Terminologija - zaštiti prirode, biološka raznovrsnost, Natura 2000

Dodaci Direktive o staništimaOcjena prihvatljivosti zahvata za priroduČlan 6. Direktive o staništima (verzija 1.1.2007.)Direktiva o pticamaBiološka raznovrsnostBiogeografski regionBiogeografski seminariBiotopPrelazna (buffer) zonaOčuvanjeKonvencija o biološkoj raznovrsnosti (CBD)Direktiva o staništimaObaveza izvještavanjaDirektiva EkosistemUgrožena vrstaEndemitPUOEvropska unijaEvropska komisijaEvropski sud pravdePovoljno stanje očuvanjaProcjena uticaja na životnu sredinuStaništeStanište vrsteDirektiva o staništimaIBA – Značajna područja za pticeInvazivne svojte (vrste?)IUCN kategorijeLife+Plan upravljanjaMonitoringNATURA 2000Stanišni tipovi od značaja za ZajednicuPrioritetni stanišni tipPrioritetna vrstapSCI (predloženo Područje od značaja za Zajednicu)Ramsarsko područjeRijetka vrstaCrvena lista i Crvena knjigaPodručje (site) SAC, Posebno područje zaštiteSCI, Područje od značaja za ZajednicuSPA, Područje posebne zaštitePrimjerak

VrstaVrsta od interesa za ZajednicuStandardni obrazacUgrožene vrste

Dodaci Direktive o staništima

Direktiva o staništima sadrži šest dodataka, koji se odnose na različite članove Direktive. U Dodatku I nalazi se popis oko 230 tipova staništa od značaja za Zajednicu koji zahtijevaju zaštitu kroz određivanje područja ekološke mreže. U Dodatku II se nalazi popis oko 1000 biljnih i životinjskih vrsta od značaja za Zajednicu koji takođe zahtijevaju zaštitu kroz određivanje područja. Dodatak III sadrži popis kriterijuma za izbor područja Natura 2000. U Dodacima IV - VI definisane su odredbe za zaštitu (stroga zaštita, mjere zaštite/upravljanja, sredstva i način lova, sakupljanja, prevoza).

Procjena uticaja projekta na prirodu

U skladu sa članom 6, stavom 3 Direktive o staništima, svaki plan ili projekat, sam ili u kombinaciji s drugim planovima ili projektima, koji može imati značajan uticaj na područje ekološke mreže odnosno na ciljeve očuvanja podložan je odgovarajućoj ocjeni. Ocjenom se proverava prihvatljivost rezultata projekta ili plana za vrste i staništa koji su ciljevi očuvanja određenog područje ekološke mreže.

Član 6. Direktive o staništima (pročišćena, konsolidirana verzija 1.1.2007.)

1. Za posebno zaštićena područja (SAC), Država članica će uvesti zaštitne mjere zajedno s planom upravljanja posebno napravljenim za ta područja, ili koji je integrisan u druge razvojne planove, zakonske, administrativne ili ugovorne mjere koje odgovaraju ekološkim potrebama tipova prirodnih životnih prostora (staništa) iz Dodatka I i vrstama iz Dodatka II.

2. Države članice će preduzeti, u posebnim zaštićenim područjima, odgovarajuće korake u izbjegavanju pogoršanja staništa i vrsta, kao i u izbjegavanju uznemiravanja vrsta za koje je područje proglašeno, ukoliko takva uznemiravanja mogu imati značajne posledice.

3. Svaki plan ili projekat koji nije direktno povezan ili koji nije nužan za upravljanje područjem ali je vjerovatno da ima značajan uticaj na to, bilo samostalno ili u kombinaciji s drugim planovima ili projektima, biće izložen procjenama o uticaju na područje obzirom na ciljeve zaštite. U pogledu zaključaka procjene uticaja na područje i zavisno o odredbi stavka 4. nadležno nacionalno telo složiti će se s planom ili projektom ako nema negativnog uticaja na očuvanje dotičnog područja, a nakon što su po potrebi proveli javnu raspravu.

4. Uprkos negativnim procjenama o implikacijama na područje i u odsutnosti alternativnih rešenja, plan ili projekat ipak se sme realizovati iz razloga koji su od javnog interesa, uključujući one socijalne i ekonomske prirode, a država članica će preduzeti kompenzacijske mjere nužne za osiguranje povezanosti područja Nature 2000. O preduzetim kompenzacijskim mjerama država članica obavijestiće Komisiju.

Kada su u pitanju područja na kojima se nalaze zaštićeni tipovi prirodnih životnih prostora (staništa) i/ili zaštićene vrste, jedini motivi koji mogu biti uzeti u obzir su oni koji se odnose na ljudsko zdravlje ili javnu sigurnost, koji se odnose na posljedice koje će koristiti prvenstvenom interesu životne sredine, ili nadalje prema mišljenju Komisije, na druge razloge koji su od izuzetnog javnog interesa.

Direktiva o pticama

Direktiva o pticama (79/409/EEC) usvojena je 1979. godine, a nje je cilj zaštititi sve divlje ptice i njihova najvažnija staništa širom EU. Ona zabranjuje pojedine delatnosti, poput držanja ili prodaje divljih ptica, te uvodi zakonske mehanizme za regulaciju drugih aktivnosti, poput lova, da bi se osigurala njihova održivost. Direktiva takođe zahtijeva od svih zemalja članica EU da najvažnija područja za više od 190 ugroženih vrsta i sve migratorne ptice utvrde kao područja ekološke mreže Natura 2000, posebno vodeći računa o močvarnim područjima od međunarodne važnosti.

Biološka raznovrsnost

Biološka raznovrsnost je sveukupnost svih živih organizama koji su sastavni dijelovi ekosistema (kopnenih, morskih i ostalih vodenih ekosistema), a uključuje raznovrsnost unutar vrsta, između vrsta, životnih zajednica, te raznovrsnost između ekosistema.

Biogeografski region

EU pokriva devet biogeografskih regiona koji su svaka za sebe karakteristični po vegetaciji, klimi, topografiji i geologiji. Granice region nisu fiksne nego omogućavaju praćenje trendova očuvanja vrsta i staništa u sličnim uslovima širom Europe ne obraćajući pažnju na državne granice. Tih devet regiona su: alpski, kontinentalni, mediteranski, panonski, borealni, atlantski, stepski, crnomorski i makaronezijski.

Biogeografski seminari

Seminari koji se održavaju za svaki biogeografski region, a na njima se vodi naučna rasprava o predlogu Natura 2000 koji je predat pri ulasku u EU. Direktorat za životnu sredinu (DG Environment) Evropske komisije predseda raspravom na seminarima dok Evropski tematski centar (ETC) daje naučnu ocenu predloga.

Na biogeografskim seminarima učestvuju:

Evropska komisija Država članica

ETC i nezavisni stručnjaci

Predstavnik Evropskog foruma za staništa

Predstavnik Foruma Natura 2000 (udruženja zemljoradnika, korisnika i posednika)

Predstavnik zemalja pristupnica ili drugih zemalja članica (kao promatrači)

Biotop

Fizičko stanište sa karakterističnim biološkim zajednicama. Najmanja jedinica staništa koja se može izdvojiti, a okarakterisana je zajednicom biljaka i životinja koje na njoj žive (Anon, 2001).

Prelazna (buffer) zona

Područje na kojem se regulišu dealtnosti na način da efikasno odvaja osetljivo područje od potencijalno štetnih djelovanja izvan njega.

Očuvanje

Niz mjera koje su potrebne da održe ili obnove prirodna staništa i populacije vrsta divlje flore i faune do povoljnog nivoa očuvanja.

Konvencija o biološkoj raznovrsnosti (CBD)

Međunarodni sporazum koji je donijet na konvenciji Ujedinjenih nacija o životnoj sredini i razvoju (UNCED) - Earth Summit u Rio de Janeiru 1992. godine.Tri glavna cilja Konvencije su: 1. Očuvanje biološke raznovrsnosti (ili biodiverziteta); 2. Održivo korišćenje prirodnih dobara; 3. Ravnomjerna i pravedna raspodjela dobara koji proizlaze iz korištenja genetskih resursa.

Direktiva o staništima

Godine 1992. EU je usvojila (92/43/EEC) Direktivu o staništima. Ona uvodi slične mjere zaštite evropske flore i faune kao i Direktiva o pticama, ali osim ptica obuhvat i dodatnih 1000 vrsta (biljaka, sisara, beskičmenjaka itd.) i više od 230 tipova staništa. Direktiva o staništima preciznija je po pitanju ocjene planova i projekata koji mogu imati uticaj na vrste i tipove staništa.

Obveza izvještavanja

Svakih 6 godina, u skladu sa članom 17., stavom 1. Direktive o staništima, država članica obvezna je uradi izvještaj o primjeni mjera koje su definisane Direktivom kao i da ocini koliko su efikasne te mjere za očuvanje tipova staništa iz Dodatka I i vrsta iz Dodatka II. Svake 2 godine države članice će proslijediti Komisiji izveptaj o statusu vrsta za koje su dobiveni izuzeci. Svake 3 godine u skladu sa članom 12. Direktive o pticama države članice daju izvještaj o primjeni nacionalnog zakonodavstva koje je država usvojila usklađujući se s Direktivom.

Direktiva

Direktiva je pravni akt Evropske unije koji zahtijeva od država članica određene rezultate ali ne daje tačne odredbe kako postići određeni rezultat. Razlikuje se od Uredbi EU koje su izvršne i ne zahtijevaju dodatne mjere primijene.

Ekosistem

Biotički i abiotički elementi, i njihove međusobne interakcije, u određenom području bez obzira na njegovu veličinu.

Emerald ekološka mreža

Ekološka mreža sastavljena od Područja od posebne važnosti za zaštitu prirode (Areas of Special Conservation Interest – ASCI) a dužne su je uspostaviti zemlje stranke Bernske konvencije. Ona obuhvata područja od velike ekološke važnosti za ugrožene vrste i stanišne tipove koji su zaštićeni temeljem Bernske konvencije. U zemljama Evropske unije, Emjerald/Smaragdna mreža istovjetna je s ekološkom mrežom NATURA 2000. Za države kandidate za ulazak u EU, projekat Smaragdna mreža predstavlja pripremu i izravni doprinos primjeni programa NATURA 2000.

Ugrožena vrsta

Populacija nekog organizma (vrste) koji je zbog male brojnosti, promena u okruženju, načinu predacije, i dr., pod pretnjom izumiranja.

Endemit

Vrsta koja se pojavljuje na vrlo ograničenom geografskom području, na primer na ostrvu ili na planinskom vrhu. U Direktivi se to uglavnom odnosi na vrste koje su ograničene na prostor jedne države članice i ne pojavljuje se nigdje izvan EU.

Evropska unija

Evropska unija je uspostavljena na temelju Sporazuma o Evropskoj uniji i danas ima 27 država članica (Belgija, Nemačka, Francuska, Italija, Austrija, Danska, Finska, Grčka, Irska, Portugalija, Španija, Velika Britanija, Luxemburg, Holandija, Švedska, Estonija, Letonija, Litvanija, Malta, Poljska, Slovačka, Slovenija, Češka, Mađarska, Kipar, Bugarska i Rumunija). EU obuhvata temeljne vrednosti koje dele njegove države članice širom raznih kultura, jezika i tradicija. Bazira se na Evropskim zajednicama i saradnji država članica na području Zajedničke spoljne politike i sigurnosti te pravosuđa i unutašnjih poslova.

Evropska komisija

Izvršno telo Evropske unije sa Sjedištem u Briselu. Komisija deluje nezavisno od nacionalnih vlada. Njen zadatak je da zastupa i podršava interese Unije kao celine. Ona sastavlja predloge za nove evropske zakone koje predstavlja Evropskome parlamentu i Savjetu.

Europski sud pravde

Sjedište Evropskog suda pravde je u Luxemburgu. Njegov glavni zadatak je utvrđivanje pravne osnove za pravne postupke komisije protiv država članica, jedne države članice protiv druge države članice, ili postupke za poništenja protiv Savjeta ili Komisije, te postupke zbog ne djelovanja.

Povoljno stanje očuvanja

Direktiva utvrđuje koherentnu/povezanu mrežu područja Natura 2000, kako bi omogućila održanje i obnovu vrsta i staništa u njihovom prirodnom području rasprostranjenosti. Stanje očuvanja predstavlja sumu uticaja koji deluju na vrste i staništa i mogli bi uticati na dugoročnu rasprostranjenost i brojnost populacije na prirodnom području te vrste. Stanje očuvanja smatra se povoljnim kada:

Podaci o populacijskoj dinamici vrste ukazuju da se ona dugoročno održava kao punovrijedna sastavnica prirodnih staništa

Prirodno područje rasprostranjenosti vrste se ne smanjuje niti je vjerovatno da će biti smanjeno u doglednoj budućnosti

Kada postoji i vjerovatno će nastaviti postojati dovoljno veliko stanište za dugoročno održanje populacije.

Procjena uticaja zahvata na okoliš, PUO

Procjenom uticaja zahvata na životnu sredinu prepoznaje se, opisuje i ocjenjuje, na prikladan način, uticaj zahvata na životnu sredinu, tako da se utvrđuje mogući direktni i indirektni uticaj zahvata na: zemljište, vodu, more, vazduh, šumu, klimu, ljude, biljni i životinjski svijet, pejzaž, materijalnu imovinu, kulturnu baštinu, uzimajući u obzir njihove međusobne odnose.

Stanište

Predstavlja kopneno ili vodeno područje koje se odlikuje geografskim, abiotičkim i biotičkim osobinama koje su ili prirodne ili do-prirodne.

Stanište vrste

Okolina određena specifičnim abiotičkim i biotičkim osobinama u kojima vrsta boravi u bilo kojem stadijumu svog biološkog ciklusa – npr. zimovalište, područje razmnožavanja, područje ishrane, odmora.

IBA –značajna područja za ptice

Značajno područje za ptice (IBA) je područje koje je proglašeno kao globalno važno stanište za očuvanje populacija ptica. Ovaj program je razvio BirdLife International. IBA područja u nekoj zemlji proglašava nacionalna organizacija za zaštitu ptica. IBA su važni temelj za proglašenje SPA (Područja posebne zaštite).

Invazivne vrste

Invazivna vrsta je ona koja je unesena u područje u kojem se prirodno ne javlja i u kojem je sposobna održavati populaciju bez ljudske ili bilo kakve druge intervencije.

IUCN kategorije upravljanja zaštićenim područjima

KATEGORIJA I

Strogi rezervat prirode/područje divljine: zaštićenim područjima se upravlja samo u naučne svrhe ili radi zaštite divljine

KATEGORIJA la (Strict Nature Reserve)

Strogi rezervat prirode: zaštićenim područjem se upravlja pretežno u naučne svrhe

KATEGORIJA Ib (Wilderness area)

Područje divljine: zaštićenim područjem se upravlja pretežno radi zaštite divljine

KATEGORIJA II (National park)

Nacionalni park: zaštićenim područjem se upravlja pretežno radi zaštite ekosistema i rekreacije.

KATEGORIJA Ill (Natural Monument or Feature)

Spomenik prirode: zaštićenim područjem upravlja se pretežno radi zaštite posebnih prirodnih odlika.

KATEGORIJA IV (Habitat/Species Management Area)

Područje upravljanja staništem/vrstom: zaštićenim područjem upravlja se pretežno radi zaštite vrsta ili staništa putem aktivnih mera upravljanja.

KATEGORIJA V (Protected Landscape/ Seascape)

Zaštićeni predeo/morski predeo: zaštićenim područjem upravlja se pretežno radi zaštite predela/morskog predela

KATEGORIJA VI (Protected area with sustainable use of natural resources)

Zaštićeno područje za održivo upravljanje prirodnim resursima: zaštićenim oblastima upravlja se pretežno radi održivog korišćenja prirodnih ekosistema

Life+

LIFE+ je finansijski instrument fokusiran na razvoj i primenu politike životne sredine Zajednice, kroz projekte zaštite prirode i životne sredine u zemljama članicama EU, zemljama kandidatima, i susjednim zemljama. Od 1992. godine LIFE je sufinansirao 3104 projekata s približno 2.200 miliona EUR, a proračun od 2.143 milijarde EUR osiguran je za period 2007-2013 kroz tri komponente:

LIFE+ Priroda i biološka raznovrsnost LIFE+ Zaštita životne sredine i uprava LIFE+ Informacija i komunikacija.

Plan upravljanja za N2000

Detaljni plan za određeno Natura 2000 područje koji u skladu s Članom 6. Direktive o staništima određuje potrebne mjere zaštite za to područje (nije obvezna izrada plana upravljanja već samo mjere zaštite). Plan mora uzeti u obzir ekološke potrebe vrsta i staništa.

Monitoring

Redovna provjera kako bi se utvrdilo stanje biljnih ili životinjskih vrsta. Za Naturu 2000 to znači obvezu praćenja statusa očuvanja staništa iz Dodatka I i vrsta iz Dodatka II, IV i V s posebnom pažnjom na prioritetna staništa i vrste.

NATURA 2000

Mreža morskih i kopnenih područja od međunarodne važnosti, izdvojenih za očuvanje retkih i ugroženih prirodnih staništa te biljnih i životinjskih vrsta. Mreža NATURA 2000 sastoji se od Posebnih područja zaštite - SAC (područja izdvojenih na temelju Direktive o staništima) i Područja posebne zaštite za ptice - SPA (područja izdvojenih na temelju Direktive o pticama).

Tipovi staništa od značaja za Zajednicu

Prirodni tipovi staništa:a) koji su u opasnosti od izumiranja unutar njihovog prirodnog područja rasprostranjenja (Prioritetni prirodni tip staništa), ilib) koji imaju malo prirodno područje proizašlo iz njihovog uzmaka, ili zbog njihovog prirodno ograničenog područja; ilic) koji predstavljaju izvanredne primjere jedne ili više tipičnih karakteristika sledećih biogeografskih regiona: alpskog, borealnog, atlantskog, kontinentalnog, panonskog, mediteranskog, stepskog, crnomorskog i makaronezijskog.

Prioritetni tip staništa

Prirodni stanišni tip u opasnosti od nestajanja za čije očuvanje Zajednica ima posebnu odgovornost - ta prioritetna prirodna staništa u Dodatku I Direktive o zaštiti prirodnih staništa i divlje faune i flore označena su zvezdicom (*).

Prioritetna vrsta

Vrsta za čije očuvanje Zajednica ima posebnu odgovornost zbog veličine njihovog prirodnog područja - te prioritetne vrste u Dodatku II Direktive o zaštiti prirodnih staništa i divlje faune i flore označene su zvezdicom (*).

pSCI (predloženo Područje od značaja za Zajednicu)

Predloženo područje od evropske važnosti na nacionalnoj evaluacijskoj listi.

Ramsarsko područje

Močvarno područje od međunarodne važnosti za ptice, zaštićeno Ramsarkom konvencijom, međunarodnim sporazumom o zaštiti močvarnih staništa (1979).

Rijetka vrsta

Organizam koji je vrlo neuobičajen, rijedak, pojavljuje se na vrlo ograničenim geografskim područjima ili ima široki areal rasprostranjenja, ali se nikada ne pojavljuje u velikom broju.

Crvena lista i crvena knjiga

Svjetska unija za zaštitu prirode (The World Conservation Union, IUCN) utvrdila je kriterijume prema kojima se utvrđuje ugroženost biljaka i životinja i izrađuju tzv. crveni popisi i crvene knjige. Oni predstavljaju jednu od temeljnih stručnih podloga u zaštiti prirode jer pokazuju koje su vrste ili podvrste biljaka, gljiva i životinja u

opasnosti od izumiranja, a i u kojoj mjeri i koliko brzo im ta opasnost prijeti. Glavna svrha crvenih popisa je usjmeriti pažnju državnih, naučnih institucija, nevladinih organizacija i šire javnosti na preduzimanje konkretnih mjera zaštite ovih vrsta s utvrđenim prioritetima i važnosti akcija.

SAC, Posebno područje zaštite

Posebno područje zaštite (SAC) su mesta od značaja za Zajednicu određena od država članica putem zakonskih, administrativnih i/ili ugovornih akata, gde se mjere zaštite provode za održanje ili uspostavljanje «povoljnog stanja» zaštite prirodnih životnih prostora (staništa), i/ili populacije vrsta za koje je područje predloženo. Zemlje članice treba da identifikuju ta područja pa da utvrde mjere zaštite neophodne za očuvanje. (Zajedno sa Područjima posebne zaštite za ptice (SPA), Posebna područja zaštite čine ekološku mrežu NATURA 2000).

SCI, Područje od značaja za Zajednicu

Područje koje u biogeografskom regionu/regionima kojima pripada, znatno doprinosi održanju ili obnavljanju «povoljnog stanja» u očuvanju tipova prirodnih životnih prostora (staništa) iz Dodatka I, ili vrsta iz Dodatka II, te koji značajno doprinosi koherenciji/celovitosti mreže NATURA 2000 i/ili koji doprinosi očuvanju biološke raznovrsnosti unutar tog/tih regiona.

SPA, Područje posebne zaštite

Područja važna za ptice koja su u skladu sa Direktivom o zaštiti divljih ptica.

Primjerak

Bilo koja biljka ili životinja, živa ili mrtva, od vrsta navedenih u Dodacima IV ili V, njihovi dijelovi ili od njih dobijeni proizvodi, kao i bilo koji proizvod za koji se pokaže, iz popratnog dokumenta, pakiranja, marke, etikete, ili ako iz bilo kojih okolnosti proizlazi da su to dijelovi ili od tih vrsta biljaka ili životinja dobijeni proizvodi.

Vrsta

Ovaj termin odnosi se na sve pojedinačne organizme prirodne populacije koji su u mogućnosti međusobno se razmnožavaju, generalno dele sličan izgled, karakteristike i genetsko nasljeđe uslijed posedovanja relativno nedavnih zajedničkih predaka.

Vrsta od interesa za Zajednicu

Vrste unutar teritorija zajednice koje su: ugrožene, osim onih vrsta čije je prirodno područje neznatano unutar teritorije Zajednice i koje nisu

ugrožene ili osetljive u zapadnoj palearktičkoj regiji; osetljive, npr. za koje se vjeruje da će preći u kategoriju ugroženih vrsta u skoroj budućnosti ako uzročni

faktori nastave s djelovanjem;

retke, npr. male populacije koje trenutno nisu ugrožene, ali bi mogle biti. Vrste koje su smeštene unutar ograničenih geografskih područja ili koje su retko rasprostranjen na većem području;

endemske i zahtijevaju posebnu pažnju iz razloga specifične prirode njihovog staništa i/ ili zbog potencijalne opasnosti od njihovog iskorištavanja u njihovom staništu i /ili zbog potencijalne opasnosti iskorištavanja njihovog položaja kao zaštićene vrste.

Standardni obrazac

NATURA 2000 obrazac, za proglašenje područja u skladu sa standardnim obrascem Direktive o pticama i Direktive o staništima koji je odobren od Odbora za staništa.

Ugrožene vrste

Biljne i životinjske vrste kojima preti izumiranje.

Clarification of N2000 connected terminology

Annexes of the Habitats DirectiveAppropriate assessmentArticle 6 (Habitats Directive) Birds DirectiveBiodiversityBiodiversity Convention or Convention on Biological DiversityBiogeographical regionBiogeographical seminars BiotopBuffer ZoneConservationHabitats DirectiveDuty to reportDirective EcosystemEmjerald networkEndangered SpeciesEndemicEU

European Commission (EC)European Court of Justice (ECJ)Favourable conservation statusEnvironmantal impact assessment, EIAHabitatHabitat of a speciesHabitats CommitteeHabitats DirectiveIBA – Important Bird AreaInvasive SpeciesIUCN categoriesLife+Management planMonitoringNATURA 2000Priority habitat typePriority speciespSCI (proposed Site of Community Importance)Ramsar siteRare SpeciesRed List and Red Data BookSAC, Special Area of ConservationSCI, Site of Community importance SPA, Special Protection AreaSpecimen SpeciesSpecies of Community interestStandard Data FormThreatened Species

Annexes of the Habitats Directive

The Habitats Directive includes six annexes, which refer to the various articles of the Directive. Annex I lists around 230 habitat types of Community interest that require site protection through Natura 2000. Annex II lists over 1000 plant and animal species of Community interest that require site protection. Annex III lists the criteria for the selection Sites of NATURA 2000 sites. In Annexes IV to VI specific species protection regulations are defined (strict protection, management measures, modes of transport).

Appropriate assessment

According to Art. 6 (3) of Habitat Directive, any plan or project likely to have a significant effect on a Natura 2000 site shall be subject to an appropriate assessment, which refers to the specific conservation objectives of that site. With the help of an appropriate assessment the implications of a plan or project on specific, selected protected areas with their biotopes and species are verified.

Article 6 (Habitats Directive) -Consolidated version 1. 1. 2007

1. For special areas of conservation, Member States shall establish the necessary conservation measures involving, if need be, appropriate management plans specifically designed for the sites or integrated into other development plans, and appropriate statutory, administrative or contractual measures which correspond to the ecological requirements of the natural habitat types in Annex I and the species in Annex II present on the sites. 2. Member States shall take appropriate steps to avoid, in the special areas of conservation, the deterioration of natural habitats and the habitats of species as well as disturbance of the species for which the areas have been designated, in so far as such disturbance could be significant in relation to the objectives of this Directive.3. Any plan or project not directly connected with or necessary to the management of the site but likely to have a significant effect thereon, either individually or in combination with other plans or projects, shall be subject to appropriate assessment of its implications for the site in view of the site's conservation objectives. In the light of the conclusions of the assessment of the implications for the site and subject to the provisions of paragraph 4, the competent national authorities shall agree to the plan or project only after having ascertained that it will not adversely affect the integrity of the site concerned and, if appropriate, after having obtained the opinion of the general public.4. If, in spite of a negative assessment of the implications for the site and in the absence of alternative solutions, a plan or project must nevertheless be carried out for imperative reasons of overriding public interest, including those of a social or economic nature, the Member State shall take all compensatory measures necessary to ensure that the overall coherence of Natura 2000 is protected. It shall inform the Commission of the compensatory measures adopted. Where the site concerned hosts a priority natural habitat type and/or a priority species, the only considerations which may be raised are those relating to human health or public safety, to beneficial consequences of primary importance for the environment or, further to an opinion from the Commission, to other imperative reasons of overriding public interest.”

Birds Directive

The Birds Directive (79/409/EEC) was adopted in 1979 and aims to protect all wild birds and their most important habitats across their entire natural range within the EU. The Directive puts an end to certain practices, such as the keeping or sale of native wild birds, and introduces a legal mechanism for regulating other activities, such as hunting, to ensure that they are sustainable.

It also requires all EU Member States to protect the most important sites as Special Protection Areas (SPAs) for over 190 threatened species and all migratory birds, paying particular attention to wetlands of international importance.

Biodiversity

The variability among living organisms from all sources including, inter alia, terrestrial, marine and other aquatic ecosystems and the ecological complexes of which they are part; this includes diversity within species, between species and of ecosystems

Convention on Biological Diversity

This is an International Treaty that was adopted at the Earth Summit in Rio de Janeiro in 1992. The Convention has three main goals: 1. Conservation of biological diversity (or biodiversity); 2. Sustainable use of its components; and 3. Fair and equitable sharing of benefits arising from genetic resources

Biogeographical region

The EU has nine biogeographical regions, each with its own characteristic blend of vegetation, climate, topography and geology. The boundaries between each region are not hard and fast but they make it much easier to check how trends in species and habitat conservation vary under similar natural conditions across Europe, irrespective of national borders. The nine regions include: Alpine, Boreal, Atlantic, Continental, Pannonian, Mediterranean, Steppic, Black Sea and Macaronesian.

Biogeographical seminars

Seminars are held for each biogeographical region to discuss the scientific assessments of the site-proposals by Member State. The DG Environment of European Commission chairs the discussions during the seminar while the European Topic Centre (ETC) provides a scientific evaluation of the proposals.Participation to the biogeographical seminar:

European Commission Member States

ETC and independent experts

Representative of the European Habitat Forum, (Nature conservation NGOs)

Representative of the Forum Natura 2000 , (land owner & users organisations)

Representative of accession countries or other Member States (as observers).

Biotop

The physical habitat with its associated, distinctive biological communities. The smallest unit of a habitat that can be delineated conveniently and it is characterised by the community of plants and animals living there (Anon, 2001).

Buffer Zone

An area of land on which development is regulated in order to maintain an adequate distance between sensitive areas and potentially harmful development.

Conservation

A series of measures required to maintain or restore the natural habitats and the populations of species of wild fauna and flora at a favourable status.

Habitats Directive

The Habitats Directive (92/43/EEC) was adopted in 1992. This introduces similar measures to the Birds Directive but extends its coverage to a further 1000 species (plants, mammals, invertebrates etc.) and for the first time also protects certain types of natural and semi-natural habitats in their own right (more than 230). The Habitats

Directive is more precise concerning the necessity and the conditions for plans or projects which affects to habitats and species have to be assessed.

Duty to report

Every 6 years according to Art. 17 (1) HD the Member States have to compile a comprehensive report about the implementation of the measures defined within the framework of the HD as well as perform an evaluation on the effects these measures have on the conservation status of the habitats of Annex I and the species of Annex II. In addition, every 2 years Member State have to report about species conservation in connection with granted exceptions have to be provided.

Every 3 years according to Art. 12 BD the Member States deliver a conclusive report on the application of the national law of the Member States issued on the basis of this directive.

Directive

A directive is a legislative act of the European Union which requires Member States to achieve a particular result without dictating the means of achieving that result. It can be distinguished from European Union regulations which are self-executing and do not require any implementing measures.

Ecosystem

This refers to all biotic and abiotic components, their interactions with each other; in some defined area, with no conceptual restrictions on how large or small that area can be.

Emjerald Network

It is an ecological network made up of Areas of Special Conservation Interest (ASCI) with all parties to the Bern Convention obliged to set up such a network. The network includes areas of particular ecological significance for threatened species and for habitat types protected pursuant to the Bern Convention. In EU Member States, the Emjerald Network is equivalent to the NATURA 2000 ecological network. In EU candidate states, the Emjerald Network represents the preparations for and direct contribution to the implementation of the NATURA 2000 programme.

Endangered Species

A population of an organism (usually a species) which because it is either few in number or threatened by changing environmental or predation parameters, is at risk of becoming extinct.

Endemic

Species, which only occur in a strictly limited geographical area, for example on an island or exclusively on mountain range. In the Directive it is mainly used for species which are limited to one Member State and also do not occur outside of the EC.

Environmental impact assessment, EIA

EIA recognise, describe and assess in the most appropriate way, influence on the environment, identifying possible direct and indirect impact on: soil, water, sea, air, forest, climate. Humans, flora and fauna, landscape, physical assets, cultural heritage, taking into account their interconnectivity.

EU

The European Union is established in accordance with the Treaty on European Union and thereare currently 27 Member States of the Union (Belgium, Germany, France, Italy, Luxemburg, Netherlands, Sweden, Estonia, Latvia, Lithuania, Malta, Poland, Slovakia, Slovenia, Czech Republic, Hungary, Cyprus, Bulgaria and Romania). It is based on the European Communities and the Member States co-operation in the fields of Common Foreign and Security Policy and Justice and Home Affairs.

European Commission (EC)

Executive body of the European Union based in Brussels, in addition solely appointed with the power of initiative for EU legislation. Main tasks of the commission: monitoring of the Member States, administration, imposition of sanctions, preparation of proposals to the Council, legislature to implement Council acts, opinions, negotiation of agreements and the representation of the EU in court.

European Court of Justice

European Court of Justice based in Luxemburg. Main tasks: assertion of legal protection for legal actions of the commission against Member States, actions of one Member States against another Member State, actions for annulment against the council or the commission and actions for failure to act.

Favourable conservation status

The Directive establishes a coherent network of NATURA 2000 sites, to enable the habitats and species to be maintained or restored at favourable conservation status in their natural range. The conservation status means the sum of the influences acting on habitats and the species concerned that may affect the long-term distribution and abundance of its populations within the territory of species. The conservation status means is considered favourable when

population dynamics data on the species concerned indicate that it is maintaining itself on a long-term basis as a viable component of its natural habitats, and

the natural range of the species is neither being reduced nor is likely to be reduced for the foreseeable future, and

there is, and will probably continue to be, a sufficiently large habitat to maintain its populations on a long-term basis.

Habitat

Habitat means terrestrial or aquatic areas distinguished by geographic, abiotic and biotic features, whether entirely natural or semi-natural.

Habitats Committee

Committee appointed to facilitate the implementation of the Habitats Directive (Article 20, 21) and to support the European Commission.

Habitat of a species An environment defined by specific abiotic and biotic factors, in which the species lives at any stage of its biological cycle – eg hibernation place, breeding place, feeding place, resting place.

IUCN categories

Duška??

IBA – Important Bird Area

An Important Bird Area (IBA) is an area designated as being globally important habitat for the conservation of bird populations. The program was developed by BirdLife International; IBAs in a given country are designated by a national conservation organization. IBAs are an important base for the designation of SPAs.

Invasive Species

An invasive species is one that is introduced to an area where it does not naturally occur and is able to establish a population without human, or other, intervention.

Life+

The LIFE+ is focused funding instrument providing specific support for the development and implementation of Community environmental policy and legislation, supporting environmental and nature conservation projects throughout the EU, some candidate, acceding and neighbouring countries. Since 1992, LIFE has co-financed some 3104 projects, contributing approximately €2.2 billion to the protection of the environment, and a budget of €2.143 billion is provided for the period 2007-2013. It comprises three components:

LIFE+ Nature & Biodiversity LIFE+ Environment Policy & Governance

LIFE+ Information & Communication

Management plan

Detailed plan for a specific Natura 2000 site which according to Article 6 of the Habitats Directive defines the necessary conservation measures for the site (only conservations measures are mandatory). The plan has to take the ecologic requirements of the habitats and species into consideration.

Monitoring

Regular checks to see if the plants and animals are going well or not. For NATURA 2000 it means obligation to monitor the conservation status of habitats of Annex I and species of Annex II, IV and V with special consideration for the priority habitats and species.

NATURA 2000

A network of marine and terrestrial areas of international importance designed to conserve natural habitats and species of plants and animals that are rare, endangered or vulnerable protected under EU law. NATURA 2000 sites consist of SACs (protected sites based on the Habitats Directive) and SPAs (protected sites based on the Birds Directive)

Habitat types of Community interes

Those natural habitat types which:a) in danger of disappearance in their natural range (Priority natural habitat type) , orb) have a small natural range following their regression or by reason of their intrinsically restricted area, orc) present outstanding examples of typical characteristics of one or more of the following biogeographical regions: Alpine, Boreal, Atlantic, Continental, Pannonian, Mediterranean, Steppic, Black Sea and Macaronesian

PADOR

Priority habitat type

Natural habitat types in danger of disappearance for which the Community has particular responsibility - these priority natural habitat types are indicated by an asterisk (*) in Annex I of the Council Directive 92/43/EEC on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora.

Priority species

Species for the conservation of which the Community has particular responsibility in view of the proportion of their natural range - these priority species are indicated by an asterisk (*) in Annex II of the Council Directive 92/43/EEC on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora.

pSCI (proposed Site of Community Importance)

Proposed sites of community interest on the national evaluation list.

Ramsar site

A wetland area of international importance for birds protected through the Ramsar Convention on Wetlands of International Importance (1979).

Rare Species

An organism that is very uncommon or scarce or that occurs in a very restricted geographical area or that has a wide distribution range but never occurs in large numbers

Red List and Red Data Book

The world union for nature conservation (The World Conservation Union, IUCN) has laid down the criteria for identification of threatened plant and animal species and preparation of the so-called red list of species. They represent one of the essential expert documents of nature protection, because indicating species or subspecies (taxa) of plants, fungi and animals threatened with extinction and the level and imminence of the threat. The main objective of red lists is to draw the attention of government and scientific institutions, non-governmental organizations and the general public to the need to take concrete steps for the protection of these species, specifying priorities and urgency of actions.

SAC, Special Area of Conservation

Special Area of Conservation means a site of Community importance designated by the Member States through a statutory, administrative and/or contractual act where the necessary conservation measures are applied for the maintenance or restoration, at a favourable conservation status, of the natural habitats and/or the populations of the species for which the site is designated;

Member States are required to identify sites for designation and establish measures necessary for conservation. (Together with SPAs, SACs form a network of European sites known as Natura 2000.)

SCI, Site of Community importance

A Site which, in the biogeographical region(s) to which it belongs, contributes significantly to the maintenance or restoration at a favourable conservation status of a natural habitat type in Annex I or of a species in Annex II of the Council Directive 92/43/EEC on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora, and may also contribute significantly to the coherence of Natura 2000, and/or contributes significantly to the maintenance of a biological diversity within the biogeographic region or regions concerned.

SPA, Special Protection Area

Designated wild bird areas to comply with the EC Directive on the Conservation of Wild Birds - (79/409/EEC).

Specimen

Any animal or plant, whether alive or dead, of the species listed in Annex IV and Annex V, any part or derivative thereof, as well as any other goods which appear, from an accompanying document, the packaging or a mark or label, or from any other circumstances, to be parts or derivatives of animals or plants of those species.

Species

This term refers to all the individual organisms of a natural population which are able to interbreed, generally sharing similar appearance, characteristics and genetics due to having relatively recent common ancestors.

Species of Community interest

Species which, within the territory are:

endangered, except those species whose natural range is marginal in that territory and which are not endangered or vulnerable in the western palearctic region; or

vulnerable, i.e. believed likely to move into the endangered category in the near future if the causal factors continue operating; or

rare, i.e. with small populations that are not at present endangered or vulnerable, but are at risk. The species are located within restricted geographical areas or are thinly scattered over a more extensive range; or

endemic and requiring particular attention by reason of the specific nature of their habitat and/or the potential impact of their exploitation on their habitat and/or the potential impact of their exploitation on their conservation status.

Standard Data Form

Nature 2000 designation sheet, for the designation of sites according to the Habitats and Birds Directives standardised form which is ratified by the Habitat Committee

Threatened Species

Plants and animals that are vulnerable to extinction.

Korisni linkovi / Useful links

Europska unija : http://europa.eu/index_en.htm

Opća uprava za okoliš: http://ec.europa.eu/environment/index_en.htm

Europski tematski centar za biološku raznolikost: http://biodiversity.eionet.europa.eu/

Direktiva o staništima:http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:1992L0043:20070101:EN:PDF

Smjernice za OPZP:http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/guidance_en.htm

Direktiva o pticama:http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:01979L0409-20070101:EN:NOT

Natura 2000: http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/index_en.htm

Biogeogrfske regije: http://dataservice.eea.europa.eu/atlas/viewdata/viewpub.asp?id=2250

LIFE+: http://ec.europa.eu/environment/life/

Prepared by:Andrea Štefan, Policy OfficerWWF Med PO