thanlon sbi branch hawng niti aayog vice chairman le chief ......

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 GAS NEWS Agency : KIM JOE Booking :27th. May, 2017 to 9th.June., 2017 delivery :23-09-2017 (sAt) Time :9AM-ll stock STOCK: 306 (first come firse serve) Hmasawnna Thar Vol - 32/333 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy THLArAm (sepTember) 23, 2017 InrInnI (sATurdAy) NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI THANGKO Mr Saikap\huom Zoute (67), Taithu pem chu Sep- tember 22, 2017 khan a thi a, Thingchom-a a U Hne- lien inah a ruong an nghat a, September 23, 2017 hin Thingchom thlanmuolah vuiliem ning a tih. Lekhabu Thar Tlangzar a nih CCpur: Hmarbiela Chanchin\ha a hung tlung dan a inthawka vawisûn ni chena Pathienin Kohran an din dan, abikin Inde- pendent Kohran an din dan le a danglamna ti lekhabu Rev. Rosung Sinate ziek, “Independent Kohran Dan- glamna” (Distinctiveness of the Independent Church) ti chu September 22 sun dar 12:30pm khan ICI Secre- tariat, Sielmat ah Rev. J.L. Songate, Secretary (Mis- sions) in a tlangzar. Hi lekhabu, 1930 kuma Rev. Taisen kuoma Pa- thienin Kohran hming ding a pek Independent Kohran, mania inenkawl, mania ro inrêl, mania rawngbâwl le Pathien kuoma ropuina le chawimawina pek, tia hung fe tung pei chanchin a ziekna hi phêk 128-a sa niin copy khatah Rs.100 peiin NPT han an zawr ding niin a hril. Tlangzar nia \hang- hai chun Rs.60 peiin an inchâwk thei a. A tlang- zartu bâkah mi \henkhat a lekhabu puitlingna dinga \hang ve le mawphurna neituhai a thlawnin a pres- ent bawk. Tlangzartu Rev J.L. Songate chun, \hang le thar peihai ta ding khawma Kohran chanchin hrietna ding \angkai tak le hlu tak a la hung ni ding a nih, tiin a hril. TB invawi 8 hmusuok CCpur: District TB Cen- tre, District Hospital Ex- tension chun August, 2017 thla sung khan TB invawi ringhla mi 156 hai test an thawnaah positive 8 an hmusuok. District TB Centre-a damnaw hai khaksaw test thawnaah mi 5 positive hmu an ni a, Treatment thaw zo hnunga la positive (dam- fel lo) 3 hmu a ni a, a dam ta hnung pakhat a positive nawk ti hmusuok a ni a, an rengin August thla sung khan TB invawi mi 13 treatment thaw \an a nih. Hi hun sung hin treatment zo le damfel mi 5 an um a, mi pakhat treatment zo a ni a, pakhat dang HIV le invawi- kawp (co-infected) hmu a nih. Shaktiman laksuok tah CCpur: September 20, 2017 zantienga ruo nasa taka a sur huna Lanva tuilienin a len le pil le lungin a vur- khum Shaktiman Truck chu zanikhan laksuok a nitah. Truck hi a Excel in- bawng leia tlansuok thei lova vadung sunga intang, chu huna Lanva tui hung lienin a hung fen lungte le pil in a vurkhum a ni a. Zani hmasaa inthawk lak- suok tuma JCB le 23-As- sam Rifles Revovery Van hai hmanga bei a ni hnung khawma laksuok thei lova um, zanita laksuok tuma buoipui nawk a ni hnunga laksuok theia um ta a nih. Thanlon SBI Branch hawng CCpur: Pherzawl District huopsunga Thanlon Sub- Division-a chun September 22, 2017, 10:00AM khan State Bank of India (SBI), Thanlon Branch hawng a nih. SBI Thanlon Branch hi Aina Post-a um 33-As- sam Rifles a Commandant, Colonel Pramood Rawat in khuolliena \hangin a hawng. Thanlon SBI Branch hawngna programme hi Kamal Khanal, AGM, SBI, Imphal in an rawi a, Pher- zawl District huop sunga khuo lal hai le mipui tam takin an uop. Colonel Rawat chun, Bank branch \ha taka a function theina dinga \hangpui theina ang anga an \hangpui ding thu a hril a. Bank branch hi Thanlon, Parbung le district mipui han an sawr \angkai ngei a beisei thu, mipui han sawrkar scheme tum tum um haiah an sawr \angkai ngei a nuompui thu a hril a. Bank hawng a ni le inzawmin a biel sunga cheng han CCPur district pan kher lova Bank le inzawma thil thaw \ul hai hi lai hmuna an thaw thei ta ding leiin SBI thuneitu hai chungah lawmthu a hril. Mr Kamal Khanal chun programme hlawtlingna dinga Assam Rifles han an thlawpna thuah le mipui hai chungah lawmthu a hril. Bank Branch hawngna hi Pauneihthang Valte, Chief Manager, SBI Chura- chandpur Branch le SBI Staff han an uop bakah security tieng N Pauli- anthang, SI, Second OC Thanlon Police Station in- rawinain police team, T Lianchinthang, Assistant Commandant, 7-MR in- rawi security personnel han an uop a nih. SBI Thanlon Branch Manager ding chu Thong- zakam a nih. Bank Branch hawng a ni le inzawm hin zanikhan SBI staff 11 team le Aina a Assam Rifles 11 team han friendly football match an khel. Aadhar a ding Biometric lak CCpur: Social Human Action for Rural Empower- ment (SHARE) le People Advanced in Social Ser- vices (PASS) \hangruolin Sept. 22, 2017, 11AM khan Bliss Island School, New Mata hmunah Aadhar Card a ding Biometric lakna nei a nih. >>sunzawmna Pag. 4-ah August NFSA bufai semdawk hun ding CCpur: Vangai Sub-Di- vision \hangsa loin Chura- chandpur le Pherzawl Dis- trict Sub-Division tin haia August 2017 Quota NFSA bufai (Bandh/Blockade leia harsatna a umnaw chun) laksuok thei hun ding a hn- uoia ang hin sukfel a ni tah. Hi dungzui hin Tuibong Sub-Division in Sept. 27 le 28, 2017 haiah NFSA bufai hi lasuok thei an ta, Saikawt Sub-Division in September 29, 2017; Par- bung, Thanlon le Mualnu- am in September 30, 2017; Sangaikot in October 4, 2017; Singngat in October 5, 2017; Kangvai in Oc- tober 9, 2017; Henglep in October 10, 2017 le CCPur in October 11 le 12, 2017 haiah bufai hi lasuok thei an tih. Hi le inzawm hin Ra- tioning Agents hai chu thla hni (2) a mi bufai man ding peklut dingin M. Ginza- suan, DSO, CCPur& Pher- zawl chun Sept. 22, 2017 khan inhriettirna a siem. Thla 2 quota-a mi bufai man deposit Rationing Agents hai kuomah Au- gust, 2017 quota release order pekdawk pei ning a tih. Heroin Grams 26 leh man ImpHAL : Zani hmasa zantieng dar 4:30 vel khan Thou- bal Police Cammando team han R.K. Gibson Singh (25), S/o R.K. Sunil Singh of Nongmeibung Ashangbam Leikai chu Tentha hmuna heroin grams 26 leh an man a, Thoubal Police Station-ah an peklut. RIMS-ah MRI lak thei nawk tah ImpHAL : MRI lakna khawl siet leia hun ieman- ichen RIMS, Imphal-a MRI lak thei lova um chu khawl sietna siem \hat a ni ta leiin zanita inthawk khan a pan- gngaiin MRI lak thei nawk a ni ta tiin Medical Superin- tendent, RIMS, Imphal chun zanikhan thusuok a siem. MPP sungah buoina a suok ImpHAL : Manipur Peo- ples’ Party (MPP) sungah buoina a suok a, interim President O. Jugindro Singh le Working Presi- dent M. Saratkumar Singh hai chun Party sum hmang indiklo ve ve le account statement pe thei lovin an intumtuo. Chun, an sina in- thawka ban ta ve ve niin an inhril. Ruotui tamin harsatna nasa tak ImpHAL : Zani hmasa zan sawt hnung khan Noney le Tamenglong District sun- gah ruo intak deuin a sur a, Irailong, Khongjaron le Tamenglong-Khongsang Road haiah mimkei a tlung leiin mipui han harsatna nasa tak an tuok. Rel lam- pui siemna sin khawm suk- chawl pha a nih. Noney District a Nung- tekunder hmuna ruotui tam leia mimkei tlung leiin Rel lampui siemnaa labour pakhatin thina a tuok pha. Senapati District a khawm Purul-Lakhamai Road- ah mimkei a tlung leiin Paokho(Vaki) le Sirong bul haiah lampui a dang. Chun, Kakching le Thoubal Dis- trict haiah khawm ruotui tam leiin tui a lien a, tui a la kang el naw leiin mipui han harsatna nasa tak an la tuokzing niin ei thu dawng- na chun a hril. ATSUM in General Strike thaw dingin vauna an siem ImpHAL : ATSUM chun State Sawrkar kuoma an thil ngen chi tum tum hai nawrnain zanikhan Ching- meirong-ah \hungbuma nuorna an nei. ATSUM thil ngen hai hi Manipur Sawrkar-in a suk- puitling pek naw chun Sep- tember 28, 2017 zanrila in- thawk Manipur State pumpui huopin darkar 24 sung gen- eral strike an thaw ding niin Vareiyo Shatsang, President, ATSUM le Seiboi Haokip, General Secretary, ATSUM han zanita Chingmeirong hmuna chanchinthar lakhaw- mtuhai an inhmupui hunah an hril. ATSUM chun an thil ngenhai (Charter of De- mands) chu August 17, 2017 khan ziek ngeiin an peklut ta niin an hril bawk. CCpur: Mizoram sawrkar le Hmar People’s Convention (Democratic) (HPC-D) han inremna lampui dapa inbiekna ni 2 sung aw an nei chu tlu- ong takin zanikhan zo a nih. Inbiekna hi State Guest House, Aizawl-a bawk sunzawm a ni a. Za- nita inbieknaa hin inremna siemna dinga thaw ding \ul dang dang dang induonga um hai, Sinlung Hill Coun- cil sin thaw dan ding le thuneina (powers and functions) ding hai hrilt- lang a ni a, HPC (D) ralthuom an in- tung dan ding le HPC (D) tiengpang inpe ding hai sawmdawlna pek dan ding thu hai khawm hriltlang niin ei thu dawngna chun a hril. Inbiekna hi HPC(D) tieng chu working president Pu L.T. Hmar in an rawi a, Mizoram sawrkar tieng chu Home Department a Additional Secretary Pu Lalbiakzama bawkin an rawi a nih. Inbiekna hi boruok \ha tak hnuoia nei a ni thu Pu Lalbiakzama chun a hril a, hriltlang dinga riruonga um hai hriltlang a ni a, inbiek nawkna chu political level-a nei tum a ni ta thu a hril a, inbiek nawk ding hun ruok chu sukfel a la ni nawh. Ni 2 sung inbiekna neia um zo a ni le inzawm hin Memorandum of Settlement (MoS) le Sinlung Hills Council Bill, 2017 draft induonga um hai a thua pawm a ni a, sienkhawm siem\hat \ulna hai a tu tieng tieng khawma lo bichieng le ennawn a, in- bieknawk huna entlang nawk dingin thutlukna siem niin ei thu dawngna chun a hril. (with input from AIR) NITI Aayog Vice Chairman le Chief Minister han meeting an nei Tui dawn ding coverage chu 4% a la ni a, hrât taka hma lak a \ûl: CM ImpHAL: Chief Minister Mr N. Biren Sing chun a sawrkârin a thiltum tak chu In tinah pipe water (tawti tui) an dawng seng theina ding hma lak a ni lai zin- gin tuchenah hlawtlingna chu 4% vel chau a la nih tiin a hril. Hi thu hi NITI Aayog vice- chairman Dr Rajiv Kumar, vice- chairman NITI Aayog-in Sep- tember 22 nia Manipur a hung sir \uma an inbieknaa a hril a ni a. NITI Aayog chu vice chairman chu hi kawnga \hangpui dingin a ngên. Meeting-a hin CM le Dr Ra- jiv Kumar bâkah Cabinet Min- ister hai, Dy Chairman, State Planning Board, Chief Secretary, Central sawrkâr institute hran hrana mihai khawm an \hang. Tu \uma Dr Rajiv Kumar Manipur a hung hi September 1 a vie-chairman NITI Aayog dinga ruot a ni hnunga a hung vawikhatna a la nih. Meeting-a hin Chief Minister chun NITI Aayog vice-chairman kuomah hin socio-economic de- velopment inkhuongruol tak a um theina dingin hung \hangpui dingin a ngên a. Dr Rajiv Kumar chun a thei ang ang, an rang thei angin a hung bawzui ding thu a hril pek. NITI Aayog vice-chairman Dr Rajiv Kumar kuoma hin Chief Minister le pawl hai chun, state sûnga opportunities tamtak hlenna dinga proposal an siemhai Power Point Presentation an in- entir bawk. Hi bâka hin Chief Minister chun a sawrkârin tlângram le phairam inruola taka hma a sawn a dit thu a hril a. Sawrkar thiltum lientak pakhat, In tin kuoma tui dawn ding huntâwk Piped Water nei seng dingin an ti hla tuchena chu 4% chauh la cover phâk a ni thu a hril a. Tui dawn ding chau bâkah infepawna le inbiekpawm- na hai a chau hle niin a hril bawk. Harsatnahai le sawrkâr thiltum le a phâk chinhai a hriet hnung le thil umdân sawtnaw dâna harsat- na an tuokhai a hril zovin NITI Aayog vice-chariman chun thei ang angin a hung \hangpui ding thu a hril. Tlangram le phairam inruola taka hma an sawn theina ding in- fepawna a that theina dinga proj- ect proposal \ha tak takhai an hmûtir bawk a. Chuonghai laia \henkhat chu Ukhrul a inthawka Shirui Lily umna chen Rope- Way, Marjing Hills to Langol le Chaoba Ching to Sendra hai Rope Way siem a nih. National Highway hai siem\ hat le up grade, Imphal khawpui sung le kawl vêlhai traffic an tar nâwna dinga fly-over a tam thei tak bawl le, tlângram district hai po po an headquarter seng rel lampuiin a tlung zawm vawng theina ding tihai dam a nih. State sawrkâr chun NITI Aayog vice-chairman chu NH 37 le NH 2 hai (Churachandpur chu hril lo) \hat naw zie inentirin an rang thei anga hung \hangpui dingin a fiel nghal. Ministry of Road Transport and Highway kuomah ngên pekin, fund tam- lem a hun taka hung pek a nih theina dinga ngên pui dingin a fiel a nih. State sawrkâr chun tuta Barauni a inthawka Guwahati thau tui pipe fe hi Imphal chen a hung tlung ve theina dinga riruong sa ding le, Tripura a in- thawkin natural gas surplus an neihai Imphal chen tawl kaina dinga extend dingin a ngên bawk. Chief Minister le rawihai chun Air Ambulance or Heli- copter Ambulance an hma thei anga hmang theina dinga hmalak hai khawm a pawimaw zie thu an hril a. An rang thei anga hung sukpuitling nisien lâwm um ngawt a tih tiin a hril a. Vice Chairman chun an hma thei ang taka sukpuitlinga hmang nghâl a ni theina dingin hma lak a pawimaw thu a hril laiin, fund indiktaka hmang pawimaw zie khawm a hril bawk. Dr Rajiv Kumar chun, private investor hai le sumdawng hausa company hai laklut theina dingin sawrkârin inhawng takin invest- ment thawna ding kawt a hawng pek ding a nih, tiin a hril. “State a hmasâwnna chun ngaidân thar- hai dan a hung \ul tah! Dr Raiv chun State Planning Department le NITI Aayog hai chu \ha taka thlung zawm le \hangruolin proposal hai chu an thaw tlang ding a nih tiin a hril bawk. Sawrkârin Lo le hmun awl- hai humhal a tih: CM ImpHAL: Chief Minister Mr N Biren Singh chun, ei rama tuilo le hmunawl um- sun sunhai \ha taka humhal an ni theina ding le Agri- culture tieng bu le bal a tam lem ei thlo suok theina din- gin tuta inthawk chu tuilo le hmunnawl reng reng zawr phal an ta nawh tiin a hril. Hi thil hi tuilohai po po Data Bank siemna ding le inzawma thaw an nih a, tuilo le hmunawlhai cadas- tral map hmanga \ha taka record an ni theina dinga thaw a ni a. Mapping zo hmakhat chu tuilohai them chang ni tanaw hai sien ti sawrkâr a nuom lei niin CM secretariat-a press con- ference an neina huna chun a hril. N. Biren chun Ma- nipur Conservative of Paddy Land and Wetland Act, 2014 chu September 10, 2014 a inthawk khan hmang \an an tah a. Hi Act (Dan) hi hmang a ni zing sa khawmin tuilo tamtak le hmunawl tamtak chu in hmuna inchangtir an la ni rana, dan bawsietna a nih, tiin a hril. CM chun hienga digital map siem zo phât chu, chu digital map le inmil lova tu- ilo or hmun ruok a um phât chu, a neituhai chungah dan anga ro rel pei nîng a tih tiin a hril bawk. Sawrkar chun district tina DC hai chu an hriettir vawng tah a. Dan bawsetuhai chu dan ang taka a nat thei ang taka hrem an ni pei ta ding niin a hril bawk. UP-a Manipur mi Prav- ish Chanam a thina thu le inzawmin, Chief Minister Yogi Adityanath le an in- biek a. UP State sawrkâr CBI inquiry inthawtir din- gin a ngên niin a hril. Reporter hai zawna dawnin, tulaia Myanmar rama Rohingya Muslim hai buoina thu le inzawma, ramri kana Manipur hung lut tumhai thuah, sawrkâr chun khau takin ramrihai a vêng zing a nih tiin a hril. Rohingya raltlanhai chau ni lovin illegal migrants hai hung lût ding khawm uluk taka vêng a ni thu a hril. CM chun, police han Jiribam, Moreh le Behiang Indo-Myanmar ramri haiah dappui nasatakin an thaw zing a. Jiribam ah lem chu in 1, 211 sir (check) an nih tah a, mi 265 hai chu ring- hla kai an nih. Chu laia 107 chu thawn kir (deported) an ni ta tiin a hril . Album release ding CCpur: David G. Tung- nung in “Beidong Hun In” ti thupui hmanga Zou Gos- pel Music video album a siem chu October 1, 2017 khin Rayburn College Au- ditorium, New Lamka-ah hawng ning a tih. Ieng buoina khawm ch- ingfelna dingin develop- ment a nih: PM new deLHI: Prime Minister Narendra Modi chun, ieng buoina le har- satna khawm nisien ch- ingfelna chu hmasawnnaa innghat a nih tiin a hril a, hi lei hin sawrkar chun ram hmasawnna tiengpang aw- nin theitawpin hma a lak a nih tiin a hril. Hi thu hi zanita Vara- nasi hmuna projects 25 thawna ding foundation lung phumna a nei zoa Lalpur stadium a mipui pungkhawm hai hma thu a hrilna huna a hril a ni a, India mipui hai mani kea an ngir seng theina dingin sawrkar chun hma a lak a nih tiin a hril. Pu Modi in a hril pei- naa chun, mi pasie tak hai khawmin an pasietna an nau le te hai rochung an nuom naw a, hi hi a sawrkar chun a hriet a, mirethei hai ngirhmun dawmsang a, ei rama retheina hnawthmang chu a sawrkar thiltum a nih thu a hril. PM Modi hin Rs. 300 crore senga bawl trade fa- cilitation center Dendayal Hastkala Sankul a hawng bakah Varanasi-Vadodara le Surat inkar a tlan ding.. >>sunzawmna Pag. 4-ah Mizoram sawrkar le HPC(D) inbiekna sunzawm; a thu in MoS le SHC draft pawm camera: Kta Andre Ward in boxing a chawlsan ta ding

Upload: others

Post on 31-Oct-2019

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Thanlon SBI Branch hawng NITI Aayog Vice Chairman le Chief ... Thar/2017/September/HT-23-09-2017.pdf · dan a inthawka vawisûn ni chena Pathienin Kohran an din dan, abikin Inde-pendent

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377

GAS NEWS Agency : KIM JOEBooking :27th. May, 2017 to 9th.June., 2017delivery :23-09-2017 (sAt) Time :9AM-tillstockSTOCK: 306(first come firse serve)

HmasawnnaTharVol-32/333 | Churachandpur | email:[email protected] | Phone:+91-3874-236846 | Rs6/-percopy

THLArAm (sepTember) 23, 2017 InrInnI (sATurdAy)

NEWS TOMkiMcHANcHIN LAKTAWI

THANGKOMr Saikap\huom Zoute (67), Taithu pem chu Sep-tember 22, 2017 khan a thi a, Thingchom-a a U Hne-lien inah a ruong an nghat a, September 23, 2017 hin Thingchom thlanmuolah vuiliem ning a tih.

Lekhabu Thar Tlangzar a nih

CCpur: Hmarbiela Chanchin\ha a hung tlung dan a inthawka vawisûn ni chena Pathienin Kohran an din dan, abikin Inde-pendent Kohran an din dan le a danglamna ti lekhabu Rev. Rosung Sinate ziek, “Independent Kohran Dan-glamna” (Distinctiveness of the Independent Church) ti chu September 22 sun dar 12:30pm khan ICI Secre-tariat, Sielmat ah Rev. J.L. Songate, Secretary (Mis-sions) in a tlangzar. Hi lekhabu, 1930 kuma Rev. Taisen kuoma Pa-thienin Kohran hming ding a pek Independent Kohran, mania inenkawl, mania ro

inrêl, mania rawngbâwl le Pathien kuoma ropuina le chawimawina pek, tia hung fe tung pei chanchin a ziekna hi phêk 128-a sa niin copy khatah Rs.100 peiin NPT han an zawr ding niin a hril. Tlangzar nia \hang-hai chun Rs.60 peiin an inchâwk thei a. A tlang-zartu bâkah mi \henkhat a lekhabu puitlingna dinga \hang ve le mawphurna neituhai a thlawnin a pres-ent bawk. Tlangzartu Rev J.L. Songate chun, \hang le thar peihai ta ding khawma Kohran chanchin hrietna ding \angkai tak le hlu tak a la hung ni ding a nih, tiin a hril.

TB invawi 8 hmusuok

CCpur: District TB Cen-tre, District Hospital Ex-tension chun August, 2017 thla sung khan TB invawi ringhla mi 156 hai test an thawnaah positive 8 an hmusuok. District TB Centre-a damnaw hai khaksaw test thawnaah mi 5 positive hmu an ni a, Treatment thaw zo hnunga la positive (dam-fel lo) 3 hmu a ni a, a dam ta hnung pakhat a positive nawk ti hmusuok a ni a, an rengin August thla sung khan TB invawi mi 13 treatment thaw \an a nih. Hi hun sung hin treatment zo le damfel mi 5 an um a, mi pakhat treatment zo a ni a, pakhat dang HIV le invawi-kawp (co-infected) hmu a nih.

Shaktiman laksuok tah

CCpur: September 20, 2017 zantienga ruo nasa taka a sur huna Lanva tuilienin a len le pil le lungin a vur-khum Shaktiman Truck chu zanikhan laksuok a nitah. Truck hi a Excel in-bawng leia tlansuok thei lova vadung sunga intang, chu huna Lanva tui hung lienin a hung fen lungte le pil in a vurkhum a ni a. Zani hmasaa inthawk lak-suok tuma JCB le 23-As-sam Rifles Revovery Van hai hmanga bei a ni hnung khawma laksuok thei lova um, zanita laksuok tuma buoipui nawk a ni hnunga laksuok theia um ta a nih.

Thanlon SBI Branch hawng

CCpur: Pherzawl District huopsunga Thanlon Sub-Division-a chun September 22, 2017, 10:00AM khan State Bank of India (SBI), Thanlon Branch hawng a nih. SBI Thanlon Branch hi Aina Post-a um 33-As-sam Rifles a Commandant, Colonel Pramood Rawat in khuolliena \hangin a hawng. Thanlon SBI Branch hawngna programme hi Kamal Khanal, AGM, SBI, Imphal in an rawi a, Pher-zawl District huop sunga khuo lal hai le mipui tam takin an uop. Colonel Rawat chun, Bank branch \ha taka a function theina dinga \hangpui theina ang anga an \hangpui ding thu a hril a. Bank branch hi Thanlon, Parbung le district mipui han an sawr \angkai ngei a beisei thu, mipui han sawrkar scheme tum tum um haiah an sawr \angkai ngei a nuompui thu a hril a. Bank hawng a ni le inzawmin a

biel sunga cheng han CCPur district pan kher lova Bank le inzawma thil thaw \ul hai hi lai hmuna an thaw thei ta ding leiin SBI thuneitu hai chungah lawmthu a hril. Mr Kamal Khanal chun programme hlawtlingna dinga Assam Rifles han an thlawpna thuah le mipui hai chungah lawmthu a hril. Bank Branch hawngna hi Pauneihthang Valte, Chief Manager, SBI Chura-chandpur Branch le SBI Staff han an uop bakah security tieng N Pauli-anthang, SI, Second OC Thanlon Police Station in-rawinain police team, T Lianchinthang, Assistant Commandant, 7-MR in-rawi security personnel han an uop a nih. SBI Thanlon Branch Manager ding chu Thong-zakam a nih. Bank Branch hawng a ni le inzawm hin zanikhan SBI staff 11 team le Aina a Assam Rifles 11 team han friendly football match an khel.

Aadhar a ding Biometric lakCCpur: Social Human Action for Rural Empower-ment (SHARE) le People Advanced in Social Ser-vices (PASS) \hangruolin Sept. 22, 2017, 11AM khan Bliss Island School, New Mata hmunah Aadhar Card a ding Biometric lakna nei a nih.>>sunzawmna Pag. 4-ah

August NFSA bufai semdawk hun ding

CCpur: Vangai Sub-Di-vision \hangsa loin Chura-chandpur le Pherzawl Dis-trict Sub-Division tin haia August 2017 Quota NFSA bufai (Bandh/Blockade leia harsatna a umnaw chun) laksuok thei hun ding a hn-uoia ang hin sukfel a ni tah. Hi dungzui hin Tuibong Sub-Division in Sept. 27 le 28, 2017 haiah NFSA bufai hi lasuok thei an ta, Saikawt Sub-Division in September 29, 2017; Par-bung, Thanlon le Mualnu-am in September 30, 2017; Sangaikot in October 4, 2017; Singngat in October

5, 2017; Kangvai in Oc-tober 9, 2017; Henglep in October 10, 2017 le CCPur in October 11 le 12, 2017 haiah bufai hi lasuok thei an tih. Hi le inzawm hin Ra-tioning Agents hai chu thla hni (2) a mi bufai man ding peklut dingin M. Ginza-suan, DSO, CCPur& Pher-zawl chun Sept. 22, 2017 khan inhriettirna a siem. Thla 2 quota-a mi bufai man deposit Rationing Agents hai kuomah Au-gust, 2017 quota release order pekdawk pei ning a tih.

Heroin Grams 26 leh manImpHAL : Zani hmasa zantieng dar 4:30 vel khan Thou-bal Police Cammando team han R.K. Gibson Singh (25), S/o R.K. Sunil Singh of Nongmeibung Ashangbam Leikai chu Tentha hmuna heroin grams 26 leh an man a, Thoubal Police Station-ah an peklut.

RIMS-ah MRI lak thei nawk tahImpHAL : MRI lakna khawl siet leia hun ieman-ichen RIMS, Imphal-a MRI lak thei lova um chu khawl sietna siem \hat a ni ta leiin

zanita inthawk khan a pan-gngaiin MRI lak thei nawk a ni ta tiin Medical Superin-tendent, RIMS, Imphal chun zanikhan thusuok a siem.

MPP sungah buoina a suokImpHAL : Manipur Peo-ples’ Party (MPP) sungah buoina a suok a, interim President O. Jugindro Singh le Working Presi-dent M. Saratkumar Singh

hai chun Party sum hmang indiklo ve ve le account statement pe thei lovin an intumtuo. Chun, an sina in-thawka ban ta ve ve niin an inhril.

Ruotui tamin harsatna nasa takImpHAL : Zani hmasa zan sawt hnung khan Noney le Tamenglong District sun-gah ruo intak deuin a sur a, Irailong, Khongjaron le Tamenglong-Khongsang Road haiah mimkei a tlung leiin mipui han harsatna nasa tak an tuok. Rel lam-pui siemna sin khawm suk-chawl pha a nih. Noney District a Nung-tekunder hmuna ruotui tam leia mimkei tlung leiin Rel

lampui siemnaa labour pakhatin thina a tuok pha. Senapati District a khawm Purul-Lakhamai Road-ah mimkei a tlung leiin Paokho(Vaki) le Sirong bul haiah lampui a dang. Chun, Kakching le Thoubal Dis-trict haiah khawm ruotui tam leiin tui a lien a, tui a la kang el naw leiin mipui han harsatna nasa tak an la tuokzing niin ei thu dawng-na chun a hril.

ATSUM in General Strike thaw dingin vauna an siem

ImpHAL : ATSUM chun State Sawrkar kuoma an thil ngen chi tum tum hai nawrnain zanikhan Ching-meirong-ah \hungbuma nuorna an nei. ATSUM thil ngen hai hi Manipur Sawrkar-in a suk-puitling pek naw chun Sep-tember 28, 2017 zanrila in-thawk Manipur State pumpui huopin darkar 24 sung gen-

eral strike an thaw ding niin Vareiyo Shatsang, President, ATSUM le Seiboi Haokip, General Secretary, ATSUM han zanita Chingmeirong hmuna chanchinthar lakhaw-mtuhai an inhmupui hunah an hril. ATSUM chun an thil ngenhai (Charter of De-mands) chu August 17, 2017 khan ziek ngeiin an peklut ta niin an hril bawk.CCpur: Mizoram sawrkar le Hmar

People’s Convention (Democratic) (HPC-D) han inremna lampui dapa inbiekna ni 2 sung aw an nei chu tlu-ong takin zanikhan zo a nih. Inbiekna hi State Guest House, Aizawl-a bawk sunzawm a ni a. Za-nita inbieknaa hin inremna siemna dinga thaw ding \ul dang dang dang

induonga um hai, Sinlung Hill Coun-cil sin thaw dan ding le thuneina (powers and functions) ding hai hrilt-lang a ni a, HPC (D) ralthuom an in-tung dan ding le HPC (D) tiengpang inpe ding hai sawmdawlna pek dan ding thu hai khawm hriltlang niin ei thu dawngna chun a hril. Inbiekna hi HPC(D) tieng chu

working president Pu L.T. Hmar in an rawi a, Mizoram sawrkar tieng chu Home Department a Additional Secretary Pu Lalbiakzama bawkin an rawi a nih. Inbiekna hi boruok \ha tak hnuoia nei a ni thu Pu Lalbiakzama chun a hril a, hriltlang dinga riruonga um hai hriltlang a ni a, inbiek nawkna chu political level-a nei tum a ni ta thu a hril a, inbiek nawk ding hun ruok chu sukfel a la ni nawh. Ni 2 sung inbiekna neia um zo a ni le inzawm hin Memorandum of Settlement (MoS) le Sinlung Hills Council Bill, 2017 draft induonga um hai a thua pawm a ni a, sienkhawm siem\hat \ulna hai a tu tieng tieng khawma lo bichieng le ennawn a, in-bieknawk huna entlang nawk dingin thutlukna siem niin ei thu dawngna chun a hril. (with input from AIR)

NITI Aayog Vice Chairman le Chief Minister han meeting an nei

Tui dawn ding coverage chu 4% a la ni a, hrât taka hma lak a \ûl: CMImpHAL: Chief Minister Mr N. Biren Sing chun a sawrkârin a thiltum tak chu In tinah pipe water (tawti tui) an dawng seng theina ding hma lak a ni lai zin-gin tuchenah hlawtlingna chu 4% vel chau a la nih tiin a hril. Hi thu hi NITI Aayog vice-chairman Dr Rajiv Kumar, vice-chairman NITI Aayog-in Sep-tember 22 nia Manipur a hung sir \uma an inbieknaa a hril a ni a. NITI Aayog chu vice chairman chu hi kawnga \hangpui dingin a ngên. Meeting-a hin CM le Dr Ra-jiv Kumar bâkah Cabinet Min-ister hai, Dy Chairman, State Planning Board, Chief Secretary, Central sawrkâr institute hran hrana mihai khawm an \hang. Tu \uma Dr Rajiv Kumar Manipur a hung hi September 1 a vie-chairman NITI Aayog dinga ruot a ni hnunga a hung vawikhatna a la nih. Meeting-a hin Chief Minister chun NITI Aayog vice-chairman kuomah hin socio-economic de-velopment inkhuongruol tak a um theina dingin hung \hangpui dingin a ngên a. Dr Rajiv Kumar chun a thei ang ang, an rang thei angin a hung bawzui ding thu a

hril pek. NITI Aayog vice-chairman Dr Rajiv Kumar kuoma hin Chief Minister le pawl hai chun, state sûnga opportunities tamtak hlenna dinga proposal an siemhai Power Point Presentation an in-entir bawk. Hi bâka hin Chief Minister chun a sawrkârin tlângram le phairam inruola taka hma a sawn a dit thu a hril a. Sawrkar thiltum lientak pakhat, In tin kuoma tui dawn ding huntâwk Piped Water nei seng dingin an ti hla tuchena chu 4% chauh la cover phâk a ni thu a hril a. Tui dawn ding chau bâkah infepawna le inbiekpawm-na hai a chau hle niin a hril bawk.

Harsatnahai le sawrkâr thiltum le a phâk chinhai a hriet hnung le thil umdân sawtnaw dâna harsat-na an tuokhai a hril zovin NITI Aayog vice-chariman chun thei ang angin a hung \hangpui ding thu a hril. Tlangram le phairam inruola taka hma an sawn theina ding in-fepawna a that theina dinga proj-ect proposal \ha tak takhai an hmûtir bawk a. Chuonghai laia \henkhat chu Ukhrul a inthawka Shirui Lily umna chen Rope-Way, Marjing Hills to Langol le Chaoba Ching to Sendra hai Rope Way siem a nih. National Highway hai siem\hat le up grade, Imphal khawpui

sung le kawl vêlhai traffic an tar nâwna dinga fly-over a tam thei tak bawl le, tlângram district hai po po an headquarter seng rel lampuiin a tlung zawm vawng theina ding tihai dam a nih. State sawrkâr chun NITI Aayog vice-chairman chu NH 37 le NH 2 hai (Churachandpur chu hril lo) \hat naw zie inentirin an rang thei anga hung \hangpui dingin a fiel nghal. Ministry of Road Transport and Highway kuomah ngên pekin, fund tam-lem a hun taka hung pek a nih theina dinga ngên pui dingin a fiel a nih. State sawrkâr chun tuta Barauni a inthawka Guwahati

thau tui pipe fe hi Imphal chen a hung tlung ve theina dinga riruong sa ding le, Tripura a in-thawkin natural gas surplus an neihai Imphal chen tawl kaina dinga extend dingin a ngên bawk. Chief Minister le rawihai chun Air Ambulance or Heli-copter Ambulance an hma thei anga hmang theina dinga hmalak hai khawm a pawimaw zie thu an hril a. An rang thei anga hung sukpuitling nisien lâwm um ngawt a tih tiin a hril a. Vice Chairman chun an hma thei ang taka sukpuitlinga hmang nghâl a ni theina dingin hma lak a pawimaw thu a hril laiin, fund indiktaka hmang pawimaw zie khawm a hril bawk. Dr Rajiv Kumar chun, private investor hai le sumdawng hausa company hai laklut theina dingin sawrkârin inhawng takin invest-ment thawna ding kawt a hawng pek ding a nih, tiin a hril. “State a hmasâwnna chun ngaidân thar-hai dan a hung \ul tah! Dr Raiv chun State Planning Department le NITI Aayog hai chu \ha taka thlung zawm le \hangruolin proposal hai chu an thaw tlang ding a nih tiin a hril bawk.

Sawrkârin Lo le hmun awl-hai humhal a tih: CM

ImpHAL: Chief Minister Mr N Biren Singh chun, ei rama tuilo le hmunawl um-sun sunhai \ha taka humhal an ni theina ding le Agri-culture tieng bu le bal a tam lem ei thlo suok theina din-gin tuta inthawk chu tuilo le hmunnawl reng reng zawr phal an ta nawh tiin a hril. Hi thil hi tuilohai po po Data Bank siemna ding le inzawma thaw an nih a, tuilo le hmunawlhai cadas-tral map hmanga \ha taka record an ni theina dinga thaw a ni a. Mapping zo hmakhat chu tuilohai them chang ni tanaw hai sien ti sawrkâr a nuom lei niin CM secretariat-a press con-ference an neina huna chun a hril. N. Biren chun Ma-nipur Conservative of Paddy Land and Wetland Act, 2014 chu September 10, 2014 a inthawk khan hmang \an an tah a. Hi Act (Dan) hi hmang a ni zing sa khawmin tuilo tamtak le hmunawl tamtak chu in hmuna inchangtir an la ni rana, dan bawsietna a nih,

tiin a hril. CM chun hienga digital map siem zo phât chu, chu digital map le inmil lova tu-ilo or hmun ruok a um phât chu, a neituhai chungah dan anga ro rel pei nîng a tih tiin a hril bawk. Sawrkar chun district tina DC hai chu an hriettir vawng tah a. Dan bawsetuhai chu dan ang taka a nat thei ang taka hrem an ni pei ta ding niin a hril bawk. UP-a Manipur mi Prav-ish Chanam a thina thu le inzawmin, Chief Minister Yogi Adityanath le an in-biek a. UP State sawrkâr CBI inquiry inthawtir din-gin a ngên niin a hril. Reporter hai zawna dawnin, tulaia Myanmar rama Rohingya Muslim hai buoina thu le inzawma, ramri kana Manipur hung lut tumhai thuah, sawrkâr chun khau takin ramrihai a vêng zing a nih tiin a hril. Rohingya raltlanhai chau ni lovin illegal migrants hai hung lût ding khawm uluk taka vêng a ni thu a hril. CM chun, police han Jiribam, Moreh le Behiang Indo-Myanmar ramri haiah dappui nasatakin an thaw zing a. Jiribam ah lem chu in 1, 211 sir (check) an nih tah a, mi 265 hai chu ring-hla kai an nih. Chu laia 107 chu thawn kir (deported) an ni ta tiin a hril .

Album release dingCCpur: David G. Tung-nung in “Beidong Hun In” ti thupui hmanga Zou Gos-pel Music video album a siem chu October 1, 2017 khin Rayburn College Au-ditorium, New Lamka-ah hawng ning a tih.

Ieng buoina khawm ch-ingfelna dingin develop-

ment a nih: PM

new deLHI: Prime Minister Narendra Modi chun, ieng buoina le har-satna khawm nisien ch-ingfelna chu hmasawnnaa innghat a nih tiin a hril a, hi lei hin sawrkar chun ram hmasawnna tiengpang aw-nin theitawpin hma a lak a nih tiin a hril. Hi thu hi zanita Vara-nasi hmuna projects 25 thawna ding foundation lung phumna a nei zoa Lalpur stadium a mipui pungkhawm hai hma thu a hrilna huna a hril a ni a, India mipui hai mani kea an ngir seng theina dingin

sawrkar chun hma a lak a nih tiin a hril. Pu Modi in a hril pei-naa chun, mi pasie tak hai khawmin an pasietna an nau le te hai rochung an nuom naw a, hi hi a sawrkar chun a hriet a, mirethei hai ngirhmun dawmsang a, ei rama retheina hnawthmang chu a sawrkar thiltum a nih thu a hril. PM Modi hin Rs. 300 crore senga bawl trade fa-cilitation center Dendayal Hastkala Sankul a hawng bakah Varanasi-Vadodara le Surat inkar a tlan ding..>>sunzawmna Pag. 4-ah

Mizoram sawrkar le HPc(D) inbiekna sunzawm; a thu in MoS le SHc draft pawm

camera: Kta

Andre Ward in boxing a chawlsan ta ding

Page 2: Thanlon SBI Branch hawng NITI Aayog Vice Chairman le Chief ... Thar/2017/September/HT-23-09-2017.pdf · dan a inthawka vawisûn ni chena Pathienin Kohran an din dan, abikin Inde-pendent

Hmasawnna Thar2 THLArAm (sepTember) 23, 2017InrInnI (sATurdAy) ArTICLe/HeALTH & empLOymenT news

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor Joseph Joute:Freelancelalsansuok pulamte &samuel Zothanglien@sZ Zote:Sports lalruotlien dulien:ComputerAssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at Lamka Super Printer, Vengnuam, Hiangtam Lamka, CCPur, Manipur.

VAWISUN THUPUIKhawvel tawp pha chun chuongang bawk chun la um a tih, vantirkohai chu hung suok an ta, mifel laia inthawkin misuolhai chu \heng an ta, Rawtuina meia chun pei an tih; chutakachun \ap le harawt chu um a tih.,” a ta. - mathai 13:49-50

EditorialInhlemna changkang

Khawvelah hmasawnna le changkangna hrat takin a fe mek a, a la fe pei ding a nih. Hieng laizing hin inhlemna changkang tak tak khawm a tam hle a nih ti ei hriet le inhlemna changkang lakah hin ei fim-khur le ei inthier fihlim nuom a um. Churachand-pur \hangsain tulaihin inhlemna changkang tak tak leiin hmun tum tum haiah thu buoi le hla buoi a tam hle. Hiengang inhlemna hai hi har kerkur le meng-kerkura ei um laia tlung hlak a nih. Mi \henkhatin mit le hmai tuoma inhlem khawm ni lo, hlem zova um hai chu an ni thiem naw a nih an ti a. Hi thil hi fiemthu ang sienkhawm thudik a nih. Mit meng kerkur pum, thluok le ngaituona \ha tak nei si, mi han an mi hlemzo chun a vangduoi chu tu midang ni lovin hlema um hai ei nih. Vai ram le foreign haia sin pek ding tia inhlemna khawm hi ei hriet rawp tah, Churachandpur mihai \hangsain Manipur mihai khawma ei tuok rawp ta thil a nih. Amiruokchu, hi kawngah hin ei var thei naw a, ei sim thei naw bawk leiin hlemin ei um nawk el hlak. Sum le pai ei chan pha el bakah ei hringnunin a sietpui mek a nih. Mi hlem thiemhai hi thluok \ha tak nei, mivar um \ha nuom lo, sum dit taluo le thil awm taka hril le thaw hlak an ni leiin hlem ding hi an hmu nawk el hlak. Inhlemna changkang lakah hin ei inawk ve nawna dingin mitin ei fimkhur zuol nuom a um. Tuta hma deu khawm khan RIMS Road, Imphal-ah Unique Lal inti pasal pakhat chun Unique Job Agency ti hmingputin Office a hawng a. Private Air-lines chi tum tum haiah Airhostess a thun thei thu tu-olsung chanchinbu \henkhatah advertisement an suo a. Mi \henkhat chun thu tak sawnin sum cheng nuoi iemanizat sengin an apply a, sienkhawm a Agency chu a tehlem; inhlemna changkang mei mei a lo ni a, tuhin a umna chin hriet lovin an bihmang dai leiin mi \henkhatin sum cheng nuoi iemanizat an chan a, harsatna nasa tak an tuok pha a nih. Police han Unique Lal hi man tumin an zawng a, tuchen hin an la hmuzo nawh. Unique Lal in mi a hlem hai lai hin churachandpur mi khawm mi 3 lai an \hang niin SP, Churachandpur chun media-hai a hril. Ei khawvelin hma a sawn pei le ei changkang ang peiin inhlemna khawm a changkang pei a, hi nek hin a la hung changkang pei ding a ni leiin inhlemna changkang thawtuhai changah ei inawk ve naw na dingin ei lungril ngaituona le ei thluok ei hmang a \ul ta a nih. Inhlemna changkang thawtuhai hin mihai an thu le hla lovin mihai thil an inthawtir ngai naw a, mihai lungril hne theina dingin thiem em emin an thaw a, mihai hip theina dingin Office-hai chen stan-dard deuin an hawng hlak, Hieng a ni lei hin a tak le a tehlem an ni le ni naw hi thil ei thaw hma ngeiin suichieng ngei ngei hlak ding a nih. Sui chieng an nuom naw chun a tehlem an nih ti hi hriet tlat bawk ding a nih. Mobile phone number, ATM le Bank Account Number chungchang haiah khawm changkang taka inhlemna a um thei vawng ti ei hriet seng tah. Amiruokchu, ei fimkhur tawk naw leiin buoina, har-satna le inhmangna tuok iemanizat ei um tah. Hi buoina le harsatna khawm hi Zohnathlakhai khawma ei tuok ta a, \henkhat lem chun Jail run thim an ng-hak pha mek a nih. Mobile SIM Card khawm hi ei dit tan aw a, hmang sunzawm ei nuom tanaw chun sungkuo le ruol\ha tia inpeksawng chi a ni der nawh ti hi hrietzing ding a nih. Changkangna hi ditumin \ha hle sienkhawm a chang chun ei sietpui thei a, ei tuorhla hlak a nih. Ei ramah ngei khawm Bank tehlem, Company tehlem, Marup tehlem hi a tam taluo ta a, hi lei hin a tehlem thilah hin ei inveng fimkhur zing a \ul a nih. Hi thil khawm hi hmasawnna le changkangna hung rasuok ve a nih. Hmasawnna le changkangna indiklo a ni leiin pumpel tum ngei ngei ding a nih. Ei ni lai ngei khawm mani mihriem chanpui haia sumdawng ngam le nuom an um ta leiin mitin ei fimkhur hle a \ul a, hi hi mimal tin mawphurna a nih. Mihai intum el thei ding a ni nawh. Mi han chanchinbuah adver-tisement an hung insuo nuom a, lo hnawl tawp hlak a rem si nawh. Hi lei hin advertisement insuoa um hai khawm hi thu chieng hriet hmasa lova pawng baw el ding niin an lang nawh. Ei inhnik zawng a lo ni khawma kan chieng ngei hlak ding a nih. Inhlemna changkang a tam ta ti hi hrietzing ding a nih.

Mizoram-ah HIV hrik pai 14,632 hmusuok tah

AIzAwL: Kum 1990 a inthawk March, 2017 chen khan Mizoram-a mi 6,05,199 hai thisen enfel-naah HIV natna invawi mi 14,632 hmusuok a nitah tiin Mizoram State AIDS Control Society chun a hril. Kum 15-24 inkar hai lai HIV natna invawi hi a pung hrat tak a, tuta HIV/AIDS invawi tam tak chu kum 25-40 inkar an nih tiin MACS Project direc-

tor Dr Lalmalsawmi Sailo chun zani hmasaa a office-a chanchinbumihai an hmu-pui huna a hril. HIV invawi hai laia 10,632 chu ART Centre-ah an in registered a, tuhin ART damdawi fa 7,067 an um mek a, AIDS leiin mi 1,444 an thi taa, tuta ART damdawi fa mek hai lai hin nuhmei-pasal nei (kawppui nei) 52 an um tiin Dr Lal-malsawmi Sailo chun a hril.

Khawilai Ui in naupang kum 4 mi an se hlum

GunTur: Andhra Pradesh-a Guntur district sunga Adavitakkellapa-du hmuna chun zanikhan Khawlai Ui (stray dogs) hawn khatin pasal naupang kum 4 mi Dupati Prem Ku-mar chu an se hlum. Master Prem Kumar hi

an in bula Chips inchaw dinga suok a ni a, chu huna Ui hawn hin an lo se a ni a. Hi lai bul vela cheng han naupang \ap ri an hriet leiin an bawzui nghal a, sienkhawm an lo se hliem nasa ta leiin damzo lovin a thi a nih

Ramri-a cheng mi 727 hai hmun himna hmuna sawn

JAmmu: Paksitan sipai han Jammu le Samba dis-trict International border lai silai an hung kap zing leiin hi lai biela cheng mi 727 hai chu Police han hmun himna tieng an in-sawndawktir. Pakistan sipai han zani hmasaa Jammu le Samba district-a International Bor-der (IB) laia Indian bor-der post le hi lai biela um khuo hai silaia nasa taka an hung kap leiin civil mi 6 in

hliemna an lo tuok ta a nih. Mi 727 hmun himna tienga insawndawktir hai laia 78 hai chu Gujjars hnama mi an ni a, Jorafarm village a cheng an nih. Pakistan sipai hai chun tuta kar sung hin IB le Line of Control (LoC) lai inza-wm zutin silai an hung kap a, India sipai hai khawmin an kaplet ve hlak leiin zani hmasa zan sawthnung chen khawm khan silai a la puok zing. (PTI)

Hindu leader case siemkhummAnGALuru: Hindu Jagaran Vedike (HJV) organising secretary Jag-adish Karanth chu Man-galuru hmuna protest meeting huna \awngkam mawi lo le police official hai hmusitna \awngkam a saksuok leiin suo motu case siemkhum a nih. Mr Karanth hin Sep-tember 15, 2017 nia Put-tur hmuna Hindus hai bei (attack) an ni dodalnaa protest neinaa thu a hril hunah Puttur town police station-a Inspector Abdul

Khader chu a sakhuona chungthuah \awngkam mawilo le hmusitna \awngkam a hmang khum nia intum a nih. Hi le inzawma mi pak-hat K. Aziz in Police-ah complaint a peklut a, chu taka chun Mr Karanth hin Police officer hi a sakhuona thuah hmusitna \awngkam a hmang khum tia intumin case file din-gin ngenna a siem a. Chu le inzawma suo motu case hi file khum a nih. (PTI)

|huoihmanga um IT officer naupa a thisaa

hmu, mi 4 manbenALuru: Ni 10 vel liemtaa \huoihmang In-come Tax (IT) officer Niranjan Kumar naupa Sharath (19) chu zanikhan Ramohalli lake bul lai a thi-sain a ruong hmu a nih. Mr Sharath ruong hi Leke bul laia phum a nih. Sharath \huoihmangna le inzawm hin a ruolpa \hangin mi 4 Police han an man tah. September 12, 2017 a kha Sharath hi Ullala-a an ina inthawka suok, kir nawk vat dinga a nu le pa hai kuoma inhril nisi zan

sawthnung chena in lawi talo, a phone-a khawm call thei ta lova um a ni a. Ni 2 hnungah a \huoihmangtu han a nu le pa hai hi What-sApp video message le an tlansuokna dinga Rs. 50 lakh an ngenna an thawn a. Hi le inzawma Police-ah complaint pek a ni hnungin Police han sansuok tuma nasa taka an zawng, sienkhawm an hlawsam hnungin a thisa ru-ong hi an hmu ta a nih. Sharath hi Acharya Institute of Engineering-a Automobile Engineering inchuklai a nih. (PTI)

KA CHÈnGnA KHAwVeL HI….

september 09, 2017 chu Inrinni a nih a. All India Radio, Imphal Station-a Interview ka hmasawn

ding ni a nih. Ka um a’n hawi nâw deuva chu, September 12-a insuo ding a ni leiin, ka’n thawksuok ngei ngei a \ûl a. Motor ka khal pei mang naw leiin, Driver ka hmu remchàng nâw bawk leh, Winger-ah ka chuong ta ringawt a. Imphal kan zuk tlung a, Winger-a inthawk ka zuk \um chu, ka umna hmun hre mumal lovin, ka buoi ta chuoi el. Imphal hi BA ka zona hmun a ni leiin, hrechieng tâwk hlea inngai ka nih a. Kha’nga ka umna hmun hre mumal lova ka zuk um el kha chu, mak ka ti hle. Iemani chen hnungah ringvàng thuin hmun pakhat ka pan ta chawt a. Ka umna hmun hriet tuma ka hei ngha vêl chun, ka hriet chieng èm êm, ka fe zing zingna hlak hmunah ka lo um zing a. Ka hár huoi el. ‘Rám bêl’, ‘In bèl’ ei ti ang hin, ‘khawpui bèl’ hi, ka lo tuok ve ni mei a tih. Ka har hnung chun, All India Radio Station panin autorickshaw-ah ka chuong a. Interview chu, hun tâwite sùngin nunghak Julie Vanlalsang leh kan zo thei a. Pu L.R. Fimate naunu Pi Caroline Lalremzo mi \hangpuina zàr a, hun tâwite sùnga zo thei kan nih. Pu L.R. Fimate hi DM College-a lekha ka’n chùk lai a, HSA-a kan Adviser a ni hlak a. A lo sàwt ta viei viei khawp el. August thla khan thlarauhai chawlna khawpui a lo inlawi ve tah a. Khawsâwt a um ngei ie! Nunghak Julie Vanlalsang hi ka pute |ana Pulamte naunu, pieng le murna dâna chun ka nute ding a nih. A nû hi kan thisen, Pangamte thisen kai a la ni leiin, ka putê nuhmei ni sien khawm, ‘U’ ka ti hlak a. Kan tunû le ka putêhai nupa chun, an khuolzinna lampui hraw suoin, hringmi khawvèl hi an lo suoksan vê ve ta a. Vanlalsang pa Pu |ana Pulamte hi, mi zaidam le ngilnei èm èm el a nih a. Imphal-a lekha kan inchùklai, 1972 lai vêl khan LDC ei ti, Clerk sin hi a thaw hlak a. Inchei uluk èm èm hlak, smart deuva Office kai hlak a nih. A hmêl kha ka mitthlaah a la châm zing hlak. Pu |ana naunu Julie Vanlalsang hi, All India Radio Station, Hmar Programme-a announcer sinthaw laia a senior pâwl tak ni tahin ka hriet. Nu duongkai \ha, hmêl\ha le lekhathiem tak el a nih. Mi nghet le lungril puitling tak el, a nu le pa’n an umnawsan hnung a, hmangaitak le duot taka a sangnu enkawl char chártû a nih. Pieng le murna tienga ka putê nau, ka nutê ding ni sien khawm, a chanchin hi ka lo hriet tam naw khawp el a. Pasal a nei ta ngei ring a, a pasal chanchin ka’n dawn chu, “Pasal ka la nei nawh” tiin a mi dawn a. Ka’n zak rak el. Interview kan \an ta leiin, thil tamtak kan hril hman ta nawh. Recording kan zo le inruolin Julie Vanlalsang chun kan Interview Record chu a edit mawlh mawlh nghal a. In tienga hung inlawi vát ka nuom leiin, Caroline Lalremzo chun, Gate puo chen a mi’n thla a. Julie Vanlalsang ka bieksuol thu, pasal nei tah anga ka lo ngai thuhai dàm, Caroline kuoma chun ka hril a. Ama chun, “A nu le pa’n an umnawsan tah a, a sang enkawltu ding um ta lo chu, iengtin am pasal neisan thei a ti leh? A sangin a ngai si a. Pasal a neisan thei naw a ni hih…” ti thû a mi hril chu, chawplechilin Julie Vanlalsang ka ngaisàngna chu a’n vawr sâng dàwr el! MA ka’n chùk laia Charles Lamb ka ngaisàngna ang chie kha, Julie chunga hin ka hung nei thar a. Charles Lamb khawm kha, a sangnu enkawl a ngai leiin, nunghak hmel\ha le ditum tak tak tamtak hnâwlin, a tlangval \hatlai po po, a sangnu enkawlnain a vuiliem \hak a nih. Mîhai ngaisàng le inza a hlâw hle. Kan titî peinaah Caroline chun, “Vanlalsang hi mi ditum le ngirhmun \ha tak tak nei haiin bie hlak hai sien khawm, a sangnu a ngaituo èm leiin, a nunghak \hatlai po po, a sangnu enkawlnaa hmang zo \hak a’n huom a nih” ti thûhai a mi hril a. Vanlalsang hi ka va hei ngaisang veng veng de aw…!! Hieng ang lungril hi Sâphai chauvin an put phàk amanih ka lo ti laiin, Hmar nunghakhai lai khawm hieng ang mi ropui le inzaum an lo um ve hi, Hmar ni hi an sukhlu zuolin ka hriet a. Nunghak JulieVanlalsang zàrin Hmar ni hi inhawi ka ti zuol a nih.

Churachandpur pana Bus-a ka chuongnaah, nupa tuok khat ka’n \hungpui a. Naute kum 1-mî vèl an nei a. Duot èm êma nau an làwm lai chu ka en zing a. Kum 30 vêl liem ta laia ka nauhai ka lo làwm ve èm êm hlak kha an mi’n hrietsuoktir leiin, ka lung an suklêng hle. Nuhmei pasal innei a, nau nei taphawt chun, nauhai lawmumzie hi an hriet seng ka ring. Kei lem hi chu a zuolkaia nau lâwm hlak ka nih a. Ka nauhai hi midang dawn ding khawm phallo khawpa ûksak le inhûkpui hlak ka nih. Ka nuhmeiin a vuok ding khawm hi ka remti ngai nawh a. Vuok le hrem an \ùl chàng khawm, kei chauva vuo a, hrem hlak ka nih. Nau enkawlna kawnga hin ka fìrin ka ursùn èm êm hlak a. Ka \awng\ai zet naw chun, a pâwng a puiin ka nauhai hi ka vuok el ngai nawh. Chun, hmawl nazawngin ka vuok ngai nawh a. Nau vuokna ding bìk hmawl ka sak a. Na deu ding, an ru le chàng le an thazâm ruok chu tâwk se lo dingin nau ka vuok hlak a nih. Chun, an \ap hun ding chen khawm, a bî ka thliekpèk hlak a. Entirna dingin, ‘minit 3 bàk \ap awi lo’ dàm ka ti hlak. Ka enkawlna hnuoia an um sùng chu, ka nauhai hi sawisèlna ding ka hriet ngai nawh. An hung puitling a, dit dàn le nuom dàn an hung nei a. Ka ti dànhai an hung ti ta nawh a, an ta dinga \haa ka hrietpèkhai khawm, \ha an hung ti ta bawk nawh. An dit dàn le an nuom dàna um an hung tum ta pei a. Achâng chu ka lung a senin ka lungril khawm a na hlak. Sie le \ha an hriet hmâ pova Pathien dit dàna enkawl chu ka mawphurna a nih ti le, chuong anga thaw dinga ka lo intiemna khawm ka lo hlén vawng tah tihai ka ngaituosuok hmâ chun, hlawsam ka’n tiin, Pathien laka khawm ka nuor hiel hlak a nih. Nupa ka \hungpuihai chun an nupâ pain talab an fàk a. An naute’n a ngèn chàngin an inba ve hlak. A nuhmei hlak chun, inhawi ti êm èmin a nau bieng chu tuoiin a làwm a. ‘Pasal an lo fel naw khawm a, a nuhmei bèkin zir hai sien ni ding aw..!’ ka ti vawng vawng el. Nau enkawlnaa chu, a hlaw khawm an hlawsam phàk ka ring nawh!! Kei vê bawk khawm hin, ka theina po po, ka hràtna po po le ka lungril po po sêngin nau ka lo enkawl ve a. Ka nauhai thaw dinga ka ditnaw taphawt – kuva, khaini, talab le raja hrim hrim ka tâwk ngai nawh. Ziel, tuibùr le inruithei hrim hrim, ka nauhai thaw lo dinga ka tihai chu, a tàwkin ka tâwk nuom da’l a nih. Sâ khawm hi, \ûl bèka ka hriet naw leiin, ka sukhlu ngai nawh. Kan hme chàng khawm a, ‘tlang 2 tlang 3 bâk hme lo ding’ ka ti hlak. Thingpui khawm hi \ûl lova insukbuoina a ni leiin, ka sie pawimaw nuom ngai nawh. Chuong anga theitâwpa ka insùng ka énkawl a, ka nauhai entawn tlàk dinga iengkima ka’n thunun hman a, mîhai fiemthawna ka tling phâk chauh a nih a. Thil \ha nia ka hriet lei chau a, dâwi lova pu \âwk \àwk hlak ka nih. Vawisûna mi nuisantu le mi nuisawtûhai hin, hrietthiem hun an la hung nei ding a nih ti hi ka hriet tlat leiin, zàm ka tum ngai nawh. Ka nauhai khawmin, ka thilthaw leia fiempawlâwt an tuokpha hlak leiin, inzakum le rinum an ti hlak. Amiruokchu, naulete an hung nei phâ chu, ka thaw ang bawk hi, an la hung thaw nuom ve ding a nih ti ka chieng leiin, ka tuklul ka suksiet char char el a nih. Nunghak pakhat hin a nu kuomah, “Nû, nang ang hin chu ka nauhai hi khuokhir ve naw ning. An nuom dân dànin inumtir ka tih” a ti vei rawk a. Nau a hung nei tik hlak chun, mî nêk nèka khirin a hung khuokhir niin an hril. Mania \hat tum lo, nauhai siem\hat tuma \hanglâk rak hi, an hlawtling ngùt di’m maw? Ei nulepa chunga ei thaw ang ang hi, ei chungah ei nauha’n an la hung thaw ve ding a nih ti hi, thilpawi taluo ràpthlàk, tlung ngei ngei ding ni bawk si a nih. Theitâwpa inthunun hlakhai chunga hman, harsatna a tlung chun, an naute talab inbahai sùngkuoa lem chun, ieng ang harsatna am a tlung ding aw…! |ha taka an nau a hung in\hang dawk ding hi ka ring thei mawlh nawh. September 09, 2017-a Imphal-a ka fe chu, ka thil ngaisàng tàwpkhàwk le ka thil ngaisàngnaw tàwpkhàwk ka zu tawngfùk a. Ka va hrietthiem nâw ngei deh…KA CHÈnGnA KHAwVÈL HIH!

Ruoivel Pangamte

Gandhi, Nehru le Ambedkar hai khawm NRI an nih: Rahul

new deLHI: Con-gress Vice President Ra-hul Gandhi chun, India zalenna suoltu \huoitu inlar hai chu Non-Resi-dent Indian (NRIs) an ni a, NRI movement leia Congress party chu hung pieng a ni thu a hril. Hi thu hi zani hma-saa New York khawpuia Congress thlawptu NRI mi 2,000 vel hai hmaa thu a hrilna huna a hril a nih. Congress movement orginal chu NRI Move-ment a ni a, Mahatma Gandhi kha NRI a ni a, Jawaharlal Nehru khawm

England a inthawk a hung kir a, chuongang bawkin Ambedkar, Azad, le Patel hai khawm NRIs vawng an nih tiin Rahul

Gandhi chun a hril. Rahul Gandhi hi chawlkarhni zet chama US inzin a ni a, an zinaa a thuhril tawpna tak zani

hmasaa Congress thlaw-ptu NRIs hai an hmupui huna hieng thu hi a hril a ni a. India ram ta dinga nasa taka thawtu NRIs sang tam tak hai con-tribution hriet hlaw loin a la um zing a nih tiin a hril a, entirna dingin fa-ther of the White Revo-lution Veerghese Kurien hming a hrillang a, ama khawm hi NRI a nih. In-dia rama mitinin ei dawn bawngnene tiengpanga India ram hlawtlingna chu Mr Kurien lei hi a nih tiin a Rahul chun a hril.

Customs han rangkachak 1.17 Kg leh pasal 1 an man

AIzAwL : September 20, 2017 khan Seling, Mizora-mah Customs Division, Aizawl chun Lalbiakhlua (23) of Tahan, Seingang Division, Myanmar chu rangkachak 1.17 Kg lah an man a, zanikhan CJM,

Aizawl hmaah inlangtir a nih. Rangkachak mana um hi gold bars an ti ang chi hi a nih. Mana um rangkachak hi international market rate a chun Rs. 34 Crore 3 lakh manhu vel niin Customs pawl chun an hril.

Page 3: Thanlon SBI Branch hawng NITI Aayog Vice Chairman le Chief ... Thar/2017/September/HT-23-09-2017.pdf · dan a inthawka vawisûn ni chena Pathienin Kohran an din dan, abikin Inde-pendent

Hmasawnna Thar3 THLArAm (sepTember) 23, 2017InrInnI (sATurdAy) nATIOnAL/InTernATIOnAL & AdVerTIsemenT

LAKTAwI sIelMAt CHrIstIAn HOspItAl And reseArCH Centre

Dr Chongrolien Chonzik M.S pan nuom hai chun Date 28th September to 2nd October, 2017 chen Sielmat Christian Hospital-ah zing dar 10 A.M. ah pan thei ning a tih. KEY HOLE Oper-ation thaw nuom hai khawma thaw thei ning a tih. Registration Fee Rs. 300/- ning a ta, ticket khawm 7AM-6:30PM chen booking thaw thei ni bawk a tih.

Contact: 919862853047(23, 25)

Class V student tur dawnin ama le

ama an thatGOrAKHpur: St. An-thony’s Convent School-a class V inchuklai Navneet Prakash (11) chu tur dawnin ama le ama an that. Lekhaziek a maksan a chun, school teacher hai chu an student hai nasa taka hrem lo dinga a ngenna a ziek. Navneet Prakash hi September 15, 2017 khan an hotu han an hrem nia hril a ni a, hi leia lungawi lova inthat tuma tur dawn a ni a, BRD Medical College pan-pui a ni hnungin zani hmasa khan a thi a nih. (ANI)

J&K-a Banihal hmunah helpawl 2 man an nih

b A n I H A L / J A m m u : Jammu and Kashmir-a Banihal bel a chun zan-ikhan SSB han helpawl pahni ralthuom leh an man. Mana um hai chu Gazna-far le Arif hai an ni a, tuta hmaa SSB jawan pakhat kaphlum le midang pakhat kaphliemnaa \hang ve an nih tiin Police thutuok chun a hril. An kuta inthawk ri-fle pahni- AK assault rifle le Insas rifle pakhat hmu

le man a ni bawk tiin SSP Ramban, Mohan Lal chun a hril. Gazanfar le Arif bakah Aquib Wahid hai hi tuta hmaa SSB kaphlumnaa inrawl an ni a, Wahid khawm hi man dinga zawng mek a nih. Gazanfar Ahmed (21) le Aquib Wahid hai hi Anant-nag Degree college-a B.Sc student a ni a, Arif hi pri-vate company-a thawk lai mek a nih. (PTI)

EC in AIADMK symbol thu-ah hearing October 5-ah

CHennAI: Election Commission (EC) chun Tamil Nadu-a sawrkarna siemtu AIADMK symbol (hna pahni lim) buoina thuah hearing October 5, 2017 khin hearing nei a tih. AIADMK chief le Tam-il Nadu CM hlui Ms Jaya-lalitha thi hnunga AIAD-MK sunga buoina um le party ziding lem inchuna um leia Election Commis-sion in AIADMK symbol hi thla 6 lai zet a tu lem lem khawm hmang thei lo dinga a lo hrentang ta a nih. September 15, 2017 nia Madras High Court in October 31, 2017 chenah

party symbol thua buoina chingfel dinga Election Commission notice a pek dungzuia EC in hi thua hearing nei hun ding hi a hung ruot a nih. Hieng laizing hin Min-ister CVe Shanmugam le RB Udhayakumar, KP Mu-nusamy, Manoj Pandian le V. Maitreyan hai chu Sep-tember 12, 2017 nia AID-MK general Council meet-ing resolution hai Election Commission kuoma pelut dingin zanikhan New Delhi an tlung a, Electricity min-ister P. Thangamani chu New Delhi-ah a lo um tah. (ENS)

BJP leader thina le inzawmin Kabbadi player hlui man

new deLHI: Septem-ber 2, 2017 nia Ghaziabad hmuna tu ti hrietlo bike-a chuong pahni han BJP lead-er Gajendra Bhati kaphlum le a rawipa Balbir Singh Chouhan an kap hliemna le inzawmin international Kabaddi player hlui Raju Kumar alias Raju Pehalwan (33) chu zani hmasa khan Delhi-a Sirajpur hmunah Police han an man. Hi thina thua hin Uttar Pradesh Police chun Sep-tember 11, 2017 khan Na-render alias Fauzi man a ni a, an puongnaa inthawk Pehalwan hin inrawlna a nei nia a hril leia man a nih. Sahibabad a MLA

hlui Amarpal Sharma in that dinga a ti dungzuia Gajendra Bhati kha an kaphlum niin Dy. Com-missioner of Police (DCP) (Special Cell) Sanjeev Ku-mar Yadav chun a hril a. Gajendra Bhati thatna ding khan Rs. 10 lakh pek dinga contract an ziek a ni a, advance in Rs. 50,000 an lak nia hril a nih. Bhati hi national le in-ternational a Kabaddi tour-nament haia lo khel hlak, kum 2005-2009 inkar khan national level-ah Uttar Pradesh hminga Kabaddi lo khel le Indian Kabaddi team-a khawm lo \hang ta a nih.

A ruolhai le an inhnel lai tluin naupang a thi

mumbAI: Maharashtra-a Chandivli hmuna Pawar Public School a chun zan-ikhan school chawl lailawk (break) tawite nei huna an school sawnghnina corri-dor lai a ruolhai le an inhnel laiin pasal naupang kum 6 mi Class I inchuklai Swa-rang Dalvi chu a tlu thut a, damzo lovin a thi. Sakinaka Police chun hi thil tlung hi an sui-zui a, CCTV thlalak hai khawm an enfel vawng a, sienkhawm ringhlaum ding awm hmu a ninaw a, a thi nasan hriet theina dingin post-mortem result nghak mek a nih. (TNN)

lOss OF MArKsHeetI have lost my Original Class XII (PUC) Original Mark-sheet bearing Roll No. 19660 of 1988 of Lamka Col-lege, issued by Manipur University on my way between Tuibong to Rengkai Road on September 20, 2017. Finders are requested to handover the same to the undersigned.

sd/- Josephine Lalnimawi Rengkai Road, Churachandpur.

Indian Navy hmang ding Scorpi-on class submarines Kalvari

new deLHI: Indian Navy hai hmang ding Scorpion class submarines (tuihnuoi lawng) Kalvari hmasa tak chu September 21, 2017 khan Mazagon Dock Shipbuilders Limited (MDL) in Indian Navy ku-tah a hung inhlan tah. Scorpion class subma-rines dang pahni Khanderi le Karanj hai khawm trials

thaw mek a ni a, hiengang submarines hi Indian Navy chun 6 a laklut ding a nih. Submarine INS Kalvari hi sawtnawte hnungah Indian Navy hmang thei dinga lak-lut ning a tih. Indian Navy hmang ding submarines 6 hai hi French Naval defence and energy company DCNS in an design a ni a, tuta In-

dian Navy hmang lai mek hlui takel Sindhughosh le Shishmumar class suma-rines hai thlakthlengnaa hmang ning a tih. Submarine pahnina Khanderi chu tuhin sea trials ngawr taka nei mek a nih tiin Mazagon Dock Ltd thusuok chun a hril a, a pathumna Kanraj khawm tukum kumtawp tieng hin zo hman beisei a nih tiin a hril. INS Kalvari hi kum 2009 a tuihnuoi inthuk taka tiger shark hming chawia phuok a ni a, April, 2016 a inthawka kha Basin trials le Harbor acceptance trials hai thawa lo um ta a nih. March 2, 2017 khan Arabi-an tuipuiah hi submarine-a inthawk hin anti-ship mis-sile Exocet ensinnaa kap-suok a lo nitah. (AIR)

Kashmir thuah special envoy ruot dingin UN a ngen

new yOrK: Pakistan Prime Minister Shahid Khaqan Abbasi chun zani hmasa United Nations General Assembly-a thu a hrilnaah United Nations chu Kashmir chungthuah special envoy ruot dingin a ngen a, India chu Jammu and Kashmir-a human rights bawsiein an tum bawk.

CPI(M) le TRS han LS-ah Women’s Reservation bill an thlawp ding

HyderAbAd: Lok Sab-ha-a passed loa intang mek Women’s reservation bill chu tuta Parliament Winter Session hung um hunah sawrkarin Lok Sabha-ah a phar chun CPI(M) le Telangana Rashtra Samithi (TRS) han an thlawp ding thu zanikhan an puong. CPI(M) Pulitburo member Brinda Karat chun, hi bill hi Lok Sab-haa passed dingin vawi

tam tak a lo ngen ta thu le kum 2010-a Rajya Sabha hmuna passed a nita thu a hril a, sienkhawm UPA sawrkarin Lok Sabha hmu-na a passed hman lo a ni a, tuhin BJP sawrkar chun passed dingin a lo intiem a nih tiin Karat chun a hril. TRS khawmin hi bill hi sawrkarin passed dinga Lok Sabha hmuna a phar phawt chun an thlawp ngei ding thu Lok Sabha-a TRS

floor leader AP Jithender Reddy chun PTI a hril. Congress President Pi So-nia Gandhi chun karbul lai khan Prime Minister Narendra Modi kuomah le-kha thawnin, Lok Sabha-a majority an nina hmang \angkai-a Women’s Reser-vation Bill hi passed dingin a lo ngenin, Congress party chun Bill hi an thlawp ngei ding thu PM Narendra Modi a hril a nih. BJP senior leader pak-hat chun, Modi sawrkarin hi Bill hi parliament-ah a phar el thei thu a hril. Hi Bill hi passed le hmang a hung ni chun Lok Sabha le state Assemblies haia seats hmun thuma \hea hmunkhat chu nuhmei hai ta dinga reserve (huol) a hung ni ding a nih. (PTI)

Iran President Rouhani-in Missile Siem Belsa A TumT e H r A n : K h a w v e l sakt ieng North Korea nuclear program-in boruok a suklum zing laiin Middle East ah Iran President Hassan Rouhani chun, America le France haiin nasatakin kalin dang tumhai sienkhawm, an ram invêngna ding le miin an bei ngam nâwna dingin an invêngna Missile System chu sukhrât pei a ni ding thu a hril. “In nuom am in nuom naw am, in dit am in ditnaw, mani invêngna ding le lo bei let ve theina dingin kan invêngna Missile System chu kan sukhrât ding a nih” tiin Zirtawpni khan a hril. Hi thu hi 1980-1988 laia Iraq Saddam Hussein sawrkâr le an indona hrietzingna hunser an nei huna a hril a nih. “Kan Missile defence system chau sukhrât nawng kan ta, boruok, khawmuol le tui sipaihai chet theina le hratnahai khawm sukhrât bawk kan tih. Kan ram vengna ding thu a ni phât chu tukhawm kan râwn ngai nawh a, tu phalna khawm la bawk nawng kan tih” tiin a hril. President Trump le

European rambung danghai Nuclear Deal-ah an thiltum tak chu Iran Missile program min tawptir a nih. Nuclear Deal dungzui khawmin Missile hai siem hi chu phal a nih. Amiruokchu, Washington chun, nuclear warhead phur theitu ding an nih leiin a \iumna a nep chuong nawh a, a \hanaw zâwnga hmang thei a nih leiin a \ha nawh” tiin ama ngaidanin mi dang a tuma, an dik nawh a, inremna Deal ang an ta nawh, tiin a hril. F r a n c e P r e s i d e n t Emmanuel macron chun 2015 Nuclear Deal dungzuia Missile siem thei dinga phalna chu Nuclear bomb p h u r t u d i n g s i e m n a n hmang pal an tih ti le, 2025 hnungtieng chu Uranium

Enrichment thaw thei tang a tih tihai hin Nuclear Ralthuom nei theina ding lampui a la sat ding nia a hriet thu a hril pek a. Inremna a rênga \hiek tawp ruok chu \ha a ti naw thu a hril. Hi thua UN enthlatu team hai chun Iran-in inremna dan a zawma, Nuclear râlthuom a siem nawh a, siem theina ding Uranium enrichment khawm a thaw bawk naw ti hmu a nih a. President Trump ruok chun “US ta dinga hmaimâwkna” tiin \hiek vawng a tum a nih. October 15 nia Deal sunzawm dingin Iranin dan a zawmin a hriet le hriet naw US House of Congress a hril a ngai a. Iranin dan a zawm naw

nia a hrieta, ensui nâwkna nei dinga a rawt chun Nuclear Deal inremna hi a tlusie el thei a. Inremna umzie bovin a um thei ding a nih. Chu umzie chu, Iranin a bawsiet chun US sanctions sukpung nîng a ta, chu chu an kâra harsatna siemtu ding chu a nih. President Trump chun Nilaini khan, thutlukna a siem taa chu a la hrillang nuom naw thu a hril a. Secretary of State Rex Tillerson chun, “Vangduoi thlak takin, Agreement siem a nia inthawkin Middle East ah ralmuongna le inremna a \ha sawt a, thil umdân khawm a \ha sawt ti theina ding hmu ding a um nawh a. Hi hi issue lientak a nih” tiin a hril Washington a lungkham tak le ngai pawimawtak chu Iran sawrkârin Syria ram President Bashar al-Assad a \hangpui lei le, Yemen-a Shiite Muslim rebels hai a \hangpui bawk nia a hriet hi a nih. Iran President Rouhani ruok chun, “In dit am dit naw am, Yemen, Palestine le Syria hai chu iengtiklai khawm kan venghim pui zing ding a nih” tiin a hril.

North Korea-in Pacific Ocean ah Nuclear Bomb Ensin Tumn e w y O r K , u n : Khawvelin a thlîr a, UNO in a rekbet zing tah hnung khawma Nuclear Bomb a siemna le ensinna la sunzawm pei North Korea chun, a thilthawthei zie entirna le US in\hina dingin, Pacific Ocean ah ngei Hydrogen Bomb a la ensin nawk ding niin Zirtawpni khan North Korea foreign minister chun a hril. US president Donald Trump-in UN a thu a hrilna ah North Korea President Kim Jong-Un chu “Rocket Man” mani le mani thina ding’ lam hraw nia hrilin, a umdân \ha naw tak le kawmaw tak hi a sim nawa, mi a la chophawk chopawk a ni chun ‘suksiet der’ nîng a tih, tiin a hril a. Kim Jong Un chun, “khawvel history-a lo bei letna nasatak ding’ a la tuok ding a nih tiin a hril a. Ieng ang charin am a thaw ding ti detail ruok chu a hrillang nawh. Zirtawpnia UN HQ ah

reporter hai kuoma a hril dan chun, North Korea foreign minister Mr Ri Yong-ho chun, “Tuta kan test nawk ding, Kim Jong-un buoipui mek chu H-Bomb nih ka ring a, Pacific tuipui ah ni tang a tih. Kan hotupa thu thu nîng a tih” tiin a hril. Korea Ins t i tu te for Na t iona l Un i f i c a t i on , Seoul-a Chung Sung-Yoon chun, Kim Jong-Un hin chophawkna ding \awngbau iemanih leh Pacific Ocean a H-Bomb ensin hi a thaw tak tak el thei a nih, tiin a hril ve.

North Korea thil thaw ding hi chieng taka hriet thei a lan nawa chu, Pacific hmartieng H-Bomb hi a ensin ring a nih a, US hnai tieng. Chuong a ni chun US chun lo kap thlak ngei ngei tum a tih. China khawmin ngai thei naw ni a, North Korea chu thautui a rekna a sukzuol el thei tiin a hril bawk. North Korea Nuclear bomb enthlatuhai hril dan chun, September 3 H-Bomb a ensin kha, 250 Kilotons a nih a. June 1945-a Japan

Hiroshima le Nagasaki haia thlak Atom Bomb a let 16 lai zeta hrât a nih an tih. North Korea hin Missile ah Nuclear Bomb inphurtir a thei tah ti a puong lai zingin, an thaw thei tak tak ti fiena ruok chu a la um nawh a. Tuta Pacific Ocean-a mi hi fie an tumna test a ni el thei niin an hril. August thlaa US President Trump-in “Meichawk le lungsenna” nasatak tuok a tih tia a hrila inthawk khan Kim Jong-Un chu a lung a sen tah em em a. America ram hnaitak Guam chu kap siet/pil a tum char char a nih. America ‘umdân \halo le fimkhur lo’ taka inthawka thil iemani a um chun, ‘kan bei let ve nghalna ding’ a nih tiin Kim Jong-un chun a hril bawk. N o r t h K o r e a h i n Hydrogen Bomb a ensin thei tah ti hriet a nia chu hieng ang H-Bomb hi ieng zat char am a nei a ti a puong nuom naw leiin hriet thei a la ni nawh tiin Institute chun a hril bawk.

A ngaizawngpa Til a atthlak pekmALLAppurAm: Sep-tember 21, 2017 khan Kut-tippuram Town a chun nuhmei kum 30 mi chun a ngaizawngpa Irshad of Purathur tilte chemin a atthlak pek niin Police thu-suok chun a hril. Irshad hi na taka a hliem leiin Kozhikode hmuna private hospital-ah enkawl mek a nih. Hi thil tlung le inzawm hin a ngaizawngnu nia hril nuhmei hi Police han ma-nin thu indawnna an nei a, hi thil hi a thaw ngei thu Police kuoma an pu-ong. Hieng laizing hin Ir-shad chun a tilte hi ama in suknat a ni thu a hril a nih.

Irshad le a ngaizawng-nu hai hin Lodge pakhatah room an lak (booked) a, September 21, 2017 zing-kar khan Irshad hi room-a inthawk a hung thlansuok a, chu takah lodge staff han Hospital an panpui a nih. A ngaizawngnu hi a pasal le in\he tah Nuthlawi, Muvattupuzha a cheng a ni a, Irshad le hin kum 2 le a chanve vel lo inzui tah, a ruk-a innei le special Mar-riage Act hnuoia in regis-tered an ni a. Irshad hin nuhmei dang inneipui a tum leiin a ngaizawngnu lungsenin hieng thil hi a thaw ni dinga an ring thu Police chun an hril. (TNN)

Russia Chemical Weapon po po Sept-asukbo vawngmOsCOw: Khawvela damdawi râlthuom \ium tak, UNO khawmin tukhawma hmang ta lo dinga a lo hril tah le a khap zing Chemical W e a p o n h a i , R u s s i a khawmin a siekhawlhai chu September thla tâwp chenah chu an suksiet vawng hman ta ring a ni thu official thusuokin a hril. State Commission on Chemical Disarmament, chairman Mikhail Babich chun, “State-in a phal anga Chemical Weapon Destruction Program chu international obligation dungzui chun December 31, 2018 chena zofel (suksiet) vawng ding ti a nia chu, hun tiem nêka inhma September thla sung zofel vawng hman beisei a nih” tiin Ningani khan a hril. Mr Babich hril dan chun, September thla sung ti a nia chu a ni ding tak chu President Vladimir Putin-in a la puong ding niin a hril,

tiin Sputnik News chun a târlang. “khawvel hriet ah, Russia hin khawvêla a thutiem a sukpuitling ti chau ni lovin, râlthuom sukbo/suksiet (disarmament) kawngah foreign rambung hai entawn thlak a nizie khawm târlang a tum a nih” tiin a hril bawk. Babich hin l iemtah March thla laia a hril dan chun, tu tak hin khawvel p u m p u i a h C h e m i c a l W e a p o n ( d a m d a w i râlthuom) 70, 500 tonnes a um a, chu laia 40, 000 tonnes chu Russia ta a nih a,

a dang 27, 000 chu America ta a nih a, a dang po 35, 000 tonnes chu khawvel rambung danghai insem lawr a nih, tiin a lo hril tah. June thla khan, Russia’s Federal Administration for the Safe Storage and Destruction of Chemical Weapons chun, an damdawi râlthuom 98.9% chu an suksiet vawng tah a, a la bangkhai po chu Udmurtian Republic-a um Kizner Facility ah 2017 tawp tieng suksiet vawng nîng an tih, tiin thu a lo puong tah.

Rulngan in a chuk, sukdam tum

mAmIT: September 21, 2017 khan Mizoram-a Mamit district-a Darlak kuoa chun pasal pakhat Ramdina chu Rulngan in a chuk a, a thi angin khawmuol hre lovin um sienkhawm pang dei loin a um zing leiin Sakawr-tuichhun khuoa um Ram-tinthata chun sukdam tumin a enkawl mek a, nikhat-nihni vel la enthlak phawt tum niin ei thu dawngna chun a hril. Ramdina hi a pang hai chu a duk vawng ta a, za-nikhawm khan a lungphu a hung um nawk a hril a nih.

Himachal Pradesh in Electric BussHImLA: Himachal Pradesh chun Diesel Taxis hai tlanrawn leia Rohtang pass area environment in nasa taka a tuor mek le inzawmin Tourist spot haia chun electric bus service a \an. Hi le inzawm hin Hi-machal Pradesh chu khawvela hmun insang 13 thousand feet a hiengang electric bus in service tir hmasa tak a nh. Bus hi Manali le Rohtang inkar km. 51 a hla-ah a tlan ding a nih. Ieng company khawmin battery

a tlan bus an la siemnaw leiin state sawrkar chun hi thila dingin a bik taka hma laiin ramdanga inthawk Bus

a laklut a nih. Tu chena hi state sawrkar chun Himachal Pradesh khawpui hmun pawimaw hieng Shimla, Dharam-shala, Palampur le khawpui pawimaw dang dang haia tlan dingin hiengang buses hi 50 a order mek a nih. Electric bus hin passenger 30 phur thei a ta, battery full charge chun km. 200 neka hla a tlan thei ding a nih. A chuongman ding ruok chu sukfel a la ni nawh. (AIR)

Page 4: Thanlon SBI Branch hawng NITI Aayog Vice Chairman le Chief ... Thar/2017/September/HT-23-09-2017.pdf · dan a inthawka vawisûn ni chena Pathienin Kohran an din dan, abikin Inde-pendent

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSTHLArAm (sepTember) 23, 2017InrInnI (sATurdAy)

SUNzawmNa

Andre Ward in boxing a chawlsan ta ding thu a puong

OAKLAnd: Undefeated heavyweight champion An-dre Ward (33) chun boxing a chawlsan ta ding thu zani hmasa khan a puong. Ward hin a website “Mission Accomplished” ti hmingin boxing a chawl-san ta ding thu hi a puon-gzar a ni a, Boxing khel

inhnikna a nei tanaw leia boxing khel hi a chawlsan ta ding a ni thu a hril. Ward hi tuhin Ring Magazine chun ‘pound for pound” boxer \ha taka a puong a nih. Boxing a chawlsan ding thu a pu-ong le inzawma a publicist fethlenga interview thaw

dinga ngenna chu Ward hin a hnawl a, a sunghai le ruol\ha hai le retire-ment hun hmang le lawm a nuom thu a hril. Ward hin boxing vawi 32 a khelnaah hratna a chang vawng a, hi laia 16 hai chu knockout-a hratna chang a nih. Kum 2004 khan light heavyweight ah Olympic Gold medal a lak bakah kum 2009 khan Mikkel Kessler hnein WBA super middle-weight title a lak a, kum 2011 khan Super Six super middleweight tournament final-ah Carl Froch a lo hne bawk a nih.

English Football League:Ningani zan khan English inkhel panga a um a. Arse-nal chun Doncaster Rovers lo mikhuolin Theo Walcott goal khat hmangin an lo hne hram. Theo Walcott hin minute 25 na chauah hi goal umsun hi a thun a nih. Inkhel dangah Chelsea chun Nottingham Forest an mikhuol a, 5-1 tawpin an lo hne. Inkhel \ana inthawk minute 13 na chauah Kene-dy chun goal hmasa a thun a, chu hnung minute 19 naah Michy Batshuayi chun gaol dang a thun nawk a. Charlie Musonda chun minute 40-ah goal khat thunin minute 53 le 86 haiah Michy Batshuayi bawkin goal hung thunin hattrick a siem a. Hun tawp tawm char minute 90 naah Nottingham tieng chun Ten-dayi Darikwa hmangin goal khat an thun hram a, hun a tawp zui nghal bawk.

Everton khawmin Sun-derland hai 3-0 in an hne ve a. Everton ta dingin Domi-nic chun goal hni a thun a. Baye Oumar chun a goal thumna hi a thun bawk. Manchester United hun Burton Albion hai 4-1 in an hne. United ta dingin min-ute 5 le 17 haiah Marcus Rashford chun goal hni a thun a, half hma met minute 36 naah Jesse Lingard chun goal a thun ve a, a goal 4 na hi Anthony Martial-in min-ute 60-ah a thun bawk. Burt-

ieng tieng chun minute 90 naah goal khat thun hai sien khawm an ta dingin umzie a um ta nawh. West Brom le Manches-ter City inkhelah City hai chu 2-1 in an hrat hram. City ta dingin minute 3 na chauah Leroy Sane chun goal a thun nghal a. Chu chu minute 72 na deiah West Brom chun Claudio Yacob hmangin an rul a. Minute 77 naah Leroy Sane bawkin City ta dinga hratna goal a hung thun a nih.

Coach thar dingin nuh-mei ka dit : Kelly SmithEngland nuhmei teama goal thun rawn tak record chel mektu Kelly Smith chun an coach thar dingin nuhmei ngei ni ta sien a nuom thu a hril. An coach hlui Mark Sampson chu Nilaini khan b^n a ni a. An b^n nasan chu chang dan mawinaw tak taka a chang hlak lei niin an hril. Kelly chun, ‘Ka ring dan chun thuneituhaiin coach thar dinga \ha tak chu an lak fuk ngei ka ring. An inhmaw hran nawh a, inhmaw ding khawm a um chuong nawh,’ tiin a hril. Ama khawm coach thar ding laia hril rik sa ve a ni a, ama ruok chun a hniel

nghal. Smith hi England nuhmei team captainin vawi 117 an khel hman a, goal 46 a thun hman bawk a nih. Sampson thlakthlengtu dinga hming hrilrika um-hai chu Manchester City coach Nick Cushing, Chel-sea coach Emma Hayes le Seattle Reign coach Laura Harvey hai an nih.

Chelsea’n Diego Costa zawr a rem tihChelsea chun an striker Diego Costa chu Atletico Madrid tienga zawr a remti tah. Hi insawnna hi Janu-ary phata sukfel ning a tih. Tuhin Costa mimal thil pawimawhai le medical test la hmabak a ni a, hun sawtnawteah medical test hi nei a ni ding thu Atletico Madrid chun an hril. Kum 28 mi, Diego Costa hin kum 2014 khan Atletico Madrid-a inthawk bawkin Chelsea hi a lo zawm a nih. Tuta season thar sung hin Chelsea hmingin vawikhat khawm a lan khel naw bawk. Ama hi Atletico Madrid player la ni thei nawng a ta, hi club

player transfer fan a tawp pha (January 2018) a ni thei chau ding a nih. Chelsea ta ding hin vawi 120 an lang hman a, goal khawm 58 a thun bawk. Season liem ta khan premier league bikah goal 20 tawp a thun a, Chelsea hai title a lakpui a nih.

Season in\an hma khan Atletico tienga kir nawk a nuom thu a lo hril ta a, Chelsea chun misuol ang ela an sawisak thu a hril ta bawk. Tuhin Real Madrid-a inthawk Alvaro Morata a hung ta leiin ama dinhmun chu a hung derthawng ta hle a nih.

Bournemouth defender Tyrone Mings thlakhat vel awl dingBournemouth defend-er Tyrone Mings chu a ruongz^ng hliem leiin thlakhat vel an khel thei naw ding thu club thunei-tuhai chun an hril. Ama hi Bournemouth inkhel nuhnung pahnihaiah a lo inlang ta naw reng a nih. Bournemouth manager Ed-die Howe chun, ‘Vangdu-oithlak takin thla khat vel chu a chawl a ngai ding a nih. A natna ruok chu en-kawl dam vat inbeisei a um,’ tiin a hril. Kum 24 mi Mings hin kum 2015 khan Bour-nemouth hi a zawm a,

tuhin kum 4 sung dai ding contract an suksei ta bawk. Bournemouth-a a lut hli-ma Premier League an khel hmasa takah minute 6 hnung chauin a kh<pah hliemna a tuok a, chu hnung khel thei lovin a um

veng veng a. Starting XI-a lem chu January 2017 khan a \hang thei nawk chau a nih. Chu hnung March thla khan FA chun Mings hi tum hrama Zlatan Ibra-himovic lua an \hung leiin thla nga a lo ban ta bawk.

Annual School Sports nei

Assemblies of God, Reng-kai chun kum tina an thaw hlak angin September 20-22 sung khan Annual Sports an hmang. A ni khat ni khan an sikul compound sungah an hmang a. In-elna chi hran hran – Spoon Race, Needle Race, Vol-leyball, Handball tihai an nei a. A ni hni ni’n Reng-kai khelmuolah 100 & 200

Metre Race, Relay Race, Long Jump, High Jump b^kah Football an inkhel bawk. A nit hum ni – zani khan an sikul compound-a bawk an nei nawk a. Group inkhel – Volleyball le Hand Ball Final inkhel a nih a. Zantieng Principal Samuel K. Joute’n \awng\aina neiin Annual Sports a kh^r.

Mexico City Lirinhning Ni 4 Chenah Mithi 273 Tling Tah

mexICO CITy: Ni li liem-taa Mexico City-a lirinhning hrattak 7.1 leia mithi chu sansuokna sin thawtu han ruong an la lak dawk pei a, thuchena mithi ruong hrietchieng tah chu 273 an ni tah tiin official thusuokin a hril. Mithi tamna tak chu Mexico City a nih a, building in 40 a chim a nih. Ningani-a national civil protection agency thusuokin a hril dan chun, Capital ah hin mi 137 an thi a, Morelos state ah mi 73, Puebla state ah 43, State of Mexico ah 13, Guerrero ah 6 le Oaxaca state ah mi pakhat an nih. Sansuokna sin la thaw zing a ni leiin mithi zat hi a la pung el thei tiin a hril bawk. Mexico City Mayor Miguel Angel Mancera, “Beiseina po po a bo ret hmakhat chu sansuokna le zawngna sin la thaw zing kan tih” tiin Twitter ah a tweet a.

Ningani khan mithi ruong 87 kei dawk an nih a, chu laia 50 chu pasal a dang po 25 chu naupang an nih tiin a hril. Mihriem 5, 000 vel chu shelter house hran hran 47 haiah an um mek a. Building chim po po hi Mexico City ah ngawt khawm 38 a nih a, an awn le chim met met, a kak le a chenve dam chim chu 2, 900 an nih tiin a hril. “Building chim 38 laia 10 ah sansuokna sin thaw zing a nih a. Mi building sûnga dâma la um dam an um thei leiin lak dawk vat an \ul a nih” tiin President Enrique Pena Nieto chun a hril. Mithiemhai hril dan chun, intâng (mihai) chu tui bovin darkar 72 (ni 3) chen ei dam thei niin an hril. Lirinhning kha Thawlennia tlung a ni leiin, intanghai dâma la umhai chu Zirtawpni chen vel chu an la dam thei dinga ngai a nih.

Naupang Palia Pakhat Peiin Depression An Nei: StudyLOndOn: Hmasâwnna le thiemna varna le inchûkna ei tihai khawm tulai nun harsatna intlung belsatirtu le hringnun sukdanglamtu an ni tah ti thei dingin a um. Naupang pali peia pakhat chu lungril sâwlna (depres-sion) nei an nih ti hmusuok a nih. Naupang lai chu nuh-mei le pasal inang rawngin ‘emotional problems’ an nei ti a nih bawk a. Chawibang an hung niin nuhmei chu lungril tieng natna (mental health problem) an nei nuom bik bawk. University College of London le Liverpool Univer-sity han Millennium Cohort Study an thawnaa chun, nau-pang/tleirâwl kum 14 chen laia nuhmei 24% le pasal 9% hai chu lungril sâwlna nei hlak (depressed) an nih.

Naupang 10, 000 neka tam 2000-01 laia pienghai an study-naa an hmusuok a nih.Hieng naupang hai lungril sâwlna an neina san pak-hat chu, school (subject inchûkna) le tulaia computer technology hung phur suok social media/sites hai hin maw an phur niin an hril. Social media inhnel râwn taluo hin lungril hadamna nêkin lungril sâwlna ding thil an hmu râwn lem niin an hril. Tleirawl tamtak chu social media hmang zinga lungril sâwl (depressed) zing an nih, ti a nih bawk. Naupanghai hi kum 3,5,7,11 le 14 an ni laia an hrisêlna, lungril ngaituona hrisêlna le an nungchang indawn an nih a. Kum 14 hai chu suituhai hin an lungril ngaituona thilhai an indawn

a, chu taka inthawkin an study finding hi an siem a nih. Naupang lai chu nuhmei le pasal an lungril sâwlna nei dan an ang a, nuhmei an thi a hung hul \an, chawibang a inthawkin lungril sâwlna pasal nêkin an hau lem ti a nih. Mihausa sungkuoa nêkin mirethei sungkuoa naupan-gin lungril sâwlna an nei

nuom lem a. Pasal reng reng, nuhmei nêkin nungchang problems an nei lem ti an hmu suok bawk. Lead author Dr Praveetha Patalay chun, “Kan study-a hin, tulaia nuhmei naupang le tleirâwl hai hin \hang hluia an kum chanpuihai nêkin lungril sâwlna (depression) an hau lem ti hi kan hmusuok a. A lan sang lem pei ding khawm

kan hmu bawk” tiin a hril. Dr Marc Bush, Charity Young Minds enkawltu chun, “Nuhmeite naupang chun harsatna tamtak le hnengdena le thlierhrangna an tuok nasa bik, sikul-a stress, mani taksa puma lungril sâwlna (stress), mi hnuoisiena le social media haia thil t lung hai ah. Naupang laia nun harsa le rinumna tuok, lusun, insunga tharum insuona, ngaisak nâwna hai hin khawhnungah kakhawk \ha lo an hung nei thei” tiin a hril ve. NHS England-a National Mental Health director, Claire Murdoch chun, “Tu kumsawmbi sung hin naupang lungril hrisêlna enkawlna a pung hrât tak a nih. Tu kum sung hin naupang 30, 000 hai

chu \hangpuina fund $280 million hmanga enkawl nîng an tih” tiin a hril. “ N a u p a n g k u m 1 4 chenhai lungril sâwlna natna (depression) an nei tah a, kum tina a la pung pei ding a nih lem chun harsatna inkho tak le lientak ei hmabak a nih. UK ringawt ah khawm mental health problem a pung hrât zie an lang” tiin National Children Bureau-a Chief Executive Ms Anna Feuchtwang chun a hril. “Naupang, nuhmei le pasal ah, an hma tienga hriet a ni theina dinga nu le pa han pawl dan thiema an lungrilhai inhril suok tir vat vat dan hi ngaituoa inchûk ding a nih. Ei naunu le naupa hai lungril hrisêlna ei hriet suo el thei a nih” tiin a hril bawk.

Biometric lakna \an hma hin Thangboi Gangte, MCS, SDC, CCPur in thuhrilna hun a hmang a, Peter Bieklien, District Manager, CSC, CCPur in Biometric lakdan ding a hril bawk. Mr Thangboi Gante chun, Aadhar lak huna mi tam ta-kin mani personal detail pek \ithawng an um thu, Unique number nei theina dinga pawimaw a ni thu, Setan number hung in\anna ni dinga ngaina chu ngaidan indiklo a ni thu hai a hril. Sawrkar in scheme tum tum a hung thaw hai a hmutu ding indik tak han an hmu theina dinga Aadhar number hi thil iengkhima tlungzawm tum a ni thu, sawrkar-a in-thawk ham\hatna dawng theina dingin Aadhar number nei a pawimaw thu a hril bawk. Biometric lak huna hin SHARE le PASS hnuoia Chil-dren Home a um naupang 53, Special school a inthawk naupang 64, Old Age mi 50 vel hai lak an nih. Biometric laknaa ding hin Common Service Centre-a inthawk Aadhar PEC (Permanent Enrolment Centre) 3 an fekhawm a, tuhin CCPur District-ah Aadhar PEC 3 hmang a ni a, centre pahni hai chu hmangruo neikim tahai sienkhawm log-in ID le password pek an la ninaw a, sawtnawte hnunga Aadhar PEC 20 um dinga beisei a nih tiin ei thu dawngna chun a hril.

Aadhar a ding Biometric lak

Mahamana Edpress Train chu video conference fethlen-gin le Utkarsh Bank hai a hawng bawk. Hieng thil hai hawngna programme a hin Union Tex-tiles and Information and Broadcasting Minister Ms Smriti Irani le Minister of Textiles Ajay Tamta hai khawm an \hang. PM Modi hi ni 2 sung cham dinga a constituency Va-ranasi a inzin a ni a, vawisun hin Shahanshahpur village-ah mipui hmaah thuhrilna hun hmang a ta, cattle wellness fair-a \hangin Pradhan Mantri Awaj Yojana hnuoia ben-eficiaries hai kuomah cerfificate sem bawk a tih.

Ieng buoina khawm chingfelna dingin development a nih: PM

Jharkhand FC a dingin mi 3 thlangCCpur: September 17, 2017 khan Happy Feet Football Academy-ah DAV Public School, Boka-ro Steel City a Jharkhand FC a ding trial nei a ni a, hi Academy-a inthawk

Jharkhand FC a khel dingin mi 3 thlang an nih. Chuonghai chu Un-der 15-ah Ginsanglian s/o Khaithianbel, Bethel, Dor-cas Veng, New Lamka, G. Thang James s/o G.

Tualzakap, Dorcas Veng, New Lamka le Under-18 ah Thangsuanlal s/o CK Thang, Dorcas Veng, New Lamka hai an nih. Happy Feet Football Academy chun an lawmpui hle.

John Lennon Nuhmei Yoko Lennon-in Hêk

LOndOn: Thawk khat lai tak khawvela Rock Band inlâr em em, Isu nêkin kan inlâr lem ti hiel pa, The Beatles hai hotupa John Lennon a nuhmei, Japan mi Yoko Ono chun, Poland-a dawn chi (beverage) siemtu company pakhatin a pasal John Lennon a brand hming ang deu chawiin “John Lemon” ti an hmang leiin a pasal brand indiknaw taka hmang tiin a hek a. Company chun “On Lemon” tiin an company product hming an thleng nawk hlawl.Yoko Ono ukil chun, distributor hai kuomah lekha thawnin, an company product hming (Trademark) an thleng nawa thubuoi hi Yoko ti anga a fe pei ding a nih chun ni khatah Euro 5, 000 (Dollar 5998) bâkah Bottle khat peiah Euro 500 vel an chawi pei ding niin a hril pek a. Company ukil hai chun John Lennon right an bawsietna a um nawh an tia chu, Oko ukilin an Facebook page-a an promote-na page hai “John Lemon Ireland” tiah John Lennon thlalâk an hmanghai an entir phingin an to \awt a. Marketing/advertising material an hmang dang \henkhat khawm John Lennon thlalâk dam a nih a. Thlalak sirah “Let it be” ti inziek le John Lennon tarmit ang inbiel kak lim hai leh a nih. “John Lemon” company ukilhai ruok chun, European Union (EU) dan hnuoia an

trademark chu 2014 khan, John Lennon a trademark an register, 2016 hma kum hni vela an lo registered tah niin an hril. Mr Lemonade Alternative Drinks neitu, “John Lemon” dawn chihai UK distributor le hotu Karol Chamera chun East London Advertiser kuomah, “Hi dawn ding siemtu company thara mihai po po chu mi thar, start-up a mi vawng kan nih a. John Lennon hai anga mi inlâr tah, keini ang maktaduoi tel ang hua inlâr le inkhing ngaina kan um naw a nih” tiin a \ul ang anga siem\hat le hming dang phuok chu an nuom lem thu a hril. Europe le Western rambunghaia chu trademark hin umzie a nei inthuk em em a. Dan loa in copy ringawt khawm pawisa tamtak chawi theina le Jail intâng theina vawng a nih.

Justin Bieber, Thlarau Tieng Thil La Bawiz-

ui ZingLOs AnGLes: Sum tamtak a la hlâw dawkna ding Purpose World Tour chu inringlawkna iengkhawm um/puong lovin a \hul thu a puong thut leiin a fans mi tamtak an buoia, ticket lo nei tasahai lem chu an lung a awi naw hlea chu a \hulna san ‘purpose’ a um nîng a tih tiin an hrietthiem a. Asan pakhat chu a ruolpa Pastor Carl Lentz leh an inpâwl lei a nih a, vawisûn chenin Los Angeles ah umin an lan pawl zing a nih. Chuleiin, Justin Bieber chu san neiin a Tour a \hul ti a chieng tah tiin Mail Today chun a hril. A world tour a \hul ela chu a hlasak a châwl el tina an nawh. Nilaini khan Beverly Hills ah a ruolpa, Hillsong Church Pastor Carl Lentz leh bawk recording studio a inthawka an hung suok lai hmu a nih a. Hla an record ngei ring a nih a, tuta \um chu Gospel hla a ni ring a nih. Pastor Carl hin a ruolpa Justin hi hringna thar a nei ngei a nuompui leiin a la umpui nia hril a nih. Pastor Carl Lentz Hillsong conference ah Justin hi a \hang deu zie a. A ngaizâwng hlui nu Hailey Baldwin khawm Kourtney Kardashian leh an \hang ve hlak. Justin ruolpa Pastor Carl hin Justin thlarau ngîrhmun a ngaipawimaw leiin kha hma khawm khan, a concert neina phawtah a zui pei hlak a nih. Pastor Carl chun Justin Bieber chu a naupa angin a ngai niin a hril a. A naupa le an thlalâk khawm tarlangin social media haiah a hmangai zie vawi tam a pholang ta bawk. Justin Bieber hi tu tak hin a pa Jeremy leh an in\he chie nawa chu an um

kawp chuong hran nawh a, inngaina taluoa um khawm an ni nawh. A nu Pattie Mallete leh khawm kar hla taka um an nih a. Ram hla tak chu thuhran, inlaichinna tieng khawm a Nu a nia chu an kar a hla hle leiin sûngkuo det tak le inhmangai tak ti thei ding chi chu an nawh. Hi lei khawm hi nîng tih, Justin Bieber a fena na a nunrawnga, a chetzie le umdân (behaviour) tamtak theida le police hai le buoina an nei rawpna hlak san khawm. Sungkuo intum lo taka seilien hung hausa mani thu thua um thei ding tlangvâl kum 23 lai tak ta ding chun khawvel inhawi chen naw chu thaw ding dang rak a um naw lai zingin, khawvel inhawi tinahai hi iengmalo an nih ti a hrietchieng ve tah nîng a tih. A Thlarau hringna tieng a ngai pawimaw ve lem tah tlat hi pa nei lohai pa-in a Nau anga nei dingin a dit ve nîng a tih.