รายงานผลการวจย

เรอง

สอสงคม (Social Media) กบการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาว

The role of Social Media and the changing of news reporting process

โดย

อาจารยสกลศร ศรสารคาม

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

รายงานการวจยนไดรบทนอดหนนจากศนยวจยมหาวทยาลยธรกจบณฑตย

2554

ก

ชอเรอง : สอสงคม (Social Media) กบการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาว

ผวจย : อาจารยสกลศร ศรสารคาม สถาบน : มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

ปทพมพ : พทธศกราช 2554 สถานทพมพ : มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

แหลงทเกบรายงานวจยฉบบสมบรณ : ศนยวจย มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

จ านวนหนางานวจย : 113 หนา ลขสทธ : มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

จากบทบาทของสอสงคม (โซเชยลมเดย) ทเขามามบทบาทมากขนในกระบวนการสอขาวอยางตอเนอง

โดยเฉพาะในการรายงานขาวทรวดเรวทท าใหสงคมสนใจรบขาวสารผานสอสงคมเพมมากขน ผสอขาวและกองบรรณาธการ

เรมหนมาใชสอสงคมเปนสวนหนงของกระบวนการสอขาวเพมขนอยางตอเนอง และดวยลกษณะของสอสงคมทมความรวดเรว

มการปฏสมพนธ และเชอมโยงเครอขาย ท าใหรปแบบ วธการรายงานขาวและการรบขาวสารในสงคมปรบเปลยนไปดวย

ดงนน รายงานวจยเรองสอสงคม (โซเชยลมเดย) กบการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาว มงศกษาถงรปแบบของการใช

สอสงคม 3 ประเภทไดแก ทวตเตอร เฟสบค และ บลอกของผสอขาวและบรรณาธการขาวในประเทศไทยเพอวเคราะห

บทบาทของสอสงคมทมผลตอการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาว โดยด าเนนการวจยเชงคณภาพซงใชวธการวเคราะห

เนอหาและสมภาษณเชงลกผสอขาวและบรรณาธการทใชสอสงคมในกระบวนการสอขาวพรอมกบสงเกตและวเคราะหเพอ

ศกษาประเดนหลก 3 ประการคอรปแบบการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว การเปลยนแปลงบทบาทของผสอขาวและ

บรรณาธการ และความสมพนธกบผบรโภคขาว จากการศกษาในงานวจยนพบวารปแบบของการใชสอสงคมในกระบวนการ

สอขาวมความโดดเดนในเรองการใชเพอความรวดเรวโดยน ามาใชเพอการรายงานขาวใหทนตอเหตการณและจากสถานทเกด

เหตการณ ซงสอสงคมถกน าไปใชทงในกระบวนการหาขาว (News Gathering) และเผยแพรขาว (Distribution) ทมเครอขาย

ของขอมลเพมมากขนมแหลงขาวใหมเพมขน นอกจากนนผสอขาวและบรรณาธการขาวเรมมการใชสอสงคมนอกเหนอจากแค

ความเรวบาง อาท การแสดงความเหน สรางปฏสมพนธกบผรบสาร สรางเครอขายชมชนออนไลนของตวเอง รวมถงน าเสนอ

ผลงานใหเปนทรจก แตยงมความถนอยกวาการใชเพอรายงานดวยความเรว ยงคงตองมการพฒนารปแบบของการใชในมตลก

และการใชงานในลกษณะอนๆ เพมเตม

ทงนจากการน าสอสงคมมาใชในกระบวนการสอขาวท าใหเกดการเปลยนแปลงของกระบวนการสอขาวใน 3

เรองหลกทส าคญคอ ประการแรกรปแบบการสอขาวทมชองทางเพมขน ประเดนขาวทมาจากหลายทาง มมตหลากหลายมาก

ขนกวาเดม ประการทสองบทบาทของผสอขาวทตองท าหนาทเปนนายทวารขาวสารในการคดกรองขอมลและตดสนใจเลอก

ขาวทจะเผยแพรผานสอสงคมดวยตวเองน าไปสค าถามเรองความรอบคอบและจรยธรรม จรรยาบรรณทตองเนนหนกมากขน

ในการท างานในขณะทกองบรรณาธการตองปรบตวหาบทบาทเสรมนอกเหนอจากเดมทเปนอยเพอรองรบโมเดลการสอขาว

แบบใหมนทขาวไมไดตดสนทกองบรรณาธการเทานนอกตอไป และประการสดทายคอความสมพนธกบผรบสารทเปลยนไปส

การสอสารสองทางแบบเรยลไทม น าไปสการแลกเปลยนขอมล การรวมกนท างานในกระบวนการขาว ซงเปนการเปดมมมอง

ใหมของการท าขาวสความหลากหลายทตางจากกระบวนการสอขาวแบบดงเดม

ข

Research topic : The role of Social Media and the changing of news reporting process

Researcher : Sakulsri Srisaracam Institution : Dhurakij Pundit University

Year of publication : 2011 Place of publication : Dhurakij Pundit University

Storage Place : Research Center, Dhurakij Pundit University

Number of Pages : 113 pages Copy Rights : Dhurakij Pundit University

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Abstract

Social Media has increased its role and importance among many industries including news

organization as reporters and newsrooms have adopted social media tools to use in their reporting

process. Social media characteristics of speed, interactivity and networking begun to affect the way

reporters gather news and report it, as well as, changing relationship between news organization and its

readers, which will eventually shape the new model of journalism in Thailand. Thus, the research aims to

study on the role of social media in Thai journalism industry by trying to understand how reporters

implement social media including twitter, facebook and blog to their work routine. The research is

Qualitative Research using in-depth interview and content analysis to collect and study the data to

understand the shift in 3 aspects in news process – news gathering and distribution, changing role of

reporters and editor, relationship with news consumers. The result is that journalists in Thailand

experience the benefit of ‘speed’ from social media both in the process of news gathering and

distribution, and the most common use of social media is twitter. The benefit is the more variety of

resource and network of information for journalists to use in their coverage. Moreover, journalists has

began to do crowdsource and implement user-generated content, as well as, building online community

and promote works on social media. However, the depth side of story and community engagement is

something journalists have to find the way to implement it more effectively.

Nevertheless, the use of social media in news process has stimulated the shifts within news

reporting process in three aspects. First, new ways of news gathering and more variety of sources and

information which help some journalists find different aspects of stories like never before. Secondly, news

isn’t come from newsroom decision only but reporters can make their own decisions to report news

directly from the field, which means reporters have become gatekeepers of news as well as working with

audience to help generate the best stories. Last, relationship between newsroom and audience has

become more ‘two-way communication’ and ‘real-time interactivity’, which stimulate the development

process of participatory journalism.

ค

กตตกรรมประกาศ

ในการท าวจยครงน ผวจยขอขอบคณมหาวทยาลยธรกจบณฑตยทกรณาอนมตทนอดหนนวจย

ศนยวจยของมหาวทยาลยธรกจบณฑตยทใหค าแนะน าและชวยเหลอตลอดการท าวจยใหสามารถจดการกบ

อปสรรคและปญหาจนสามารถท ารายงานฉบบนไดสมบรณ ขอบคณผสอขาวและบรรณาธการทกทานทสละ

เวลาในการท างานเพอใหขอมลในการเกบขอมลครงน ขอบคณชมรมนกขาวสายเทคโนโลยสารสนเทศ สมาคม

นกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทยทจดงานเสวนาทเกยวของกบประเดนวจยท าใหไดมโอกาสแลกเปลยน

ความเหนเกยวกบผลวจยทไดและน ามาปรบเพมเตมใหวจยมความสมบรณมากยงขน ขอบคณดร .บญอย ขอ

พรประเสรฐ ผศ.ดร.อศวน เนตรโพธแกว และ ผศ.ปาจรย ออนสอาดทใหค าปรกษาทางวชาการในการท าวจย

ฉบบน

สดทายขอขอบคณทกทานทมสวนเกยวของและสนบสนนงานวจยนใหส าเรจลงไดในทสด

สกลศร ศรสารคาม

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ก

บทคดยอภาษาองกฤษ ข

กตตกรรมประกาศ ค

สารบญ (1)

สารบญตาราง (2)

สารบญแผนภาพ (3)

บทท 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1

วตถประสงคของการวจย 3

ขอบเขตของการวจย 3

นยามศพท 4

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 6

บทท 3 ระเบยบวธวจย 32

ประชากรและกลมตวอยาง 32

เครองมอทใชในการวจย 33

การเกบรวบรวมขอมล 35

การวเคราะหขอมล 40

บทท 4 ผลการวจยและการวเคราะหขอมล 41

บทท 5 สรป อภปราย และขอเสนอแนะ 94

สรปผลการวจย 94

อภปรายผล 102

ขอเสนอแนะ 106

บรรณานกรม 108

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 แสดงประเภทและรปแบบการสอขาว 20

ตารางท 2 แสดงรายชอผใหสมภาษณในการวจย 34

ตารางท 3 แสดง Twitter Data ของกลมตวอยางระหวาง 3-9 กรกฎาคม 2554 71

ตารางท 4 แสดงลกษณะการใชงาน Twitter ของกลมตวอยางระหวาง 3-9 กรกฎาคม 2554 72

ตารางท 5 แสดงรปแบบการเผยแพรขาว/รายงานขาว 73

ตารางท 6 แสดงขอมลการใชงานเฟสบคในกระบวนการสอขาวระหวาง 3-9 กรกฎาคม 2554 77

สารบญแผนภาพ

หนา

แผนภาพท 1 แสดงกระบวนการสอขาวแบบดงเดม 8

แผนภาพท 2 รปแบบการท างานของกองบรรณาธการขาวศตวรรษท 21 10

แผนภาพท 3 รปแบบ (Model) ของการท าขาวศกษาโดย The Associated Press & Context-Based

Research Group 13

แผนภาพท 4 แสดงการไหลของขาวตามขนตอนกระบวนการขาวรปแบบใหมของ AP 14

แผนภาพท 5: แสดงการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาวของส านกขาว AP 15

แผนภาพท 6 แสดงวงจรในกระบวนการสอขาวของ Telegraph 16

แผนภาพท 7 แสดงการเปรยบเทยบบทบาทของกองบรรณาธการบนสอเกาและสอใหม 25

แผนภาพท 8 แสดงกรอบแนวค าถามส าหรบเกบขอมลวจย 36

แผนภาพท 9 แสดงโมเดลกระบวนการสอขาวทมการใชงานสอสงคม (Social Media) 90

แผนภาพท 10 แสดงรปแบบกระบวนการสอขาวทมการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว 101

1

บทท 1

บทน ำ

1.1 ทมำและสภำพปญหำ

เนองจากบทบาทของสอสงคม (Social Media) ในปจจบนกลายเปนสอใหมทเขามาม

บทบาทอยางส าคญยงในยคทสงคมมความเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวในแงของการเปนสวนหนงใน

กระบวนการสอขาวในปจจบน เมออนเตอรเนตเตบโตขนและเรมมการใชอนเตอรเนตเปนชองทางใน

การสอขาวทเรยกวาสอสารมวลชนออนไลน (Online Journalism) ส านกขาวและผสอขาวใน

ตางประเทศมการปรบตวเขาสกระแสของขาวออนไลนจ านวนมาก นอกจากส านกขาว กอง

บรรณาธการ และผสอขาวจะหนมาใชเครองมอทมอยในอนเตอรเนตมากขน นกคดนกวชาการตางให

ความเหนวาการเปลยนแปลงของเทคโนโลยนท าใหบทบาทในการเลอกและคดกรองขาวสารเปลยนไป

จากเดมทผสอขาวและกองบรรณาธการเปนผก าหนดการรบรของผรบสาร เปลยนเปนผรบสารเปนผ

เลอกขาวสารและชองทางทตองการรบรเอง (Trench and Gary Quinn,2003) นอกจากนน

คณลกษณะของสอบนเครอขายอนเตอรเนตทไมมขอจ ากดเรองเวลาและพนเปนชองทางส าคญในการ

เผยแพร ขาวสารไดในเชงลกและหลากหลายมากกวาทสออนสามารถท าไดและนนเปนการ

เปลยนแปลงบทบาทของนกขาวและการสอขาว (Pavlik, 1997) ในขณะเดยวกนกระบวนการในการ

สอขาวกจะตองปรบเปลยนรปแบบ (Model) ในการรวบรวมขอมลและการเผยแพรขาวสารทงเชงลก

และความหลากหลายของเนอหาโดยมการน าสอสงคม (Social Media) อาท Twitter, Facebook,

และ Blog มาใชเปนสวนหนงของกระบวนการมากขน (Bradshaw, 2007)

จากการคาดการณและการศกษาของนกวชาการจ านวนมากในประเดนขางตน

สอดคลองกบสถานการณการสอขาวในปจจบน ในอเมรกาและองกฤษเกอบทกส านกขาวผสอขาวตอง

ใชสอสงคม หรออยางนอยตองเขยน Blog ได ผสอขาวปรบตวเปน Multi-Journalist หรอนกขาวท

ท าไดหลายๆ อยาง นอกจากสอขาวในสอดงเดม (Traditional Media) แลวยงตองสามารถน าเสนอ

ขาวในรปแบบมลตมเดยผานชองทางสอใหม (New Media) ดวย ทงน เครองมอทเขามามบทบาทใน

การใชงานในกระบวนการสอขาวคอ สอสงคม (Social Media)

2

จากการส ารวจของ PR network Oriella ในชวงเดอนพฤษภาคม 2553 ตอการใชการ

สอสงคมในงานสอสารมวลชนจากผสอขาว 770 คนจาก 15 ประเทศทวโลกพบวา ผสอขาวให

ความส าคญกบสออนเตอรเนตและการใชสอสงคมเพมมากขนกวาปกอน และปรบเปลยนทศนคตท

เชอวาสอสงคมจะมบทบาทส าคญไมแพสอกระแสหลกหรอสอดงเดมถงขนมองวาสออนเตอรเนตอาจ

ท าใหสออยางสงพมพ โทรทศน และ วทยลดความส าคญในตลาดขาวลงไป โดยการใช Blog, Twitter

และ Online Video เปนสงทผสอขาวในหลายประเทศใหความส าคญในการใชเปนเครองมอในการ

น าเสนอขาวสาร นอกจากนนยงมการศกษาอกหลายฉบบทรายงานอทธพลของสอสงคมตอการ

เปลยนแปลงรปแบบกระบวนการสอขาวในปจจบน

ในตางประเทศมการศกษาเรองของสอสงคมกบการเปลยนโฉมหนาของงาน

สอสารมวลชนและการสอขาวจ านวนมากและมการสรางรปแบบกระบวนการสอขาวทเปลยนไปจาก

เดม (Bradshaw, 2007) จากการศกษาพบวา ธรรมชาตของสอสงคมทสรางปฏสมพนธระหวางผสง

และรบสารในกระบวนการสอขาวท าใหทกคนสามารถเปนผสรางเนอหาขาวไดเองบนสออนเตอรเนต

ผสอขาวเปลยนบทบาทจากการเปนผใหขาวเปนทงผรบขอมลและผเผยแพรขาว เชนเดยวกบผอาน/

ผชมทท าหนาทเปนผสงสารควบคกบการรบสารดวย จงท าใหลกษณะของการสอขาวปรบตวสการ

สอสารสองทางมากขน ในขณะเดยวกนผสอขาวกมบทบาทในการตดสนใจคดเลอกขาวสารทจะ

เผยแพรไดดวยตวเองมากขนดวย (Miel & Faris, 2008)

ส าหรบในประเทศไทย การใชสอสงคมทเกยวของกบงานสอขาว เรมในกลมของผสอขาว

ส านกขาวเนชนและขยายวงกวางมากขน อยางไรกตามบทบาทการใชสอสงคมและการตดตามการสอ

ขาวผานสอสงคมยงอยในวงจ ากด จนกระทงเกดเหตการณการชมนมของกลมนปช.และเหตการณ

ความรนแรงของการชมนมทเพมมากขนในชวงเดอนเมษายน 2553 เปนตนมา มผใชอนเตอรเนต

ตดตามขาวสารผานสอสงคมจ านวนมากขน และเขาสจดสงสดในชวงเดอนพฤษภาคม 2553

กระแสการเมองทรอนแรงผนวกกบการเขามาใชสอสงคมอยาง Social Media

โดยเฉพาะทวตเตอร (Twitter) อยางเขมขนของสอมวลชนกระแสหลกทงนกขาวหนงสอพมพ นกขาว

วทย และนกขาวโทรทศนในการรายงานขาวอยางฉบไวจากพนท และความตองการรบขาวสารท

รวดเรวและเพมเตมแตกตางจากสอกระแสหลกท าใหบทบาทของสอสงคมในการสอขาวเรมชดเจน

มากขนในสงคมไทย ดงนนจงจ าเปนตองมการศกษารปแบบการใชงานสอสงคมในกระบวนการสอขาว

ใหทราบถงลกษณะและบทบาทของสอสงคมวามผลตอการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาวและการ

3

เตบโตของสอสารมวลชนออนไลนในประเทศไทยเหมอนกบในตางประเทศหรอทฤษฎทนกคด

นกวชาการตางประเทศมองสอสงคมตองานสอสารมวลชนไวหรอไม เปนสงทจ าเปนตองศกษาเชงลก

ซงเราอาจสามารถสรปโมเดลการสอขาวในยคดจทลมเดยและสงคมสารสนเทศของสอมวลชนไทยได

การศกษา “บทบาทของสอสงคมกบกระบวนการสอขาว” จะเปนประโยชนอยางยงใน

การเสรมสรางองคความรเกยวกบการสอขาวโดยสามารถใชประโยชนสอสงคมใหการสอขาวม

ประสทธภาพไดมากขน รวมทงเปนแนวทางในการขบเคลอนการจดการรปแบบการสอขาวโดยมสอ

สงคมเปนองคประกอบใหเหมาะสมกบสงคมไทย และเปนกรณศกษาทสามารถน าไปประยกตใชใน

การท างานของผสอขาว การพฒนาการเรยนการสอนดานการสอขาว ตลอดจนเปนจดเรมตนเพอใหม

การศกษาการก าหนดขอบเขตวธคด จรรยาบรรณตางๆ ทเกยวของกบการใชสอสงคมในกระบวนการ

สอขาวตอไป โดยมค าถามการวจยดงน

1. ผสอขาวและบรรณาธการมการน าสอสงคม (Social Media) มาใชลกษณะใดและท า

ใหเกดการเปลยนแปลงกระบวนการท างานในการสอขาวอยางไร

2. ความสมพนธทเกดจากการสอสารสองทางเมอมการใชสอสงคม (Social Media) ใน

กระบวนการสอขาวท าใหเกดการเปลยนแปลงของรปแบบการท างานและวงจรของ

ขาวอยางไร

1.2 วตถประสงคกำรวจย

1.2.1 ศกษารปแบบการใชสอสงคมของผสอขาวและบรรณาธการในกระบวนการสอขาว

3 ขนตอนคอขนตอนการหาขาว ขนตอนการผลตขาวในการท าขาวมตเรวและลก และ ขนตอนการ

เผยแพรขาว

1.2.2 ศกษาวงจรขาวและความสมพนธระหวางผสอขาว บรรณาธการ และผรบสารเมอ

มการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว

1.2.3 ศกษาบทบาทของสอสงคมทมผลตอการเปลยนแปลงรปแบบการท างานใน

กระบวนสอขาว และบทบาทการท าหนาทนายทวารขาวสารของผสอขาวและบรรณาธการ

4

1.3 ขอบเขตกำรวจย

การศกษานเปนการวจยเชงคณภาพ โดยศกษาแบบมงหาค าอธบาย (explanatory) วา

สอสงคมมบทบาทในกระบวนการสอขาวโดยศกษาการน ามาใชใน 3 ขนตอนไดแก การหาขาว การ

ผลตในมตเรวและลก และการเผยแพร บทบาทหนาทการเปนนายทวารขาวสาร (Gatekeeper) และ

ความสมพนธในลกษณะการสอสารสองทางระหวางผสอขาว บรรณาธการขาว และผรบสาร ทงน

ผวจยก าหนดขอบเขตสอสงคม 3 ประเภทไดแก เฟซบค ทวตเตอร และบลอก โดยมระยะเวลาใน

การศกษาระหวางเดอนตลาคม 2553 – เมษายน 2554

1.4 นยำมศพท

1.4.1 สอสงคม (สอสงคม) หมายถงสอทอยบนเครอขายอนเตอรเนตมลกษณะ

สรางใหผใชเกดการแลกเปลยน พดคยกนระหวางผอน ไมวาจะเปนการสรางขอมลดวยผใชเอง

แลกเปลยนขอมล หรอแลกเปลยนแสดงความเหนกบผอน โดยมลกษณะเปนการสอสารแบบสองทาง

1.4.2 กระบวนการสอขาว หมายถงกระบวนการปฏบตงานเพอรายงานขาวโดยใช

สอสงคมในการท าขาวเพอน าไปออกสอหลก ไดแก โทรทศน วทย และหนงสอพมพ ทงใน

กระบวนการตงแตการคนควาและแสวงขอมล การประเมนคณคาขาว การตรวจสอบความถกตอง

การเลอกชองทางในการเผยแพรขาวสาร แนวคดการพฒนารปแบบเนอหาในการน าเสนอผานสอตางๆ

และการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว ซงประกอบดวย 3 ขนตอนหลกคอขนตอนการหาขาว การ

ผลตขาว และการเผยแพรขาว

1.4.3 ผสอขาว หมายถง บคคลทท าหนาทคนควา รวบรวบขอมลเกยวกบประเดน

ขาว แลวน ามาเผยแพรในรปแบบสอตางๆ ในทนจะศกษา ผสอขาวภาคสนามคอ ผสอขาวทลงพนท

เกบรวบรวมขอมลและท าขาวเพอรายการใหสาธารณะไดรบทราบ

1.4.4 กองบรรณาธการ หมายถงทมงานของส านกขาว สถานโทรทศน หรอ

หนงสอพมพ ประกอบดวย บรรณาธการขาว กองบรรณาธการ รไลเตอร ซงท างานก าหนดนโยบาย

การน าเสนอขาวสาร คดเลอกประเดน ตรวจสอบขอมล มอบหมายงานแกผสอขาว ตรวจสอบ แกไข

ความถกตองกอนน าเสนอผานสอตางๆ

5

1.4.5 กระบวนการระดมขอมลจากผใช (crowdsourcing) คอการรวบรวมขอมล

จากกลมคนทวไปโดยไมจ ากดอาย เพศ การศกษาผานสอสงคม ในเรองใดเรองหนงเพอแลกเปลยน

ขอมลความเหน และสอมวลชนสามารถน าขอมลนนไปขยายประเดนสการท ารายงานขาว

1.4.6 คอนเทนตทผใชสรางขน (User-generated content) การทผรบสาร หรอ

ผใชสออนเตอรเนตทไมใชผสอขาว ส านกขาว หรอเจาของเวบไซต เปนผสรางเนอหา น าเสนอเรองราว

หรอรายงานขาวไดเองผานสอสงคมเพอแบงปนกบผอน เชน Blog และ Youtube

1.5 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1.5.1 ไดทราบถงกระบวนการและรปแบบในการสอขาวรปแบบใหมทมสอสงคม

และการสอสารมวลชนออนไลนมาเกยวของ และสามารถก าหนดเปนโครงสรางรปแบบในการสอขาว

รปแบบใหมได

1.5.2 ไดทราบบทบาทและการน าสอสงคมมาใชในการสอขาว และสามารถ

อธบายหลกการใชสอสงคมในการสอขาวทงในฐานะผสอขาวและในเชงนโยบายขององคกรขาว

1.5.3 สามารถอธบายรปแบบของการปฏสมพนธระหวางผสอขาว บรรณาธการ

และผรบสารและผลทมตอการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาว

1.5.4 บคคลหรอหนวยงานทเกยวของทงภาคการศกษาดานนเทศศาสตรและนก

วชาชพดานขาวสามารถน าโมเดลการสอขาวและการก าหนดทศทางการปฏบตงานของกอง

บรรณาธการขาวผลการวจยนไปใชเปนแนวทางในการเรยนการสอนงานขาวและเปนแนวทางในการ

ปฏบตอาชพผสอขาวอยางมประสทธภาพ

1.5.5 ผลการศกษาสามารถใชเปนขอมลประกอบการด าเนนการวจยในเรองทม

ลกษณเดยวกนตอไป

6

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และงำนวจยทเกยวของ

งานวจยเรอง “สอสงคม (Social Media) กบการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาว”

ผวจยตองศกษากระบวนการขาวทกขนตอนโดยใชแนวคดเกยวกบกระบวนการสอขาว โดยมแนวคดท

เกยวของคอ การรวบรวมขอมลขาวสาร (News Gathering) แนวคดเกยวกบรปแบบการท าสอขาวใน

สอดงเดมและสอใหม (Types and Method of News Reporting) แนวคดเกยวกบบทบาทหนาท

และการท างานของกองบรรณาธการขาว (Editorial Role and Newsroom workflow) แนวคด

เกยวกบการเผยแพรขาว (Distribution) ในกระบวนการสอขาวทง 3 ขนตอนสงทส าคญคอเรองของ

การตดสนใจ (Decision-making) ตอการคดเลอกขาวสารตามหนาทนายทวารขาวสาร (Gate

Keeper) และการจดวาระขาวสารทงของผสอขาวและกองบรรณาธการ (Agenda Setting) เนองจาก

สอสงคม หรอ สอสงคมเปนสวนหนงของสอออนไลนซงเปนสอใหมทเตบโตและมอทธพลตอการ

เปลยนแปลงความคดและวธการในการท างานของผสอขาวและกองบรรณาธการซงนกวชาการศกษา

กนอยางกวางขวางและมผลตอการตองปรบตวเปลยนแปลงรปแบบ (Model) ของกระบวนการสอขาว

ในรปแบบใดรปแบบหนงแตกตางกนไป ดงนน ผวจยจงน าแนวคด วารสารศาสตรออนไลน (Online

Journalism) มาประกอบการศกษาเพอใหเขาใจธรรมชาตของสอออนไลน ซงจะสะทอนบทบาท

อตสาหกรรมขาวทก าลงเปลยนแปลง นอกจากนนยงตองศกษาแนวคดเกยวกบ สอสงคมกบงานดาน

วารสารศาสตร (Social Media and Journalism) และเจาะรายละเอยดแนวคดเกยวกบเครองมอสอ

สงคม 3 แพลตฟอรมไดแก ทวตเตอร เฟซบค และบลอกตองานดานวารสารศาสตร นอกจากนนสงท

ผวจยใหความส าคญในการศกษาคอลกษณะของการสอสารสองทางทเกดขนจากธรรมชาตของสอ

ออนไลน และการเชอมโยงเครอขายของกลมคนโดยสอสงคม ซงท าใหเกดรปแบบของวารสารศาสตร

รปแบบใหมๆ เกดขน รวมถงสนบสนนการมสวนรวมระหวางสอและผรบสารจงน าแนวคดเรองวารสาร

ศาสตรแบบมสวนรวม (Participatory Journalism) มาศกษาเพออธบายปรากฏการณการเชอมโยง

ความเปลยนแปลงทมผลตอการท างานในกระบวนการสอขาวของผสอขาวและกองบรรณาธการ

นอกจากนเพอหาค าอธบายเกยวกบสอสงคมและงานวารสารศาสตรในประเทศไทย

ผวจยศกษางานวจยทเกยวของทมผศกษาแลวเพอใหจดเชอมโยงและชองวางของขอมลการวจย

7

เพอใหการศกษาในงานวจยนมความครอบคลมทจะสามารถอธบายการเปลยนแปลงของรปแบบ

(Model) กระบวนการสอขาวในประเทศไทยได ซงจะเปนการตอบค าถามน าวจยทตองการศกษา

2.1 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

2.1.1 แนวคดเกยวกบรปแบบกระบวนการสอขาว (Model of News Reporting)

ก. แนวคดเกยวกบการเปลยนแปลงรปแบบ (Model) กระบวนการสอขาว

ข. แนวคดเกยวกบกระบวนการรวบรวมขอมลขาวสารและการรายงานขาว

(News Gathering & News Reporting Method)

ค. แนวคดเกยวกบบทบาทและความสมพนธทเปลยนไประหวางผสอขาว

บรรณาธการ และผบรโภคขาวในการสอสารยคดจทล

ง . แนวคดเก ยวกบวารสารศาสตรแบบมส วนรวม (Participatory

Journalism)

จ. แนวคดเกยวกบบทบาทนายทวารขาวสาร (Gate Keeper) และการ

ก าหนดวาระขาวสาร (Agenda Setting) และการตดสนใจตอการรายงาน

ขาว (Journalists’ Decision-Making)

2.1.2 แนวคดเกยวกบสอสงคมและงานดานวารสารศาสตร (Social Media and

Journalism)

2.1.1 แนวคดเกยวกบรปแบบกระบวนกำรสอขำว (Model of News Reporting)

จากการเขามามบทบาทของสออนเตอรเนตท าใหมการวพากษกนอยางกวางขวางภายใน

กลมนกวชาการและวชาชพดานสอสารมวลชนตอบทบาทอทธพลของสออนเตอรเนตตอการ

เปลยนแปลงในกระบวนการขาวไมวาจะเปนการกรองขาวสาร การคนควาและไดมาซงขอมล

ตลอดจนชองทางการเผยแพรและเนอหาทปรบเปลยนไป ซงการจะเขาใจบทบาทของสอสงคมซงเปน

8

สวนหนงของสออนเตอรเนตนน ตองศกษาพนฐานของลกษณะการท าขาวแบบดงเดมหรอทเรยกวา

Traditional Journalism กอน หากพจารณาจากโมเดลการไหลของขาวสารในองคกรขาวและ

กระบวนการท าขาวตลอดจนการเผยแพรขาวสารแบบเดมของสอหนงสอพมพ วทย และโทรทศน โดย

ไมมสออนเตอรเนตเขามาเกยวของจะพบวาเปนการสอสารทางเดยวจากองคกรขาวไปสผรบสารเปน

หลก โดยบทบาทหนาทส าคญของผสอขาวและกองบรรณาธการในองคกรขาวคอ การคดเลอกขาวสาร

และการน าเสนอเรองทผานการกรองโดยพจารณาจากความจ าเปนตอการรบรของผรบสารและสงคม

แลวสงตรงผานสอไปยงผรบสาร การมสวนรวมจากผรบสารคอในฐานะเปนแหลงขาวเมอผสอขาว

ตองการขอเทจจรงและความเหนประกอบขาวนน การมปฏสมพนธระหวางหนวยงานขาวกบผรบสาร

เปนในลกษณะผานจดหมายถงกองบรรณาธการหลงจากทขาวมการเผยแพรไปแลว (Nip,2006)

แผนภาพท 1 แสดงกระบวนการสอขาวแบบดงเดม

จากโมเดลการสอขาวแบบดงเดม (Traditional Journalism) ขางตนจะเปนวา การไหล

ของขาวสาร และกระบวนการท าขาวนน เรมตนจากผสอขาวท าหนาทรวบรวมขอมลขอเทจจรง

เกยวกบประเดนขาว เขยนเปนขาว หรอรายงานขาวเรองนนสงตอเขาสกองบรรณาธการใหท าหนาท

เปนผกรองขาวสาร คดเลอกขาวทจะสงตอไปยงผรบสาร โดยมปจจยในการคดเลอกขาวขนอยกบ

นโยบายขององคกร การก าหนดวาระขาวสาร (Agenda Setting) ซงในงานขาวแบบดงเดมนน

บทบาทนายทวารขาวสารหรอ Gatekeeper มความส าคญมากในการคดเลอกขาวทคดวาสงคม

จ าเปนตองรแลวน าเสนอโดยเปนผก าหนดทงประเดนทจะน าเสนอ เวลา ความถ และปรมาณขาวทจะ

น าเสนอดวย

ผสอขาว

(ผสงสาร)

บรรณาธการ

(Gatekeeper)

ขาวสาร (หนงสอพมพ / วทย / โทรทศน)

ประชาชน

(ผรบสาร)

Feedback: จดหมายถงกองบก. / Email / การรองเรยน

9

เทคโนโลยอนเตอรเนตท าใหเกดลกษณะของการท าขาวในรปแบบออนไลนซงเรยกวา

Online Journalism การท างานของผสอขาวออนไลน หรอผสอขาวทตองบรณาการเทคโนโลยสอ

ออนไลนเขากบกระบวนการท าขาว มลกษณะการท างานเฉพาะทเพมขนจากสอดงเดม Deuze

(2003) อธบายวาผสอขาวทใชสอออนไลนตองเลอกตดสนใจการใชสอทแตกตางใหเหมาะสมกบ

เนอหาทจะน าเสนอ (multimediality) ตองค านงถงชองทางเครองมอทจะท าใหมการโตตอบกบ

ผรบสารและมเครองมอใหผรบสารสามารถเลอกรบขาวสารในรปแบบทตองการได (interactivity)

และตองค านง ถงการเ ชอมโยงขอมลขาวไปสประเดนหรอฐานขอมลอนๆ ผาน Hyperlink

(hypertextuality)

ก. แนวคดเกยวกบกำรเปลยนแปลงรปแบบ (Model) กระบวนกำรสอขำว

นกวชาการหลายคนพยายามอธบายและเสนอรปแบบวธการของการท าขาว การไหล

ของขาว การท าขาวของกองบรรณาธการขาวทเปลยนแปลงไปโดยเปนผลมาจากการน าสอออนไลน

เขามาหลอมรวม (Convergence) กบสอดงเดม ซงเปนแนวทางหลกในการปรบตวขององคกรขาวใน

ยคการสอสารดจทล หลกทนกวชาการ (Deuze 2001; Harper 1998; Pavlik 1999) เสนอแนวคดท

ตรงกนคอการปฏวตของงานดานวารสารศาสตร (revolution in journalism) เปนผลมาจาก

เทคโนโลยสอออนไลนทมลกษณะเฉพาะของการเชอมตอขอมล (hypertext) การมปฏสมพนธ

(interactivity) การผล ตส อม ลต ม เ ดย (Multimedia) การส อสารสองทาง (Two-way

communication) การมสวนรวมและท างานรวมกนระหวางผสอขาว บรรณาธการ และผรบสาร

(Participation and Collaboration) โดยประเดนส าคญคอในกระบวนการสอขาวตงแตตนจนจบ

กระบวนการจะเปนรปแบบการท าขาวแบบการรวมมอกนแบบหนสวน (Partnership)ในการท าขาว

และการสรางความสมพนธเปนเครอขายทเชอมโยงสวนตางๆ ของสงคมใหท างานรวมกนกบองคกรสอ

(Skoler, 2009)

Paul Bradshaw (2007) บอกวา กระบวนการท าขาวแบบใหมนตองใหความส าคญใน

2 มตคอ มตเรว และ มตความลก ซงเปนศกยภาพ 2 สวนของสอออนไลนทควรถกน ามาใชใหเปน

ประโยชน โดยเสนอการท างานของกองบรรณาธการใหมการใชสอดงเดมรวมกบสอออนไลนเพอท าให

สามารถรายงานขาวไดทงในมตลก (Depth) และ มตของความเรว (Speed) โดยแบงออกเปน 6

ขนตอนโดยสรปดงน

10

แผนภาพท 2 รปแบบการท างานของกองบรรณาธการขาวศตวรรษท 211

1. Alert (การเตอนใหทราบ) เปนการรายงานเหตการณวาเกดอะไรขนทนททมขอมล

ขาวเขามา โดยรายงานผานเทคโนโลยมอถอและอนเตอรเนต เชน SMS ขอความ

ขาวสนผาน Twitter และ Facebook เพอเตอนใหผรบสารรวาเกดเหตการณใดขน

และดงความสนใจใหตดตามขาวสารนนตอ ขนตอนนชวงชงกนเรองความเรวเพอ

ประกาศวาใครเปนเจาของขาวนนกอนกนดวยระหวางองคกรขาวตางๆ

2. Draft (ขาวราง) คอการรายงานขาวแบบคราวๆ โดยใหรายละเอยดเทาทรวบรวมได

อพเดทเพมเตมเปนระยะ ซงรายละเอยดเหลานจะยงไมละเอยดพอทจะน าเสนอออก

สอหลก ซงการท างานในขนตอนนจะท าแบบ Real-time หรอ ณ เวลาทมขอมลใหม

1

Paul Bradshaw. “A model for the 21st century newsroom: pt1 – the news diamond” Source:

http://onlinejournalismblog.com/2007/09/17/a-model-for-the-21st-century-newsroom-pt1-the-news-diamond/

11

เขามา เพอใหผรบสารตดตามไดตอเนอง และเกบรวบรวมขอมลเพมจากการตอบโต

ของผรบสาร สามารถใชเครองมอ Blog ท างานในขนตอนนได

3. Article / Package (รายงานขาว) ระหวางการท าหนาทในมตเรว และ ลกของสอ

ออนไลนตอการรายงานขาว การเผยแพรขาวผานสอดงเดมอยางหนงสอพมพ วทย

และโทรทศน ในกระบวนการน การบรรณาธกรขาว หรอการตดสนใจของกอง

บรรณาธการในการคดเลอกขาวและขอมลทจะน าเสนอ ผลตเปน“รายงานขาว

หรอสกปขาว” (Package) โดยมคณคาของการผลตทมากขนและมความสมบรณ

ของเนอหาตามประเดนทตองการน าเสนอ

4. Context (เพมเตมขอมล) เปนการใหขอมลเพมเตม ขอมลสนบสนน ขอมลตอยอดท

เกยวของกบขาวนน โดยอาศยธรรมชาตของสอออนไลนในการเชอมโยงขอมลตางๆ

เขามากนดวย Hyperlink ซงท าใหการคนควาขอมลเกยวกบขาวหนงกวางและ

ครอบคลมหลายประเดนมากขน

5. Analysis / Reflection ขนตอนการวเคราะหและสะทอนมมมองเกยวกบขาว เปน

การรวบรวมปฏกรยาตอบรบ ความเหนแบบทนทวงทจากแหลงตางๆ ในชมชน

บลอกโดยทวไป หรอจาก Blog หรอ forum ของนกขาว / ส านกขาวเอง โดย

รวบรวมจากทงผทไดรบขอมลและผไดรบผลกระทบ น าไปสการอภปรายมมมองท

แตกตาง

6. Interactivity การมปฏสมพนธ ซงเปนการสอสารแบบสองทาง ครอบคลมเรองการ

แลกเปลยนความเหน การแบงปนขอมล การสรางชองทางความรวมมอในการ

รวมกนรายงานขาวหรอหาขอมลขาวระหวางผสอขาวและผรบสาร

7. Customisation การสรางเครองมอใหผรบสารเลอกรบขอมลไดตามตองการ ทง

รปแบบของเนอหา วธการรบสาร และเวลาในการรบสาร การเชอมโยงขอมลท

เกยวของ แนะน าเนอหาเพอใหคนควาตอ เปนตน

Pavlik (1999) บอกวา เครองมอของ new media และสออนเตอรเนตสรางความ

เปลยนแปลงในวงการสอสารมวลชนดงน

12

1. ในการเกบรวบรวมขอมลขาวสารจะท าไดหลากหลายวธมากขน ท าใหการรายงาน

ขาวทส าคญมเนอหาทดขน ถกตองมากขน รอบดานและมาจากหลายมมมองมากขน

รวมถงสามารถตรวจสอบเหตการณนน หรอระบสงทเกดขนไดเรว

2. ในแงของเนอหาขาว (content) สอใหมท าใหเนอหาขาวมอยทวไป การเลอกรบสาร

การมปฏสมพนธ และมลตมเดยเปนเรองส าคญในการผลตเนอหาขาว สงผลใหขาวท

น าเสนอมความหลากหลาย มมมมอง ความลก และเขาใจไดงายมากขน แตสงทตอง

ระวงในการใชสอออนไลนคอ การตรวจสอบขอเทจจรงและปญหาในเรองความเรวท

อาจท าใหเกดขอผดพลาดในการรายงานขาว

3. การเปลยนแปลงการท างานของหองขาวหรอกองบรรณาธการ online news ทมา

จากองคกรขาวทเรมตนจากการท าขาวออนไลนเลยจะมความยดหยนในการปรบ

องคกรมากกวาการทสอดงเดมปรบองคกรรบสอใหม ยกตวอยาง TheStreet.com

ซงเปนเวบไซตขาวออนไลนทรายงานเกยวกบเศรษฐกจ การเงน การลงทน และหน

จาก Wall Street มรปแบบของกองบรรณาธการขาวทท างานคลองตว มระดบ

ขนตอนของการท างานนอยกวาสอดงเดม มการรวมขอมลการท างานไวทศนยกลาง

แตกมการบรณาการ (integrated) การท างานมากกวา มการสอสารทดระหวาง

หนวยงานภายในองคกรและระหวางผสอขาว สงผลใหเวบไซต TheStreet.com

สามารถผลตขาวทมความสรางสรรค มประเดนมมมองใหมๆ ทนาสนใจ และมการ

รายงานอยางตอเนอง และสามารถรายงานการเปลยนแปลงของหนนาทตอนาทได

อยางแมนย าหนกแนน นอกจากนน การเปลยนแปลงลกษณะการท างานของหอง

ขาวหรอกองบรรณาธการอกประการคอ จะมนกขาวทเปน freelance หรอ

stringers มากขน เพอท างานในพนททหางไกลออกไป แลวสงขาวเขามาใหโตะขาว

การสามารถรายงานขาวไดจากทกท ท าใหคาใชจายของกองบรรณาธการลดลง แต

นกขาวมความคลองตวในการท างานมากขน

จากการศกษา A New Model for News (2008) โดยส านกขาว AP (Associated

Press) เกยวกบโครงสรางการบรโภคขาวของกลมวยรนถงวยผใหญตอการเปลยนแปลงรปแบบของ

ขาวการการบรโภคขาวในยคสอดจทลไดขอเสนอแนะเกยวกบรปแบบ (Model) กระบวนการขาวและ

บรโภคขาว ดงน

13

แผนภาพท 3 รปแบบ (Model) ของการท าขาวศกษาโดย The Associated Press &

Context-Based Research Group. 2

ชองทางและแพลตฟอรมทท าใหการสอสาร สงตอขอมลท าไดอยางรวดเรวสงผลตอการ

สรางรปแบบ (Model) ของขาวทอยบนพนฐานของความเรวในการเผยแพรเพอตอบสนองความ

ตองการบรโภคขาวอยาง สงผลใหเนอขาวสวนใหญทสงออกมาเปนเรองของขอเทจจรงและการอพเดท

ขาวสาร (Headlines, Breaking) เปนสงทผบรโภคขาวไดรบจ านวนมากอยางตอเนอง อยางไรกตาม

เมอพจารณาถงสวนของความลกของเนอหา เชน ขอมลเบองหลงขาว หรอการตอยอดประเดน พฒนา

เรองของขาวสมมมองอนๆ ผบรโภคขาวสารบอกวาไดรบเนอหาลกษณะนนอยกวา สะทอนใหเหนวา

ความเรวของเทคโนโลยท าใหการท าขาวยงตองแขงกนในเรองขาวเรว แตผสอขาวและองคกรขาวยงไม

สามารถตอบสนองความตองการเรองของความลกของเนอหาขาวได ซง AP เสนอวา การพฒนา

กระบวนการท าขาวในยคดจทลตองใหความส าคญกบ 4 เรองคอ การใหขอเทจจรง (Fact) การอพเดท

ขอมลททนตอเหตการณทนสมย (Update) เบองลกเบองหลงขาว และการตอยอดประเดนขาว โดย

สงขอมลทง 4 มตผานชองทางการสอสารทหลากหลาย (multi-channels) ซงจากการศกษาดงกลาว

ส านกขาว AP มการปรบตวขององคกรในการเปลยนแปลงการไหลของขาวในกระบวนการสอขาว

ดงน

2

The Associated Press & Context-Based Research Group (2009). A New Model for News: Studying the

Deep Structure of Young-Adult News Consumption. Source: http://www.ap.org/newmodel.pdf

14

แผนภาพท 4 แสดงการไหลของขาวตามขนตอนกระบวนการขาวรปแบบใหมของ AP

จากแผนภมขางตนคอสรปกระบวนการท าขาวรปแบบใหมของส านกขาว AP คอเรมจาก

การบอกวาเกดเหตการณอะไรขน ในรปของขอความสนๆ หวขอขาว จากนนตามมาดวย ขาวสนทให

ขอมล 5W1H ในสวนทส าคญ และสดทายคอการพฒนาสรายงานแบบยาว ทจะมรปแบบแตกตางกน

ไปตามชองทางของสอทจะเผยแพร และใหตรงกบกลมผรบสาร ซง AP อธบายวา การรายงานขาวใน

ปจจบนเปนเรองของการ “รายงานสงทก าลงเกดขน” ไมใชรายงานวาอะไรเกดขนไปแลว จากแผนภม

นเองสรปใหเหนการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาวของส านกขาว AP จากเดมการรายงานขาวโดย

ผสอขาวเพยง 1 ขาวผานกระบวนการบรรณาธกรขาวและเผยแพรสผรบสาร 1 รายงาน เปลยนเปน

ผรบสารไดรบขอมลขาวสารอยางตอเนอง มขาวทหลากหลายมากกวาเพยง 1 เรอง 1 มมมอง โดยเกด

จากการพฒนาประเดนและขอมลในระหวางกระบวนการรายงานขาวตามโมเดลขางตน

Alert / Headline ขอความสนๆ บอกวา

เกดอะไรขน

ขาวสน (Short News)

ใหรายละเอยดทส าคญ

ขาวยาว / ขาวเชงลก รปแบบ

ตามชองทางสอและกลมผรบ

สารทตางกน

15

แบบเดม

แบบใหม

แผนภาพท 5: แสดงการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาวของส านกขาว AP

อกแนวคดของการปรบตวในกระบวนการสอขาวเปนของหนงสอพมพ Telegraph ของ

ประเทศองกฤษ โดยมการพจารณาถงการสรางการมสวนรวมใหผบรโภคขาวมสวนรวมในกระบวนการ

สอขาวโดยมการใช User-Generated Content (UGC) หรอเนอหาทมาจากผรบสารใหสงเขามา

ประกอบการรายงานขาว และสรางความสมพนธกบผอาน (Audience Engagement) ใน

กระบวนการสอขาวดวย โดยหนงสอพมพ Telegraph ใชวธการปรบตวจากการเปนเพยงสอสงพมพ

เขาสการท าเวบไซตขาวควบค จากการปรบตวดงกลาวท าใหกระบวนการสอขาวเปนวงจรขาวทผลต

และเผยแพร ดงน

ขอมลขาวสาร การอพเดททนตอเหตการณ

รายงานขาวทลกมากขน

สามารถน าเสนอผานสอ

หลายรปแบบ

สอดงเดม

(Traditional)

สอใหม (New

Media) และ

ออนไลน

(Online)

ผสอขาวรวบรวมขาวและรายงานขาว 1 เรอง

ผานกระบวนการ

บรรณาธกรขาวเพอ

ตรวจสอบ

น าเสนอขาว1 เรอง

ผานสอดงเดมรปแบบ

ใดรปแบบหนง

ผานกระบวนการ

บรรณาธกรขาวเพอ

ตรวจสอบ / เลอก

ชองทางและรปแบบการ

น าเสนอทแตกตาง

16

แผนภาพท 6 แสดงวงจรในกระบวนการสอขาวของ Telegraph

ทกลาวมาขางตนเปนตวอยางบางสวนของการปรบเปลยนรปแบบกระบวนการสอขาว

และวงจรขาว (News Cycle) ซงสามารถสรปไดวา ในการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาว การ

ปรบตวจะเกดขนในสวนของกระบวนการรวบรวมขาว การรายงานขาว ชองทางและรปแบบในการ

เผยแพรขาว ตลอดจนการค านงถงการสอสารสองทาง การดงการมสวนรวมและสรางความสมพนธกบ

ผรบสาร โดยขาวจะถกน าเสนอใน 2 มตคอ ความเรวทนตอเหตการณ ณ เวลาทสถานการณเกดขน

หรอมขอมลพฒนาการอพเดทใหมๆ และ มตความลก การใหขอมลทมากกวาการรายงานสงทเกดขน

ประกอบดวย เบองหลงขาว วเคราะหขาว และการตอยอดประเดนขาว ดงนนผวจยท าการทบทวน

แนวคดทเกยวของในแตละกระบวนการของการสอขาวเพมเตม ดงน

ข. แนวคดเกยวกบกระบวนกำรรวบรวมขอมลขำวสำรและกำรรำยงำนขำว (News

Gathering & News Reporting Method)

จากลกษณะของสอออนไลนและกระบวนการสอขาวทมการสอสารแบบสองทางระหวาง

ส านกขาวกบผอานมากขน ท าใหเกดการแลกเปลยนขอมล การมสวนรวมจากประชาชนทวไป เปนผล

ท าใหเกดรปแบบของกระบวนการหาขาวหรอรวบรวมขอมลขาวสารแบบใหมๆ รวมถงวธการรายงาน

Headline Breaking News

ขาวสน 150 ตวอกษร

อก 15 นาทอพเดทขาว 250 ตวอกษร + เชญชวนการมสวนรวมจากผรบสาร

รายงานขาวทมเนอหาขอมลสมบรณตามประเดนขาว + UGC จากผรบสาร

In-depth Coverage: การวเคราะห แสดงความเหน ฯลฯ

การมสวนรวมจากผรบสาร ในรปแบบ User-generated content: สงขอมล ภาพ คลปเสยง คลปวดโอทเกยวของกบขาวใหแบงปนในกระบวนการรายงานขาว หนงสอพมพสามารถเลอกไปใชในรายงานได

17

ขาวทมรปแบบของการมสวนรวมแตกตางจากกระบวนการสอขาวแบบเดมทผสอขาวหรอส านกขาว

เปนเพยงผสงขาวสารไปยงผรบสารและผรบสารกรอรบและอานขอมลนนเพยงอยางเดยว

Briggs (2007) อธบายการรายงานขาวยค 2.0 วาเปนการรายงานขาวทท าอยางตอเนอง

ตลอดกระบวนการท าขาว ไมใชรอใหท ารายงานเสรจแลวคอยเผยแพร การรายงานขาวระหวาง

ขนตอนกระบวนการท าขาวท าใหเกดการแลกเปลยนขอมลระหวางผสอขาวและคนอานและเปด

โอกาสใหผอานสามารถมสวนรวมชวยเหลอในกระบวนการสอขาวได เรยกโมเดลการรายงานขาวนวา

Distributed, collaborative or open-source reporting โดยเมอมเหตการณเกดขน ผสอขาวจะ

รายงานและเปดโอกาสใหผอานสงขอมลตางๆ เขามาเพอประมวล ตอยอดประเดน และใชเปนขอมล

สวนหนงของการเจาะขาวและน ามารายงาน สามารถใชไดทงการหาขอมล การหาแหลงขาว และการ

ตรวจสอบขอเทจจรง

Paul Bradshaw (2007) อธบาย Distributed Journalism วาเปนการท างานรวมกบ

ชมชน (Community) ดวยการใชเครองมอของสอออนไลนทเปดชองใหเกดการสรางความสมพนธ ม

ปฏสมพนธและแลกเปลยนขอมล ดงนนนกขาวจงจ าเปนตองเขาใจ “ชมชน” ทสรางขนมา ทตดตาม

ผสอขาวอย และชมชนออนไลนอนๆ บนโลกอนเตอรเนตรวมถงชมชนทเกยวของกบเรองนน ซง

บางครงผสอขาวอาจไดประเดนขาวจากขอมลทชมชนใหมากเปนได ผรบสารอาจกลายเปนแหลงขาว

หรอ ผใหขอมลขาวได (Contributor) ซงชวยใหกระบวนการสอขาวสามารถมความซบซอนของมต

ความคดและมมมองตอประเดนขาวทหลากหลายแตกตางมากขน

Miel & Faris (2008) บอกวาสอดจทลทเชอมโยงตอกนเปนระบบเครอขายของสอใหม

ท าใหสามารถเผยแพรเนอหาไดในวงกวางทวโลกโดยใชตนทนทนอยกวาสงพมพ วทยและโทรทศน

เชนเดยวกบ Pavlik (1999) บอกวาเครองมอของสอใหมท าใหสามารถเลอกรบสารได มปฏสมพนธ

สรางมลตมเดยได ชวยใหกระบวนการสอขาวสามารถท าไดในมตลกมากขน แตตองระวงเรองการ

ตดสนใจบนพนฐานของจรยธรรมสอทอาจถกบดเบอนไดในบางเรอง อยางไรกตาม Pavlik (1999) ยง

สรปประเดนทไดจากการสมภาษณผสอขาว TheSteet.com ไวดวยวา ผสอขาวตางมองวา มเครอง

สอใหมทท าใหเกดการสอสารโตตอบระหวางผรบสารและผสอขาวระหวางกระบวนการสอขาวท าให

ผสอขาวถกตอกย าจดยนและจรยธรรมในการท าขาวดวย เพราะหากมความผดพลาดในขอเทจจรงแม

เพยงนดเดยวจะถกผอานหรอผชมตรวจสอบทนท ในขณะเดยวกน Mitchelstein & Boczkowski

(2009) บอกวา เครองมอบนโลกออนไลนท าใหนกขาวตองท างานหลายๆ อยาง (multiple tasks)

18

มากขน และตองผสมผสานเครองมอในการรวบรวมขาว (Newsgathering) และเทคนคในการเลา

เรอง (story-telling technique) ผานสอและชองทางตางๆใหไดอยางเหมาะสม

ธรรมชาตของต าแหนงหนาทของบคคลทเกยวของกบงานขาวเปนอกสงหนงทเปลยนไป

จากเดมทแตละคนไมวาจะเปนผสอขาว ชางภาพ บรรณาธการ ฯลฯ จะมหนาทเฉพาะของตนเอง

กลายเปนทกคนตองสามารถท าทกอยางไดดวยตวเอง หรอทเรยกวา Multi-skill journalist

(Alejando, 2010) ในขณะเดยวกนกระบวนการรวบรวบขอมลเพอท าขาวกมวธการ รปแบบ และม

ธรรมชาตทเปลยนไป หรอเพมเตมศกยภาพจากการใชสอสงคมในหลายประเดน ดงน

- สอสงคมเปนเครองมอหรอชองทางในการไดมาซงเทคนคหรอประเดนน าไปสขาวของ

ผสอขาว

- สามารถชวยเรองการเขาถงแหลงขาว

- ผสอขาวตองมบทบาทในการคดกรองขาวสารขอมลดวยตวเองมากขน จากเดมท

สามารถใหกองบรรณาธการเปนคนตรวจสอบได แตในเมอผสอขาวสามารถรายงาน

ขาวไดทนทผานสอสงคมโดยไมตองผานกระบวนการบรรณาธการขาว ผสอขาวตอง

ท าหนาท “คดกรอง” (Filter) ดวยตวเองเพอตรวจสอบขอเทจจรง

นอกจากน ดวยธรรมชาตของสอออนไลนทสามารถสรางปฏสมพนธ (Interactivity) ท า

ใหมรปแบบในการรายงานขาวทเปดใหมสวนรวมจากผอานไดมากขน มการสรปรปแบบของการ

รายงานขาวในโลกออนไลนไวดงน3

- Open Source Reporting เปลยนจากการท าขาวแบบเดมทตองเกบขอมลทท าไว

จนกวาจะท ารายงานขาวเสรจเผยแพรออกสอเพอใหได “สกปขาว” ทพเศษและ

แตกตางจากผสอขาวคนอน เปนการเปดกวางใหผอานไดรวาผสอขาวก าลงรวบรวม

ขอมล สบสวนประเดนหรอท ารายงานเรองใดอย ในขณะเดยวกนกเปดพนทใหผอาน

สงขอมล สงประเดน พดคยเพอแลกเปลยนขอมลเกยวกบเรองนน ลกษณะการท า

ขาวแบบนอยบนพนฐานความรวมมอระหวางกลมผอานและผสอขาว ความส าเรจ

ของการใชโมเดลนคอการกระตนใหมคนมารวมแบงปนขอมล ซงจะท าใหผสอขาว

เขาถงแหลงขาวและมองประเดนขาวไดมากกวาการท างานเพยงตวคนเดยว ดงนน

3

From Online Journalism review, http://www.ojr.org/ojr/wiki/Reporting. Annenberg School of

Journalism, University of Southern California.

19

แมวา ความพเศษของสกปขาวหายไป แตสงทไดคอการรายงานขาวทเขาใจชมชน

(community) มากขน ตรงกบสงทเปนประเดนในสงคม ไมใชเปนเพยงประเดนท

ผสอขาวคดวาส าคญ การรายงานขาวสามารถท าไดเรวและลกมากกวาทท างานเพยง

คนเดยว

- Distributed Reporting เปนการเพมการมสวนรวมจากผรบสารไปอกระดบหนงท

มากกวา Open Source Reporting โดยในโมเดลนผอานกลายเปนนกขาว เปนผ

เผยแพรขอมลเขาสระบบฐานขอมลดวยตวเองเกยวกบเหตการณตางๆ โดยมาก

โมเดลการรายงานขาวนจะใชไดดกบเหตการณทก าลงเกดขนและมกลมผอานจ านวน

มากเปนผรวมเหตการณ หรอมประสบการณตรงกบเรองดงกลาว ซงถาผสอขาว

หรอ ส านกขาวมระบบของการท า Distributed Reporting ทดในการรวบรวมขอมล

จากทผอานแชรเขามาในระบบ มการตรวจสอบขอมลทด จะไดขอมลจ านวนมากท

ใหมมมองตอเรองราวไดมากกวาทกองบรรณาธการท าดวยตวเองแบบโมเดลดงเดม

ลกษณะการท าขาวทงสองเปนตวอยางของการปรบเปลยนแนวคดการท างานขององคกร

ขาวทเปดกวางและเชญชวนใหพลเมอง (citizen) เขามามสวนในกระบวนการท าขาวมากขน นนเปน

ผลมาจากลกษณะของสอออนไลนทมธรรมชาตของการโตตอบทท าไดทนท จงเกดการสอสารสองทาง

ระหวางผสอขาว / บรรณาธการ / องคกรขาว กบผรบสารไดตลอดทงกระบวนการท าขาว หรอท

เรยกวา Participatory News หรอ การท าขาวแบบมสวนรวม (Singer, 2006; Deuze, Bruns &

Neuberger, 2007; Gordon, 2007) โดย Nip (2006) ใหแนวคดเกยวกบ Public Journalism วา

เปนวธการทองคกรขาวน าแนวคดของการมสวนรวม (Participatory) ไปปรบใช โดยรายงานขาวจาก

คอนเทนตทไดมาจากสาธารณชน ซงเปนการใหโอกาสชมชน (community) ไดมสวนในการใหขอมล

กระบวนการรวบรวมและการหาขาว (Newsgathering) Nip (2006) ยงเสนอแนวคดในการแบง

โมเดลของการท าขาวทมอยดงน

20

โมเดลกำรท ำขำว ลกษณะ รปแบบทผรบสำรมสวนรวม

Traditional Journalism นกขาวอาชพมบทบาทเปนนายทวารขาวสาร (Gatekeeper) คดกรอกขาว และเปนผรายงานขาวและเหตการณทเกดขน

เปนแหลงขาว (News Source) ทใหขอมลและความเหนตอเรองนนแกนกขาว

วธการปฏสมพนธ: จดหมายถงบรรณาธการ, การรองเรยนหลงจากขาวเผยแพรแลว

Public Journalism พยายามทจะท าใหพลเมองมสวนรวมในการท าขาวและกระบวนการบรโภคขาวสาร

นกขาวยงคงบทบาทการเปนนายทวารขาวสารและเปนผน าเสนอเรองราว

ใชเครองมอ: โพล การประชมรวมกบพลเมองเพอเขาใจความกงวลของชมชน และเปดโอกาสใหมการอภปรายตอประเดนนนเพอน าไปสการแกปญหา

Interactive Journalism การสอสารและการบรโภคขาวผานชองทางอนเตอรเนต

Content ในลกษณะ Interactivity ผรบสารเลอกเรองทตองการอานได

ชองทางสออนเตอรเนตท าใหผรบสารสามารถมปฏสมพนธตวตอตวกบนกขาวได ซงท าใหผรบสารมสวนรวมกบนกขาว

จะเกดขนเมอผสอขาวตอบกลบอเมล chat หรอกระดานขาว (forum)

Participatory Journalism

หรอ Networked Journalism (Jarive, 2006)

ใหโอกาสผรบสารมสวนรวมแบบ Active ในกระบวนการรวบรวมหาขาว และชวยเหลอนกขาวในการเผยแพรขอมล

ผรบสารสรางเนอหาเกยวกบขาวดวยตวเอง อสระ สอเปนผใหพนทในการเผยแพรขาวสาร ขอมล เนอหานน

Citizen Journalism ขาวทเปนอสระจากองคกรขาว โดยผทไมใชนกขาวมออาชพ แตเปนบคคลทวไป

รปแบบ: Blog, Website อสระ วทยชมชน หรอ หนงสอพมพทองถน

ตารางท 1 แสดงประเภทและรปแบบการสอขาว

21

อยางไรกตามจากเทคโนโลยการสอสารทมการหลอมรวม (Convergence) การขามสอ

ผานสอออนไลนและสอสงคม ท าใหการเปลยนแปลงรปแบบของความสมพนธระหวางผสอขาวและ

ผรบสารทชดเจนมากขนดวย

รปแบบการท าขาวอกอยางหนงทเกดขนจากระบบการมเครอขายทเชอมโยงกนดวยสอ

ออนไลนและสอสงคมคอ Crowdsourcing หมายถงกระบวนการรวมรวบขอมล ความรจากมอ

สมครเลนทวโลกเพอหาทางออกเกยวกบปญหาหรอประเดนใดประเดนหนง ในแงของงาน

วารสารศาสตร การท า crowdsourcing (Rubel,2006; Miel & Faris, 2008) คอการใชเทคนค

หลายๆแบบในการดงผทมขอมลจ านวนมากจากทกระดบ ทกกลม ทกทมาอาสาชวยกนใหขอมล

เกยวกบประเดนใดประเดนหนง เพอชวยในกระบวนขาวทซบซอนมากขน โดยการใชพลงจาก

เครอขายท าใหการท าขาวมคณภาพ ซงอาจกลาวไดวาเปนการปฏวตการหาขาวรปแบบหนงกเปนได

โดย Miel & Faris (2008) สรปขอดของการใช crowdsourcing การกระบวนการสอขาวไวดงน

- มความยนหยน สามารถท าไดโดยผทมช านาญและมอสมครเลน ท ากบกลมเครอขาย

ใหญหรอเลกกได โดยใชวธการดงความรวมมอหรอ crowdsource แบบงายหรอ

ซบซอนกไดเชนกน

- สามารถใชกบการหาขาวในเรองทหลากหลาย ไมวาจะเปนประเดนทองถน จนถง

ระดบชาต หรอขาวเบา (Soft News) จนถงการท าขาวเชงสบสวนสอบสวนในวง

กวางได

- สามารถท าไดลก กวาง และมคณภาพพอๆ กบการท างานในกระบวนการท าขาวเชง

สบสวนสอบสวนแบบเดมแตใชเวลาทนอยกวา ประหยดคาใชจายกวา

ค. แนวคดเกยวกบบทบำทและควำมสมพนธทเปลยนแปลงไประหวำงผสอขำว/กอง

บรรณำธกำรกบผบรโภคขำวในกำรสอสำรยคดจทล

Pavlik (1999) บอกวา สอใหม (New Media) ท าใหความสมพนธระหวางองคกรขาว

และสาธารณชนเปลยนไป ผอานและผชมเปลยนเปนชมชนของผทมความสนใจรวมกนมากกวาการ

แบงตามลกษณะพนท กาวขามขอจ ากดเรองของภมศาสตรและการเมอง แหลงขาวมความสมพน ธ

เกยวของกบผสอขาวและองคกรขาวในแบบทแตกตางไป หนงสงทชดเจนคอผสอขาวสามารถเขาถง

แหลงขาวไดงายขนผานเครองมอบนเครอขายอนเตอรเนต ในขณะทแหลงขาวกท าตวเปนผสราง

22

เนอหาไดเองและเผยแพรผานชองทางบนสอออนไลนไดโดยไมตองอาศยสอดงเดมใหเปนผน าเสนอให

เทานน

การสอสารระหวางผสอขาวและผบรโภคขาวเปลยนจากการสอสารทางเดยว และการ

สอสารแบบ one-to-many เปนการสอสารแบบสองทาง ประกอบดวย many-to-many และ one-

to-one (Boczkowski อางใน Channel, 2010) เชนเดยวกบ Hujanen & Pietikainen (อางใน

Channel, 2010) ทบอกวาลกษณะของ Interactivity ของสอออนไลนนท าใหเปดโอกาสของการ

สอสารขามเขตจ ากดของเวลาและขอจ ากดทางพนท และขอจ ากดในการสอสารระหวางนกขาวและ

ผรบสาร

Burns (2008b) เสนอวาการรวมมอ (Collaboration) ความคดสรางสรรคและ

กระบวนการผลตสอทมการรวมชมชนเปนสวนหนงดวยนนเปนสงท ท าใหเกดการเปลยนแปลง

กระบวนทศนทงความคดและการปฏบตงานดานขาวทเขาเรยกวา “produsage” ซงประกอบดวย

blogs, wikis และ citizen journalism ซงเนนในเรองการการรวมมอในกระบวนการท าขาวระหวาง

ผสอขาวและผบรโภคขาวสาร ลกษณะส าคญทเกดขนจากแนวคดนในทางปฏบตคอแนวคดเกยวกบ

Crowdsourcing (Mitchelstein and Boczkowski, 2009; Shirkey, 2007)

นอกจากนนอกแนวคดหนงท เกดขนจากลกษณะของการมปฏสมพ นธ และการ

ปรบเปลยนกระบวนการท าขาวจากการทสามารถสอสารไดสองทางคอเรองของการมสวนรวมหรอ

Participatory Journalism

ง. แนวคดเกยวกบวำรสำรศำสตรแบบมสวนรวม (Participatory Journalism)

การสอขาวผานสออนเตอรเนตโดยเฉพาะสอสงคม (Social Media) ซงมลกษณะของ

การสรางเครอขาย แบงปนขอมล และทกคนสามารถสรางขอมลขาวสาร แบงปนกบผอนผานเครอขาย

ดงกลาวได ท าใหลกษณะของงานดานขาวเปลยนจากการเปนผสงสารเพยงอยางเดยว กลายเปน

ลกษณะของการมสวนรวมหรอเรยกวา Participatory Journalism โดย Nip (2006) อธบายลกษณะ

ของการสอสารมวลชนแบบมสวนรวม (Participatory Journalism) ไววา เปนกระบวนการท าขาวท

ใหผรบสารมบทบาทในกระบวนการรวบรวมขอมล (news gathering) และมสวนรวมมอกบนกขาว

อาชพในการเผยแพรขาวสารขอมลนน โดยผสงสารสามารถสรางเนอหาของตวเองไดอยางอสระ และ

23

สอหลกเปดชองทางใหสามารถเผยแพรได เชนเดยวกบ Jarvis (2006) ทใหนยามการสอสารมวลชน

แบบมสวนรวมไวในอกชอวา วารสารศาสตรเครอขายหรอ Networked Journalism ซงอธบายการ

ท างานของผสอขาวมออาชพและสมครเลนทท างานรวมกนในการแบงปนขอมล ขอเทจจรง ตงค าถาม

ตอประเดนขาวรวมกน และแบงปนมมมองทแตกตางหลากหลายเพอใหไดมาซงเรองจรงทหลากมม

จะเหนไดวา บทบาทของ Participatory Journalism มบทบาททชดเจนมากขนในงาน

ดานขาวสาร และลกษณะของกระบวนการท าขาวมแนวโนมทจะเปนการท าขาวโดยเกดความรวมมอ

ระหวางผสอขาวมออาชพและประชาชนทวไปมากขน เพราะการมเทคโนโลยอนเตอรเนตและชองทาง

สอออนไลนรปแบบตางๆ โดยเฉพาะสอสงคม (Social Media) ทมลกษณะเฉพาะเรองการสราง

เครอขายและแบงปนขอมลบนเครอขาย ท าใหนกวชาการดานสอสารมองวาการเขามามบทบาทของ

สอออนไลนจ าพวกสอสงคม (Social Media) ท าใหเกดการเปลยนแปลงกระบวนทศน (Paradigm

Shift) ของงานดานการสอขาวในหลายมม ดงนนในการศกษาจ าเปนตองเขาใจเรองธรรมชาตของสอ

ออนไลน และการเขามามบทบาทในเรองของขาวออนไลนตอการเปลยนแปลงของวารสารศาสตรแบบ

ดงเดม (Traditional Journalism) ดวย

จ. แนวคดเกยวกบบทบำทนำยทวำรขำวสำร (Gate Keeper) กำรก ำหนดวำระ

ขำวสำร (Agenda Setting) และกำรตดสนใจตอกำรรำยงำนขำว (Journalists’

Decision-Making)

การศกษาดานวารสารศาสตรในสอดงเดม (Traditional Media) ใหความส าคญกบบทบาทการเปนนายทวารขาวสาร (Gatekeeper) ของนกขาวและกองบรรณาธการในการท าหนาทรวบรวม จดล าดบความส าคญของขอมล การจดวาระและเลอกเนอหาทจะสงใหกบผอานไดรบร ซงสะทอนถงคณภาพและความเปนกลางขององคกรขาวดวย (Reese and Ballinger, 2001; Shoemaker, 1991)

มนกคดทางสอสารมวลชนจ านวนมากใหความหมายค าวา Gate Keeper ไวดงน

ชแรมม Schramm กลาววา Gatekeeper เปนผมสทธในการเปดเผยหรอปดบง

ขาวสารทจะสงผานไปยงประชาชน เปนเสมอนนายทวารของการรบขาวของประชาชน

24

เครท เวลน Kurt Lewin นกสงคมวทยา เปนคนแรกทน าศพทค านมาใชอธบายการ

สอสารมวลชน โดยอธบายวา ในกระบวนการสอสารนนจะตองมการสงขาวสารผานชองทางการ

สอสาร และในชองทางนจะตองมผหนงทท าหนาทในการกลนกรองขาวสาร และผกลนกรองนกคอ

gatekeeper

หรอกลาวไดวากระบวนการของนายทวารขาวสาร (Gate Keeper) กคอการทองคกรสอ

ท าหนาทเลอกวาจะใหขอมลขาวสารใดถกสงผานออกมาเผยแพรทางสอใดบาง (Lewin and White,

McQuil, 1994)

จากการประมวลแนวคดของนกวชาการทพยายามใหความหมายบทบาทของสอมวลชน

ชนในฐานะ Gate Keeper สรปไดวา ในกระบวนการสอสารมผสงสาร ชองทางการสอสาร และผรบ

สาร ผสงสารเปนผเลอกสารทจะสงผานชองทางการสอ

เมอมการเตบโตของคอนเทนตบนสอออนไลนซงธรรมชาตของสอประเภทนเปดพนทใหคนรบสารทเคยเปนเพยงผรบสามารถสรางเนอหาไดเอง (user-generated content) นกขาวตองปรบบทบาทของตวเองในการท าขาวโดยเฉพาะการท าหนาทนายทวารขาวสาร เพราะไมใชทกเรองจ าเปนตองผาน Gate ของนกขาวอกตอไป โดย MItchelstein & Boczkowski (2009) บอกวา นกขาวเปลยนบทบาทจากการเปน Gatekeeper สการเปน Gate Opening หรอการเปดประต เชอมโยงสอและผอานใหมสวนรวมในกระบวนการขาว ท างานรวมกนมากขน แทนทจะเปนเพยงผเลอกเนอหาเพอน าเสนอ

Singer (2006) กลาววาสออนเตอรเนตท าใหนกขาวตองยอนกลบไปมองวาตวเองเปนผ

ควบคมการไหลของขาวสารอยหรอไม เชนเดยวกบ Bruns (2003, 2005) ทเสนอวาการเตบโตของ

ขาวออนไลนและธรรมชาตของมนท าใหสงคมเปดกวางและใครกสามารถเพมเตมขอมลในโลกขาวสาร

ได ท าใหหนาทของผสอขาวและหนวยงานดานขาวในเรอง Gatekeeping หรอ ผคดกรอกขาวสาร

เปลยนเปนเพยงแค Gatewatching คอองคกรขาวท าหนาทในการใชเครองมอบนอนเตอรเนตชแนะ

เนอหา ขอมลใหผอาน เปนการท างานในลกษณะการหาความรวมมอ และ open-source ซงกคอ

บทบาททเปลยนไปของผสอขาว

ทงทฤษฎเรองนายทวารขาวสารและการจดวาระขาวสารนนเปนสวนหนงทมผลตอ

กระบวนการตดสนใจเลอกขอมลและเผยแพรขอมลขาวสารของนกขาวและกองบรรณาธการ แตจาก

เดมทเคยเปนการตดสนใจของผสงสารเทานน เมอกระบวนการท าขาวรปแบบใหมใหความส าคญกบ

การสอสารสองทาง มการปฏสมพนธกบคนอาน ท าใหการตดสนใจคดเลอกขาวสารขอมลและ

25

จดล าดบความส าคญเพอน าเสนอนนไดรบอทธพลบางสวนจากชมชนหรอกลมผอานท เขามา

แลกเปลยนขอมล

นอกจากนจากการศกษาของ AFP (2010) ทามกลางการไหลของขาวสารทรวดเรวซง

เปนผลมาจากสออนเตอรเนตและเครองมอสอสงคม แมผบรโภคขาวจะไดรบขาวสารจากหลากหลาย

แหลงไดอยางรวดเรว แตผบรโภคขาวยงใหความส าคญกบขาวทมาจากส านก ขาวในเรองมาตรฐาน

ดานการบรรณาธกรขาว (Editorial decision) และความนาเชอถอจากการตรวจสอบขอมล

ขอเทจจรง (reliability) มากกวาความเรว โดยความคาดหวงของผรบสารตอบทบาทดานการ

บรรณาธกรขาว (Editorial) คอการไดรบขอมลแบบรยลไทม (Real-time) คขนานกบความนาเชอถอ

และการวเคราะหขาวสารเชงลก (In-depth Analysis)

Miel & Faris (2008) อธบายวาลกษณะการสอสารรปแบบใหมทเกดขนจากสอออนไลน

และสอสงคมนน ท าใหบทบาทของบรรณาธการเปลยนไปเชนกน

แผนภาพท 7 แสดงการเปรยบเทยบบทบาทของกองบรรณาธการบนสอเกาและสอใหม

บทบาทเดมของกองบรรณาธการ

- การเปนผจายงานใหนกขาว

- การตรวจสอบขาว/ขอเทจจรง

- การตรวจสอบและปรบแกเนอขาว

- การใหน าหนกความส าคญตอประเดนขาว จดล าดบขาวสารของประเดนขาว

- งานทผานการตดสนใจของบก.แลวคอเปนทสนสดของกระบวนการ ซงเกยวพนกบขอจ ากดของแตละสอ ซงเปนปจจยหนงในการตดสนใจของบรรณาธการขาว

บทบาทเมอมสออนเตอรเนต - งานดงกลาวไมไดอยในมอ

ของบรรณาธการเพยงอยางเดยว แตบรรณาธการจะท าหนาทในการคดเลอก เลอกสรร เสนอแนะเนอหา และชองทางในการเผยแพร ควบคไปกบการท างานแบบดงเดมทเคยท าอย และบทบาทเดดขาดในการตดสนหรอชน านอยลงเพราะผรบสารเลอกรบเรองราวตางๆ ไดดวยตวเองเชนกน

26

2.1.2 แนวคดเรองสอสงคมและงำนดำนวำรสำรศำสตร (Social Media &

Journalism)

เมอมสออนเตอรเนตเกดขนพรอมกบชองทางและเครองมอในการคนควาขอมล และการ

น าเสนอขอมลความคดทใครๆ ทเชอมตอสโลกอนเตอรเนตไดกสามารถท าได ท าใหลกษณะของการ

สอสารดานขาวเปลยนแปลงไปแบบกาวกระโดด (Nip, 2006) มการพดถงการมสวนรวมในการ

น าเสนอขาวสารทเกดขนอยางเดนชดผานสออนเตอรเนตไมวาจะเปนเครอขายสงคมออนไลน (Social

Networking Site) สอสงคม (Social Media) โดยชองทางเครองมอทมบทบาทมากในแงของงานขาว

คอ Facebook, Twitter และ Blog ซงเปน 3 ชองทางทงานวจยนก าหนดขอบเขตการศกษาเพอให

เขาใจการน าเครองมอทง 3 ชองทางมาใชในกระบวนการขาว

การเตบโตของสอออนไลนมผลตอการเปลยนแปลงในบางเรองของงานดาน

วารสารศาสตร ส านกขาวและสอดงเดมทท าหนาทเรองขาวตองปรบตวเองเขาสสอออนไลนควบคกบ

การใชสอดงเดม และเมอถงจดทเทคโนโลยพฒนาชองทางการสอสารทเรยกวาสอสงคมหรอสอสงคม

การเปลยนแปลง ปรบตวของกระบวนการขาวยงเหนชดเจนมากขน มนกวชาการและวชาชพจ านวน

มากพยายามใหค าอธบาย ใหความหมาย และศกษา ความส าคญ บทบาท และผลกระทบจากสอ

สงคมตองานดานวารสารศาสตรของสอดงเดมหรอสอกระแสหลก

Skoler (2009) บอกวาสอสงคมเปนเรองของการแบงบน การรบฟงและตอบโตกบผอน

ซงการแบงปนขอมลนท าใหมการแลกเปลยนประสบการณ ความร และการรบฟงความเหนของผอน

การท าขาวแบบเกามกใหความส าคญกบผเชยวชาญและนกวเคราะหเปนสวนใหญ โดยมองขามการ

แลกเปลยนขอมล การสรางความสมพนธ และการรวบรวมความรจากแหลงขาวทหลากหลาย

แตกตางทมาจากประสบการณโดยตรงไป การมสอสงคมมาเกยวของกบกระบวนการสอขาว Skoler

มองวา สอสงคมไมใชวารสารศาสตร ถงแมบางครงจะมขาวดวนออกมาจากเครอขายสอสงคมกตาม

แตถามองเนอหาบนสอสงคมแลวยงใหความไววางใจกบสอกระแสหลกในเรองของคณคาขาวและ

ความนาเชอถออย สอสงคมจงไมใชเปนรปแบบของวารสารศาสตรแบบใหม แตเปนเครองมอหรอ

ชองทางทน าเสนอวฒนธรรมการสอสารแบบใหมทท าใหองคกรขาวตองปรบตวโดยคดถงการสราง

ความสมพนธและการสรางคณคาทเพมขนในกระบวนการสอขาว

Newman (2009) อธบายไววา สอสงคมเปนพลงของการสอสารแบบเครอขายทท าให

คนสามารถแสดงความเหนสงขอมลไดอยางอสระและกาวขามขอจ ากดของสอแบบดงเดม จาก

27

การศกษาของ Alejandro (2010) ในงานวจยเรอง Journalism in the age of social media เปน

การท าแบบส ารวจและสมภาษณความเหนจากผสอขาวและบรรณาธการขาวของส านกขาวทมการ

ปรบตวในการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว ไดขอสรปในประเดนทนาสนใจดงน

- บรรณาธการขาวเหนวาสอสงคมชวยขยายฐานกลมผอานและใหสอเขาถงกลมผรบ

สาร (reach) ไดมากขน จงใชไดดมากในบทบาทของการใชเผยแพร ขาว

(distribution)

- ขอกงวลตอการใชสอสงคมคอเรองของความถกตอง ความนาเชอถอ และการ

ตรวจสอบขอมล

- สอสงคมท าใหบทบาทของบคคลทเกยวของกบงานขาวเชน ผสอขาว บรรณาธการ

ชางภาพ ฯลฯ ไมไดมการแยกหนาทเฉพาะ แตกลายเปนทกต าแหนงสามารถท างาน

ไดทกหนาทพรอมๆ กนในตวคนๆ เดยว

ดานวชาชพซงเกดจากการน าสอสงคมไปเปนเครองมอในรปแบบตางๆ ของกระบวนการขาวและการท างานของหองขาว มนกวชาชพสะทอนผลของการใชสอสงคมตองานขาวไวหลายมมมอง Bakhurst (2011) deputy head of the BBC Newsroom อธบายการน า Social Media มาใชในการท างานของกองบรรณาธการ (Newsroom) 3 ประการคอ

- ในกระบวนการรวบรวมขาว (Newsgathering) สอสงคมชวยใหหาขอมลขาวไดมากขน และบางครงไดวตถดบส าหรบท าขาวทดกวาเดม โดยเฉพาะการไดขอมลทงภาพ เสยง และความคดจากผอยในเหตการณ ซงท าไดอยางรวดเรว

- สอสงคมกบกระบวนการสรางความสมพนธกบผรบสาร เกดจาการพดคย แลกเปลยน และรบฟงคนอาน/ผชมผานสอสงคม ซงท าใหไดรบมมมองจากกลมผรบสารทแตกตางกนดวย

- สอสงคมเปนแพลตฟอรมของเนอหา เปนชองทางในการเผยแพรผลงานของนกขาว และดงผรบสารมารบสอไมวาจะเปนเวบไซต โทรทศน หรอวทย และชวยดงดด ผรบสารทแตกตางและกลมคนดทอายนอย

28

งานวจยนเนนศกษาสอสงคม 3 อยางในการน ามาใชในกระบวนการสอขาว ซงเปนเครองมอ 3 แพลตฟอรมทไดรบความนยมและยอมรบในวงกวางตอการน ามาใชในงานดานวารสารศาสตร ไดแก ทวตเตอร (Twitter) เฟสบค (Facebook) และ บลอก (Blog)

ก. แนวคดเรอง Twitter กบงำนดำนวำรสำรศำสตร (Twitter & Journalism)

ทวตเตอรเปนแพลตฟอรมหนงของสอสงคม (Social Media) ทอยในรปแบบของ

micro-blogging ซงท าใหผใชสามารถสอสาร แบงบนเรองราว ใหกบคนทตดตามผใชเปนขอมลสนๆ

ไมเกน 140 ตวอกษร โดยสามารถเอาขอมลมาจากหลายทไดในการมาแชรขอมล (DeVoe, 2009)

ซงในบรรดา mirco-blogging ทงหมด ทวตเตอรเปนแพลตฟอรมทไดรบความนยมและเตบโตมาก

ทสด โดยปจจบนมผใชทวตเตอรทวโลกกวาสองรอยลานคน และในประเทศไทยจ านวนประมาณ

650,000 คน ทงนจากการศกษาของ Farhi (2009) พบวาผใชงานทวตเตอรมแนวโนมจะเปนกลมทม

ความสนใจในเรองขาวสาร โดย 2 ใน 3 ของผใชทวตเตอรมอตราการเขาอานเวบไซตขาวมากกวาคนท

ไมไดใชทวตเตอร นอกจากนน Singer (2004) ยงอธบายดวยวา ทวตเตอรท าใหการรายงานขาวไมได

ขนอยกบคนเดยวแตมาจากกลมคนทเกยวของและมความเชยวชาญท างานรวมกนและแบงปนขอมล

กน ซงลกษณะแบบนท าให Hermida (2010) เสนอวา ทวตเตอรกบงานขาวนนท าหนาทเหมอนเปน

เครองมอสรางการรบรทท าใหผสอขาวรบร เขาใจ และสามารถรายงานขาวทมความซบซอนมากขนได

ทวตเตอรเรมไดรบความสนใจในฐานะเปนเครองมอหนงในการท าขาวจากการรายงาน

ขาวมเหตการณส าคญหลายเรองทท าใหวงการสอสารมวลชนตองใหความส าคญกบการใช ทวตเตอร

เปนเครองมอในการสอขาว ซงนกวชาการและนกวชาชพศกษาพฤตกรรมการใชงาน ทวตเตอรใน

กระบวนการสอขาวและเสนอรปแบบการน าเครองมอนไปใชงานไวหลายวธ (Farhi, 2009; Posetti,

2009; Deuze, 2005; Niles, 2007, Hermida, 2010; Gillmore, 2009; Craig Stoltz อางใน

Farhi, 2009; Johnson อางใน Hermida, 2010; Briggs) ดงน

ทวตเตอรในกำรรำยงำนขำวดวน (Breaking News) ใหมความรวดเรว ฉบไว ทนตอ

เหตการณ ณ เวลาทเกดเหตการณ อยางสนกระชบไดใจความ ซงทวตเตอรใชงานไดดในสถานการณท

เปลยนแปลงและมการพฒนาของเหตการณอยางรวดเรว โดยทสอกระแสหลกไมสามารถทจะรวบรวม

ขอเทจจรงเพอรายงานไดในทเดยว สามารถใชทวตเตอรในการอพเดทขอมลอยางตอเนองได

29

โดยเฉพาะเหตการณทตองการความเรวในการรายงานขาว แตขอมลยงกระจดกระจาย เชน อบตเหต

ภยพบต สถานการณทางการเมอง

ทวตเตอรในกำรสรำงควำมสมพนธกบเครอขำย จากลกษณะการเชอมโยงเครอขาย

ท าใหผสอขาวสามารถใชทวตเตอรในการเขาถงแหลงขาว ซงในบางครงชวยใหการเขาถงแหลงขาวท

ยากและตองผานกระบวนการหลายขนตอนท าไดงายขน โดยสามารถสอสารโดยตรง นอกจากนน

ผสอขาวยงรวมกนเปนเครอขาย สรางความสมพนธระหวางผสอขาวดวยกน และการมผตดตามและ

โตตอบกบกลมผตดตาม (Follower) กเปนการสรางความสมพนธกบผรบสารและสอชมชน

สรำงกำรมสวนรวมในกระบวนกำรสอขำว สามารถระดมขอมลตางๆ ผานเครอขายได

ใชทวตเตอรในการท า crowdsourcing ได ใหคนในเครอขายสงขอมล แบงปนประเดน และชวย

เผยแพรขาวได รวมถงเปนชองทางท าใหเกดการสนทนาในประเดนตางๆ ดวย

เครองมอตดตำมเทรนด ควำมสนใจของสงคม ในการรบรของผสอขาวตอทศทางและ

ประเดนขาวทส าคญซงในวงจรขาวทก าลงเปนทสนใจหรอมความส าคญ ซงสามารถใชเปนเครองมอใน

การเกบรวบรวมขอมลเพอศกษาเทรนด คน และขาวได

เครองมอในกำรรำยงำนขำวจำกจดเกดเหต ผสอขาวใชทวตเตอรรายงานขาวระหวาง

การลงพนทท าขาว หรอ ณ เวลาทเกดเหต ซงครอบคลมไดทง ค ากลาว การประชม การแถลงขาว

เกมสกฬา การพจารณาคดของศาล การเมอง เลอกตง สถานการณภยพบต ฯลฯ นอกจากจะเปนการ

รายงานทฉบไวแลว ยงชวยใหผสอขาวคอยๆ เหนภาพของประเดนขาว และรวบรวมขอเทจจรงท

กระจดกระจายมาไวรวมกนในทเดยว น าไปสการพฒนาเปนรายงานขาวไดงายและครอบคลมขน

เปนชองทำงในกำรเผยแพรขำว เผยแพรขอมล ผสอขาวสามารถทวตขาวหรอขอมล

ตางๆ เพอใหผทตดตามไดรบทราบได

ชองทำงในกำรโปรโมตผลงำนของผสอขำวและองคกรขำว ใชเปนชองทางในการเชญ

ชวนใหไปตดตามผลงานของผสอขาวและองคกรขาว ซงสามารถชวยเพมจ านวนคนตดตามผลงาน

และสรางแบรนดทชดเจนได

ข. แนวคดเรอง Blog กบงำนดำนวำรสำรศำสตร (Blog & Journalism)

30

Wendland (2003) อธบายการเขยน Blog วาประกอบดวย ขาวทเกดขนในขณะนน

และรายงานไดเกอบจะ ณ เวลาทเกดเหต ไมมการกรอง แกไข หรอมความลาชาในการเผยแพร

เหมอนกบทสอดงเดมเปน การปฏสมพนธผานการ comment ของ Blog ท าใหเกดนกขาวไดไอเดย

ใหมๆ และหลายครงถกน าไปพฒนาเปนประเดนขาวท าเผยแพรทางสอหลก เชนเดยวกบการเพม

ความถกตองโปรงใสของนกขาวเพราะการโพสตบลอกสามารถถกตรวจสอบขอมลไดจากผอานบท

อนเตอรเนต นกขาวสามารถพฒนาตวเองผานบลอกไดเชนกน

บลอกของผสอขาวไดรบความนยมเนองจากผอานสมผสถงตวตนของผสอขาว และรสก

เชอมโยงกบผสอขาวไดเพราะบลอกเปดใหมการปฏสมพนธระหวางผเขยนและผอานได (Pohling,

2003: 25) ซงการโตตอบทสามารถท าไดผานบลอกท าใหเกดการพฒนาวารสารศาสตรแบบมสวนรวม

(Participatory Journalism) คอผอานกลายเปนผสอสารและใหขอมลนกขาวดวย การแลกเปลยน

การมสวนรวมของงานวารสารศาสตรแบบมสวนรวมนใหประโยชนกบผสอขาวในการท าขาว การหา

ขอมล การขอความชวยเหลอจากผอาน และเปนการสรางความสมพนธทดกบกลมผอานดวย

(Gillmor, 2003)

Lasica (2003) อธบายขอดของการใชบลอกเปนสวนหนงของการรายงานขาวคอ

สามารถสรางความไววางใจใหกบผอานได โดยเพมความนาเชอถอในสายตาผอาน ดวยการเชอมโยง

การพดคยอยางเปดเผยระหวางผสอขาวและผอาน บลอกเปนการสรางความสมพนธและความเชอมน

ตอสงทผสอขาวรายงาน นอกจากนนนบลอกยงท าใหขาวเปนสวนตวมากขน โดยสามารถแสดงความร

ความเหน หรอแบงปนประสบการณของนกขาวตอเหตการณหรอประเดนขาวได รวมถงบางเรองทไม

สามารถน าเสนอผานสอดงเดมไดเนองจากขอจ ากดเรองเวลาและพนท สามารถน าสงเหลานนมาเลา

ในบลอกไดโดยใชโทนการเขยนทเปนตวเองและมความเปนสวนตวมากขน เปนโอกาสทจะท าใหคน

อานไดสมผสกบบคลกและตวตนของผสอขาวและไดฟงความเหนตอมมมองตางๆ ของผสอขาวดวย

และเมอผรบสารเปลยนบทบาทเปนสวนหนงของกระบวนการรายงานขาว ผรบสารกปรบตวจากการ

เปนผรบอยางเดยวกลายเปนผมสวนรวมมากขน ซงเปนชองทางทดมากในการสรางปฏสมพนธ

(Interactivity)

บลอกเปนอกรปแบบหนงของงานวารสารศาสตรทจะพฒนาขนไปเรอยๆ ซงบลอกเปน

ตวอยางของขาวทลกซงหลากมม และกระตนใหผอานเกดการแสดงความคดเหนตามความสนใจของ

ผอานได น าไปสขอมล ขอเทจจรงในมมทแตกตางกนดวย (Robinson, 2006)

31

บลอกเปนเครองมอทดในการสรางเนอหาเฉพาะส าหรบเฉพาะกลม และยงมลกษณะ

ส าคญในการเปดพนทใหมการถกเถยงแลกเปลยนความเหนซงเปนสงส าคญตอการสอสารในยค

ปจจบน (Miel & Faris, 2008)

Paul Bradshaw (2008) วจยส ารวจกลมผสอขาวทเขยนบลอกจ านวน 200 คนจาก 30

ประเทศครอบคลมทงสอหนงสอพมพ นตยาสาร โทรทศน วทย ออนไลน และฟรแลนซ สงทนกขาวท

รวมตอบแบบสอบถามสะทอนคอบลอกท าใหเกดการเปลยนแปลงในกระบวนการสอขาวและ

ความสมพนธกบกลมผอานอยางมาก สรปไดดงน

1. แหลงขาวไมไดขนอยกบแหลงขาวเดม ประชาสมพนธ หรอ key person ในขาว

เทานน แตประเดนและมมมองขาวไดมาจากการแลกเปลยนความคดผานบลอก

นกขาวสามารถใชบลอกเปนเครองมอในการดงเอาขอมลใหมๆ ขอมลทส าคญจาก

กลมผอานทแตกตางหลากหลาย และใชการตรวจสอบ การกรอกขอมลตามหลก

วชาชพประกอบ น าไปสการประเดนและมมมองของขาวทกวางมากขนกวาเดม

2. ความลก ความกวาง และความหนกแนนของขาวสามารถท าไดผานบลอกโดยนกขาว

ทใชบลอกมองวาสามารถท างานไดเรวมากขน โดยน าเสนอขาวดวนผานการเขยน

บลอก จากนนคอยตามดวยการเผยแพรสอหลก นกขาวมองวาชวยพฒนาการเขยน

ขาว การจบประเดน การสรปความขาวดวย บลอกสามารถ link ไปยงขอมลอนๆท

นกขาวไมสามารถรายงานไดเอง แตยงท าใหผอานไดรบทราบขอมลทครอบคลมเรอง

เหลานนได ดงนน กจะไดเรองทมขอมลหลากหลาย ครอบคลม และสามารถ

เชอมโยงขอมลไปตอไดไมรจบ นนคอมตหนงของความลกและความหนกแนนของ

ขอมลขาวสาร

3. นกขาวบางคนมองวา การเขยนลงบลอกเหมอนกบการรายงานสดตลอดเวลา ผอาน

เขามาอาน สามารถแสดงความเหน แกขอผดพลาด ตรวจสอบขอเทจจรงทนกขาว

เขยนไดตลอดเวลาและโตตอบแบบทนททนใด และการเขามาแสดงความเหนอยาง

ตอเนองในบลอกเทากบเปนการชวยกนอพเดทขอมลนนใหทนสมยอยตลอดเวลา

32

บทท 3

ระเบยบวธวจย

ระเบยบวธวจยในงานวจย “สอสงคมตอการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาว” ใชการ

วจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยใชวธการวเคราะหจากเอกสาร (Documentary

Analysis) การสมภาษณ (Interview) และการวเคราะหตวบทและเนอหา (textual analysis /

content analysis) เพอระบ จ าแนก และวเคราะหการใชสอสงคม (social media) ในกระบวนการ

สอขาว และการเปลยนแปลงรปแบบของการสอขาว

3.1 ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรในการวจยนผวจยสมภาษณเชงลกผสอขาวภาคสนามและกองบรรณาธการทม

การใชสอสงคมเปนสวนในกระบวนการสอขาวจ านวน 10 คน ประกอบดวยผสอขาวและบรรณาธการ

โดยคดเลอกจากผทมการใชงานสอสงคมประเภททวตเตอร เฟสบค และ บลอก โดยใชงานทง 3 อยาง

หรอ อยางใดอยางหนงกได แตมความตอเนองของการใชและมจ านวนผตดตามอยในล าดบตนๆ โดย

จะท าการสมภาษณเชงลก และตดตามการใชงานสอสงคมของกลมผใหขอมลหลก

3.2 การเลอกกลมตวอยาง

ในการวจยครงนใชวธการเลอกตวอยางแบบยดจดมงหมายของการศกษาเปนหลก หรอ

Purposeful Sampling (ชาย โพธสตา, 2552; Patton, 1987) เนองจากประชากรในการวจยไดแก

ผสอขาวและบรรณาธการนนมจ านวนมาก แตเพอใหตรงกบหวขอทงานวจยตองการศกษาในเรองสอ

สงคมตอกระบวนการสอขาว จงใชวธการเลอกผใหสมภาษณเชงลกจากผทมประสบการณในการใชสอ

สงคมในกระบวนการขาวอยางตอเนอง เปนประจ า ผทไดรบการยอมรบจากวงการสอวามความโดด

เดนในการใชสอสงคม เชน ไดรบรางวลเกยวกบการรายงานขาวโดยใชสอสงคม และมผตดตาม

33

(follower) รวมถงคดเลอกผทใชสอสงคมทมความหลากหลาย โดยมทงผทใชสอสงคม ไดแก ทวต

เตอร เฟสบค และ บลอก รวมกน และผทใชเพยงอยางใดอยางหนง เพอเปรยบเทยบความเหมอนและ

ความแตกตางของลกษณะการใชและผลทไดตอการใชงานในกระบวนการขาว โดยสรปหลกเหตผล

และเปาหมายทเลอกผใหสมภาษณมดงน

- เปนผใชงานสอสงคมในกระบวนการขาวเปนระยะเวลามากกวา 6 เดอนขนไป และม

การใชงานเปนประจ าอยางตอเนอง เพอสามารถตดตามกระบวนการใชอยางชดเจน

และสามารถเปนตวแทนในการใชอธบายพฤตกรรมการใชและลกษณะการ

เปลยนแปลงของกระบวนการสอขาวได

- เปนผทอยในอนดบทมผตดตาม (follower) มากกวา 500 คนขนไปเพอดรปแบบ

การสอสาร การมสวนรวม และการโตตอบกบกลมผรบสารได

- เปนผสอขาวและบรรณาธการจากสอดงเดม คอ หนงสอพมพ โทรทศน และวทย

เพอสามารถอธบายบรบทการเปลยนแปลง การคงเดมของกระบวนการท าขาว

ระหวางการใชดงเดมและการมสอสงคม (Social Media) เขามาเกยวของ

3.3 เครองมอทใชในการวจย

ในการวจยนผวจยเลอกใชเครองมอไดแก การวเคราะหจากเอกสาร (Documentary

Analysis) การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) และการวเคราะหตวบทและเนอหา (textual

analysis / content analysis)

- การวเคราะหจากเอกสาร (Documentary Analysis) การเกบรวบรวมเอกสารท

เกยวของกบการสอขาวดวยสอสงคม และจ าแนกประเภทเนอหาทใชในสอสงคมแต

ละประเภท ลกษณะการสอขาว สงเกตการใชงานสอสงคมของกลมตวอยางและ

วเคราะหเนอหา (Content Analysis)

- การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ซงการวจยแบบนเปนการสนทนาแบบมจดมงหมาย (Lindlof & Taylor, pg 171) ในงานวจยนเปาหมายในการศกษาคอ

34

เพอระบรปแบบ ลกษณะวธ แนวคดตอการใชสอสงคมในกระบวนการขาว ตลอดจนทศนคต และผลตอเนองท เกดขนจากการใชสอสงคมในการสอขาวทงมตเชงปฏบตการและจรยธรรม ซงจะน าไปสการเปลยนแปลงรปแบบ (Model) ของการสอขาวและการปรบตวของผสอขาว โดยใชการสมภาษณแบบไมม โครงสราง (unstructured interview) สมภาษณผสอขาวภาคสนามและกองบรรณาธการจ านวน 10 ราย ไดแก

ชอ-สกล ต าแหนง/สงกด

ชาล วาระด บรรณาธการ นว มเดย (New Media Editor) บรษท เนชน บรอดแคสตง คอรปอเรชน จ ากด

จกรกฤษ เพมพล บรรณาธการเครอเนชน กรรมการสภาการหนงสอพมพแหงชาต

บณฑต จนทศรค า (แคน สาลกา) บรรณาธการบรหารเนชนสดสปดาห อศนา พรวศน Social Media Editor, The Nation

ประธานชมรมผสอขาวสายเทคโนโลยสารสนเทศ (ITPC) ประสงค เลศรตนวสทธ ผอ านวยการบรหารสถาบนอสรา ชวรงค ลมปปทมปาณ นายกสมาคมผสอขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย

ประธานชมรมผผลตขาวออนไลน ศรสดา วนจสวรรณ ผสอขาวส าผสอขาวไทย บมจ.อสมท

พธกรและผด าเนนรายการวทย Mcot Radio นภพฒนจกษ อตตนนท ผสอขาวเนชนแชนแนล ดร. ณฐฐา โกมลวาทน ผด าเนนรายการ/บรรณาธการขาว สถานโทรทศน ThaiPBS เสถยร วรยะพรรณพงศา ผสอขาวเนชนแชนแนล

ตารางท 2 แสดงรายชอผใหสมภาษณในการวจย

35

3.4 การเกบรวบรวมขอมล

3.4.1 ขนตอนการเกบขอมล (data collection) โดยมกลมขอมลทเกบจากสองสวน คอ

a. ขอมลชดทหนงมาจากบทสมภาษณผสอขาวและบรรณาธการขาวจ านวน

10 คนเกยวกบการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว ตามกระบวนการรปแบบ

(Model) เดม คอ ขนตอนการรวบรวมขอมลขาว ขนตอนบรรณาธการขาว และ

ขนตอนการเผยแพรขาว รวมถงผลทเกดจากการใชสอสงคมในกระบวนการขาวท

ตางไปจากการสอขาวแบบเดม ทศนคตตอการปฏบตงานทมการใชสอสงคม และ

มาตรฐานดานวชาชพในกระบวนการสอขาวแบบใหมทมสอสงคมมาเกยวของ

โดยในการสมภาษณมกรอบการสมภาษณและรวบรวมขอมลสการวเคราะห

ประมวลผลดงน

36

กรอบการสมภาษณเชงลก (In-depth interview framework)

แผนภาพท 8 แสดงกรอบแนวค าถามส าหรบเกบขอมลวจย

กรอบค าถามส าหรบผสอขาว

- รปแบบ ลกษณะของการใชสอสงคม

- การใชสอสงคมในกระบวนการรวบรวมขาว (News Gathering) และเผยแพรขาว (Distribution)

- การตดสนใจในการเลอกใชสอสงคม และเนอหาทน าเสนอผานสอสงคม

- ลกษณะการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาวในมตความเรวและความลก

- ขอดและขอเสยของการใชสอสงคม

กรอบค าถามส าหรบบรรณาธการ

- รปแบบ ลกษณะของการใชสอสงคม

- การตดสนใจเลอกขาว การก าหนดวาระขาวสาร (News Agenda & Gate Keeping)

- การตรวจสอบขอมลและรบรองความนาเชอถอของขอมล

- แนวทางของกองบก.ตอการใชสอสงคม

- ขอดขอเสยของการใชสอสงคม

- บทบาทหนาทของบรรณาธการในกระบวนการสอขาวทมการใชสอสงคม

รวบรวมขอมลสการประมวลผล

รปแบบ ลกษณะการใชสอ

สงคมในกระบวนการขาว

-

การรายงานขาวในมต “ลก”

และ “เรว” และการมสวน

รวมระหวางผสอขาว

และผรบสาร

บทบาท หนาท และรปแบบการ

สอสารทเปลยนแปลง คงเดม

เพมขนในกระบวนการสอขาวแบบท

มการใชสอสงคม

โมเดลการสอขาวรปแบบใหมทมสอสงคม เปนเครองมอในการสอขาว

37

จากกรอบดงกลาว เพอใหไดขอมลตามทตองการศกษา ผวจยออกแบบชดค าถาม 2 ชด

คอ ชดทใชถามผสอขาวและกองบรรณาธการเหมอนกน และชดทเปนค าถามเฉพาะตามลกษณะงาน

และประเดนศกษาในสวนของผสอขาวและกองบรรณาธการ นอกจากนนยงมค าถามตอเนองเพมเตม

ระหวางการสนทนาเพอใหไดขอมลเชงลก ความหมายตอพฤตกรรมการใช การสะทอนความคดของ

ผใหขอมลหลกตอสอสงคมในการใชงานในกระบวนการสอขาว

ทงนวธการสมภาษณสามารถท าไดทงลกษณะตวตอตวเพอสงเกตพฤตกรรมและอวจนะ

ภาษาในระหวางการสมภาษณ ในขณะเดยวกนมบางรายไมสามารถสมภาษณแบบตวตอตวได

เนองจากขอจ ากดของเวลาและสถานท จงมการสมภาษณทางโทรศพท โดยระยะเวลาในการ

สมภาษณอยระหวาง 45 นาท – 2 ชวโมง โดยมชดค าถามทใช ดงน

ชดค าถามในการสมภาษณ

ชดค าถามทเหมอนกนทงผสอขาวและบรรณาธการ 1. .เรมตนใชสอสงคมเมอไร อยางไร ใชในลกษณะใดบาง 2. รปแบบการใชทวตเตอร เฟซบค และบลอก ใชงานในลกษณะใดบางในแตละขนตอนในกระบวนการสอขาว 3. สอสงคมจ าเปนตอการใชในการท าขาวอยางไร 4. ในกระบวนการรวบรวมขอมลหรอหาขาว มการใชสอสงคมอยางไร 5. ขาวลกษณะใดทเลอกใชเครองมอสอสงคมในการรายงาน และเลอกประเดนทจะน าเสนอผานสอสงคมอยางไร 6. เมอใชสอสงคมมการโตตอบกบผรบสารหรอไม ถามโตตอบลกษณะใดบาง 7. เปรยบเทยบการท าขาวเมอใชสอสงคมกบการท าขาวแบบเดมทไมใช 8. มการใชงานสอสงคมผสมผสานกบการใชงานสอดงเดม/สอกระแสหลกทท าอยเดมอยางไร 10. ขอด ขอเสยของการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว ชดค าถามทถามเฉพาะผสอขาว 1. การใชงานสอสงคมในการรายงานขาวจากภาคสนาม 2. เหตการณแตละเหตการณมลกษณะการรายงานผานสอสงคมตางกนหรอไมอยางไร ยกตวอยางเหตการณทใช 3. รปแบบของขาวทน าเสนอผานสอสงคม 4. การท างานของผสอขาวภาคสนามเปลยนไปอยางไรเมอมการใชสอสงคม

38

5. ท าไมผสอขาวภาคสนามควรใชสอสงคมในการรายงานขาว 6. ผสอขาวภาคสนามควรมวจารณญาณในการตดสนใจตอสอสารขาวผานสอสงคมอยางไร ใชอะไรเปนเครองมอประกอบการตดสนใจ 7. ความผดพลาดทเกดขนในกระบวนการสอขาวทเกดจากการใชสอสงคมและการแกไข 8. การเผยแพรขาวผานสอสงคมท าอยางไรบาง และมลกษณะของเนอหาอยางไร ชดค าถามทถามเฉพาะบรรณาธการขาว 1. การคดเลอกขาวและการท าหนาทการเปนนายทวารขาวสารเมอมการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาวเปนอยางไร 2. บรรณาธการขาว/กองบรรณาธการมการปรบตวอยางไรในการท างานเมอมการใชสอสงคมเพมขนในกระบวนการสอขาว 3. การท างานของบรรณาธการขาวใชเครองมอสอสงคมตดตอ เผยแพรขาว และ ปฏสมพนธกบผรบสารไดแบบการสอสารสองทางอยางไรบาง และมผลอยางไรตอกระบวนการขาว 4. กองบรรณาธการ / องคกรมนโยบายหรอแนวทางก ากบการใชงานสอสงคมของผสอขาวหรอไมอยางไร 5. กระบวนการตรวจสอบขอมล ขอเทจจรง และการปองกนความผดพลาดของความเรวในการรายงานผานสอสงคมกองบรรณาธการท าอยางไร

ทงนเพอเปนการตรวจสอบเครองมอใหมความถกตองและเทยงตรงในการเกบขอมล

ผวจยไดน าค าถามดงกลาวปรกษาหวหนาชดวจยเพออภปรายความเหนตอค าถาม ปองกนความคลาด

เคลอนและขจดอคตในค าถามดงกลาวกอนน าไปสมภาษณจรง

b. ขอมลชดทสอง หลงจากและระหวางทสมภาษณผสอขาวและบรรณาธการ ผวจย

ท าการศกษาแบบสงเกตการณใชงานสอสงคมของกลมตวอยางทสมภาษณ โดย

เกบรวบรวมขอมลเกยวกบขอความ ลกษณะ รปแบบการใชงานสอสงคมของ

ผสอขาวไดแก ทวตเตอร เฟสบค และบลอก ในกระบวนการสอขาวขนตอนการ

เกบรวบรวมขอมล (News Gathering) และขนตอนการเผยแพร (Distribution)

เปนระยะเวลา 1 สปดาห ระหวางวนท 3-9 กรกฎาคม 2554 เพอเปนการ

ตรวจสอบขอมลจาการสมภาษณ ทงนสงเกตการใชงานสอสงคมภายในวงจรการ

สอขาว (News Cycle) 2 ลกษณะคอ ชวงเวลาทมเหตการณส าคญ ณ เวลาทเกด

39

เหต ไดแก การรายงานขาวการเลอกตง และชวงเวลาการรายงานขาวประจ าวน

ตามปกต ซงจะชวยใหจ าแนกลกษณะ รปแบบของการใชสอสงคมใน

กระบวนการขาวได

3.4.2 ผวจยการตรวจสอบขอมลกอนการวเคราะหขอมล การตรวจสอบสามเสาดานวธ

รวบรวมขอมล (Methodological Triangulation) (สภางค จนทวานช, 2540; Graneheim, 2004)

โดยเกบขอมลจากแหลงทตางกน ใชการสงเกตควบคกบการซกถาม เพอตรวจสอบขอมลสองสวนจาก

การสงเกตและสมภาษณ

3.4.3 จากนนน าขอมลทไดมาจากทงสองสวนมาจดการใหเปนระบบ จ าแนกเปน

ประเภท (ชยนต วรรธนะภต, 2537; Patton, 1980) โดยจ าแนกการงานสอสงคมในขนตอน

กระบวนการสอขาวตามรปแบบ (Model) แบบเดม คอ ขนตอนการรวบรวมขาว ขนตอนการ

บรรณาธการขาว และขนตอนการเผยแพร เพอแยกแยะความแตกตาง ดงน

- ลกษณะการใชงาน รปแบบการใชงานในแตละขนตอนของกระบวนการสอขาว

- ผลทเกดขนจากการใชงานสอสงคมในกระบวนการสอขาว เชอมโยงและหา

ความสมพนธในมตการน าเสนอขาวทงเรวและลก รวมถงการมสวนรวมระหวาง

ผสอขาวและผบร โภคขาว เพอน าไปสความเ ขาใจตอลกษณะทคงอยและ

เปลยนแปลงของกระบวนการสอขาว

- บทบาท หนาท และรปแบบการสอสารทเปลยนแปลง คงเดม เพมขนใน

กระบวนการสอขาวแบบทมการใชสอสงคม

40

3.5 การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพทเกบรวบรวมไดมาจากวธขางตน ผวจยเลอกใช

เครองมอวจยเชงคณภาพในการวเคราะหคอ การวเคราะหตวบทและเนอหา (textual analysis /

content analysis) เพราะ เครองมอดงกลาวเปนเครองมอวจยทมความเปนกลาง มระบบของขอมล

(Berelson, 1952) สามารถชวยอธบายการสอสาร เปาหมายของการสอสาร และ ผลกระทบจากการ

สอสาร (Holsti, 1969) นอกจากนน การใช content analysis ยงมความเหมาะสมตอการใชศกษา

รปแบบ ลกษณะ และวธการปฏบตตอสถานการณเฉพาะ และการมปฏสมพนธทางสงคมไดเปนอยาง

ด (Silverman, 2005) ดงนน การวจยแบบ content analysis จงเปนวธทผวจยเหนวาเหมาะสมทใช

ในการวเคราะหและก าหนดจ าแนกรปแบบ ลกษณะ วธการ ในการใชสอสงคมในกระบวนสอขาว

ตลอดจน การตดสนใจในการเลอกขาวและเลอกเครองมอในการใชงานในสถานการณขาวทแตกตาง

กนได ทงน การใชวธวจย content analysis นน จะใชกบการวเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณ

และการสงเกตพฤตกรรมการใชงาน ทวตเตอร เฟสบค และบลอก ในกระบวนการขาวและการ

เผยแพรขาว

นอกจากนน ผวจยใชวธการวเคราะหขอมลแบบพรรณนาโดยน าขอมลทไดจากเอกสาร

ตางๆ ทเกยวของ ขอมลจากการสงเกตการใชสอสงคมของผสอขาวและบรรณาธการขาวและการ

สมภาษณมารวบรวมและจดหมวดหมเพอเรยบเรยงเปนหวขอตามประเดนทตองการศกษา โดยใช

วธการวเคราะหโดยการจ าแนกชนดขอมล (Typological Analysis) คอ การจ าแนกขอมลเปนชนด

(Typologies) ซงหมายถง ขนตอนของเหตการณทเกดขนอยางตอเนอง (ชาย โพธสตา, 2549) โดยยด

หลกทฤษฎเปนกรอบในการศกษาพฤตกรรมทเกดขนในชวงเวลาของการสอขาวทมการใชสอสงคม ใน

สถานการณทมเหตการณขาวเฉพาะและการรายงานขาวแบบรายวน วเคราะหหาหลกการความหมาย

จากการตดสนใจกระท าสงเหลานนของกลมตวอยางท ศกษา หาความสมพนธเชอมโยงของ

กระบวนการสอขาว และผเกยวของในกระบวนการคอ ผสอขาวและผรบสาร ซงความสมพนธดงกลาว

จะเปนสวนส าคญของการวเคราะหการเปลยนแปลงรปแบบ (Model) ของกระบวนการสอขาว

จากนนน าขอมลท ว เคราะหมาอภปรายและหาขอสรปเปนรปแบบ (Model)

กระบวนการสอขาวของไทยในปจจบนทมการใชสอสงคมเปนเครองมอในกระบวนการ

41

บทท 4

ผลการวจยและการวเคราะหขอมล

การวจยเรอง “สอสงคม (Social Media) กบการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาว”

ผวจยใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) จากขอมลทไดจากการสงเกตการใชเรองสงคม

(Social Media) ของผสอขาวและบรรณาธการทเลอกเปนกลมตวอยาง และวเคราะหขอมลจากการ

สมภาษณ (In-depth Interview) โดยผวจยแบงการน าเสนอผลการวเคราะหเปน 2 ตอนดงน

ตอนท 1 เปนการวเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณผสอขาวและบรรณาธการ

เกยวกบการบทบาทของสอสงคมในกระบวนการสอขาว ตามประเดนค าถามวจย 4 เรองหลกคอ การ

ใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว ความสมพนธระหวางผสอขาว บรรณาธการ และผรบสาร ประเดน

เรองการใชสอสงคมในมตลกเรวและลก และความเหนตอขอดและขอความระวงในการใชสอสงคมใน

เชงจรรยาบรรณ

ตอนท 2 เปนการวเคราะหขอมลจากการสงเกตการใชงานของผสอขาวและบรรณาธการ

ในการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว ประกอบดวย การใชทวตเตอร เฟสบค และบลอก

42

ตอนท 1 วเคราะหขอมลจากการสมภาษณ

งานวจยน ท าการสมภาษณผสอขาวและบรรณาธการทใชสอสงคม 3 ประเภท ไดแก

ทวตเตอร เฟสบค และบลอก ไดแก

ชอ-สกล ต าแหนง/สงกด

ชาล วาระด บรรณาธการ นว มเดย (New Media Editor) บรษท เนชน บรอดแคสตง คอรปอเรชน จ ากด

จกรกฤษ เพมพล บรรณาธการเครอเนชน กรรมการสภาการหนงสอพมพแหงชาต

บณฑต จนทศรค า (แคน สาลกา) บรรณาธการบรหารเนชนสดสปดาห อศนา พรวศน Social Media Editor, The Nation

ประธานชมรมผสอขาวสายเทคโนโลยสารสนเทศ (ITPC) ประสงค เลศรตนวสทธ ผอ านวยการบรหารสถาบนอสรา ชวรงค ลมปปทมปาณ นายกสมาคมผสอขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย

ประธานชมรมผผลตขาวออนไลน ศรสดา วนจสวรรณ ผสอขาวส าผสอขาวไทย บมจ.อสมท

พธกรและผด าเนนรายการวทย Mcot Radio นภพฒนจกษ อตตนนท ผสอขาวเนชนแชนแนล ดร. ณฐฐา โกมลวาทน ผด าเนนรายการ/บรรณาธการขาว สถานโทรทศน ThaiPBS เสถยร วรยะพรรณพงศา ผสอขาวเนชนแชนแนล

ทงน จากการสมภาษณไดขอมลทสะทอนการใชงานสอสงคมและการเปลยนแปลงการ

ท างานของผสอขาวและกองบรรณาธการในกระบวนการสอขาวดงน

43

1. การใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว

ผสอขาวและบรรณาธการขาวทรวมใหสมภาษณตางถกถามค าถามเกยวกบสาเหตและ

จดเรมตนในการใชสอสงคม และความรสกตอสอสงคมในการน ามาใชในกระบวนการสอขาว ทกคนม

ความเหนวาบทบาทของสอสงคมท าใหลกษณะการท างานของผสอขาวเปลยนไปในกระบวนการหา

ขาว การรายงานขาวและการสอสารระหวางคนท าขาวกบผรบสารทเปลยนไปการสอสารแบบสองทาง

โดยสอสงคมเปนเครองมอทท าใหการท าขาวไมไดจ ากดอยในกรอบเดมแตโลกของขาวกวางขน

ผใหสมภาษณทกทานมองวาการใชงานสอสงคมมรปแบบการใชงานทแตกตางกน

เนองจากลกษณะธรรมชาตของแตละสอไดแกทวตเตอร เฟซบค และบลอกแตกตางกน คณจกรกฤษ

เพมพล บรรณาธการเครอเนชน อธบายธรรมชาตทแตกตางกนระหวางสอสงคม 3 ประเภทวา

“ทวตเตอรเปนเพยงขอความสนๆ ไมเกน140 ตวอกษร บอกประเดนหรอใจความ

ส าคญของเรอง ในกรณทเปนผสอขาวกคอบอกสงทเปนประเดนหรอใจความส าคญ

ของขาว ในกรณทเปนสอวทยหรอทวกเหมอนกบกอนทจะเขาขาวกโปรยกอน สวน

เฟสบคเปนการสรางชมชนของคนทสนใจเรองขาวสารบานเมอง โดยเฉพาะ เฟสบค

ของคนอยในอาชพสอสารมวลชนกมคนมาตดตาม แต content สวนมากเปนการ

พดคย แลกเปลยนกนมากกวาการน าเสนอขาวหนก (hard news) สวนบลอก

น าเสนอขาวสารอกรปแบบหนงใหมตของการวเคราะหเรองราว"

เมอถามเจาะรายละเอยดการใชสอสงคมในแตละประเภททศกษาพบวาสอสงคมท

ผสอขาวใชกนมากทสดคอทวตเตอรโดยใหความส าคญในเรองของความเรวทท าใหการรายงานขาว

หรอหาขอมลขาวท าไดทนทตลอดเวลา ขอมลสามารถไหลในวงจรขาวไดตอเนอง คณจกรกฤษ

เพมพล บรรณาธการเครอเนชน รวมทงคณอศนา พรวสน บรรณาธการโซเชยลมเดยหนงสอพมพ

The Nation และ ประธานชมรมผสอขาวสายเทคโนโลยสารสนเทศ (ITPC) อธบายดวยวาทวตเตอร

คอ "breaking news" ทสงขอความส าคญสนๆ เกยวกบประเดนส าคญของเหตการณทเปนขาวไปถง

ผอานไดทนททเกดเหตการณขนซงท าไดรวดเรวและโดยตรงจากผสอขาวถงผรบสารกอนจะผานกอง

บรรณาธการ

นอกเหนอจากความเรวทผสอขาวจะรายงานไดทนทแลวทวตเตอรยงมประโยชนในการ

รบฟงปฏกรยาตอขาวหรอเหตการณจากผรบสารไดทนทเชนกน คณนภพฒนจกษ อตตนนท ผสอขาว

44

เนชนแชแนลและ ดร.ณฐฐา โกมลวาทน ผด าเนนรายการและบรรณาธการขาว สถานโทรทศน

ThaiPBS ตางเหนตรงกนวาผสอขาวสามารถใชประโยชนในการหาขาวและหามมมองประเดนขาวได

จากปฏกรยาตอบรบการรบรขาวสาร (feedback) ของผรบสาร โดยดร.ณฐฐายกตวอยางประโยชน

จากเหตการณการชมนมทางการเมองเมอป 2553 วาการใชสอสงคมอยางทวตเตอรท าใหประเดนขาว

ไปถงผรบสารไดรวดเรวและผรบสารมปฏกรยาตอบรบกบผสอขาวไดทนทเ ชนกน ซงประโยชนท

เกดขนคอการชวยกนเผยแพรตอและการตดตามขอมลทหลากหลายเพมขน

นอกจากมตดานความเรวททวตเตอรใหแลวยงมบรรณาธการขาวทมองวาทวตเตอร

สามารถเปนพนทในการใหขอมลโดยสามารถท าใหขอมลขาวเบองหลงขาวซงเขาถงกลมคนอานหรอ

ผรบสารทมากกวาเดม คณบณฑต จนทศรค า หรอ แคน สาลกา บรรณาธการบรหารเนชนสดสปดาห

เปนผทใชงานทวตเตอรในเชงการใหขอมลขาวทชดเจนผานการวเคราะหขอความตอเนองทใหชอวา

"อาหารเชา" และ "อาหารค า" ซงคณบณฑตอธบายวา

“เรมตนใชโซเชยลมเดยเพราะอยากแชรในแงการใหขอมลมากกวา รสกวาคนทใชอย

กคยเรองการเมองบาง แลวบางทกเปนเรองของกระแส เรารสกวานาจะใชชองทางน

เผยแพรขอมลขาวสาร กเลยคดท า อาจจะตางจากคนอน ผมคดวาการใชเครองมอน

กเหมอนท าหนงสอพมพ คอคดวาเปนพนทขาวของผมทอยากสอสารขอมลกบคน

อาน”

ทงนเมอมการน าสอสงคมเขามาใชงานในกระบวนการสอขาวทง ผสอขาวและ

บรรณาธการตางเหนวาสอสงคมมผลตอการปรบลกษณะวธการท าขาวในบางเรองซงกเปนผลมาจาก

การเตบโตของเทคโนโลยอนเตอรเนตและโทรคมนาคม และการปรบเปลยนรปแบบของการรบ

ขาวสารของคนดวย คณชาล วาระด บรรณาธการ นว มเดย (New Media Editor) บรษท เนชน

บรอดแคสตง คอรปอเรชน จ ากดอธบายกระบวนการสอขาวทเปลยนไปจากเดมวา

“กระบวนการท าขาวแบบใหมผสอขาวใชสอสงคมในการท างานหลายขนตอน

ตงแตการลงพนทหาขาว เกบขอมล แลวเผยแพรขอมลผานสอสงคมทงระหวางการ

หาขาว การผลตขาว และหลงจากขาวน าเสนอผานสอหลกแลวดวย อยางไรกตามสง

ทเปนประเดนทตองระวงในการใชสอสงคมคอ ความถกตอง โดยหลกการของเนชน

คอการรายงานขอเทจจรงไมใชความคดเหนของผรายงาน ผสอขาวเนชนจะถกฝกให

45

เขาใจวาตองทวตสงทเปนขาว ประเดนขอขดแยงทางสงคมตองรอมาคยกนในกอง

บรรณาธการกขนอยกบจรรยาบรรณและวจารณญาณของผสอขาวเองดวยทจะตอง

มความรบผดชอบตอสงทสงออกไป ทงนผลของการใหผสอขาวใชสอสงคมนนไดรบ

การตอบรบอยางด”

คณศรสดา วนจสวรรณ ผสอขาวส าผสอขาวไทย บมจ. อสมท. วเคราะหวาเมอสอสงคม

หรอโซเชยลมเดยเขามามบทบาทในการรายงานขาวกระตนใหเกดการเปลยนแปลงหลายระดบ ท

เปลยนชดเจนคอสวนของผสอขาว สวนกองบรรณาธการก าลงคอยๆ ปรบตว ส าหรบนโยบายของ

องคกรขาวแมจะยงไมมการก าหนดเปนรปธรรมแตกเรมมการพดถงและสงเสรมใหใชมากขน

“การท างานขาวเปลยนแนๆ เปลยนเพราะวา พอมสงคมของเรา หตาจะกวางไกลขน

อยางเชนตอนมแผนดนไหวทญปน แลวกมแผนดนไหวทพมา ชวงประมาณ 3 ทม

ตอนนนจดรายการวทยอย ก เปนเรองยากถาเราจดรายการแลวจะไปรเรองอน

ระหวางจดรายการม SMS เขามา แลวนกถงสงคมออนไลน ถาไมม SMS แลวกจบ

ตอนนน ตองไปเชคขาวอกท พอมสงคมออนไลนกนกถงคนในพนทเพราะในเวลานน

จะตดตอแหลงขาวอนกล าบาก นกถงประชาชนในพนทเชยงใหม เชยงรายทนาจะ

กระทบ กทวตถามเผอวามคนตามเราอยและอยในพนทมาใหขอมลได เชนเดยวกบ

เหตการณแผนดนไหวทญปน ม follower ในทวตเตอรแจงมาวามนองคนหนงอยท

ญปนสามารถชวยรายงานหรอใหขอมลขาวได ซงนคอสงทเปลยนไป ถาเปนเมอกอน

เวลาท าขาวจะไดขาวกตองไปถงททเกดเหตการณ แตสมยนกวาจะไปถงจดเกดขาว

มขอมลไหลเขามาเยอะมาก ผสอขาวกตองปรบตวเหมอนกน ถาเทยบกนระหวาง

ผสอขาว 2 คน คนหนงม social network อกคนไมม ระหวางเดนทางไปถง

ปลายทาง คนทมขอมล ประเดนขาวอาจเปลยนไปเปนเรองอนกได”

นอกจากการทวตเตอรแลวผสอขาวบางคนยงมการใชแพลตฟอรมบลอกในกระบวนการ

สอขาวดวย จากการสมภาษณพบวาสวนใหญมองการใชงานบลอกเปนเรองของพนททไมจ ากดและ

พนทในการใหขอมลเชงลก ฝกการเขยนและเปดโอกาสใหผสอขาวคดวเคราะหมองประเดนขาวท

หลากหลายขนได คณชาลมองวาบลอกเปนการกรองงานเขยน เมอกอนผสอขาวเขยนบทวเคราะหลง

ในหนงสอพมพ ไมเคยไดรความคดเหนความรสกการตอบรบการสงทวเคราะหจากผอานโดยตรง แต

เมอมบลอกสามารถวเคราะหน าเสนอประเดนความคดเกยวกบขาวนนและรบความเหนกลบจากผอาน

46

ไดดวย ดงนนบลอกจงเปนพนทในการวเคราะห ลบสมองใหตองเขยนใหถกตอง รดกม หาขอมลมาก

ขน เพอลดจดออนของตวเองกจะชวยพฒนาความสามารถในการสอสารได เชนเดยวกบคณจกรกฤษ

ทมองวาบลอกใชฝกการเขยนของผสอขาวใหสามารถคดและเขยนวเคราะหในเรองตางๆ ได

อยางไรกตามการใชงานบลอกของผสอขาวในกระบวนการสอขาวนนจากการสมภาษณ

พบวายงมขอจ ากดในการใชงานในแงของเวลาและความเขาใจในการน ามาใชในกระบวนการสอขาว

คณชาลอธบายวา ผสอขาวยงใชบลอกในการเผยแพรขอมลขาวสารและผลงานนอยกวาผสอขาวใน

ตางประเทศ เชนในองกฤษและสหรฐมการใชกนมาก สวนใหญผสอขาวทมบลอกจะใชพนทดงกลาวใน

การเขยนวเคราะหขาว ตวอยางเชนผสอขาวในเครอเนชนทมบลอกกจะน าเรองทไปท าขาวมาเขยน

เปนบทวเคราะห บางคนกใชเรองเดยวกบทลงหนงสอพมพมาเผยแพรทางบลอกดวย อยางไรกตาม

การใชงานบลอกของผสอขาวไทยยงมอยนอย สวนใหญผสอขาวจะใชทวตเตอรมากกวาเพราะงาย

และไมไดใชเวลามาก ในขณะทการเขยนบลอกเปนเนอหาสาระทตองรวบรวมขอมล ตองใชเวลาใน

การคด การเขยน

เมอถามถงความจ าเปนในการใชสอสงคมในกระบวนการสอข าว คณประสงค

เลศรตนวสทธ ผอ านวยการบรหารสถาบนอสรา ใหความเหนวาขนอยกบการใชงานของแตละคน แตก

เชอวาเปนเครองมอเสรมทดในการชวยขยายกลมคนอานจากสอเกามาทสอใหมดวยซงจากทลองใช

ดวยตวเอง คณประสงคบอกวาไดกลมคนอานใหมเพมขนเรอยๆ จากการบอกตอผานสอสงคม

โดยเฉพาะการรทวตบนทวตเตอร

ทงน การใชสอสงคมในกระบวนการสอขาวซงไดแก ขนตอนการหาขาว ขนตอนการผลต

ขาวในมตเรวและลก และขนตอนการเผยแพรขาวนน วเคราะหจากขอมลการสมภาษณไดดงน

1.2. การใชงานในขนตอนการหาขาว หาแหลงขาว และรวบรวมขอมลขาว

ในประเดนทเกยวของกบการใชสอสงคมในกระบวนการหาขาวและขอมล สวนมากผให

สมภาษณจะสะทอนประโยชนทเกดขนจาก “ความใกลชดภายในเครอขายสงคมออนไลน” และ

“ความสามารถในการไดขอมลรวดเรว ทนตอเหตการณ” ซงการเปลยนแปลงการไดมาซงขอมลใน

ลกษณะนท าใหผสอขาวสามารถเขาถงขอมล แหลงขาว และหาประเดนขาวไดหลากหลายขน ขอมล

ขาวสารทไหลในวงจรกระบวนการขาวเปลยนแปลง อพเดทตลอดเวลา

47

คณเสถยร วรยะพรรณพงศา ผสอขาวเนชนแชนแนลบอกวาสอสงคมหลอมรวมเปนสวน

หนงของชวตการท างานขาวในทกขนตอน เรมจากการเชคขาวผานเครอขายทมอยในสงคมออนไลน

ทงจากผสอขาวและแหลงขาว สามารถตรวจสอบประเดนหามมมองขาว และตรวจสอบสงทก าลงอย

ในความสนใจของแตละสอและสงคมได

ส าหรบการใชส อสงคมในการหาขาว คณชาล ยกตวอยางการใชงานลกษณะ

crowdsourcing โดยคณสทธชย หยน ซงเคยใชการท า crowdsourcing ในบลอกเพอใหไดขอมลขาว

เชน จะสมภาษณใหคนมาตงค าถาม ฝากค าถามมา อยางไรกตาม การใชงานลกษณะนยงอยใน

วงจ ากดเพราะโดยมากแลวสอสงคมยงถกใชเปนชองทางการกระจายขาวออกไปมากกวาดงขาวหรอ

ขอมลเขามา

นอกจากประโยชนดานการใชงานทเพมชองทางทงหาเผยแพรขาวและการหาขาวแลว

คณนภพฒนจกษยงบอกดวยวา ความเรวและเครอขายทเชอมโยงภายในสอสงคมท าใหผสอขาวตองม

ความละเอยดในการท าขาวมากขน มมมมองทแตกตางขน หรอผสอขาวสามารถตรวจสอบขาวจาก

แหลงขาวโดยตรง

“เครอขายสงคมออนไลนเปนแหลงขาวและชวยตรวจสอบขอมลไดแบบทนทภายใน

เครอขายทตดตามกนอย เชน ผมเพงทวตเรองบญชรายชอของพรรคประชาธปตย

คณกอรปศกดกทวตกลบมาวาตวเลขของเขาผด หรอในกรณของผเชยวชาญเฉพาะ

เรองกสามารถหาและตดตอผานสอสงคมเพอใหรวมอธบาย ตอบค าถามเกยวกบ

ประเดนตางๆ ได ดงนน ใหสรปกคอผสอขาวไมไดสงขาวออกไปอยางเดยว แต

กลายเปนผรบสารจากคนจ านวนมากทสามารถสงกลบมาใหเราได ไมวาจะเปนคนท

ตดตามอยในเครองขายสงคมออนไลน รบขาวโดยตรงจากแหลงขาว และไดขอมล

จากผเชยวชาญ โดยทงหมดสามารถท าไดทนทระหวางการรายงานขาวนนๆ”

ดร.ณฐฐาอธบายวาขอดของสอสงคมนนมประโยชนในเรองการหาขาวโดยเฉพาะการ

เขาถงแหลงขาวทสามารถท าไดโดยตรงและงายกวาเดม ยกตวอยางประกอบดวยวา

“ตอนขอสมภาษณทตสหรฐอเมรกาประจ าประเทศไทย ใชวธการสงขอความสวนตว

(Direct Message) ในทวตเตอรไปหาทตโดยตรง ซงกตอบรบใหสมภาษณสะดวก

48

มากขนในการตดตอ เพราะฉะนนผสอขาวสามารถใชวธนเขาถงแหลงขาวได ถาใชให

ถกกจะรวามประโยชนมาก”

คณศรสดากเหนดวยเชนกนวา สอสงคมท าใหเกดเครอขายของกลมคน และกลายเปน

ชองทางในการระดมขอมลมากมายในการหาขาวของผสอขาว โดยสามารถเขาถงกลมคนทหลากหลาย

มากขน และรวบรวมขอมล หรอหาแหลงขาวใหมๆ ไดจากเครอขายใหมทเกดขนน

“การใชเครอขายสงคมออนไลนสรางเครอขายไวเปนชองทางในการระดมขอมลของ

ผสอขาวได เชน นองนกเรยนทสอบเขามหาวทยาลยไดทหนงของประเทศ จะหาขาว

กเลยทวตขอความไปวามใครรจกคนชอนบาง กมคนในเครอขายสงคมออนไลนท

ตดตามกนอยตอบกลบมาใหขอมลวานองคนนไดทนเลาเรยนหลวง ซงผสอขาวกตอง

ไมเชอเลย แตเอาขอมลนนตรวจสอบดวย ซงตรงกน กท าใหรสกวาในเครอขายสงคม

ออนไลนกมคนมขอมลเหมอนกบพอๆ กบทผสอขาวม ทส าคญหรอกอนผสอขาว

ดวย หลงจากไดขอมลของนองคนนนแลวกตดตอขอสมภาษณออกรายการวทยซง

ทกอยางเกดขนภายในครงชวโมง สมภาษณเสรจอพโหลดขนอนเตอรเนต แมวานอง

คนทใหสมภาษณจะอยไกลคนละทกสามารถฟงไดเลย นคอตวอยางสะทอนใหเหน

วาสอสงคมท าใหทกอยางรวดเรวมาก ไดขาวมาเรว วธไดขอมลขาวมากเรวกวา

เมอกอน ถาผสอขาวรวธใชสอสงคมในการหาขอมลกจะมประโยชนมาก”

อยางไรกตามคณศรสดาย าดวยวาในการโพสตขอความเพอหาขอมลบนทวตเตอรหรอ

เฟสบคตองคดดวยวาเรองใดควรหรอไมควรโพสต เชนชอคน ตองคดดวยวาเปนผลดหรอเสยกบตว

บคคลนน เปนการเคารพแหลงขาวหรอผทเกยวของดวย

ในเรองของการรวบรวมขอมลความเหนจากผอานจากสอสงคมแลวมาตอยอดพฒนา

เปนประเดนขาวนน คณนภพฒนจกษบอกวา ผสอขาวสามารถสอบถามหาขอมลและรวบรวมประเดน

ในการท าขาวจากคนอานหรอคนทตดตามผสอขาวบนเครอขายสงคมได สงนแสดงวา การก าหนด

วาระขาวสารนนไมไดอยทผสอขาวหรอบรรณาธการเทานน แตทศทางของประเดนขาวสามารถ

สะทอนมาจากสงคมไดเชนกน คณนภพฒนจกษยกตวอยางไววา

“ดวยเวลาทเปนขอจ ากดจงไมมเวลาท าไดมากนก สวนมากเปนลกษณะของการถาม

เพอรบ feedback สนๆ กลบมาโดยตรงมากกวา เชน ชวงเลอกตงอยากใหไปท าขาว

49

เขตไหน คนตอบมาแลวเรากเลอกจากเขตทมคนสนใจมากๆ แลวกลงพนทไปท าขาว

เลอกตงจากพนทนนๆ”

คณชวรงค ลมปปทมปาณ นายกสมาคมผสอขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย และ

ประธานชมรมผผลตขาวออนไลน มองวาสอสงคมมประโยชนในการไดมาซงแหลงขาว ถามคนตดตาม

ผสอขาวมาก กเทากบมแหลงขาวมาก ผสอขาวตองท าตวเปนผสงสารกอน โดยน าเสนอสงทคนอยาก

เหนอยากร มมมมองทนาสนใจ กจะไดรบการรทวต บางครงกจะมคนมาใหขอมลกลบมาโดยตรง

ผสอขาวตองมวจารณญาณในการตรวจสอบขอมลและผใหขอมลใหถกตองนาเชอถอ เมอมคนให

ขอมล ผสอขาวควรคยสอบถามเพอความชดเจนในประเดนดงกลาวดวย

สอสงคมชวยท าใหการรายงานขาวครอบคลมพนทไดมากขน ในขณะเดยวกนคนรบสาร

กสามารถตดตามเรองราวเหตการณไดจากหลายพนทและหลายมมมอง ขาวมมตมากขนจากการทคน

มามสวนรวมในการแชรขอมลผานชองทางสอสงคม โดยผสอขาวสามารถใชประโยชนจากการการม

สวนรวมในการน าเสนอขอมล (Participatory) ไดเนอหาทมาจากผอาน (user-generated content)

คณนภพฒนจกษอธบายวา

“สอสงคมมมากกวาความเรวนนคอ ‘เปนลกกระตาของสงคม’ คนระดมขอมลแจง

เขามาคนกเหมอนมตามองเหนสงตางๆ ไดเพมขน เชน สมมตวามฝนตกแลวมคน

จากวงทองหลาง ดสต หลาย ๆ ททวตเขามา ผสอขาวกรบรเรองของหลายๆ พนท

ซงถาท าไดอยางนทกกรณกจะดมาก เพราะท าใหไดรบขอมลจากหลายๆ มม หรอ

อยางในชวงเวลาหาเสยงเลอกตง ถาผสมครซอเสยงแลวมคนสงภาพมามนกจะดมาก

หรอถามแผนดนไหวแลวมคนสงเขามาเยอะ ๆ กยงด ซงอนนดกวาเรองความเรวอก

มนเพมบทบาทใหคนในสงคมเหมอนทกคนมตาหนงตาทจะสามารถบอกอะไรใหกบ

สงคมได”

เชนเดยวกบคณอศนาทมองวา นอกจากจดส าคญของสอสงคมคอเรองความเรว และ

การแพรกระจายขาวสาร แตกสามารถท าอยางอนๆ ไดถาใชประโยชนจากการทสอสารกบผรบสารได

เพอใหไดมาซงขอมลขาว

“ความเหนของสาธารณชนเปนเรองส าคญ เหนมการใชสอสงคมในการหาประเดน

จากคนอานลกษณะนบางในการท าขาวการเมอง แตในมมของขาวไอทยงไมเหนมาก

50

นก นอกจากน ผสอขาวกใชสอสงคมเปนเครองมอในการสอสารไดเลย เชน การถาม

ความเหนตอกรณตางๆ สามารถถามทางทวตเตอรไดเลย หรอแมแตการขอ

สมภาษณแหลงขาวกท าไดเชนกน ดงนนมองวานอกจากความเรวแลวยงเปนเรอง

ของการใชงานเพอการรวบรวมขาว คอจะมสวนมากในเรองของการรวบรวมขาว

บางคนมองวาความเรวเปนจดออนแตเรากกลบจดออนนนไดดวยการระมดระวง

ขอความทจะสงออก”

ดานคณเสถยรมองวาสอสงคมท าใหมการสนทนาแลกเปลยนขอมลได การสอสารสอง

ทางท าใหตดตอไดทงแหลงขาว และหาขอมลขาวจากคนทอยในเครอขายได ซงเปนประโยชนตอการ

หาขาวทมมมมองทแตกตางออกไปของผสอขาวไดดวย

“ผสอขาวใชสอสงคมตอบโตกบพลเมองเนต กบแหลงขาว ท าใหกลายเปนการ

สอสารสองทางไดทนท แหลงขาวใชทวตเตอรจ านวนมาก ผสอขาวโยนค าถาม หรอ

ถามแหลงขาวไดโดยตรงทนท นอกจากนนยงใชเปนชองทางในการตอบโตกบคนอาน

ได เชน ตอบขอสงสย ซงสามารถท าไดแบบเรยลไทม แตในทวตเตอรกมขอจ ากด

ตรงทตอบโตไดสนๆ น าเสนอไดไมหมด ไดเฉพาะประเดนหลกๆ เทานน ผสอขาวก

ตองใชบลอกเปนพนทเพมในการขยายเรองราว อธบายความทมากขนไวในบลอก

เชน เรองทมาของนกการเมองมาจากไหน เปนตน”

ดานคณประสงคซงสวนใหญใชชองทางของบลอก http://www.prasong.com ในการ

น าเสนอบทวเคราะหและขอมลตางๆ เชงลกเกยวกบประเดนขาว มองวาสอสงคมชวยใหเรองราวท

ตองการน าเสนอหาไดจากหลายแหลงเผยแพรออกไปไดหลายทาง และยงไมจ ากดพนทอกดวย

“เมอกอนผมตองรวบรวมขาวเปนรอยชน แตตอนนสามารถรวมไวบนเวบบลอกได

สามารถกลบมาเปดยอนอานได และรวมไวโดยไมกระจดกระจายกท าใหคนควาได

งาย นอกจากนนการมเครอขายของคนอานทสามารถโตตอบกนไดทนทผานสอสงคม

ท าใหไดขอมลจากคนอาน วธการคนควาหาขาวเปลยนไปจากเดมเพราะท าไดกวาง

งายขน เชน ถาคณไมมความรเรอง ก ไก คณอาจจะถามไปกได แลวถามคนตอบมน

กอาจจะเอามาใชไดเลย แทนทจะตองไปคนควาอก แตกตองมการตรวจสอบขอมล

ดวย”

51

อยางไรกตามคณประสงคมองวา ประโยชนของการมปฏสมพนธกบชมชนออนไลน

(Online Community) นนมการท าบางแตปจจบนการใชประโยชนจากการพดคยแลกเปลยนหรอหา

ขาวจากชมชนออนไลนนนยงท ากนนอย

ดร.ณฐฐา ผด าเนนรายการและบรรณาธการขาว สถานโทรทศน ThaiPBS อธบายวา

ผสอขาวสามารถใชทวตเตอรเปนทหาประเดนขาวใหม ยกตวอยางการใชสวนตวดวยวา โดยมากใชกบ

ขาวตางประเทศ คอดวา breaking news คออะไร แลวไปหาขอมลตอ ตามตอได โดยเอาขอมล

เบองตนจากทวตเตอรแลวคนควาเพมเตมแลวท าเปนรายงานขาว เชนเดยวกบคณศรสดา วนจสวรรณ

ผสอขาวส าผสอขาวไทย บมจ.อสมท บอกวา สอสงคมท าใหเขาถงแหลงขาวไดงายขนและเพมชอง

ทางการไดขอมลขาวดวย

“กรณมขาววา Microsoft ซอ skype ซงเปนเรองทตางประเทศ เวลาในการแถลง

ขาวตรงกบเวลาดกมาในประเทศไทย กใชวธการไปตามผสอขาวทอยในงานแลวอาน

Timeline ยอน แลวน าขอมลมาใชรายงานขาวได เมอกอนตอนทไมมเครองมอ

โซเชยลมเดยอยางทวตเตอร ผสอขาวกไมรวาใครไปอยตรงนน กวาจะไดขาวมาก

ตองรอส าผสอขาวตางประเทศรายงานออกมาซงกชากวาการตดตามผานทวตเตอร

ซงรายงาน ณ เวลาทเกดเหตการณขน”

คณเสถยรอธบายเพมเตมการไดขอมลขาวจากสอสงคมดวยวา ในบางครงสามารถเขาถง

แหลงขาวหรอประเดนขาวทไมคดวาจะเขาถงได หรอไดประเดนในเชงลกมาประกอบการท าขาวเจาะ

ดวย

“ผมไดประโยชนหลายทาง ผมไดขาวลก อยางเรองศาลรฐธรรมนญ กรณคลปแอบ

ถาย ใครขโมยขอสอบใหลกใคร ซงม follower คนหนงทวตมาวาเคยท างานในศาล

รฐธรรมนญ คยไปคยมา ในขอความสวนตว (DM- Direct Message) กตกลงนดเจอ

และสมภาษณ ซงผมสามารถท ารายงานเปนขาวใหญได ตรงนแหละทผมมองวา

ตอไปนสงคมขาวไมใชเรองของการรบทางเดยวเหมอน SMS แลว แตสอสงคมคอ

สงคม คนทแตกตางมาเจอและคยกน กระชบพนทเขามาใกลกน จากคนทไมมวนเจอ

กน กไดเจอและคยได ในสอสงคมท าได นเปนโลกของขอมลขาวสาร ดงคนทมขอมล

52

มาเจอกน มาพฒนา มาตอยอด มาสรางประเดนได อกตวอยางตอนน าทวม ขอมล

ในพนทมาเยอะมาก ผสอขาวเลอกขอมลไดเลยจะเอาเรองไหน นคอโลกใบใหม ดง

แตละทมาใกลกน แลวกแชรทกอยางได ลดชองวางของสงคมไปไดเยอะดวย”

โดยสรปคอ ผสอขาวมองวา การใชสอสงคมในกระบวนการสอขาวนน ส าหรบขนตอน

การหาขาว (News Gathering) มประโยชนในการเขาถงแหลงขาวทหลากหลายมากขน จากเดมทม

แหลงขาวประจ าจากหนวยงาน องคกร ภาครฐ และนกวชาการ สามารถไดแหลงขาวอนๆ เพมทชวย

เสรมใหไดขอมลขาวทหลากแงมมมากขน และมแหลงขาวใหมๆ ทสะทอนมมมองในสงคมใหรอบดาน

มากขนได ซงสงทสอสงคมเขามาเปลยนแปลงวธการหาขาวจากทสรปจากการสมภาษณคอ ท าใหเกด

การสอสารสองทางและมเครอขายของกลมคน การสงตอ การมปฏกรยาตอบกลบไดทนทอยางรวดเรว

ชวยในการหาขาว ไดประเดน และเขาถงแหลงขาวของผสอขาวไดมากกวาทเคย โดยวธการทผให

สมภาษณอธบายในการใชสอสงคมในกระบวนการหาขาวคอ ใชตดตอแหลงขาวโดยตรง ใชวธการโยน

ประเดนค าถามไวในเครอขายสอสงคมแลวใหมคนมาตอบกลบเพอแลกเปลยนขอมล

1.2 การใชสอสงคมในการผลตและรายงานขาวในมตเรวและลก

เนองจากธรรมชาตของสอสงคมมคณสมบตทโดดเดนในเรองการสอสารท “รวดเรว”

และ พนททไมจ ากดและการเชอมโยงขอมลจ านวนมากทท าใหเกด “ความลก” ได ในการสมภาษณ

จงมการถามค าถามเกยวกบการใชงานสอสงคมในทงสองมต โดยสรปสวนมากผสอขาวและ

บรรณาธการใหความส าคญกบสอสงคมในมตของ “ความเรว” ทสามารถสอสาร หาขอมล และ

เผยแพรรายงานขาวไดรวดเรว ทนเหตการณ

คณศรสดามองวา สอสงคมเหมาะมากกบการใชน าเสนอเหตการณทตองการความเรว

เชนเหตการณประทวงเดนขบวน เหตการณทตองอพเดทไดตลอดเวลา หรอขาวทตองเกาะตดความ

เคลอนไหว แตขาวอนๆ กใชได เพราะมนเปนมลตมเดยได ดกวาสอเดม เมอตองใชกบเหตการณ

ปจจบนทนดวน และยงเปนชองทางในผสอขาวท างานประสานขาวรวมมอในการรายงานขาวบาง

สถานการณไดดวย

นอกจากนคณศรสดาอธบายวา ความรวดเรวของการสอสารผานสอสงคมยงท าใหความ

ทาทายในการรายงานขาวเปลยนไปจากเมอกอนในเรองของความ Exclusive ของขาวทเปนในแงของ

53

ความเรว คอเมอกอน แขงกนเรองความเรว แตปจจบนไมวาใครกสามารถรายงานไดอยางรวดเรว

ดงนนการแขงขนตองเนนเรองอน เชนความพเศษแตกตางในเรองคอนเทนต หรอการเจาะขาว เปนสง

หนงทองคกรขาวและผสอขาวตองหาทางในการปรบตว เชนเดยวกบคณชาลทมองวาเหนอจากมตของ

ความเรวในการใชสอสงคมในการรายงานขาวสงส าคญคอการพฒนาเนอหาหรอคอนเทนต

“การพฒนาในแงของคอนเทนตนนส าคญ บางทไปสนใจความหลากหลายกบ

ความเรวจนลมเรองเนอหา จรรยาบรรณไมได ตองกลบมาทบทวน เพราะถาเราท า

อะไรเยอะๆ กจะขาดความช านาญเฉพาะดาน เชนเดมช านาญท าขาวเจาะลกแตตอง

มาใชสออนๆดวย กอาจไมมเวลาในการท าสงทช านาญอยางเดม แตมนก คอการ

ปรบตว เพราะเทคโนโลยเขามาผสอขาวกตองรบเขามา อยางตอนนกมการท า

magazine online ใช content ของผสอขาวได Magazine Like เปนตน คอถาม

ชองทางอะไรทจะสงสารไปได เรากตองสงไปใหถงทกสอ โดยคงภาพและหลกการ

ของความเปนเนชนไว”

อยางไรกตามดร.ณฐฐามองเรองการใชสอสงคมอยางทวตเตอรในมตของความเรววา

เปนดาบสองคมเพราะความเรวกท าใหเกดความผดพลาดไดงาย เมอไมมการเชคขอมลทดพอ เมอ

ผดพลาดความนาเชอถอกลดลง ดงนนผสอขาวตองใชสอสงคมอยางระมดระวง เรวแตตองรอบคอบ

ดวย ถามความผดพลาดกตองใชความเรวแกไขใหไดทนท เชนเดยวกบคณบณฑตทมองวา ความเรว

ของสอสงคมนนมประโยชน แตกตองมหลกการในการใชความเรวนนเพอใหไดประโยชนแตปองกน

ความผดพลาดดวย โดยในการรายงานขาวผานสอสงคมนนผสอขาวยงตองมทกษะของการคนควา

การตรวจสอบขอมลและขอเทจจรงดวย

“ผสอขาวรนใหมยงขาดเรองทกษะการหาขอมล การหาแหลงขาวขอมลเพอมาเขยน

เปนรายงาน แตเปนการท าขาวจากสงทเหนมากกวา เหนแลวกรายงาน บางทกม

นองๆ ภาคสนามบางคนกมาแลกเปลยนกบเรา เรากใหขอมลเขาไป กเปนการ

ชวยกนไปใหเขามความรมากขน การใชสอสงคมกดตรงทท าใหผสอขาวมตวตนขน ม

คนรจกขน แตขณะเดยวกนถาไมศกษาเพมเตม ไมคนควา กอาจไปใสความเหน

สวนตวลงไป กกลายเปนววาทะบนสอสงคมกตองระวง จรงๆ ทเรมใช ทเนชนกเรยก

ผสอขาวมาประชมกน เพราะตองการใหมกตกามารยาทในการใชเพอปองกนปญหา

ทอาจเกดขนจากการรายงานขาวทรวดเรวนน เชนตองมหลกการในการเอาขอมลมา

54

ตรวจสอบความถกตอง ใชภาษาทสภาพ เรองบางเรองทลอแหลม เชนความมนคง

สถาบน กไมพดถง และระวงเรองการหมนประมาทผอน”

ดานคณเสถยรมองวา สอสงคมเปนแคเครองมอเสรม เราใจ เรว แตไมใชเนอหาทงหมด

ของขาว และอาศยการรายงานบนสอสงคมอยางเดยวไมได ขาวยงคงตองการความลก ควบคกบ

ความเรว ซงผสอขาวตองหาจดทจะท าเรองความลกใหไดดวย

“บนสอสงคมเนอหาหลกๆ มนไมไดเยอะ อาจเชคกระแสไดในนน รายงานสงทเปน

กระแส แตมนไมมความลกหรอเนอหาทรอบดาน สอหลกยงคงใหพนทท าภารกจท

ส าคญมากกวาสอสงคมโดยในในมตขาวเรว ทวตเตอรแมจะเปนสอสวนตว แตการม

สงกดองคกรขาวคอความคาดหวงของผรบสาร ดงนนผสอขาวกตองรกษาบทบาท

หนาทและรบผดชอบตอแหลงขาว ตอคนอาน และองคกรดวย โดยตองสงขอมล

ขาวสารออกไปอยางมความรบผดชอบ ไมใชมงจะเอาแตความเรวเพยงอยางเดยว”

สวนในมตเชงลกนน สวนมากผใหสมภาษณมองวาบลอกเปนชองทางสอสงคมทสามารถ

สรางความลกใหการรายงานขาวได คณจกรกฤษ เพมพล อธบายวา ตามธรรมชาตของสอแลว บลอก

สามารถท าเชงลกได แตทวตเตอรท าไดล าบาก นอกจากใชวธเชอมโยง (Link) ไปสพนทการวเคราะห

ซงถาเขาใจขอดของเครองมอแตละอยางมาใชไดเตมทกจะชวยเสรมงานขาวได

นอกจากนนบลอกยงเพมพนทของการน าเสนอ กาวขามขอจ ากดในเรองพนทของสอ

ดงเดม จากจดนสามารถชวยใหความกวางของขอมลทเกยวกบขาวนนๆไดคณชาลอธบาย

“รปแบบการท าขาวแบบทท ากนอยเปนปกตคอเวลาเขยนขาว จะสงเขามาท

สวนกลางกองบก. ขาวทสงเขามากจะมขาวสองขาว อยางเชนสงใหไปท าขาวจบ

สลากเบอรพรรคการเมอง อาจสงมา 100 นว ไดลง 20-30 นว แตถาเอาทงหมดมา

ลงในบลอกเพอใหขอมลเพมเตมกได บางคนท าแบบนนเพราะอาจเปนความรสก

เสยดายขาวทไปท ามา เพราะเวลาเขามาสวนกลางมนจะถกตดเนอหาไปบางตาม

ขอจ ากดของสอเดมในเรองพนทการเผยแพรขาว นอกจากนน ขาวบางเรองทสงเขา

มามความคดเหนของคนในขาว แตไมมพนทในการลง กสามารถน ามาประมวลไวใน

สอสงคมกได เชน ไปท าขาวผลงสมครรบเลอกตงจบสลากเบอรใด มการแสดง

ความเหนของแตละคน บางทกถกตดออกเพราะพนทไมพอ ผสอขาวร แตคนอานไม

55

มโอกาสไดรเพราะไมไดเสนอผานสอ กลบกนเมอมสอสงคมกน าเอามาเผยแพรได

เชนเดยวกบชางภาพกสามารถใชสอสงคมไดเชนกน ปกตเวลาถายภาพจะถายมา

เยอะมาก แตลงขาวจรงๆ ไมกรป ชางภาพกใชบลอกหรอ สอสงคมอนๆ เพอ

เผยแพรภาพทเหลอไดดวยเชนกน”

1.3 สอสงคมกบบทบาทในการเปนชองทางในการเผยแพรขาว

ขนตอนตอไปในกระบวนการสอขาวคอ การเผยแพรขาวสผรบสาร เมอกอนทมเพยงแค

สอแบบดงเดม ผสอขาวลงพนทท าขาว เขยนขาว สงผานกองบรรณาธการแลวจงเผยแพรสผรบสาร

ผานสอดงเดมไดแก หนงสอพมพ วทย และโทรทศน ซงเปนขนตอนสดทายในกระบวนการสอขาว แต

เมอมสอสงคมเขามามสวนรวมในกระบวนการสอขาว ผใหสมภาษณทงผสอขาวและบรรณาธการตาง

ใหความเหนคลายกนวา สอสงคมท าใหการเผยแพรขาวเกดขนไดตลอดเวลาในทกขนตอนของการท า

ขาว ตงแตระหวางลงพนท จนหลงจากทเผยแพรผานสอหลกแลว โดยสอสงคมท าใหเกดการไหลของ

ขอมลขาวอยางตอเนอง เรมจากขอความสนๆ และอพเดทขอมลสงเพมออกไปเรอยๆ เปนระยะ

คณชาล วาระด บรรณาธการ นว มเดย (New Media Editor) บรษท เนชน

บรอดแคสตง คอรปอเรชน จ ากด อธบายถงการท าขาวและเผยแพรขาวทมการใชสอสงคมเปน

เครองมอหนงในกระบวนการวา

“ตอนนเวลาผสอขาวของเนชนไปท าขาว ไปคนเดยวกตองท าไดทกอยาง เปน

multimedia journalist ทงถายภาพ ถายวดโอ เปนงานชนขาวทครบเครอง ครบ

วงจร เปนการฝกท าขาวรนใหมๆ รนเกา ในชวงแรกๆ กมการตอตานบาง เชน เปน

ผสอขาวหนงสอพมพ ใหท าทวดวยกตอตาน ใหท าสอสงคม กบอกวา ไมเกยว อยใน

ระหวางการปรบตวกบวธการท าขาวแบบใหมทเปลยนไปตามเทคโนโลย เมอกอนท า

ขาวพมพดดตนฉบบ สงให sub-editor ตรวจแก สงใหโรงพมพ มฝายตรวจพสจน

อกษร จดหนาแลวพมพออกมาเปนหนงสอพมพสงไปใหคนอาน แตพอมสอสงคม

ชองทางการน าเสนอขาวเพมมากขน ขาวทมอยแลวกสามารถกระจายเผยแพรไป

ตามชองทางสอสงคมไดเพมเตมจากชองทางสอดงเดมทมอย”

56

คณนภพฒนจกษใชทวตเตอรและเฟสบครวมกน โดยขอความทลงในทวตเตอรกจะเอา

มารวมกนแลวใสในเฟสบค แตโดยหลกๆ แลวใชเปนชองทางในการเผยแพรขาวใหกบผอานไดทราบ

ซงคณนภพฒนจกษมองวา การมสอสงคมกเพมชองทางการสอขาวใหมากขน จากเดมทเปนขาว

โทรทศนออกอากาศไดเพยง 2-3 นาทแลวกมเวลาเดยวเทานน แตสอสงคมท าไดตลอดเวลา คนกรบ

สารไดตลอดเวลา

“บางเหตการณ เชนตอนท าขาวชวงมการชมนมของนปช.บรเวณสแยกราชประสงค

สามารถรายงานความคบหนาผานทวตเตอรไดตลอดเวลา แมจะเปนประเดนขาว

เลกๆ นอยๆ ทไมใหญพอทจะออกสอกระแสหลกได เชน คนเสอแดงเปดรานตดเสอ

ในทชมนม ซงเราอยากน าเสนอแตวาถกขาวอน ๆ เบยดหมด เรากสามารถน าเสนอ

ผานสอสงคมได อยางไรกตามในการใชสอสงคมอยางเชนทวตเตอรนนผสอขาวกตอง

ระวง เพราะทกครงททวตออกไปคนจะเชอวานนคอขาว อยางการจะทวตสงท

แหลงขาวพดผานทวตเตอร ซงตองมการตด ยอใหอยภายใน 140 ตวอกษรได กตอง

พยายามท าใหผดไปจากความหมายทแหลงขาวตองการสอสาร สวนตวเลอกทจะ

เสนอขอมลดบ ไมคอยมวจารณ พยายามไมสรางความแตกแยก”

คณเสถยรในฐานะผสอขาวทใชสอสงคมในการรายงานขาวกมองวาสอสงคมชวยการ

รายงานขาวอยางตอเนอง ท าใหอพเดทขาวไดทนท แตเผยแพรขาวบนทวตเตอรตองเลอกขอมลท

ส าคญ นาสนใจ และท าใหคนไปคดตอได ดวยขอจ ากด 140 ตวอกษร ดงนนตองหยบสงทเปนสดยอด

ของขอมลมาเสนอ แลวเปดโอกาสใหคนรบสารไดน าไปคดตอ

ในขณะทคณศรสดาบอกวา สอสงคมเขามามบทบาทในการรายงานขาวกจรง แตไมได

เปนชองทางหลก เปนสวนเสรมในกระบวนการท างาน ยกตวอยางขาวแผนดนไหวทพมา ตอนนขาว

อนดบแรกทผอานจะไดมาจาก SMS เปนชองทางแรก ตอจากนนคอเครอขายสงคมออนไลน อยาง

ทวตเตอรและเฟซบค โดยเปนขอมลจากในพนท จากคนทอยในเหตการณ หรอญาตคนทประสบเหต

คอสอสงคมท าใหคนธรรมดาสามารถแสดงตวในสงคมออนไลน แลวบอกขอมลตางๆ หรอถามหา

ขอมลตางๆ ได

ในสวนของการรายงานขาวผานทางทวตเตอร คณศรสดามองวามประโยชนมากในการ

เผยแพรขาว แตการทวตขอความกตองเลอกสงทจะบอกออกไปดวย ไมใชรายงานทงหมดทกอยาง

57

ไมอยางนนจะไมมคนตดตามสงทจะน าเสนอทางสอหลก ดงนนการเอาสอสงคมมาใชเสรมการเผยแพร

ขาว กตองเลอกสงทนาสนใจทวตออกไปใหรสกเชญชวนใหมาตดตามตอในรายการ ของเดดทสดตอง

เกบไวบางเพอยงคงความพเศษหรอ Exclusive ไว

ดานคณบณฑต หรอ แคนสาลกาบอกวาสอสงคมมผลตอการเปลยนแปลงการท าขาว

เรมจากตวคนท าขาวเหนการเปลยนแปลงทชดทสด อยางสอหนงสอพมพ กลมคนอานหดตวลง ใน

อนาคตคนอานสอเกา ประเภทหนงสอพมพมแตจะหดตวไมขยายเพม สอหนงสอพมพกตองปรบตวลง

มาใชชองทางสอใหมเพอเขาถงกลมคนอานกลมใหม เพราะเชอวาบางคนกไมไดอานขาวจาก

หนงสอพมพ โดยคณบณฑตใชทวตเตอรในแงของการใหขอมลและเบองหลงประเดนในสงคม เพราะ

เปนจดแขงของบรรณาธการทท างานมานาน มขอมลมากจงสามารถน ามาแบงปนเพออธบายใหคน

เขาใจทมาทไปของเรองราวไดชดเจนขนได นอกจากนคณบณฑตยงอธบายหลกการในการเผยแพร

ขอมลขาวสารผานทวตเตอรวา

“ผมยดหลกแบบน กอนเลนผมกตามดกเหนวาสวนมากกจะเปนความรส ก อยาง

การเมองกจะเปนประเดนความรสก เชนชอบสน ไมชอบสน พรรคน พรรคนน เหน

วามชองของการขาดขอมล การ balance ขอมล ผมกลองท าด ผมกหาขอมลใหมๆ

ทวจารณญาณกรองแลววาไมท ารายใคร คนทตามอานเรากมทกฝาย เรากตองกรอก

ขอมล แลวกใหขอมลเบองหลง เนองจากอยในต าแหนงบรรณาธการไมไดลงพนท

เหมอนผสอขาวสนามแลว ใชเทคโนโลยกไมเกงเทาคนรนใหม ผมจงไมเนนเรอง

ความเรว แตใชประสบการณและขอมลมาเตมเตมสวนทขาดในวงจรขาวบนโลกสอ

สงคมแทน”

เชนเดยวกบคณเสถยรทสะทอนการท าหนาทรายงานขาวของผสอขาววา สอสงคม

ผลกดนใหผสอขาวตองพฒนาตวเอง รอบคอบในการท าขาว และมความรขอมลทมากขน

“ผสอขาวตองม ทกษะความร ขอมลตองแนนมากกวาเดมเยอะ เพราะวาถก

ตรวจสอบจากคนอยางใกลชด จากทกวงการดวย เชน ถาผมเขยนขาวเรองทจรตการ

กอสราง กจะมพอคา คนกอสรางมาแสดงความเหน มาวาเราไดวาเราไมรเรอง คนท

เขารจากทกเรอง ทกกลมมาตรวจสอบผมได ดงนนผสอขาวท าอะไรตามอารมณ

ไมได ตองเคารพทกคนทตดตามอย กระบวนการพวกนจะบอกกบผสอขาวเองวา

58

คณจะประมาทไมได ท างานหยาบไมได จะรายงานเอาความเรวไมได เพราะ

ผลกระทบมนม ซงจดนเขมแขงกวากตกาทเปนเอกสารดวยซ า ผสอขาวตองเรยนร

ใหมาก”

ส าหรบการใชงานบลอกนนคณนภพฒนจกษมองวา “ทวตเตอร เขยนขอความได 140

ตวอกษร ทวออกอากาศได 3 นาท เฟสบคกได 500 ตวอกษร แตบลอกไมมขอจ ากดเรองตวอกษร

ฉะนนถาผมตองการเขยนเรองยาวผมกจะเอามาใสในบลอก เชนสมภาษณผสมครลงเลอกตงไว 10

นาท ออกอากาศทางโทรทศนได 1 นาท ทเหลอผมกยงเอามาลงในบลอกของผมเองได”

การใชบลอกเพองานสอสารมวลชนนน คณประสงคมองวา พลงของบลอกคอขอความท

อยในนนไมมวนหายไปไหน สามารถเขาถงคนไดจ านวนมาก บอกตอ แบงปนกนไดเปนเครอขาย ท า

ใหเรองจรงของขาวทตองรายงานสามารถมคนรบรไดจ านวนมากขนและไมมขอจ ากดเรองของเวลา

และพนทในการน าเสนอ

“ผมรสกวาบลอกมพลง ถาเปนหนงสอพมพพรงนมนกตายไปจากโลก น.ส.พถกเอา

ไปเปนกองขยะ หอกลวยแขก แตถาผานทางบลอกมนอาจถกเผยแพร ถกสงตอ ถก

ทวตตอไปอกไดเยอะ หรอคนรนตอไปอาจจะมาคนเจอกได แตถามนอยบน

หนากระดาษคณตองไปหาทหองสมดเลย การน าเสนอขาวและขอมลผานบลอกก

สะดวกรวดเรวขน เชน โฆษณาไทยประกนชวตทพอเปนใบมคนลงใน YouTube

จากนนกมการโพส การทวต อาทตยหนงผานไปมคนเขาไปด 740,000 ครง เปน

จ านวนทมาก หรอโฆษณาตานคอรรปชนไมไดออกทวมแคบน YouTube แตมคนด

เปนลานครง ในโฆษณาทเปนคนสระผมแลวหหนวกกมคนดเปน 6-7 ลานครง จะ

ผานไปอกกปกยงดได ดงนนสอสงคมชวยไดในเรองของการเผยแพร ถาเปนสมยกอน

ผสอขาวเขยนคอลมน ถาถกเลกจางกจบตองไปวงหาเวทใหม แตปจจบนผสอขาว

สามารถท าผานเวบไซตเองกได แลวถามคนอานมากมนกเปนพลงตอรอง”

ดานดร.ณฐฐามองวาบลอกเปนพนทใหตอยอดความคดและสามารถใชงานควบคกบ

ทวตเตอรในการรายงานขาวได โดยบลอกคอพนทส าหรบการใหรายละเอยดเพมเตมจากขาวท

น าเสนอผานสอสงคมอนๆ และผานสอหลก

59

“ถามเวลากจะเขยนบลอกโดยเรยบเรยงความคดเกยวกบเรองนน แลวกจะมาบอก

ผานทางทวตเตอรหรอเฟสบคเพอใหไปดรายละเอยดเพม บลอกใหรายละเอยดเยอะ

ทสด ใช twitter feed ในบลอกดวยเพอดงคนใหไปอาน กระบวนการในการท างาน

กคอไปท าขาว จากนนกเขยนบลอก ระหวางท าขาวกใชทวตเตอรรายงานขาวไปดวย

เพอหยอดใหคนตามรวาเราท าอะไรอย ตดสนวาประเดน lead คออะไร กสง

ขอความออกไปเพอดงใหคนตดตาม รายละเอยดเกบไวใหดในรายการเพราะ

ทวตเตอรไมใชแหลงขอมลทจะมารายงานทงหมด สวนบลอกควรเปนฐานขอมลของ

ผสอขาวเพราะมนเกบไวได เปน archive ทมคอมเมนตเปนเหมอน portfolio ของ

ตวเองดวย นอกจากนนกยงสามารถใสเบองหลงขาวไวในบลอกไดดวย”

คณประสงคใหความเหนเกยวกบการเผยแพรขาวดวยการรทวตขอความในทวตเตอรวา

ส าหรบบางคนการรทวตกเพอเปนขอมลเทานน แลวตองน าไปเชคขอมลตอ ตองตรวจสอบกอนถงจะ

เผยแพรตอไปได เพราะถาขอความผดกจะเปนปญหาได ดงนน ผสอขาวทถกฝกมาด ไมควรจะ รทวต

อะไรโดยไมมการเชคความถกตองกอน

“เครองมอสอสงคมท าใหเรองราวทเกยวของกบขาวและเหตการณตางๆ ไหลอยใน

วงจรขาวจ านวนมาก ถาผสอขาวรทวตขาวเพอเผยแพรขอมลนนตอโดยไมมการเชค

ความถกตอง ถารทวตสงทผดแลวจะท าอยางไร ดงนนตองกลนกรองเหมอนกน

ผสอขาวตองมความเปนมออาชพมากขน ตองไมตนขาว ตองไมตนขอมล เมอขอมล

มความหลากหลายมากขน ความระมดระวงกตองมมากขนดวย”

เชนเดยวกบคณศรสดาทเสรมดวยวา ผสอขาวสามารถไดขาวจากสอสงคมและเผยแพร

ขาวตอไดทนท แตตองไมเชอทกขอความทสงเขามา ผสอขาวตองตรวจสอบขอมลกอน เชนตรวจสอบ

กบแหลงขาวทเชอถอได ตรวจสอบใหไดรบการยนยนกอนจงจะน าเสนอหรอเผยแพรตอ หรอน ามา

พฒนาเปนรายงานขาว

“สมยนทกคนเปน citizen journalist ได กเปนไปไดและสวนตวกนบถอผสอขาว

พลเมองเหลานน แตวาไมใช 100% ททกคนจะสามารถเปนได อาจท าไดในการแจง

เหต แตการจะมาเขยนในเชงขาวกตองมพนฐานและการเรยนรดวย เพราะฉะนนก

ไมใชมสอสงคมแลวทกคนจะสามารถเขยนออกมาเปนขาวได กตองมทกษะในการหา

60

ขอมล เชอหรอไมเชอขอมล ยงจ าเปนตองมพนฐานการคดของการเปนผสอขาว เชน

ขาวเฮลคอปเตอรของปลดกระทรวงทรพยากรฯตก ฟงวทยกมผใหญในพนทยนยน

วาตก คาดวาเสยชวต เรากเชอและทวตขนไปเลย ถาเปนระบบเดมตองเขยนขาว

รอบรรณาธการตรวจสอบ รอยนยนกอน แตพอเปนสอสงคมกลายเปนท าไดทนท

เรวมาก คนกทวตกลบมาวาเหนศพแลวเหรอแนใจจ านวนเหรอ เลยคดไดวานาจะรอ

ขอมลกอน เพราะสอนมนเรว feedback ทสงไปทางวทยกบทวตเตอรมนเรวตางกน

มาก ขอเสยคอเรวและอาจจะผด แตขอดกคอแกไขไดเรวทนทเชนกน อกตวอยาง

เรองการเสยชวตของสามคณระนองรตน ไดรบขอมลแรกมาจากทวตเตอรของเนชน

แลวคนกมาถามวาจรงเหรอ จรงๆ แลวมนมมล แตทางบานปดขาว กท าใหเกดขาว

ลอดวย สรปกคอถาสงเรวกตองใชความเรวนในการแกไขเมอผด แตถาเคยท าผดก

ตองเรยนรแลวกตองระวงไมใหพลาดอก”

คณศรสดากลาวเสรมไวดวยวา ในการรายงานขาวผานสอสงคมเปนเรองทด เพราะม

แหลงขาวจ านวนมากขน ขอมลบางอยางไมถกปดบงเพราะคนในเครอขายชวยกนใหขอมลหรอเพราะ

สามารถรายงานจาก ณ จดเกดเหต ในเวลาทเกดเหตได การเกบขอมลจงครบถวน ไมถกบดเบอน

ปดบง เปนการตรวจสอบการท างานของผสอขาวไดในระดบหนงดวย เพราะในความเรวยงคงตอง

รกษามาตรฐานของงานไวใหได และยงตองรอบคอบในการเลอกสงทจะเผยแพรโดยค านงถงสทธสวน

บคคลและผลกระทบทางออมทจะเกดกบผทเกยวของกบสงทเผยแพรดวย

“การจะถายรปแลวโพสตในสงคมออนไลน อยางรปถนนรถตด กไมควรตดปาย

ทะเบยนรถ เพราะเขาอาจไมอยากใหใครรวาอยตรงไหน กอาจท าใหใครเดอดรอนได

หรอ ท าขาวเดกท าผดกฎหมายในทวตองมการบงหนาเพอเซนเซอร แตวาผสอขาว

พลเมองไมไดมใครคมจะระวงกนหรอไมกเปนค าถามเหมอนกน หรอตอนเหตการณ

ชมนมของกลมนปช. จากการผลกดนคนออกจากพนทแลวมทหารถกยงคอพนเอก

รมเกลา ผสอขาวกตามไปถายรปแลวกทวตออกไป กลายเปนวาม ขอความ

feedback กลบจากผอานทนทท านองวา ครอบครวจะเสยใจ เลยนกไดแลวลบรปท

ทวตนนไป คอผสอขาวตองเคารพสทธสวนบคคลของผทเปนขาวและเกยวของดวย

นนเอง”

61

2. สอสงคมกบการสรางความสมพนธและผลจากการปฏสมพนธ (Interaction)

นอกจากบทบาทของสอสงคมในกระบวนการสอขาวทง 3 ขนตอนในขอ 1 ขางตนแลว

การจะวเคราะหการเปลยนแปลงในกระบวนการสอขาวไดนนตองมการวเคราะหขอมลในสวนของ

วงจรการสอสารภายในกระบวนการสอขาวระหวางผสอขาว บรรณาธการ และผอาน/ผชม เพอทราบ

รปแบบการปฏสมพนธและบทบาทตอการเปลยนแปลงการท าขาว ซงขอมลจกการสมภาษณเชงลก

สะทอนใหเหนวาความสมพนธดงกลาวมลกษณะเปลยนแปลงสการสอสารสองทางทมการแลกเปลยน

ทงความคด และขอมลขาว จนถงระดบของการรวมมอกนในบางลกษณะเพอระหวางผสอขาวและ

ประชาชนในการรายงานขาวดวย

ความเปลยนแปลงในลกษณะการสอสารระหวางองคกรขาวกบผรบสาร จากเดมท

ผสอขาว กองบรรณาธการคอผสงขาวไปยงผรบสารและมการตอบกลบ (Feedback) มาบางแตยงเปน

ลกษณะของการสอสารทางเดยว ใหขอมลทางเดยวมากกวา แตจากการสมภาษณพบวา การใชสอ

สงคมท าใหเกดเครอขาย และลกษณะของเครองมอทมชองทางใหโตตอบ หรอ มปฏสมพนธท าใหเกด

ความสมพนธใหมขนระหวางผสอขาว บรรณาธการและผรบสาร ซงมผลตอการปรบตวในการท างาน

ของสอในกระบวนการสอขาวดวย คณชาล วาระดอธบายการมสวนรวมของผเขยนบลอกและผอาน

บลอกทมผลตองานขาววา

“การมสวนรวมผานบลอกเปนเชงการแสดงความคดเหนตอสงทเขยน แลวกตอยอด

ออกไป เปนการสอสารสองทางเพราะกระตนใหเกดการแลกเปลยนกน องคกรสอม

การเลอกเรองของบลอกเกอรไปน าเสนอบนสอหลกดวยกจะเปนการเลนขาวทครบ

วงจรขน เชน บอกวาคนบนโลกออนไลนพดแบบนนแบบน โยงจากสอสงคมกลบไป

ท traditional media ท างานไปควบคกน ซงไมตองกลววาเอามาลงสอสงคมแลว

คนจะไมตามสอหลก ตรงขามกลบจะท าใหสอสารสองทางมากขน”

ดานคณจกรกฤษ เพมพนมองวาเฟสบคเปนอกแพลตฟอรมทนาสนใจในการสราง

ปฏสมพนธกบเครอขายผอานซงมประโยชนตอการท าขาว

“เฟสบคกบการสรางชมชน ผสอขาวสามารถใชเปนชองทางในการสนทนา การได

ประเดนขาวจากชมชนได นอกจากเปนฝายบอกขาวอยางเดยว ซงคนรนใหมใช

เฟสบคมากกวาทวตเตอร ดงนน ผสอขาวกนาจะใชชองทางนใหเกดประโยชน และก

62

มลกเลนในการสอสารทหลากหลายกวา สอสงคมชวยเอาผผลตมาพบผบรโภค ท าให

การสอสารในกระบวนการท าขาวเรวขนกวาเดมและนาเชอถอดวย การยกระดบการ

ใชสอสงคมท าใหโดยใชประโยชนเรองความเรวในการเชอมตอสวนตางๆ ของสงคม

เชน การท าขาวขอขดแยงระหวางสองฝาย หรอในสงคม สอสงคมท าใหคนทอยคน

ละฝงความคดมาเจอกนได คยกนได เปนการสอสารแบบทโทรทศนกท าไมไดในบาง

เรอง”

ดานคณศรสดามองวา สอสงคมเปนชองทางใหผสอขาวอาชพผกมตรกบผสอขาว

พลเมอง (Citizen journalist) ซงเปนเรองด ถอวาเปนแหลงขาวดทและส าคญ เชนเมอเกดเหตการณ

ในพนททไมมผสอขาวสามารถใชขอมลจากประชาชนในพนท หรอรวบรวมขอมลจากบนสอสงคมได

“ในอนาคต ผสอขาว ส าผสอขาว ควรน ามาใชประโยชนอยางไรเพมขน ณ ตอนน

เปนเพยงแคทโปรโมต แตตอนนไมใชแลว พอเรามสงคมเราจะมเครอขายในเรองท

แตกตาง มเครอขายไวเยอะ เราไมตองเจอตวตอตว เราสามารถเขาไปในเครอขาย

นนๆ แลวกไปเกบขอมลมาจากเครอขายเหลานน ซงในชวตจรงเราอาจไมไดม

ความสมพนธเกยวของ ซงท าใหเราเขาถงแหลงขอมล แหลงขาวไดเรว เครองมอน

จบกลมชดเจน”

คณณฐฐาวเคราะหวาการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาวท าใหวธการท าขาวเปลยน

ชดเจนในเรองความเรวและความสมพนธ ในแงความสมพนธระหวางผสอขาวกบแหลงขาวกชวยท าให

เขาถงแหลงขาวไดงายขน สวนความสมพนธระหวางผสอขาวดวยกนกสามารถพดคยแลกเปลยนขอมล

ได เออเฟอแบงปนกนมากขน สอสงคมสงเสรมใหมปฏสมพนธท าใหเกดเนตเวรคเชอมสวนตางๆ

แมแตกบผสอขาวตางประเทศกยงสามารถสรางเครอขายเชอมโยงกนไดโดยอาศยการโตตอบบน

สอสงคม สอดคลองกบคณบณฑตทมองวาสอสงคมชวยสรางความสมพนธใหมๆ เชอมคนทไมเคยคด

วาจะไดมาสอสารหรอท างานรวมกนใหมาพดคยกนได

“คนทมาตามผมในทวตเตอรเปนวยรน คนอายนอยเยอะเหมอนกน เพราะผมเลา

เรองในเชงการใหขอมล หลายคนสอสารกลบมาวา บางเรองยงไมเกดบาง บางเรอง

เพงไดรขอมลบาง กชอบทเลาเบองหลงขาวใหฟง กลายเปนไดกลมคนอานใหมๆ

ขอดของสอสงคมทชดกคอเขาถงผรบสารไดงายและกวาง โดยเฉพาะคนรนใหม

63

แมแตกบผสอขาวดวยกนเอง บางคนอาจคดวาคนท าขาวรนใหมกบเกามาเจอกน

ไมได แตการมสอสงคมอยางทวตเตอรไมวาวยไหนกมาท าขาวรวมกน เจอกนในโลก

ออนไลนได กแคเปลยนรปแบบวธในการสอสารกเชอมโยงกนได”

คณเสถยรมองวาการมสวนรวมกบผอานดงคนเขามาทสอหลกและชวยสรางมมมองของ

โลกขาวใหหลากหลายขน

“มนเปนพลวฒนไมมอะไรทเตบโตหรอหยดนง เมอพาคนเขาบานแลว สงพมพกตอง

ลกมากขน หรอ เปดใหคนเขามามสวนรวมกบกจกรรมของสอเนชน สอไมไดอยบน

ยอดเขา ผลตสอออกมาเทานน กลายเปนทกคนอยใกลกน ชวนคนทอานทมความร

มากกวาผสอขาวมาคย มาแลกเปลยน ในทสดสงคมกจะไดความคดมมมองท

หลากหลาย เปนสงคมท 1 ใหความกดดนผสอขาวมากขน เพราะใกลกนมาก 2 อก

ดานกทาทาย คณตองเผชญหนาโลกของขาวทกวางขน คนเสพขาวเขากรเรอง ตนตว

มขอมล และตอบโตคณได”

ดานคณอศนาบอกวาสอสงคมคอการสอสารทเปนทงผรบและผสงสารในเวลาเดยวกน

นอกจากนยงสรางความสมพนธระหวางผอานกบขาวได

“บางทคนอานกคอมเมนตกลบมาวา ท าประเดนนหรอ ประเดนนกนาสนใจ เรากคด

วาเราท ารอบดานแลว แตพอไดรบคอมเมนตกมองเหนวามมมอนอก บางทขอมล

บางอยางเราทมนอาจจะมขอมลทมนไมนงกจะมคนทรมาชวยตอบเพมเตม กเหมอน

ชวยกนตรวจสอบซงท าไดรวดเรว นอกจากนนยงสามารถดงความรวมมอกบผสอขาว

อาสามาในกระบวนการขาวไดดวย โดยผสอขาวตองหาวธทจะ engage พวกเขามา

เปนกรณไป”

สรปจากความเหนของผใหสมภาษณ การเปลยนแปลงทส าคญอยางหนงในกระบวนการ

สอขาวทมการใชสอสงคมนนท าใหเกดการสอสารสองทาง เกดการแลกเปลยนขอมลระหวางผท าขาว

แหลงขาว และ ผรบสาร มประโยชนตอการระดมขอมล การเผยแพรขอมล ในกระบวนการขาวดวย

64

3. สอสงคมกบการเปลยนแปลงบทบาทของกองบรรณาธการขาว และ บทบาทการเปน

นายทวารขาวสาร (Gatekeeper)

ความรวดเรวทนทของการเผยแพรขาวผานสอสงคม ณ เวลาทเกดเหตการณ และการ

รายงานไดตลอดเวลาระหวางกระบวนการท าขาวของผสอขาว ท าใหสงหนงทเปนค าถามกคอ เมอขาว

ไมตองผานกองบรรณาธการทกขาวเหมอเคย บทบาทหนาทส าคญของการเปนนายทวารขาวสาร

(Gate Keeper) มการเปลยนไปอยางไร ซงผใหสมภาษณไดแสดงความเหนวา บทบาทของ

บรรณาธการยงคงมอยในแงของขาวทผานกองบรรณาธการเพอออกสอดงเดม แตในกระบวนการสอ

ขาวผาน สอสงคมนน ผสอขาวตองท าหนาทเปนนายทวารขาวสารเอง และมบทบาทในการ

ตดสนใจในการเลอกสงทจะน าเสนอดวยตวผสอขาวเองมากขน

คณจกรกฤษ เพมพน มองวาลกษณะของวงจรขาวทเปลยนแปลงไปเนองจากการใชสอ

สงคมนน ท าใหกองบรรณาธการตองปรบตว ปรบบทบาทในการท างาน

“บทบาทกองบรรณาธการในประเภทสงพมพตองปรบตวเยอะ เพราะความเรวและ

ความลกถกทดแทนดวยสอออนไลนแลว สอสงพมพถาไมปรบตวเรองการท าขาวลก

จะล าบาก สออนๆ เชนสอสงคมไปเปนปจจยในการเสรมภาพพจน ท าใหมการ

สอสารมากขนกวางขน และตอยอดในเชงการบรหารธรกจได”

ดานคณนภพฒนจกษใหความเหนเกยวกบบทบาทการเปนนายทวารขาวสารวาทง

ผสอขาว บรรณาธการ และ ผอาน/ผรบสาร ตางคดเลอก คดกรอบขอมลของกนและกน

“คนอานคอประต (Gate) ในโลกสงคมออนไลน คนทตามอานผสอขาวอยท าหนาท

กรองสารของผสอขาว เชคขอมลของผสอขาวดวยขนหนง คอถาผสอขาวเสนออะไร

ทไมเหมาะสม แลวคนอานเหนอะไรแปลกๆ ทผดปกตกจะมคนมาทกทวง ท าให

ผสอขาวเองตองยงใจ และคดทบทวนใหดกอนจะพมพสงขอความอะไรออกไป”

เชนเดยวกบคณเสถยรทมองวา ผสอขาวกบบทบาทของการเปนนายทวารขาวสารเปน

สงทตองท ามากขนเมอมการใชสอสงคมในการรายงานขาว โดยไมไดรอใหเปนหนาทของบรรณาธการ

โดยผสอขาวตองสวมบทบาทนอยางชดเจนมากขน

65

“การท าหนาทนายทวารขาวสารกเปนเรองยากเหมอนกน ส าหรบคนทไมเคยท า

หนาทนเปนประจ า สวนตวบางครงกโพสตขอความแรงไป ไมชดเจนบาง เพราะดวย

ความรบ เพราะอยากใหเรว สกระยะหน งกม feedback กลบมาวาไมใช ตอง

ตรวจสอบกอน พอไปตรวจสอบกรวาไมใช หรอบางครงขอความกแรงเกนไป คนท

รบขอความบางทกมทรสกวาเราเลนแรงไป คอเราหาสมดลไมได ในสอสงคมไมมบก.

คอย แกไขตรวจสอบขาวให แตสงทก ากบเราคอ สงคม มนมกตกาจรงซงมองไมเหน

ผมวามนเปนวฒนธรรมบางอยาง ซงคอยๆ กอตว ในลกษณะการตรวจสอบกนเอง ม

พลงมากกวากฎจรรยาบรรณเสยอก ท าใหผสอขาวตองระวงเพราะจะสงผลตอ คนท

ตดตามอานขอความของเรา ถาขาวเราไมแมนจรงกจะม feedback ทไมดกลบมา

เราตองตรวจสอบใหหนก ระลกเสมอวาบนสอสงคมมคนทร มคนในพนท ม

แหลงขาวอยจ านวนมาก ดงนนสงทผสอขาวทวตเขากตามอานซงผสอขาวกมวไมได”

อยางไรกตามคณเสถยรมองวาสงทเปลยนแปลงไปไมใชบทบาทเรองนายทวารขาวสาร

นอยลง แตทกคนในเครอขายสอสงคมตางเปนประตคดกรองขอมลของกนและกนในเครอขาย การ

ตรวจสอบอยตรงหนาผสอขาวมการตรวจสอบใกลชด

“ถาทวตขาววารฐมนตรวาการกระทรวงการคลงไมพอใจรฐมนตรวาการกระทรวง

เกษตรฯ คนรบสารเรากคอคนทเราพดถง ถาเปนขอมลมว เขากเชคเราได ถ าผด

ผสอขาวกถกประจาร ส าหรบผสอขาวสงเดยวทยนอยไดคอความนาเชอถอ คน

กระชบพนทเขามาใกลกน ตรวจสอบกนตรงหนา ถาผสอขาวท าผด ความนาเชอถอ

หมด กจบ ดงนนผสอขาวตองระวงตว รอบคอบมากขน ผดไมได”

คณเสถยรเสรมดวยวากองบรรณาธการยงท าภารกจเดมในสอหลกอย เพราะความ

นาเชอถอส าคญมากและเปนหนาทของบรรณาธการทจะสรางความนาเชอถอนนในสอหลก แตบน

เครอขายสอสงคมบรรณาธการจะมาขวางทางไมได เพราะธรรมชาตของมนเปนเรองของคนๆ นนสง

ขอมลเอง คนจะสรางความนาเชอถอไดกคอตวผสอขาวเอง

ดานคณศรสดามองวา แมสอสงคมจะมามบทบาทมากขน และผสอขาวสามารถรายงาน

ขาวไดโดยขามขนตอนของกองบรรณาธการเวลาทรายงานขาวจากพนท แตบทบาทเรอง นายทวาร

ขาวสารของกองบรรณาธการกไมไดหายไปโดยสนเชง เพยงแตมชองทางในการท าขาวมากขน และ

66

ผสอขาวตองท าบทบาทในการเปน Gate หรอการพจารณาเลอกสงทน าเสนอผานชองทางของสอ

สงคมดวย เปนการใชวจารณญาณของผสอขาวประกอบการตดสนใจ

“การจะทวตขาวตองค านงถงหลายเรอง สงทหนงทไมควรมองขามคอมารยาทตอ

องคกรทตวเองสงกดอย เชน ขาวทคนขบรถแทกซฆาแมเดกมามอบตวกบโมเดลไนน

ถงแมวาเรารเรองและอยากทวตออกไป แตกตองหามตวเอง ท าไมไดเพราะรวายงไม

ถงเวลาเผยแพร ตองใหเกยรตองคขาวกอน เผยแพรในเวลาทเหมาะสมและตองรวา

อะไรควรหรอไมควรดวย ดงนนกคอการรายงานขาวผานสอสงคมเปนชองทางทเพม

ขนมา และเหมาะกบการรายงานขาว ณ จดเกดเหต แตถาเปนรายงานเปนชนหลกก

ตองผานกระบวนการของกองบรรณาธการเชนเดม ตองผานกระบวนการตรวจเชค

ขอมลใหเรยบรอยกอน”

สอสงคมท าใหกองบรรณาธการตองปรบตวในระยะยาวดวยเชนกนโดยคณบณฑตจนทศ

รค า (แคน สาลกา) บรรณาธการบรหารเนชนสดสปดาหอธบายวา

“กองบรรณาธการตองมบทบาทอนๆ ทนอกเหนอจากการรไรทและตรวจสอบขาว

อยางทเคยเปนมา เพราะเมอมการใชสอสงคมผสอขาวกท าตวเหมอนเปนรไรทเอง

เพราะตองตรวจสอบความถกตองกอนเผยแพรโดยไมผานกองบรรณาธการ ทงนเคย

มการหารอในกองบรรณาธการเกยวกบประเดนดงกลาววาในระยะยาวตองมการ

เปลยนแปลง บรรณาธการขาวจะนกรอขาวจากผสอขาวและแคแกไขตรวจสอบขาว

อยางเดมไมได อาจตองผนตวเองไปท าขาวเชงสบสวน ขาวเจาะ หรอสกปพเศษ

(Exclusive) เพมขน อยางทผมก าลงพยายามหาชองทางในการใชทวตเตอรจากมม

ของบรรณาธการทไมไดอยในสนามขาว ณ เวลาเกดเหตกเพอเตรยมพรอมการ

เปลยนแปลงทจะมาถงดวยเชนกน”

คณชวรงค ลมปปทมปาณ นายกสมาคมผสอขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทยเหน

ตางวา บทบาทในเรองนายทวารขาวสารนนไมเปลยนแปลงนก เพราะยงคงตองมการก าหนดวาระ

ขาวสารอย ในสอสงคมจะตองถกตรวจสอบ อาจสรางกระแสได แตการสรางประเดนไมใชเรองงาย สง

หนงทเปลยนชดเจนคอกองบรรณาธการและส าผสอขาวมสวนรวมกบผรบสารมากขน

67

ดานคณจกรกฤษณ เพมพนมองวาควรมการก าหนดหลกการในการใชสอสงคมดวย

เชนกนเพอใหการใชสอสงคมในการสอขาวนนมความนาเชอถอ และปองกนความผดพลาดดวย

“เรองของการจะใชทวตเตอรในการรายงานขาวนนจะปลอยใหเปนธรรมชาตเตมท

ไมได เพราะการใชทวตเตอรท าใหการท างานมนขามขนตอนของการบรรณาธการ

จากทเมอกอนการจะตพมพขาวตองมบรรณาธการ มหวหนาขาวกลนกรองกอน แต

การใชสอสงคมอยางทวตเตอรท าไดโดยตรงเลย ดงนนเมอไมมกระบวนการของกอง

บรรณาธการ ผสอขาวกตองเซนเซอรตวเอง มหลกการเรองจรยธรรมในการน าเสนอ

พจารณาผลกระทบและการละเมดซงเปนเรองทยาก เพราะทวตเตอรไมไดใหสงขาว

อยางเดยว จดแบงระหวางความเปนสวนตวกบบทบาทภาระหนาทเปนประเดนทยง

ถกเถยงกนวาหลกในการใชทวตเตอรในการสงขาวมนปลอดภยแคไหนส าหรบสงคม

และคนใชมความรบผดชอบเพยงพอหรอไม”

จะเหนวา จากกลมผใชสอสงคมในกระบวนการสอขาวและบรรณาธการมองวา ความ

รบผดชอบตอการตดสนใจในประเดนและขอความทจะเผยแพรอยบนความรบผดชอบของผสอข าว

มากกวาทเคยเปนมา เพราะความเรวในการน าเสนอและการลดขนตอนในการผานกองบรรณาธการ

ดงนน จรรยาบรรณของการท าขาวตองถกท ามาพจารณาประกอบระหวางการสอขาวอยางเขมขนมาก

ขน โดยตองรบผดชอบตอสงคม และตอขอมลทสงผานเขาไปในระบบเครอขายสอสงคม ตลอดจน

ขอมลทไดรบจากเครอขายกตองมการตรวจสอบอยางเขมขนเพอปองกนความผดพลาดดวย

หมายความวา บทบาทการเปนนายทวารขาวสาร (Gatekeeper) นนไมไดหายไป แตปรบเปลยนเปน

ทงผสอขาวและบรรณาธการตางตองท าหนาทดงกลาวมากขน จดทเปลยนไปคอกองบรรณาธการและ

ผสอขาวไมใชผก าหนดวาระขาวสาร หรอเปนผเลอกวาจะเสนออะไรเทานนอกตอไป แตการสอสารกบ

ผรบสารไดผานเครอขายออนไลน ท าใหการก าหนดวาระขาวสารถกคานน าหนกดวยเสยงจากสงคม

ในขณะเดยวกน องคกรขาวฟงเสยงและความตองการในการรบสารของผรบสารไดมากขน มองเหน

ประเดนทสงคมตองการรไดมากขนดวย

68

4. แนวทางอนาคตของการพฒนาการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว

คณชาลบอกวา ทศทางการใชสอสงคมของเครอเนชนมแนวทางในการสงเสรมทชดเจน

เปนนโยบายเพราะถาอยในวงการการท าขาวในสไตลทออกไปตามชองทางตางๆ มนมววฒนาการ

คอนขางรวดเรว เชน การเขยนบลอก เปนสงทตองใชเวลา ผสอขาวไมคอยเขยนบลอกเยอะเพราะไมม

เวลา ถาไมรกจรงกคงไมทมเทท า สวนใหญคนทเขยนเปนประจ าจะเปนคนธรรมดาทเปนบลอกเกอร

มากกวา สวน Facbook Fan Page ของเนชน เปาหมายคอ ตองการดงดดคนทเลน เจาะตลาดของ

คนออนไลน ไปสรางแฟนคลบวาสามารถใชเปนชองทางในการตดตอสอสารกบคนกลมนนมากขน

คณจกรกฤษ เพมพนเนนเรองความพยายามก าหนดแนวทางการใชสอสงคมใน

กระบวนการสอขาวเพอใหสามารถน ามาใชงานไดอยางมประสทธภาพและเปนประโยชนสงสดในการ

สอขาว โดยเรมมการรางแนวจรยธรรมขนมา โดยสงทส าคญคอการหาหลกการส าหรบการสอขาวท

ไมผานกระบวนการบรรณาธกรเพราะเปนสงทตองระวง และการเผยแพรผานสออนเตอรเนตมนอยใน

ระบบนานมาก และแพรกระจายไดในวงกวางตองมหลกการใชการใชทรอบคอบเชนกน

นอกจากน คณนภพฒนจกษ ยงเสนอดวยวา การใชสอสงคมยงไมไดถกน ามาใชอยาง

เตมท บางคนกใชบาง บางคนใชเพยงบางอยาง เปนเพราะขอจ ากดของเวลาในการท างาน ซงถาจะม

การพฒนาการใชสอสงคมใหแพรหลายและใชไดเตมประสทธภาพมากขน กควรมการสรางแรงจงใจให

ผสอขาวรสกวาอยากใชดวย

“ภาคปฏบตผมเหนวาควรมแรงจงใจใหผสอขาวมาท างานอยางนมากขน ปกต

ผสอขาวกท างานทงวน แลวกมาจะใหเขยน blog ในเชง exclusive มากขน ก

เทากบวาตองใชเวลามากขน ไมใชวาผสอขาวขเกยจ แตกตองเสยเวลาอยางอนไป

จากทปกตท า 8 ชวโมง ตองท าเพมไปอก 3-4 ชวโมง ซงบางทเหนอยกวา 8 ชวโมง

เสยอก ถาไมมแรงจงใจคนอยากท ากนอย อาจท าไดเชน เรองของเบยเลยงซงส าคญ

หรอการใหความส าคญกบเนอหาของบลอกในการไดรบเผยแพรบนสอหลงดวย

ผบรหารสอตองใจกลาในการใหเอาขาวทจะลงในบลอกมาลงในขาวหนาหลก แตถา

เนชนใจกลา ไมตองลงทกอยางทฉบบอนลง แตเลยงไปเอาเอาบทวเคราะหมาลง

เลย กท าใหผสอขาวจ านวนหนงเลอกไดทจะไมตองท าขาวแบบประจ าวนตามททก

สอตองท าเปนหลก แตเลอกทจะท าบทวเคราะหการเจาะลกมมมองมากกวาได ถา

69

องคกรสอใจกลาเดนตามทางน กจะมผสอขาวมาใชสอสงคมเพอการท างานเชงลก

หรอการวเคราะหมากขนเพราะมเวลาใหท า”

ดร.ณฐฐามองวาการพฒนาการใชงานสอสงคมในกระบวนการสอขาวนน องคกรขาวก

ตองปรบมนโยบายดานสอสงคมทชดเจน ในตางประเทศมการปรบตวกนมากแลวเพราะการแขงขนจะ

เขมขนมากขน องคกรขาวจ าเปนตองสรางฐานคนดในขณะเดยวกนกตองสรางความรสกเปนมตร

เชอมโยงกลมคนเปนเครอขายซงจะท าใหเขาถงคนทวไปไดงายขน

คณศรสดาบอกวา เทคโนโลยนมผลท าใหวธการท างานของผสอขาวตองปรบเปลยน

ตอนนยงไมใชผสอขาวรอยเปอรเซนตเปลยนการท างานมาใชสอสงคม แตมองวาจะตองเพมมากขน

ซงกขนอยกบนโยบายขององคกรดวย ยกตวอยางของ MCOT กยงใชไมเยอะ สกประมาณ 10 กวาคน

ได เพราะยงไมมนโยบายของการสนบสนนใหใชทชดเจน เมอไรกตามทผบรหารฝายขาวใช กจะมคน

ใชเยอะขน คนรนใหมอยากใช แตไมมทศทางนโยบายจากองคกรทชดเจนกเปนการเลอกใชตาม

ความชอบของแตละคนมากกวา ส าหรบประเดนการปรบตวของผสอขาว คณศรสดาเสนอแนะวา

ประสบการณจะสอนใหผสอขาวปรบตวในการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาวได ซงจะเปน

ประโยชนตอการท าขาวมากกวาทเคยเปนมา

“รนพกจะสอนรนนอง ผสอขาวใหมทกษะการใชเครองมอม แตยงตองเรยนรการให

เกยรตแหลงขาว จรยธรรม จรรยาบรรณในการท าขาว และใชเครองมอตองเปลยน

วธการใช จากเลน และสวนตว มาเปนมออาชพมากขน ตราบใดทยงไมมนโยบาย

หรอ หลกสตรในการสอนทชดเจน กตองอาศยการเรยนรจากพนฐานของการเปน

ผสอขาว”

จากมมมองของบรรณาธการ คณบณฑตมองวาสอสงคมควรถกน ามาใชเปนสวนเสรมท

ท าใหกระบวนการสอขาวมความรอบดาน ลก และสมบรณมากขน แตผสอขาวกยงตองท าหนาทการ

ท าขาวเหมอนเชนทเคยท ามาอยางเตมทดวยเชนเดม

“ในแงของการรายงานขาวผสอขาวกยงตองท างานตามหนาทเชนเดม แตตองท างาน

ในการสรางเครอขายของคนทรบสารจากตวผสอขาวใหชดเจน แลวกจะไปเสรมสอท

ท าอยแลวในทางออม อยางนอยคนทรบจากผมกจะรจกเนชนสดฯ มากขน จรงๆ

เรองนเปนเรองนโยบายทชดเจนดวย ไมเชงบงคบ แตสนบสนนใหใช กจะท าใหคน

70

รจกองคกรมากขน ตรงนกเปนสงคม พอเราท าตรงนมากขน สงทเสยไปกคอรายได

จาก sms แตเรากรปญหานอยวาจะเกด แตกไมเปนไรเพราะเราตองท าเพออนาคต

แตในทางกลบกน กอาจไปเสรมใหคนมาตดตามสอหลกเพมขนไดดวย”

โดยสรปจากการสมภาษณผสอขาวและบรรณาธการทง 10 ทานจะเหนวา สอสงคมม

บทบาทในการเปนเครองมอทเสรมเขามาในกระบวนการสอขาวทกขนตอนของการสอขาวตงแตการ

หาขาว (News Gathering) จนถงการเผยแพรขาว (News Reporting & News Distribution) ซงท า

ใหโลกของขาวสารกวางมากขน ขอมลขาวทเคยจ ากดอยในวงหนงขยายกวางมากขน และผสอขาว

และกองบรรณาธการสามารถใชประโยชนจากการสอสารสองทางผานเครอขายของกลมผอานใหเกด

ประโยชนในการสอขาวทรอบดานไดมากขน

ประเดนส าคญของการใชงานส อสงคมของผสอขาวไทยในปจจบนคอ “มตของ

ความเรว” ทสามารถรายงานขาวไดทนท หาขาวไดเพมเตมระหวางการท าขาวจากความสามารถใน

การโตตอบกบเครอขายในสงคมออนไลนไดอยางรวดเรว แตใน “มตความลก” ยงมการใชนอยและยง

ไมชดเจนวาจะใชงานในลกษณะใดบางโดยมขอจ ากดในเรองเวลาและความเขาใจในรปแบบการใช

เชงลก ในขณะเดยวกนการมสอสงคมเปนเครองมอส าคญในกระบวนการสอขาว บทบาทของผสอขาว

และบรรณาธการทงในการท างานเพอสอขาวและการท าหนาทคดกรองขาวสาร และจดวาระขาวสาร

ของสงคมเปลยนแปลงไป โดยตางตองปรบตวใชประโยชนจากสอสงคมเพอท าใหบทบาทในการ

รายงานขาวมความเขมขน รวดเรวมากขน ซงก าลงอยระหวางการเรยนรการใชงานในรปแบบตางๆ

และปรบตวทงในระดบบคคลและองคกร

ตอนท 2 วเคราะหขอมลจากการสงเกตการใชสอสงคมของกลมตวอยาง

เพอเปนการศกษาอยางละเอยดเกยวกบลกษณะการใชงานสอสงคมของกลมผให

สมภาษณใหเปนตวอยางลกษณะการใช ผวจยใชวธการสงเกตแบบไมมสวนรวมในการตดตามดการใช

งานสอสงคมของผใหสมภาษณจ านวน 9 ทานเปนเวลา 1 สปดาห โดยเลอกชวงระยะเวลาระหวาง

71

วนท 3-9 กรกฎาคม 2554 เนองจากในชวงเวลาดงกลาวสามารถศกษาการรายงานขาวไดสองลกษณะ

คอ

- เหตการณส าคญทตองรายงานขาว ณ เวลาเกดเหตอยางตอเนอง โดยในชวงเวลา

ดงกลาวมเปนชวงวนเลอกตง

- การใชรายงานขาวแบบทวไปประจ าวน (Routine) สามารถศกษาลกษณะการใช

สอสงคมในกระบวนการสอขาวของกลมตวอยางไดวา ในวงจรของการรายงาน

ขาวนนมการใชรปแบบใดบาง

ทงน การศกษาเปนเพยงตวอยางของลกษณะการใชเพอตรวจสอบขอมลกบขอมลทได

จากการสมภาษณ โดยการวเคราะหขอมลในเชงปรมาณเปรยบเทยบสดสวนรปแบบการใชงานสอ

สงคมจากสดสวนการขอความทมการเผยแพรผานสอสงคม โดยขอมลทไดจากการศกษาในระยะเวลา

1 สปดาหมดงน

ตารางท 3 แสดง Twitter Data ของกลมตวอยางระหวาง 3-9 กรกฎาคม 2554

ชอ Account Tweet in sample

Tweet all-time

Follower Following

บณฑต จนทศรค า @can_nw 386 22094 20810 142 อศนา พรวศน @lekasina 485 56592 5031 1666 คณศรสดา วนจสวรรณ @sresuda 292 30716 13043 1846 นภพฒนจกษ อตตนนท @noppatjak 612 54135 47203 642 ดร. ณฐฐา โกมลวาทน @Nattha_ThaiPBS 186 24119 43049 582 เสถยร วรยะพรรณพงศา @satien_nna 272 26073 17973 419 จกรกฤษ เพมพล @chakkrish 47 5971 2760 140 ชวรงค ลมปปทมปาณ @chavarong 213 16244 5654 541 ประสงค เลศรตนวสทธ @Prasong_lert 41 759 2407 90 * ขอมลอพเดท ณ วนท 8 ตลาคม 2554 เวลา 03.00 น.

โดยจากการสมภาษณนน สามารถสรปจ าแนกลกษณะการใชสอสงคมในกระบวนการสอ

ขาวไดเปน 7 ลกษณะ ไดแก ใชเพอเผยแพรขาว ใหขอมลเบองหลงขาว หาขาวขอขอมล สนทนาสราง

72

ปฏสมพนธ โปรโมตผลงานและองคกร วเคราะหแสดงความเหน และใชงานเรองสวนตว ซงสามารถ

จ าแนกเปนขอมลของผใหสมภาษณแตละทานในการใชเปนเวลา 1 สปดาหไดดงน

ตารางท 4 แสดงลกษณะการใชงาน Twitter ของกลมตวอยางระหวาง 3-9 กรกฎาคม 2554

ชอ

จ านวนขอความบนทวตเตอรจ าแนกตามจดเปาหมายในการใชงาน

เผยแพรขาว รายงานขาว

ใหขอมล อธบายความ

หาขาว ขอขอมล

สนทนา สราง

ปฏสมพนธ

โปรโมตงาน

วเคราะห แสดง

ความเหน สวนตว

Tweet Re-

tweet บณฑต จนทศรค า 38 30 216 0 73 9 15 5 อศนา พรวศน 153 50 30 6 166 45 8 27 คณศรสดา วนจสวรรณ 36 15 41 10 126 19 4 41 นภพฒนจกษ อตตนนท 79 58 55 14 341 12 40 13 ดร. ณฐฐา โกมลวาทน 59 85 4 0 17 20 0 1 เสถยร วรยะพรรณพงศา 82 55 12 2 88 15 14 4 จกรกฤษ เพมพล 25 2 6 0 0 0 14 0 ชวรงค ลมปปทมปาณ 46 70 8 0 70 0 5 14 ประสงค เลศรตนวสทธ 0 0 5 0 5 14 7 0

ในสวนของการใชงานทวตเตอรนน จะเหนวาแตละทานมลกษณะการใชงานท

แตกตางกน โดยสามารถสรปไดดงน

รปแบบการใชทวตเตอร

1. การรายงานขาวและเผยแพรขาว โดยม 2 ลกษณะคอ การรายงานโดยทวต

ขอความเอง มทงเปนลกษณะของขอความสรปประเดน การโปรยความแลวตามดวยลงคเวบไซต รป

หรอ วดโอ อกลกษณะคอการรทวตขอความขาวของผอน โดยผสอขาวจ านวน 5 ทานจาก 10 ทาน

เนนการรายงานขาวและเผยแพรขาวเปนส าคญ โดยมากเปนผสอขาวทลงพนทในการท าขาวดวย

ตวเอง

ผทมการใชสอสงคมเนนไปในการเผยแพรขาวและรายงานขาวมากกวาการใชงาน

ประเภทอนไดแก คณอศนา พรวศน , คณณฐฐา โกมลวาทน, คณเสถยร วรยะพรรณพงศา,

คณจกรกฤษ เพมพน และ คณชวรงค ลมปปทมปาณ ซงเปนการรายงานขาวทงการทวตดวยตวเอง

73

และการรทวตขาว/ขอมลจากผอน โดยในลกษณะของการรายงานขาวนนสามารถจ าแนกเปนรปแบบ

การรายงานไดดงน

ตารางท 5 แสดงรปแบบการเผยแพรขาว/รายงานขาว

จากตารางขางตนจะเหนวา รปแบบของการรายงานขาวผานทวตเตอรสวนมากเปนการ

เขยนขอความสรปประเดนสนๆ เกยวกบขาวนน โดยหากมขอมลตอเนอง กจะมการทวตขอความสรป

นนตอเนองไปเรอยๆ โดยเปนการรายงานขาว ณ จดเกดเหต หรอ ณ เวลาทเกดเหตการณนนขน

เนนความรวดเรวของการน าเสนอขอมล รปแบบการรายงานขาวแบบน คอการอพเดทขอมลขาวทนท

ทไดขอมลใหมๆ เขามา หรอเมอมเหตการณเกดขน ทงน ระหวางเกดเหตการณนน นอกจากจะมการ

รายงานในรปแบบสรปประเดนเปนขอความน าเสนอแลว ในบางครงยงมการใชภาพถายเพอใหเหน

เหตการณทชดเจนประกอบดวย โดยเปนลกษณะของการโปรยเรองและโพสภาพคกนไป

นอกจากการรายงานขาวในลกษณะแบบนแลว ในบางครงจะมการสรปเปนค าโปรยสนๆ

ประกอบกบการโพสลงคไปยงขอมลเพมเตม หรอเนอขาว บทวเคราะหทส าคญ ซงการรายการใน

รปแบบนมกจะท าเมอเกดเหตการณนนไปแลว หรอมการเขยนบทรายการงานขาวลงทนาเวบไซตแลว

หรอเมอตองการใหลงคขอมลเพมเตมทเกยวกบประเดนขาวนน และทมการใชบางแตยงนอยอยคอ

การโพสลงคของคลปวดโอ

ชอ รปแบบในการรายงานขาวผาน Twitter

ขอความสรป โปรย + Link

โปรย + รปภาพ

โปรย + VDO

บณฑต จนทศรค า 38 0 0 0 อศนา พรวศน 74 50 20 9 คณศรสดา วนจสวรรณ 34 2 0 0 นภพฒนจกษ อตตนนท 67 6 6 0 ดร. ณฐฐา โกมลวาทน 55 3 1 0 เสถยร วรยะพรรณพงศา 75 4 2 1 จกรกฤษ เพมพล 21 4 1 0 ชวรงค ลมปปทมปาณ 44 1 1 0

74

2. การใหขอมลขาว หรอ อธบายความเกยวกบขาว เปนลกษณะของการใหขอมล

เบองลก เบองหลง ทมาทไปหรอการขยายความขาว โดยบรรณาธการจะใชงานทวตเตอรในลกษณะน

มากกวาผสอขาว ผใหสมภาษณทมลกษณะการใชงานแบบนทชดเจนมากทสดไดแก คณบณฑต

จนทรศรค า (แคน สาลกา) โดยทวตขอความตอเนองเกยวกบประเดนทจะน าเสนอ โดยแตละครงท

น าเสนอจะมขอความตอเนอง 6 ขอความขนไป โดยน าเสนอเปนสองชวงเวลาคอ “อาหารเชา” ในชวง

เชา และ “อาหารค า” ชวงเยนหรอกลางคน ลกษณะของขอมลคอเบองหลงขาว ขอมลเพมเตม

เกยวกบขาวหรอประเดนทเปนทสนใจของสงคมซงชวยอธบายความเปนมา เปนไป อธบายความ

เกยวของเชอมโยงของบคคลทอยในขาว ความเชอมโยงของเหตการณ ท าใหผตดตามขาวสามารถ

เขาใจความเปนมา มองเหนประเดนของเรอง เขาในบรบทของเหตการณทเกดขน ตลอดจน

การวเคราะหสถานการณบนพนฐานของขอมลและบรบทตางๆ

ตวอยางเรองทใหขอมลในลกษณะดงกลาวในชวงเวลาทศกษาเชน การวเคราะหผลการเลอกตง

ตวอยาง การใหขอมลผลการเลอกตง

@can_nwอาหารค า(1) จากผลเลอกตงวนน พรรค SME เสยหายมาก ชาตไทยฯ อาจมสภาพเปน "พรรคต าสบ" ในครงหนา @can_nwอาหารค า(2) การสญเสยส.ส.เขต 1 ทนง แถมคะแนนสดสวนแพ "เพอไทย" ในสพรรณบร เปนสญญาณเตอนการถดถอยครงใหญของบรรหาร @can_nwอาหารค า(3) พรรคชาตพฒนาฯ เปนอกพรรคหนงทตองปรบตว และกลมพนจคงตองแยกทางไปในวนหนา เพราะม ส.ส.ในมงแค 2 คน @can_nwอาหารค า(5) ชยชนะแบบพลกแผนดนอสานของเพอไทย คงท าให "เนวน" ตดสนใจล าบาก วาจะรกษาภมใจไทย หรอถอยหลบมรสมกอน @can_nwอาหารค า(6) หากมการปลดลอก "บานเลขท 111" ปหนา อดต ส.ส.ทรท. หลายคนคงลงเลทจะไปตงพรรคแขงกบทกษณ เหมอนทบางกลมคดไว @can_nwอาหารค า(7) ปชป.ได ส.ส.ไมตางจากป 50 มากนก แตท ปชป.พลาดไมไดเปนแกนจดตงรฐบาล คอภมใจไทย ได ส.ส.ไมไดตามเปา @can_nwอาหารค า(8) หาก ปชป.คดจะเปนรฐบาลสมยหนา ตองเลก "ยมจมกคนอนหายใจ" โดยวางแผนทจะรกเขาไปในอสานไดอยางไร

*ขอมล วนท 3 กรกฎาคม 2554

@can_nwอาหารค า(1) ตามทบอกไวตอนเชา จะขอไลเรยงรายชอ ส.ส.เสอแดง ทงในสดสวน และ ส.ส. เอาเฉพาะคนทมาจากเวท นปช.และนอมน @can_nwอาหารค า(2) ส.ส.สดสวน1.จตพร 2.ณฐวฒ 3.เหวง 4.สนย จลพงศธร กลม 3 ส. 5.ระพพรรณ(ภรรยากร) พงษเรองรอง 6.ขตตยา (ลกสาวเสธ.แดง) @can_nwอาหารค า(3) ส.ส.สดสวน7.วภแถลง 8.เยาวนตย เพยงเกษ(ภรรยาอดศร) 9.พายพ ปนเกษ 10.เชดชย ตนตศรนทร ประธาน นปช.ขอนแกน และภาคอสาน @can_nwอาหารค า(4) ส.ส.สดสวน 11.ธนก มาสพทกษ ปธ.วทยชมชนสแดงขอนแกน 12.กอแกว 13.จารพรรณ กลดลก นกจดรายการAsiaupdate @can_nwอาหารค า(6) ส.ส.เขต 17.พชย เกยรตวนยสกล ประธาน นปช.ลพบร ส.ส.เขต1 ลพบร 18.มนพร เจรญศร แกนน าแดงนครพนม ส.ส.เขต 2 @can_nwอาหารค า(7) 19.เอมอร สนธไพร ภรรยานสต ส.ส.เขต 5 รอยเอด 20.นรมต สจาร ส.ส.เขต 3 รอยเอด 21.บญฐน ปทมล แกนน าแดงมกดาหาร ส.ส.เขต2

*ขอมล วนท 9 กรกฎาคม 2554

75

วธการน าเสนอขอมลเบองลกเบองหลงขาวลกษณะน เปนอกรปแบบหนงของการ

เผยแพรขอมลขาว ซงยงมคนท ากนไมมากนก เพราะสวนมากจะเนนการน าเสนออพเดทขาวสารแบบ

ทนตอเหตการณ หรอสรปประเดนขาวน าเสนอมากกวา เปนการใชงานทวตแตอรเพอมตเชงลกของ

ขอมล

3. ใชในลกษณะของการหาขาวและขอมล โดยใชชองทางในการปฏสมพนธทสามารถ

ท าไดกบเครอขายและกลมคนทอยบนสอสงคมในการสอบถามขอมล ความเหน ระดมขอมลความคด

ในบางประเดน เชน มการขอสถตตวเลขเกยวกบผลการเลอกตงในขณะทรายงานขาว หรอ

มการสอบถามขอมลจากผเชยวชาญ ตลอดจนการการหาแหลงขาว ซงในการใชชองทางน สงท

ผสอขาวไดกลบมาคอ ขอมลทหลากหลายมากขน เนองจากคนทอยบนสอสงคมมหลากหลายและ

สามารถใหขอมลไดตางกน การเขาถงแหลงขาวท าไดงายขน กวางขน และมแหลงขาวใหมๆ ทไมคดวา

จะเขาถงได หรอไมทราบมากอนวามอย ท าใหการหาขาวท าไดงาย กวาง และมความหลากหลาย

จากการสงเกตการณใชงานในสวนน พบวา ยงมการใชงานเพ อระดมขอมล

(crowdsource) จากกลมผตดตามหรอชมชนออนไลนไมมากนก มเพยงผสอขาวเชน นภพฒนจกษ

อตตนนท และคณศรสดา วนจสวรรณทใชงานลกษณะนมากกวาทานอนแตกยงอยในสดสวนทนอย

เมอเทยมกบการใชงานเพอรายงานขาว ลกษณะขอความทใชเมอมการสอบถามขอมลเพอระดม

ความเหน เชน การสอบถามหาแหลงขาวท เกยวของวามใครทราบแหลงขาวหรอไม สอบถาม

ความเหนตอประเดนทผตดตามอยากทราบเกยวกบประเดนขาวนนๆ หร อ การโยนค าถามเพอหา

ค าตอบในบางเรองทยงไมชดเจน เปนตน

4. ใชงานในลกษณะการสนทนาและสรางปฏสมพนธ ลกษณะของการใชน มรปแบบ

3 ลกษณะ 1. สนทนาเพอท าความรจก สรางความสนทสนมและกระชบเครอขายของตวเอง 2.การ

สนทนาเพอหาขอมล รวบรวมความคดเหน ตรวจสอบความตองการ หรอตดตามเทรนดทเกดขนบน

โลกออนไลนทสะทอนความตองการขาวประเดนตางๆ ของสงคม หรอการพดคยสมภาษณ ตดตอ

แหลงขาวเพอใหไดมาซงขอมล 3.การแลกเปลยนความร ความคดเหนและวพากษวจารณในประเดน

ตางๆ ทงนในการมปฏสมพนธนน มทงการสรางปฏสมพนธระหวางผสอขาวดวยกน ซงท าใหมการ

76

เชอมโยงเครอขายในการท าขาวระหวางผสอขาวและการแลกเปลยนขอมลขาว หรอในบางกรณมการ

รวมมอกนในการรายงานขาวจากคนละพนทดวย การปฏสมพนธระหวางผสอขาวกบแหลงขาว

สามารถพดคยสอบถามขอมลและตรวจสอบขอมลกนไดทนท รวดเรว และโดยตรงโดยไมตองผาน

กระบวนการขนตอนทมากมาย และการปฏสมพนธระหวางผสอขาว/บรรณาธการกบผรบสาร ซงจาก

การสงเกตการใชพบวาเปนลกษณะของการพดคย ใหขอมล หรอขอขอมลบางอยางระหวางกน

5. ใชเพอโปรโมตผลงาน ผสอขาวหลายคนทใหสมภาษณมการใชทวตเตอรในลกษณะ

ของการบอกวาจะมผลงานอะไร เผยแพรเมอไร เพอดงคนอานไปตดตามผลงานของตวเองและ

ขององคกร โดยมากจะเปนการโปรยบอกประเดนทนาสนใจและใหลงคเพอไปตดตามรายการ ตดตาม

คลปวดโอหรอบทความตางๆ เพมเตมทเปนผลงานของผสอขาว หรอขององคกร

6. ใชเพอแสดงความเหนและวเคราะหประเดน มการใชบางแตไมมากนก สวนมาก

เปนการแสดงความคดเหนตอประเดนขาว โดยขอดคอผสอขาวหลายคนมการวงเลบก ากบวาเปนการ

แสดงออกความเหนสวนตวซงเปนเรองด โดยสวนใหญผสอขาวจะเนนการน าเสนอขอเทจจรงและ

ขอมลเปนส าคญ มบางครงทมการวเคราะหและแสดงความคดเหนบนพนฐานของขอมลทมอยบาง

ในสวนของบรรณาธการขาวนน จะมการวเคราะหวจารณขอมลบางในบางครง แตกยงมการใชงานใน

ลกษณะของการแสดงความเหน หรอวเคราะหประเดนไมมากและไมเหนบอยนก

7. ใชงานสวนตว เนองจากทวตเตอรของผสอขาวและบรรณาธการไมไดแยกระหวาง

งานและสวนตวอยางชดเจน ดงนนในบางครงกจะมเหนขอความทเปนเรองสวนตวปนอยบาง แตวาม

สดสวนทนอยกวาการใชทวตเตอรเพอการรายงานขาว สวนมากจะเปนลกษณะของการบอกเรองราว

ของตวเอง การพดวจารณเรองทเจอ การพดเรองทวๆ ไป และการพดคยเรองสวนตวกบเพอนหรอคน

รจก เปนตน

77

ดงนน จากการสงเกตการใชงานสอสงคมประเภททวตแตอรของกลมตวอยางพบวา การ

ใชงานหลกคอการใชเพอรายงานขาว น าเสนอขาว เปนการสรปประเดนและอพเดทขาวอยางตอเนอง

โดยมงเนนทความเรวในการน าเสนอและทนตอเหตการณมากกวาการน าเสนอในเชงลกหรอการ

วเคราะหวจารณขาว ทงน ในการสงเกตการณอยางตอเนอง ความรวดเรวของการรายงานขาว

มบางครงทเกดความผดพลาดในการน าเสนอขอมลเชน ในระหวางการนบคะแนนผลเลอกตงม

การทวตขอมลทคลาดเคลอนบาง แตขอดกคอเมอผสอขาวรวาผดกมการแกไขขอมลในทนทเชนกน

สวนการใชงานในแงมมอนๆ เชนการระดมขาว การดงความรวมมอของผตดตามใหมสวนรวมใน

กระบวนการขาว การวเคราะห วจารณ ยงมการใชงานลกษณะเหลานนอยอยมาก

การสงเกตการณใชงานสอสงคมเฟสบค (Facebook)

การใชงานเฟสบคนนเปนการใชงานในลกษณะของการเผยแพรขาว รายงานขาวสน

แสดงความคดเหนบางเรอง และโพสลงคขอมลขาวสารทตองการเผยแพร แมจะมคนมาโตตอบและ

แสดงความเหนในโพสตางๆ แตยงคงเปนลกษณะของการมาแสดงความเหนแบบทวไป ยงไมมการ

พดคย หรอยงไมคอยมผสอขาวไปตอบโตและพดคยเพอดงประเดนขาวหรอมมมองของขาวมาตอยอด

ตารางท 6 แสดงขอมลการใชงานเฟสบคในกระบวนการสอขาวระหวาง 3-9 กรกฎาคม 2554

ชอ

จ านวนขอความบนเฟสบคจ าแนกตามจดเปาหมายในการใชงาน

เผยแพรขาว รายงานขาว

ใหขอมล อธบายความ

หาขาว ขอขอมล

สนทนา สราง

ปฏสมพนธ

โปรโมตงาน

วเคราะห แสดง

ความเหน

สวน ตว

อศนา พรวศน 3 - - - - - - นภพฒนจกษ อตตนนท

4 2 - - 6 1 1

คณศรสดา วนจสวรรณ

10 2 1 - 3 - 1

ประสงค เลศรตนวสทธ

5 1 - - 45 9 2

เสถยร วรยะพรรณพงศา

- - - - - 4 -

78

จากตารางขอมลดงกลาวแสดงใหเหนรปแบบการใชงานเฟสบคของกลมตวอยางในการ

ใชงานส าหรบกระบวนการสอขาว โดยเมอเปรยบเทยบกนจะเหนวา ผสอขาวจะมการใชเฟสบคในการ

รายงานขาว อพเดทขาวมากกวาบรรณาธการ เนองจากอยในพนทและรายงานขอมลทไดจากพนทได

ทนท สวนบรรณาธการหรอคอลมนสตจะเนนการวเคราะหแสดงความเหน หรอเขยนบทความ

วเคราะห วจารณแลวเผยแพรผานเฟสบค โดยสามารถเปรยบเทยบรปแบบและวตถประสงคในการ

สอสารขอมลผานเฟสบคพบวาผสอขาวใชงานเพอเผยแพรขาวและโปรโมตงานทท ามากทสด แตทยง

ไมมการใชงานชดเจนเลยคอการเรมตนบทสนทนาและสรางปฏสมพนธ มบางเปนบางรายทมการ

พดคยโตตอบกบความเหนของผทเขามาแสดงความคดเหนตอสงทผสอขาวโพสไว

เมอเจาะศกษาเฉพาะรปแบบของการเผยแพรขาวหรอรายงานขาวนน วธการในการ

เผยแพรขาวมลกษณะใกลเคยงกนคอมการสรปประเดน ขาวสนๆ เปนการอพเดทขาว/ขอมล/

เหตการณ และอกลกษณะคอ การน าลงคของขาวหรอบทความจากเวบไซตขาวขององคกรมาเผยแพร

บนเฟสบค

ตวอยางลกษณะการใชงานเฟซบค

อศนา พรวศน เปนการน าเสนอขาวดานไอท มการโปรยขอมลและโพสลงคทเกยวของ

79

คณศรสดา วนจสวรรณ มทงการรายงานขาว การแชรลงคขอมลขาว ขอมลดานไอทท

นาสนใจ การโปรโมตรายการ แขกรวมรายการ น าเสนอและรายงานขาว รวมถงมการแสดงความเหน

เกยวกบประเดนตางๆ ดวย

80

นอกจากนคณศรสดายงใชเฟสบคเปนชองทางถามความเหนและหาประเดนบน

เฟสบคดวย แมจะไมใชสดสวนทมากเมอเทยบกบการเผยแพรขาวและขอมลแตกมการใชใหเหนและม

คนมาตอบโตแลกเปลยนเชนกน

81

ดานคณนภพฒนจกษ อตตนนท สวนมากเปนการโพสขอความสนๆ และบางครงมการโพสคลปขาวท

เกยวของเปนการรายงานขาว ใหขอมล ซงมผตดตามเขามา Like และคอมเมนตจ านวนมากในแตละ

ครง แตอยางไรกตามมการพดคยหรอแลกเปลยนความเหน โตตอบกบคอมเมนตเหลานนนอยมาก

82

83

ในบางครง คณนภพฒนจกษ อตตนนทมการโพสขอความชวนใหเกดการสนทนากน

บนเพจของตวเอง เชนสอบถามความเหนตางๆ หรอวจารณแสดงความเหนตอประเดนขาว ซงเปน

ประเดนทอยในความสนใจของคน จงมผใหความสนใจมาตอบและรวมแสดงความคดเหนจ านวนมาก

การปฏสมพนธระหวางคณนภพฒนจกษกบผแสดงความเหนในวงสนทนามบางแตยงนอยครง

84

ลกษณะการใชงานเฟสบคของคณเสถยร วรยะพรรณพงศา สวนมากจะเปนการแสดง

ความเหนตอประเดนขาว รวมถงใหขอมลเบองหลงการท าขาว เลาเรองของขาว ไมใชเพยงแครายงาน

วาเกดอะไรขน หรออพเดทขาว ซงผสนใจเขามาโตตอบ แลกเปลยนความเหนอยางตอเนอง

ในแตละโพส ซงคณเสถยรกมการแสดงความเหนและพดคยกบกลมผตดตามทมาคอมเมนตดวย

85

86

ดานคณประสงค เลศรตนวสทธ ใชเฟสบคเปนชองทางในการเผยแพรงานบทความ

วเคราะห วจารณประเดนขาวตางๆ ในขณะเดยวกนกมการแสดงความเหน และพดคยกบกลมคนท

ตดตาม แตสวนมากจะไมไดเนนเรองของการเสนอขาวแตเปนการใหขอมลเชงลกของประเดนขาว

มากกวา

87

โดยภาพรวมของการใชงานเฟสบคซงมทงการสรางแฟนเพจของตวเอง และการใช

Facebook Profile เปนเพอนกบคนอาน/ผตดตามนน เกอบทกทานมการใชงานเฟสบคแตในลกษณะ

ทเปนเพยงอกชองทางหนงในการน าเสนอขอมลขาวสาร ลกษณะของการเผยแพรขอมลบนเฟสบคเปน

การโพสขอความขาวซงหลายครงทเปนการเชอมโยงขอมลจากทวตเตอรใหขนบนเฟสบคดวย

และท เหนเปนสวนใหญคอการโพสลงคขาว ลงคบทความขององคกรเพอใหคนตดตาม ดงนน

เฟสบคจงยงเปนเพยงชองทางของการเผยแพรขาว แตยงไมไดถกน ามาใชในดานการสนทนาพดคย

ระดมความคดความเหน หรอการสรางชมชนออนไลนทท าขาวรวมกนทงในเชงขอมลและการเผยแพร

มากนก แมวาจะมคนมาคอมเมนตโตตอบกบสงทผสอขาวโพสบนเฟสบค แตยงไมมการพดคยหรอม

ปฏสมพนธกนในเชงการถกเถยง แลกเปลยนขอมลความคดกนมากนก

88

การสงเกตการณใชงานสอสงคมประเภทบลอก/เวบไซต (Blog/Website)

จากกลมตวอยางทผวจยสมภาษณ มผใชงานบลอกในชวงเวลาทผวจยศกษาและเกบ

ขอมลจ านวน 7 คน ดงน

ชอ Blog / Website ลกษณะคอนเทนต อศนา พรวศน http://www.lekasina.com/ เปนการใหขอมลดานไอท มการ

เอาบทความทนาสนใจมารวมไวใหอานเพมเตม

นภพฒนจกษ อตตนนท

http://blog.noppatjak.com/ เบองหลงของขาวทท า การเขยนรายละเอยดเพมเตมทนอกเหนอจากสงทออกอากาศ มการน าเสนอผลงานผานบลอกดวย นอกจากนนกมการเขยนวเคราะห แสดงความเหนตอประเดนขาวดวยตางๆ ดวย

ดร. ณฐฐา โกมลวาทน

http://www.natthanewsbeat.blogspot.com น าผลงานมาเผยแพร ใหเบองหลงการท าขาวเพมเตม ใหขอมลทมากกวาการออกขาว หรอสรปสงทนาสนใจเกยวกบเรองตางๆ มาเลาใหฟง สวนมากเปนลกษณะของการบนทกสงทท างานและเลาใหฟง

เสถยร วรยะพรรณพงศา

http://www.oknation.net/blog/hostage หยบประเดนขาวทนาสนใจและคดวาคนควรรขอมลเพมเตมมาน าเสนอ มการวเคราะห วจารณ และแสดงความคดเหนตอเรองตางๆ ทเปนขาวในสงคม สวนมากเปนเรองเกยวกบการเมองตามทท าขาวมา แลวมาขยายความใหขอมลเพมในบลอก

จกรกฤษ เพมพล

http://www.oknation.net/blog/chakkrish การวเคราะห วจารณ แสดงความเหน บทบรรณาธการ

ชวรงค http://www.chavarong.net เปนในเชงบทความใหความร

89

ลมปปทมปาณ วเคราะห และวจารณประเดนตางๆ

ประสงค เลศรตนวสทธ

http://www.prasong.com/ บทความขาวเจาะ เชงสบสวนสอบสวน หามมมองความจรงจากหลายๆ ดานเพอน าเสนอ

งานบลอกผสอขาวมองวา บลอกเปนชองทางในการรายงานขาวใน “มตลก” แตการใช

งานบลอกยงมความตอเนอง และความถทนอยมากเมอเทยบกบการใชงานทวตเตอร เนองจาก

ขอจ ากดดานเวลา ส าหรบผสอขาวทใชบลอกสวนใหญจะเปนการวเคราะหประเดนขาวหรอใหขอมล

เบองหลงขาว หรอเพมเตมขอมลสวนทไมพอในการน าเสนอผานสอหลกได โดยผทใชบลอกชดเจน

มากทสดในกลมผใหสมภาษณคอคณประสงค โดยมการท าเวบไซตบลอกทโพสบทวเคราะห ขาวเจาะ

ซงใหขอมลเชงลกขยายความประเดนขาว โดยสรปคอการใชบลอกของผสอขาวและบรรณาธการเปน

การเผยแพรขาวในลกษณะของมตเชงลก คอการอธบายขาว ใหขอมลเพมเตมเพราะพนททไมจ ากด

การวเคราะห วจารณ และแสดงความคดเหน รวมถงการเลาถงบทบาทหนาท การปฏบตงานในการ

ท าขาวของตวเองดวยเชนกน

โดยสรปแลว การใชงานสอสงคมในปจจบน มความชดเจนมากในเรองการใชในมตของ

ความเรว ซงเปนจดเดนทท าใหคนสนใจมาตดตามขาวสารผานเครอขายสอสงคมดวย โดยเปนการ

รายงานขาว ณ จดเกดเหต การรายงานขาวตอเนอง อพเดททนททมเหตการณเกดขน รวมถงเปน

ชองทางในการเผยแพรขาว แตในมตเชงลกซงหมายถงการใหขอมลเพมเตมเกยวกบขาว การเชอมโยง

ขอมลขาวใหสามารถสบคนไดตอเนอง การอธบายใหเบองลกขาว รวมถงการวเคราะหและรายงาน

ขาวเชงลกนนยงมการใชงานคอนขางนอยและยงไมเตมความสามารถตามธรรมชาตของสอสงคม

จากการเกบขอมลทงสองสวนผศกษาพบวา สอสงคมมบทบาทส าคญตอการเปลยนแปลง

กระบวนการสอขาวดงน

90

สอสงคมกบการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาว

จากการเกบขอมลผานการสมภาษณและการสงเกตการใชงานสอสงคมของผสอขาวและ

บรรณาธการในงานวจยชนน พบวารปแบบการสอขาวนนมการเปลยนแปลงไปจากโมเดลเดมขางตนในหลาย

ประการ โดยในสวนของผสอขาวนน สะทอนความคดตอการเปลยนแปลงนนวาการใชสอสงคมใน

กระบวนการสอขาวกระตนใหเกดการเปลยนแปลงหลายระดบ ทเปลยนชดเจนคอสวนของผ สอขาว

โดยเฉพาะในรปแบบวธการหาขาว รายงานขาว ชองทางเผยแพรขาวและบทบาทความรบผดชอบนเพมมาก

ขนในฐานะผคดกรองขาวสารดวยตวเอง ณ เวลาทจะตองรายงานขอมลตางๆ ผานสอสงคม โดยสามารถสรป

เปนโมเดลไดดงน

แผนภาพท 9 แสดงโมเดลกระบวนการสอขาวทมการใชงานสอสงคม (Social Media)

จากโมเดลกระบวนการสอขาวขางตนจะเหนวา การสอสารผานในกระบวนการสอขาวม

ความซบซอนมากขนกวากระบวนการแบบดงเดม ทส าคญคอการสอขาวไมใชการสอสารแบบทาง

เดยวแตเปลยนเปนการสอสารสองทางทท าไดงายขน รวดเรวขน และทนททนใด โดยตรงกบระหวาง

ผรบสารกบผสอขาวหรอบรรณาธการผานสอสงคม นอกจากนนอ านาจในการก าหนดวาระขาวสาร

กไมไดมาจากผสอขาวหรอกองบรรณาธการเทานนอกตอไป แตการทผสอขาวและบรรณาธกา ร

ผสอขาวหาขาวแบบเดม ลงพน/สมภาษณ

กองบรรณาธการ ผรบสาร

เครอขายสอสงคมใหขาว: Crowdsourcing/การแบงปนขอมลจากคนทวไปในสงคมออนไลน

ขาว

Gatekeeper = บก.

ผรบสารมสวนในการ Agenda Setting

ขาว

ขาวผานสอสงคม รายงานทนทจากเหตการณ

Gatekeeper = ผสอขาว

Feedback Real time ผานสอสงคม ไดขอมลขาวเพม = ตอยอดประเดน ผรบสารมสวนในการ Agenda setting และการหาขาว

ผรบสาร คนอนๆ

ชวยเผยแพรผาน สอสงคม

91

สามารถรบฟง Feedback ความเหนหรอสอบถามขอมลจากผรบสารไดโดยตรง ท าใหประเดนและ

มมมองในการสอขาวมความเชอมโยงกบผรบสาร หรอถกก าหนดโดยความสนใจจากผรบสารดวย

หากพจารณาทละขนตอนในกระบวนการสอขาว ขนตอนแรกในการรวบรวมขอมลและ

หาขาว (News Gathering) นน จากการเกบขอมลจากการสมภาษณ ผวจยพบวาประเดนในเรอง

“ความใกลชดภายในเครอขายสงคมออนไลน” และ “ความสามารถในการไดขอมลรวดเรว ทนตอ

เหตการณ” ท าใหผสอขาวสามารถเขาถงขอมล แหลงขาว และหาประเดนขาวไดหลากหลายขน

ขอมลขาวสารทไหลในวงจรกระบวนการขาวเปลยนแปลง อพเดทตลอดเวลา ผใหสมภาษณทกคนมอง

วาสอสงคม (Social Media) นนกลายเปนสวนหนง เครองมอหนงในการหาขาว รวบรวมขาว โดย

สามารถท าไดดวยการเชคขอมลตางๆ ทอยบนเครอขายสอสงคมเพอหาประเดนขาว การสอบถาม

ขอมลจากผรบสารดวยวธการท า Crowdsourcing รวมถงการหาแหลงขาวและการเขาถงแหลงขาวท

ท าใหงายขน ลดขนตอนทางสงคมหลายอยาง นอกจากนน ยงไดแหลงขาวทไมเคยคดวามมากอนจาก

การทตดตามขอมลตางๆ และสอบถามบนสอสงคมดวย เพราะ สอสงคมท าใหเกดเครอขายของกลม

คน และกลายเปนชองทางในการระดมขอมลมากมายในการหาขาวของผสอขาว โดยสามารถเขาถง

กลมคนทหลากหลายมากขน และรวบรวมขอมล หรอหาแหลงขาวใหมๆ ไดจากเครอขายใหมทเกดขน

เพราะฉะนนจะเหนไดจากโมเดลวาผสอขาวยงคงปฏบตงานขาวในลกษณะเดมคอการ

ลงพนทและการสมภาษณเพอใหไดขอมลขาวมา นอกเหนอจากนนสงทเพมเตมเขามาคอขอมลจาก

สอสงคมออนไลน ซงในประเดนหลงนน ผสอขาวตองเพมความหนกแนนและช านาญการในเรองของ

การมวจารณญาณและการตรวจสอบขอมลและแหลงขาวทมากขน เนองจากขอมลทแตกตางไหลเขา

มาไดจากทกทศทาง หากผสอขาวไมรเทาทนแหลงขาวและขอมลนน และไมมระบบการตรวจสอบ

ขอมลทดกจะมความเสยงตอการรายงานขาวทผดพลาดไดมากขน ซงจากการสมภาษณผสอขาวกตาง

มองวา การใชงานสอสงคมคอการเพมชองทางทงหาเผยแพรขาวและการหาขาวแลว โดยท าไดอยาง

รวดเรวและเชอมโยงเปนเครอขาย ท าใหผสอขาวตองมความละเอยดในการท าขาวมากขน มมมมองท

แตกตางขน หรอผสอขาวสามารถตรวจสอบขาวจากแหลงขาวโดยตรง รวมถงลดขอจ ากดดานพนทใน

การหาขาวดวยเพราะผสอขาวสามารถระดมหาขอมลจากคนบนเครอขายสอสงคมทอยในพนทตางๆ

มาใชประโยชนได

นอกจากกระบวนการหาขาว (News Gathering) ทเปลยนไปในลกษณะของการม

ชองทางและวธในการเขาถงขอมลทหลากหลาย ท าใหเกดประเดนและมมมองขาวใหมๆไดแลวนน

92

ผวจยยงพบดวยวา ในกระบวนการเผยแพรขาว (Distribution) หรอ การรายงานขาว (News

Reporting) นนกมการเปลยนแปลงเชนกนโดยจากเดมทผสอขาวรายงานขาวโดยสงขาวไปทกอง

บรรณาธการแลวมการเผยแพรผานสอดงเดมนน วธการนยงคงอย แตมการเพมเตมรปแบบของการ

รายงานขาวทนทโดยผสอขาวผานสอสงคมโดยไมมการผานกองบรรณาธการ จากวงจรใหมทเพมขนน

ผสอขาวใหขอมลในการสมภาษณวา บทบาทของผสอขาวเพมขนในการเปนคนตดสนใจคดเลอกสงท

จะเผยแพรผานสอสงคมดวยตวเอง ดงนนวจารณญาณ ความรอบคอบ และจรยธรรมในการสอขาว

ของผสอขาวจะตองมความเขมขนมากขน นนหมายความวาในกระบวนการสอขาวแบบใหมทมสอ

สงคมเขามาเปนเครองมอดวยนน ผสอขาวเพมบทบาทในการเปนนายทวารขาวสารและคดกรอง

ขาวสารดวยตวเองดวย อยางไรกตาม บทบาทของบรรณาธการขาวในเรองการเปนนายทวารขาวสารก

ไมไดหายไปแตอยางไรเพราะกระบวนการสอขาวยงคงตองผานวงจรขาวเดมสการเผยแพรผานสอหลก

ดวยเชนกน

ประเดนทส าคญจากการศกษาคอ ในกระบวนการสอขาวนนเดมทผรบสารเปนเพยงผรอ

รบขาวผานสอ แตการสอสารสองทางทเกดขนบนสอสงคม (Social Media) นนท าใหผรบสารมสวน

รวมในกระบวนการสอขาวไดมากขนและในหลายลกษณะ ประการแรกคอเปนผแบงปนขอมลทมอย

ใหกบผสอขาว ประการทสองผรบสารทมความเชยวชาญเฉพาะกลายเปนแหลงขาวใหมของผสอขาว

ประการทสามผรบสารเปนผตรวจสอบการท างานของผสอขาวโดยตรง และประการทสคอ การมสวน

รวมในการชวยเผยแพรขาวสารตอไปยงกลมคนอนๆผานการแชรในสอสงคม อยางไรกตาม แมจะม

การเปดใหเกดชองทางการมสวนรวมในหลายลกษณะดงกลาว แตจากการเกบขอมลพบวา ผสอขาว

และบรรณาธการยงไมไดใชประโยชนจากการดงการมสวนรวมรวมถงการสรางสงคมออนไลนเปน

เครอขายเขมแขงใหมสวนในกระบวนการสอขาวอยางเตมรปแบบหรอชดเจน

ในสวนของกองบรรณาธการขาวนน จากการสมภาษณพบวา สอส งคมท าให

กองบรรณาธการขาวตองเรมปรบตวและหาวธการในการท างานรปแบบใหมๆ เชนกน บรรณาธการท

ใหสมภาษณตางมองวาสอสงคมท าใหสามารถสอสารไดโดยตรง เปดพนทใหเขาถงกลมคนท

หลากหลายเพมมากขน แตบทบาทในเรองของการเปนนายทวารขาวสาร แมจะยงอยแตกมบทบาทท

ลดลงเชนกน เนองจากขาวบางเรองถกน าเสนอผานสอสงคมโดยผสอขาวแบบเรยวไทม โดยไมผาน

การคดกรองจากบรรณาธการกอน อยางไรกตามยงมองวา กองบรรณาธการยงมบทบาทส าคญใน

93

การก าหนดทศทางขาว แตตองมการปรบตว เพมหนาท ในการใหขอมลเชงลกหรอบทบาทอนๆ

อยางไรกตาม ยงไมมรปแบบในการปรบตวของกองบรรณาธการทชดเจนวาจะปรบตวไปในทศทางใด

ดงนนโดยสรป จากการศกษาในงานวจยนพบวา สอสงคม (Social Media) มสวนท าให

กระบวนการสอขาวเปลยนแปลงดงน

1. เพมชองทาง รปแบบวธการ ในการสอขาวทท าไดหลากหลาย การไดมาซงขาว

จากแหลงทแตกตาง ท าใหมโอกาสไดประเดนขาวและมมมองทมมตมากขน ซง

เปนประโยชนตอการท าขาวทนอกจากจะเพมความรวดเรวในการท าขาวแลวหาก

น ามาใชในมตเชงลกไดกจะไดงานขาวทมมต ความลก และมบรบททหลากหลาย

เพมมากขนดวย

2. บทบาททปรบเปลยนและเพมเตมของผสอขาวในเรองการตองท าหนาทเปน นาย

ทวารขาวสารและตองมความรอบคอบ เพมวจารณญาณใหการเผยแพรขาวมาก

ขน ในการเผยแพรขาวผานสอสงคม ในขณะเดยวกนกองบรรณาธการตองเรงหา

วธการปรบเปลยนบทบาทและวธการท างานภายในกองบรรณาธการเพอให

รองรบกระบวนการสอขาวรปแบบใหมน

3. ความสมพนธกบผรบสารทเปลยนไป จากการสอสารทางเดยวสงขอมลขาว

ออกไปใหผรบสารเทานน ผสอขาวและกองบรรณาธการรบฟงสงทผรบสารคด ม

ความเชยวชาญ หรอมขอมลอยเพมมากขน มการสอสารระหวางกนแบบสองทาง

ตลอดทงกระบวนการสอขาวซงน าไปสการมสวนรวม (Participatory) ของ

ผรบสารในกระบวนการสอขาวมากกวาทเคยเปนมาในโมเดลแบบดงเดม

94

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรอง “บทบาทสอสงคมกบการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาว” เปนการ

ศกษาวจยเชงคณภาพ โดยมวตถประสงคเพอศกษารปแบบการใชสอสงคม ไดแก ทวตเตอร เฟสบค

และบลอกในกระบวนการสอขาว และการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาวในขนตอนตางๆ เมอมการ

ใชสอสงคมเปนสวนหนงของกระบวนการสอขาว โดยท าการวจยเชงคณภาพดวยวธสมภาษณเชงลก

ผสอขาวและบรรณาธการทใชสอสงคมในการสอขาว โดยสามารถสรปประเดนทไดจากการวจยเปน

สองสวนตามค าถามวจยทตงไวคอ รปแบบการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว และ รปแบบการ

เปลยนแปลงทเกดขนภายในกระบวนการสอขาว

5.1 สรปผลการวจย

จากค าถามวจยเรองในประเดนแรกคอ การใชสอสงคมของผสอขาวในกระบวนการสอ

ขาวสามารถสรปการใชงานสอสงคมของผสอขาว/กองบรรณาธการไดวา มการใชงานในมตของขาวเรว

อยางชดเจน โดยเฉพาะการใชงานทวตเตอรเปนเครองมอหลกทมการน ามาใชงานในปจจบน เพราะ

ผสอขาวและบรรณาธการมองเหนประโยชนของการรายงานขาวทนท ทนตอเหตการณ รวมถงการ

เผยแพรขอมล การโปรโมตผลงาน ดงผอานกลบเขาสสอหลก และการสรางเครอขายซงน า ไปสการ

สรางแบรนดของผสอขาวและบรรณาธการทชดเจนมากขนในกลมผรบสารบนเครอขายสงคมออนไลน

ใน “มตเรว” นน ผสอขาวไทยท าไดดในระดบทสามารถเกาะตดสถานการณไดอยาง

รวดเรว มการอพเดทขอมลขาวสารอยางตอเนอง โดยเฉพาะเมอมเหตการณส า คญเกดขน มการ

รายงานทนท และผใหสมภาษณสะทอนใหเหนวา สามารถใชประโยชนจากธรรมชาตความเรวของสอ

สงคมโดยเฉพาะทวตเตอรไดด

95

ขอสงเกตอยางหนงของการายงานบนความเรวทเกดขนบนทวตเตอรคอ มการผดพลาด

ของขอมล ซงจากการสงเกตการณใชงานและการสะทอนจากผใหสมภาษณเอง เปนสงทเกดขนอยเปน

ระยะ โดยเฉพาะในสถานการณทมขอมลกระจดกระจาย และเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ขอดคอม

การแกไขอยางทนท แตขอเสยคอ การแกไขทนทนนไมสามารถการนตไดวาไปถงคนทรบสารแรกทผด

แลวทกคนหรอไม จงเปนประเดนส าคญทแมจะแขงขนกนไดในเรองความเรว แตกการเชคขอมลกอน

สงขอความออกไปยงเปนสงส าคญทผสอขาวตองระวงเพอปองกนความสบสนของขอมล แตกม

ผสอขาวหลายคนพดถงหลกการในการแกไขและปองกนความผดพลาดไมวาจะเปนการตรวจเชค การ

รอขอมลทนง การใหผสอขาวทอยในพนทเหตการณรายงานกอน การเลอกรทวตหรอแชรขอมลท

เชอไดวาถกตอง ซงลวนเปนการวนกลบสการใชวจารณญาณในการท าขาวของผสอขาว

การใชงานบนทวตเตอรมรปแบบการใชงานทหลากหลายและนาศกษาเพมเตมในหลาย

ประเดน ผสอขาวไมเพยงแตรายงานขาว หรอเผยแพรขอมล แตสรางเครอขายผานการสนทนา

แลกเปลยนขอมล ผสอขาวหลายทานใชเครอขายนในการหาขาว และแลกเปลยนความคดเหน ซง

สามารถน าไปขยายความเปนประเดนตอได หรอถงแมจะไมไดน าไปตอยอดประเดนขาวแตกท าให

ผสอขาวไดรบทราบมมมองของสงคมทสะทอนกลบมาและท าใหสามารถน าไปพฒนาการเลอกประเดน

ขาวทสอดคลองกบสงทสงคมตองการ หรอ ควรรบรไดมากขน รวมถงการตรวจสอบจากเครอขายท า

ใหผสอขาวมความระวงตว รอบคอบมากขนในการรายงานขาว ซ งเปนสวนหนงของการสรางความ

นาเชอถอใหกบขอมลขาวสารจากผสอขาวรายนนๆ ไดเชนกน

ในสวนของการใชงานเฟสบค ยงมการใชงานไมกวางขวางนก แมวาจะมการสราง Fan

Page หรอ เปด Account Facebook ใหผอานมาตดตามได แตความถในการอพเดทขอมลขาวสาร

บนเฟสบคนอยกวาบนทวตเตอร ลกษณะการใชงานทโดดเดนคอ การเผยแพรขาว ขอมลผานการใช

ลงค ซงเปนการโปรโมตใหไปตดตามขาวตอในทอนๆ ในบางคนมการอพเดทขอมลขาวบนเฟสบคบาง

แตความตอเนองไม real-time เทากบบนทวตเตอร นอกจากมการเชอมสองแพลตฟอรมเขาดวยกน

ใหโพสไดพรอมกนสองท กจะมความเปน Real-time เพมขน นอกจากนน การสรางการสนทนาบน

เฟสบคเพอเปนการแลกเปลยนและท า crowdsourcing ยงเหนนอยมาก แมจะมการมา comment

ขอความทโพสบนเฟสบคแตเปนลกษณะการพดคย แสดงความเหน แตยงไมมการแลกเปลยนขอมลท

สามารถตอยอดประเดนขาวไดชดเจน ซงผสอขาวทใหสมภาษณกสะทอนเชนกนวาการใชงานใน

ลกษณะดงกลาวยงนอยอย

96

สวนการใชงานบลอกนนยงมจ านวนการใชงานและความถของการใชทนอยยงกวา

เนองจากขอจ ากดในเรองเวลาของผสอขาว ส าหรบผสอขาวทใชนน ลกษณะการใชงานเปนการน า

ขอมลทเพมเตมจากขาวทน าเสนอผานสอดงเดมมาใสเพมเตมลงในบลอกเพอขยายความ หรอใหขอมล

ทไมพอในการน าเสนอผานสอดงเดม มการใชในลกษณะการน าเสนอเบองหลงของการท าขาวเรองนน

บางรายมการวเคราะห เขยนบทความแสดงความเหนตอประเดนทเปนขาวดวย แตจากทสมภาษณนน

มเพยง 1 รายทมความตอเนองในการใชบลอก โดยภาพรวมของผสอขาวทใชบลอกเปนลกษณะของ

การใชเชงลก คอใชพนทท ไมจ ากดของบลอกใหขอมล แสดงความเหน หรอวเคราะหเพมเตม

ตอยอดจากรายงานทออกสอหลกแลว แตการใชบลอกใน “มตเรว” ซงตามธรรมชาตของบลอกแลว

ผสอขาวสามารถใชในการอพเดทขาวแบบ Real-time ไดเชนเดยวกบทท าผานทวตเตอรและเฟสบค

เชนการท า Live Blog ซงสามารถท าไดทนท และมขอดเพมขนตรงทไมจ ากดพนทในการรายงานดวย

ดงนนผวจยเสนอวาผสอขาวนาจะไดมการน าบลอกมาใชในมตเรวในการรายงานขาวดวยเชนกน

สงหนงทพบจากการวจยคอ โดยมากจะมการใชสอสงคมแบบใดแบบหนงเปนหลกอย

เพยง 1 หรอ 2 อยาง แตยงไมมการบรณาการการใชงานรวมกนใหสามารถรายงานขาวไดทงมตเรว

และลก โดยธรรมชาตของสอสงคมทง 3 แพลตฟอรม ไดแก ทวตเตอร เฟสบค และบลอกนนลกษณะ

เดนในการน าไปใชงานทตางกน ถาสามารถบรณาการน ามาใชในแตละกระบวนการขาวได การ

รายงานขาวจะไดทงเรวและลก มความกวางครอบคลม และสามารถขยายเครอขายของการสงสารได

เพมมากขนดวย

ค าถามวจยตอไปท ศกษาคอการใชสอสงคมดงกลาวมผลตอการเปลยนแปลง

กระบวนการสอขาว พบวา หากมการน าสอสงคมเขามาใชงานในกระบวนการสอขาว รปแบบ

(Model) ของการสอสารจะมการเปลยนแปลงจรงใน 3 ประเดนส าคญคอ

1. กระบวนการหาขาว (News Gathering) และการเผยแพรขาว (News Distribution)

ในเรองของการไดมาซงขอมลขาว แหลงขาวทกวางขน หลากหลายขน และมมมองท

เพมมากขนจากเดม จากเดมทขาวมาจากผสอขาวลงพนท / สมภาษณ / คนความารายงาน แลวสงไป

ยงผรบสารผานชองทางสอดงเดม ซงผรบสารจะไดรบขาวจากองคกรขาวเมอสนสดกระบวนการท า

ขาว โดยหนงประเดนกจะไดรบขาวประมาณ 1-2 ขาว เพราะพนททจ ากดในการเสนอแตละประเดน

97

เมอมการใชสอสงคม การรายงานขาวเปลยนเปนสามารถรายงานไดระหวาง

กระบวนการทก าลงท าขาวอย โดยอพเดทขอมลทไดเพมเตมผานสอสงคมแบบทนท หรอ ณ เวลาท

เกดเหต ท าใหผรบสารไดรบขาวสารตลอดเวลา ตอเนอง รบรรวดเรว ในขณะเดยวกนกสามารถสง

ขอมลทมใหผสอขาวใชประกอบในการท าขาวไดดวยจากการทสอสงคมท าใหสอสารระหวางกนใน

เครอขายสงคมออนไลนได ขาวจงไมไดมาจากผสอขาวสผรบสารทางเดยวอกตอไป แตขาวมาจากทก

ทศทาง ทงจากการท าขาวแบบเดมของผสอขาวและจากการแลกเปลยนขอมล การเกบขอมลจาก

สอสงคม จากผรบสาร และพฒนาตอเปนประเดนขาว

เนองจากขอมลของขาวจ านวนมากถกน าเสนอผานสอสงคมแลว ขาวทผสอขาวจะ

รายงานผานสอดงเดมไมวาจะเปนหนงสอพมพ วทย และโทรทศนทมฐานการรายงานขาวเชอมโยงกบ

สอสงคมดวยนน ควรมการรายงานเนอหาทเพมเตมมากขนจากสงทสอสารผานสอสงคมแลว อยางไรก

ตาม เนองจากปรมาณการใชสอสงคมของผรบสารในไทยยงอยในวงจ ากดท าใหเนอหาทผานสอดงเดม

ยงมความคาบเกยวกบสงทเผยแพรแลวผานสอสงคมเชนกน แตจะมรายละเอยดเพมเตม อยางไรก

ตาม หากมการตอยอดเปนเชงลกมากขนจะยงท าใหประสทธภาพในการเสนอขาวเพมขน ซงยงตอง

เปนสงทตองปรบตวตอไป

จากการทผสอขาวไมใชผมอ านาจในการสงขาวออกไปเพยงทางเดยวอกตอไป เนองจาก

สอสงคมท าใหผรบสารรบขาวไดจากทกทศทางและสงขอมลขาวในพนทไดดวยตวเองเชนกน ผสอขาว

จงมการปรบการท างานจากท างานเพยงล าพงดวยตวเอง มาอาศยเครอขายสงคมออนไลนผาน

เครองมอสอสงคมดวย เชนการท า crowdsourcing ขอมลจากคนในเครอขาย การเปดโอกาสใหผรบ

สารสงขอมล ขาว ทงเรอง ภาพ คลปวดโอ และเสยงมาใหผสอขาวน าไปเผยแพรดวย หรอทเรยกวา

User-generated content เปนสงทเหนเพมมากขนในการรายงานขาวของผสอขาวทใชสอสงคม ซง

ประโยชนทเกดจากการปรบเปลยนการรายงานขาวจาก one man reporting เปน participatory

journalism หรอการมสวนรวมระหวางผสอขาวและผรบสารท าใหการรายงานขาวท าไดครอบคลม

ประเดน พนท มมมองมากขน สามารถสะทอนเหตการณจากสงคมไดดขนกวาเดมในหลายกรณ

ในประเดนของแหลงขาว ความหลากหลายของแหลงขาวมเพมมากขน ลดขอจ ากดใน

การพงพงแหลงขาวประจ าทเปนตวหลกในการใหขาว แตจากการสอสารแลกเปลยนผานสอสงคม ท า

ใหผสอขาวกไดพบปะคนมากขน เจอกบผทมประสบการณตรง หรอผเชยวชาญเฉพาะเรองเพมขน ซง

แตละคนมมมมองทแตกตางในเรอง เมอมแหลงขาวทหลากหลายขน กเปดโอกาสใหสามารถรายงาน

98

ขาวในประเดนทแตกตางไดเพมขนดวย ซงในกลมผสอขาวทสมภาษณมการใชงานในลกษณะนอย

เชนกน นบเปนกาวทนาสนใจของการขยายฐานขอมลในการรายงานขาวของผสอขาวดวย

ดงนน จากการวจยน เหนวา กระบวนการหาขาว (News Gathering) ทเปลยนแปลง

จากการใชสอสงคม เปนไปในทางทมประโยชนตอการหาขาว โดยจะใหมมมอง ประเดนขาว และ

ขอมลทหลากหลายมากขน โดยปจจยส าคญทจะท าใหเปลยนแปลงกระบวนการสอขาวในสวนนอยาง

มประสทธภาพคอ การใชเครอขายบนสอสงคมและการใชประโยชนจากการสอสารสองทางและ

ปฏสมพนธทเกดขนใหไดเตมท สงทตองศกษาเพมเตมโดยละเอยดตอไปคอ รปแบบวธการทผสอขาว

จะสามารถพฒนาเพอใหในการน าสอสงคมมาเปนเครองมอในกระบวนการนไดอยางมประสทธภาพ

สงสด

2. ความสมพนธระหวางผสอขาว/กองบรรณาธการ และผรบสาร

การสอสารสองทางระหวางผสอขาว/บรรณาธการ กบผรบสารเปลยนจากการสอสาร

ทางเดยวเปนการสอสารสองทาง ซงท าใหเกดการมสวนรวมของผรบสารในกระบวนการสอขาว

(Participatory Journalism) เกดการแลกเปลยนขอมล มมมอง ประเดนขาว โดยผสอขาวสามารถใช

ขอมลจากผรบสารทสงใหผานเครอขายไดทนท ในหลายลกษณะ ทงในการหาขาว และ การชวยเรอง

การเผยแพรขาวสารผานเครอขาย หากวเคราะหตวขาว/สารทออกมาผานสอสงคมจะพบวา มความ

หลากหลายของขอมล มการสงตอ เพมเตมขอมลไดอยางมากขน และผรบสารมสวนรวมใน

กระบวนการสอขาวในแงของการแสดงความคดเหนและใหขอมลเพมเตมจากพนทหรอจาก

ประสบการณตรง ซงผสอขาวบางคนน าไปพฒนาตอยอดเปนประเดนขาวได แตในบางครงกเปนเพยง

การสนทนาแลกเปลยนความคดแตไมไดมการตอยอดสขาวเชงลกหรอการขยายประเดนตอ ระดบของ

การมสวนรวม ยงมขอจ ากดอยบาง โดยยงไมใชการแลกเปลยน และการมสวนรวมในกระบวนการสอ

ขาวแบบเตมท แตเปนลกษณะของการมสวนรวมเมอผสอขาวรองขอขอมล หรอโยนประเดนค าถาม

เพอใหมสวนรวม แมจะมการน าขอมลจากผอานไปใชบางแตในลกษณะของการสงตอ เชน รทวตหรอ

แชรแตยงไมมการระดมเครอขายและชวยกนรายงานขาวแบบพงพากนแบบชดเจน ยงเปนจดท

สามารถพฒนาการน าเครอขายและใชเครองมอตางๆ บนโลกออนไลนมาใชประโยชนใหมากขนได จะ

99

ชวยในการรายงานขาวทรอบดาน ครอบคลมประเดนมมมองมากยงขน ซงจะตอยอดใหความเรว

น าไปสความลกของขอมลได

3. การคดเลอกขาวในบทบาทของการเปนนายทวารขาวสาร (Gatekeeper) และก าหนดวาระ

ขาวสาร (Agenda-Setting)

จากขอกงวลในเรองของบทบาทของบรรณาธการขาว และการท าหนาท

Gatekeeper จะหายไปนน การวจยพบวา บทบาทหนาทนยงคงอย แตรปแบบของบทบาทและการ

ท าหนาทดงกลาวตองมการปรบเปลยนใหสอดคลองกบกระบวนการสอขาวท เปลยนแปลงไป

บรรณาธการไมไดมบทบาทเพยงคดกรอกขาวจากผสอขาว และสามารถเปนผสอสารขาวและขอมลกบ

ผสอขาวโดยตรง ในขณะเดยวกนการปรบตวบทบาทของบรรณาธการคอการใหขอมลทมความเปน

เชงลกของขาวทเพมมากขน สวนผสอขาวตองเพมบทบาทของการเปน Gatekeeper ดวยตวเอง

เพราะในกระบวนการทสอขาวโดยไมผานกองบรรณาธการนน ผสอขาวตองเปนผตดสนใจและ

คดเลอกขาวและขอมลทจะเผยแพรโดยใชวจารณญาณของการท าขาวในการตดสนใจอยางม

ความรบผดชอบตอสงคม ในขณะเดยวกนการสอสารสองทางทเกดขน ผรบสารก าลงคอยๆ มบทบาท

มากขนทจะก าหนดวาระขาวสารทสงคมตองการรบร โดยการสะทอนประเดน ใหขอมล และการเขา

มามสวนรวมในกระบวนการสอขาวทเพมมาขนจากผรบสาร

จากขอสรปทงสามประเดนขางตนในเรองการเปลยนแปลงกระบวนการสอขาวเมอมการ

น าสอสงคม (Social Media) มาเปนสวนหนงของกระบวนการสอขาวในประเทศไทยนนกสอดคลอง

กบแนวคดและทศทางการเปลยนแปลงของหองขาวและการท างานของผสอขาวทวโลก โดยการ

เปลยนแปลงนสอดคลองกบแนวคดทวา เทคโนโลยอนเตอรเนตท าใหเกดลกษณะของการท าขาวใน

รปแบบออนไลนซงเรยกวา Online Journalism การท างานของผสอขาวออนไลน หรอผสอขาวทตอง

บรณาการเทคโนโลยสอออนไลนเขากบกระบวนการท าขาว มลกษณะการท างานเฉพาะทเพมขนจาก

สอดงเดม Deuze (2003) อธบายวาผสอขาวทใชสอออนไลนตองเลอกตดสนใจการใชสอทแตกตางให

เหมาะสมกบเนอหาทจะน าเสนอ (multimediality) ตองค านงถงชองทางเครองมอทจะท าใหม

การโตตอบกบผรบสารและมเครองมอใหผรบสารสามารถเลอกรบขาวสารในรปแบบทตองการได

(interactivity) และตองค านงถงการเชอมโยงขอมลขาวไปสประเดนหรอฐานขอมลอนๆ ผาน

100

Hyperlink (hypertextuality) เชนเดยวกบแนวคดของนกคดหลายทาน (Deuze 2001; Harper

1998; Pavlik 1999) ทมองเรองของการปฏวตงานดานวารสารศาสตรไววา เปนผลมาจากเทคโนโลย

สอออนไลนทมลกษณะเฉพาะของการเชอมตอขอมล (hypertext) การมปฏสมพนธ (interactivity)

การผลตสอมลตมเดย (Multimedia) การสอสารสองทาง (Two-way communication) การม

สวนรวมและท างานรวมกนระหวางผสอขาว บรรณาธการ และผรบสาร (Participation and

Collaboration) โดยประเดนส าคญคอในกระบวนการสอขาวตงแตตนจนจบกระบวนการจะเปน

รปแบบการท าขาวแบบการรวมมอกนแบบหนสวน (Partnership)ในการท าขาว และการสราง

ความสมพนธเปนเครอขายทเชอมโยงสวนตางๆ ของสงคมใหท างานรวมกบองคกรสอ (Skoler, 2009)

เปนผลใหองคกร และหองขาวทวโลกปรบตวเปลยนแปลงกระบวนการสอขาวใหมลกษณะของการ

เปนการสอสารสองทาง เปน Multi-tasks และ Multi-skills เพอน าเสนอผานสอแบบ cross-media

ดวย โดย Pavlik (1999) บอกวา เครองมอของ new media และสออนเตอรเนตสรางความ

เปลยนแปลงในการเกบรวบรวมขอมลขาวสาร การเลอกรบสาร ปฏสมพนธทเกดขนระหวางผสงและ

ผรบในกระบวนการสอขาว รวมถงมผลตอการเปลยนแปลงการท างานของกองบรรณาธการขาวทตอง

มความยดหยนมากขนในการบรณาการขอมลและชองทางการสอสาร ซงในกระบวนการสอขาวของ

ผสอขาวในประเทศไทยกมการปรบตวสลกษณะเชนนเหมอนกน จากการทมเครองมอสอสงคมมาชวย

ในกระบวนการขาว โดยหากใหสรปเปนโมเดลกระบวนการสอขาวทมการเปลยนแปลงจะไดโมเดล

กระบวนการสอขาวรปแบบใหมดงน

รปแบบกระบวนการสอขาวทมการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาว (News Reporting Model)

ผสอขาว

การรวบรวมและหา

ขาว

(Newsgathering)

การบรรณาธการ

ขาว (Editorial)

Process)

การเผยแพรขาวสาร

(Distribution) ผรบสาร

(Audience

)

สอดงเดม

โซเชยลมเดย

สงทเปลยนแปลงในกระบวนการสอขาว กรอบเดมทมอยแลว

สอสารสองทางผานสอสงคม - กระบวนการมสวนรวมในการสอขาว ซงก าลงพฒนาสการเปน

Participatory Journalism หรอวารสารศาสตรแบบมสวนรวม : การไดขอมลขาว / การใชกนท าขาว /

และชวยกนเผยแพรขาว ** ยงไมเตมท แตเรมใชงานหลากหลายขน มสวนรวมหลายลกษณะมากขน **

มตความเรว ใชงานไดมาก

มตความลก ยงใชนอย

ท าหนาท Gatekeeper ท าหนาท Gatekeeper – สอ

ดงเดม Gate watcher – สอสงคม

ตรวจสอบผสอขาว ใหขอมลผสอขาว

101

102

5.2 อภปรายผล

การเปลยนแปลงสโมเดลนของประเทศไทยสอดคลองกบแนวคดและรปแบบการ

เปลยนแปลงหองขาวในหลายๆ แหง ซงประเดนหลกทส าคญซงเกดในกระบวนการสอขาวทมสอ

อนเตอรเนตและสอสงคม (Social Media) เปนเครองมอและชองทางในกระบวนการสอขาวนน พบวา

การสอสารในมต “เรว” และ “ลก” เปนประเดนหลกทเสรมใหการท าขาวนนเปลยนไปจากรปแบบ

โมเดลเดม (Traditional Model) สอดคลองกบแนวคดหองขาวยค 2.0 ของ Paul Bradshaw (2007)

ทอธบายกระบวนการขนตอนของการท าขาวทใหความส าคญระหวางการรายงานดวยความเรวและตอ

ยอดสความลกและกวาง

หากพจารณาในแตละมตของการสอขาว มต “เรว” (Speed) ซงหมายถง การรายงาน

ขาวทนทจากจดเกดเหต การอพเดทขอมลทนททเหตการณ หรอเรองทเปนขาวเกดขน การรายงาน

ขาวคบหนาอยางตอเนอง และการ break news ผานสอสงคม เชน ทวตแตอรและเฟซบค นน ใน

ประเทศไทยนน การน าสอสงคมทวตเตอรมาใชในมตความเรวนนท าไดโดดเดนชดเจน โดยจากผล

การศกษารปแบบการใชงานของผสอขาวทเนนในเรองการรายงานวาเกดอะไรขนจากพนทขาวและ ณ

เวลาทไดขอมลขาวมา ท ากบการ Alert / break news ตามทนกคดดาน online journalism หลาย

ทานเสนอไว อยางไรกตาม ในภาวะของความเรวนน จากศกษากพบดวยวาในหลายครงมความ

ผดพลาดในการใหขอมลบาง แตผสอขาวมความรบผดชอบตอสงทสอสารไปและแกไขทนทเชนกน แต

กเปนประเดนหนงทตองมการศกษาวจยตอไปในอนาคตวา การคดกรอก ตรวจสอบ และรปแบบการ

ใชงานสอสงคมในมตความเรวจะท าอยางไรใหมความผดพลาดในการเผยแพรขอมลนอยทสด ทงน ถา

มองเพยงในระดบของ “มต” เรว และประสทธภาพในการกระจายขาวสคนจ านวนมากในเวลาอนสน

นน ผสอขาวไทยใชสอสงคมไดดในหลายสถานการณโดยเฉพาะสถานการณทตองการการอพเดท

ขอมลอยางตอเนอง

อกมตหนงของการรายงานงานขาวคอ “มตลก” นนเปนมตทผ วจยเหนวาควรดง

ความส าคญมาอภปรายไวในทน เนองจากจากการศกษาและเกบขอมลในการศกษาครงน พบวา

ผสอขาวและองคกรขาวยงใชประโยชนของสอสงคมในการสงเสรมการรายงานขาวในมตลกไดไมเตม

ประสทธภาพ “มตลก” ในกระบวนการสอขาวนน ตามท Paul Bradshaw (2007) อธบายไวนน

สามารถท าไดในหลายลกษณะ และหลายขนตอนระหวางกระบวนการสอขาว โดยการ วเคราะห

(Analysis) และ การสะทอนมมมอง (Reflection) เกยวกบประเดนขาว เปนการรวบรวมปฏกรยา

103

ตอบรบ ความเหนแบบทนทวงทจากแหลงตางๆ ในชมชนบลอกโดยทวไป แลวน ามาเชอมโยงขอมล

ตามธรรมชาตของสอสงคมทเชอมโยง (connect) ขอมลตางๆ จากหลายทเขาหากนไดจ านวนมาก

เพออธบายบรบทและขยายความขาวนนใหกวางและเจาะลกในแตละประเดนมากขน (context)

ลกษณะมตลกน สอดคลองกบการปรบกระบวนการสอขาวในโมเดลของส านกขาว AP ซงเสนอไววา

การพฒนากระบวนการท าขาวในยคดจตอลนน จากขนตอนของการอพเดทขาวอยางรวดเรวแลว ตอง

มการใหเบองลกเบองหลงขาว และการตอยอดประเดนขาว โดยสงผานชองทางการสอสารท

หลากหลาย (multi-channels) ในรปแบบของเชงลกทแตกตางกนไปตามแตละชองทาง ซงท าใหการ

รายงานขาวพฒนาไปสจดทผรบสารจะไดรบขาว 1 เรองในหลายมมมองมากขน ซงคอความกวางและ

ลกของขอมล โดยหากพจารณาการใชประโยชนจากสอสงคมในกระบวนการสอขาวมต “ลก”

(Depth) ของไทยยงมการใชงานในดานนนอยมาก ดวยปจจยขอจ ากดเรองของเวลาและรปแบบใน

การใชงาน

จากความหมายของการรายงานขาวเชงลกขางตนเมอกลบมาพจารณาผลทไดจาก

การศกษารปแบบการสอขาวโดยใชสอสงคมนนพบวา ยงมการน าเครองมอนเสรมการท างานท

เชอมโยงขอมล ตอยอดประเดน สรางเนอหา มมมองใหม ๆ ทแตกตางกน จากหนงเรองขยายเปน

หลายมมมองผานสอทหลากหลายนนยงท านอยมาก จงเปนประเดนส าคญทผวจยมองวาผสอขาวและ

องคกรขาวหากจะมการปรบปรงและพฒนาการใชเครองมอสอสงคมในกระบวนการสอขาวเพมเตมใน

ระยะตอไป ควรเปนการหารปแบบวธทจะใชเครองมอดงกลาวสนบสนนใหการท าขาวเชงลกของ

ผสอขาวท าไดมากขน ซงกจะเปนประโยชนตอการพฒนาเนอหา (content) ของขาวตอไป ซงจาก

การศกษารปแบบและแนวคดการใชงานในตางประเทศทมการพฒนามาเปนเวลาหลายปมากกวาของ

ประเทศไทยพบวา สอสงคมจะชวยเสรมการท างานเชงลกไดดเมอน ามาใชเรองของการเชอมโยงขอมล

สรางเครอขายความรวมมอระหวางองคกรขาว ผสอขาว และผอานในการมสวนรวมในกระบวนการสอ

ขาว รวมถงกรพฒนา content บนสอออนไลนทชวยขยายความขอมลและเชอมโยงขอมลซงน าไปส

มมมองทกวางและสามารถเจาะลกขอมลไดมากขนดวย

นอกจากการสอขาวในมต เรวและลกแลว อกคณลกษณะของการเปลยนแปลง

กระบวนการสอขาวในยคดจตอลทมสอสงคมมาเกยวของนนคอเรองของ การเชอมโยงการมสวนรวม

จากผอานและการสรางชมชนออนไลน (Online Community) ซงสามารถน ามาใชประโยชนไดทงใน

กระบวนการหาขาว (News Gathering) และการเผยแพรขาว (News Reporting & Distribution)

Paul Bradshaw (2007) อธบายไววากระบวนการสอขาวของหองขาวยคใหมนน มเรองของ

104

Interactivity ซงหมายถงการมปฏสมพนธ และการสอสารแบบสองทาง เปนเรองส าคญ โดย

Interactivity นนครอบคลมเรองการแลกเปลยนความเหน การแบงปนขอมล การสรางชองทางความ

รวมมอในการรวมกนรายงานขาวหรอหาขอมลขาวระหวางผสอขาวและผรบสาร Skoler (2009)

เสนอวาไวกระบวนการขาวแบบใหมคอการมสวนรวมและท างานรวมกนระหวางผสอขาว

บรรณาธการ และผรบสาร (Participation and Collaboration) โดยประเดนส าคญคอใน

กระบวนการสอขาวตงแตตนจนจบกระบวนการจะเปนรปแบบการท าขาวแบบการรวมมอกนแบบ

หนสวน (Partnership)ในการท าขาว และการสรางความสมพนธเปนเครอขายทเชอมโยงสวนตางๆ

ของสงคมใหท างานรวมกบองคกรสอ Briggs (2007) อธบายการรายงานขาวยค 2.0 วา ระหวางการ

ท าขาว จะมการแลกเปลยนขอมลระหวางคนอานกบองคกรขาว ผอานมสวนชวยในกระบวนการสอ

ขาว ทเรยกวา Distributed, collaborative or open-source reporting โดยเมอมเหตการณ

เกดขน ผสอขาวจะรายงานและเปดโอกาสใหผอานสงขอมลตางๆ เขามาเพอประมวล ตอยอดประเดน

ขาวได เชนเดยวกบ Paul Bradshaw (2007) ทใหความส าคญกบ Community หรอชมชนท

เกยวของกบขาวนนๆ และท าใหมสวนในการใหขาวและรายงานขาว ในฐานะ Contributor น าไปส

รปแบบของการท าขาวทเรยกวา Participatory News หรอ การท าขาวแบบมสวนรวม (Singer,

2006; Deuze, Bruns & Neuberger, 2007; Gordon, 2007) ซงจะเปนระดบทมความเขมขน

มากกวารปแบบการสอขาวแบบเดมทเรยกวา Public Journalism ซงแมจะเปดโอกาสใหคนมสวน

รวมแตยงเปนในลกษณะทองคกรสอเปน Gate ในการคดและเลอก และก าหนดการมสวนรวม แตถา

เปนระดบของ Participatory Journalism คอ ผรบสารมสวนรวมแบบ Active ดวยตวเอง ตดสนใจ

และสงขอมลเผยแพรดวยตวเอง องคกรขาวท าหนาทดงขอมลเหลานนมาใชในการรายงานขาวทเรา

เรยกเนอหาเหลานนวา User-generated content (Nip,2006)

จากแนวคดขางตน องคกรขาวทมการปรบตวในกระบวนการสอขาวแลวจงมความ

พยายามดงจดเดนของ interactivity ของสอสงคมมาสรางชองทางในการดงการมสวนรวมจากคน

อานในหลายลกษณะ เชนในกระบวนการหาขาว ใชวธ crowdsourcing (Rubel,2006; Miel &

Faris, 2008) คอการใชเทคนคหลายๆแบบดงผทมขอมลจ านวนมากจากทกระดบ ทกกลม ทกทมา

อาสาชวยกนใหขอมลเกยวกบประเดนใดประเดนหนง เพอชวยในกระบวนขาวทซบซอนมากขน ซง

จากการศกษาในงานวจยนพบวา กระบวนการสอขาวของไทยนนกลมของผสอขาวทใชเครองมอสอ

สงคม (โซเชยลมเดย) ในการท าขาวนน มการเปลยนแปลงเขาสการท างานในลกษณะการหาความ

รวมมอจากสงคมมากขน มการดงขอมล ความร ความเหน และสงทคนอานเผยแพรแลวมาเปน

105

สวนประกอบในขาว มาเปนประเดนทน าไปสการพฒนาขาวในเรองตางๆ รวมถงหาขอมลและ

ตรวจสอบขอมลนนๆ บางแลว ซงนบเปนจดเรมตนทดของการเรมตนกาวสวารสารศาสตรแบบมสวน

รวม

อยางไรกตาม คณลกษณะในเรองการเชอมโยงขอมล การสรางเครอขาย การระดม

ขอมลผานวธ crowdsourcing และการมสวนรวมของผรบสารในกระบวนการสอขาวและเผยแพรขาว

นนยงมรปแบบในการน ามาใชทไมชดเจน และมการใชในวงจ ากด ไมเตมความสามารถของสอดงกลาว

ทงนเพราะเปนระยะเรมตนของการปรบเปลยนกระบวนการสอขาว โดยเปนลกษณะของการสมครใจ

เลอกใชสอสงคม ประกอบกบหลายองคกรขาวนโยบายดานการใชสอสงคมในกระบวนการสอขาวยง

ไมชดเจน จงเปนการใชงานในลกษณะของผสอขาวเรยนรเครองมอและประยกตใชดวยตวเอง ท าให

การเปดชองทางในการดง user-generated content การท า crowdsourcing ตลอดจนการพฒนา

วารสารศาสตรแบบมสวนรวมยงมทศทางรปแบบทไมชดเจน และยงไมมการท าอยางตอเนองเปน

ระบบ และเปนเครอขาย รวมถงยงเปนในลกษณะของการเรมตนทเปดชองทางโดยผสอขาวรองขอให

เขามารวม แตยงไมใชการ Free Flow ของขอมลอยางเปนธรรมชาตในระบบกระบวนการสอขาว

ดงนน เพอใหเกดการพฒนาอยางเปนรปธรรมในการเปลยนแปลงภายในกระบวนการสอ

ขาวในเรองน ผวจยเสนอแนะวาองคกรขาวจ าเปนตองมการศกษาและพฒนารปแบบการน ามาใช และ

การบรหารจดการภายในกองบรรณาธการใหเสรมการใชงานสอสงคมในเรองดงกลาวใหไดมากขน โดย

จากการสงเคราะหรปแบบทมการท าอยในหลายๆ องคกรในตางประเทศนนพบวา การใชงานสอสงคม

ตองมการบรณาการเครองมอและชองทางหลายรปแบบมาใชงานรวมกน และการท างานใน

กระบวนการสอขาวตองเปนท างานรวมกนระหวาง ผสอขาวภาคสนาม เจาหนาทของกองบรรณาธการ

ทอยในหองขาว/กองบรรณาธการ และชมชนออนไลนของผอาน ทจะชวยกนดงขอมลทหลากหลายมา

ใชในการรายงานขาวในแตละประเดนแตละเรองใหไดทงความเรวและลกอยางมประสทธภาพ

อกประเดนทเปนผลจากการศกษาในงานวจยนพบวา ในกระบวนการสอขาวทมสอสงคม

เปนเครองมอนน มการเปลยนแปลงบทบาทการเปนนายทวารขาวสาร (Gatekeeper) ของ

บรรณาธการขาวดวย ในระยะแรกของการปรบเปลยนโมเดลลกษณะนในตางประเทศมความกงวล

ของนกคดวาจะท าใหบทบาทดงกลาวของบรรณาธการหายไป แตเมอมการพฒนาโมเดลและรปแบบ

ของกองบรรณาธการแบบใหมทชดเจนขนกลบไดแนวคดใหม โดย MItchelstein & Boczkowski

(2009) บอกวา นกขาวเปลยนบทบาทจากการเปนนายทวารขาวสารสการเปน การเปดประต (Gate

106

Opening) เชอมโยงสอและผอานใหมสวนรวมในกระบวนการขาว ท างานรวมกนมากขน แทนทจะ

เปนเพยงผเลอกเนอหาเพอน าเสนอ ดาน Singer (2006) กลาววาสออนเตอรเนตท าใหนกขาวตอง

ยอนกลบไปมองวาตวเองเปนผควบคมการไหลของขาวสารอยหรอไม เชนเดยวกบ Bruns (2003,

2005) ทเสนอวาการเตบโตของขาวออนไลนและธรรมชาตของมนท าใหสงคมเปดกวางและใครก

สามารถเพมเตมขอมลในโลกขาวสารได ท าใหหนาทของนกขาวและหนวยงานดานขาวในเรอง Gate

keeping หรอ ผคดกรอกขาวสารเปลยนเปนเพยงแค Gate watching คอ องคกรขาวท าหนาทในการ

ใชเครองมอบนอนเตอรเนตชแนะเนอหา ขอมลใหผอาน ซงเปนการท างานในลกษณะการหาความ

รวมมอ และ open-source เปนบทบาททเปลยนไปของนกขาว ทงนการเปลยนแปลงกระบวนการสอ

ขาวจากท ศกษาในวจยนพบวา สอดคลองกบแนวคดเหลาน โดยบทบาทท ชดเจนเดดขาดของ

บรรณาธการในการเปน Gatekeeper นนลดลงจากการสอสารสองทางรบรความคดความเหนและ

ขอมลจากผรบสารและเลอกไดวาสงใดควรน าเสนอออกไปบางโดยพจารณาจากผรบสารดวยสวนหนง

นอกจากนนการตรวจสอบทผรบสารสามารถท าไดอยางรวดเรวและทนทบนโลกออนไลนท าใหการท า

บทบาทหนาท Gatekeeper ตองมความชดเจน รอบคอบมากยงขน นอกจากนนสงทเพมขนมาใน

โมเดลการสอขาวของไทยทสอดคลองกบแนวคดนดวยกคอ บทบาทการเปน Gatekeeper ของ

ผสอขาวทเปนผเลอกขอมล ตดสนใจการเผยแพรขาวดวยตวเองไดดวย ซง Pavlik (1999) เนนดวยวา

เครองมอของ New Media ท าใหสามารถเลอกรบสารได มปฏสมพนธ สรางมลตมเดยได ชวยให

กระบวนการสอขาวสามารถท าไดในมตลกมากขน แตตองระวงเรองการตดสนใจบนพนฐานของ

จรยธรรมสอทอาจถกบดเบอนไดในบางเรอง นนหมายความวา สงทผสอขาวตองปรบตวเพมเตมไม

เพยงแตทกษะในการใชสอเหลาน แตเปนความหนกแนนในเรองของจรยธรรมและจรรยาบรรณ

ตลอดจนวจารณญาณในการตดสนใจเผยแพรขอมลขาวสารใดๆ บนสอสงคมดวย

5.3 ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะทผวจยเหนวาควรน าเสนอไวเพอเปนประโยชนตอการพฒนาโมเดลการ

สอขาวแบบใหมของการสอขาวในประเทศไทยใหมความชดเจน เขมแข ง และท างานไดเตม

ประสทธภาพทงมตเรวและลกเพอประโยชนตอการเผยแพรขาวนน มอย 3 ประการ

ประการทหนงคอในการใชงานในมตความเรวควรมการพฒนารปแบบและหลกการ

ในการคดกรองขอมล การตรวจสอบขอมล ทจะน าเสนอผานสอสงคมแบบทนตอเหตการณเพอปองกน

107

ความผดพลาดทอาจเกดขน รวมถงเสรมความเรวในการน าเสนอขอมลแบบรอบดานมากขนจากการ

เชอมโยงเครอขายความรวมมอในการรายงานขาวเพอดงขอมลทส าคญจากหลายๆ ทมาน าเสนอได

อยางรวดเรว จะชวยใหความเรวนนมคณคาทเพมมากกวาการบอกวาอะไรเกดขน นอกจากนนการใช

เครองมอเฟซบคและบลอกในมตเรว ดวยการรายงานขาวผานเฟซบคและจดท า Live Blog กจะชวย

ลดขอจ ากดของพนทในการใหขอมลททวตเตอรม และน าเสนอไดในอกรปแบบหนง ซงในการท างาน

ลกษณะน นอกจากจะเปนหนาทของผสอขาวแลว องคกรขาวควรมการพจารณาสรางทมงานจาก

ภายในกองบรรณาธการใหชวยสนบสนนผสอขาว เชน รวบรวมขอมลทผสอขาวรายงานผานสอสงคม

มารวมไวในทเดยวเพออพเดทตอเนองควบคกนไปได จะชวยเสรมใหมตเรวสามารถท างานได

หลากหลายวธ เขาถงกลมผรบสารหลากหลายวธมากขนเชนกน

ประการทสองคอการพฒนาการใชเครองมอในมตของความลก สอสงคมมธรรมชาต

ทสามารถท าไดทงเรวและลก ดงนนผสอขาวและองคกรขาวควรบรณาการการใชเครองมอหลายๆ

แบบใหสามารถเสรมการน าไปพฒนาตอยอดขอมลสความลกได โดยปจจยหลกส าคญในการท าคอ

การเชอมโยงขอมล การใหค าอธบาย และวเคราะหขอมลเพมเตม และการสรางเนอหาทเลาเรองแบบ

มลตมเดย ซงสามารถท าไดควบคกนในกระบวนการทงระหวางการรายงานขาวและหลงจากรายงาน

ขาวแลวกยงสามารถน าเสนอผานสอออนไลนรปแบบตางๆ เชนเวบไซตขาวเพอใหพนทในการน าเสนอ

ขอมลนนเพมมากขน

ประการสดทายคอการสรางดงการมสวนรวมของคนอาน (Engage) ใหรวมแบงปน

ขอมล รวมเกบขอมล รวมตรวจสอบ และรวมเผยแพรขอมล ซงการท างานทเชอมโยงกบชมชนท

เกยวของนนจะท าใหไดมมมองประเดนทหลากหลายมากขนดวย “ชมชน” หรอ “Community” ท

พดถงนไมไดจ ากดอยเพยงแคชมชนในลกษณะของพนทแตหมายถงชมชนทเปนกลมคนทรวมกลมตาม

ความสนใจ ตามความช านาญดวย การใชประโยชนจากสอสงคมในเรองของ Interactivity และ

Network คอปจจยส าคญในการสรางเครอขายเพอท างานรวมกบชมชนเหลาน องคกรขาวเปน

สวนกลางทสรางชองทาง เครองมอ แพลตฟอรมทจะดงขอมลและการมสวนรวมทเหมาะสมตามแต

ขาวทตองการรายงานมาใช พรอมกบระบบของการตรวจสอบขอมลและการอางองทมาทชดเจนเมอ

น ามาใช จะเปนประโยชนตอการรายงานขาวทจะท าใหลดขอจ ากดเรองทรพยากรบคคลในการลง

พนทท าขาว รวมถงขอจ ากดดานเวลาและสถานทดวย

108

บรรณานกรม

ภาษาไทย TWITTER ปฏวตการตลาดเครอข ายสงคม (2552) สบคนเมอ 13 มนาคม 2554, จาก เวบไซตผจดการ 360 องศา รายสปดาห สรชฎา สวางเนตร (2552). “Mobile Journalism "เนช น" ปนนกขาวพนธใหม” สบคนเมอ 13 มนาคม 2554, จาก เวบไซตกรงเทพธรกจ สทธชย หยน. “หวใจโซเชยลมเดย คนขาวทเลนตองไมหลงทาง”ตพมพในรายงานประจ าป 2553 สมาคมนกขาววทยและโทรทศนไทย: สอในวกฤต หรอ วกฤตในสอ. หนา 113-116 ชบ จตนยม คอลมน: e-leaders: ปฏวตทวตเตอร ทมา: หนงสอพมพเทลคอม เจอรนล ฉบบวนท 29 ม.ย. - 12 ก.ค. 2552 ภาวธ พงษวทยภาน (2553). “เจาะลกคนไทยใช Twitter” สบคนเมอ 13 มนาคม 2554, จากเวบไซตกรงเทพธรกจ. อศนา พรวศน (2553) “จรยธรรมสอกบการ ใช Social Media สบคนเมอวนท 20 พฤษภาคม 2554, จากเวบไซต http://www.itpc.or.th/?p=749 ทวตเตอรมากกวาการสงขอความ (2553). สบคนเมอวนท 14 เมษายน 2554, จากเวบไซตไทยโพสต ควนหลงรวมพลคนขาว Social Media เสยงสะทอนจากกอง บก.140 ตวอกษร (2554). สบคนเมอวนท 5 สงหาคม 2554, จากเวบไซตกรงเทพธรกจ http://www.bangkokbiznews.com/home/detail/it/global/20110803/403013/ควนหลงรวมพลคนขาว-Social-Media-เสยงสะทอนจากกอง-บก.140-ตวอกษร.html สทธชย หยน. พรงนของคนบาขาว สบคนจากเวบไซต http://newsjunkies-suthichaiyoon.blogspot.com

109

ธาม เชอสถาปนศร. (2553). twitter journalism: แนวทางวารศาสตรยคสอใหม. เอกสารวชาการสวนบคคลน เปนสวนหนงของการอบรมหลกสตร “ผบรหารการสอสารมวลชนระดบกลาง (บสก.) รนท 2” สถาบนอศรา มลนธพฒนาสอมวลชนแหงประเทศไทย

ภาษาองกฤษ Harper, Christopher (1998): “And That's the Way It Will Be: News and Information in a Digital World.” New York: New York University Press. Pavlik, John (1999): Journalism and New Media. New York: Colombia University Press. JOHN V. PAVLIK. (1999). “New Media and News: Implications for the Future of Journalism”New Media & Society April 1999 1: 54-59 Deuze, M. (2001). “Understanding the Impact of the Internet: On New Media Profesionalism,” Mindsets and Buzzwords. Ejournalist 1[1] :http://ejournalist.com.au/v1n1/deuze.pdf Pohlig, C. (2003) ‘How a Newspaper Becomes H.I.P’, Neiman Reports (Winter): 24-6: http://www.nieman.harvard.edu/assets/pdf/Nieman%20Reports/backissues/03winter.pdf Wendland, D. (2003) ‘Blogging Connects a Columnist to Story Ideas’, Nieman Reports (Fall): 94: http://www.nieman.harvard.edu/assets/pdf/Nieman%20Reports/backissues/03fall.pdf Gillmor, D. (2003) ‘Moving Toward Participatory Journalism’, Nieman Reports (Fall): 79-80: http://www.nieman.harvard.edu/assets/pdf/Nieman%20Reports/backissues/03fall.pdf Deuze, M (2003) The Web and its Journalism: Considering the Consequence of Different Types of Newsmedia online. New media & Society Journal Vol5: 203-230 Singer J. (2004). Stepping Back From the Gate: Online Newspaper Editors and

110

the Co-Production of Content in Campaign 2004. Journalism and Mass Communications Quarterly, 83, 2, 265-280. Bruns, Axel (2005) Gatewatching: Collaborative online news production. Peter Lang, United States of America, New York. Robinson, S. (2006) ‘The mission of the j-blog : Recapturing journalistic authority online.’ Journalism Journal Vol. 7(1): 65-83. Adams, Debra A. (2006) Journalism, citizens and blogging. In 2006 Communications Policy and Research Forum, 25-26 September 2006, University of Technology Sydney (UTS) Australia: http://www.networkinsight.org/verve/_resources/AdamsD.pdf Nip. J. Y.M.(2006). Exploring the second phase of public journalism. Journalism Studies (2006), 7(2): 212-236. Journalism Studies is available online at: http://journalsonline.tandf.co.uk. Nip, J. (2006). Exploring the Second Phase of Public Journalism. Journalism Studies, 7,2, 212-236. Gilmor, D. (2006). We the Media: Grassroots Journalism by the People, for the

People. O‟Reilly: New York. Jarvis, J. (2006). Neworked journalism. Retrieved on October 23, 2009, from http://www.buzzmachine.com/2006/07/05/networked-journalism Paul Bradshaw. (2007). “A model for the 21st century newsroom: pt1 – the news diamond”: http://onlinejournalismblog.com/2007/09/17/a-model-for-the-21st-century-newsroom-pt1-the-news-diamond/ Shirkey, Clay. Here Comes Everybody. New York: The Penguin Press (2007): 64-66.

111

Deuze, Mark and Bruns, Axel and Neuberger, Christoph (2007). “Preparing for an Age of Participatory News.” Journalism Practice 1(3):pp. 322-338. Briggs, Mark,(2007). "Journalism 2.0: How to Survive and Thrive". Open Access Textbooks. Book 2. http://scholarcommons.usf.edu/oa_textbooks/2 Paul Bradshaw. (2008). 'When Journalists Blog: How It Changes What They Do'. Nieman Reports (Winter,2008): 38-40: http://www.nieman.harvard.edu/reports/article/100696/When-Journalists-Blog-How-It-Changes-What-They-Do.aspx Miel & Faris (2008) News and information as digital media come of age:

http://cyber.law.harvard.edu/sites/cyber.law.harvard.edu/files/Overview_MR.pdf

Newman, Nic. “The rise of social media and its impact on mainstream journalism.” Reuters Institute for the Study of Journalism 8.2 (2009). : http://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/fileadmin/documents/Publications/The_rise_of_social_media_and_its_impact_on_mainstream_journalism.pdf Bruns, A. (2008). "The Active Audience: Transforming Journalism from Gatekeeping to Gatewatching." In Making Online News: The Ethnography of New Media Production. Eds. Chris Paterson and David Domingo. New York: Peter Lang. Skoler, M (2009) ‘Why the News Media Became Irrelevant—And How Social Media Can Help.’ Nieman Reports (Fall): 38-40: http://www.nieman.harvard.edu/assets/pdf/Nieman%20Reports/backissues/Fall2009.pdf The Associated Press & Context-Based Research Group (2009). `A New Model for News: Studying the Deep Structure of Young-Adult News Consumption'. Tech. rep., The Associated Press. [Online] Available HTTP : http://www.ap.org/newmodel.pdf Richard Gordon.(2009).'Social Media: The Ground Shifts,' Nieman Reports (Fall,2009): http://www.nieman.harvard.edu/reports/article/101883/Social-Media-The-Ground-Shifts.aspx

112

Michelstein, Eugenia and Pablo J. Boczkowski. “Between Tradition and Change: A review of recent research in online news production.” Journalism 10 (2009): 562-578. Hermida, Alfred. “The blogging BBC: Journalism blogs at ‘the world’s most trusted news

organisation’”. Journalism Practice, 24 April 2009.

http://reportr.files.wordpress.com/2009/08/bbc-blogs-hermida-pre-pub.pdf

O’Connor, Rory. “Facebook and Twitter Are Reshaping Journalism As We Know It.” Alternet.20 Jan. 2009. Web. 26 Feb. 2010. O’Connor, Rory. “Facebook and Twitter Are Reshaping Journalism As We Know It.” Alternet.20 Jan. 2009. Web. 26 Feb. 2010. Cited: http://www.alternet.org/media/121211?page=1 Rosenberg, Scott. “Closing the Credibility Gap.” Nieman Reports Fall 2009: 44-46. Channel, Amani, "Gatekeeping and citizen journalism: A qualitative examination of participatory newsgathering" (2010). Theses and Dissertations. Paper 1598. http://scholarcommons.usf.edu/etd/1598 Channel, Amani, (2010). "Gatekeeping and citizen journalism: A qualitative examination of participatory newsgathering". Theses and Dissertations. Paper 1598: http://scholarcommons.usf.edu/etd/1598 Hermida, Alfred(2010). Twittering the News’, Journalism Practice, 4: 3, 297-308, First published on: 8 July 2010 (iFirst) Alejandro, Jennifer (2010). Journalism in the age of social media. Reuters Institute of the study of journalism, University of Oxford Bakhurst, K (2011) ‘How has social media changed the way newsrooms work?’ http://www.bbc.co.uk/blogs/theeditors/2011/09/ibc_in_amsterdam.html#more Lasica, J. D. (2003) 'Blogs and Journalism Need Each Other' , Nieman Reports 57(3):

113

Bowman,S & Willis, C. "We Media: How audience are shaping the future of news and

information". http://www.hypergene.net/wemedia/download/we_media.pdf