tid år 2 lærarbok b...•sola og samtidig snurrar rundt sin godnattsang for jørgen moes vei nr....

4

10 Tid

Tid 5

årårstidmånaddøgntimeminuttsekund

Tid

Munnlege ferdigheiterÅ stille spørsmålMinn elevane på at å spørje er noko heilt anna enn å fortelje. Når vi lurer på noko, vil vite noko, er i tvil om noko eller ønskjer noko frå andre, stiller vi spørsmål. Når vi skal lære noko nytt, er det svært viktig å stille spørsmål. Spørsmål begynner ofte med bestemte ord som kven, kva, kvar, korleis, kvifor og når. Når vi skriv eit spørsmål, må vi ha spørsmålsteikn til slutt, mens når vi stiller eit spørsmål munnleg, stig tonefallet vårt mot slutten. Elevane lærer meir om spørje-setningar i kapittel 17.

Arbeid med sideneIntroduksjon av emnetFortel elevane at dei skal få lese og snakke om tid. Tida går heile tida. Vi måler tida med klokka. Klokketida blir styrt av omdreiingane jorda gjer rundt seg sjølv, og rundane ho gjer rundt sola. Vi måler tid i sekund, minutt, timar, døgn, veker, månader, årstider og år. Kva er det som avgjer om det er dag eller natt? Kvifor er det natt nokre stader på jorda, mens det er dag andre stader? Kva vil det seie å ha god tid? Kva vil det seie å ha dårleg tid? Kva bruker vi til å måle tid?

BiletsamtaleLa elevane assosiere fritt, men legg vekt på at dei bruker heile setningar. Oppfordre gjerne elevane til å stille eigne spørsmål til biletet.

– Kva ser du på biletet?– Kvar bur personane på biletet (USA,

Noreg, Japan)?– Kor mykje er klokka i Tokyo?– Kor mykje er klokka i San Diego?– Kva for ein dato er det i Noreg? I

Japan? I USA?– Kvifor gjer barna forskjellige ting?

Om kapitteletDette kapittelet handlar om tid. Gjennom lesetekstar og illustra-sjonar får elevane høve til å utvikle kunnskap og nye omgrep knytte til tid.

Den munnlege ferdigheita vi legg vekt på i dette kapittelet, er å stille spørsmål.

Sjangerteksten i dette kapittelet er kalender. Gjennom felles lesing lærer elevane kva som kjenne-teiknar kalenderen som sjanger, og korleis vi hentar ut informasjon frå han. Gjennom felles skriving er elevane med på å lage ein kalender.

Det språklege emnet i dette kapittelet er stavingar. Elevane blir kjende med korleis vi deler opp ord i stavingar, både skriftleg og munnleg, og korleis vi kan bruke kunnskap om stavingar til å lese vanskelege ord.

MålEtter å ha arbeidd med oppslaget skal eleven kunne• fortelje om eigne opplevingar

og erfaringar med tid• stille spørsmål til ytringar frå

andre

4 TiD

SongarReferansar til songane finn du på side 174.

• Da klokka klang• Morgenstund• Godnattsang for Jørgen Moes vei

nr. 13• For siste gang

HøgtlesingLes meir om dei ulike høgtlesingsfor-slaga på side 178–180.

Tikk takk, sier tiden av Gro Dahle og Svein Nyhus

Tiden bor ingen steder av Gerhard Stoltz

Saltos bokhylleSaltos bokhylle nivå 1–4 består av 24 nyskrivne lesehefte. Kvart hefte inneheld ein lesetekst i to vanske-gradar. Adam og klokka av Bjørn ingvaldsen passar godt til dette kapit-telet.

Bruk gjerne Salaby.no for å øve meir.

Etter samtalen kan du vise korleis jorda snurrar rundt sin eigen akse. Bruk for eksempel ein appelsin eller ein badeball til å symbolisere sola, mens ein annan type ball eller globus førestiller jorda. Vis at jorda går rundt sola og samtidig snurrar rundt sin eigen akse. La til slutt elevane forklare for kvarandre korleis det blir dag og natt.

OrdbankenSnakk med elevane om orda og still gjerne spørsmål som opnar for undring og refleksjon. Her er nokre forslag til formuleringar du kan bruke i samtalen.

År: Den tida jorda bruker på å gå éin gong rundt sola. Det tek cirka 365 dagar.

Årstid: Dei fire delane året er delt inn i. Vi kallar dei vinter, vår, sommar og haust.

Månad: Den tida månen bruker på å gå éin gong rundt jorda. Det tek cirka 30 dagar.

Døgn: Den tida jorda bruker på å gå rundt seg sjølv – ein heil dag og ei heil natt. Det tek 24 timar.

Time: Ein time er det same som 60 minutt. Det er 24 timar i eit døgn.

Minutt: Eit minutt er det same som 60 sekund. Det er 60 minutt i ein time.

Sekund: Sekund er den grunnleg-gjande måleininga for tid. Det er 60 sekund i eit minutt.

Eitt minuttFortel elevane at de skal ha ein gjette-leik: «Kor lenge er eitt minutt?» Bruk eit timeglas til å vise elevane korleis sanden renn gjennom glaset på eitt minutt. Så dekkjer du til timeglaset slik at barna ikkje kan sjå det. Be dei leggje hovudet på pulten slik at dei ikkje ser kvarandre. Barna skal så rekkje opp handa når dei trur det har gått eitt minutt. Når det har gått eitt minutt, seier du ifrå. Var det nokon som rekte opp handa tidleg? Var det nokon som trudde det var lenge igjen? Gjenta aktiviteten. Var det fleire som kom nærare no? Snakk med elevane: Kva rekk ein å gjere på eitt minutt? Kor langt rekk vi å telje på eitt minutt? La barna gjette, og skriv gjerne svara deira på tavla. Tel så

saman høgt i kor mens du snur time-glaset ein gong til. Sei gjerne tala slik at du seier eitt tal i sekundet. Då kjem de til cirka 60. Gjenta gjerne aktivi-teten. Var det fleire som klarte å treffe nærare eitt minutt no? Kvifor?

Munnlege aktivitetarSpørjeleikLa elevane gå saman i grupper på to, og la kvar gruppe få eit kort med spørjeord. i Lærarrommet finn du ferdige kort, klare til utskrift. Vis elevane eit bilete av ein gjenstand frå gamle dagar eller eit bilete av eit forhistorisk dyr. La elevane bruke korta og finne på spørsmål til biletet, for eksempel: Kvar levde dyret? Kva åt det? Elevane treng cirka fem minutt på å fullføre oppgåva. Til slutt går de gjennom spørsmåla i fellesskap. Nokre av spørsmåla greier de å svare på, andre spørsmål kan opne for undring.

Leik med språketLeikane er beskrivne på side 175–177.

Leik 1: Ta ein ting …Leik 2: Eg ser, eg ser

Andre ressursar

Forslag til lekser

Leselekseri lærarboka finn du forslag til leselek-seoppdrag til desse tekstane:

«Tida går» side 6–7.«Åse og klokka» side 10–11.«Klokkesurr» side 150.«Fælt som tida går» side 150.«Kyrkjeklokka – ei molbuhistorie» side 151.

i Arbeidsbok B handlar oppgåve 7–12 på side 8–11 om leseforståing.

Resultatet av «Vi skriv saman» kan gjerne brukast som leselekse.

Andre lekserOppgåve 2–5 på side 4–6 i Arbeidsbok B. Tilpass oppgåvetype og -mengd til kvar enkelt elev.

I Lærarrommet• Kort med spørjeord• Pusle tøyseord• Automatiseringsaktivitetar• Ordkort

EigenvurderingLa elevane sitje i par. Den eine eleven fortel om ein gong han eller ho var for seint eller for tidleg ute. Den andre eleven bruker eitt av korta med spørjeord og stiller spørsmål til det som blei fortalt. Gjer ei oppsummering i samla klasse til slutt: Korleis var det å bruke spørjekorta for å finne på spørsmål?

5www.gyldendal.no/salto

Gyldendal_Salto2_Tid.indd 4-5 14.06.14 16:46

6 Tid

Tida går

Isen er spegelblank.Ida og vennene leikar doktersisten.Dei er mange.Dei har det så gøy!Ida blir ikkje henta før om ein time.

Plutseleg ser ho på klokka.Er ho seks alt?Kvar blei tida av?

– Er det langt igjen?– Eit stykke, seier pappa.Stian sukkar.Tida går så seint.


7Snakk om: seint middag fort stå stille

I retteleg gamle dagar brukte menneska sola som klokke.Dei såg opp på himmelen for å sjå kvar sola stod.Viss sola stod i aust, var det morgon.Viss sola stod høgt på himmelen, var det middag.Stod sola i vest, var det kveld.

Dei gamle egyptarane trudde attida gjekk fortare midt på dagen.I dag veit vi at det ikkje stemmer.

Men ofte kjennest det som om tida går fort.Det kan vere når vi leikareller les ei spennande bok.Då kan éin time kjennast som eitt minutt.

Andre gonger kjennest det som om tida står stille.Det kan vere når vi ventar på nokoneller gleder oss til noko.Då kan eitt minutt kjennast som éin time.

Tida går alltid like fort.Eller like seint.Tikk, takk, tikk, takk.Kanskje det er slitsamt for tida aldri å stå stille?

Spørsmål til teksten1 Når synest du tida går fort?2 Når synest du tida går seint?3 Når skulle du ønskje at du kunne stoppe tida?4 Viss du kunne skru tida tilbake,

når ville du ha skrudd ho tilbake til?

kan sjå at orda rimar. Snakk om skrive-måte og uttale av langt og igjen. Kva for andre ord veit du om som kan bety fleire ting (tre, bolle, hjul/jul)? Snakk om at talestreken markerer at nokon snakkar. Modeller korleis teksten blir lesen med innleving, ved å endre tonefall og trykk på enkelte ord og endre karakter i stemma for kvar av personane. Vis korleis den siste setninga kan lesast med ulikt tempo for å understreke bodskapen. Skriv setningar som begynner med «Tida går …». Skriv setningane på tavla og les i kor.

Trinn 4: Elevane øver på automatise-ring av -teksten. Les teksten i kor. Les i ulikt tempo: først veldig sakte, så fort, deretter i normalt tempo. Kva for ord er vanskelege å lese? Kvifor?

Tida gårLesingVi tilrår at du bruker Saltos lesemeto-dikk i arbeidet med lesetekstane. Trinn 1 og 2 gjer de i samla gruppe, slik at alle blir kjende med alle tekstane. Trinn 3 og 4 gjer de anten i samla gruppe (vi foreslår at du då bruker

-teksten som utgangspunkt) eller i nivådifferensierte grupper. Les meir om Saltos lesemetodikk på innsida av omslaget bakarst i boka.

Trinn 1: Repeter Saltos lure leseknep («Superblikk», «Alt eg veit», «Lesemåte», «Tenkjestopp», «Oppsummering »). Vis gjerne til plakaten. Førebu lesinga ved å ta eit superblikk på teksten i fellesskap: Kva fortel illustrasjonane? Kva fortel over-skrifta? Kva viser illustrasjonane på side 7 (eit solur og ei kompassrose)? Snakk om kva elevane veit om dette frå før: Korleis synest du det er å køyre bil? Korleis synest du det er å stå på skøyter? Kva trur du teksten kjem til å handle om?

Trinn 2: Modeller og snakk om lesemåte. Gjer tenkjestopp undervegs for å gi rom for innspel og kommen-tarar og for å klare opp innhaldet i teksten: Kva gjer Stian og faren? Kvifor trur du Stian synest tida går sakte? Kva for ein leik leikar Ida og vennene? Kvifor trur du ho synest tida går fort? Kvar på himmelen er sola når det er midt på dagen? Kva vil det seie at tida står stille? Har du nokon gong følt at tida har stått stille? Snakk om orda nedst på sida. Deretter bruker du spørsmåla i elevboka til å summere opp innhaldet i teksten.

Vi trenar på• å trekkje bokstavlydar saman til

ord• å automatisere konsonantsam-

bandet st-• å lese dialogar• å variere lesetempoet


ord• å lese kjende ord med flyt• å bruke ulike avkodingsstrate-

giar• å lese tekst med utropsteikn og

spørsmålsteikn

Trinn 3: Sjå på ordet stykke. Finn andre ord som begynner med st-. Skriv orda på tavla og les i kor. Finn andre ord som rimar på -ykke (lykke, dykke, smykke, rykke). Skriv orda på tavla og les i kor. Snakk om korleis vi

Trinn 3: Les teksten i kor. Kva for ord i teksten er lette å lese? Kjenner du igjen nokon ord med ein gong du ser dei? Kva for ord er vanskelege å lese? Kva lesemåte bruker du når du les orda spegelblank, doktorsisten, plut-seleg og allereie (lyderer, stavingsles, kjenner igjen delar av eller heile ordet)? Snakk om kva for skiljeteikn som finst i teksten. Repeter at utrops-teikn betyr at nokon seier noko som eit utrop. Spørsmålsteikn markerer at

6 TiD


6 Tid

Tida går

Isen er spegelblank.Ida og vennene leikar doktersisten.Dei er mange.Dei har det så gøy!Ida blir ikkje henta før om ein time.

Plutseleg ser ho på klokka.Er ho seks alt?Kvar blei tida av?

– Er det langt igjen?– Eit stykke, seier pappa.Stian sukkar.Tida går så seint.


7Snakk om: seint middag fort stå stille

I retteleg gamle dagar brukte menneska sola som klokke.Dei såg opp på himmelen for å sjå kvar sola stod.Viss sola stod i aust, var det morgon.Viss sola stod høgt på himmelen, var det middag.Stod sola i vest, var det kveld.

Dei gamle egyptarane trudde attida gjekk fortare midt på dagen.I dag veit vi at det ikkje stemmer.

Men ofte kjennest det som om tida går fort.Det kan vere når vi leikareller les ei spennande bok.Då kan éin time kjennast som eitt minutt.

Andre gonger kjennest det som om tida står stille.Det kan vere når vi ventar på nokoneller gleder oss til noko.Då kan eitt minutt kjennast som éin time.

Tida går alltid like fort.Eller like seint.Tikk, takk, tikk, takk.Kanskje det er slitsamt for tida aldri å stå stille?

Spørsmål til teksten1 Når synest du tida går fort?2 Når synest du tida går seint?3 Når skulle du ønskje at du kunne stoppe tida?4 Viss du kunne skru tida tilbake,

når ville du ha skrudd ho tilbake til?

Snakk omSnakk med elevane om orda og still gjerne spørsmål som opnar for undring og refleksjon. Her er nokre forslag til formuleringar du kan bruke i samtalen.

Seint: At noko har liten fart. Sakte er eit anna ord for langsamt.

Middag: Midt på dagen, når sola står høgast på himmelen. Tidlegare var middagen eit måltid som blei ete midt på arbeidsdagen, cirka klokka 12. i dag er det meir vanleg å ete middag seinare.

Fort: Eit anna ord for rask eller hurtig. Eit fort kan òg vere ei festning som ligg i eller ved sjøen.

Stå stille: Å ikkje bevege seg.

Skriving

Enkle skriveoppgåverElevane skriv• ei liste over kva dei liker å bruke tid

på• eit tankekart med ord knytte til tid

Meir utfordrande skriveoppgåverElevane skriv• ei forteljing om ein gong dei hadde

dårleg tid• om ei reise tilbake i tid, for

eksempel til oldtida eller vikingtida

Leseoppdrag Les teksten tre gonger. Øv på

å lese teksten i passe tempo.

Les teksten tre gonger. Øv på å bruke utropsteikn og spørsmålsteikn når du les.

Les teksten tre gonger. Øv på å ta pause ved komma og punktum.

Trinn 3: Snakk om uttale og skrive-måte av orda med stumme lydar: tida, det, kveld (uttalen kan variere i ulike dialektar). Kjenner du til andre ord som har stumme lydar (god, eplet, jord)? Kva ord i teksten er lette å lese? Kjenner du igjen nokon ord med ein gong du ser dei? Kva ord er vanske-lege å lese? Korleis les du orda himmelen, egyptarane, spennande, slitsamt (lyderer, stavingsles, kjenner igjen delar av eller heile ordet)? Korleis bør vi lese ein tekst når andre skal høyre på? Snakk om og modeller forskjellen på komma og punktum. Komma angir ein kort pause, mens punktum fortel at setninga er slutt.

Trinn 4: Elevane øver på automatise-ring av -teksten. La elevane sitje i par og lese teksten som veksellesing der dei les annakvar setning. Kva ord er vanskelege å lese? Kvifor?

nokon stiller eit spørsmål. Snakk om at tonefallet går opp mot slutten av eit spørsmål. Modeller korleis teksten skal lesast ved utropsteikn og spørsmål-steikn. Skriv setningar som begynner med «Tida går fort når …». Skriv på tavla og les i kor.

Trinn 4: Elevane øver på automatise-ring av -teksten. Les teksten i kor, linje for linje. La utropsteikna og spørsmålsteikna avgjere tonefallet i lesinga. Kva ord er vanskelege å lese? Kvifor?

Vi trenar på• å lese kjende ord med flyt• å lese ord med stumme lydar• å bruke ulike avkodingsstrate-

giar• å ta pause ved komma og

punktum


MÅNDAG TySDAG ONSDAG TORSDAG FREDAG LAURDAG SØNDAG

1

5

2 3 4 5

8 9 10 11 126 7

15 16 17 18 1913 14

22 23 24 25 2620 214

3

2

1

29 30 31 1 227 285

Mats ishockey

Marte symjiing

Marte symjing

Marte symjing

Marte symjing

Mats ishockey

Mats ishockey

ForeldremøteMats kl. 18

Pappa tannlege kl. 10

Mats 7 år

Mormor 67 år

Marte skøytedag kl. 13

Hugs bollar!

Gyldendal_Salto2_Tid_nynorsk.indd 1

04.09.14 18:23

MANDAG TIRSDAG ONSDAG TORSDAG FREDAG LØRDAG SØNDAG

Hugs bollar

1

5

2 3 4 5

8 9 10 11 12 6 7

15 16 17 18 19 13 14

22 23 24 25 26 20 21 4

3

2

1

29 30 31 1

27 28 5

Mats ishockey

Marte svømming

Marte svømming

Marte svømming

Marte svømming

Mats ishockey

Mats ishockey



Mats 7 år

Mormor 67 år


Husk boller!

Gyldendal_Salto2_Tid.indd 6

04.09.14 18:23

2

8

k a l e n d e r

Tid

Ta eit superblikk!


1

5

2 3 4 5

8 9 10 11 126 7

15 16 17 18 1913 14

22 23 24 25 2620 214

3

2

1

29 30 31 1 227 285

Mats ishockey

Marte symjiing

Marte symjing

Marte symjing

Marte symjing

Mats ishockey

Mats ishockey



Mats 7 år

Mormor 67 år


Hugs bollar!


04.09.14 18:23

Tina

Frikk

Geir

9KALENDER

Spørsmål til teksten1 Kva vekedag har Marte symjing?

2 Kva dato skal pappa til tannlegen?

3 Kor ofte trenar Mats ishockey?

4 Når begynner skøytedagen til Marte?

5 Når har Mats bursdag?

Ein kalender• er ei oversikt over dagar,

veker og månader

• hjelper oss til å få oversikt over tida

Vi skriv saman

Lag ein felles bursdagskalender for alle i klassen.

1 Snakk om korleis de vil at kalenderen skal sjå ut.

2 Lag ei liste over alle bursdagane i klassen. Begynn med dei som har bursdag i januar.

3 Lag kalenderen slik de vil han skal vere.

MålEtter å ha arbeidd med oppslaget skal eleven kunne• gi eksempel på kva som kjenne-

teiknar ein kalender• lage ein bursdagskalender

i samarbeid med andre etter mønster frå ein eksempeltekst

tabellen viss vi lurer på kva aktivitetar Mats har denne månaden? Korleis les vi tabellen viss vi lurer på kva som skjer i helgane?

Etter lesing: Snakk om spørsmåla på side 9. Les sjangerkjenneteikna. Når er det lurt å bruke ein kalender? Korleis les vi ein kalender? Snakk om at det finst ulike typar kalendrar som hjelper oss med å halde orden på tida, for eksempel julekalender og bursdagskalender. Kva typar kalendrar veit du om? Korleis ser dei ut?

Vi skriv samanDe skal lage ein bursdagskalender i fellesskap. Gjennom samtale blir de einige om kva teksten skal innehalde, og korleis han skal utformast. De kan for eksempel lage ein kalender for kvar månad eller ein kalender med eitt ark for kvar bursdag.

Salto, som ber dei om å ta eit super-blikk på teksten. Kva betyr det å ta eit superblikk på teksten? Kva ser du viss du bruker superblikket her? Har du sett ein slik tabell før? Forklar elevane at vi kallar ein slik tabell for ein kalender, og at ein kalender er eit system som hjelper oss med å halde orden på dagane og månadene i året.

Under lesing: Denne teksten krev ei tydeleg modellering for å vise elevane korleis dei får oversikt over og les ein slik tekst. Gjer elevane merksame på strukturen i tabellen, sjå faksimile. Kvifor er nokre tal raude? Vis elevane at tabellar er oversikter der det er lite føremålstenleg å lese alt. For å finne informasjon må vi leitelese. Å leitelese betyr at vi ser etter viktige ord som gir informasjon. Viss vi for eksempel lurer på når symjetimen er, må vi leitelese etter ordet symjing i tabellen. Korleis les vi tabellen viss vi lurer på kva Marte skal denne veka? Korleis les vi

Kalender

Vi bruker kalendrar for å halde orden på tida. Kalendrar kan vare i eitt eller fleire år, og det finst fleire typar kalen-drar. i Noreg bruker vi den gregori-anske kalenderen, som er den mest brukte kalenderen internasjonalt.

JanuarFelles lesingFør lesing: Gjer elevane merksame på

Vekedagar

Vekenummer

Dato

Teksten fortel kva som skal skje.

8 TiD


1

5

2 3 4 5

8 9 10 11 126 7

15 16 17 18 1913 14

22 23 24 25 2620 214

3

2

1

29 30 31 1 227 285

Mats ishockey

Marte symjiing

Marte symjing

Marte symjing

Marte symjing

Mats ishockey

Mats ishockey



Mats 7 år

Mormor 67 år


Hugs bollar!


04.09.14 18:23

MANDAG TIRSDAG ONSDAG TORSDAG FREDAG LØRDAG SØNDAG

Hugs bollar

1

5

2 3 4 5

8 9 10 11 12 6 7

15 16 17 18 19 13 14

22 23 24 25 26 20 21 4

3

2

1

29 30 31 1

27 28 5

Mats ishockey

Marte svømming

Marte svømming

Marte svømming

Marte svømming

Mats ishockey

Mats ishockey



Mats 7 år

Mormor 67 år


Husk boller!

Gyldendal_Salto2_Tid.indd 6

04.09.14 18:23

2

8

k a l e n d e r

Tid

Ta eit superblikk!


1

5

2 3 4 5

8 9 10 11 126 7

15 16 17 18 1913 14

22 23 24 25 2620 214

3

2

1

29 30 31 1 227 285

Mats ishockey

Marte symjiing

Marte symjing

Marte symjing

Marte symjing

Mats ishockey

Mats ishockey



Mats 7 år

Mormor 67 år


Hugs bollar!


04.09.14 18:23

Tina

Frikk

Geir

9KALENDER

Spørsmål til teksten1 Kva vekedag har Marte symjing?

2 Kva dato skal pappa til tannlegen?

3 Kor ofte trenar Mats ishockey?

4 Når begynner skøytedagen til Marte?

5 Når har Mats bursdag?

Ein kalender• er ei oversikt over dagar,

veker og månader

• hjelper oss til å få oversikt over tida

Vi skriv saman

Lag ein felles bursdagskalender for alle i klassen.

1 Snakk om korleis de vil at kalenderen skal sjå ut.

2 Lag ei liste over alle bursdagane i klassen. Begynn med dei som har bursdag i januar.

3 Lag kalenderen slik de vil han skal vere.

– kva for ein vekedag du og dei andre i familien din blei fødde på

– kva for ein vekedag julaftan var på i fjor

– kva for ein vekedag julaftan fell på i år

– kva for ein vekedag du har bursdag på når du blir 18 år

elevane gå saman i par og finne burs-dagane til kvarandre.

Vidare skrivearbeid• Lag ein bursdagskalender for

familien din.• Lag ein kalender over denne

månaden og skriv inn alle aktivite-tane du skal på.

• Lag ein kalender som hjelper deg til å telje ned til noko du gleder deg til, for eksempel vinterferie, påske-ferie eller bursdag.

Fleire aktivitetar

Ver datodetektivarPå internett finst det digitale kalendrar der det er mogleg å finne datoar langt tilbake i tid. Søk for eksempel på «kalender» + ønskt årstal. Bruk inter-nett til å finne ut– kva for ein vekedag 17. mai er på

i år

Før skriving: Snakk saman om korleis bursdagskalenderen skal sjå ut (punkt 1 i elevboka). Korleis bør han sjå ut for at vi lett skal sjå kven som har bursdag neste gong? Korleis skal vi vise at nokon har bursdag? Lag ei liste over alle bursdagane i klassen (punkt 2 i elevboka). Begynn med dei som har bursdag i januar.

Under skriving: Skriv namn på månader og datoar på kalenderen og marker bursdagane (punkt 3 i elevboka). Har de valt å lage ein kalender med eitt ark for kvar bursdag, kan elevane eventuelt lage kvart sitt kalenderark med namn og dato. Du kan skrive teksten på tavle, flippover eller datamaskin med projektor, men pass på at elevane ser teksten etter kvart som du skriv han.

Etter skriving: Kontroller at bursda-gane til alle elevane er tekne med i kalenderen, for eksempel ved å be

EigenvurderingLa elevane sitje i par og vurdere kalenderen dei har laga, med utgangspunkt i spørsmåla: Kva er det som gjer dette til ein kalender? Kva bruker vi ein kalender til? Gjer ei oppsumme-ring i samla klasse til slutt.


w


10 Tid

Åse tel tala.Det er tolv tal på klokka.Visarane går og går.

– Mor, vil du lære meg klokka? seier Åse.Men mor har ikkje tid.– Eg må koke poteter, seier ho.– Klokka er jo alt to!Åse ser på klokka.– No er ho to, seier ho.

Åse og klokkaÅse har fått ei klokke.Klokka er fin.Ho har tal og to visarar.Men Åse kan ikkje klokka.

w




11

– Ola, kan du lære meg klokka? seier Åse.– Eg må gjere lekser, seier Ola.– Klokka er jo alt kvart over to!Åse ser på klokka. – Kvart over to, seier ho.

Så kjem far. Han har det travelt.– Uff, eg gløymde å kjøpe bollar. Og klokka er alt halv tre! seier han.Åse ser på klokka. – Halv tre. No veit eg det, seier ho.

Så kjem tante Lotte.– Vil du lære meg klokka? seier Åse.– Seinare, jenta mi. Eg må setje blomstrane i vatn. Klokka er alt kvart på tre.– Kvart på tre, seier Åse og ser på klokka.

Om kvelden seier mor og far:– No har vi tid. No kan vi lære deg klokka.Åse ser på klokka si.– Nei, no er klokka alt åtte. No må eg sove.– Kva?! seier dei andre.– Du kan jo klokka! Kven har lært deg den?

Calli Thaugland: forkorta utdrag frå Då klokka klang. Begynnarbok i lesing

Spørsmål til teksten1 Åse spør mange om hjelp. Kven spør ho?

2 Korleis har Åse lært seg klokka?

3 Har du nokon gong lært deg noko av deg sjølv?

Snakk om: klokke kvarter travelt setje i vatn


ord• å lese kjende ord med flyt• å automatisere rimstavingsei-

ninga -all• å kjenne igjen høgfrekvente ord• å automatisere bøyingsmor-

fema -a, -er og -ene• å lese dialogar med innleving


ord• å lese stavingar i ord• å lese med trykk• å byggje ut setningar

Trinn 3: Finn andre ord som sluttar på -all (ball, fall, stall). Skriv på tavla og les i kor. Snakk om kvifor orda rimar. La elevane finne ordet ho i teksten. Gjenta med klokka, går, ikkje og ser. Kva er forskjellig i orda tal og tala? Skriv bøyinga av ordet (eit tal – talet – tal – tala). Gjer tilsvarande med ordet klokka (ei klokke – klokka – klokker – klokkene). Modeller korleis teksten kan lesast med innleving, ved å endre tonefall og trykk på enkelte ord og karakter i stemma for kvar av perso-nane.

Trinn 4: Elevane øver på automatise-ring av -teksten. Elevane sit i par. Éin les setningane med talestrek, den andre les dei forteljande setningane. Etter ein runde byter de, slik at begge får lese heile teksten. La elevane øve på å lese med innleving. Kva for ord er vanskelege å lese? Kvifor?

tal). Bygg ut setninga «Åse har fått ei klokke» (Åse har fått ei stilig, rosa klokke). Kor lange setningar klarer de å lage? Skriv setningane på tavla og les i kor.

Trinn 4: Elevane øver på automatise-ring av -teksten. Les teksten i kor, linje for linje. Gjer tydelege pausar ved punktum. Kva for nokre ord er vanskelege å lese? Kvifor?

Åse og klokkaLesingVi tilrår at du bruker Saltos lesemeto-dikk i arbeidet med lesetekstane. Trinn 1 og 2 skal gjerast i samla gruppe, slik at alle blir kjende med alle tekstane. Trinn 3 og 4 gjer de anten i samla gruppe (vi foreslår at du då bruker

-teksten som utgangspunkt) eller i nivådifferensierte grupper. Les meir om Saltos lesemetodikk på innsida av omslaget bakarst i boka.

Trinn 1: Førebu lesinga ved å ta eit superblikk på teksten i fellesskap: Kva fortel illustrasjonane? Kva fortel over-skrifta? Kvifor er det bilete av så mange urskiver, trur du? Kva viser urskivene? Snakk om kva elevane veit om dette frå før: Korleis er det å lære seg klokka? Kva trur du teksten kjem til å handle om?

Trinn 2: Les teksten høgt. Modeller og snakk om lesemåte. Gjer tenkjestopp undervegs for å gi rom for innspel og kommentarar og for å klare opp innhaldet i teksten: Kven handlar teksten om? Kva er det Åse vil lære seg? Kven er Ola? Kvifor kan ikkje Ola lære henne klokka? Kvifor kan ikkje far lære Åse klokka? Snakk om orda nedst på sida. Deretter bruker du spørsmåla i elevboka til å summere opp innhaldet i teksten.

Trinn 3: Kor lang kjede av ord kan de lage når de begynner med ordet har og byter ut ein og ein bokstav (har her der den din osv.)? Skriv ordet visarar på ein lapp og klipp ut bokstavane. Pusle bokstavane saman til ord (vi, sar, visar, risa). Skriv orda på tavla og les i kor. Finn ord med to eller fleire stavingar (Å-se, klok-ke, klok-ka, vi-sarar, ik-kje). Skriv orda på lappar og klipp dei opp i stavingar. La elevane pusle stavingane saman til nye tøyseord. Snakk om korleis vi kan lese teksten med innleving ved å leggje trykk på enkelte ord (f.eks. klokke, fin,

10 TiD

w


10 Tid

Åse tel tala.Det er tolv tal på klokka.Visarane går og går.

– Mor, vil du lære meg klokka? seier Åse.Men mor har ikkje tid.– Eg må koke poteter, seier ho.– Klokka er jo alt to!Åse ser på klokka.– No er ho to, seier ho.

Åse og klokkaÅse har fått ei klokke.Klokka er fin.Ho har tal og to visarar.Men Åse kan ikkje klokka.

w




11

– Ola, kan du lære meg klokka? seier Åse.– Eg må gjere lekser, seier Ola.– Klokka er jo alt kvart over to!Åse ser på klokka. – Kvart over to, seier ho.

Så kjem far. Han har det travelt.– Uff, eg gløymde å kjøpe bollar. Og klokka er alt halv tre! seier han.Åse ser på klokka. – Halv tre. No veit eg det, seier ho.

Så kjem tante Lotte.– Vil du lære meg klokka? seier Åse.– Seinare, jenta mi. Eg må setje blomstrane i vatn. Klokka er alt kvart på tre.– Kvart på tre, seier Åse og ser på klokka.

Om kvelden seier mor og far:– No har vi tid. No kan vi lære deg klokka.Åse ser på klokka si.– Nei, no er klokka alt åtte. No må eg sove.– Kva?! seier dei andre.– Du kan jo klokka! Kven har lært deg den?

Calli Thaugland: forkorta utdrag frå Då klokka klang. Begynnarbok i lesing

Spørsmål til teksten1 Åse spør mange om hjelp. Kven spør ho?

2 Korleis har Åse lært seg klokka?

3 Har du nokon gong lært deg noko av deg sjølv?

Snakk om: klokke kvarter travelt setje i vatn

Vi trenar på• å lese kjende ord med flyt• å leitelese• å automatisere høgfrekvente

ord• å byggje ut setningar• å lese dialogar med innleving

Kvarter: Eit kvarter er 15 minutt. Det er det same som å dele opp ein time i fire delar. Eit kvarter blir dermed ein av dei fire delane. Eit kvarter kan òg vere eit område der nokon bur.

Travelt: Å ha mykje å gjere.

Setje i vatn: Setje blomstrar i ein vase med vatn oppi.

Skriving

Enkle skriveoppgåverElevane skriv• eit dikt der dei fortset dette

rimmønsteret: Klokka eitt er eg sveitt,klokka to tek eg på skoklokka tre …

• ei liste over kva dei gjer på ulike klokkeslett i løpet av ein dag. For eksempel: «Klokka sju står eg opp. Klokka fire går eg heim. Klokka fem et eg middag.»

• ein tekst om kvifor det er lurt å kunne klokka

Meir utfordrande skriveoppgåverElevane skriv• ei forteljing om ei reise tilbake i tida

då besteforeldra var barn• ei forteljing om ei reise inn

i framtida

Leseoppdrag Les teksten tre gonger. Øv på å ta

pause ved punktum.

Les teksten tre gonger. Øv på å lese med innleving.

Les teksten tre gonger. Øv på å lese med innleving.

teksten kan lesast med innleving, ved å endre tonefall, trykk på enkelte ord og karakter i stemma for kvar av personane.

Trinn 4: Elevane øver på automatise-ring av -teksten. La elevane øve på å lese teksten med innleving ved å lese roller i kor – nokon er Åse, nokon er mor, nokon er Ola, nokon er far, og nokon er tante Lotte. Les fleire gonger, slik at alle får lese heile teksten. Kva for ord er vanskelege å lese? Kvifor?

Snakk omSnakk med elevane om orda og still gjerne spørsmål som opnar for undring og refleksjon. Under finn de nokre forslag til formuleringar du kan bruke i samtalen.

Klokke: Ei klokke er eit instrument som viser tida. Ei klokke kan òg vere ei bjølle vi kan ringje med.

Trinn 3: Finn ord i teksten som blir skrivne på ein annan måte enn dei blir uttalte. Skriv orda på tavla og les i kor. Snakk om skrivemåte og uttale. Kor mange gonger står det Åse i teksten (6)? Gjenta med orda klokka (11), han (2) kvart (4). Finn fleire ord de kan leite etter i teksten. Bygg ut setninga «Åse ser på klokka si» (Åse ser på den nye klokka si). Skriv setningane på tavla og les i kor. Kor lang setning klarer de å lage? Snakk om og modeller korleis


12

s t a v i n g a r

Tid

Vi les stavingarAlle ord har stavingar.Vi kan klappe ordet for å finne stavingane.Vokalane bestemmer kor mange stavingar ordet har.Viss vi skal lese eit vanskeleg ord, kan vi lese det i stavingar.

Kurtamari lteodorfi l l i f jongsabbedussengelsenjosefin

Oppgåver1 Les orda saman høgt og klapp stavingane.

2 Les orda for deg sjølv. Bruk stavingane til å lese orda.

3 Les namnet på kaninen. Bruk stavingane til å lese ordet.

Time Ti-meFritid Fri-tidTid TidUr UrKlokke Klok-keKalender Ka-len-derKlokkemakar Klok-ke-ma-karSekundvisar Se-kund-vi-sar

Gyldendal_Salto2_Tid.indd 11 14.08.14 19:55

13Ordbilete: då når dag tid STAVINGAR

Familien Ur skal på turHer er fa-mi-li-en Ur.Far heiter Ur-fa-pa-pa.Mor heiter Ur-ma-ma-la.Sto-re-bror heiter Ur-fa-li-to.Sto-re-sys-ter heiter Ur-ta-ma-ta.Og ves-le-bror heiter Ur-ki-ur-ko.

Fa-mi-li-en Ur skal på tur.– Ur-fa-li-to, Ur-ta-ma-ta, Ur-ki-ur-ko! Kvar er de? roper Ur-ma-ma-la.

– Eg fell, seier Ur-fa-li-to.– Eg et to-ma-tar, seier Ur-ta-ma-ta.– Kvar er Urk, vesle ko-se-klok-ka mi?sutrar Ur-ki-ur-ko.

– Kom no, seier Ur-fa-pa-pa. No må vi tikke av garde.

– Er det farleg? Kan ein ramle? spør Ur-fa-li-to.– Har de hugsa to-mat-ar? spør Ur-ta-ma-ta.– Nei! Eg tikkar ikkje eit hakk før eg finn Urk,seier Ur-ki-ur-ko.

Oppgåver1 Kva heiter medlemmene i familien Ur?

2 Finn på andre namn i familien Ur ved å byte om på stavingane i namna.

MålEtter arbeid med oppslaget skal eleven kunne• finne stavingar i ord• lese lange ord ved hjelp av

stavingslesing

når vi skal lese ord i stavingar, leitar vi etter vokalane (eller diftongane) og les staving for staving.

Skriv Kurtamarilteodorfillifjongsabbe-dussengelsenjosefin på tavla. Finn vokalane i ordet i fellesskap og set ein prikk under dei. Deretter set de strek etter kvar staving: Kur|ta|ma|ril|te|o|dor|fil|li|fjong|sab|be|dus|seng|el|se n|jo|se|fin. Les ordet fleire gonger i kor. La elevane finne på andre lange ord som kan vere vanskelege å lese (f.eks. strikkepinne, fargeblyanteske, stiftemaskin, mobiltelefon, isbjørn-tann). Skriv orda på tavla, finn vokalane, del i stavingar og les orda i kor. Etter lesinga gjer de oppgåvene i elevboka for å summere opp.

Familien Ur skal på turFelles lesingDette er ein tekst der dei lange orda er delte inn i stavingar. På den måten

å lese ein og ein bokstav (l-e-s-e-l-e-k-s-e-r). Stavingslesing er ein av lese-måtane i Saltos lure leseknep, i strate-gien «Lesemåte».

Arbeid med stavingarFørebu lesinga ved å lese overskrifta og sjå på flagget til kaninen. Kva står det på flagget til kaninen? (Namnet er henta frå Holmsen/Brænne, 1986). Les ordet høgt for elevane. Snakk om at slike lange ord kan bli lettare å lese om vi deler dei opp i stavingar.

Les teksten som står øvst på venstre side. Kva er ei staving (eit rytmisk slag eller klapp i eit ord)? Korleis finn vi stavingar i eit ord? Les orda i ramma. Klapp orda samtidig som du les dei. Skriv eitt og eitt ord på tavla: Kor mange stavingar er det i ordet? Kor mange vokalar er det? Set ein raud prikk under vokalane. Gjer det same med resten av orda. Forklar elevane at

Stavingar

Alle ord har éi eller fleire stavingar. Ei staving utgjer eit rytmisk slag i tale-språket, og kjernen til stavinga er ein vokal eller ein diftong. Stavingslesing inneber at elevane deler opp skrivne ord ord på same måte som dei klappar rytmen i talte ord. For å kunne dele ord i stavingar må elevane kjenne igjen vokalar og diftongar i orda.

Stavingslesing effektiviserer lesinga. Det er lettare å trekkje nokre få stavingar saman (le-se-lek-ser) enn

12 TiD

12

s t a v i n g a r

Tid

Vi les stavingarAlle ord har stavingar.Vi kan klappe ordet for å finne stavingane.Vokalane bestemmer kor mange stavingar ordet har.Viss vi skal lese eit vanskeleg ord, kan vi lese det i stavingar.

Kurtamari lteodorfi l l i f jongsabbedussengelsenjosefin

Oppgåver1 Les orda saman høgt og klapp stavingane.

2 Les orda for deg sjølv. Bruk stavingane til å lese orda.

3 Les namnet på kaninen. Bruk stavingane til å lese ordet.

Time Ti-meFritid Fri-tidTid TidUr UrKlokke Klok-keKalender Ka-len-derKlokkemakar Klok-ke-ma-karSekundvisar Se-kund-vi-sar

Gyldendal_Salto2_Tid.indd 11 14.08.14 19:55

13Ordbilete: då når dag tid STAVINGAR

Familien Ur skal på turHer er fa-mi-li-en Ur.Far heiter Ur-fa-pa-pa.Mor heiter Ur-ma-ma-la.Sto-re-bror heiter Ur-fa-li-to.Sto-re-sys-ter heiter Ur-ta-ma-ta.Og ves-le-bror heiter Ur-ki-ur-ko.

Fa-mi-li-en Ur skal på tur.– Ur-fa-li-to, Ur-ta-ma-ta, Ur-ki-ur-ko! Kvar er de? roper Ur-ma-ma-la.

– Eg fell, seier Ur-fa-li-to.– Eg et to-ma-tar, seier Ur-ta-ma-ta.– Kvar er Urk, vesle ko-se-klok-ka mi?sutrar Ur-ki-ur-ko.

– Kom no, seier Ur-fa-pa-pa. No må vi tikke av garde.

– Er det farleg? Kan ein ramle? spør Ur-fa-li-to.– Har de hugsa to-mat-ar? spør Ur-ta-ma-ta.– Nei! Eg tikkar ikkje eit hakk før eg finn Urk,seier Ur-ki-ur-ko.

Oppgåver1 Kva heiter medlemmene i familien Ur?

2 Finn på andre namn i familien Ur ved å byte om på stavingane i namna.

De kan gjere leiken vanskelegare ved at elevane får fleire poeng for ord som dei andre gruppene ikkje har, eller for ord som har meir enn to stavingar.

Pusle tøyseordElevane får ark med stavingar og klip-per ut stavingane, sjå Lærarrommet. Dei skal klippe ut stavingane og byggje ord. Gi gjerne spesifikke opp-gåver, som at dei skal lage tøyseord, ord med minst fire stavingar eller ord som sluttar på -le. Elevane kan skrive ned orda og lese dei etterpå.

Etter lesing: Kva handlar teksten om? Når er det lurt å bruke stavingslesing? Forklar elevane at å dele opp ord i stavingar er ein av lesemåtane i Saltos lure leseknep.

OrdbileteØv på automatisert lesing av orda då, når, dag og tid. Ordkort og forslag til automatiseringsaktivitetar fins i Lærar-rommet. Bruk gjerne ordbileta i tavle-rommet til Smart Tavle.

Fleire aktivitetarOrdkonkurranseSkriv desse stavingane på tavla: se, de, ne, re, te, le, pe, ke, ba, ga, fi, ha, fa, le, ma, ra, ri, se, so, va. Del inn i grupper på tre–fire elevar. På signal skal gruppene lage så mange ord dei kjem på, ved hjelp av stavingane. Elevane får fem minutt på seg til å fullføre oppgåva. Gruppene får eitt poeng for kvart ord dei klarer å lage.

blir det lettare å vise korleis elevane skal lese ord ved hjelp av stavingsle-sing, og gi dei erfaring i å bruke stra-tegien.

Før lesing: Førebu lesinga ved å ta eit superblikk på teksten. Kva fortel over-skrifta? Kva fortel illustrasjonen? Kven er familien Ur? Kva trur du teksten kjem til å handle om? Ser du noko spesielt med teksten (det er mange bindestrekar)?

Under lesing: Les heile teksten høgt for elevane. Les tydeleg orda som er delte i stavingar, med trykk på kvar vokal. Kvifor er det mange binde-strekar i teksten? Kva for ord er delte med bindestrekar (dei lange orda)? Studer orda som er delte i stavingar, og les dei i kor. Les teksten fleire gonger i kor eller som veksellesing. Du kan for eksempel lese det meste av teksten, mens elevane les alle namna etter kvart som dei dukkar opp.

EigenvurderingSkriv eit langt ord på tavla (f.eks. stoppeklokke, sekundvisar). La elevane dele ordet i stavingar. Gjer ei oppsummering i samla klasse til slutt: Korleis delte du ordet? Korleis var det å lese orda med stavingslesing?


kapitteltittel l 25

«A-ha,» sa Bulle da han så hva som stod. For det han så, var dette:

14 Tid

h Ø g t l e s i n g

Eit kort frå Paris

Doktor Proktor har reist til Paris for å finne den store kjærleiken.Ein dag får Lise og Bulle eit spesielt postkort.Doktor Proktor er i fare.

kortet fra paris l 11

igjen sin livs store kjærlighet, Juliette Margarin. Hun hadde forsvunnet for ham under mystiske omstendigheter for mange, mange år siden mens han studerte i Frankrike. Lise og Bulle hadde bare sett bildet av Juliette på veggen i professorens labo-ratorium, fra den gang hun og Proktor var kjæres-ter. Men de hadde sett så lykkelige ut på bildet at Lise hadde fått tårer i øynene. Ja, det var i grunnen Lise som hadde overtalt doktor Proktor til å dra til-bake og lete etter henne.

«Det er rart!» insisterte Lise. «Bare se selv.» Bulle så på prospektkortet hun rakte ham. «Hm,» mumlet han. Han stoppet rett under den

neste gatelykta og studerte det inngående mens han mumlet flere hm-er som alle lød grublende og intelligente.

15HØYTLESING

«Vi skal altså til Paris», sa Lise. «Åleine.»«Åleine saman», retta Bulle. «Og det er ikkje så langt.»«Det er lenger enn til Sarpsborg», sa Lise.«Berre så vidt», sa Bulle.«Eg må spørje mor og far om lov til å dra», sa Lise.«Gløym det», sa Bulle. «Du får ikkje lov.Dei kjem berre til å seie at det er betre å kontakte politiet i Paris.Og då veit vi no kva som skjer.»«Å?» sa Lise litt usikkert. «Kva skjer då?»«Ingenting», sa Bulle. «Ingen vaksne vil tru på slikt som doktor Proktor finn opp.‘Tidssåpe?’ vil dei seie. ‘Høyrt sånt sludder!’Det var difor professoren sende kortet til oss.Han visste at ingen andre ville tru han, ikkje sant?»«Kanskje», sa Lise forsiktig.«Men … men er du heilt sikker på at vi trur på han, då?Han er no snill, men eigentleg litt … eh, sprø.»«Klart eg er sikker på at vi trur», sa Bulle.«Og Proktor er ikkje litt sprø. Han er spikande galen.»«Nettopp», sa Lise.«Så korleis kan du vere så sikker?»«Elementært, mi kjære Lise. Doktor Proktor er vennen vår.Og venner trur på kvarandre.»Lise såg lenge på månen. Og nikka.«Det», sa ho, «er det sannaste du har sagt på lenge.Så kva gjer vi?»

Jo Nesbø: utdrag frå Doktor Proktors tidsbadekar

MålEtter arbeid med oppslaget skal eleven kunne• lytte til og samtale om

innhaldet i teksten «Eit kort frå Paris»

• stille spørsmål til ein tekst

mystisk beskjed på baksida av frimerket, forstår ho og vennen Bulle at doktoren er i trøbbel. Lise og Bulle reiser til Paris, hoppar i karet og dreg tilbake til fortida for å hjelpe han.

Under lesing: Modeller for elevane korleis du vil ta for deg teksten: Vis at du begynner å lese ingressen øvst til venstre på venstre side, deretter teksten som står i illustrasjonen. Les høgt for elevane. Teksten bør lesast samanhengande første gong. Denne teksten står på frimerket, vi har omsett den til nynorsk for lærarboka:

«SOS. Eg har forsvunne i tida. Ta med glaset som er erkt med tidssåpe i laboratoriet og kom til Paris straks. Ta òg med fransknaseklypene som ligg i skuffen for ‘ikkje-patenterte oppfin-ningar’. Pengar til flybilletten skaffar de ved å selje dette frimerket til Lang-frakk klokkebutikk i Rosenkrantzgata. Men ikkje eit ord til innehavaren om

teksten høgt for elevane, slik at dei kan få felles leseopplevingar.

Eit kort frå ParisFør lesing: Førebu lesinga ved å ta eit superblikk. Kva fortel illustrasjonane?Kva trur de vi skal lese om i denne teksten? Har nokon av dykk skrive eit postkort? Kva er eit frimerke? Kor stort er eit frimerke? Minn elevane på at ein god lyttar ser på den som snakkar, og høyrer godt etter. Fortel elevane at denne teksten er eit utdrag frå ei bok som heiter Doktor Proktors tidsbadekar. Doktor Proktor er ein oppfinnar som har dratt til Paris for å finne igjen ungdomskjær-asten sin, Juliette Margarin. Han har reist tilbake i tida ved hjelp av den gamle oppfinninga si, tidsbadekaret, for å forandre historia slik at han endar opp med Juliette. Ein dag dukkar det opp eit postkort frå Doktor Proktor i postkassa til Lise. Etter å ha tyda ein

Høgtlesing

Leselyst«Eit kort frå Paris» er eit utdrag frå Jo Nesbø si bok Doktor Proktors tidsba-dekar (2008). Det er den andre boka i serien om Lise, Bulle og Doktor Proktor og er oppfølgjaren til Doktor Proktors prompepulver.

Som lesetekst vil denne teksten vere for vanskeleg for mange andreklas-singar. Det er meininga at du skal lese

14 TiD

kapitteltittel l 25

«A-ha,» sa Bulle da han så hva som stod. For det han så, var dette:

14 Tid

h Ø g t l e s i n g

Eit kort frå Paris

Doktor Proktor har reist til Paris for å finne den store kjærleiken.Ein dag får Lise og Bulle eit spesielt postkort.Doktor Proktor er i fare.

kortet fra paris l 11

igjen sin livs store kjærlighet, Juliette Margarin. Hun hadde forsvunnet for ham under mystiske omstendigheter for mange, mange år siden mens han studerte i Frankrike. Lise og Bulle hadde bare sett bildet av Juliette på veggen i professorens labo-ratorium, fra den gang hun og Proktor var kjæres-ter. Men de hadde sett så lykkelige ut på bildet at Lise hadde fått tårer i øynene. Ja, det var i grunnen Lise som hadde overtalt doktor Proktor til å dra til-bake og lete etter henne.

«Det er rart!» insisterte Lise. «Bare se selv.» Bulle så på prospektkortet hun rakte ham. «Hm,» mumlet han. Han stoppet rett under den

neste gatelykta og studerte det inngående mens han mumlet flere hm-er som alle lød grublende og intelligente.

15HØYTLESING

«Vi skal altså til Paris», sa Lise. «Åleine.»«Åleine saman», retta Bulle. «Og det er ikkje så langt.»«Det er lenger enn til Sarpsborg», sa Lise.«Berre så vidt», sa Bulle.«Eg må spørje mor og far om lov til å dra», sa Lise.«Gløym det», sa Bulle. «Du får ikkje lov.Dei kjem berre til å seie at det er betre å kontakte politiet i Paris.Og då veit vi no kva som skjer.»«Å?» sa Lise litt usikkert. «Kva skjer då?»«Ingenting», sa Bulle. «Ingen vaksne vil tru på slikt som doktor Proktor finn opp.‘Tidssåpe?’ vil dei seie. ‘Høyrt sånt sludder!’Det var difor professoren sende kortet til oss.Han visste at ingen andre ville tru han, ikkje sant?»«Kanskje», sa Lise forsiktig.«Men … men er du heilt sikker på at vi trur på han, då?Han er no snill, men eigentleg litt … eh, sprø.»«Klart eg er sikker på at vi trur», sa Bulle.«Og Proktor er ikkje litt sprø. Han er spikande galen.»«Nettopp», sa Lise.«Så korleis kan du vere så sikker?»«Elementært, mi kjære Lise. Doktor Proktor er vennen vår.Og venner trur på kvarandre.»Lise såg lenge på månen. Og nikka.«Det», sa ho, «er det sannaste du har sagt på lenge.Så kva gjer vi?»

Jo Nesbø: utdrag frå Doktor Proktors tidsbadekar

EigenvurderingLa elevane sitje i par og bruke spørjekorta i Lærarrommet for å lage spørsmål til teksten. Gjer ei oppsummering i samla klasse til slutt der elevane presenterer spørsmåla og svara.

Vidare arbeid med teksten• Skriv di eiga oppskrift på tidssåpe.• Lag ein instruksjon for korleis ein

byggjer ei tidsmaskin.• Skriv ein mystisk beskjed til ein venn

og la han/henne gjette kva som har skjedd.

• Teikn eit frimerke i rett storleik og skriv tekst inni. Kor mykje tekst klarer du å få plass til?

kvar de har fått tak i frimerket og kvar de skal reise. Forstått, Bulle?»

Etter å ha lese teksten på frimerket samtalar de om innhaldet i teksten: Kven har skrive kortet? Kva har skjedd? Kva er ei tidssåpe, trur du? Kva er ei fransknaseklype? Kva får Lise og Bulle beskjed om å gjere? Korleis skal dei kome seg til Paris? Kvifor får dei pengar for frimerket? Kvifor trur du at Bulle og Lise må halde oppdraget hemmeleg? Les deretter teksten på høgre side høgt for elevane, utan å stoppe.

Etter lesing: Samtale om teksten: Kvifor vil ikkje Lise og Bulle kontakte politiet i Paris? Kvifor trur Bulle og Lise på det Doktor Proktor skriv? Kva er forskjellen på «litt galen» og «spikan galen»? Korleis trur du tidssåpa og tidsbadekaret fungerer? Kva trur du skjer vidare?


tid år 2 lærarbok b...•sola og samtidig snurrar rundt sin godnattsang for jørgen moes vei nr....

Documents