teses sobre fascismo, neofascismo e poder capitalista

Teses sobrefascismo,neofascismo epoder capitalista

IÑAKI GIL DE SAN VICENTE

EMBATEe d i c i o n s

,

Teses sobre fascismo, neofascismo e poder capitalista

Iñaki Gil de San Vicente

2 de decembro de 2007

Traducido por: ADIANTE

1ª edición: decembro de 2007

Colección Debates, nº 1

EMBATEedicions

[email protected]

,

|3|

|p. 4|

|p. 10|

1.Anotacións previas

2.Fascismo e democracia burguesa “formal”

3.Neofascismo, fascismo e represión aleatoria

4.Neofascismo e fascismo na democracia española

5.Neofascismo e fascismo na democracia francesa

6.Centralidade do estado e forzas políticas

Táboa

Teses sobre fascismo,neofascismo e

poder capitalista

|p. 17|

|p. 21|

|p. 24|

|p. 28|

1. ANOTACIÓNS PREVIAS

1. O asasinato de Carlos Palomino en Madrid, mozo antifascista, é, poragora, o punto culminante da tendencia á alza do fascismo e do neofascismono capitalismo máis desenvolvido, céntrico e imperialista, que non só nosEstados capitalistas empobrecidos. A vaga de manifestacións antifascistasposterior ao asasinato indica que aumenta a conciencia revolucionaria sobreeste perigo, e as represións que contra elas desencadeou o Estado“democrático” español indican que a burguesía e o PSOE non estándispostos a que as masas loiten contra o fascismo porque este é uninstrumento moi conveniente para o Estado, que non só para o PP. Non haidúbida de que o Estado quere cortar de raíz que se estenda a derrota sufridapolo fascismo e os cipaios vascongados na cidade de Donostia o pasado 12de outubro, cando unha disciplinada e moi numerosa manifestaciónantifascista se apoderou de barrios céntricos donostiarras, humillou ásforzas colaboracionistas de ocupación e impediu con iso que tivese éxitounha pequena pero simbólica invasión fascista da cidade.

2. Ademais destes acontecementos houbo outros que debemos lembrarporque si teñen que ver, e moito, co fascismo como globalidade, aínda queen aparencia non o sexan xa que non usan a parafernalia militarista, racistae sadomasoquista do fascismo, senón outras formas diferentes, menos rudase bastas, máis educadas e até con asomos de “axuda humanitaria”, comoveremos. Aquí só imos citar as máis importantes e recentes, por exemplo, o“Por que non te calas!” do Borbón a Chávez, e as súas visitas ás prazasmilitares de Ceuta e Melilla; a contestación de Zapatero a Chávez; a políticada Igrexa católica española; a resposta do PP á sentenza do 11-M/04; arepresión francesa contra a mocidade vasca; a manipulación de Sarkozy dasrecentes folgas no Estado francés e a súa viaxe para “rescatar” á ONGfrancesa e, como síntese e contexto, o agravamento do nacionalismoimperialista francés.

3. Falamos de actos ocorridos nos Estados francés e español por dúasrazóns: unha porque Euskal Herria está dividida e oprimida por ambos osestados, o que nos obriga a pensar e a actuar sempre con esta visión ampla,que integra críticamente a dous Estados decisivos para a historia docapitalismo europeo. Aínda que é certo que esta realidade esíxenos unesforzo teórico maior ao ter que estudar unha masa superior deinformacións, problemas, situacións, historias concretas, etc., sendo istocerto, con todo, semellante reto e esforzo permítenos á vez desenvolverunha visión máis plena, o que nos leva á segunda razón, consistente en

Iñaki Gil de San Vicentee

|4|

|5|

desenvolver unha visión crítica máis plena das relacións entre democraciaburguesa e fascismo.

4. Como acontece sempre, ningún fenómeno social especialmentecomplexo, e o do fascismo é un dos máis complicados, pode comprenderseteoricamente sen estudar a súa historia, as súas transformacións, as súasadaptacións aos cambios xerais. Dixemos “profundar de novo” porque aesquerda independentista vasca leva estudando o fascismo, e sobre todoloitando contra el, desde que ten --temos-- uso de razón política, porquenacemos e forxámonos como movemento de liberación nacional pelexandocontra o fascismo, e seguimos loitando contra o neofascismo que aplica a“democracia” española contra Euskal Herria.

5. Sen retroceder moito no tempo, o 4 de abril de 2004 publicamos o texto“Contra o neofascismo”, de libre disposición na Internet. A súa relecturapode permitir, como mínimo, catro reflexións moi interesantes: primeira,comparalo coas teses que aquí se presentan e criticar a ambos os textos enbase aos novos acontecementos que houbo neste tempo, especialmente trasos case catro anos de goberno do PSOE e moi concretamente, tras aexperiencia do seu trampón, fuleiro e trileiro comportamento durante asnegociacións con ETA. Durante este tempo, o Estado español simultaneoutoda unha batería de tácticas e instrumentos represivos que van desde amanipulación mediática máis descarada até a represión implacábel,pasando pola aparencia de “democracia”. Tratouse dun “exemplo de libro”sobre como interactúan os diversos poderes do Estado de maneira que,mantendo a imaxe democrática entre sectores sociais españois, aplícanse ávez impunemente tácticas neofascistas contra unha nación oprimida.

6. Outro exemplo está sendo o proceso do 18/98 contra máis de mediocentenar de persoas vascas, acusadas moitas delas de pertenza a ETA e aoresto de colaboración con ela. Este macroxuízo é tan insostíbel desdecalquera punto de vista legal, tivo tantos erros e fallos de forma e de fondo,que motivou este comentario do prestixioso avogado alemán M. Poel, deque: “coñeceramos procesos sen probas, é o primeiro xuízo que vemos sendelito”. A acusación gravita no caso de que “todo é ETA”, é dicir, de que enbase ao arsenal represivo existente, pódese demostrar que calquera acto oupensamento que contradiga os intereses non xa do Estado español senón decalquera grupo fascista ou neofascista por reducido que sexa, éautomaticamente un delito. Como veremos máis adiante ao analizar arepresión aleatoria, partindo das leis vixente, desapareceu a “presunciónde inocencia” aplicada ao Pobo Vasco para imporse a “presunción deculpabilidade”, ou a simple “culpabilidade” dependendo dos medios de


|6|

prensa que manipulen as primeiras informacións respecto diso.

7. Segunda, moi importante, reflexionar sobre o erro tan común deidentificar “esquerda” e esquerda apartir de varios erros previos entre osque destaca o de non apreciar aevolución do fascismo e o de separarantidialécticamente “fascismo” de“democracia”, sen comprender asmediacións entre ambos os termostomados en abstracto. A partir desteerro, a “esquerda” sería o que separaao “fascismo” da “democracia”,negándose toda a ampla gama demediacións intermedias que noconcreto conectan dentro do Estado,dos seus aparellos e esgotos, e enmoitas organizacións sociaisparaestatais e extraestatais, ao“fascismo” coa “democracia”. Como xase expuxo en “Contra o neofascismo” ecomo analizaremos con casos concretosneste texto, as mediacións prácticas,

organizativas e institucionais entre “fascismo” e “democracia” vansecomplexizando e ampliando segundo avanza o capitalismo imperialista.

8. A lóxica formalista, estática e idealista que sostén que o PSOE é“esquerda” é incapaz de comprender que este partido aplique na realidadecotiá contidos neofascistas no interior do Estado e fascistas no exterior,ademais doutros moitos autoritarios, etc., envolvidos ou solapados baixosreformas progresistas que só buscan a rendibilidade electoral. Das moitascousas que se poden aprender da historia do fascismo e da evolucióndalgunhas das súas ramas, é a facilidade coa que as “esquerdas” adoptaroncompoñentes prácticos e teóricos que non se diferencian cualitativamenteen nada doutros típicos do neofascismo, e até do fascismo, segundo iremosvendo nestas teses. O comportamento do PSOE nestes anos recentes, pornon falar da etapa do “señor X”, ofrécenos arrepiantes exemplos.

9. Como máximo que se pode chegar con este erro de fondo é cometer outroerro supostamente menos grave consistente en dicir que o PSOE é “esquerdareformista” mentres que o PCE e IU, por exemplo, serían auténtica“esquerda revolucionaria”, e o resto, ou sexa, a verdadeira esquerda

“as mediacións

prácticas,organizativas e

institucionais entre“fascismo” e

“democracia” vansecomplexizando e

ampliando segundoavanza o capitalismo

imperialista”


|7|

militante e revolucionaría situada fóra destes partidos sería só “ultraesquerda”, “esquerda radical”, “extrema esquerda”, etc. Deste xeito, oreformismo axuda activamente na ridiculización e desprestixio da esquerdaque permanentemente realiza a prensa burguesa. Pero, en realidade, a“esquerda” é un bloque de centro reformista que aglutina desde sectoresda socialdemocracia até o PCE e IU, que é unha empresa parlamentaria quevive das subvencións burguesas porque cobre un baleiro co seu reformismobrando, florido e multicor; e o PCE, algo máis bardalleiro, é unconglomerado formado por ex-stalinistas, eurocomunistas derrotados e“reformistas duros” que rexeitaron o esencial do marxismo, a saber, a loitaradical contra a propiedade privada, contra o Estado burgués e contra oidealismo metafísico. Un “reformismo duro” que amolece de inmediatocomo sebo ao lume cando hai que defender o nacionalismo español eesmagar as xustas reivindicacións das nacións oprimidas polo seu Estado.

10. Terceira e tan importante como a anterior, é a reflexión crítica sobre oerro contrario, é dicir, suprimir toda diferenza entre “fascismo” e“democracia”, absorber a segunda na primeira afirmando que xa non quedaresto algún de “democracia” efectiva e real porque vivimos nun “fascismo”de feito, oculto en parte pola propaganda e a tremoia parlamentarista peroefectivo na realidade e, sobre todo, perceptíbel cando o Estado ou outrasforzas reaccionarias sácano á rúa. Cunhas diferenzas secundarias,cométense así os mesmos erros sustantivos que comete a tese anterior,aínda que que de signo oposto. Agora, non se aprecian as mediacións quepermiten á burguesía manter unha efectiva separación entre prácticasfascistas, neofascistas e democrático-burguesas por reducidas que estean.Mediacións que logran que amplos sectores das masas explotadas non tomenconciencia crítica radical da gravidade do problema, polo simple feito deque, na vida cotiá a realidade é diferente a como a presentan os chamados“ultraesquerdistas”. Non nos estendemos agora máis nesta cuestión porquevolveremos sobre ela.

11. E cuarta e última reflexión, é que unha vez abandonamos o métododialéctico marxista, que insiste na análise concreta do real nas súascontradicións en loita e movemento permanente, abrindo vías evolutivasnovas, coa emerxencia de realidades diferentes ás anteriores nunhatotalidade máis ampla e que tende a ser máis complexa que a anterior, seneste soporte metodolóxico imprescindíbel co que precisamente comeza otexto de 2004 “Contra o neofascismo”, rematamos máis cedo que tardetragados polo buraco negro da ideoloxía burguesa e desintegrados nos seustópicos ao uso. É así como se comprende a incapacidade do reformismo paracombater teoricamente a interesada proliferación de afirmacións


|8|

insostíbeis cientificamente sobre “fascismos” que serían tanirreconciliábeis, de existir na realidade, como o “islamo-fascismo”, o“fascismo abertzale”, o “fascismo chavista”, etc.

12. Proliferación de ideoloxía reaccionaria producida en serie pola fábricaintelectual burguesa destinada tanto a ocultar a realidade histórica epresente do fascismo e do neofascismo, como a desacreditar aos pobos enloita. A tese do “islamo-fascismo” é especialmente rechamante porque associedades islámicas non reúnen en absoluto as condicións estruturaisnecesarias para a existencia de movementos fascistas de tal nome. Aocontrario. O Islam foi unha das bases materiais, xunto ás impresionantescivilizacións chinesa, hindú e exipcia anteriores, sen as cales Occidentenunca tería superado a súa barbarie sucia e ignorante que o caracterizouaté o Renacemento, sendo xenerosos. O Islam, máis ou menos, é máistolerante e progresista que o cristianismo, e o chamado “fundamentalismoislámico” é bastante menos criminal que o fundamentalismo cristián, peroo decisivo é o que comentamos: a ausencia de presupostos sociais, clasistase económicos capaces de crear movementos fascistas no pleno sentido dapalabra.

13. O “islamo-fascismo” é unha escusa creada polo imperialismofundamentalista cristián, para reforzar a mensaxe reaccionaria e racistaque lexitime outra guerra de saqueo contra os pobos musulmáns que teñenreservas enerxéticas vitais. Sen negar unha relación coa tese do “choque decivilizacións”, xa caduca en parte pola súa total inconsistencia teórica ehistórica, a do “islamo-fascismo” busca manter a aparencia “democrática”do imperialismo á vez que ataca con moita máis dureza ao Islam que a tesedo “choque de civilizacións”. Non é casualidade que os creadores epropagadores desta tese sexan os centros máis reaccionarios, neofascistas efascistas, no sentido científico da palabra, do imperialismo, interesados enmanter, ademais do seu poder xeoestratéxico e enerxético, tamén a“lexitimidade democrática” suficiente para xustificar as súas próximasatrocidades xenocidas.

14. Basicamente pero cambiando algunhas cuestións de relevanciasecundaria, o mesmo hai que dicir da creación propagandística do “fascismoabertzale”, o que se lle atribúe á esquerda independentista vasca quereivindica, con toda a razón do mundo, se lle recoñezan os dereitoscolectivos e individuais negados que lle pertencen como nación coa súahistoria, territorio e complexo lingüístico-cultural propio e incuestionábel.Outro tanto, no esencial, hai que dicir das acusacións imperialistas de“fascismo” ao proceso emancipador venezolano representado publicamente


|9|

por Hugo Chávez. Nestes e outros moitos casos --cada vez hai máis falsos“fascismos” creados pola fábrica intelectual capitalista-- o que se pretendeé o xa dito arriba: ofuscar e confundir teoricamente, desprestixiar ásvítimas e ás súas loitas e lexitimar os ataques imperialistas.


|10|

2. FASCISMO E DEMOCRACIA BURGUESA“FORMAL”

15. Tomados en abstracto, o fascismo é inseparábel da democracia, e encontra do que sostén a lóxica formal, non existe unha contradiciónirreconciliábel entre ambos, senón unha complementariedade secuencialdentro do proceso de dominación do Capital sobre o Traballo. Ambos, comounidade dialéctica de elementos complementarios e funcionais á ordeburguesa, son un fenómeno internacional, que non só estatal, e o que estáacontecendo nos Estados español e francés, é parte dunha dinámica máisampla que sacode a todo o capitalismo. A súa natureza internacional debeobrigarnos a ter unha visión mundial do problema e a desenvolver unhapráctica internacionalista consecuente contra o fascismo, pero taméncontra a “democracia” a secas. Por isto, aquí faremos de cando en vezalgunhas referencias ao contexto mundial, ás tendencias actuais docapitalismo como parte das súas contradicións permanentes ao longo da súahistoria, aínda que sería estender moito este texto realizar un estudo máisprolixo e sofisticado do fascismo a escala planetaria.

16. A historia da democracia-burguesa alí onde puido asentarse só tras moisanguentas guerras de liberación nacional e guerras civís, é a do retrocesopermanente nos dereitos democráticos das masas explotadas, así como a docrecente control exclusivo dos instrumentos do poder pola burguesía,separándoos e illándoos do chamado “xogo parlamentario”. Esta orixesanguenta da “democracia” é debido a que, por unha banda, só triunfougrazas á violencia e, doutra banda, á vez toda “democracia” é uninstrumento de poder de clase e de nación, é dicir, democracia burguesaque se sostén sobre a ditadura asalariada do Capital sobre o Traballo, edemocracia imperialista que se sostén sobre a ditadura de opresión nacionaldos pobos sometidos.

17. A dialéctica entre democracia e ditadura evolúe só debido áspermanentes loitas internas entre opresores e oprimidos, que en momentossexan latentes e soterradas e en momentos tan visíbeis como as revoluciónse contrarrevolucións. Ao longo destes conflitos totais vanse sucedendoondas e fases históricas nas que a democracia burguesa “clásica” e inicial,vai retrocedendo, endurecéndose para asegurar que a minoría burguesagoberne cotidianamente sen os obstáculos que puidesen chegar desde unsistema democrático-parlamentario controlado pola maioría electoral dasclases traballadoras. Os poderes efectivos, as decisións que se deben tomar


|11|

día a día, e as grandes decisións estratéxicas sobre o futuro, todo isto vaisendo extraído do parlamento e levado a sistemas incontrolábeis einaccesíbeis para as clases traballadoras.

18. Xorden así dúas democracias: a real e efectiva, a minoritaria, a quenunca poderá ser controlada polas masas traballadoras e pobos oprimidos,a democracia práctica e áxil que a burguesía necesita e que se desenvolveno complexo armazón de organismos burgueses privados e selectos,consellos de dirección de grandes monopolios transnacionais asociados e degrandes bancos, altas burocracias estatais e de institucións internacionais,cúpulas de partidos conservadores estreitamente vinculadas a asociaciónsburguesas, etc. Esta é a democracia realmente existente porque grazas aela o mundo é dirixido por unha infinitesimal parte da poboación doplaneta.

19. A outra democracia, a que apenas ten poderes prácticos para decidir eimpor as grandes solucións radicais que esixe o momento, é a democracia“formal”, a que padecemos, moito máis recortada e restrinxida que ademocracia burguesa “clásica”, mais cun tremendo poder de alienación eintegración das clases e pobos na lóxica do sistema capitalista. É unhademocracia “formal” porque só conserva a súa forma externa, o seucontinente e o seu envoltorio, tendo perdido case a totalidade da súaesencia e contido anterior. Por exemplo, a democracia burguesa que sedesenvolveu no Estado francés mediante longos anos de violenciasimpresionantes tiña nos principios de “Igualdade, Fraternidade eLiberdade” as súas máximas. Pero sabemos que na práctica esta democraciaera e é burguesa, machista e nacionalmente francesa; e sabemos que talesmáximas ficaron reducidas a simples enganos enredantes desde hai moitotempo: queda a forma, o formal, mentres que o esencial, a propiedadeprivada, o Estado e a ideoloxía dominante réxense por decisións tomadas naexclusiva e exclusivista democracia minoritaria da burguesía.

20. Aínda que pareza imposíbel desde a lóxica formal, dialecticamente vistoo problema, a democracia interna da burguesía, a única que lle interesarealmente, non é de todo incompatíbel co fascismo. De feito, moitosfascismos respectaron os sistemas internos de decisión entre as diversasfraccións burguesas, e unha das experiencias anteriores ao fascismo, obonapartismo, xurdiu para, entre outros obxectivos, facilitar que asfraccións burguesas do Estado francés do século XIX puidesen dedicarse máistranquilamente a acumular capital xa que Napoleón III encargábase da orderepresiva e das decisións administrativas que non requirían unha previa eardua negociación entre as fraccións burguesas. Salvando todas as


|12|

distancias, outro tanto realizara a ditadura republicana de Cromwell naInglaterra do século XVII, por pór dous exemplos entre moitos.

21. A variante máis coñecida do fascismo, o nazismo alemán, mantiña moiestreitas conexións diarias coas fraccións burguesas, e o seu sistemaorganizativo permitía que a mediana e pequena burguesía fixese ouvir a súavoz na marcha xeral do imperialismo nazi, aínda que sempre supeditada áalta burguesía. Quere isto dicir que na práctica e dentro da ditadura, asclases dominantes dispuxeron de sistemas de debate, opinión e decisión enpermanente contacto co nazismo, mentres a represión era implacábel emasiva. Sen esta “democracia” interna ao nazismo, este non tería dispostodo incondicional apoio do Capital e do seu bloque social de apoio, ademaisdoutras razóns de peso entre as que destacan o control absoluto dossentimentos nacionalistas alemáns e o feito de que, durante moito tempo,as masas alemás non sufriron graves penurias pola guerra grazas ao masivosaqueo e espolio que o nazismo facía na Europa que ocupaba, co apoio dasrespectivas burguesías que cambiaron o seu patriotismo por uncolaboracionismo descarado co invasor.

22. Os casos do fascismo italiano e do franquismo, por non estendernos, sonaínda máis claros. A burguesía italiana sempre tivo marxe de decisiónpropia, de modo que cando lle interesou se desfixo de Mussolini sen grandesdificultades. A burguesía española tamén comezou a desprazar aofranquismo máis fanático a finais dos ’50, seguiu logo á sombra dofranquismo menos cegato até que só recorría a este para endurecer aexplotación salvaxe das clases traballadoras e nacións oprimidas. Cando nonlle interesou o groso do franquismo, abandonouno quedándose con aquelaspartes que lle interesaban pero envolvéndoas co celofán da monarquía“constitucional”, mantendo intacto todo o sistema represivo.

23. A diferenza do fascismo de entre 1920 e 1945, o actual desenvolveuunha enorme adaptabilidade á contorna, unha alta capacidade decamuflaxe que lle permite permanecer inadvertido no interior dos partidosconservadores e de centro, da democracia cristiá e de sectores dasocialdemocracia, así como en moitas poltronas universitarias e intelectuaise até descaradamente en moitas organizacións da Igrexa católica e dofundamentalismo cristián. O seu camaleonismo non lle vén só da necesidadeque tivo de readaptarse á derrota de 1945 en gran parte do mundo, e aoscambios de forma que tivo que facer no Estado español entre 1975-78 coengano da “transición”, en zonas das Américas como Arxentina tras osxenerais, etc., e máis recentemente en Chile, senón tamén dos consellos edas manobras das “burguesías democráticas” dos países que sufriron o


|13|

fascismo e que comprenderon que o necesitaban vivo pero máis controlado,latente, ameazante e até activo na rúa segundo as urxencias na loita declases, na explotación dos pobos e na explotación das mulleres.

24. Dous erros moi serios das esquerdas son, un, cualificar como “fascismo”todo réxime burgués cando desencadea unha vaga represiva máis dura quea anterior, e outro, non saber distinguir o fascismo do neofascismo. Ambosos erros teñen un punto en común: a ausencia dunha análise concreta decada situación concreta. Nas esquerdas é relativamente doadodeslizármonos pola cómoda pendente de denominar fascista a todos osréximes burgueses autoritarios e represivos, sen ter en conta as diferenzasexistentes entre, por exemplo, o fascismo, o neofascismo, o bonapartismo,o militarismo, o presidencialismo, a monarquía nas súas varias formas, e asdiferentes intensidades represivas e autoritarias das democracias burguesasna súa “normalidade” mínima de funcionamento.

25. É unha solución fácil denominar como fascistas a estes e outros réximesmáis ou menos represivos e até ditatoriais --hai ditaduras que non sonfascistas-- porque nos aforra o esforzo teórico imprescindíbel para coñeceras diferenzas existentes, e en base a elas saber que práctica desenvolver,aplicando as mesmas consignas, métodos e tácticas en calquera caso, e sea realidade contradí á “teoría” peor para a realidade. Agora ben,semellante comodidade lévanos en directo a un dos máis desastrosos errosdas esquerdas consistente en falar unha linguaxe política non sóincomprensíbel para as masas explotadas, que se dan conta que non vivenbaixo o fascismo, senón que ademais posibilita aos reformistas e á burguesíaridiculizar sen compaixóns a esas esquerdas que non saben que chan pisan.

26. Unha sobreestimación do arraigamento, forza e implantación dofascismo, peor aínda, afirmar que un réxime de “democracia autoritaria” oude “Estado forte” pero con algunhas características de democracia “formal”é un sistema fascista puro e duro, implica un afastamento total dasrealidades que viven as xentes oprimidas que, con todo e a pesar dasrestricións existentes, poden ler prensa, opinar, organizarse, votar, etc.,prácticas prohibidas totalmente no fascismo. Deste xeito, a esquerda éincapaz de sintonizar coas inquedanzas e problemas verdadeiros da xente,é incapaz de propor alternativas concretas para uns problemas quedescoñece porque viven na burbulla da súa esquizofrenia política:convencida de que está baixo o fascismo non pode organizar ás clasesoprimidas para que loiten contra a democracia “formal” ou autoritaria, oucontra réximes máis duros que estas pero máis brandos que o fascismo.Absorta na súa cegueira, vaise afastando das masas, que a miran cada vez


|14|

máis como unha minoría dogmática.

27. É un erro serio non saber distinguir “democracia” de fascismo en cantoque son métodos diferentes de dominación dentro do proceso xeral dereprodución capitalista, porque se perden de vista todos os múltiplesmecanismos de mantemento da orde de que dispón a burguesía mediante unsistema democrático “formal”. De entrada, a burguesía pode recorrer amoitos sistemas de dominio, desde o fascismo até a democracia máistolerante, pasando por diversas monarquías, repúblicas, réximesconstitucionais varios, militarismos, bonapartismos, presidencialismos,etc.; todos eles defenden a ditadura de clase do capital, pero o fan condiferentes mecanismos segundo as circunstancias. Saber baixo que réximepolítico se desenvolve a loita de liberación nacional e social, que diferenzasen canto a dereitos e represións concretas ten cos outros réximes, éimprescindíbel para afondar o máis posíbel os lazos que unen ásorganizacións revolucionarias coas masas.

28. Pois ben, a diferenza do fascismo, a democracia burguesa “formal” émoito máis eficaz no mantemento do poder burgués porque se basea nun

conxunto de trampas e ficcións, perotamén de medias verdades. As trampase ficcións radican en que as masasexplotadas cren que son libres porquepoden votar en cuestións secundariascada determinados anos. Aefectividade desta trampa baséase naideoloxía burguesa individualista quefai crer á xente que non existen asclases, nin os pobos nin os sexos, nin osgrupos minorizados, senón só persoasindividuais que se relacionanindividualmente no traballo --patrón eobreira--, na vida cotiá --home emuller--, na vida internacional --española e vasca--, etc., de forma quesó existe o “cidadán” e en menormedida a “cidadá” que exerce a súaliberdade inalienábel de voto cadadeterminado tempo sempre dentro domarco estatal dominante.

29. A superioridade da democracia


“a diferenza do

fascismo, ademocracia burguesa

“formal” é moitomáis eficaz no

mantemento dopoder burgués porque

se basea nunconxunto de trampas

e ficcións, perotamén de medias

verdades”

|15|

burguesa “formal” sobre a efectividade do fascismo radica en que as súasmedias verdades, etc., só se ven nos seus lados “bos”, por exemplo, que sepode votar por diversas alternativas políticas, que se pode opinar eorganizarse, etc., mentres que os seus lados realmente malos e decisivos, édicir, a represión invisíbel da dependencia do salario, o poder intocábel queoutorga a propiedade privada das forzas produtivas e dos instrumentos derepresión; o inaccesíbel que é o poder estatal para a xente explotada aíndaque cheguen a elixir un goberno “socialista”; o monopolio da prensa,educación, universidade, cultura, etc., pola clase dominante; o monopolioinvisíbel e indirecto, mediante o Estado, pero tamén directo e visíbelmediante as empresas privadas da sanidade, xubilación e pensións,asistencia social pola clase dominante, e un longo etcétera.

30. Estes e outros métodos característicos da democracia burguesa “formal”logran que as clases explotadas en xeral se crean parte da sociedade no seuconxunto, se crean que non existe explotación, opresión e dominación,senón só “inxustizas” e “desigualdades” que actúan no plano individual da“cidadanía” e que poden resolverse con reformas e maioríasparlamentarias. En termos teóricos, diriamos que a democracia burguesa“formal” garante que a forza de traballo asuma a súa condición de capitalvariábel supeditado á propiedade privada e ao capital, que dependevitalmente deste, e até que o capital constante, ou sexa, as instalacións, asfábricas, as infraestruturas, etc., é máis importante que a forza de traballo,que as clases traballadoras, que deben irse ao paro ou ver diminuídos osseus salarios e condicións de vida para que as fábricas rendan máisbeneficios á patronal. Unha vez que as clases traballadoras asumen que sonunha parte máis do capitalismo, pero supeditadas a este, do que dependenen todo, o sistema está a salvo, e a democracia “formal” asegura estaalienación xeralizada con máis efectividade que o fascismo.

31. Con todo, para que exista democracia burguesa “formal” son necesariasunha serie de condicións imprescindíbeis entre as que destacan a existenciaduns beneficios económicos suficientes como para permitir certas reformassociais e concesións da burguesía que lexitimen a acción do reformismopolítico-sindical, oculten a realidade da explotación, integren a amplasfranxas sociais, aseguren a tranquilidade dunha pequena burguesía pándigae pancista, etc. Tamén se require, unido ao anterior, que exista unhasuficiente práctica do consumismo de masas, porque o consumismo é unhadas cadeas de ouro máis efectivas que existen por razóns que non podemosexpor agora. Para rematar, e decisivo, a democracia burguesa esixe queexista opresión nacional, explotación e saqueo imperialista doutros pobosque son esfolados e empobrecidos para que o Estado “demócrata” poida


|16|

manter os altos beneficios da súa burguesía, dedicando unha parte dassobreganancias a alienar ás súas clases traballadoras, reforzar nelas onacionalismo opresor do seu Estado e con el asegurar a continuidade docapitalismo.

32. Cando estas condicións comezan a fallar, a “democracia” comeza aarrefriarse porque, dun lado, aumenta a austeridade e deteriórase o nivelde vida ao reducir a burguesía os gastos sociais, as “axudas” de todo tipo,para orientar estes capitais “liberados” cara ás necesidades privadas docapitalismo en apuros; doutra banda, a burguesía endurece a explotaciónsocial para producir máis con menos salarios intentando así recuperar osseus beneficios, e estes dous factores xuntos terminan impulsando tarde oucedo as loitas obreiras e populares; ademais, a pequena burguesía, antesadormecida e feliz, empeza a inquietarse mirando a esquerda e a dereita;á vez, o Estado burgués vai activando os plans represivos que case sempreten previstos, intentando deter a tendencia á alza das loitas, e nestes planssempre hai espazo para a reaparición das bandas fascistas que estabanatadas e suxeitas nos períodos de normalidade pero que agora son atéencirradas e incitadas por poderes escuros. Téñase en conta que falamos deEstado burgués e non do goberno do momento. O primeiro, coas súas forzasarmadas, os seus funcionarios, os seus xuíces e fiscais, etc., permanecementres que o segundo, o goberno do momento, pasa. Os gobernos pasan,a policía permanece.


|17|

3. NEOFASCISMO, FASCISMO E REPRESIÓNALEATORIA

33. Como xa se explicou no texto “Contra o neofascismo”, a evolución dasociedade imperialista desde 1945, cos seus altibaixos, permitiu quexurdisen e se mantivesen as condicións que sustentan a democraciaburguesa “formal”. Pero estas condicións son excepcionais na historia docapitalismo, na que domina abrumadoramente a loita, revolución econtrarrevolución militarista e fascista, e ademais, existiron só nunha partemoi reducida do planeta, no que chamamos “occidente” e apenas máis. Eraxa que logo cuestión de tempo o que a democracia “formal” demostrase serhistoricamente anormal, unha rareza na historia sanguenta do capitalismomundial que cada vez máis vai endurecendo e ampliando a represión,reducindo as liberdades concretas, limitando os dereitos prácticos. Adialéctica entre as dificultades internas á explotación das propias clasestraballadoras, etc., máis as dificultades externas, as resistencias dos pobosdo mundo ao saqueo imperialista, non dá como resultado unha simple sumade problemas que pode resolverse con parches illados senón a aceleracióndas contradicións globais ás que se enfronta a burguesía internacional.

34. A tendencia ao neofascismo que se está despregando en todos os Estadosburgueses, con máis rapidez nuns que noutros segundo situacións concretas,responde a este empeoramento das condicións básicas imprescindíbeis paraque a clase burguesa amplíe os seus beneficios sen provocar demasiadasresistencias obreiras e populares. Mentres que estas resistencias poidan sercontroladas sen maiores problemas de maneira que nun prazo relativamentecurto se reinicie o aumento dos beneficios, non é necesario pasar a medidasrepresivas maiores, e a democracia “formal” pode manterse mal que ben,algo debilitada pero sen recortes rechamantes na súa forma externa xa queas novas represións se especializan en esmagar aos colectivos que xacomezaron a resistir, aos grupos perigosos, ás organizacións revolucionarias,aos pobos rebeldes, deixando “libres” aos demais a condición de que non se“metan en problemas”.

35. O neofascismo vai estendéndose dentro da democracia “formal” namedida en que esta decrece e na medida en que aumentan os controissociais, as vixilancias sobres os segmentos sospeitosos da poboación e asrepresións sobre quen se enfrontan ao sistema. Á vez, o neofascismomóvese con toda tranquilidade no interior da selecta e exclusivademocracia privada burguesa, a real e efectiva. Moitos destes centros de


|18|

debate e decisión entre as fraccións burguesas, selectos e privados, apenascoñecidos a maioría deles, así como o máis recóndito dos alicerces doEstado, os seus esgotos e sumidoiros, son lugares nos que o neofascismodeambula ás súas anchas, especialmente entre as forzas represivas.Frecuentemente, resulta moi difícil distinguir nestes lugares o neofascismodo fascismo, porque son o mesmos nos actos cotiáns que a prensa burguesanon publicita, xurdindo as diferenzas só canto os dirixentes máis lúcidos oumenos obtusos deciden seguir camuflados baixo a protección da democraciareal e privada da burguesía, e até seguir baixo o paraugas protector dademocracia “formal”.

36. O sensacionalismo da prensa burguesa axuda a falsear ou ocultar estasrealidades ao centrar a atención da xente atónica no tópico dos gruposfascistas con toda a súa parafernalia de xestos, posturas, vestimentas,rituais e violencias machistas e racistas. Todo isto é certo e debe sercoñecido, requisito imprescindíbel para ser combatido nas rúas mediante amobilización social ofensiva. Pero a trampa radica en que se só se ve estaparte do problema, a punta de iceberg, se ignora a estrutura do fascismo edo neofascismo imbricada con máis forza do que sospeitamos dentro docerebro do capitalismo, dentro desas organizacións privadas, clubes,fundacións burguesas, dentro do Estado, etc.

37. Un exemplo respecto diso témolo na proliferación de “empresas deseguridade” en mans de sectores fascistas da burguesía española, sectoresque non dubidan en endurecer a represión e en recortar os dereitos,mentres xuran e prometen ser “demócratas” de toda a vida, á espera demostrarse tal cal son. Moitos fascistas de base, carne de canón, foronformados nesas empresas ou en institucións do Estado, e dominan áreasimportantes do negocio da diversión, o pracer e a noite. Existeninvestigacións clásicas sobre a formación das primeiras bandas armadasprotofascistas formadas por xentes do lumpen proletariado, do precariado,da pequena burguesía arruinada, de soldados desmovilizados, dos baixosfondos e das mafias, etc., pero organizadas, disciplinadas e mandadas porrespectábeis organizacións burguesas cunha visión moi clara de que grao deterror letal aleatorio tiñan que aplicar en determinados momentos, casesempre en conexión coa centralidade represiva do Estado. Logo, sobre estaexperiencia e integrando a moitos destes grupos, aparecería o fascismo.

38. Mais polo xeral, a diferenza do fascismo clásico, que esmaga todo agolpes, o neofascismo busca moverse dentro da normalidade o tempo quesexa posíbel. Mentres que o fascismo vangloriábase da represión, oneofascismo busca protexerse na democracia “formal” mentres non sexa


|19|

necesario quitarse a pel de año. Esta opción relativa do neofascismo polanormalidade dentro do seu Estado, que non no exterior, non lle impiderecorrer a doses de represión aleatoria que recae sobre gruposrelativamente amplos mesturando as detencións selectivas coas menosimprecisas e coas oficialmente inocentes. Búscase que neses sectoressociais se inicie un proceso de descomposición que da incerteza creada polainseguridade ante a represión aleatoria, se ascenda ao medo e ao pánicopara rematar na renuncia do derrotado que admite con pasividade resignadaa ditadura do Estado.

39. A represión aleatoria é común na súa esencia a todos os réximesopresores. O terror inquisitorial católico é un exemplo horríbel respectodiso xa que abondaba unha denuncia anónima para desencadearse unproceso humanamente insoportábel. Actualmente a “democracia” españolamostra o seu compoñente neofascista ao aplicar a represión aleatoriacontra todo o Pobo Vasco en xeral, máis especificamente contra omaioritario movemento soberanista e, dentro deste, máis concretamentecontra o independentismo e a esquerda vasca. Formalmente, o Estadoespañol é unha “democracia”, na práctica é unha monarquía con poderesextraparlamentarios que garante a unidade territorial do Estado comoauténtico cárcere de pobos. Un armazón de leis e institucións tipicamenteneofascistas, como a Lei de Partidos Políticos, as leis “antiterroristas”, aAudiencia Nacional, etc., son os alicerces deste cárcere de pobos que é“España”.

40. O neofascismo fai que centos de miles de vascas e vascos vivan baixomúltiples represións que revoan sobre elas, entran na súa cotidianeidade,anulan os seus dereitos básicos. Unhas represións destrúen os dereitos deinformación; outras os de reunión e debate; hainas que esmagan as deexpresión e manifestación, e tamén as do voto libre e secreto.Naturalmente, non existen dereitos dos detidos e detidas, as torturas emalos tratos son unha realidade, e as persoas sofren condicións moi durasde encarceramento, condicións que están na base das mortes sufridasdentro do cárcere. De entre moitos exemplos sobre o neofascismo español,escollemos só dous: o Estado español incumpre as súas propias leis penais,as retorce e estira ao máximo para multiplicar a represión contra o PoboVasco e, ademais, se ensaña con odio vingativo contra as familias eamizades das prisioneiras e prisioneiros, que sofren verdadeiras “condenasalegais” polo simple feito de ser familiares ou amizades.

41. O Pobo Vasco sofre a represión aleatoria consistente en que as múltiplesrepresións concretas, centralizadas estratexicamente por e no Estado e


|20|

aplicadas meticulosamente polas súas burocracias entre as que destacan asinstitucións autonómicas e forais, poden golpear a calquera en calqueramomento e con calquera escusa xa que todo ou practicamente todo acto éperseguíbel e puníbel polas leis españolas. Para o conxunto do Estado, arepresión contra o Pobo Vasco fornece o mesmo efecto que a represión dosxitanos, xudeus, comunistas, socialistas, etc., polos nazis, pero coadiferenza de que no Estado español os vascos vivimos concentrados nunhazona --máis tarde os nazis crearían guetos xudeus seguindo unha vellatáctica aplicada masivamente polos españois en Cuba a finais do século XIX-- mentres que na Alemaña nazi as vítimas estaban dispersas.

42. A diferenza do neofascismo español que, por agora, aplica a represiónaleatoria maiormente a Euskal Herria e dentro da súa democracia formal, ofascismo aplica o terror paralizante con represións xeralizadas seguindo unplan racional e metódico no que tamén actúa a brutalidade con formaaleatoria e fortuíta, inesperada, sobre grupos sociais ou persoas que nonresistiron nunca, que se cren fóra de todo perigo pola súa mansedume eincapaces de sobreporse á irracionalidade do sufrimento que lles esnaquizasen causa aparente. A súa dor incomprensíbel actúa como devastadoraadvertencia para o resto da sociedade que ve aterrorizada como o poderabsoluto esmaga a quen lle dá a gana e cando lle dá a gana sen ter ningunharazón para facelo. O neofascismo, pola contra e como vimos, non necesitaaínda chegar a estes niveis porque aínda pode conter as loitas sociais conmétodos menos brutais pero máis efectivos a medio e longo prazo, agáscando debe esmagar reivindicacións tan elementais como a vasca queconcitan o apoio maioritario do pobo.


4. NEOFASCISMO E FASCISMO NADEMOCRACIA ESPAÑOLA

43. Non pensemos que estas diferenzas entre fascismo e o neofascismoanulan a identidade que os une. As diferenzas aquí expostas responden acriterios tácticos e oportunistas impostos pola diferenza de contexto entreo imperialismo actual neofascista e o imperialismo fascista de hai algo máisde medio século. Máis aínda, como viamos en 2004, o neofascismo e ofascismo se aplican á vez polo mesmo Estado pero para situaciónsdiferentes: o primeiro, dentro do territorio estatal mentres que o segundo,fóra deste, contra os pobos expoliados polo imperialismo exercido poloEstado para defender os intereses das súas transnacionais monopolísticas.Por exemplo, o imperialismo español nas Américas tivo un dos maiores actosde fascismo nas declaracións do Borbón contra Hugo Chávez, presidentevenezolano. E poderiamos pór moitos máis exemplos.

44. A contestación de Zapatero a Chávez --lembremos que este chamabafascista a Aznar-- de que Aznar fora elixido democraticamente é insostíbelporque, primeiro, esquece que pouco antes de instaurar a ditadura nazi,Hitler gañara unhas eleccións democráticas, o que mostra que o fascismopode convivir durante un tempo coa democracia burguesa, como de feito ofai o neofascismo; segundo, é unha resposta tipicamente nacionalistaimperialista pois sae en defensa dun “compatriota” aínda que sexa unfascista denunciado con toda razón, aplicando a mesma lóxica que usan osEEUU para impedir que sexan criticados e xulgados os actos das súas tropasno estranxeiro; e terceiro, sobre todo, evádese no decisivo, ou sexa, en queé a práctica política e social, cultural, etc., a que define aos suxeitos e aospartidos, non a forma na que chegan ao poder. Os presidentes ianquischegaron ao goberno mediante a feble democracia burguesa, a pesar do calmanteñen internamente unha política con fortes contidos neofascistas enmoitas cuestións, e fascista clásica, pura e dura, no seu imperialismointernacional. En realidade, Zapatero nin quería nin podía darlle a razón aChávez porque o goberno socialista mellorou políticas neofascistas internasde Aznar --represión contra Euskal Herria-- e fascistas externas, como oapoio á xenocida invasión e ocupación do Pobo Saharauí por Marrocos.

45. Pero hai unha forma de fascismo que tamén se aplica dentro dos límitesterritoriais do Estado, e é contra as nacións que oprime no seu interior. Seo rei dos españois tivo un comportamento fascista nas Américas, antestivera outro tanto máis despectivo e despreciativo contra Euskal Herria: nun


|21|

acto público español en terras vascas, o rei dos españois fixo un brután,sexista e machista xesto co dedo corazón ou maior estendido e a manpechada, o vulgar “fodédevos” ou “fódovos”, recollido por todas ascámaras, dedicado ás persoas dignas que denunciaban a súa intromisión nonoso país. O patriarcado fai da violación sexual material ou simbólica unhadas maiores demostracións de poder que poidan existir, sobre todo candovai unido á feminización do home vencido, derrotado. Violar fisicamenteaos vencidos foi e segue sendo unha das formas absolutas de humillación, eviolar ás mulleres dos pobos invadidos tamén.

46. O fascismo integrou o patriarcado máis obsceno na súa místicadisciplinar, sádica e masoquista, militarista, sobrecargada de simboloxíafálica e misóxina, con directas alusións á dor e ao sacrificio dos inferiores,vencidos e explotados, e ao pracer e ao orgullo dos superiores, vencedorese explotadores. Todas as pautas do sexismo machista están operativas nofascismo, e unha delas, tamén presente noutras formas de patriarcado, é ado xesto de “fódovos” ou “fodédevos”. O rei dos españois, o mesmo quefracasou ao intentar silenciar autoritariamente a Hugo Chávez, expresou coseu xesto a esencia machista e violadora do imperialismo español en terrasvascas, o mesmo que se practica frecuentemente nas torturas no noso país.Pero tamén fracasou.

47. Outra identidade consiste en que o fascismo e o neofascismo buscancrear unha base social de apoio á represión. En realidade trátase dunobxectivo común a todos os poderes, pero no fascismo elévase á súa máximaexpresión porque ese apoio convenlle para perfeccionar ao máximo o terrorque aplica. Os réximes fascistas queren que a poboación colaboreactivamente en todo o proceso que comeza no control social, segue navixilancia e, mediante a delación colaboracionista chega ás detenciónsmasivas, para seguir logo coas delacións máis precisas contra os quelograron salvarse. Insistimos en que este obxectivo é perseguido por todosos estados explotadores, e como exemplo temos as doutrinas, sistemas eestratexias represivas contra o independentismo vasco de todos os gobernosespañois, sobre todo o Plan ZEN do PSOE de finais de 1982 e comezos de1983 que é a base de todos os posteriores, pero o fascismo leva estamobilización ao máximo, e o neofascismo lévaa a niveis non tanexacerbados como os do fascismo pero superiores aos da democraciaburguesa “normal”.

48. Outra característica común é a do nacionalismo imperialista. O fascismoelevou a nación capitalista e a “raza dominante”, sexa a alemá ou aespañola, ao fanatismo máis exasperado, e o neofascismo aproxímaselle no


|22|

esencial, sobre todo contra as nacións que oprime, pero buscando darlle aonacionalismo unha aureola democraticista, como a do “patriotismoconstitucional” español. Non é casualidade que sexa cun goberno do PSOEcando realice a primeira viaxe imperialista da coroa española ás prazasmilitares españolas en terras africanas, Ceuta e Melilla, que pertencen aopobo amazig ou berebere. Unha viaxe con tres obxectivos básicos:rendibilizar electoralmente o nacionalismo imperialista encirrado polo PSOEante as eleccións xerais que se aproximan, tamén nesas prazas coloniaisonde o PP é maioritario, minguando a súa influencia; aumentar onacionalismo español ante o aumento das reivindicacións das naciónsoprimidas dentro do territorio estatal español e aumentar a moral dastropas invasoras e da poboación civil alí trasladada ante as incertezas dofuturo ao aumentar as xustas reivindicacións dos pobos musulmáns.

49. Mediante o nacionalismo imperialista, a burguesía logra a colaboraciónactiva das clases traballadoras e da pequena burguesía. No fascismo e noneofascismo, semellante logro é innegábel e tamén vital para asentarfortemente a colaboración das masas na represión xeralizada arribaanalizada. Por unha serie de erros enormes das esquerdas europeas desde ametade dos anos ’20 en diante, imputábeis sobre todo á dexeneraciónburocrática da URSS, o movemento obreiro e revolucionario foi de derrotaen derrota, precipitando a desmoralización e división. Sen referente algúnque explicase teoricamente que estaba sucedendo e que respondese áspreguntas e inquedanzas sociais, fraccións das clases traballadoras eespecialmente da pequena burguesía viraron cara ao fascismo. Este procesoreactivouse, nun contexto diferente en moitas cousas pero similarnalgunhas outras, desde finais dos ’80 até a actualidade, facilitando unrepunte electoral do fascismo e do neofascismo en moitos sitios de Europa.

50. A integración de partes importantes do movemento obreiro controladopola burocracia sindical na lóxica capitalista reforza o compoñentenacionalista opresor en todas as súas expresións. O neofascismo encubertoten unha das súas forzas básicas neste universo de comportamentosalienados pero tamén conscientes moitos deles, egoístas, consumistas einsolidarios. Sen profundar en absoluto, de inmediato atopamos por todaspartes múltiples exemplos: a pasividade do reformismo sindical ante oterrorismo patronal contra a clase traballadora que no Estado español seplasma nunha media de tres vítimas ao día; a privatización acelerada deCCOO, a súa corrupción e o xiro da súa dirección á peor dereita, no medioda pasividade das bases; o nacionalismo imperialista deste sindicatoobsesionado por frear o aumento das reivindicacións nacionais dos pobosoprimidos; o racismo e o sexismo que medra entre as clases traballadoras,etc.


|23|

5. NEOFASCISMO E FASCISMO NADEMOCRACIA FRANCESA

51. No Estado francés a situación non é mellor senón mesmo peor endeterminadas problemáticas como as loitas da mocidade obreira de orixeemigrante, problema que aparecerá indefectibelmente co tempo no Estadoespañol. Sarkozy é o típico líder presidencialista e neofascista con toquesclaramente fascistas e tamén populistas de dereitas, que recorre aodemocratismo autoritario para así chegar a un amplo espectro de votantes,seguindo un modelo poliédrico e multifacético de promesas destinadas amoi amplos sectores, modelo que é o dominante no capitalismo actualporque permite utilizar o “mellor” de cada forma de goberno que foiinventado a burguesía dentro dunha tendencia ao recorte de liberdades,ampliación dos poderes incontrolábeis e da impunidade operativa do Estadoe das organizacións secretas e privadas da clase dominante, que teñen máispoder real que os partidos electoralistas, controlando ás súas direcciónsdesde fóra deles e cuxos tentáculos finos e dúctiles penetran en todas asfísgoas da burocracia parlamentarista.

52. A mestura destes e outros compoñentes --neofascismo, fascismo,bonapartismo, populismo, democratismo autoritario, etc.,-- é sempre áxile en función das complexas necesidades do poder, utilizando todas astécnicas da ciencia da manipulación psicolóxica de masas que sedesenvolveu moito tras a derrota en 1945 do fascismo precisamente paralograr os mesmos obxectivos e outros máis sen ter que recorrer ás súasbrutalidades inhumanas, polo menos dentro do propio Estado. Sarkozy, domesmo xeito que outros moitos representantes da burguesía imperialista,desenvolve tal ou cal compoñente dos vistos máis ou menos que outrossegundo as urxencias do momento e segundo unha visión de medio e longoprazo sempre dentro da tendencia xa vista cara ao aumento do poderantidemocrático da burguesía. Imos analizar cinco exemplos típicosrespecto diso que se están desenvolvendo no presente.

53. O primeiro é o do endurecemento represivo contra o independentismovasco na parte de Euskal Herria dominada polo Estado francés. Aínda que,a cohesión nacional burguesa do Estado francés é superior á do Estadoespañol por comprensíbeis razóns históricas, aínda así existen pobosoprimidos que se negan a desaparecer baixo a asimilación francesa, e oPobo Vasco é un deles. As mobilizacións de todo tipo a favor de mellorassubstanciais nos moi reducidos dereitos nacionais, van en aumento, e con


|24|

elas as formas de loita contra todas as formas de explotación. O Estadofrancés é consciente do progresivo aumento da conciencia vasca nunhapoboación suxeita a toda clase de presións, sobre todo ás da desertizaciónindustrial e dependencia económica do turismo medio e alto. A represiónestase endurecendo e centrándose na mocidade, no medio do silencioabsoluto da prensa francesa que non filtra apenas información algunha.

54. O segundo é o das tácticas de todo tipo empregadas pola burguesíafrancesa para intentar esnaquizar as actuais mobilizacións obreiras --funcionarios, transportes, educación, etc.,-- contra a extrema dureza dosataques capitalistas. A burguesía intentou e parcialmente conseguiumobilizar a sectores populares contra o básico dereito de folga,amparándose na escusa de que as folgas do transporte e outras, ademais deinfundadas e de defender “privilexios inxustos” de funcionarios e outrostraballadores, tamén atentan contra os “dereitos colectivos e individuais”,contra a “liberdade de transporte e de traballo”, contra os “dereitos doconsumidor”, etc., e tamén contra a “economía nacional”, debilitando asíá “nación francesa” nunha situación mundial especialmente convulsa egrave. Vemos como a burguesía, utilizando todos os recursos que lle permitea centralidade represiva do seu Estado, logra en certa forma enfrontar aunha parte do pobo traballador contra outra parte, método que o fascismoaplicou por primeira vez en Italia contra o movemento obreirorevolucionario, pero que, en canto método, xa fora empregado polasocialdemocracia alemá en 1918-19 contra a esquerda e antes, no verán de1917 polo Goberno Provisorio ruso contra os soviets e contra os bolxeviques,por non retroceder máis no tempo.

55. O terceiro exemplo é o clima racista que a dereita francesa xeralizoucontra o movemento obreiro xuvenil de orixe emigrante, que iniciou a súaescalada tras a impresionante vaga de loitas no inverno de 2005, quepermaneceu latente e que agora mesmo, a finais de novembro de 2007,pode agromar outra vez. Sarkozy chegou á presidencia en gran medidadebido a como encirrou o neofascismo e o racismo latente en sectores dapoboación, presentándose como o único líder capaz de resolver a “crisenacional francesa” orixinada polo “ataque interno” da mocidade de orixeemigrante. Recordemos que unha das grandes bazas propagandísticas deHitler foi a da “puñalada por detrás” en alusión a que a derrota alemá naguerra de 1914-18 non se produciu pola superioridade dos aliados senón polatraizón interna. Con matices secundarios, Sarkozy falou do “inimigointerno” e, copiando á extrema dereita fascista e fundamentalista cristiádos EEUU, engadiu que existía tamén unha “loita de civilizacións” entre ocristianismo e o islamismo. A creación polo poder estabelecido dunha escusa


|25|

baseada na “alianza do inimigo interno e externo” é tan vella como apolítica, e o fascismo de antes de 1945 elevouna o nazismo ao máximo aocrear os mitos de “occidente xermano contra oriente bolxevique”, ofascismo italiano o de “civilización romana contra barbarie africana”, e ofranquismo o de “reserva espiritual de occidente”.

56. O cuarto exemplo é o da famosa viaxe de Sarkozy ao Chad en rescatedos saqueadores franceses de nenas e nenos chadianos. Deixando de lado aresponsabilidade que poida ter a Administración francesa nesta trata deescravas e escravos infantís, así como o papel que, contraditoria e moilimitadamente xogan as ONGs na axuda material ás zonas máis explotadase empobrecidas do planeta, a viaxe de Sarkozy buscaba dar un exemplo de“responsabilidade do líder para cos seus súbditos”, o “pastor que garda aoseu rabaño”, etc. Unha das bazas da viaxe radicaba precisamente naaureola que teñen aínda moitas ONGs de “axuda humanitaria”, cando enrealidade son na súa inmensa maioría moi efectivas organizacións en mansimperialistas, á marxe do que subxectiva e individualmente poidan crer atotalidade do voluntariado que colabora con elas e parte da súa burocraciainterna.

57. A prensa de centro e reformista francesa levou as mans á cabeza polaimaxe do presidente, pero a razón que os levou a protestar é quecomprenderon a efectividade da viaxe no que toca á manipulación dapsicoloxía das masas dependentes afectivamente do seu líder, necesitadasde que este as protexa nos momentos de perigo. Esta psicoloxía é comúnnas sociedades autoritarias e moralmente castradoras, é dicir, que amputandesde a primeira infancia o espírito crítico e libre das persoas para facelasbois, dóciles brutos de carga e de traballo. Todas estas sociedades necesitandun líder que sexa a imaxe encarnada do Pai, pero o fascismo levou estemétodo de deshumanización a extremos só igualados pola Igrexa católica,que se move noutra escala. O Führer, o Duce, o Caudillo, etc., son figurasclaves nos réximes fascistas, e tamén nos que aúnan todos os métodos dedominio, sobre todo os personalistas, como o presidencialismo, omilitarismo, a monarquía e o neofascismo.

58. O quinto e último exemplo non é outro que o forte repunte donacionalismo imperialista francés, como se demostrou nas pasadaseleccións xerais. Non podemos analizar este repunte como un simple“factor” máis, desconectado do resto, e que pode subir ou baixar á marxeda marcha xeral das contradicións. Como se viu en todo o período electoral,o nacionalismo francés é tanto unha causa como un efecto inmerso naevolución xeral do Estado pero cun matiz fundamental que hai que


|26|

destacar: todo nacionalismo burgués é impulsado desde os aparellos decontrol, teledirección e manipulación de masas de que dispón o bloque declases dominante. As súas querelasinternas só marcan a evolución dodesenvolvemento de tal ou calelemento específico do nacionalismocomún a toda a clase dominante, xaque as fraccións máis reaccionarias eprimitivas interpretan os mitos dunhaforma e as menos reaccionarias doutraforma, ou crean mitos novos, máisacordes coas súas necesidades.Semellantes pugnas son comúns áhistoriografía nacionalista burguesa eunha das tarefas prioritarias doshistoriadores oficiais é realizar ben otraballo de creación do nacionalismoimperialista tal cal llo ordenan asdiversas fraccións capitalistas.

59. A (re)construción do nacionalismo francés está inmersa na mesmadinámica que marca a outros nacionalismos burgueses, o español, sen ir moilonxe. Con todo, como xa se advertía no texto de 2004, variaron bastantecon respecto a hai sesenta anos as condicións mundiais que propician estanova vaga, ou o que é o mesmo, dado que a fase actual de concentración ecentralización de capitais está moito máis acentuada que entón, agora osnacionalismos dos Estados imperialistas secundarios deben agruparse entresi para responder ás superiores esixencias da competencia mundialinterimperialista e á crecente resistencia dos pobos. Actualmente, oeuroimperialismo integra aos nacionalismos alemán e francés, por exemplo,que se esnaquizaron mutuamente en varias guerras entre o comezo doséculo XIX e a metade do XX. Quere isto dicir, que o nacionalismo fascistaten de adaptarse ás novas condicións e que a mellor forma de facelo éencartarse en moitos aspectos ás formas democratistas tras as que sedisfraza o neofascismo dentro do propio Estado, para aparecer con toda asúa letalidade mortal cando a burguesía desprega o fascismo fóra das súasfronteiras. Nestes casos, o nacionalismo imperialista recuperafrecuentemente o seu anterior “orgullo patrio”.


|27|

“todo nacionalismo

burgués é impulsadodesde os aparellos decontrol, teledirección

e manipulación demasas de que dispóno bloque de clases

dominante”

6. CENTRALIDADE DO ESTADO E FORZASPOLÍTICAS

60. Un exemplo respecto diso témolo nos debates entre o PP e o PSOE sobreque facer coas tropas de “axuda humanitaria” ou de “intervención rápida”,que son as dúas formas de denominar agora aos clásicos corpos de invasiónsexpedicionarias. Todo o nacionalismo español está a favor destas invasiónsdisfrazadas, pero as súas dúas principais correntes, a do PSOE e a do PP,discrepan no uso político interno dos mortos polas resistencias dos pobosinvadidos. Os primeiros pretenden rendibilizalos mediante o “patriotismoconstitucional” envolvido en todas as bandeiras e parafernalia militaristas,e os segundos, o PP, mediante a volta ás honras que se lles rendían duranteo franquismo e o anterior goberno do PP.

61. Poderiamos seguir analizando as similitudes entre o fascismo e oneofascismo, pero debemos apuntar que tamén existen diferenzas segundoos seus diversos Estados-berce. Por exemplo, o catolicismo e outrascorrentes cristiás apoiaron ao fascismo en todas partes, e só se lle resistirongrupos moi pequenos a pesar de que o groso do fascismo sexa claramentelaico, agnóstico e mesmo ateo, con reminiscencias pagás precristiás comono nazismo alemán. A pesar disto, os exércitos fascistas contaron conabundantes sacerdotes que bendicían os seus crimes, como en Arxentina en1976-83 e en tantos outros lugares. No caso español, a Igrexa católica foi eé non só un baluarte inexpugnábel da “reserva espiritual de occidente”,senón un dos poderes sociais máis activos na creación da “identidadeespañola” desde que a finais do século XV se iniciase a desfeita nas Américase a comezos do século XVI se invadise o que ficaba de Estado vascoindependente, o reino de Nafarroa. As dúas agresións contaron co impulsode Roma.

62. A Igrexa foi e é fundamental na (re)creación do nacionalismo español nasúa forma máis extrema, sostén a vixencia do “nacional catolicismo”franquista e do carácter de “cruzada” da sublevación franquista contraunha República elixida democraticamente, verdadeira matanza de sereshumanos e unha das demostracións máis crueis e innegábeis de que deusnon existe, e de que se existise habería que levalo a xuízo popular porxenocida sociópata.

63. Outras veces, as similitudes e diferenzas entre o fascismo e oneofascismo móstranse operando simultaneamente. Referímonos ao


|28|

comportamento friamente ambiguo do PP fronte á sentenza xudicial sobrea autoría das explosións do 11 de marzo de 2004 na estación Atocha deMadrid. A xustiza burguesa confirmou o que xa se sabía: que non fora ETA aautora, que fora unha organización islámica. A pesar desta certeza, o PPreaccionou de xeito fascista e de xeito neofascista. A primeira consiste enrexeitar a sentenza tras soster que o sistema xudicial ía beneficiar ao PSOE.Unha das formas de actuar do fascismo é negar todos aqueles compoñentesda xustiza burguesa que, polo que for, non son directamente manipulábeispolo poder fascista. As novas leis de Mussolini e Franco, pero sobre todo deHitler, así o demostran, e fixérono encima aumentando a esenciacontrarrevolucionaria burguesa do seu propio aparello de xustiza. Estadinámica é a que está desenvolvendo o PP en todo o relacionado coa xustizaburguesa e machista do Estado español, levando os seus ataques ao máximono caso da sentenza sobre o 11-M/2004.

64. O xeito neofascista de reaccionar do PP consiste en que, polo outro ladoe coa boca torta, recoñece en voz baixa a sentenza pero insistindo en quedeben seguir as investigacións policiais e xudiciais. Neste segundo caso, nonatacan de fronte ao sistema xudicial senón que, tras aceptar“democraticamente” o fallo, “aconsellan” que se siga o procedemento atédescubrir “toda a verdade”, co que se está dicindo de forma indirecta quea sentenza é incompleta. Simultaneando as dúas respostas, o PP logracontentar ás súas bases fascistas e tamén presentarse como “demócrata”fronte ás súas bases centristas e neofascistas, que por diversas razóns nonaceptan unha crítica destrutiva contra a “xustiza imparcial”, aínda que sialgúns estiróns de orella.

65. Con todo, tanto o PP como o PSOE, tamén o PCE e IU e outros partidosrexionalistas e autonomistas, constitucionalistas todos, defenden contravento e marea as excelencias da xustiza cando se trata de esmagar a EuskalHerria, silenciar as torturas, os malos tratos e as incorreccións no fondo ena forma de moitos procesos xudiciais, empezando pola propia existencia dadenominada Audiencia Nacional, vestixio vivinte da Inquisición e do SantoOficio. De igual modo, silencian o agravamento impresionante da represióneconómica, é dicir, das multas que manifestantes, militantes eorganizacións de actos reivindicativos e de denuncia democrática, debenpagar cada vez máis.

66. Tanto as organizacións independentistas como as esquerdas españolasestán sendo desartelladas economicamente pola represión financeiraestatal no medio do silencio da “esquerda” da súa Maxestade. As multas nonson unha novidade introducida pola “democracia” senón que xa foron


|28|

aplicadas masivamente polo franquismo. O Pobo Vasco ten moitaexperiencia respecto diso, e estamos seguros que os demais tamén. Osistema represivo actual integra tanto as demandas económicas presentadasante os tribunais polas organizacións fascistas máis duras contra osloitadores, como a específica iniciativa propia da “lexislacióndemocrática”.

67. Se nos fixamos no programa electoral do PP, veremos que échamativamente impreciso e oco, demagóxico, non só polas diferenzasinternas no partido, senón sobre todo pola necesidade que ten de usar todasas tácticas de manipulación e atracción de votos, de modo que as súascorrentes fascistas poidan sentirse cómodas coas súas correntes de centro-dereita e até coa de centro a secas que están dubidando entre o PP, o PSOEe outros partidos rexionalistas e autonomistas. Pero o que unifica ao PP é anecesidade de crear máis tensión para acurralar ao PSOE e impedir que seasente a súa mensaxe centrista e reformista. A tensión social é provocadade moitas formas, e as bestas fascistas, as que asasinaron a CarlosPalomino, son unha delas.

68. Con todo, por baixo destas discrepancias máis ou menos serias, existeunha unidade sustantiva irrompíbel que non é outra que a necesidadeobxectiva de manter e reforzar a centralidade do Estado. A burguesíaespañola sabe que comparada con outras, é débil, que o seu oitavo posto naescala de economías capitalistas non corresponde á potencia real das forzasprodutivas industriais desenvolvidas, senón a unha serie de factorespasaxeiros que a levantaron a ese nivel, pero que tenderán a debilitarse cotempo, arrastrando ao Estado español cara abaixo. De feito, en todos osíndices serios e rigorosos sobre a verdadeira potencia económica española,esta aparece máis abaixo que ese oitavo posto.

69. Xa que logo, os partidos españois, incluídos o PCE e IU, así como CCOOe UGT, teñen asumido con diversos matices secundarios que o prioritarionestes momentos é asegurar o futuro da “economía nacional”. De feito,esta obsesión dominou no PCE e en CCOO desde que se axeonllaron ante aburguesía postfranquista, por non falar do resto. Todos eles asumen que éimprescindíbel “aceptar sacrificios”, é dicir, aumentar os beneficiosburgueses en detrimento das condicións de vida das clases traballadoras --empobrecemento relativo e absoluto, segundo as franxas sociais afectadas-- o que obrigatoriamente vai unido a un empobrecemento das liberdades eda democracia “formal”, como efectivamente sucedeu e está sucedendo.

70. Pero a forza da centralidade do Estado non radica só no efecto


|29|

absorbente e aspirador da “economía nacional”, senón, tamén, na forzairracional do nacionalismo burgués español dentro dos partidos e sindicatos.Deixando de lado, por obvio, ao nacionalismo imperialista do PP, o PSOE foiespañolista practicamente desde a súa fundación. As hemerotecas estánrepletas de declaracións e textos do PSOE contra a lingua e a cultura vasca,destilando desprezo e racismo, ou simplemente, xustificando a necesidadeda súa desaparición histórica como en 1911. Despois, só a resistenciacrecente do Pobo Vasco obrigou ao PSOE a moderar parcialmente a súaagresividade españolista antivasca. En canto ao PCE, o momento de xirodefinitivo ao nacionalismo español produciuse a partir de 1937 e de formairreversíbel en 1945.

71. Cando falamos de centralidade do Estado referímonos, xa que logo,tamén ao poder alienante do seu nacionalismo burgués, poder reforzadopolos partidos de leal oposición á súa Maxestade, que na súa práctica diariainterna e externa fan esforzos continuados por modernizar esenacionalismo, adaptándoo ás esixencias do imperialismo capitalistamundial, para que poida competir en mellores condicións. Segundo seexpuña no texto de 2004 “Contra o neofascismo”, a contradiciónirreconciliábel de dúas nacións opostas, a proletaria e a burguesa, dentroda nación opresora, é unha das grandes cuestións ante as que foxeprecipitadamente o reformismo duro e brando, e o centro reformistatamén. A historia demostra o demoledor poder alienante do nacionalismoimperialista entre as clases oprimidas da nación que oprime a outros pobos.

72. Non debese ser motivo de sorpresa o feito de que as nacións oprimidasque desenvolveron un proxectoindependentista, socialista e nonpatriarcal, teñan máis posibilidades deloita de masas contra o fascismo e oneofascismo que os pobos que nonsofren opresión nacional e que pordiferentes razóns non puiderondesenvolver un modelo nacionalproletario oposto á nación burguesa, decuxo extremo xorde o fascismo. Aincapacidade da esquerda para liderara nación proletaria enfrontada á naciónburguesa, ben sexa por un falsointernacionalismo ou porque foicontaminada pola ideoloxíanacionalista dominante, dita


|30|

“a historia demostra

o demoledor poderalienante donacionalismo

imperialista entre asclases oprimidas danación que oprime a

outros pobos”

incapacidade, é unha das razóns máis poderosas que explican a forzairracional do fascismo e a fácil penetración do neofascismo nas sociedadesimperialistas.

73. Cando en situacións de crise estrutural e profunda do marco estato-nacional, as forzas revolucionarias non saben ou non queren expor a loitairreconciliábel contra a burguesía tamén no plano da identidade nacionalcontraditoria en si mesma, mobilizando os seus compoñentes progresistas econscientes para desenvolver a nación proletaria, entón, máis cedo quetarde dependendo das circunstancias concretas, sectores das clasestraballadoras empezarán a mirar con algunha simpatía ao fascismo,seguindo o camiño aberto antes pola pequena burguesía. Esta é unha dasleccións históricas máis reiteradas desde a irrupción do fascismo, perotamén no que se refire á pequena burguesía e sectores burguesesdecadentes da forza do bonapartismo, do presidencialismo e das xefaturasmilitares. A psicoloxía de masas do fascismo levou a niveis máis profundos eextensos esta capacidade de manipulación teledirixida dos medosinconscientes da sociedade. O neofascismo adaptou ese método áscondicións do capitalismo dos últimos anos.

74. Un obxectivo básico do marxismo, e á vez un dos seus métodos de accióncotiá, é o de facer consciente o inconsciente, xusto o oposto do quepretende e no que se basean o neofascismo, o fascismo e a mesma ideoloxíaburguesa que estrutura aos dous. A burguesía converteu a manipulación doinconsciente colectivo nunha industria politizada e nunha políticaindustrializada, algo que apenas estaba nos seus inicios na época dofascismo clásico. As esquerdas revolucionarias debemos redobrar os nososesforzos nesta problemática que se propaga como un cancro.


|31|

Iñaki Gil de San Vicente

- Euskal Herria -

2 de decembro de 2007

#1

colección DEBATES

EMBATEe d i c i o n s

,

teses sobre fascismo, neofascismo e poder capitalista

Documents