terenÓw zieleni w mieŚcie zielona gÓraw3zorg/pub/strategia - prezentacja 12.11.2015.pdf ·...
TRANSCRIPT
STRATEGIA ROZWOJU
TERENÓW ZIELENI
W MIEŚCIE ZIELONA GÓRA
© ZRTZ_ZG
Zespół ds. rewaloryzacji terenów zieleni w Zielonej Górze
Anna Bazan-Krzywoszańska, Michał Ćwiąkała, Monika Edyta
Drozdek, Wojciech Eckert, Andrzej Greinert, Leszek Jerzak,
Agnieszka Kochańska, Paweł Kochański, Krzysztof Lisowski,
Marek Maciantowicz, Teresa Nowak, Ireneusz Nowogoński, Agata
Kusznierewicz-Sikora, Marta Skiba, Wojciech Strzyżewski, Dorota
Szaban, Agnieszka Szczecińska, Agnieszka Tokarska-Osyczka,
Adam Wysokowski
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
UWAGI OGÓLNE
• Zieleń kształtowana jest bardzo ważnym elementem miasta,
zapewniając funkcje ekologiczne, nie mogące być zrealizowanymi z
zastosowaniem innych środków: związane z klimatem i jakością
powietrza, wodą, glebami, roślinnością i zwierzętami, człowiekiem
(wypoczynek, rekreacja, edukacja).
• Zieleń kształtowana jest elementem konstrukcyjnym miasta,
towarzyszącym budynkom i budowlom, drogom, rozgraniczającym
strefy o konfliktowej formie użytkowania względem siebie.
• Kształtowana zieleń miejska jest zadaniem własnym gminy,
wpisanym w ogólny rys gospodarki komunalnej.
• Aby zieleń miejska mogła spełniać w pełni swoją funkcję potrzebne
jest stworzenie lokalnej polityki w zakresie jej urządzania i ochrony.
• Polityka lokalna w zakresie kształtowania terenów zieleni musi być
oparta o dokumentację strategiczną, na której bazują kolejne –
szczegółowe opracowania jednostkowe.
CEL OPRACOWANIA
• Ustalić zasób terenów zieleni miejskiej wraz z podstawową jego
waloryzacją.
• Ustalić dobre i złe strony współczesnego kształtu zieleni miejskiej
• Wyznaczyć kierunki zmian wobec zastanej sytuacji.
• Wskazać na działania mające pierwszoplanowe znaczenie dla
poprawy sytuacji w zakresie zielonogórskich terenów zieleni.
CELE OPRACOWANIA
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZ_ZG
Zieleń miejska jest jednym
z dóbr nieodnawialnych
w pełnym zakresie. Można
i należy go wzmacniać
i rozwijać. Wymaga to jednak
świadomych działań
rozłożonych na dziesięciolecia.
1. Ogólna charakterystyka miasta
2. Ewidencja zieleni w mieście
• Funkcje i formy zagospodarowania terenów zieleni
• Ocena stanu zagospodarowania terenów zieleni
• Śródmieście
• Zielona góra w starych granicach
• Dzielnica nowe miasto
3. System terenów zieleni w Zielonej Górze
• Istniejące relacje przestrzenne
• Potencjał terenów zieleni
• Analiza społeczna
• Analiza SWOT
• Konieczność modyfikacji struktury i funkcji
4. Strategia rozwoju zieleni w mieście
• Wizja rozwoju zieleni
• Organizacja zieleni w mieście
• Wytyczne planistyczne i projektowe względem terenów zieleni
• Wytyczne do planowania inwestycji
• Obszary strategiczne
• Planowa kompensacja
• Nowe technologie konstrukcyjno-budowlane
w zakresie zieleni kształtowanej
• Zasady ochrony drzew na placach budowy
• Dobór gatunkowy roślin dla terenów zielonogórskich
5. Nawiązanie do obowiązujących dokumentów miasta
STRUKTURA OPRACOWANIA
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Planistyka na szczeblu całego
miasta w zakresie terenów zieleni
kształtowanej jest trudna z uwagi
na brak wcześniejszych
opracowań ukierunkowanych
na te zagadnienia. To praca
prawdziwie pionierska.
Opracowanie liczy na dzień
dzisiejszy 1160 stron, w tym 183
karty ewidencyjne.
EWIDENCJA TERENÓW / POTENCJAŁ
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Centrum miasta to wyjątkowo
trudny obszar – średniowieczny
w układzie, o zwartej
zabudowie, z nielicznymi
(aczkolwiek istniejącymi)
możliwościami zazielenienia
lub korekty zieleni istniejącej.
ŚRÓDMIEŚCIE
• Plac Powstańców Wielkopolskich; plus obszar przy Gazowni;
• Zieleń towarzysząca Gimnazjum nr 6 oraz zabudowie mieszkalnej
sektora między ul. Fryderyka Chopina i Dworcową;
• Zieleńce wypełniające dawna przestrzeń potoku Łącza, w zarysie
ul. Jeleniej, Lisiej, Dąbrowskiego i Składowej;
• Plac Bohaterów;
• Dzielnica willowa miasta przełomu XIX i XX w., ze skwerem z
pominikiem katyńskim, skwerem przy kościele p.w. Zbawiciela,
placem Makusynów, al. Niepodległości i obszarami przy pozostałych
ulicach tego sektora;
• Park Tysiąclecia wraz ze skwerami przy pl. Piłsudskiego;
• Zieleńce towarzyszące Urzędowi Miasta i Marszałkowskiemu oraz
siedzibie NFZ wraz z rondem 11 Listopada;
• Park Winny;
• Park Sowińskiego;
• Zieleniec przy Rektoracie Uniwersytetu Zielonogórskiego;
• Plac Słowiański;
• Zaplecze Zespołu Szkół Ekonomicznych i CKU;
• Park Świętej Trójcy;
• Nieużytek przy ul. Wojska Polskiego między Castoramą i zabudową
przy ul. Wandy oraz Krakusa.
EWIDENCJA TERENÓW / POTENCJAŁ
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Obszar intensywnego rozrostu
miasta, głównie budownictwa
mieszkaniowego. Intensywne
zmiany, różne formy własności,
różne podejście
administratorów. I … bardzo
duży potencjał.
ZIELONA GÓRA
• Makrownętrze Gęśnika w przebiegu między ul. Batorego
i Sulechowską;
• Mini-park przy ul. Ludowej;
• Teren enklawy leśnej przy ul. Rzeźniczaka;
• Wydzielone części lasu na północ od Trasy Północnej między
ul. Stefana Batorego i zabudową Chynowa;
• Las ochronny Strefy Aktywności Gospodarczej;
• Las w granicach Trasy Północnej i poza drogę krajową S3,
z powierzchnią tzw. „Tańczących Sosen”;
• teren szpitalny w zasięgu ulic Ludwika waryńskiego, Podgórnej,
Krótkiej, Spokojnej i Wazów;
• Park Poetów; na wschód od kompleksu akademickiego Kampusu A
Uniwersytetu Zielonogórskiego;
• Las przy ul. Chmielnej; ze strefą izolacyjną Cmentarza Komunalnego
w Zielonej Górze;
• Zieleń towarzysząca obserwatorium astronomicznemu
przy ul. Lubuskiej + możliwość poszerzenia;
• Cmentarz Komunalny w Zielonej Górze;
• Skwer przy zbiegu ul. Chmielnej i Wrocławskiej, z powierzchnią
dawnego Cmentarza Żydowskiego;
• Las ochronny stadionu żużlowego przy ul. Wrocławskiej 69;
EWIDENCJA TERENÓW / POTENCJAŁ
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Obszar intensywnego rozrostu
miasta, głównie budownictwa
mieszkaniowego. Intensywne
zmiany, różne formy własności,
różne podejście
administratorów. I … bardzo
duży potencjał.
ZIELONA GÓRA
• Obszar rekreacyjno-wypoczynkowy „Kaczy Dół”
(przy ul. Majora Henryka Sucharskiego);
• Obszar rekreacyjno-wypoczynkowy „Mrowisko”
(przy ul. Krośnieńskiej, do II Armii);
• Zbiornik wodny Na Cegielni wraz z przyległym lasem;
• Park Zacisze, na północ od kompleksu akademickiego Kampusu B
Uniwersytetu Zielonogórskiego;
• Park przy ul. Xawerego Dunikowskiego;
• Bezpośrednie otoczenie Os. Leśnego;
• Dolina Łączy na dystansie od ul. Węglowej i Składowej, przez okolice
ul. Objazdowej, Foluszowej do granicy miasta w okolicy torów
kolejowych;
• Las strefy izolacyjnej Trasy Północnej;
• Las izolacyjny Os. Przy ogrodnictwie.
• Park przy ul. Braci Gierymskich (do al. Wojska Polskiego);
• Mini-park przy al. Juliusza Słowackiego i ul. Partyzantów;
• Enklawy leśne przy ul. Lechitów i Salomei;
• Ogrody willowe przy ul. Henryka Sienkiewicza;
• Las przy ul. Geodetów i Jarzębinowej;
• Las Liliowy, objęty ochroną;
• Zbiorniki wodne Ochla, Dzika Ochla, leśna strefa ochronna zbiorników
oraz strefa przebiegu potoku Pustelnik;
EWIDENCJA TERENÓW / POTENCJAŁ
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Obszar intensywnego rozrostu
miasta, głównie budownictwa
mieszkaniowego. Intensywne
zmiany, różne formy własności,
różne podejście
administratorów. I … bardzo
duży potencjał.
ZIELONA GÓRA
• Park i zbiorniki wodne przy ul. Waszczyka, ul. Jałowcowej
i do Ronda Zesłańców Sybiru;
• Las wzdłuż Czerwonego Potoku (W od ul. Botanicznej);
• Ogród Botaniczny wraz z powierzchnia potencjalnego rozwinięcia
powierzchni;
• Park Piastowski wraz z historycznym rozwinięciem w kierunku ul.
Botanicznej;
• Park Kolei Szprotawskiej
• Mini-park przy ul. Monte Cassino;
EWIDENCJA TERENÓW / POTENCJAŁ
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Ekstensywnie zabudowane
obszary, od wieków powiązane
z miastem. Możliwości nowego
otwarcia, nowe szanse
na rekreację, wypoczynek,
na zaciekawienie miastem,
na bycie Zielonogórzaninem.
DZIELNICA NOWE MIASTO
• obszary leśne otoczenia Zielonej Góry, zarządzane przez Lasy
Państwowe, w małej części komunalne;
• Las Odrzański – część obszaru Natura 2000 „Krośnieńska Dolina
Odry” (Specjalny Obszar Ochrony 5075; PLH080028); Obszar
Chronionego Krajobrazu 43747 „Krośnieńska Dolina Odry”
(PL.ZIPOP.1393.OCHK.570);
• Specjalny Obszar Ochrony 4507 „Nowosolska Dolina Odry –
Kargowskie Zakola Odry” (PLH080012), na wschód od wsi Jany;
• Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Śląskiej Ochli”
(PL.ZIPOP.1393.OCHK.550), o przebiegu zachód-wschód, obejmując
na terenie współczesnego miasta Zielona Góra przestrzeń między
drogami nr 279-283-1029F, ograniczającymi ją od północy oraz linią
powyżej wsi Jeleniów-Jarogniewice i granicą miasta, ograniczającymi
ją od południa; w tym Rezerwat „Zimna Woda”
(PL.ZIPOP.1393.RP.157) i Specjalny Obszar Ochrony „Zimna Woda”
4709 (PLH080062, PL.ZIPOP.1393.N2K.PLH080062.H);
EWIDENCJA TERENÓW / POTENCJAŁ
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Ekstensywnie zabudowane
obszary, od wieków powiązane
z miastem. Możliwości nowego
otwarcia, nowe szanse
na rekreację, wypoczynek,
na zaciekawienie miastem,
na bycie Zielonogórzaninem.
DZIELNICA NOWE MIASTO
• Park dworski w Jarogniewicach;
• Park dworski w Jeleniowie, z XVIII w.;
• Park przypałacowy w Kiełpinie z k. XVIII w.;
• Park przypałacowy w Ochli z k. XVIII/pocz. XIX w.;
• Park dworski w Ochli z poł. XVIII w.;
• Park w Nowym Kisielinie;
• Park w Starym Kisielinie;
• Park etnograficzny w Ochli;
• Park historyczny w Zatoniu z k. XVII w., przebudowany
w poł. XVIII w. (X. Dorota Talleyrand-Perigord);
• Zwierzyniec parkowy w Zatoniu, XVII-XVIII w.
SYSTEM TERENÓW ZIELENI
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Współczesna Zielona Góra ma
układ pasmowy, składający się
z trzech pasm – południowego,
centralnego i północnego,
generalnie o przebiegu wschód-
zachód, z lekkim odchyleniem
w kierunku NW-SE.
UWAGI OGÓLNE
Współczesny układ miasta wynika z jego oparcia o dwie doliny rzeczne –
od północy Odry i od południa Śląskiej Ochli oraz długotrwałego,
rolniczego wykorzystania tych terenów. Historyczne miasto rozwijało się
początkowo w układzie koncentrycznym,
w toku rozwoju rolnictwa,
sadownictwa i winiarstwa,
przekształcając się
w układ plamowy.
W ciągu dalszego
rozwoju miasta
od drugiej połowy XIX w.,
a zwłaszcza przez
cały wiek XX
i początek wieku XXI,
doszło do powielenia
przez zabudowę
centralnego miasta modelu
pasm równoleżnikowych.
Największej presji
budowlanej należy się
spodziewać w liniach
pasm.
RELACJE PRZESTRZENNE
• wiele konfliktów przestrzennych wynika z nierównomiernego
rozwoju miasta w jego historii, w tym mieszania różnych funkcji na
przyległych do siebie obszarach;
• dawne sektory przemysłowe znajdują się współcześnie w ścisłym
centrum miasta, co powoduje rozczłonkowanie przestrzenne miasta;
• do końca XX w. dynamicznie rozwijające się osiedla mieszkaniowe
wyeliminowały grunty rolne i inne terenu otwarte z terenu dawnego
miasta;
• na przełomie XX i XXI w. zabudowa była realizowana dynamicznie
w wielu sektorach dawnego miasta, a także na terenie gminy Zielona
Góra; wiele dawnych wsi podmiejskich zamieniło się w sypialnie
miasta – Racula, Drzonków, Zawada, Ochla, Stary i Nowy Kisielin;
inne mniejszą intensywność zabudowy zawdzięczają głównie
trudnościom komunikacyjnym i bardziej niż te pierwsze
peryferyjnemu położeniu w aglomeracji;
• w odniesieniu do polan śródleśnych, wylesienie jest typową formą
rozszerzania antropogenicznej formy zagospodarowania – zarówno
rolniczego, jak miejskiego;
• nowo budowane osiedla mieszkaniowe, jak (w mniejszej części)
rozbudowujące się już istniejące, rozwijają się z zachowaniem
choćby niedużych, leśnych stref buforowych – powstaje mozaika
terenów leśnych i zabudowanych;
SYSTEM TERENÓW ZIELENI
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Współczesne relacje między
zabudową, użytkowaniem
terenów miejskich i obszarami
zieleni są wyjątkowo złożone.
RELACJE PRZESTRZENNE
• powstaje możliwość organizacji lokalnych parków w oparciu o
enklawy leśne; niestety, presja wobec opisywanych enklaw jest
znaczna zarówno ze strony inwestorów, jak mieszkańców;
• od początku XXI w. intensyfikacja zabudowy mieszkaniowej dotyczy
niemal całego obszaru aglomeracji zielonogórskiej;
• stosunkowo małe powierzchnie zajęte przez miasto Zielona Góra i
wsie podmiejskie wywołały skutek w postaci braku wizji systemu
terenów rekreacyjno-wypoczynkowych i terenów zieleni innej
funkcjonalności; do tej pory budują one sieć niezależnych od siebie
terenów, tworząc bezładny układ plamowy;
• największe powierzchnie parkowe miasta liczą 10 ha (Park Tysiąclecia),
6,2 ha (Park Piastowski), 1,9 ha (Park Sowińskiego); w dawnych wsiach
podzielonogórskich znajdują się historyczne parki dworskie – w Zatoniu
(52, 4 ha) i Ochli (dwa obiekty: 1,6 ha oraz 7,7 ha);
• w dawnej Zielonej Górze, tylko dwa z terenów współcześnie
parkowych zostały z taką myślą skonstruowane – Park Piastowski i
Wagmostaw (oba z początku XX w.); Park Winny to dawna
powierzchnia produkcyjna na Wzgórzu Ceglanym (Ziegelberg),
pozostałe to powierzchnie historycznych cmentarzy – Park
Tysiąclecia (Grüner-Kreuz Friedhof, Kath. Friedhof), Park Św. Trójcy
(Dreifältigkeitsfriedhof) lub pozostawione tereny podmokłe – Park
Sowińskiego;
• dużym zasobem zieleni kształtowanej w Zielonej Górze są tereny
przydrożne.
SYSTEM TERENÓW ZIELENI
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Współczesne relacje między
zabudową, użytkowaniem
terenów miejskich i obszarami
zieleni są wyjątkowo złożone.
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
ANALIZA SPOŁECZNA
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Najczęściej identyfikowanymi
terenami zieleni są Wzgórza
Piastowskie, Park Tysiąclecia,
Wagmostaw oraz Park Poetów.
Wzgórza Piastowskie wyróżniają się
możliwościami aktywnego spędzania
czasu wolnego, Park Tysiąclecia
i Wagmostaw są miejscami rekreacji
i spacerów; Park Poetów to miejsce
aktywnego wypoczynku i spacerów
w otoczeniu atrakcyjnej przyrody,
Park Winny postrzegany jest jako
miejsce okazjonalnych spacerów.
9,8
0,3
0,3
0,5
0,5
0,5
0,8
0,9
1,1
1,1
1,1
1,3
1,4
1,7
2
2,2
2,3
3
3
3,6
3,9
4,4
5,2
10
18,1
21,1
0 5 10 15 20 25
Inne
Skansen w Ochli
Las przy oś. Czarkowo
Park Ruchu Drogowego
Las przy Pileckiego
Okolice lotniska Przylep
Skwer Makusynów
Stawik przy Waszczyka
Plac Powstańców…
Park Zacisze
Park Kolei Szprotawskiej
Park w Zatoniu
Liliowy Las
Park Braniborski
Park Sowińskiego
Park Św. Trójcy
Las Odrzański
Dolina Gęśnika
Ogród Botaniczny
Cegielnia
Dzika Ochla
Park Winny i Palmiarnia
Park Poetów
Wagmostaw
Park Tysiąclecia
Wzgórza Piastowskie
Najbardziej popularne miejsca rekreacji w Zielonej Górze
ANALIZA SPOŁECZNA
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Częstotliwość odwiedzania miejsc
zieleni przez Zielonogórzan nie jest
bardzo duża. Sposób spędzania
czasu wolnego na terenach zieleni
w obszarze miasta uświadamia
ważne dla mieszkańców formy
aktywności, ale także pewne
ograniczenia z tym związane.
0 5 10 15 20 25 30
Bardzo często
Często
Rzadko
Bardzo rzadko
Wcale
16
23,5
26,1
29,3
5,1
Częstotliwość odwiedzania miejsc zielonych na terenie miasta
11,2
1,1
4,4
5,6
17
30,3
36,3
65,6
0 10 20 30 40 50 60 70
Robię inne rzeczy
Wędkuję
Leżę, opalam się
Piknikuję, griluję
Bawię się z dziećmi
Kontempluję przyrodę
Biegam, jeżdże na rowerze, uprwiam…
Spaceruję, czytam, rozmawiam
Formy spędzania czasu wolnego na terenach zielonych
ANALIZA SPOŁECZNA
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Aktualnie dostępna zieleń
w mieście w ogólnym
rozumieniu nie jest oceniania
dobrze – szczególnie w zakresie
dostępnej infrastruktury
i funkcjonalności.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
2,0,8
3,75,4
2,5
18,4 17,7
24,724,0
12,3
31,8
32,9
25,9
24,0 24,7
38,0
32,5
25,9
31,8
38,7
9,8
16,0
19,8
14,9
21,8
zdecydowanie dobrze raczej dobrze ani dobrze, ani źle
raczej źle zdecydowanie źle
Ocena terenów zieleni w mieście w wybranych aspektach (%)
ANALIZA SPOŁECZNA
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Za najlepiej przystosowane do
pełnienia funkcji rekreacyjnych
Zielonogórzanie uznają Wzgórza
Piastowskie, Park Tysiąclecia oraz
Wagmostaw.
Z tymi miejscami w największym
stopniu zielonogórzanie się obecnie
identyfikują, najczęściej je
odwiedzają i mają największe
oczekiwania co do poprawy ich
infrastruktury i dbałości o zieleń.
Miejsca do piknikowania (stoły, ławeczki,miejsca do grillowania)
Ścieżki rowerowe
Ścieżki do nordic walking
Zaprojektowanie nowych parków,
ogrodów, miejsc zieleni (nowe…
Ścieżki edukacyjne
Tworzenie trawników do odpoczywania i
grania na świeżym powietrzu
Stworzenie małej architektury (ławki,
place zabaw, itd.)
Infrastruktura dająca możliwościaktywnego spędzania czasu wolnego (np.…
Miejsca postoju dla rowerzystów
Wprowadzać zieleń sezonową poza
terenami zieleni
Dbałość o istniejące tereny zieleni
(trawniki, kwietniki, donice z kwiatami…
Nowe ścieżki spacerowe
46,5
30,9
3,1
39,1
12,9
36,7
26,6
24,2
6,3
7
20,7
10,2
Oczekiwania funkcjonalności terenów zieleni w Zielonej Górze (%)
ANALIZA SPOŁECZNA
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Wzgórza Piastowskie i Park
Tysiąclecia to najważniejsze
miejsca dla Zielonogórzan.
Kolejne związane są z terenami
nadwodnymi, co warto
zauważyć – Dzika Ochla, Las
Odrzański, Wagmostaw.
Lasy/Park/Wzgórza Piastowskie
Park Tysiąclecia
Wagmostaw
Dolina Gęsnika
Park Kolei Szprotawskiej
Park Poetów
Las Odrzański
Cegielnia
Park Braniborski
Dzika Ochla
Park Winny i Palmiarnia
Ogród Botaniczny
Liliowy Las
Park Sowińskiego
Park w Zatoniu
Park Św. Trójcy
Park Ruchu Drogowego
Stawik przy Waszczyka
Lasy przy ul. Pileckiego
Las/Park Zacisze
okolice Lotniska Przylep
Skansen w Ochli
Inne
46,0%
39,3%
13,7%
6,2%
,5%
4,7%
13,7%
1,9%
5,2%
16,1%
5,2%
3,8%
2,4%
,9%
8,1%
2,4%
1,4%
,5%
,5%
,9%
2,8%
7,6%
39,3%
Najważniejsze miejsca zieleni dla rekreacji w mieście
ANALIZA SPOŁECZNA
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Wizytówką miasta
są Wzgórza Piastowskie.
W stosunku do małych
powierzchni parkowych
problemem może być
równoległa realizacja
wypoczynku aktywnego
i biernego, kontemplacyjnego.
Miejsca zieleni godne polecenia
Lasy/Park/Wzgórza Piastowskie
Park Tysiąclecia
Wagmostaw
Dolina Gęsnika
Park Poetów
Las Odrzański
Park Braniborski
Dzika Ochla
Park Winny i Palmiarnia
Ogród Botaniczny
Liliowy Las
Park w Zatoniu
okolice Lotniska Przylep
Skansen w Ochli
Inne
22,4
7,9
10,9
,6
1,2
4,8
,6
3,6
11,5
6,7
1,8
1,2
1,2
2,4
23,0
WNIOSKI
• Mieszkańcy miasta myślą o terenach zieleni raczej w kategoriach
przestrzeni o charakterze szerokim, ogólnodostępnym, niż przestrzeni
w obrębie własnych terenów prywatnych czy osiedli mieszkaniowych.
Planowanie zagospodarowania zieleni miejskiej powinno uwzględniać
ten aspekt, przyjmując założenie, że rozwiązania wypracowane i
akceptowane przez mieszkańców dla przestrzeni otwartych zostaną w
optymalnym stopniu zaimplementowane na innych obszarach miasta.
Warto też myśleć o miejskiej zieleni w charakterze systemu miejsc
wzajemnie powiązanych określoną symboliką, czy rozwiązaniami
funkcjonalnymi.
• Aktualnie dostępna zieleń w mieście w ogólnym rozumieniu nie jest
oceniania dobrze – szczególnie w zakresie dostępnej infrastruktury i
funkcjonalności. Z wypowiedzi badanych można odczytać, że ich
oczekiwania koncentrują się wokół stworzenia kompleksowych
rozwiązań pozwalających na realizację wielu różnych potrzeb, różnych
kategorii mieszkańców. W opiniach Zielonogórzan tereny zieleni
miejskiej powinny, w miarę możliwości, łączyć się z terenami
zalesionymi tworząc swoiste zielone korytarze.
ANALIZA SPOŁECZNA
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Oczekiwania dotyczące terenów
zieleni w dużej mierze związane są
ze zmianami w stylu życia
zielonogórzan. Ma to obecnie
i będzie miało w przyszłości duży
wpływ na oczekiwania związane
z kształtowaniem terenów zieleni
i ich funkcjonalnością.
WNIOSKI
• Opinie mieszkańców pozwalają wskazać pewne trendy w myśleniu o
przyszłym kształcie terenów zieleni – zbliżając ich funkcjonalność i
rozwiązania do tych spotykanych w innych, dużych miastach.
Oczekiwania w stosunku do miejskiej zieleni koncentrują się na
rozbudowanej warstwie znaczeniowej i symbolicznej o potencjale
integracyjnym. Proces rekreacji jest tutaj wielokierunkowy i odnosi się
zarówno do sfery fizycznej, jak i emocjonalnej i intelektualnej
mieszkańców. Modelowe współczesne tereny rekreacji, parki o
charakterze ogólnomiejskim to często bardzo zróżnicowane w
charakterze główne zasoby przyrodnicze miast, które spajają „zielone
szwy” w postaci tras spacerowych, promenad, deptaków. Parki
miejskie stają się miejscami kontemplacji, przyrodniczymi wyspami w
przestrzeni miasta, miejscem intelektualnej przygody, ale też miejscami
zdarzeń i imprez integrujących społeczność lokalną. Mieszkańcy
Zielonej Góry wskazują szereg rozwiązań, które mogą sprzyjać
zwiększeniu funkcjonalności tych terenów.
• Za najlepiej przystosowane do pełnienia funkcji rekreacyjnych
Zielonogórzanie uznają Wzgórza Piastowskie, Park Tysiąclecia oraz
Wagmostaw. Z tymi miejscami w największym stopniu
Zielonogórzanie się obecnie identyfikują, najczęściej je odwiedzają i
mają największe oczekiwania co do poprawy ich infrastruktury i
dbałości o zieleń.
ANALIZA SPOŁECZNA
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Mieszkańcy postulują większe
zainwestowanie w tereny zieleni
ogólnomiejskiej, głównie parki.
WNIOSKI
• Myślenie o kształcie zieleni w mieście powinno uwzględniać zasadę
zespolenia funkcji mieszkaniowej z wypoczynkową, co poprzez lepszą
dostępność zieleni, poprawę warunków nasłonecznienia i
przewietrzania, co może w zdecydowany sposób przyczynić się do
poprawy warunków życia w mieście. Każda dzielnica mieszkaniowa
powinna mieć zapewnione tereny zieleni wyposażone w miejsca
rekreacji i zabaw dla dzieci oraz osób dorosłych.
• Z opinii zielonogórzan dotyczących funkcjonalności wskazywanych
terenów zieleni (Wzgórza Piastowskie, Park Tysiąclecia, Wagmostaw,
Park Winny, Park Poetów i inne) wynika, że oczekiwania mieszkańców
nie zawsze są zaspakajane. Braki dotyczą przede wszystkim
infrastruktury (ścieżek pieszych i rowerowych, ławek, koszy, toalet,
miejsc gastronomicznych, miejsc do piknikowania, placów zabaw,
ścieżek edukacyjnych, itp.). Na drugim miejscu wymieniana jest
dbałość o istniejące obszary zieleni i ich rozwój (nowe nasadzenia,
dbałość o zieleń – koszenie, przycinanie, tworzenie trawników na
których można odpoczywać, ciekawe nasadzenia krzewów i kwiatów).
• Oczekiwania dotyczące terenów zieleni w dużej mierze związane są ze
zmianami w stylu życia Zielonogórzan. Formy aktywne –
prozdrowotne, coraz częściej wpisywane są w zachowania codzienne a
nie tylko odświętne, incydentalne. Ma to obecnie i będzie miało w
przyszłości duży wpływ na oczekiwania związane z kształtowaniem
terenów zieleni i ich funkcjonalnością.
ANALIZA SPOŁECZNA
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Fundamentem myślenia
mieszkańców o terenach
osiedlowych jest ich
wielofunkcyjność i estetyka.
Nabiera większego znaczenia
aktywny wypoczynek.
ANALIZA SWOT
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Wiele elementów poprawy jest
w naszych rękach, w rozumieniu
całej społeczności miasta.
CZYNNIKI WEWNĘTRZNE
MOCNE STRONY SŁABE STRONY
• duża łączna powierzchnia terenów
biologicznie aktywnych
• bardzo wysokie zalesienie terenu
miasta i obszarów przyległych
• duża powierzchnia terenów leśnych
w przeliczeniu na jednego
mieszkańca
• obecność ciekawych obiektów
przyrodniczych – obszary Natura
2000, rezerwat, obszary chronionego
krajobrazu, zespoły przyrodniczo-
krajobrazowe
• obecność ciekawych parków
historycznych – obiekty w Zatoniu,
Ochli
• obecność historycznych cmentarzy –
liczne obiekty
• obecność w mieście starych drzew
i krzewów, a także egzemplarzy
roślin ciekawych gatunków
• systematyczny przyrost liczby
i długości ścieżek rowerowych
prowadzących do ciekawych
punktów miasta
• niska jakość terenów zieleni
• brak planowych działań w zakresie
kształtowania TZ
• zieleń traktowana jest marginalnie –
zwłaszcza przy nowych inwestycjach
• małe zróżnicowanie rozległych
terenów leśnych – bory sosnowe
• słaby program rekreacyjny terenów
zieleni urządzonej
• brak wskaźników planistycznych
• słabe wykreowanie marki zieleni
• brak kompleksowej pielęgnacji
zieleni, zwłaszcza drzew
• brak ochrony drzew na placach
budowy
• parkingi wyłącznie z betonowymi,
nieprzepuszczalnymi
nawierzchniami
• duży stopień zanieczyszczenia
terenów odpadami, zwłaszcza stref
wejściowych do lasów i terenów
przydrożnych
• źle organizowane konsultacje
społeczne
• brak oznaczeń dróg leśnych
ANALIZA SWOT
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Tereny zieleni miejskiej mogą się
zmienić na korzyść, mogą też
być kontynuowane
nieprawidłowe rozwiązania.
CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE
SZANSE ZAGROŻENIA
• zieleń traktowana jako marka
• możliwość budowy wypoczynku
i edukacji regionalnej w oparciu
o lokalne obiekty historyczne
• możliwość aranżacji terenów
rekreacyjno-wypoczynkowych na
obszarach wadliwych dla zabudowy
• wyznaczenie obszarów do nasadzeń
kompensacyjnych – stworzenie
planów
• częściowa przebudowa lasów
produkcyjnych na ochronne,
• wykorzystanie istniejącej
dokumentacji projektowej
• systematyczna poprawa stosunku
mieszkańców miasta do własności
publicznej
• możliwość wykreowania elementów
turystyki historycznej
• zmiana podejścia osób decyzyjnych
do zieleni miejskiej
• wykorzystanie potencjału osób
społecznie wykluczonych
• więcej uzgodnionych z UM
społecznych akcji (np.: seminaria
parkowe)
• brak zainteresowania osób
decyzyjnych w mieście zmianą
dotychczasowej praktyki urządzania
i pielęgnacji terenów zieleni
kształtowanej
• brak postrzegania TZ jako obszarów
strategicznych dla rozwoju ZG
• niewłaściwie ukierunkowana
aktywność mieszkańców
• brak zainteresowania mieszkańców
terenami zieleni kształtowanej;
konieczność ponoszenia kosztów
• myślenie o terenach publicznych
jako niczyich
• brak łącznego traktowania zieleni
z zabudową
• brak źródeł finansowania dla
realizacji inwestycji w tereny zieleni
kształtowanej
• brak środków na właściwe
utrzymanie terenów zieleni – efekt
odstręczający od działania na rzecz
zieleni
• niewłaściwy dobór osób
zaangażowanych w projekty – brak
interdyscyplinarnych zespołów
WIZJA ROZWOJU
1. Podejście do przestrzeni miejskiej jako całości planistycznej
Uzgodnienie kompetencji z zarządcami terenów miejskich
2. Zmiana podejścia do zieleni na terenach kluczowych dla miasta –
historyczne centrum, okolice urzędów centralnych, główne ulice
miasta, okolice najważniejszych firm i centrów handlowych
Reprezentacyjne, bogate założenia oparte o rośliny kwitnące
3. Zmiana podejścia do terenów parków współczesnych
Przebudowa terenów, z wykorzystaniem tematów przewodnich,
postawienie na atrakcyjność miejsca, oparcie założenia o elementy
wodne oraz zróżnicowanie form zieleni i wielość gatunków roślin
4. Ochrona i rewaloryzacja parków i ogrodów historycznych
Wykorzystanie informacji historycznej o dawnym wyglądzie terenów,
kompleksowa rewaloryzacja, marketing
5. Rozwój warunków rekreacji i wypoczynku, w tym miejsc aktywnego
wypoczynku – tereny leśne, tereny osiedlowe
Rozbudowa i oznaczenie ścieżek rowerowych, budowa instalacji
gimnastycznych w oparciu o tereny leśne i parkowe
6. Przystosowanie części lasów do pełnienia funkcji parków leśnych
Wykonanie ścieżek, uporządkowanie terenów, wyposażenie w ławki
i kosze na odpady, w niektórych przypadkach tylko kwestia
oznaczenia dróg i ścieżek
ZMIANY W SYSTEMIE ZIELENI MIEJSKIEJ
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Zmiany w zieleni miejskiej
Zielonej Góry muszą dotyczyć
wszystkich sfer i etapów:
• zarządzania
• planowania
• projektowania
• wykonawstwa
• pielęgnacji
• kontroli
ORGANIZACJA ZIELENI W MIEŚCIE
ZMIANY ORGANIZACYJNE
• Biuro ogrodnika miejskiego / architekta krajobrazu
w UM w Zielonej Górze
• Uzgodnienia kompetencji między zarządcami terenów
• Centralna planistyka w skali całego miasta
ZMIANY FINANSOWE
• Wykorzystanie programów zewnętrznych na nowe realizacje
oraz rewitalizację już istniejących
• Wykorzystanie środków na integrację społeczną
• Wspomaganie inicjatyw społecznych, ukierunkowanych
na rewitalizację terenów zieleni osiedlowej
ZMIANY MERYTORYCZNE
• Udział architektów krajobrazu w procesie projektowania budowlanego
i urbanistycznego
• Realizacja parkowych założeń tematycznych
• Szerokie wykorzystanie akcentów historycznych na terenach zieleni
• Zdecydowana poprawa w infrastrukturze terenów zieleni
• Wyznaczenie stref zieleni pod względem zainwestowania
w nie środków
• Systematyczna pielęgnacja terenów zieleni, zgodnie z wyznacznikami
dla zieleni różnych form i typów założenia
ZMIANY W SYSTEMIE ZIELENI MIEJSKIEJ
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Nie na darmo o zakładaniu
i użytkowaniu terenów zieleni
mówi się „sztuka ogrodowa”.
To trudne działanie,
wymagające specjalistycznej
wiedzy oraz systematyczności.
ZMIANY W SYSTEMIE ZIELENI MIEJSKIEJ
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Nie musimy otwierać nowych
drzwi; należy za to adaptować
dobre rozwiązania na grunt
zielonogórski.
PROPONOWANE DZIAŁANIA
• Wytyczne planistyczne i projektowe względem TZ
Zapisy w dokumentach planistycznych, szczegółowe wskaźniki
Decyzje administracyjne w kształtowaniu zieleni
Poprawa warunków wzrostu i rozwoju drzew oraz krzewów
Ochrona roślin zimą
Wytyczne dla pielęgnacji
Parkingi w mieście
Nawierzchnie przepuszczalne w mieście
Potrzeby rekreacyjne mieszkańców
• Wytyczne do planowania inwestycji
Inwentaryzacje zieleni
Specyfikacje dla materiału roślinnego oraz jakości, sposobu
wykonania robót i ich kontroli
• Planowa kompensacja
• Nowe technologie konstrukcyjno-budowlane w zakresie zieleni
kształtowanej
Mieszanki kamienno-glebowe
Komórki glebowe
Kanały korzeniowe
Bariery mechaniczne
• Zasady ochrony drzew na placach budowy
• Dobór gatunkowy roślin dla terenów zielonogórskich
ZMIANY W SYSTEMIE ZIELENI MIEJSKIEJ
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
OBSZARY STRATEGICZNE
Park Tysiąclecia Całkowita przebudowa obszaru, uwaga na historię
Park Poetów, Zacisze,
Braniborski
Przebudowa obszarów, parki tematyczne
Park Św. Trójcy Przebudowa obszaru, park przyosiedlowy
Wagmostaw Re-aranżacja obszaru, wzbogacenie flory
Makrownętrze Gęśnika Całkowita przebudowa obszaru, park tematyczny
Dolina Łączy Całkowita przebudowa obszaru, park tematyczny
Zatonie Rewitalizacja parku historycznego
Ochla Rewitalizacja parku historycznego
Kiełpin Rewitalizacja parku historycznego
Jarogniewice Rewitalizacja parku historycznego
Park Słowiański Przebudowa obszaru, park reprezentacyjny
Park Bohaterów Przebudowa obszaru, park reprezentacyjny
Dzielnica willowa ZG Ochrona obszaru
Park Piastowski, rozszerz.
do ul. Botanicznej
Przebudowa obszaru, parki tematyczny
„Tańczące Sosny” Oznaczenie dróg dojścia, marketing obszaru
Ochla i Dzika Ochla Całkowita przebudowa obszaru, park tematyczny
Tereny przydrożne Przebudowa, zgodna z wytycznymi szczegółowymi
Przed Zieloną Górą stoi bardzo
dużo nowych wyzwań w zakresie
kształtowania zieleni miejskiej.
To w zasadzie nowe otwarcie
dla naszego miasta.
WNIOSKI OGÓLNE
• Zieleń miejska może i powinna być wizytówką Zielonej Góry
• Zieleń zielonogórska wymaga szybkich działań naprawczych
• Sytuacja kształtowania zieleni w mieście jest wysoce skomplikowana
z racji jego dużej powierzchni i zróżnicowania wewnętrznego
TRWAŁOŚĆ/OCHRONA
• Zielona Góra jest miastem starym, o historii wartej uwypuklenia
• Szereg terenów zieleni ma znaczenie historyczne, które powinno być
względem nich priorytetowym wyznacznikiem, bez względu na obecną
formę użytkowania
• Dużym potencjałem historycznym Zielonej Góry są cmentarze, które
powinny być zagospodarowane wraz ze swoim otoczeniem w sposób
uwypuklający dzieje i godność tych miejsc
ZMIANY
• Zielona Góra jest przeinwestowana w zakresie powierzchni
trawiastych, bardzo kosztownych w utrzymaniu
• Program funkcjonalno-przestrzenny większości założeń zieleni
jest współcześnie bardzo ubogi, wymagający zmiany
• Brak jest indywidualizmu w kształtowaniu zieleni, co można zrobić
opierając się na tematach przewodnich tych założeń
• Brak jest dobrych wzorców w zakresie zieleni o bardzo wysokich
walorach, co skłania mieszkańców miasta do bierności
• Należy wykorzystać nowy zasób terenów Nowego Miasta dla poprawy
wizerunku całej Zielonej Góry
WNIOSKI
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG
Zieleń miejska w Zielonej Górze
ma ogromny potencjał, dotąd
niewykorzystany. Rozwój zieleni
wymaga dokonania szeregu
zmian w planistyce, organizacji,
zarządzaniu, praktyce
projektowej, wykonawczej,
a także pielęgnacji.
DZIĘKUJEMY
ZA UWAGĘ
Strategia Rozwoju Zieleni w Zielonej Górze / Zielona Góra 12-11-2015
© ZRTZwZG