(NO3)2 ,Pb(NO3)2 , KNO3 ,HNO3

Xyanua CuCN , Pb(CH3COO)2 ,NaCN,NaOH ,KNaC4H4O6

Hợ p kimCu _Ni

Pyrophothành phầnhat 1 Cu , Ni , K4P2O7 ,KNaC4H4O6

Hợ p kimCu_Co Pyrophothành phầnhat 2 Cu + Co , K4P2O7 ,amon xitrat,(NH4)3C6H5O7 Hợ p kimCu_Cd

Dung d ịch xyanua{ dối vớ iHK chứa5-15%Cd }

CuCN , Cd(CN)2 ,NaCN ,

{ dối vớ i HK chứa5-10%Cd}

CuSO4.5H2O ,CdSO4.8/3H2O, KNaC4H4O6 ,NaOH ,trilon B

Hợ p kimCu_Zn_Sn

thườ ng dùng dung dịch cóthành phần sau:

CuCN ,ZnO , Na2SnO3.3H2O, NaCN ,Na2CO3 ;

2 Hợ p kim chì(Pb-Sn)

Dung dịch floborat Pb(BF4)2 , Sn(BF4)2 , HBF4 ,H3BO3 , pepton , Hydroqinon

, formalin ,chất ức chế tổng hợ pDung dịch phenolsunfonat Pb(C6H4OHSO3)2 ,

Sn(C6H4OHSO3)2

,C6H4OHSO3H , pepton

Dung dich sunfamat Pb(SO3NH2)2 , Sn(SO3NH2)2 ,

HSO3NH2 ,

Xetiltrimetilamonibromit(chất bóng)

Pb-In Dunng dịch floborat(10-12% In)

Pb(BF4)2 , In(BF4)3 , HBF4

Pb-Sn-Zn Dunng dịch floborat(đối vớ ihk : 91-93,5%)Pb;(6-8%)Sn;(0,5-5%)Zn

Pb(BF4)2 , Sn(BF4)2,

Zn(BF4)2, HBF4

Pb-Sn-Cu thườ ng dùng dung dịch cóthành phần sau:

Pb(BF4)2 , Sn(BF4)2, Cu(BF4)2, HBF4 ,gelatin

Pb-Sn-Sb (dung dịch có thành phầnsau:

Pb(BF4)2 , Sn(BF4)2 , HBF4 , H3BO3, Sb(BF4)3, pepton ,Hydroquinon







27

3

Hợ p kimthiếc(Sn-Zn)

Dung dịch kiềm-xyanua Na2SnO3. 3H2O , (ZnCN)2 ,NaOH , NaCN

Dung dịch pyrophothànhphầnhat

SnCl2.2H2O ,ZnO , K4P2O7 ,NH4Cl , gelatin

Sn-Ni Dung dịch dùng cho HK có:65%Sn v à 35%Ni

NiCl2.6H2O , SnCl2.2H2O ,NH4F , K4P2O7.3H2O , axitquinolinsunfomic ,etylendiamin , hydrazin

Dung dịchpycrophothành phầnhat

Sn2P2O7 , NiCl2.6H2O ,K4P2O7 , Amon xitrat((NH4)3C6H5O7

Sn-Sb đối vớ i dung dịch có10%Sn;có thành phần như

sau:

SnCl2.2H2O ,SbF3 , HCl ,NH4F , gelatin , phenol

Sn-Bi Dung dịch kiềm-stanat Kali stanat K2SnO3 ,kalibitmutat KbiO3 , KOH ,

Dung dịch pyrophothànhphầnhat

SnCl2.2H2O ,BiCl3 ,Na2B4O7.10H2O , Trilon B ,Gelatin

4 Hợ p kim kẽmva Hợ p kimcadimi

(đối vớ i hợ p kim chứa 85-90%Cd-10-15%Zn)

Cd(CN)2 , Zn(CN)2 , KCN ,KOH

(đối vớ i hợ p kim chứa 60-70%Cd-30-40%Sn) dungdịch floborat

Sn(BF4)2 , Cd(BF4)2 , NH4BF4 , NH4CNS , ,H3BO3 , keoda/gelatin

(đối vớ i hợ p kim kẽm –2%Ni) dung dịch thườ ngdùng

Zn , Ni, NaCN, NaOH,

(đối vớ i hợ p kim kẽm –15-25%Ni)

ZnO, NiCl2.6H2O, NH4Cl,H3BO3 ,

Dung d ịch sunfamat(đối vớ i hợ p kim Cd-8-

23%Ni)

Cd(H2NSO3)2, Ni(H2NSO3)2,glycocol, gelatin,

axit naphtadisunfonic5 Hợ p kimnhóm sắt(Fe,Ni,Co)

(đối vớ i hợ p kim Ni-20-25%Fe) thườ ng dùng

NiSO4.7H2O ,FeSO4.7H2O,NH4Cl, NaCl,H3BO3 ,

Axit xitric, sacarin, 1,4-butindiol, natri laurinsunfatphụ gia LTI-2

(đối vớ i hợ p kim từ tính Ni-(60-85%)Co) thườ ng dùng

NiSO4.7H2O ,CoSO4.7H2O,H3BO3 ,

KCl,(đối vớ i hợ p kim từ tính

53%Ni-47%Co)dung dịchfloborat

Ni(BF4)2, Co(BF4)2 ,

NiCl2.6H2O,







28

(đối vớ i hợ p kim từ tính80%Co-20%Ni) dùng dungdịch sunfamat

Ni(NH2SO3)2, Co(NH2SO3)2,

H3BO3 ,

MgCl2,

(đối vớ i hợ p kim nhóm sắtvớ i Mo, W) dùng dung dịchpyrophothành phầnhat

NaMoO4.nH2O, FeCl2.4H2O,Na2P2O7.10H2O, NaHCO3,CoCl2.NH2O, Hydrazin,Na2WO4, NiCl2.6H2O,(NH4)2HC6H5O7.H2ONH,NH4Cl, NiSO4.7H2O

6 Hợ p kim bạc

Dung dịchXyanua mạ Ag-Sb

Ag+,Sb3+, KCN, KNaC4H4O6,KOH

Dung dịchXyanua mạ Ag-Cu

Ag+, Cu+, KCN, KOH,K

2CO

3, K

4P

2O

7,

Dung dịchXyanua mạ Ag-30%Cd(anôt)

Ag+,Cd2+, NaCN, gelatin

Dung dịch mạ hợ p kim Ag vớ i Pb,Sn, Bi,In

Ag+, Pb2+,Sn2+ ,Bi3+, In3+,KCN, KOH, KNaC4H4O6,K4P2O7.3H2O, K4[ Fe(CN)6],KCNS,dextrin, glucoza,

7

Hợ p kimvàng

Dung dịch để mạ hợ p kim

Au-Cu

vàng, đồng, KCN t ự do,

Dung dịch để mạ hợ p kimAu- Ag

vàng, bạc, KCN t ự do,

Dung dịch để mạ hợ p kimAu-Ni và Au-Co

Au, Ni,Co, K4P2O7.3H2O,KNaC4H4O6.4H2O, KCN,K2CO3

Dung dịch để mạ hợ p kimAu-Sb

Au, Sb ,KCN tự do,KNaC4H4O6.4H2O,

Dung dịch để mạ hợ p kimAu-25%Pd Vàng, palađi, KCN tự do,etylendiamin tự do,

8Hợ p kimplatin

Dung dịch để mạ hợ p kimPd-Ni và Pd-Co

Pd, Ni, Co, NH4Cl, sacarin

Dung dịch để mạ hợ p kimPd-In

NH4Cl, Pd, trilon B, In,sacarin

Dung dịch để mạ hợ p kimRh-In và Rh-Ni,Rh- W

Rodi, indi, Na2WO4, Niken,H2SO4 , axit sunfamic,H3BO3 , HF,







29

Ghi chú: hợ p kim Cu-Sn còn c ó thể đượ c mạ bằng các dung dịch khác:peclorat,pyrophothành phầnhat,glyxerat,kiềm

4 PHẦN III:HOÀN THIỆN BỀ MẶT VÀ XỬ LÝ Ô NHIỄM,ĐỀ RA CÁCGIẢI PHÁP MÔI TRƯỜ NG

4.1 LỜ I MỞ ĐẦU PHẦN III

HOÀN THIỆN BỀ MẶT VÀ XỬ LÝ Ô NHIỄM,ĐỀ RA CÁC GIẢI PHÁP MÔITRƯỜ NG

-Tại việt nam vấn đề môi trườ ng nhất là môi trườ ng nướ c ngày càng đượ c quan tâm.Việc phát triển kinh tế đi đôi vớ i bảo vệ môi trườ ng. tuỳ theo tính chất từng ngànhcông nghiệp mà nướ c thải có những đặc trưng khác nhau.

-Tuy nhiên có thể nói ngành công nghệ mạ điện là ngành gây ô nhiễm nguồn nướ clớ n nhất..Nướ c thải mạ chứa nhiều thành phần độc hại như xyanua, crom, niken, đồng,kẽm… nếu không có biện pháp xử lý nướ c thải thích hợ p nó sẽ gây nên nhiều hậu quả

xấu cho các hệ sinh thái nướ c, động thực vật và con ngườ i.

-Hiện nay có nhiều phươ ng pháp xử lý nướ c thải mạ điện như: phươ ng pháp kết tủahoá học, phươ ng pháp hấp phụ, phươ ng pháp trao đổi ion, phươ ng pháp điện hoá,phươ ng pháp sinh học…Tuy nhiên áp dụng các phươ ng pháp này vao điều kiện việtnam cần tính đến các yếu tố kinh tế kỹ thuật để thoả mãn mục đích phát triển kinh tế điđôi vớ i bảo vệ môi trườ ng.

-Do thờ i gian thực hiện và kiến thức còn hạn chế nên phần hoàn thiện và xử lý ônhiễm môi trườ ng không tránh khỏi thiếu xót. Em mong nhận đượ c sự đóng góp, bổ

sung của thầy cô giáo.







30

Em xin cảm ơ n!

4.2 Hoàn thiện lớ p mạ kim loại:-Hoàn thiện lớ p mạ sau khi mạ sản phẩm đượ c hoàn thiện lần cuối để đạt đượ c tính

thẩm mỹ như mong muốn. để hoàn thiện lớ p mạ ngườ i ta có thể dùng phươ ng pháp thụ

động hoá bề mặt sau khi mạ hoặc phươ ng pháp gia công cơ khí như mài bavia, đánh

bóng bề mặt.

-Sau khi mạ,lớ p mạ chưa hoàn toàn hoàn chỉnh,còn nhiều lỗ xốp,dễ bị oxy hoá, độ bền, độ cứng….chưa đạt yêu cầu,do đó cần có khâu hoàn thiện lớ p mạ bằng nhiều

phươ ng pháp tuỳ theo muc đích cụ thể. Lớ p mạ kimloại

Cách làm Mục đích

1.Mạ kẽm 1.1.Cromat hoá(tạo lớ p màng thụ động)

Để khắc phục hiện tượ ng bị phủ lớ p ZnCO3, Zn(OH)2, lốmđốm trắng làm xấu lớ p mạ đồng thờ i nâng cao thêm khả năng bảo vệ hoặc khả năngtrang sức, sau khi mạ phải

hoàn thiện lớ p mạ kẽm

1.2.sơ n lên lớ p mạ kẽm1.3.nhuộm màu lớ p mạ kẽm1.4.oxy hóa lớ p mạ kẽm1.5.photphat lớ p mạ kẽm

2.mạ cađimi 2.1.cromat hoá nhằm nâng cao tính thẩm mỹ

cũng như khả năng bảo vệ cho

lớ p mạ cadimi.

2.2. nhuộm màu lớ p mạ cađimi2.3. oxy hóa lớ p mạ cađimi2.4.khử giòn hydro.

3.mạ thiếc 3.1.thụ động lớ p bề mặt bằng phươ ngpháp hoá học hay điện hoá

Để tăng độ bền ăn mòn cho sắttây làm vỏ đồ hộp,tăng tínhthẩm mỹ.3.2.nung chảy lớ p mạ thiếc

Thieecstaoj vân hoa thiếc

3.4. nhuộm màu lớ p mạ thiếc4.mạ đồng 4.1. cromat hoá lớ p mạ đồng Nhằm bảo vệ chống oxy hoá

4.2. oxy hóa và nhuộm màu lớ p mạ đồng

5.mạ kền 5.1. oxy hoá ở nhiệt độ cao Tránh hiện tượ ng lỗ xốp,tăngkhả năng bảo vê.5.2.nhuộm màu cho kim kim loại va

hợ p kim tư dung dich kiềm nóngthụ động lớ p mạ kền

6.mạ bạc 6.1.chống mờ cho lớ p mạ Tăng tính thẩm mỹ, chống mờ xỉn. giảm điện trở tiếp xúc bề

mặt.6.2.oxy hoá cho lớ p mạ bạc6.3.nhuộm màu cho bạc







31

4.3 Kiểm tra chất lượ ng lớ p mạ:Sau khi mạ và hoàn lớ p mạ bằng phươ ng pháp thich hợ p thì tiến hành kiếm tra lớ p mạ

để có biện pháp khăc phục cụ thể,hân loại sản phẩm.

4.3.1 Kiểm tra hình dáng bên ngoài:Quan sát bằng mắt dướ i ánh sáng ban ngày hay ánh sáng đèn huỳnh quang để phát

hiện các sai sót, nhượ c điểm của các sản phẩm mạ theo các tiêu chí: gai, rỗ, nhám, vết

xướ c, màu sắc, độ phủ kín, sần sùi…

4.3.2 Đo chiều dày lớ p mạ:

4.3.2.1 Phươ ng pháp tia dòng dung dịch:Hòa tan lớ p mạ tại một điểm bằng dòng dung dịch đặc biệt, xoá liên tục cho đến

khi nền lộ ra. Quan sát độ dài để kiểm tra lớ p mạ.

4.3.2.2 Phươ ng pháp tia dòng thể tích-Dùng dung dịch ăn mòn để kiểm tra chiều dày. Quan sát chiều dày của lớ p mạ.

-Phươ ng pháp nhỏ giọt: nhỏ một giọt ăn mòn lên bề mặt mạ cần kiểm tra. cứ thế lặp

lại cho đến khi chỗ thử xuất hiện màu đặc trưng của lớ p mạ lót hay của đồng thoát ra

do lớ p tiếp xúc.

4.3.2.3

Phươ ng pháp vật lý :phươ ng pháp không phá huỷ mẫu như điện từ, phóng xạ, dòng điện xoáy, quang học.

4.3.2.4 Phươ ng pháp mẫu bị phá huỷ:

Như kim tươ ng, trọng lượ ng….

→Chọn phươ ng pháp nào là tuỳ thuộc vào vật liệu nền và vật liệu lớ p mạ

4.3.3 Đo độ xốp lớ p mạ:-Đo độ xốp phát hiện lỗ xốp, lỗ hở lớ p mạ bằng cách cho thuốc thử cho chui qua lỗ

thủng và phản ứng vớ i kim loại nền hay lớ p mạ lót thành hợ p chất có màu.

4.3.4 Đo độ kín lớ p nhôm oxit:-Phát hiện các điểm, các vùng bề mặt nhôm chưa đượ c phủ lớ p oxit bằng cách nhúng

sản phẩm vào dung dịch thử có chứa ion đồng để chúng thoát tiếp xúc thành nguyên tử

đồng có màu đỏ hồng

4.3.5 Đo độ bền ăn mòn của mạ kim loại:

-Sau khi oxi hoá, rửa nướ c lạnh, thấm khô mẫu bằng giấy lọc nhỏ một đến hai giọtdung dịch thử lên vài ba điểm cách xa nhau. Khi chuyển sang màu xanh lục là kết thúc







32

thực nghiệm thờ i gian chưa bị biến màu càng lâu chứng tỏ chất lượ ng bảo vệ chống ăn

mòn của mạ càng tốt.

4.3.6 Đo độ gắn bám của lớ p mạ:

-Có thể xác định độ gắn bám của lớ p mạ vớ i nền bằng các phươ ng pháp đơ n giản chokết quả gần đúng sau đây.

4.3.6.1 Phươ ng pháp gạch khía:-Dùng mũi nhọn sắt cứng khía thủng lớ p phủ thành những đườ ng cắt thẳng góc vớ i

nhau quan sát chỗ giao nhau nếu lớ p mạ không bị bong vênh tại các đỉnh góc vuông là

đạt yêu cầu về độ gắn bám.

4.3.6.2 Phươ ng pháp bẻ gập:-Vớ i những tấm, lá mỏng có thể thử độ gắn bám bằng cách bẻ gập mẫu 90 độ. Số lần

bẻ đặc trưng cho độ gắn bám của lớ p mạ vớ i nền.

4.3.6.3 Phươ ng pháp nung nóng:Nung nóng mẫu thử lên đên 200-250oC. do hệ số giãn nở của kim loại mạ và kim loại

nền khác nhau gây nên ứng suất lớ n làm lớ p mạ bong ra nếu độ gắn bám không đủ tốt.

4.3.6.4 Đo độ cứ ng lớ p mạ:

Độ cứng tế vi lớ p mạ thườ ng đo bằng cách dùng một phụ tải P để kiểm tra độ cứng H.

5 Ô NHIỄM TRONG CÔNG NGHỆ MẠ ĐIỆN:

5.1 Ô nhiễm nhiệt:Nhiệt độ công nghệ mạ điện không sử dụng nhiệt độ cao nên ô nhiễm nhiệt gần như

không có.5.2 Ô nhiểm tiếng ồn:Nguồn gốc:chủ yếu là tại các xưở ng gia công cơ khí như dập hàn, đánh bóng.

Giải pháp:khi làm việc công nhân cần đượ c trang bị khẩu trang, găng tay, nút bịt tại,

nhằm giảm ảnh hưở ng của khí thải và tiếng ồn.

5.3 Ô nhiễm khí thải:

5.3.1 Nguồn gốc gây ô nhiễm không khí:-bụi sinh ra trong quá trình đánh bóng:do bụi kim loại có tỷ trọng nặng nên không

phát tán đi xa đượ c, ô nhiễm thấp và có thể dùng xiclon để xử lý.







33

-khí thải như hơ i kiềm tư công đoan tẩy dầu mỡ ,hơ i axit tư công đoạn hoạt hoá bề

mặt,hơ i H2CrO4 và H2SO4 từ khâu mạ crom.

-hơ i dung môi hữu cơ từ khâu sấy.

-khí thải từ lò hơ i,phươ ng tiện giao thông nội bộ chứa SO2,Nox,CO2….

5.3.2 Phươ ng pháp xử lý khí thải:

5.3.2.1 Thông gió cho xưở ng mạ:để kiểm soát hơ i axit cromit và hơ i kiềm thoát ratrong quá trinh mạ.

-Quá trình chuẩn bị vật mạ và quá trình mạ thườ ng phát sinh một lượ ng lớ n hơ i, khí

bụi… độc hại đối vớ i con ngườ i và lam hư hại máy móc, vì thế xưở ng mạ nhất thiết

phải đượ c trang bị tốt thiết bị thông gió để đảm bảo vệ sinh công nghiệp.

-Các bể mạ đều đượ c lắp đặt hệ thống hút và xử lý hơ i sinh ra trong quá trình mạ, đảm

bảo nồng độ hơ i, khí thải sau xử lý đạt. TCVN – 5939- 5540-1995. hệ thống gồm các

miệng hút trên từng bể cần thiết.

-Hiện tại nhiều nhà máy có sử dụng hệ thống xử lý khí thải vớ i phân xưở ng mạ. Khí

thải bao gồm hơ i kiềm, hơ i axit, hơ i kim loại đượ c quạt hút trực tiếp từ các bể đưa vào

tháp rửa và đượ c tẩy sạch qua nhiều công đoạn xử lý sau:

+ Làm ướ t và hạ nhiệt độ khí thải bằng nướ c phun

+ Giảm tốc,hút dính

+ Phun nướ c tẩy rửa độc tố + Chặn khí ẩm và đưa khí sạch thoát ra không khí

+ Cho phép tuần hoàn sử dụng nướ c rửa sau đó thải vào bể nướ c thải để xử lý

chung.

Hệ thống xử lý có thể đạt 90% hiệu quả xử lý.

5.3.2.2 Thiết kế để thông gió cho xưở ng mạ:

Phòng mạ phải đượ c thiết kế đúng quy định về khoảng cách giữa các thiết bị, diệntích dành cho đườ ng vận chuyển phải trang bị hệ thống hút khí, sưở i, hút ẩm, sao cho

phòng luôn thông thoáng, nhiệt độ không dướ i 180C, độ ẩm không quá 70-75%.Kho

bảo quản hóa chất, nhất là muốn xyanua, phải có quạt hút khí ra từ phía dướ i.Các bể

tỏa hơ i, khí độc hại phải trang bị máng hút khí tại miệng bể tỏa nhiều khí độc hại như

bể tẩy đồng và hợ p kim đồng… phải đặt trong tủ hút kín.

→Đối vớ i nhà xưở ng sản xuất, khi thiết kế có chú ý đến sự thông gió tự nhiên để

giảm lượ ng khí độc hại nhất là phân xưở ng mạ.







34

5.3.2.3 Thông gió cho phòng máy mài và đánh bóng:Phòng này phát sinh nhiều bụi kim loại, bụi bông vải, bụi hạt mài và hwoi thuốc

mài, đánh bóng… phải đặt phòng này cách xa phòng mạ, phòng thí nghiệm, đồng thờ i

phả hút bụi cục bộ tại bánh mài, bánh đánh bóng và phải thổi gió tươ i mát vào chỗ

công nhân thao tác máy. Nên tận dụng thông gió và ánh sáng tự nhiên tối đa chophòng này.

Tốc độ không khí trong ống phải đạt 16÷20m/s để cho tốc độ không khí bị hut tại

miệng vỏ chụp không thấp hơ n 3÷4m/s mớ i đủ sức hút đượ c bụi kim loại vào ống.

Không khí hút từ các máy mà – đánh bóng tướ c khi thải ra ngoài trờ i phải đượ c

làm sạch hết bụi, bẩn. Thiết bị làm sạch có thể là xyclon, buồng lắng, buồng rửa, lọc

ướ t…

5.3.2.4 Thông gió cho phòng phun cát và phun bi kim loạiPhun cát làm sạch bề mặt kim loại phải dùng tia cát có áp suất lớ n 6kg/cm2, hiện

nay đang sử dụng phươ ng pháp phun cát ướ t hoặc phun bi hay cát kim loại. phòng

phun cát phải cách li khỏi phòng mạ, phòng cơ khí và các phòng kị bụi khác.

5.3.2.5 Hệ thống ống thông gió:Thiết bị tách bụi trong khí thải, dựa trên nguyên tắc tác dụng của trọng lực, lực

quán tính và lực li tâm có thể tách khô hoặc ướ t đượ c chia làm ba nhóm thiết bị: buồng

lắng, buồng xoáy lốc, xyclon và buồng nón tách bụi,

Buồng lắng để lắng bụi hạt to có hàm lượ ng đến 200g/m3,

Buồng xoáy lốc lắng bằng lọc li tâm

Buồng nón và cyclon tách bụi, không khí vào nón lớ n tách bụi và ra khỏi nón bằng

khe 60 độ, bụi trong nón nhỏ cùng vớ i 5-7% không khí theo ống dẫn đến xyclon rồi

tách ra và rơ i xuống buồng chứa còn không khí sạch đượ c quạt phóng không ra ngoài.

Loại này thườ ng dùng làm sạch bụi cho phòng phun cát. Nhờ có bộ tách bụi hình nón

mà xyclon có thể nhỏ đi từ 3-6 lần.

Lắp dặt hê thống cyclon dủ công sất hút thu gom bụi cho các khu vực sản xuất:mài và

đánh bóng vành, đánh bóng trong vành, đánh bóng cạnhvà đánh bóng ống xả,

Các cyclon này là loại ướ t bao gồm 2 phần:phần tách bụi và phần phun nướ c để gom

bụi nhẹ lơ lửng về bể lắng.







35

5.4 Ô nhiễm từ chất thải rắn:

5.4.1 Nguồn gốc chất thải rắn:-Thép vụn từ quá trình sản xuất ở các công đoạn dập tạo hình… còn bao bì hoá

chất có thể các bao nilon , bao tải, bao giấy, để đựng hoá chất dạng khô, các canđựng hoá chất dạng lỏng…

-Bùn lắng từ hệ thống xử lý chất thải có chứa kim loại nặng: vớ i hệ thống xử lý

hiện đại lượ ng bùn sau khi nén ép chỉ còn gần 500 tấn/năm.

-Chất thải rắn trong sinh hoạt:chất thải nhà bếp, chất thải văn phòng

-Công đoạn làm sạch bề mặt ở đây sử dụng các loại máy mài, máy đánh bóng,cát

và máy phun cát.Do đó lượ ng cát tạo ra có thể coi là chất thải.

→Đối vớ i một số cơ sở sản xuất loại vừa thì lượ ng chất thải rắn sinh hoạt thì

không quá 600m3 /năm.Chất thải rắn từ quá trình sản xuất công nghệ mạ điện chứa nhiều kim loại năng và

cả các chất thải độc hại khác. Vì thế nó sẽ gây ô nhiễm đất và nguồn nướ c nếu

không đượ c xử lý và chôn lấp cẩn thận. Các chất gây ô nhiễm này có thể theo

chuỗi dinh dưỡ ng đi vào cơ thể ngườ i gây ra những bệnh nguy hiểm.

5.4.2 Phươ ng pháp xử lý chất thải rắn:Lượ ng chất thải rắn đượ c tạo thành không đáng kể và đượ c xử lý như sau:

-Chất thải rắn sinh hoạt đượ c đưa đi xử lý cùng vớ i rác thải của thành phố. Công tyhợ p đồng vớ i công ty môi trườ ng địa phươ ng để vận chuyển tớ i bãi chôn lấp theo

quy định

-Phế thải kim loại, ở đây chủ yếu là thép vụn thì đượ c tái sử dụng quay trở lại nơ i

sản xuất thép để sản xuất thép thành phần.

-Riêng nguồn thải có chứa kim loại nặng đượ c thu gom và xử lý tập trng theo quy

trình công nghệ cần thiết công ty ký hợ p đồng vớ i những đơ n vị chuyên về xử lý

chất thải độc hại về nơ i xử lý.

5.5 Ô nhiễm nướ c thải và nướ c rử a:

5.5.1 Nguồn gốc gây ô nhiễm nướ c-Nguồn nướ c thải từ khâu xử lý bề mặt cho mạ, nướ c thải sau khi mạ. Lượ ng nướ c

chứa chất rắn lơ lửng, dầu mỡ , hóa chất xử lý, và các hóa chất mạ. Gồm có:

-Nướ c thải mang tính kiềm: Sinh ra khi tẩy dầu mỡ có chứa Na2SO3, Na3PO4,

Na2SiO2, nướ c thải mang tính axit: từ khâu hoạt hóa bề mặt H2SO4, H3PO4, nướ c

thải mạ có chứa các chất hóa học như H2CrO4, H2SO4







36

-Nướ c thải sinh hoạt nội bộ nhà máy chứa cặn bã chất rắn lơ lửng , chất hữu cơ , chất

dinh dưỡ ng (nitrogen, photpho) và vi sinh.

-Nướ c mưa chảy tràn

-Lượ ng nướ c thải sinh ra không ổn định mà luôn thay đổi theo quá trình sản xuất.

Nướ c thải có thành phần rất đa dạng, nồng độ lại thay đổi rất rộng, pH thay đổi từ axit

trung tinh, hoặc kiềm.

-Ta chỉ xét lượ ng nướ c thải ra do quá trình sản xuất chứ không tính ra riêng để dễ dàng

hơ n cho quá trình xử lý.

5.5.2 Lư u lượ ng và thành phần các chất ô nhiễm đặc trư ng trong nướ c thảingành mạ điện:

-Trong công nghệ xi mạ, lượ ng nướ c thải phát sinh không nhiều, đối vớ i các cơ sở nhỏ

khoảng 5 - 10 m3/ngày và đối vớ i cơ sở lớ n khoảng 12 - 50 m3/ngày. Nướ c thải trongngành xi mạ bao gồm nướ c rửa trướ c mạ và nướ c rửa sau mạ, trong đó các chất gây ônhiễm trong nướ c rửa trướ c mạ chủ yếu là nướ c thải có pH quá cao (pH > 9) hoặc quáthấp (pH < 4), sắt và dầu mỡ (sinh ra từ khâu tẩy dầu), SO42-,… Trong khi đó, cáckim loại nặng phát sinh chủ yếu trong phần nướ c rửa sau mạ, và tùy thuộc vào loạihình mạ mà nướ c thải có thể chứa các kim loại nặng khác nhau như: crom, niken, kẽm,đồng,…- Đối tượ ng xử lý chính nướ c thải mạ là các ion vô cơ mà đặt biệt là các muối kim loạinhư crom, niken, đồng, kẽm, xyanua, cromat, sắt…

5.5.3 Công nghệ xử lý nướ c thải tại Việt Nam:- Ở Việt Nam các công nghệ đượ c áp dụng để xử lý nướ c thải chứa kim loại nặngchủ yếu là kết tủa và keo tụ. Các phươ ng pháp xử lý nướ c thải khác như traođổi ion, điện hóa,… chỉ đượ c nghiên cứu mà chưa đượ c áp dụng. Số liệu khảosát thực tế cho thấy, nướ c thải sau xử lý của một số nhà máy xi mạ vẫn chưa đạttiêu chuẩn xả thải, nguyên nhân là do thành phần nướ c thải rất phức tạp. Nướ cthải không chỉ chứa kim loại nặng mà chúng còn có pH dao động rất lớ n từ nướ c rất kiềm (pH >9) đến nướ c rất axit (pH<3), và hàm lượ ng dầu khóangcao,… vì thế việc xử lý rất khó khăn và rất tốn kém. Giá thành xử lý nướ c thảidao động từ 10.000 - 20.000 đồng/m3 chưa tính đến chi phí xử lý bùn thải và

đây cũng là một trong những lý do mà các nhà máy xây dựng trạm xử lý nướ cthải nhưng không vận hành thườ ng xuyên, mục đích chỉ là đối phó các cơ quanquản lý.

5.5.4 Bảng các chỉ số ô nhiễm kim loại nặng của nướ c thải mạ điện

Chỉ tiêu Đơ n vị

Nướ c thải chưa

xử lý

Tiêu chuẩn kiểm soát

TCVN 5945 - 1995







37

Loại B Loại C

pH 3,11 5,5 – 9,0 5 – 9,0

Niken mg/l 5 – 85 1,0 2,0

Crom mg/l 1,0 – 100 0,1 0,5

Kẽm mg/l 2,0 – 150 1,0 5

Đồng mg/l 15 – 200 0,1 5

Sắt mg/l 1,0 – 5,0 5,0 10

Xyanua mg/l 1,0 – 50 6,1 0,2

Ghi chú:

+ Nướ c thải công nghiệp có thông số và nồng độ các chất thành phần bằng hoặcnhỏ hơ n giá trị quy định trong cột B đượ c đổ vào vùng nướ c không dùng làm nguồn

nướ c cấp sinh hoạt.

+ Nướ c thải công nghiệp có thông số và nồng độ các chất thành phần lớ n hơ n giá

trị quy định trong cột B và nhỏ hơ n giá trị trong cột C. Chỉ đượ c đổ

vào đúng nơ i quy định.

5.5.5 Tổng quan về các phươ ng pháp xử lý nướ c thải mạ điện:

-Trong công nghệ mạ điện dung dịch mạ đượ c lọc và giữ lại trong bể mạ, phần hoáchất tiêu hao đượ c bổ sung thêm để giữ nguyên thành phần dung dịch.

-Xong mạ điện là công nghiệp sử dụng nhiều hợ p chất khác nhau trong các công đoạn

khác nhau từ khâu làm sạch phôi đến khâu mạ, sử dụng nướ c và các hoá chất để tẩy

rửa vật mạ trướ c khi cho vào mạ cũng như sau khi lấy ra để thực hiện các công đoạn

cho đến khi hoàn thành sản phẩm, sấy khô, đóng gói.

-Chất thải chính của quá trình mạ là nướ c thải xi mạ, nướ c rửa tuỳ các phươ ng pháp

mạ khác nhau như mạ đồng, crom, niken, thiếc, kẽm… mà các chất có chứa hàm

lượ ng các muối kim loại vô cơ khác nhau. Điểm giống nhau của nướ c thải công nghệ mạ là chứa nhiều muối kim loại hoà tan có độ pH thay đổi rộng từ axit mạnh đến kiềm

mạnh. Do đó công nghệ xử lý nướ c thải của công nghệ mạ cũng có một số phươ ng

pháp chính dựa trên tính chất của các muối kim loại có trong nướ c thải.

-Làm sạch nướ c thải của công nghệ xi mạ có nhiệm vụ chính là loại bỏ các ion kim

loại nặng có trong nướ c thải và gây độc cho con ngườ i như kẽm, cromat, niken, sắt,

đồng, chì, thuỷ ngân và các chất độc khác như xyanua, các chất hoạt động bề mặt, các

chất hữu cơ phụ gia.

Để giải quyết việc giảm thiểu các hoá chất độc trong nướ c ta phân loại như sau:







38

5.5.6 Phân loại các loại nướ c thải trong mạ điện:

5.5.6.1 Đặc điểm nướ c thải chứ a xyanua:- Xyanua là chất có tính độc rất cao và sẽ gây tử vong nếu ăn vào, hít vào hoặc để thấm vào da..-Ngoài ion tự do CN- còn có phức xyanua, kẽm, cadimi, đồng,muối,mùm,chất hữucơ .Dao động từ 5-300mg/l,nồng độ tổng các kim loại 30-70 mg/l,pH>7 và chứa một ít

tạp chất cơ học.

-Công nghệ mạ đồng, kẽm, Cadmi, vàng… thườ ng chứa hợ p chất rất độc hại như:

Na(CN)2, KCN, CuCN2, Fe(CN)2 và các gốc xyanua phức tạp [ Cu(CN)2]1-, [

Cu(CN)3]2- , [ Cu(CN)4]

3-, [ Zn(CN)4]

3- … . Lượ ng xyanua trong nướ c thải mạ dao

động rất lớ n từ 10÷300mg/l.

-Cần xử lý để nồng độ xyanua (CN

-

) không quá 0,01mg/l. Có thể dùng sunphat sắtFeSO4.7H2O để biến CN- thành một hợ p chất xanh berlin hay xanh pruxơ làm cho

xyanua trở thành không độc.

- Quản lý chất thải có xyanide rất là tốn kém. Bằng cách không dùng hay giảm sử dụng xyanua bạn có thể giảm bớ t đượ c chi phí xử ly và trách nhiệm pháp lý có liênquan đến việc quản lý và hủy bỏ chất thải có xyanua.

5.5.6.2 Các phươ ng pháp làm sạch xyanua trong chất thải:

5.5.6.2.1 Làm sạch nướ c thải xyanua bằng phươ ng pháp hóa học:

Nguyên tắc:oxi hóa xyanua tự do và phức của nó thành hợ p chất ít độc hơ n, xyanathoặc khí nitơ và cacbonic.Chất để oxy hóa có thể là:nướ c Clo, H2O2 ,NaOCl, CaOCl2,KMnO4…

-Điều kiện tiến hành :oxi hoá các xyanua phụ thuộc vào:

+Loại chất oxi hoá sử dụng, nồng độ xyanua tự do và phức chất, pH của dung

dịch.

+Liều lượ ng chất oxi hoá quyết định mức độ sạch của nướ c sau xử lý, nhưng

liều lượ ng này phụ thuộc vào nồng độ xyanua và dạng tồn tại của chúng trong nướ cthải, vào pH và độ biến động pH trong quá trình xử lý. Nồng độ xyanua càng loãng

càng tốn nhiều chất oxi hoá. Như vậy mớ i oxi hoá triệt để xyanua đượ c

5.5.6.2.1.1 Oxy hoá xyanua dùng các hợ p chất Clo-Dùng dung dịch NaOCl có thể tích lớ n. Oxi hoá xyanua bằng clo và hợ p chất chứa clo

phải tiến hành trong phạm vi pH=8,5-12 tuỳ loại chất oxi hoá, tuỳ pH môi trườ ng và

chất oxi hoá mà xyanua có thể bị oxi hoá thành xyanat hoặc cacbonic và nitơ .

-Để xử lý xyanua quy ra 1kg HCN cần dùng 3,9 kg lượ ng Clo. Để đảm bảo thườ ngphải dùng gấp đôi, khuấy trong bể lớ n liên tục trong một giờ .







39

-Trong quá trình trung hoà xyanua có tạo ra hydroxit Ca(OH)2, Pb(OH)2 , Fe(OH)3 , giữ

pH từ 7,5÷9 để kiểm tra.

5.5.6.2.1.2 Ôxy hoá xyanua bằng FeSO4

Trong điều kiện sản xuất nhỏ ở các xưở ng mạ thủ công nghiệp việc trung hoà CN- tiến

hành thuận lợ i bằng dung dịch sunphat sắt FeSO4.7H2O:

Fe2+ + 6CN- = Fe(CN)64-

Phản ứng tiếp theo tạo kết tủa không tan:

Fe(CN)64-+ Fe2+ = Fe2Fe(CN)6 (xanh berlin)

Hay 3Fe(CN)6 +4 Fe3+ = Fe4[Fe(CN)6 ]3 (xanh pruxơ )

Oxi hoá nướ c thải xyanua bằng ozne , KMnO4, FeSO4, có nhiều ưu điểm về mặt

công nghệ hơ n dùng clo vì chúng không sinh ra các hợ p chất trung gian bay hơ i.

Oxi hoá nướ c thải xyanua bằng ozne thích hợ p cho trườ ng hợ p cần xử lý nướ c thải

lớ n mà trong đó có chứa các cation đồng, kền, nếu không đượ c làm sạch thêm có thể

dùng lại nướ c sản xuất của xưở ng.

Ư u điểm:-Giảm đượ c tổng lượ ng nướ c trong nướ c xử lý do phân hủy đượ c các xyanua và đuổi

đượ c hết oxi , nitơ và một phần H2CO3.

-Sau khi tách các hydroxit kim loại nặng bằng cách lắng, gạn, có thể làm sạch thêm

nướ c xử lý để dùng lại bằng phươ ng pháp trao đổi ion hay điện thẩm tích

5.5.6.2.1.3 Khử độc nướ c thải bằng KMnO4: thích hợ p cho năng suất nhỏ vìtrang thiết bị vận hành đơ n giản nhưng đắt do KmnO4 cao.

5.5.6.2.2 Làm sạch nướ c thải xyanua bằng phươ ng pháp điện hoá-Khi xử lý sẽ sinh NH4+, xyanat, Na3CO3, ure, trên catot thườ ng có kim loại thoát ra.

Anot có thể là thép không gỉ.

-Nướ c thải chứa nhiều xyanua nên cho thêm NaCl hoặc NaOH rồi mớ i điện phân vì

khi đó tại anot ngoài oxi còn có ion ClO-, làm tăng thêm tác dụng oxi hoá nâng cao

hiệu quả làm sạch nướ c và tiết kiệm điện năng tiêu thụ.

-Có thể điện phân, chế tạo NaClO từ muối rồi dùng như một hoá chất.







40

Ư u điểm:nó là xử lý đượ c nướ c thải chứa nhiều hoặc ít xyanua hoặc thiết bị chế tạo

NaClO khá đơ n giản rẻ,

-Sau khi oxi hoá xyanua cần tách kim loại nặng trong nướ c thải, khâu này đượ c tiến

hành đồng thờ i vớ i việc làm sạch nướ c thải kiềm- axit chung của xưở ng.

5.5.6.3 Đối vớ i nướ c thải chứ a Cr6+ và Ni2+:

5.5.6.3.1 Phươ ng pháp khử - kết tủa hóa học:Nguyên tắc: Khử Cr6+ rất độc về Cr3+ là dạng ít độc hơ n sau đó loại bỏ Cr3+và Ni2+

bằng cách cho kết tủa vớ i NaOH hoặc Ca(OH)2 ở giá trị pH tối ưu, các hidroxit kim

loại tạo thành kết tủa.

-Chất khử có thể dùng là natri sunffit, natri bisunfit, natri hydrosunfit và sắt (II) sunfat,

khí SO2, phoi thép… ví dụ:Dùng FeSO4 trong môi trườ ng axit:

H2Cr2O7 + 6FeSO4 + 6H2SO4 = Cr2(SO4)3 + 3Fe2(SO4)3 +7H2O

Dùng FeSO4 trong môi trườ ng kiềm:

Na2CrO4 + 3FeSO4 + 4NaOH + 4H2O = Cr(OH)3 + 3Fe(OH)3 + 3 Na2SO4

Dùng chất khử có chứ a ion SO32- :phải tiến hành trong môi trườ ng pH=2,5-3,5. nếu

để pH lớ n hơ n 3,5-4 phản ứng khử Cr6+ sẽ bị ngừng lại cho dù chất khử có dùng dư đi

nữa.

-Nồng độ Cr6+ trong nướ c thải có ý ngh ĩ a rất quan trọng. khi nồng độ Cr6+ thấp quáthì sẽ tốn nhiều chất khử, pH càng cao càng tiêu tốn chất khử

-Nên khử bằng FeSO4 trong môi trườ ng kiềm vì sẽ tận dụng dung dịch kiềm hỏng ,

dung dịch kiềm tẩy mỡ , nướ c thải kiềm tính để kiềm hoá nướ c thải cần xử lý.

-Làm sạch Cr6+ có thể làm sạch bằng phươ ng pháp điện keo tụ vớ i anot thép hoà tan,

phải thêm ion Cl- để khắc phục hiện tượ ng thụ động anot và catot.

Cách khử Cr6+ về Cr3+ trong công nghiệp:

-Dung dịch phản ứng đượ c bơ m vào bể lắng đứng, bể lọc bùn – nướ c sau lọc đưa vào

bể điều hòa, tại đây sử dụng dung dịch axit sunphuric hoặc tận dụng axit tẩy rỉ để điều

hòa pH về giá trị từ 6÷9 cho phù hợ p vớ i tiêu chuẩn dòng thải, bùn thải đượ c làm khô

và đem đi chôn cất.







41

5.5.6.3.1.1 Sơ đồ xử lý nướ c thải kim loại nặng bằng phươ ng pháp kết tủa:

-Để kết tủa 1kg Ni2+ lượ ng Ca(OH)2 cần dùng là 1,52kg.

5.5.6.3.1.2 Loại bỏ Cr3+ và Ni2+ ở dạng kết tủa:-Nướ c thải sau khi loại bỏ hết Cr6+ đượ c hoà chung vớ i nướ c thải kiềm-axit để làm

sạch tiếp .Cuối cùng đượ c tách khỏi nướ c thải dướ i dạng kết tủa hydroxyt bằng cách

kiềm hoá nướ c thải đến pH=8,5-8,8.

-Thông thườ ng ở pH >7 các ion kim loại kẽm, chì, đồng, crom, niken, sắt tạo ra

hydroxyt không tan : Zn(OH)2, Ni(OH), Cu(OH)2, Ni(OH)2, Fe(OH)3, Cr(OH)3

…..tạo bông lắng và dễ dàng hút ra khỏi chất thải.

-Nếu thể tích nướ c thải xử lý nhỏ nên dùng phoi kim loại để khử : thiết bị đơ n giản,

kim loại tốn ít.Làm sạch nướ c thải Cr có thể dùng thiết bị làm việc gián đoạn theo chu

kỳ.







42

5.5.6.4 Xử lý các cation kim loại nặng trong nướ c thải:Công nghệ mạ điện sinh ra nhiều chất thải độc hại, đặc biệt là kim loại nặng gây ô

nhiêm môi trườ ng xung quanh.

5.5.6.4.1 Phươ ng pháp trao đổi ion:Nguyên tắc:-Cho nướ c thải lọc lần lượ t qua hai cột cationit và anionit, các cation tạp chất sẽ đượ c

giữ lại ở cột đầu, các anion tạp chất sẽ đượ c giữ lại trong cột cuối, nướ c trở nên rất

sạch hoàn toàn có thể dùng lại

5.5.6.4.1.1 Cách tiến hành phươ ng pháp trao đổi ion:

-Cho nướ c thải lần lượ t lọc qua cột cationit và anionit. Nướ c thải khi tiếp xúc vớ i nhựa

cationit các kim loại nặng sẽ đượ c giữ lại ở cột đầu do trao đổi vớ i H+ nhựa:

R-H + Me-X = Rme + H+ + X-

-R-H là nhựa trao đổi cation Me là kim loại nặng

-Tiếp theo nướ c thải lọc qua cột trao đổi anion, các anion trong nướ c thải sẽ đượ c

giữ lại ở cột cuối do trao đổi vớ i OH- của nhựa. Ion OH- chuyển vào nướ c kết hợ p vớ i

các ion H+ tạo thành nướ c khi đó nướ c trở nên rất sạch và có thể dùng lại:R-OH + X- = R-X + OH-







43

H+ + OH-= H2O

-R-OH là nhựa trao đổi anion

-X- là anion

-Sau thờ i gian các cột ionit có thể tái sinh:

+nướ c rửa cationit chứa các ion và axit dư đượ c đưa đi thu hồi và dùng vào việc

khác, cation nướ c rửa cationit đượ c tái sinh và bắt đầu chu kỳ mớ i.

+nướ c rửa anionit chứa các ion và axit dư đượ c đưa đi thu hồi và dùng vào việc

khác, anion nướ c rửa anionit đượ c tái sinh và cũng bắt đầu chu kỳ mớ i ,

-Nếu nướ c thải chỉ có một loại cation tạp chất thì qua trao đổi ion sẽ tách đượ c riêng

anion đó nên có thể dùng lại ngay cho bể tươ ng ứng của xưở ng ấy.Nếu nướ c thải hỗn

hợ p thì dung dịch tái sinh sẽ chứa nhiều loại cation. muốn sử dụng và tách riêng ra.

Thiết bị trao đổi ion:-Thiết bị để đun chính gồm một cột chứa nhựa trao đổi ion như hình vẽ, cột trao đổi

ion có thể tự chế bằng nhưa PVC sử dụng ống nhựa PVC loại đườ ng kính Ø = 220mm

và các chi tiết có sẵn.

-Nướ c rửa của cơ sở xi mạ gom về hố gom, qua bướ c tách rác

-Có thể đặt hàng và mua các thiết bị trao đổi ion tại các cửa hàng chuyên doanh xử lý

nướ c theo yêu cầu.

Các điều kiện kỹ thuật cần tuân thủ:

-

Phải lọc sạch tạp chất cơ học hấp phụ hết dầu mỡ , chất hữu cơ và chất làm độcnhựa ionit rồi mớ i thải và lọc.

- Mỗi lượ ng muối tạp chất trong nướ c thải không quá 1÷2mg/l vì vậy cần giai

đoạn rửa thu hồi trướ c để giảm bớ t nồng độ hóa chất trong chất thải.

5.5.6.4.1.2 Ư u điểm:- Diện tích sử dụng thấp.

- Tốc độ xử lý nhanh.

- Thao tác vận hành đơ n giản.

- Nướ c thải sau xử lý có thể sử dụng lại.

-Phươ ng pháp trao đổi ion cũng thích hợ p vớ i việc làm sạch nướ c thải crom và

nướ c thải kiềm-axit nhưng phải tách riêng chúng ra.

-Trong nhiều trườ ng hợ p phươ ng pháp trao đổi ion đượ c dùng để làm sạch thêm

cho nướ c đã qua xử lý bằng hoá chất

5.5.6.4.1.3 Nhượ c điểm:- Chi phí đầu tư và vận hành cao.

- Chỉ thích hợ p vớ i qui mô năng suất nhỏ.







44

5.5.6.5 Làm sạch nướ c thải kiềm-axit:Nguyên tắc:trung hoà pH=8,5-9 để kết tủa các kim loại trong nướ c thải.

-Việc trung hoà nướ c thải kiềm-axit có thể tiến hành tự động bằng cách hoà trộn các

dòng nướ c thải của xưở ng và bổ sung thêm nướ c thải xyanua, nướ c thải crom đã qua

xử lý.-Sau đó lắng gạn để tách các kim loại,muốn loại bỏ triệt để kim loại sau khi lắng gạn

cần gia công nướ c thêm bằng hoá chất rồi lọc trên máy lọc cơ .

-Nướ c từ máy lọc ,đặc biệt là lọc có thêm sunfocacbon có thể đưa phần lớ n chúng và

hệ thống cấp dẫn nướ c để dùng lại, hay dẫn toàn bộ đến nơ i nào cần dùng nướ c có chất

lượ ng không cao lắm.

Ư u điểm:khử đượ c độc hại cho nướ c thải

Nhượ c điểm:tuy nhiên không thu hồi đượ c các chất có ích như các kim loại, các axit,kiềm, hoá chất xử lý

5.5.6.6 Phươ ng pháp điện hóa:Nguyên lý: Chuyển hóa các chất bẩn có hại trực tiếp bằng phản ứng điện cực trên anot

và catot. Cần bổ sung ion Cl- và nướ c thải để khắc phục hiện tượ ng thụ động anot và

catot.

5.5.6.6.1 Ư u điểm:

-Thu hồi kim loại sạch và kim loại quí-Công nghệ đơ n giản dễ tự động hóa.

-Không tiêu tốn chất xử lý

5.5.6.6.2 Nhượ c điểm:- Tiêu tốn nhiều điện năng nên chi phí xử lý lớ n (0,22kwh/m3)

- Thích hợ p vớ i nướ c thải có hàm lượ ng ion kim loại nhỏ

- Khi có nhiều ion khác nhau thì khó điều khiển quá trình xư lý do có nhiều yếu

tố ảnh hưở ng

5.5.6.7 Phươ ng pháp sinh học:-Phươ ng pháp sinh học dể xử lý nướ c thải chứa kim loại nặng hiện nay đang đượ c chú

ý nghiên cứu và ứng dụng do có nhiều ưu điểm lớ n về hiệu quả kinh tế

Nguyên tắc: Sử dụng các loại thực vật, các thủy vi sinh vật hiếm khí và yếm khí, bèo

tổ ong, tảo… để tiêu thụ kim loại nặng trong nướ c thải .Các vi sinh vật này sử dụng

kim loại nặng như nguồn dinh dưỡ ng để phát triển

-Hiện nay đã có một số nghiên cứu áp dụng tảo để xử lý crom, niken vớ i hiệu suấtkhoảng 80%.







45

-Tuy nhiên việc áp dụng phươ ng pháp sinh học còn nhiều hạn chế do phải đảm bảo các

điều kiện về dinh dưỡ ng, nhiệt độ và hàm lượ ng kim loại nặng không quá cao khi đó vi

sinh vật mớ i tồn tại đượ c.

Ư u điểm của phươ ng pháp sinh học:

- chi phí xử lý thấp

- không tốn hóa chất và năng lượ ng vận hành

- thân thiện vớ i môi trườ ng

5.5.6.7.1.1 Nhượ c điểm:- mặt bằng lớ n

- thờ i gian xử lý dài khi có nhiều kim loại thì hiệu quả thấp

- cần đảm bảo điều kiện môi trườ ng cho vi sinh vật phát triển.

→do vậy không thích hợ p vớ i cơ sở nằm trong thành phố hoặc dân cư.

5.5.6.8 Phươ ng pháp hấp phụ

5.5.6.8.1.1 Nguyên tắc:Tách các cấu tử độc hại như Ni2+, Cr6+ ra khỏi pha lỏng và chuyển vào bề mặt hoặctrong mao quản của các chất hấp phụ. Đây là phươ ng pháp có nhiều triển vọng trong

xử lý nướ c thải chứa kim loại nặng. một số nghiên cứu cho thấy hiệ suất xử lý Cr6+ tớ i97% vớ i các chất hấp phụ là than hoạt tính, các vật liệu để hấp phụ là oxit nhôm, mạtcưa, than hoạt tính, zolit…

5.5.6.8.1.2 Nhượ c điểm:- chỉ thích hợ p vớ i nồng độ kim loại thấp do đó cần có các biện pháp xử lý sơ bộ

như pha loảng hoặc hoặc keo tụ

- chi phí lớ n

Kết luận : mỗi phươ ng pháp có một ưu nhượ c điểm nhất định. Phươ ng pháp khử-kếttủa có nhiều ưu thế và thích hợ p cho phân xưở ng mạ lớ n ,đảm bảo đượ c các yêu cầukỹ thuật cũng như kinh tế. phươ ng pháp này thườ ng sử dụng chất khử là FeSO4, chấtkhử này chế tạo dễ dàng từ quá trình sản xuất (tận dụng axit thải và phoi thép) nên cóthể giảm đáng kể chi phí xử lý sau đó kết tủa Ni2+ và Cr3+ bằng Ca(OH)2.Do đó quyếtđịnh tớ i giá thành sản phẩm sau đó kết tủa Ni2+ và Cr3+bằng Ca(OH)2.







46

5.5.7 Đối vớ i nướ c rử a thu hồi: nướ c rửa thu hồi đượ c dùng để bổ xung vào bể mạ mỗi khi cạn ( nhất là các bể có đun nóng), trườ ng hợ p không cần hết cần tổ chức tách triết các kim loại khỏi nướ c rửa thu hồi bằng các phươ ng pháp: nộiđiện phân, điện phân dòng ngoài, chưng cất…

Mối quan hệ giữ a nướ c rử a,công nghệ rử a và nướ c thải trong công nghê mạ

điện.

5.5.7.1 Xử lý nướ c rử a thu hồi:

5.5.7.1.1 Phươ ng pháp nội điện phân:đặt các điện cực bằng kim loại có điện thế khá âm (Mg và Al) vào bể chứa dung dịch

thu hồi rồi nối ngắn mạch vớ i các tấm thép bền ăn mòn. giửa chúng sẽ xuất hiện một

hiệu số điện thế. Mg và Al trở thành anot hòa tan ra, còn thép trở thành catot và kim

loại từ dung dịch sẽ thoát ra ở đó dướ i dạng bột hoặc màng xốp. phươ ng pháp cho

phép thu lại hầu như hoàn toàn các kim loại đồng, thiếc, và hợ p kim chì, cadimi và các

kim loại quí.

5.5.7.1.2 Phươ ng pháp điện phân bằng dòng ngoài:-Vỏ bể đượ c dùng làm một trong hai điện cực. catot bằng thép không rỉ. anot bằng

thép không rỉ, grapit, chì,… khoảng cách giữa các điện cực từ 50÷100mm. Cần khuấy

đảo mạnh dung dịch trong khi điện phân.

5.5.7.1.3 Phươ ng pháp chư ng cất:

Công nghệ mạ Sơ đồ

Nướ c tiêuthụ

Chất lượ ngrửa

Chất lượ ngmạ

Chất lượ ngnướ c

Đặc tính nướ c thải

phươ ng pháp xử lý nướ c thải







47

-Phươ ng pháp chưng cất để cô đặc hóa chất trong nướ c rửa đến nồng độ thích hợ p rồi

dùng lại bể.

5.5.8 SO SÁNH VỀ HIỆU QUẢ VÀ GIÁ THÀNH CÁC PHƯƠ NG PHÁP XỬ LÝ NƯỚ C THẢI.

Phươ ng pháp làm sạch hiệu quả làm

sạch, %

Giá thành, đơ n

vị tiền/m3

Giá thành,

đơ n vị

tiền/kg

Làm sạch bằng hoá chất (trung hoà,

khử, oxy hoá các chất vô cơ ) và làm

một phần chất hữu cơ

Lọc (tạp chất keo, hydroxyt, huyền

phù)

Hấp phụ bằng than hoạt tính (các

chất vô cơ và hữu cơ )

Trao đổi ion (các chất vô cơ , n, hợ p

chất chứa P)

Thẩm thấu ngượ c (siêu lọc) dùng

cho chất vô cơ hoà tan.

Điện thẩm tích dùng cho các chất

vô cơ và một phần các chất hữu cơ hoà tan

Chưng cất

80-95

50-90

90-98

80-92

65-95

60-80

90-98

50-80

30-80

100-200

60-200

50-300

65-100

200-500

340-380

20-50

400-500

360-500

10-20

2-5

100-200

6 CÁC PHƯƠ NG PHÁP MỚ I GIÚP GIẢM THIỂU VÀ XỬ LÝ CHẤT ÔNHIỄM TRONG CÔNG NGHÊ MẠ ĐIÊN TỐT HƠ N.

Hiện nay có khá nhiều phươ ng pháp mớ i nhằm làm sạch nướ c thải đồng thờ i thu hồi

lại các kim loại. các phươ ng pháp triển vọng nhất là vừa làm sạch nướ c thải vừa thu







48

hồi lại các chất có giá trị riêng từng bướ c của quá trình công nghệ. Ư u điểm của chúng

là tách riêng ra từng cấu tử chứ không chỉ là thu hồi ở dạng hỗn hợ p các cấu tử.

6.1 SẢN XUẤT SẠCH HƠ N :UNEP dịnh ngh ĩ a sản xuất sạch hơ n là:….“việc áp dụng liên tục chiến lượ c phòng ngừa tổng hợ p về môi trườ ng vào các quátrình sản xuất, sản phẩm và dịch vụ nhằm nâng cao hiệu suất sinh thái và giảm thiểurủi ro cho con ngườ i và môi trườ ng”.

Mục tiêu của sản xuất sạch hơ n là tránh ô nhiễm bằng cách sử dụng tài nguyên,nguyên vật liệu và năng lượ ng một cách có hiệu quả nhất. Ðiều này có ngh ĩ a là thay vìbị thải bỏ sẽ có thêm một tỷ lệ nguyên vật liệu nữa đượ c chuyển vào thành phẩm. Ðể đạt đượ c điều này cần phải phân tích một cách chi tiết và hệ thống trình tự vận hànhcũng như thiết bị sản xuất hay yêu cầu một đánh giá về sản xuất sạch hơ n.

Các giải pháp về sản xuất sạch hơ n có thể là:-Tránh các rò rỉ, rơ i vãi trong quá trình vận chuyển và sản xuất, hay còn gọi là kiểmsoát nội vi;-Ðảm bảo các điều kiện sản xuất tối ưu từ quan điểm chất lượ ng sản phẩm, sản lượ ng,tiêu thụ tài nguyên và lượ ng chất thải tạo ra;-Tránh sử dụng các nguyên vật liệu độc hại bằng cách dùng các nguyên liệu thay thế khác;-Cải tiến thiết bị để cải thiện quá trình sản xuất;-Lắp đặt thiết bị sản xuất có hiệu quả, và-Thiết kế lại sản phẩm để có thể giảm thiểu lượ ng tài nguyên tiêu thụ.

6.1.1.1.1 Sản xuất sạch hơ n và kiểm soát ô nhiễm:-Sản xuất sạch hơ n không giống như xử lý cuối đườ ng ống, ví dụ như xử lý khí thải,nướ c thải hay bã thải rắn. Các hệ thống xử lý cuối đườ ng ống làm giảm tải lượ ng ônhiễm nhưng không tái sử dụng đượ c phần nguyên vật liệu đã mất đi.-Do đó, xử lý cuối đườ ng ống luôn luôn làm tăng chi phí sản xuất. Trong khi đó, sảnxuất sạch hơ n mang lại các lợ i ích kinh tế song song vớ i giảm tải lượ ng ô nhiễm.

-Sản xuất sạch hơ n đồng ngh ĩ a vớ i giảm thiểu chất thải và phòng ngừa ô nhiễm.-Sản xuất sạch hơ n cũng là một bướ c hữu ích cho hệ thống quản lý môi trườ ng như ISO14000.

6.1.2 Lợ i ích của SXSH(sản xuất sạch hơ n):-Sạch hơ n tốt hơ n cho các doanh nghiệp-Lợ i ích về mặt môi trườ ng:

-Cải thiện hiệu suất sản xuất,sử dụng nguyên liệu, nướ c, năng lợ ng có hiệu quả hơ n;

-Tái sử dụng phần bán thành phẩm có giá trị;

-Giảm ô nhiễm:giảm chi phí xử lý và thải bỏ các chất thải rắn,nướ c thải, khí thải; tạo nên hình ảnh về mình tốt hơ n; và cải thiện sức khoẻ nghề







49

nghiệp và và an toàn.-Giảm nguyên liệu và năng lượ ng sử dụng

-Tiếp cận tài chính dễ dàng hơ n.-Các cơ hội thị trườ ng mớ i và đợ c cải thiện: thực hiện đánh giá sản xuất sạch hơ n sẽ giúp cho việc thực hiện hệ thống quản lý môi trờ ng nh ISO 14001 dễ dàng hơ n.-Tạo nên hình ảnh công ty tốt hơ n.-Môi trờ ng làm việc tốt hơ n.-Tuân thủ luật môi trờ ng tốt hơ n.

6.1.3 33 giải pháp sản xuất sạch hơ n vớ i công nghệ mạ điện:

Dòng thải Nguyên nhân Giải pháp sản xuất sạch hơ n

1.Tiêu hao nhiều

hóa chất

1.1. Do lượ ng tạp

chất dầu mỡ , gỉ

nên thờ i gian sử

dụng của bể dung

dịch nhỏ

1.1.1. Giám sát chặt chẽ quá trình sản xuất

bao gồm kiểm soát, hiệu chỉnh, và làm sạch các

bể

1.1.2. Khử dầu mỡ liên tục bằng cách vớ t

váng bọt li tâm hoặc làm bay hơ i trong bể tẩy

dầu mỡ

1.2.Do chất đóng

cặn

Vệ sinh bể xử lý thườ ng xuyên

1.3. Hóa chất bayhơ i thành mù khí

1.3.1. Sử dụng chất tạo bọt ở bể điện phân,axit nhằm làm giảm diện tích bề mặt dung dịch

tiếp xúc vớ i không khí làm giảm sự bốc hơ i của

hóa chất

1.3.2. Thả các quả bóng nhựa trên bề mặt

làm giảm diện tích bề mặt dung dịch tiếp xúc

1.3.3. Thu hồi mù khí trong một màng lọc

đặc biệt nhằm thu hồi lại chất lỏng đưa về bể xử lý

1.4. Hóa chất rơ i

vãi khi trộn

Vệ sinh và thu hồi ngay

1.5. Hóa chất rơ i

vãi từ bể này

sang bể khác

Lắp đặt các khay hướ ng dẫn ở khoảng giữa

các bể đặt nghiêng về bể nướ c

1.6.Hóa chất bámdính Kiểm soát nồng độ dung dịch ở mức thấpnhất mà không ảnh hưở ng đến chất lượ ng.







50

1.7. kiểm soát vật

tư hóa chất

1.7.1. Kiểm kho tàng cơ sở có sổ ghi chép

thờ i hạn các vật tư hóa chất

1.7.2. Xử lý và lưu kho nguyên vật liệu:

chuẩn bị đầy đủ dụng cụ đo lườ ng và pha trộn,

sử dụng các cân chất lượ ng để cân và pha chế

hóa chất

1.7.3. Kiểm soát việc tràn dung dịch, bảo

dưỡ ng thiết bị, hệ thống thườ ng xuyên chống rò

rỉ

1.7.4. Kiểm tra bảo dưỡ ng hệ thống đều đặn

1.8. Tiêu hao hóa

chất ở công đoạntẩy nóng và điện

hóa

Lọc và thu hồi dung dịch tẩy và hồi lưu

2. Lượ ng

nướ c thải lớ n

2.1. Nướ c

cấp và nhiều hơ n

dự tính

2.1.1. Thườ ng xuyên kiểm tra và điều chỉnh

van cấp nướ c vào các bể để đảm bảo nướ c

trong bể đủ cho sản xuất

2.1.2. Lắp đặt đồng hồ đo nướ c đối vớ i

nguồn nướ c giếng khoan để kiểm soát lượ ng

nướ c giếng khoan sử dụng2.2. Nướ c rửa

chỉ dùng một lần

và thải ngay

Tái sử dụng nướ c rửa ở những bể rửa phụ

bằng phươ ng pháp rửa ngượ c chiều tuần hoàn

nướ c rửa

3. Tổn thất

nướ c

3.1. Rò rỉ

đườ ng ống, hỏng

van

Khắc phục rò rỉ, thay van mớ i

3.2. Ý thứccông nhân chưa

cao

3.2.1. Đào tạo nâng cao ý thức tiết kiệmnướ c và các tài nguyên khác

3.2.2. Đóng van nướ c khi không làm việc

4. Tiêu hao

nhiều crom

Lượ ng crom

chỉ đi vào lớ p mạ

một phần còn

một phần lớ n đi

vào dòng thải

Thu hồi bằng phươ ng pháp cô đặc ở nhiệt độ

thấp

5.Nhiều sản 5.1. Xử lý bề mặt 5.1.1. Kiểm tra sản phầm trướ c khi đi vào bể







51

phẩm mạ hỏng chưa đạt yêu cầu mạ

5.1.2. Khống chế các thông số tẩy dầu mỡ , tẩy

gỉ tốt hơ n

5.2. Do chất

lượ ng nướ c rửa

Nâng cao chất lượ ng nướ c cấp từ đầu

nguồn giếng khoan tách sắt giảm bớ t độ cứng

6. Tiêu hao

nhiều điện,

nhiều ga

6.1. Động cơ

xuống cấp

Bảo dưỡ ng thiết bị động cơ theo định kỳ

6.2. Nhiều thiết

bị sử dụng không

hết công suất

6.2.1. Lập kế hoạch sản xuất phù hợ p

6.2.2. Thay động cơ phù hợ p

6.3. Một số

vị trí trên buồngsấy hỏng, bảo ôn

nhiệt

Tăng cườ ng bảo ôn các vị trí mất mát nhiệt cao

6.4.Chọn tối ưu

trong sử dụng

điện chiếu sáng

Lắp các tấm tôn trắng trên trần nhà xưở ng, tận

dụng ánh sáng mặt trờ i để sản xuất (không tiêu

thụ điện vào ban ngày và tăng thờ i gian sử dụng

bóng đèn)

6.5. Khốn chế

các thông số cácquá trình chưa tốt

6.5.1. Đào tạo công nhân vận hành buồng sấy

theo đúng quy định

6.5.2. Khống chế quá trình cháy trong lò sấy tối

ưu

6.2 Đối vớ i nướ c rử a thu hồi:

6.2.1 Dùng hệ thống tẩy rử a Drag-in/drag-out:







52

6.2.2 Dùng hệ thống tẩy rử a ngượ c dòng:

6.2.3 Dùng dung dich rử a bằng nướ c:-Có nhiều dung dịch rửa bằng nướ c có thể sử dụng an toàn hơ n là dung môi clo.-Dung dịch rửa bằng nướ c cũng hiệu quả như dung môi clo mà lại ít tạo ra chất thải.→Do đó, khi dùng dung dịch rửa bằng nướ c sẽ giảm đượ c chi phí quản lý và cũnggiảm đượ c trách nhiệm pháp lý liên quan đến việc quản lý và hủy bỏ chất thải độc hại6.3 Đối vớ i chất thải rắn:

6.3.1 6 phươ ng pháp chính xử lý chất thải rắn công nghiệp:

6.3.1.1 Cơ học:+ Phươ ng pháp ép+ Phươ ng pháp cắt+ Phươ ng pháp nghiền+ Phươ ng pháp sàng+ Phươ ng pháp tuyển- Tuyển trọng lực (tuyển khí): tách các vật liệu nhẹ ra khỏi hỗn hợ p vật liệu nặng.Dướ i tác dụng của dòng khí thổi lên, vật liệu nhẹ sẽ bị đưa lên trên, vật liệu nặng sẽ rơ ixuống và đượ c hứng bở i một băng tải để chuyển đến công đoạn xử lý khác.

- Tuyển từ : tách các chất thải nhiễm từ mạnh (Oxit sắt, Hydroxit sắt, Carbonat sắt, sắtsunfua, Mangan, Crôm .v.v.) ra khỏi các thành phần khác.-Tuyển điện: Dựa trên sự khác nhau về tính dẫn điện của vật liệu khi tiếp xúc vớ i bề mặt của điện cực.

6.3.1.2 Nhiệt +cơ :

+ Tạo khối: đượ c thực hiện ở nhiệt độ cao nhằm chuyển các phế thải của khai thácquặng mỏ, tro của nhà máy nhiệt điện .v.v. thành vật liệu xây dựng

+ Nhiệt phân: dùng nhiệt để oxi hoá hoàn toàn các chất thải nguy hại, làm giảm thể tích vật liệu đem đốt từ 85 - 95%







53

6.3.1.3 Hoá lý:

+ Hấp phụ: chất bẩn đượ c hấp phụ lý học hoặc hoá học trên bề mặt chất hấp phụ.+ Hấp thụ: chất bẩn đượ c hấp thụ cả trong và trên bề mặt vật liệu hấp thụ. + Kết tủa:Dựa trên tác dụng hoá học giữa chất thải và hoá chất để tạo thành dạng kết tủa lắngđượ c.+ Oxi hoá: Nhằm chuyển những chất độc hại thành những chất ít hoặc không độc hạidướ i tác dụng của những tác nhân oxi hoá+ Cố định và hoá rắn: thêm những chất liệu khác vào chất thải để làm thay đổi tínhchất vật lý, giảm độ hoà tan, giảm độ độc và độ lan truyền chất thải vào môi trườ ng

6.3.1.4 Sinh học:

-Là quá trình phân huỷ dướ i tác dụng của vi sinh làm thay đổi cấu trúc của các hợ pchất hữu cơ

6.3.1.5 Chư ng cất:Là quá trình tách hỗn hợ p chất lỏng bay hơ i thành những cấu tử riêng biệt dựa vào độ bay hơ i khác nhau, ở những nhiệt độ sôi khác nhau của mỗi cấu tử chứa trong hỗn hợ pđó, bằng cách lặp đi lặp lại nhiều lần bay hơ i và ngưng tụ.

6.3.1.6 Công nghệ chôn lấp hợ p vệ sinh:-Chôn lấp hợ p vệ sinh là biện pháp tiêu hủy chất hải đượ c áp dụng rất rộng rãi trên thế

giớ i. Hố chôn lấp có ít nhất 2 lớ p lót chống thấm, có hệ thống thu gom nướ c rò rỉ để

xử lý, có hệ thống thoát khí, có giếng khoan để giám sát khả năng ảnh hưở ng đến nướ c

ngầm. Địa điểm xây dựng bãi chôn lấp cách xa khu dân cư lớ n hơ n 5 km; giao thông

thuận lợ i, nền đất phải ổn định, chống thấm tốt, mực nướ c ngầm thấp…

6.4 Đối vớ i các kim loại quý hiếm:-Dùng các hệ thống lọc đặc biệt và thảm lau giày để giữ lại mạt kim loại độc hại. Nếugiữ lại đượ c mạt kim loại đó thì có thể bảo vệ cho công nhân không tiếp xúc vớ i mạtkim loại và tránh đượ c tiền phạt và hình phạt.-Cũng có thể chở mạt kim loại quí đến nơ i đượ c cho phép xử lýchất thải độc hại để thuhồi lại kim loại quí.

6.4.1 Dùng thiết bị thu hồi hiện đại:Thiết bị thu hồi kim loại bằng điện phân không mắc tiền và giá trị kim loại qúi thu

lại sẽ đủ cho chi phí mua thiết bị mớ i.







54

-Hơ n nữa, khi giảm khối lượ ng nướ c thải mà bạn phải xử lý và hủy bỏ thì bạn giảmbớ t đượ c chi phí và trách nhiệm liênquan đến quản lý và xử lý chất thải độc hạiSử dụng hệ thống đánh bóng hoàn toàn khép kín :sẽ làm giảm bụi bay ra ngoài.Chú ý là máy hút bụi trên xe đánh bóng hoàn toàn chạy tốt.-Hai điều báo hiệu hệ thống quạt không đủ tốt là:-1) Mạt kim loại dính vào bánh xeđánh bóng rất nhanh.2) Nếu để giấy sạch bên ngoài phòng đánh bóng thì trong vài ngày sẽ thấỵ bụi đóngtrên giấy.-Nên mặc đồ bảo hộ hệ hô hấp khi đánh bóng, khi thay máy lọc khí và các túi đựngbụi.-Mặc dù các nhà chế tạo đồ trang sức phải mua thiết bịmớ i nhưng họ sẽ thu lại số tiềnđó trong thờ i gian ngă vì thiết bị đó giúp họ thu hồi đượ c nhiều kim loại qúi phải mấttrướ c kia

6.4.2 Thu hồi bạc và vàng từ dung dich cũ, hỏng:

6.4.2.1 Thu hồi bạc từ dung dịch mạ cũ, hỏng:Thu hồi bạc từ dung dịch xyanua và feroxyanua đượ c tiến hành bằng phươ ng pháp

điện phân dùng anot không tan đến nồng độ 1,5-2,0g/l. lượ ng bạc thu hồi bằng phươ ng

pháp nội điện phân dùng điện cực bằng thép bền ăn mòn nối ngắn mạch vớ i nhôm, bạc

sẽ kết tủa trên tấm thép và thoát ra trên tấm nhôm.

Phươ ng pháp hác là kết tủa bạc dướ i dạng AgCl bằng HCl sau đó hoà tan bằng

HNO3. Có thể thu hồi bạc bằng bột kẽm hay bột nhôm kết tủa bạc thu còn lẫn kim loại

cần hoà tan chúng trong HCl nóng nếu dùng bột kẽm hay trong NaOH nếu dùng bột

nhôm.

Tách chiết bạc bằng dung dịch kiềm Amon bậc bốn 0,5M trong tetraclo etylen có

thêm một ít rượ u zesilic là phươ ng rất tiện lợ i sau đó rút bạc ra bằng dung dịch KCN

và KOH sẽ thu đượ c K(CN)2 bão hoà.

6.4.2.2 Thu hồi vàng từ dung dịch cũ, hỏng:-Dung dịch xyanua cũ hỏng thu hồi vàng bằng bột kẽm hay bột nhôm để kết tủa nó. -

Kết tủa thu đượ c cho HCl vào để hoà tan kẽm hay nhôm dư. Gạn, rửa rồi cho Hno3

vào để hoà tan tạp chất bạc và đồng, rửa sạch bột vàng rồi hoà tan trong cườ ng toan để

đượ c vàng clorua.

-Phá dung dịch xyanua bằng cách cho dư axit sunfuric sau đó thu hồi vàng bằng bột

kẽm hay nhôm, (làm trong tủ hút khí)

-Phá dung dịch chứa vàng bằng dung dịch NaOH 10%, đun vàng đến 600

C, rồi kết tủavàng bằng nhôm. Phươ ng pháp này lượ ng vàng tổn thất là 0,012 đến 0,022%.







55

Phươ ng pháp trao đổi ion dùng để thu hồi vàng từ dung dịch cũ hỏng và đặc biệt hữu

hiệu đối vớ i việc thu hồi vàng từ nướ c rửa

6.5 Một số phươ ng hướ ng xử lý nướ c thải và nướ c rử a mớ i:

6.5.1 Thăm dò khả năng xử lý kim loại nặng Ni2+, Zn2+ bằng đá ong:(Viện khoa học và công nghệ môi trườ ng, Đại học Bách Khoa Hà Nội).

Xử lý nướ c thải bằng phươ ng pháp có chi phí thấp luôn là hướ ng nghiên cứu đượ c

quan tâm.Nghiên cứu thăm dò khả năng hấp phụ kim loại nặng bằng đá ong, một loại

vật liệu dễ tìm ở nhiều vùng của Việt Nam, kết quả cho thấy đá ong có khả năng xử lý

nướ c thải có chứa kim loại nặng vớ i đầu vào của niken và kẽm lớ n hơ n 25mg/l, nướ cthải chưa qua xử lý và nhỏ hơ n 1mg/l, nướ c thải đã qua xử lý nhưng chưa đạt tiêu

chuẩn, hiệu suất hấp phụ lên đến 99,05 % ở pH từ 6,5÷7,7. Tỷ lệ đá ong: dung dịch

bằng 1,4g/l. Nghiên cứu đã tiến hành các thí nghiệm khảo sát một số yếu tố ảnh hưở ng

đến hiệu suất hấp phụ như pH ban đầu, cỡ hạt, thờ i gian tiếp xúc, tỷ lệ rắn lỏng. Các

nghiên cứu xây dựng đườ ng đẳng nhiệt hấp phụ của Ni2+ và Zn2+ cho thấy quá trình

hấp phụ bằng đá ong tuân theo thuyết Langmuir và chủ yếu là quá trình hấp phụ đơ n

lớ p trên bề mặt. nghiên cứu đã đưa ra dự đoán cơ chế hấp phụ kim loại nặng của đá

ong đâylà hướ ng nghiên cứu mở ra nhiều triển vọng để xử lý và thu hồi các kim loạinặng đặc biệt là các kim loại có giá trị cao.

6.5.2 Nghiên cứ u xử lý niken, kẽm,đồng, chì, trong môi trườ ng nitrat bằng vỏ ngao:(Viện khoa học và công nghệ môi trườ ng, Đại học Bách Khoa Hà Nội).

Ô nhiễm chất thải đang là vấn đề nóng bỏng mà nhiều nướ c trên thế giớ i đang phảigánh chịu, đặc biệt là ở các nướ c đang phát triển. một số ion kim loại khác như Ni2+,Zn2+, Cu2+, Pb2+ có mặt trong nướ c từ sản xuất công nghiệp có nồng độ cao gây nênnhững tác động nghiêm trọng tớ i môi trườ ng. ngày nay công nghệ xử lý nướ c thảichứa kim loại nặng thườ ng sử dụng phươ ng pháp kết tủa hóa học. tuy nhiên, phươ ngpháp này tạo nên chất ô nhiễm thứ cấp vớ i các chất hóa học đưa vào. Chính vì vậyhiện nay phươ ng pháp xử lý kim loại không sử dụng hóa chất là điều mong muốn.

-Phươ ng pháp đã nghiên cứu khả năng loại bỏ các ion kim loại nặng trong môi trườ ng

nitrat bằng vỏ ngao. Các kết quả thực nghiệm đã cho thấy khả năng loại bỏ kim loại

nặng bằng vỏ ngao Pb2+ > Cu2+ ≈ Zn2+> Ni2+, tại pH cân bằng bằng 8,5; 87% Ni2+ ,

99% Zn2+, Cu2+, Pb2+có thể loại bỏ bằng vỏ ngao. Tại 25oC vớ i tốc độ lắc 150 vòng







56

/phút thì loại bỏ kim loại năng đạt đượ c cân bằng trong khoảng thờ i gian 30 phút. Vớ i

các điều kiện thực nghiêm, sự hấp phụ các ion kim loại nặng lên vỏ ngao tuân theo mô

hình hấp phụ Freundlist. Như vậy việc áp dụng vật liệu vỏ ngao để xử lý nướ c thải có

chứa kim loại nặng đã đạt đượ c kết quả như mong muốn.

6.5.3 Xử lí nướ c thải bằng phươ ng pháp tuần hoàn tự nhiên(Khoa học và công nghệ Hà Nội, 5/2004, tr. 28)

Vừa qua, các nhà khoa học thuộc Trung tâm Môi trườ ng và an toàn hoá chất(Việt Hoá

học công nghệ) đã thử nghiệm thành công HỆ THỐNG TUẦN HOÀN TỰ NHIÊN tại

Hà Nội, mở ra hướ ng làm sạch nướ c sông, hồ đang bị ô nhiễm nghiêm trọng. HỆ

THỐNG TUẦN HOÀN TỰ NHIÊN là hệ thống tuần hoàn tự nhiên để làm giảm cácchất ô nhiễm hữu cơ , các hợ p chất hữu cơ , hợ p chất chứa ni-tơ , phốt-pho, chất rắn lơ

lửng, màu và mùi trong nướ c thải.

6.5.3.1 Nguyên tắc:của hệ thống dựa trên hoạt động của các vi sinh vật có sẵn trongtự nhiên nhằm phân huỷ các hợ p chất hữu cơ .

6.5.3.2 Ứ ng dụng:-Hệ thống xử lí nướ c thải tại thành phố Việt Trì (Phú Thọ), Công ty bánh kẹo TràngAn, khu công nghiệp Biên Hoà II đều có giá thành trên 4.000 đồng/m3.-Trong khi đó, vớ i HỆ THỐNG TUẦN HOÀN TỰ NHIÊN, nếu đượ c xây dựng quymô tươ ng tự các cơ sở trên, giá thành chỉ vào khoảng 1.200-1.400 đồng/m3 và vẫn chochất lượ ng nướ c sau xử lí đạt loại A.

6.5.3.3 Ư u điểm :Đượ c làm từ các vật liệu rẻ tiền, dễ kiếm như: than củi, vỏ chai nhựa đã qua sử dụng,đá vôi dòng nướ c thải chảy trong hệ thống theo nguyên lí tự chảy.

-Mức độ tiếp xúc giữa nướ c thải vớ i vi sinh vật, các môi trườ ng khử chất bẩn lớ n,do đó hiệu quả xử lí của hệ thống luôn ổn định, hiệu suất và cườ ng độ phân huỷ cácchất ô nhiễm trong nướ c thải đạt rất cao.-HỆ THỐNG TUẦN HOÀN TỰ NHIÊN không sử dụng hoá chất trong quá trình xử lí.-Quá trình vận hành hệ thống khá đơ n giản và giảm chi phí xử lí (chủ yếu là nănglượ ng cho quá trình thổi khí).-Thờ i gian thay vật liệu xử lí khá lâu khoảng 10-15 năm.

6.5.4 Hệ thống xử lý nướ c thải xi mạ theo mô hình hợ p khối tự động:(http://www.techmartvietnam.com.vn/)







57

-Nướ c thải đượ c điều chỉnh pH thích hợ p trướ c khi vào ngăn trộn và ngăn phản ứng.

Tại ngăn trộn, hoá chất thích hợ p đượ c đưa vào để phục vụ cho quá trình phản ứng tiếp

theo. Sau giai đoạn phản ứng, kim loại nặng có trong nướ c thải xi mạ đượ c tách ở dạng

kết tủa ở ngăn lắng. Phần nướ c thải đượ c tiếp tục đi sang thiết bị tuyển nổi áp lực để

tách loại các chất lơ lửng có tỷ trọng nhỏ, không thể lắng. Nướ c thải trong đượ c lắng

lần 2, sang thiết bị hấp thụ để tách triệt để các chất tạo màu trướ c khi thải ra hệ thống

cống chung của thành phố

Công suất: từ 5 - 300 m3/ngày đêm.

- Đạt tiêu chuẩn Việt Nam.

- Các chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật khác: Giá thành xử lý 1 m3 nướ c thải: 2.000 đồng -

2.500 đồng

Ư u điểm CN/TB: - Giá cả phù hợ p. - Thiết bị theo mô hình hợ p khối, có thể tháoráp từng cụm. - Nướ c thải sau xử lý đạt yêu cầu về chất lượ ng

Giá tham khảo:

-Giá bán thiết bị: 90 triệu/hệ xử lý 5 m3/ngày đêm

-Phí đào tạo:5 triệu

-Phí tư vấn kỹ thuật:10 triệu

6.5.5 Xử lý nướ c thải bằng cánh đồng lau sậy (phù hợ p vớ i vùng đất rộng)(Công ty Base Tech - CHLBĐứ c)

-Công nghệ xử lý nướ c thải dựa trên khả năng xử lý chất hữu cơ và hấp thụ kim loạiqua hệ thống rễ của một giống cây đặc biệt họ lau sậy do công ty này nghiên cứu, laitạo và độc quyền.Công nghệ này đã đượ c ứng dụng thành công ở nhiều nướ c nhiệt đớ ivà rất có triển vọng áp dụng ở Việt Nam.

-Quy trình công nghệ này rất đơ n giản. Nó kết hợ p hài hoà phươ ng pháp lọc cơ học vàsinh học trong cùng một hệ thống. Nướ c thải đượ c cho chảy qua một cánh đồng trồnggiống cây đặc biệt họ lau sậy trên. Phía dướ i đáy cánh đồng, cách mặt đất một khoảng

cách đủ để cây phát triển tốt, ngườ i ta lót một lớ p vải chống thấm nướ c (ở một số nơ icó lớ p đất sét dầy có khả năng ngăn nướ c thải thấm xuống sâu vào tầng nướ c ngầm, về lý thuyết có thể không phải trải lớ p vải này). Nướ c thải trướ c khi xả vào cánh đồng cóthể đượ c xử lý bằng phươ ng pháp khác để đạt độ ô nhiễm vừa phải, bảo đảm khôngảnh hưở ng tớ i sự phát triển của cây.

6.5.5.1 Nguyên tắc:vi sinh vật kỵ khí và hiếu khí trong hệ thống rễ cây sẽ phân huỷ chất hữu cơ chứa kim

loại. Bản thân rễ cây hấp thụ kim loại có trong nướ c thải và thông qua đó làm sạchnướ c. Khi nướ c thải đã đượ c làm sạch đạt yêu cầu sẽ đượ c xả ra hệ thống sông hồ

chung.







58

6.5.5.2 Kết quả:- Hiệu quả xử lý nướ c thải sinh hoạt (vớ i các thông số như amoni, nitrat,phosphát, BOD5, COD, colifom) đạt tỷ lệ phân huỷ 92-95%. Còn đối vớ i nướ c thảicông nghiệp có chứa kim loại thì hiệu quả xử lý COD, BOD5, crom, đồng, nhôm, sắt,chì, kẽm đạt 90-100%.

-Các kết quả ứng dụng công nghệ xử lý này cho thấy, cánh đồng giống cây đặc biệt họ lau sậy trên có thể giúp loại bỏ hầu hết các chất dinh dưỡ ng có trong dòng thải như cáchợ p chất của photpho, nitơ , sunfua và nhiều chất khác.

-Quá trình nitrat hoá và phản nitrat hoá xảy ra đồng thờ i vì vậy loại bỏ đượ c amoniacvà nitrat khỏi dòng thải.

-Các loại kim loại như sắt, mangan, kẽm, crôm, chì... trong nướ c cũng bị rễ cây hấpthụ từ 40-80% tuỳ loại. Các tác nhân gây bệnh nếu có trong dòng thải cũng bị loại trừ hiệu quả.

6.5.5.3 Ứ ng dụng:-Hệ thống công nghệ đặc biệt này có thể đượ c xây dựng ở quy mô từ 10m2đến 19ha, có thể áp dụng cho nhiều ngành công nghiệp, sân bay, khu dân cư và cả những toà nhà tách biệt. Nó đượ c đánh giá là hài hoà về lợ i ích kinh tế và sinh thái bở inhiều lý do.

6.5.5.4 Ư u điểm:-Hệ thống công nghệ này làm sạch nướ c thải hiệu quả, có tính ổn định cao nhờ khả năng đệm và khả năng tự điều chỉnh sinh học tốt quanhnăm.-Điều hấp dẫn hơ n cả là chi phí vận hành công nghệ rất thấp so vớ i các công nghệ xử lý ô nhiễm nướ c thải khác.-Điện năng sử dụng cho máy móc thiết bị rất ít hoặc không có.-Đối vớ i nướ c thải có độ ô nhiễm vừa phải, ngườ i ta không cần sử dụng các chất phụ gia hoá học để xử lý nên loại bỏ đượ c chi phí mua hoá chất và không gây

ô nhiễm môi trườ ng chung quanh.-Ngườ i ta cũng không tốn chi phí xử lý bùn, vì hệ thống này không sản sinh ra bùn haycác chất thải khác.-Quy trình vận hành hệ thống đơ n giản nên phí bảo dưỡ ng ở mức thấp.-Chi phí xây dựng hệ thống cũng rất thấp nhờ việc sử dụng các nguyên liệu có sẵn ở địa phươ ng.-Ngay cả giống cây trồng cũng có thể tìm đượ c ở Việt Nam.-Hê thống xử lý nướ c thải bằng cánh đồng cây họ lau sậy có chi phí vận hành ổn địnhtừ đầu đến cuối, rõ ràng và nằm trong dự tính và đạt hiệu quả sau hàngtrăm năm.

-Có tính linh động cao nhờ dễ dàng thiết kế các cánh đồng theo chiều ngang hay dọc,rộng hay hẹp tùy theo nhu cầu và khả năng.







59

-Phươ ng pháp này cũng có lợ i thế về cảnh quan khi các cánh đồng lau sậy đượ cbố trí phù hợ p vớ i môi trườ ng chung quanh.

6.5.5.5 Liên hệ:Công ty cổ phần AE Toàn Tích Thiện, 45 Hàng Bún, Hà Nội,

ĐT/Fax:04.7164656. (QUỲNH KHANH -Theo Thờ i báo kinh tế Việt Nam )

6.6 Đề ra các giải pháp quản lý đối vớ i chất độc hại(như xuanua):

-Không đượ c ăn, uống hoặc hút thuốc trong khu vực chứa hay xử lý chất thải xyanuavà axit là hai chất ḳ y nhau.-Chất thải độc hại có chứa xyanua và axit phải đượ c chứa ở hai nơ i riêng biệt hoặc

dùng vách ngăn hoặc vật gì có thể ngăn chặn hai chất nāy tiếp xúc vớ i nhau trongtrườ ng hợ p bị đổ ,-Phải tách rờ i hai chất nāy vì khi xyanua hoặc xyanua trong chất thải tác dụng vớ i axithoặc axit trong chất thải sẽ tạo ra môt loại khí độc gọi là hydrogen- xyanua.-Một ngườ i hít vào một vài hơ i khí hydrogen- xyanua có thể chết ngay trong vòng vàiphút.Do vậy,phải mang khẩu trang vẫn không tránh đượ c hít khí nāy vào phổi.-Khi chất nāy bị đổ phải lau sạch ngay tức khắc dù đang trong qui trình chế tạo đồ trang sức hay ngay nơ i chứa chất thải độc hại .-Quản lý chất thải độc hại bằng cách nào mà tránh đượ c làm đổ, rò rỉ, gây cháy hayphát nổ.

-Công nhân phải biết rõ tính độc hại của xyanua.-Dán nhãn đề tên xyanua trên các vật chứa chất nầy-Mang găng tay khi tiếp xúc vớ i xyanua.-Sử dụng dụng cụ để đo và pha trộn không đượ c dùng làm việc khác.-Hạn chế những công nhân tiếp xúc vớ i xyanua.







60

6.7 Kết luận phần III:

-Trong tươ ng lai, công nghệ xử lý sẽ tập trung vào những công nghệ ít sử dụng hóachất và ưu tiên đối vớ i áp dụng công nghệ sinh học. Bên cạnh đó, các công nghệ tiên

tiến như màng lọc, oxy hóa tiên tiến sẽ đượ c quan tâm hơ n đối vớ i việc tái sử dụng

nướ c thải.

-Việc khắc phục các tác nhân gây ô nhiễm trên nhằm đảm bảo cho môi trườ ng làmviệc cho con ngườ i trực tiếp sản xuất và bảo vệ môi trườ ng chung là vấn đề kỹ thuậtbắt buộc ngay cả khi cơ sở sản xuất đặt trong khu công nghiệp tập trung.







61

7 KẾT LUẬN

-Trong tươ ng lai,cùng vớ i sự phát triển chung của các ngành công nghiệp,mạ điện sẽ đóng vai trò ngay càng quan trọng trong viêc bảo vệ và trang trí bề mặt kim loại.

-Tuy nhiên,nghành mạ điện là một nghành có mức độ ô nhiễm nhiều nhất,ở cả 3dạng:rắn,lỏng,khí.Do đó,gây hậu quả nghiêm trong cho môi trườ ng.Vì vậy,việc tìm racác phươ ng pháp xử lý và giảm thiểu ô nhiễm là một vấn đề ngày càng bức thiết.

-Trong chuyên đề “mạ kim loại” này, dù nhóm AKL đã trình bày :+Thỏa mãn các yêu cầu chung của chuyên đề.

-Và đã trình bày thêm:+33 giải pháp sản xuất sạch hơ n vớ i công nghệ mạ điện.+Xử lý nướ c rửa thu hồi bằng: hệ thống tẩy rửa Drag-in/drag-out, hệ thống tẩy

rửa nhượ c dòng,thay đổi dung dich rửa.+ Xử lý chất thải rắn bằng cách dùng: thiết bị thu hồi hiện đại,và thu hồi lại các

kim loai quý kiếm.+ Xử lý nướ c thải bằng 5 phươ ng pháp mớ i: kim loại nặng bằng đá ong, bằng

vỏ ngao,thay đổi phươ ng pháp xử lí nướ c thải bằng phươ ng pháp tuần hoàn tự nhiênhay mô hình hợ p khối tự động và xử lý nướ c thải bằng cánh đồng lau sậy (phù hợ p vớ ivùng đất rộng).

-Nhóm AKL xin kết thúc chuyên đề “mạ kim loại” tại đây.Đây là lần đầu tiên làmchuyên đề theo nhóm,kiến thức và lý luận thực tiễn còn nhiều yếu kém nhưng qua đócũng có nhiều thuân lợ i như đượ c sự chỉ dẫn của thầy giáo,sự phát triển của thông tinnên chuyên đề cũng có những kết quả nhất định.

Một lần nữ a, nhóm AKL xin cảm ơ n chân thành đến bạn bè và thầy cô giáo đãgiúp nhóm AKL hoàn thành chuyên đề “mạ kim loại” này!

HÀ NỘI2006

8 TÀI LIỆU THAM KHẢO

Sách tham khả o:






[1]Trần Minh Hoàng,Nguyễn Văn Thanh,Lê Đức Tri,(2003),”Sổ tay mạ điện”,nhà

xuất bản khoa học và kỹ thuật

[2]Trần Minh Hoàng,”Công nghệ mạ điện” ,nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật.

[3]Nguyễn Khươ ng,” Điện hoá học”, nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật.

Trang web sử d ụ ng:

http://www.dtsc.ca.gov/

http://www.techmartvietnam.com.vn.

http://www.nea.org.vn/.

http://www.worldbank.org/

http://www.moc.gov.vn

http://www.dostephutho.gov.vn

http://www.viettechscom/.


tÌm hiỂu cÔng nghỆ mẠ kim loẠi dÒng thẢi vÀ cÁc chẤt thẢi quan trỌng

Documents