HET

met je hoofdin de archieven

PALEISGEHEUGEN

tentoonstelling16.10.2013 - 29.06.2014nationaal archief den haag

In de tentoonstelling Het geheugenpaleis - met je hoofd in de archieven neemt het Nationaal Archief je mee langs elf grote en kleine verhalen uit meer dan duizend jaar Nederlandse geschiedenis.

Morrenstichting

Originele documenten, foto’s en kaarten vertellen

de verhalen die in archieven verborgen liggen.

Elk verhaal heeft zijn eigen ruimte in de tentoon-

stelling waarin niet alleen archiefstukken centraal

staan maar waar onder andere kunstenaars,

artiesten en ontwerpers hun interpretatie op de

archiefstukken en de verhalen geven. Kom en ont-

dek de verhalen die in archieven verborgen liggen!

De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door:

SLeM (Stichting Landschapsarchitectuur en Meer) maakt van het oudste document uit de collectie van het Nationaal Archief een landschap van woorden. Zijn creatie is een waar monnikenwerk.

Rond 1130 sticht de gravin van Holland de vrouwen-

abdij van Rijnsburg. De meisjes die intreden komen

uit adellijke families en brengen grond uit familie-

bezit mee. Zo vergroot de abdij snel haar grondbezit.

Van de ooit zo machtige vrouwenabdij in Rijnsburg

rest weinig meer dan papier. Maar wie goed naar

het landschap kijkt, ontdekt nog sporen van de abdij.

Een 400 jaar oud kaartboek is het bewijs.

NAVIGEREN DOOR DE MIDDELEEUWENsporen van een machtige vrouwenabdij

1179–1598

SLeM (Stichting L

LANDSCHAP

Kunstenaar, ondernemer en ingenieur Jan van

Scorel is in de 16e eeuw een beroemdheid en alles-

kunner. Hij neemt het initiatief tot de bedijking

van De Zijpe, vlakbij Schoorl. Dit kustgebied in

Noord-Holland is erg kwetsbaar voor overstromingen.

Van Scorel schildert een indrukwekkende kaart van

het gebied. Het project is een van de grootste en

vroegste droogmakingsprojecten in Nederland.

DE DA VINCI VAN HET NOORDEN

Los Digitalos maakt een digitale 3D bewerking van Jan van Scorel’s geschilderde kaart van het Zijpegebied.

jan van scorel

1495–1562

Los Digitalos m

3D KAART

Een jongen van eenvoudige afkomst die zich slim

omhoog weet te werken via studie, werkkring,

huwelijk en grond-speculaties. Dat is het verhaal

van Johan van Olderbarnevelt. Uiteindelijk is hij

als raadpensionaris en landsadvocaat misschien

wel de meest invloedrijke man in de Republiek der

Verenigde Nederlanden. Zijn positie redt hem niet

als hij in 1619 beschuldigd wordt van landverraad.

IMAGEBUILDING IN DE GOUDEN EEUW

Acteur en regisseur Helmert Woudenberg kruipt in de huid van Johan van Oldenbarnevelt in de nacht voor zijn terechtstelling.

johan van oldenbarnevelt

1547–1619

Acteur en regisse

MONOLOOG

In 1602 richten de Staten-Generaal de Vereenigde

Oostindische Compagnie (VOC) op; de eerste

multi national in de wereld. De VOC lijkt vooral een

mannenbolwerk. Maar uit archiefstukken blijkt

dat de rol van vrouwen in de VOC veel groter is dan

gedacht. Er zijn niet alleen thuisblijvende zeemans-

vrouwen, maar ook vrouwen die matrozen ronselen

en vrouwen die als man verkleed aan boord gaan.

DAAR WAS LAATST EEN MEISJE LOOS

1602–1795

vrouwen en de voc

Van het matrozenliedje Daar was laatst een meisje loos maakt Ricky Koole, actrice en singer-songwriter, een hedendaagse variant.

Van het matrozenlied

MATROZENLIED

Seks, leugens en bedrog in het Den Haag van begin

18e eeuw. Het proces tegen de rijke weduwe Sophia

van der Maa en haar dochter Sophia van Noortwijck

zorgt voor opschudding in de Haagse society.

De moeder zou haar dochter hebben aangezet tot

diverse buitenechtelijke relaties.

EEN HAAGSE AFFAIRE

1700–1701

het schandaalproces tegen sophia van noortwijck

Radio- en filmmakers Stout & Smits maken een audio- installatie die de bezoeker van nu meeneemt naar de Haagse society van toen.

Radio en filmm

HOORSPEL

In 1792 vertrekt de 19-jarige Pieter Groen naar

West-Indië. In zeven dagboekjes vertelt hij over zijn

reis, zijn inspecties van de plantages, zijn wande-

lingen door koloniale stadjes én over al zijn seksuele

avonturen met zowel blanke, welgestelde dames als

zwarte slavinnen.

NAAR DE BARBIESJES GAAN!

1792–1794

pieter groen gaat naar de west

Passages uit de dagboeken van Pieter Groen komen tot leven in scenes uit een historische tragikomedie van performer Jaime Ibanez. Begeleid door de muziek van Jornt Duyx.

Passages uit de dagbo

TRAGIKOMEDIE

Als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, lopen in de

internationale diplomatenwijk van Peking de span-

ningen op. De Nederlandse gezant moet toezien op

de naleving van de internationale regels in de wijk

en de Nederlandse commandant bewaakt de Duitse

en Oostenrijkse bezittingen. De situatie wordt nog

complexer als een Chinese generaal asiel zoekt na zijn

mislukte poging om het keizerlijk gezag te herstellen.

OORLOG IN DE DIPLO MATENWIJKhet manoeuvreren van een gezant en zijn commandant

1909–1919

Het verhaal van de diplomatenwijk wordt in samenwer-king met Josse Pietersma, Fred de Heij en Uitgeverij Xtra vertaald naar een graphic novel.

Het verhaal van de diplo

GRAPHIC NOVEL

Zo’n 60 jaar na het overlijden van politieagent

Henk Kompagne in een concentratiekamp, onder-

zoekt zijn neef de gebeurtenissen die leiden naar de

dood van zijn oom Henk. Een zoektocht naar sporen

in archieven, naar tekens van leven in voormalige

kampen en motieven van slachtoffers en daders.

HELD TEGEN WIL EN DANKeen haagse agent in oorlogstijd

1944–1946

Auteur, journalist en programmamaker Ad van Liempt maakt een korte documentaire over hoe Jan Kompagnie het verhaal van zijn oom heeft achterhaald.

Auteur journalist en p

DOCUMENTAIRE

Het einde van het koloniale Nederlands-Indië na

de Tweede Wereldoorlog vormt het begin van een

noodgedwongen verhuizing van 300.000 (Indische)

Nederlanders naar Nederland. Vanwege de enorme

woningnood organiseert de overheid opvang in

contractpensions. Dat gaat gepaard met veel regels

en betutteling. Voor de repatrianten is de overgang

enorm.

OPGEVANGEN IN DE SPRUITJESLUCHTindische repatrianten in nederlandse contractpensions

1945–1970

Illustrator en animator Cristina Garcia Martin gebruikt het toenmalige voorlichtingsmateriaal voor gerepatrieerde huisvrouwen voor een inburgeringsquiz met een knipoog.

Illustrat

QUIZ

Na afloop van de Tweede Wereldoorlog is het

duidelijk: nooit meer oorlog, maar samenwerken in

Europa! De Nederlandse minister van Buitenlandse

Zaken, Johan Willem Beyen, is de grote onbekende

in het verhaal naar eenwording, maar hij is het

die voor een belangrijke doorbraak in de Europese

eenwording heeft gezorgd.

EUROPAPA’S

op weg naar europese eenwording

Ola Szostak en Willemijn Schellekens maken een interieur waarin je op onderzoek mag uitgaan. Je kruipt in het hoofd van de vier Nederlandse Europapa’s: wat delen de politici en hoe denken zij over elkaar?

1948–1957

Ola Szostak en Willemijn Sche

GEHEUGENKANTOOR

Acteursgroep Wunderbaum laat de verstikkende situatie zien waarin vier briefschrijvers uit de jaren 60 en 70 ver-keerden door de beperkte mogelijkheden om te scheiden.

Tot 1971 is het in Nederland niet zomaar mogelijk om

te scheiden. Als een echtpaar wil scheiden, moet een

van de twee de schuld voor het mislukte huwelijk op

zich nemen. Minister van Justitie Polak spant zich

in om de echtscheidingswet aan te passen. Voor- en

tegenstanders klimmen in de pen. Hartverscheurende

persoonlijke ervaringen worden aan de minister

toevertrouwd.

SCHEIDEN DOET LIJDENwat een nieuwe wet teweeg brengt

1965-1971

Acteursgroe

THEATER

OpeningstijdenmaandagAlleen voor onderwijsgroepen

dinsdag 10:00 - 21:00 uur

woensdag - vrijdag10:00 - 17:00 uur

zaterdag - zondag11:00 - 17:00 uur

EntreeprijzenVolwassenen € 5,-

65+/studenten/CJP/uitpas e.d. € 3,-

Kind tussen 12 en 18 jr € 3,-

Kind onder 12 jaar gratis

ICOM gratis

Vrienden gratis

De studiezaal en collectiepresentaties zijn gratis te bezoeken.

Bezoek www.gahetna.nl voor informatie over rond-

leidingen, de culturele agenda, afwijkende openings-

tijden en een uitgebreide routeomschrijving naar het

Nationaal Archief. Kijk op www.gahetna.nl/webshop

voor de publicaties bij de tentoonstelling.

Nationaal ArchiefPrins Willem Alexanderhof 20

2595 BE Den Haag

telefoon (070) 331 54 00

www.gahetna.nl

Bezoekersinformatie

KOM JE KIJKEN?

Het Genootschap voor het Nationaal Archief zet zich sinds

2002 in voor het Nationaal Archief. Als Vriend van Het

Genootschap maakt u publieks activiteiten zoals de tentoon-

stelling Het geheugenpaleis mogelijk. Steun Het Genootschap

en geniet van vele voordelen.

Aanmelden als vriend?

Aanhef*: Dhr. Mevr.

Voorletters en achternaam*:

Straat en huisnummer*:

Postcode en woonplaats*:

Telefoonnummer*:

E-mailadres*:

Geboortedatum:

Kies uw vriendschap:

Vriend – 1 pers. € 35,- p.j. Vriend – 2 pers. € 60,- p.j.

Betaling:

Ik machtig met mijn ondertekening Het Genootschap

voor het Nationaal Archief het aangekruiste bedrag

eenmalig van mijn rekeningnummer af te schrijven.

Datum*

Handtekening*

Digitale nieuwsbrief ontvangen: ja nee

* verplicht in te vullen

Het

Gen

oo

tsch

ap v

oo

r h

et N

atio

naa

l Arc

hie

fA

ntw

oord

num

mer

933

2025

09

WB

Den

Haa

g

post

zege

l nie

t nod

ig