CENTAR ZA STRUČNO OBRAZOVANJE

Program obrazovanja za sticanje znanja i vještina

za zanimanje

Tehničar/ka održavanja pruga

3

1. Naziv programa: Program obrazovanja za sticanje znanja i vještina za zanimanje Tehničar/ka održavanja pruga 2. Utemeljenost programa

Zanimanje tehničar održavanja pruga ne obrazuje se u redovnom školskom sistemu. Program za sticanje znanja i vještina se organizuje na zahtjev Željeznice Crne Gore, a na osnovu iskazane potrebe za obrazovanjem ovog kadra.

Program za sticanje znanja i vještina za tehničara održavanja pruga se bazira na standardu zanimanja – Tehničar/ka održavanja pruga, koji je usvojen na V sjednici Savjeta za stručno obrazovanje 12.09.2003.godine.

3.Cilj programa obrazovanja:

Da polaznici obuke usvoje vještine i znanja koja su potrebna za uspješno

obavljanje poslova tehničara održavanja pruga.

4.Trajanje programa obrazovanja: 582 časa

4

5. Lični profil polaznika (Uslovi za uključenje u program obrazovanja) Osnovni obrazovni zahtjevi:

- građevinski tehničar, - gimnazija, - mašinski tehničar, - saobraćajni tehničar.

Poželjni obrazovni zahtjevi:

- građevinski tehničar – smjer niskogradnja, - građevinski tehničar – opšti smjer, - građevinski tehničar – smjer geodezija, - građevinski tehničar – smjer visokogradnja.

Poželjno iskustvo: iskustvo na sličnim poslovima. Osnovne osobine koje bi trebalo da posjeduje polaznik:

- zdravstvena sposobnost – I zdravstvena grupa, - starosno doba do 30 godina.

Poželjne osobine koje bi trebalo da posjeduje polaznik:

- starosno doba do 25 godina, - muški pol, - sposobnost organizacije, - sposobnost komunikacije, - odgovornost, - sposobnost za timski rad.

Za polaznike organizovati Uvodni kurs iz premetne oblasti Osnovi niskogradnje. PRIPREMNI KURS ZA KANDIDATE IZ PROGRAMA OBUKE ZA ZANIMANJE

5

TEHNIČAR ODRŽAVANJA PRUGA PREDMETNA OBLAST: Osnovi niskogradnje

Sadržaj kursa: 1. UVOD: 2

• građevinarstvo kao privredna djelatnost; • grane građevinske proizvodnje; • objekti niskogradnje.

2. SAOBRAČAJNICE: 4 • definisanje puteva i željeznica;

• klasifikacija puteva i željeznica; • konstruktivni elementi puta; • konstruktivni elementi željezničke pruge.

3. DONJI STROJ SAOBRAĆAJNICA: 6 • uloga donjeg stroja u konstrukciji;

• elementi donjeg stroja,definicije; • oblici trupa puta; • klasifikacija tla; • standardne metode izrade usjeka. Mehanizacija. • izrada usjeka u stjenovitom materijalu tehnikom miniranja; • standardne metode izrade nasipa. Mehanizacija. • posteljica.

4. GORNJI STROJ PUTA: 5 • kolovozna konstrukcija;

• vrste kolovoznih konstrukcija; • struktura kolovozne konstrukcije; • noseći slojevi kolovozne konstrukcije; • zastor.

5. GORNJI STROJ ŽELJEZNIČKE PRUGE: 9 • elementi gornjeg stroja pruge;

• uloga elemenata kolosjeka; • šine; • kolosječni pribor; • pragovi; • zastor; • kolosjek na mostovima; • dugi trak šina - DTŠ; • veze kolosjeka.

6. ELEMENTI PROJEKTNE GEOMETRIJE: 2 • predstavljanje saobraćajnica u projektima;

• osnovni pojmovi i nazivi;

6

• situacioni plan, elementi; • podužni profil, elementi; • poprečni profili, elementi.

7. TUNELI: 6 • tunel kao građevinska konstrukcija;

• definicije i nazivi podzemnih objekata; • klasifikacija tunela; • osnovni nazivi i pojmovi kod tunelskih profila; • tunelska konstrukcija; • tunelski portali skloništa i niše; • tehnologija građenja tunela.

8. MOSTOVI I PROPUSTI: 6 • most kao građevinski objekat;

• funkcija mosta; • elementi konstrukcije mosta. Nazivi. • podjela mostova prema tipu konstrukcije; • izgradnja mostova; • uloga propusta; • podjela propusta (cjevasti, pločasti, zasvedeni).

9. ŽELJEZNIČKE STANICE: 6 • izbor lokacije;

• uzdužni profil; • stanični plato; • broj kolosjeka; • šema i plan stanice; • podjela i označavanje kolosjeka; • putnička zgrada; • oblici stanica; • postrojenja u stanicama; • putničke, tehničke i ranžirne stanice.

Ukupno: 46 Nakon pripremnog kursa organizovati provjeru usvojenih znanja (test) polaznika.

ISPITNI KATALOG PREDMETNA OBLAST: Osnove niskogradnje

7

PREDMETNA OBLAST: KANDIDAT:

1. UVOD - definiše građevinarstvo kao privrednu djelatnost; - vrši podjelu građevinarstva na grane; - nabraja učesnike u građevinskoj proizvodnji; - razvrstava građevinske objekte po granama; - poznaje objekte niskogradnje.

2. SAOBRAĆAJNICE - klasifikuje saobraćajnice; - definiše put, željezničku prugu; - klasifikuje puteve po traženom parametru; - klasifikuje željezničke pruge po traženom parametru; - razlikuje konstruktivne (građevinske) dijelove puta; - crta poprečne profile puta, željezničke pruge; - razlikuje konstruktivne (građevinske) dijelove pruge.

3. DONJI STROJ SAOBRAĆAJNICA

- poznaje ulogu donjeg stroja kao geotehničkog objekta u konstrukciji saobraćajnice;

- skicira donji stroj i definiše usjek, nasip, zasjek; - objašnjava elemente donjeg stroja i njihove nazive; - klasifikuje tlo po traženom parametru; - objašnjava standardne metode izrade usjeka; - poznaje mehanizaciju za izgradnju usjeka; - objašnjava standardne metode izrade nasipa; - poznaje mehanizaciju za izgradnju nasipa; - tumači tehnološki postupak izgradnje usjeka u stjenovitom

materijalu tehnikom miniranja; - definiše posteljicu; - uočava značaj posteljice kao temeljnog sloja gornjeg stroja

saobraćajnice. 4. GORNJI STROJ

PUTA - definiše kolovoznu konstrukciju i njene elemente; - klasifikuje kolovozne konstrukcije prema krutosti,

prepznaje ih i razlikuje; - skicira i objašnjava strukturu zadatog tipa kolovozne

konstrukcije; - poznaje ulogu donjih nosećih slojeva kolovozne

konstrukcije i materijale za njihovu izradu; - poznaje ulogu gornjih nosećih slojeva kolovozne

konstrukcije, vrste i materijale za njihovu izradu; - definiše zastorni materijal i tehnologiju izgradnje

kolovoznog zastora; - poznaje ulogu zastora u kolovoznoj konstrukciji.

5. GORNJI STROJ ŽELJEZNIČKE PRUGE

- nabraja elemente kolosjeka; - definiše ulogu svakog od elemenata kolosjeka; - opisuje oblik, definiše kvalitet i tip šine; - razvrstava kolosječni pribor prema ulozi u kolosjeku; - nabraja elemente krutog pričvrsnog pribora tipa *K*; - objašnjava način vezivanja šine za prag kod pričvršćenja

tipa *K*; - prepoznaje elastični pričvrsni pribor; - objašnjava ulogu spojnog kolosječnog pribora; - razvrstava pragove prema traženom parametru;

8

- objašnjava pojam impregnacije pragova; - upoređuje drvene i betonske pragove, ističe dobre i loše

osobine jednih i drugih; - razvrstava zastorni materijal; - definiše kolosjek na mostovima i upoređuje ga sa

kolosjekom na otvorenoj pruzi; - definiše dugi trak šina; - objašnjava kako se završava DTŠ; - poznaje veze kolosjeka; - nabraja sastavne dijelove i opisuje geometriju proste

jednostruike skretnice. 6. ELEMENTI

PROJEKTNE GEOMETRIJE

- poznaje vrste projekata; - razlikuje projekcije saobraćajnice; - definiše situacioni plan, trasu i elemente trase u

situacionom planu; - definiše podužni profil, niveletu i geometriju trase u

podužnom profilu; - skicira poprečne profile saobraćajnice u nasipu, usjeku i

zasjeku. 7. TUNELI - definiše tunel kao inženjerski objekat;

- definiše ostale podzemne objekte i poznaje njihove nazive; - vrši klasifikaciju tunela po traženom parametru; - skicira poprečni profil tunela i definiše njegove elemente; - skicira tunelsku konstrukciju i imenuje njene konstruktivne

dijelove; - razlikuje tunelsku konstrukciju od tunelske obloge; - definiše tunelski portal, razlikuje ulazni i izlazni portal,

skicira portalni zid; - objašnjava ulogu skloništa i niša u tunelu i njihovo

obilježavanje; - poznaje tehnologiju građenja tunela.

8. MOSTOVI I PROPUSTI

- definiše most kao građevinski objekat; - objašnjava funkciju mosta; - poznaje konstruktivne elemente mosta i njihove nazive; - klasifikuje mostove prema tipu konstrukcije ili drugom

parametru; - poznaje osnove tehnologiju izgradnje mostova; - definiše propust kao građevinski objekat; - objašnjava ulogu propusta; - klasifikuje propuste prema traženom parametru.

9. ŽELJEZNIČKE STANICE

- obrazlaže izbor lokacije, uzdužni profil, stanični plato, shemu i plan stanice i broj kolosjeka;

- razlikuje oblike i vrste stanica, kao i postrojenja u stanicama;

- poznaje funkcije stanica. 6. Identifikacija prioritetnih oblasti programa obrazovanja Polaznik mora da zna:

9

- propise o održavanju pruga i objekata; - da organizuje redovno i investiciono održavanje pruga i objekata; - da izvrši mjesečni pregled dionice – utvrđivanje stanja pruge i objekata; - signalne i saobraćajne propise iz oblasti željezničkog saobraćaja, koji se odnose

na poslove utvrđene standardom; - opremu i mehanizaciju za održavanje pruga i objekata; - o kontaktnoj mreži, telekomunikacionim uređajima i signalno – sigurnosnim

postrojenjima, koji se odnose na poslove utvrđene standardom; - da vrši nadzor nad radom grupe radnika; - da komunicira sa saradnicima; - da izvrši pripremu sredstava za rad; - da vodi računa o racionalnoj upotrebi vremena, materijala, alata i

mehanizacije; - da brine o kvalitetu rada – poštovanje standarda i normativa; - obezjeđuje smještaj i sigurnost sredstava rada i materijala; - da vodi dnevni izvještaj o radu, utrošenom materijalu i prisustvu radnika - da upozna radnike sa propisima o održavanju pruge i objekata; - da primjenjuje propise o zaštiti na radu i upozna radnike sa njima; - da zaštiti prirodu i čovjekovu okolinu.

Polaznik treba da zna:

- da radi na računaru; - organizaciju rada preduzeća; - da koristi tehničku dokumentaciju.

Poželjno je da polaznik zna:

- o željezničkom saobraćaju uopšte, transportu robe i putnika.

7. Predmetne oblasti programa obrazovanja:

• Donji stroj željezničke pruge i objekti • Gornji stroj željezničke pruge • Željeznička signalizacija • Organizacija željezničkog saobraćaja • Elektro – uređaji i postrojenja • Oprema i mehanizacija za održavanje pruga • Zaštita na radu i protivpožarna zaštita • Primjena računara (osnovna znanja)

10

8. Broj časova za realizaciju predmetnih oblasti programa obrazovanja:

Redni broj

Naziv predmetne oblasti

Ukupno Teorija Praksa

1.

Donji stroj željezničke pruge i objekti 120 70 50

2. Gornji stroj željezničke pruge

135 85 50

3. Željeznička signalizacija

62 42 20

4. Organizacija željezničkog saobraćaja

80 60 20

5. Elektro uređaji i postrojenja

70 46 24

6. Oprema i mehanizacija za održavanje pruga

50 25 25

7. Zaštita na radu i protiv požarna zaštita

40 25 15

8. Primjena računara

25 10 15

Ukupno časova: 582 363 219

Napomena: Nakon uspješno završenog programa, slijedi rad pod nadzorom u trajanju od 6 mjeseci – praktičan rad. 9. Sadržaji predmetnih oblasti programa obrazovanja:

9. 1. Predmetna oblast: Donji stroj željezničke pruge i objekti

(Teorijski dio – 70) (Praktični dio – 50)

Teorijski dio predmetne oblasti

Dužina trajanja

11

1.

Uvod - osnovni pojmovi i definicije o željezničkom saobraćaju - konstruktivni elementi željezničke pruge - pružni pojas

3

2.

Održavanje zemljanog dijela trupa pruge - oblici zemljanog trupa (nasip, usjek, zasjek) - planum pruge - deformacije planuma i mjere sanacije - deformacije nasipa i mjere sanacije - deformacije usjeka i mjere sanacije - primjena tamponskog sloja - stabilnost kosina usjeka i nasipa - padine - zaštitni i odvodni jarkovi - odvođenje podzemne vode - drenaže - mehanička zaštita kosina - obloge - obložni zidovi - potporni zidovi - biološka zaštita kosina

12

3.

Održavanje mostova i propusta - osnovni pojmovi i definicije - evidencija i tehnička dokumentacija - kontrola stanja mostova i propusta: stalni nadzor, povremeni pregled, izvještaj o pregledima, specijalistički pregled i ispitivanja - održavanje i opravka čeličnih mostova i propusta - održavanje i opravka masivnih mostovskih stubova - održavanje i opravka masivnih mostova i propusta

14

4.

Održavanje tunela - osnovni pojmovi, nazivi i definicije - evidencija i tehnička dokumentacija - kontrola stanja tunela: stalni nadzor, povremeni pregledi, specijalistički pregledi - redovno održavanje tunela - opravka tunela - postupci - veće opravke tunela - mjere za zaštitu saobraćaja u tunelu - ventilacija tunela - galerije

16

5.

Održavanje staničnih postrojenja - kolske vage u stanicama - postrojenja za snabdijevanje vodom - stanični peroni

8

12

- podhodnici - rampe - tovarni profili - jame za okretnice - održavanje puteva u reonu željezničke stanice

6.

Zaštita pruge od površinskih voda i atmosferskih uticaja - opšta pravila za održavanje - zaštita od bujica - zaštita od erozije bio – tehničkim mjerama - osiguranje trupa pruge od tekućih voda - zaštita pruga od uticaja vodenih talasa - regulacioni objekti kod mostova - zaštita mostova od leda - zaštita pruge od zavejavanja - obezbjeđenje pruga od lavina - zaštita pruge od vjetra

12

7. Uvođenje sistema kvaliteta i unapređenja 5

Praktični dio predmetne oblasti ( Praktična nastava: 50 )

1.

Održavanje zemljanog trupa pruge - upoznavanje sa poslovima na tekućem i investicionom

održavanju trupa pruge i kosina - primjena teorijskih znanja iz ove oblasti - pregled dionice, kontrola stanja kosina, planuma,

jarkova, drenaža, potpornih i obložnih zidova - uočavanje nepravilnosti i deformacija - razmatranje mogućih mjera sanacije - vođenje dnevnih izvještaja

10

2.

Održavanje mostova i propusta - upoznavanje sa poslovima tekućeg i investicionog

održavanja mostova i propusta - primjena teorijskih sadržaja - obilazak mostova i propusta, kontrola stanja - vođenje evidencije i tehničke dokumentacije

10

3.

Održavanje tunela - obilazak tunela - upoznavanje sa poslovima redovnog održavanja tunela - vođenje evidencije i tehničke dokumentacije

10

4.

Održavanje staničnih postrojenja - obilazak staničnih postrojenja - postupci i načini održavanja kolskih vaga, perona,

podhodnika, rampi, jama za okretnice i ostalih staničnih postrojenja

- izvođenje poslova putem radnog uzorka iz djelokruga rada tehničara održavanja pruga

10

5.

Zaštita pruga - obilazak i pregled pruge (reon Skadarskog jezera,

bujična područja, djelovi pruga izloženi vjetru, zavejavanju i dr.)

5

13

- pregled donjeg stroja i primjena u konkretnim problemima

- primjena biotehničkih mjera - vođenje evidencije i tehničke dokumentacije

6. Sistem kvaliteta na željeznici 5 Napomena: Praktičnu nastavu obaviti u Željeznici Crne Gore u Službi za donji stroj i pružnim dionicama Sektora za građevinsku djelatnost. Metode rada sa polaznicima: - metoda izlaganja, - kombinacija metode izlaganja sa razgovorom - metoda grafičkih radova, - metoda ilustracije i demonstracije, - metoda praktičnih radova. 9.2. Predmetna oblast: Gornji stroj željezničke pruge

( Teorijski dio – 85 ) ( Praktični dio – 50 )

Teorijski dio predmetne oblasti Dužina trajanja

1.

Opšti dio - definicija željezničke pruge - podjela pruga - dužina pruge i kolosjeka - pružne oznake - razmak kolosjeka - slobodni profil - tovarni profil - širina žlijeba za prolaz točkova šinskog vozila - prostorni odnosi objekata i pruga - prostorni odnosi materijala i predmeta prema

kolosjeku

10

2.

Gornji stroj i konstrukcija kolosjeka - elementi gornjeg stroja i njihova uloga - šine - kolosječni pribor - pragovi - zastor - raspored pragova - spojevi šina. Dilatacija. - specijalne konstrukcije kolosjeka - dilatacione sprave

15

3. Uređenje kolosjeka u pravoj i krivini - nagib šina - širina kolosjeka

20

14

- proširenje kolosjeka - dozvoljena odstupanja u širem kolosjeku - smjer kolosjeka - visinski odnosi šina u pravcu - nadvišenje kolosjeka - prelazna rampa za nadvišenje - prelazne krivine - međuprave, kratke krivine - položaj skretnica u situacionom planu - nagibi i prelomi, nivelete - brzina vozova u krivinama

4.

Veze kolosjeka - okretnice - prenosnice - skretnice - ukrštaji

10

5.

Održavanje i zamjena gornjeg stroja - radovi na gornjem stroju - pripremni radovi - uslovi za izvršenje radova na gornjem stroju - zavarivanje šina i skretnica u duge tranove - postupak sa ugrađenim i neugrađenim

kolosječnim materijalom - regeneracija kolosječnog materijala - vanredni i ostali nepredviđeni radovi - saradnja sa drugim službama - oprema, alat, mašine, pružna vozila - pregled gornjeg stroja - dozvoljena odstupanja od propisanih mjera

30

Praktični dio predmetne oblasti ( Praktična nastava: 50 )

1.

Opšti dio - obilazak pruge - uočavanje prostornih odnosa objekata i pruge - slobodni i tovarni profil - provjera - mjerenje razmaka kolosjeka - pružne oznake

5

2.

Gornji stroj i konstrukcija kolosjeka - pregled elemenata gornjeg stroja pruge i

definisanje uloge elemenata u kolosjeku - uočavanje načina vezivanja šina za pragove - obezbjeđenje spojeva šina - pregled dilatacionih sprava - pregled kolosjeka na mostovima i putnim

prelazima - vođenje tehničke dokumentacije

10

3. Uređenje kolosjeka u pravoj i krivini - radovi na redovnom održavanju - mjerenja: širine kolosjeka, nagiba šina, smjera

15

15

kolosjeka - provjera kolosjeka u pravoj i krivini - prelazne krivine - provjera nadvišenja kolosjeka i upoređivanje sa

normativima - upoznavanje sa mjernim tehnikama - uzdužni nagibi kolosjeka - položaj skretnica u planu i profilu

4.

Veze kolosjeka - obilazak, pregled, kontrola stanja i načini

održavanja okretnica, prenosnica, skretnica i ukrštaja

- upoznavanje načina funkcionisanja kolosjeka - dijelovi skretnice, način prolaska voza kroz

skretnice, brzina vozova

10

5.

Održavanje i zamjena gornjeg stroja - radovi na gornjem stroju - regulisanje kolosjeka - zamjena pojedinih istrošenih djelova gornjeg

stroja - postupci - postupci sa materijalom - zavarivanje šina i skretnica u dugi trag šina - oprema, alat, mašine i pružna vozila

10

Napomena: Praktičnu nastavu obaviti u Željeznici Crne Gore, u Službi za gornji stroj i pružnim dionicama Sektora za građevinsku djelatnost. Metode rada sa polaznicima: - metoda izlaganja, - kombinacija metode izlaganja sa razgovorom - metoda grafičkih radova, - metoda ilustracije i demonstracije, - metoda praktičnih radova. 9.3. Predmetna oblast: Željeznička signalizacija ( Teorijski dio – 42 ) ( Praktični dio – 20 )

Teorijski dio predmetne oblasti

Dužina trajanja

16

1.

Uvod - uvodne odredbe - osnovni pojmovi o signalizaciji - opšte odredbe - upotreba i održavanje signalnih sredstava

2

2. Zvonovni signalni znaci električnog signalnog zvona - zvonovni signalni znaci (osnovne odredbe,

signalni znaci, svrha i upotreba)

2

3.

Stalni signali - glavni signali - predsignali glavnih signala - ponavljači predsignalisanja - dopunski signali - pokazivači i predpokazivači za:

o pravac i kolosjek o brzine

- predsignalne opomenice - objavnice glavnih signala i predsignala - upozorivači glavnih signala i predsignala - granični kolosječni signali - pokazivači za obostrani saobraćaj - manevarski signali - signali na kolskim vagama - signali za ograničenje brzine - signali za električnu vuču - skretnički signali - kontrolni signali za automatske uređaje

20

4.

Signali na vozovima, manevarkama, potiskivalicama, posjednutim vozilima i pružnim vozilima - signali na vozovima - signali na potiskivalici - signali na manevarki - signali na posjednutim vozilima - signali na pružnim vozilima

4

5.

Signalni znaci voznog i staničnog osoblja - signalni znaci osoblja vučnog vozila - signalni znaci staničnog osoblja - signalni znaci za probu automatskih kočnica - signalni znaci manevarskog osoblja

4

6.

Signali pružnog osoblja - prenosni i ručni signali - zaustavni signali - signali lagane vožnje - opozivni signali

5

7. Signalne oznake

17

- opšte odredbe - nevaženje signala - mjesto zaustavljanja - pružne opomenice, prenosne pružne opomenice - početak i završetak potiskivanja - oznake za stanice bez ulaznih signala - oznake za stajališta - oznake predmeta koji zadire u slobodni prostor - granica izolovanog preklopa - početak i kraj pruge sa automatskim pružnim

blokom (APB) - početak i kraj pruge sa telekomandom (TK) - početak i kraj pruge sa obostranim saobraćajem

5

Praktični dio predmetne oblasti (Praktična nastava: 20)

1.

Stalni signali

10

2.

Signali na vozovima – manevarkama i pružnim vozilima

3

3.

Signalni znaci voznog i staničnog osoblja

2

4.

Signali pružnog osoblja

3

5.

Signalne oznake

2

Napomena: Praktična nastava (20) Praktična nastavu obaviti u Željeznici Crne Gore. Metode rada sa polaznicima: - metoda izlaganja, - kombinacija metode izlaganja sa razgovorom - metoda ilustracije i demonstracije, - metoda praktičnih radova. 9.4.Predmetna oblast: Organizacija željezničkog saobraćaja

( Teorijski dio – 60 ) ( Praktični dio – 20)

Dužina

18

Teorijski dio predmetne oblasti

trajanja

1.

Osnovni pojmovi - vrste službenih mjesta - način označavanja skretnica i staničnih kolosjeka - vrste skretnica i način osiguranja - pružne oznake i branici

3

2.

Način i principi funkcionisanja željeznice kao velikog sistema - definicija i struktura željezničkog sistema - uloga stanica u željezničkom sistemu - zadaci stanica u putničkom saobraćaju - zadaci stanica u teretnom saobraćaju - organizacija rada u susjednim željezničkim upravama - organizacija Željeznica Crne Gore A.D. - koordinacija rada stanica - aspekti bezbjednosti na željeznici

5

3.

Saobraćaj vozova - podjela pruge na prostorne odsjeke i pojam ovih odsjeka - načini sastavljanja vozova - vrste pisanih naloga - vrijeme i način objavljivanja promjena u saobraćaju

vozova pružnom osoblju - upotreba knjižice reda vožnje i izrada izvoda iz reda

vožnje za pružno osoblje - vrste i način označavanja vozova - rukovanje branicima pri saobraćaju vozova i pružnih vozila - brzina vožnje preko skretnice - pojam saobraćaja vozova prije vremena po pravilnom i

nepravilnom kolosjeku - način zaštićivanja voza na otvorenoj pruzi - dužnosti čuvara pruge pri saobraćanju vozova

8

4.

Zatvaranje kolosjeka - pojam predviđenog i nepredviđenog zatvaranja kolosjeka - traženje odobrenja i postupanje pružnog osoblja za

vrijeme zatvaranja pruge i kolosjeka

5

5.

Saobraćaj radnih vozova - saobraćaj radnih (materijalnih) vozova do određene tačke

na otvorenoj pruzi - traženje odobrenja i postupanje pružnog osoblja za

vrijeme vožnje i rada

4

6.

Zaustavljanje vozova i pravo vožnje na vučnom vozilu - izuzetno prolaženje i zaustavljanje voza u službenom

mjestu kada po redu vožnje ima, odnosno nema bavljenja - pravo vožnje na lokomotivi, teretnim vozovima i službenim

kolima

4

7.

Saobraćaj motornih pružnih vozila i radnih kolica - pojam i vrste pružnih vozila, upotreba, oznake, oprema i

pratnja pružnih vozila - sastavljanje i sklapanje pružnih vozila, na/sa kolosjeka

10

19

- brzina i međusobno kvačenje - prenošenje opasnih materijala pružnim vozilima - obaveze vođe pružnih vozila prije vožnje, za vrijeme

vožnje i po završetku vožnje - smještanje i osiguranje radnih kolica od odbjegnuća - putni list i propusnica za saobraćaj pružnih vozila i način

upotrebe - dodavanje prikolice i teretnih kola na pružna vozila

8.

Signali i signalne oznake u saobraćaju motornih pružnih vozila - kvačenje pružnih vozila za vozove - zaštita pružnih vozila - rukovanje glavnim signalima za vrijeme saobraćaja pružnih

vozila - istovremeno kretanje više odvojenih pružnih vozila između

dva službena mjesta - ostavljanje prikolica pružnih vozila na otvorenoj pruzi radi

utovara ili istovara - uvođenje u saobraćaj motornog pružnog vozila kao voza

6

9.

Vanredni događaji na pruzi - pojam i prijavljivanje vanrednog događaja - postupak u slučaju raskida veza, odbegnuća vozila i u

slučaju nesposobnosti pruge za saobraćaj vozova - postupak pri saobraćaju snježnih grtala (ralica) u

vremenskom razmaku ispred voza - vrste željezničkih kola, korišćenje kola za naročite

željezničke svrhe

8

10.

Red vožnje - uputstvo za izradu i izvršenje reda vožnje

2

Praktični dio predmetne oblasti

(Praktična nastava: 20)

Prepoznavanje objekata i uređaja koji se koriste pri regulisanju saobraćaja Definisanje na terenu signala i signalnih oznaka, koji služe za regulisanje

saobraćaja i građevinskih radova Postupak izvođenja radova i koordinacije sa susjednim stanicama na otvorenoj

pruzi Prepoznavanje kola u stanicama Praktična primjena knjižice reda vožnje i izvoda iz knjižice reda vožnje za

pružno osoblje Snalaženje pri saobraćaju pružnih vozila Definisanje vrste i namjene voza prema njegovom broju

Napomena: Praktičnu nastavu obaviti u Željeznici Crne Gore (kandidat primjenjuje i provjerava stečena teorijska znanja uz rad sa otpravnikom vozova, saobraćajnim dispečerima i vožnjom na vučnom vozilu).

20

Metode rada sa polaznicima: - metoda izlaganja, - kombinacija metode izlaganja sa razgovorom - metoda ilustracije i demonstracije, - metoda praktičnih radova. 9.5. Predmetna oblast: Oprema i mehanizacija za održavanje pruge

( Teorijski dio – 25 ) ( Praktični dio - 25 )

Teorijski dio predmetne oblasti

Dužina trajanja

1. Uvodni dio

1

2. Priprema pruge za mehanizovano održavanje

1

3.

Krupna – teška mehanizacija za održavanje pruga - razvoj krupne mehanizacije - osnovni tipovi teške krupne mehanizacije - planiranje i priprema za mehanizovano

održavanje pruge - zatvaranje kolosjeka zbog izvođenja radova - mašinsko regulisanje kolosjeka i skretnica - planiranje zastorne prizme - mašine za rešetanje zastorne prizme - održavanje krupne mehanizacije

7

4. Laka mehanizacija za održavanje pruge - osnovni tipovi lakih mašina - eksploatacija lake mehanizacije

2

5.

Uređaji, oprema i transportna sredstva - šinski tenzori - uređaj za odsijecanje - savijanje šina - izdizanje spalih – uleglih sastava - kranići za utovar i prenos šina - pružna kolica i vagoneti - kola za posebne svrhe - dizalice i utovarivači - agregati za osvetljenje

3

6.

Snjegozaštita i zaštita od odrona - uređaji za grijanje skretnica - čišćenje pruge od snijega - zaštita pruge od odrona

2

7. Mjerna tehnika za održavanje pruge

21

- kontrola stanja pruge - razmjernik za kolosijek - sprava za mjerenje habanja šina - ispitivanje geometrije pruge - mjerna kola - drezine - ispitivanje naprslina u šinama - ispitivanje – mjerenje naboranosti šina

4

8.

Radni vozovi za održavanje pruge - radni voz za brušenje šina - radni voz i oprema za sanaciju tunela i mostova - uništavanje vegetacije na pruzi

2

9.

Oprema za bravarske radove na pruzi - aluminotermijsko zavarivanje šina - navarivanje šina i skretnica - zamjena lijepljenih sastava

3

Praktični dio predmetne oblasti

(Praktična nastava: 25)

1.

Upoznavanje sa krupnom i sitnom pružnom mehanizacijom, opremom i transportnim sredstvima

10

2. Obilazak radnih vozova za sanaciju pruge

10

3. Upoznavanje sa bravarskim radovima na pruzi

5

Napomena: Praktičnu nastavu obaviti u Željeznici Crne Gore, u Službi mehanizacija. Metode rada sa polaznicima: - metoda izlaganja, - kombinacija metode izlaganja sa razgovorom - metoda ilustracije i demonstracije, - metoda praktičnih radova. 9.6. Predmetna oblast: Zaštita na radu i protivpožarna zaštita

( Teorijski dio - 25 ) ( Praktični dio - 15 )

Teorijski dio predmetne oblasti

Dužina trajanja

22

I Opšti dio - pojam zaštite na radu - pravne osnove zaštite na radu - uređivanje zaštite na radu - prava i obaveze zaposlenih u sprovođenju mjera zaštite na

radu - služba – referent zaštite na radu II Izvori i uzroci štetnosti i povreda na radu - opšte mjere ZNR - posebne mjere ZNR - prethodne mjere ZNR - povrede na radu - faktori štetnosti na radu - subjektivni faktori – objektivni faktori III Posebne mjere zaštite na radu na elektrifiociranim prugama - kontaktna mreža IV Zdravstveni uslovi na radu i pružanje prve pomoći - zdravstveni uslovi na radu - sanitetski materijal i pribor za spasavanje - prva pomoć na radu - opekotine i prelomi V Značaj lične zaštite na radu - značaj - klasifikacija - proizvodnja i nabavka - utvrđivanje sredstava lične zaštite - korišćenje sredstava lične zaštite

1 2 1 1 1

Posebni dio I Zaštita na radu prilikom održavanja pruga i pružnih postrojenja - putevi i prolazi kojima se kreću radnici - kretanje radnika prugom - kretanje radnika preko mosta - kretanje radnika kroz tunel - postavljanje prenosnih pružnih opomenica i drugih signala

23

pružnog osoblja - kretanje radnika u staničnom prostoru - mjere zaštite prije početka rada na pruzi - zaustavljanje voza - postupak kod davanja signala » pazi » - dužnosti zaštitnog čuvara - zaštita radnika pri radovima na stanicama, peronima i

putnim prelazima u nivou - mazanje šina u krivinama II Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom vožnje pružnih vozila - dužnosti vođe pružnog vozila - kretanje pružnih vozila na pruzi - prevoz radnika pružnim vozilima - prevoz materijala pružnim vozilom - vožnja pružnog vozila kroz tunel - prevoz opasnih materijala pružnim vozilom - čuvanje i osiguranje pružnih vozila III Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom manipulisanja kolosječnim priborom i materijalom - utovar, istovar i prenos kolosječnog pribora - utovar, istovar i prenos pragova - utovar, istovar i prenos šina i skretničkih dijelova IV Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom ugrađivanja pragova - osnovna pravila pri rukovanju ručnim alatom - sječenje vijaka - zatesivanje pragova - iIzmjena pragova V Opasnosti i mjere zaštite prilikom ugrađivanja šina i skretnica - izmjena šina - izmjena skretnica - postavljanje privremenih međušinskih prespoja i preveza VI Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova na mostovima - radovi na mostu – skele - mjere zdravstvene zaštite VII Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova u

2 1 1 1 1 2

24

tunelu - osvjetljenje - provjetravanje - radovi u tunelu - skele - radovi u tunelima na elektrificiranim prugama - zaštita organa za disanje VIII Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova na kosinama - zaštita radilišta - čišćenje kosina - sredstva za ličnu zaštitu IX Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova sa mašinama za pružne radove - mašine sa kojima pružni radnici neposredno dolaze u dodir - mašine kojima rukuju pružni radnici - rad na mašinama i kranovima na elektrificiranim prugama X Posebne opasnosti i mjere zaštite na radu na elektrificiranim prugama monofaznim sistemom XI Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom uništavanja vegetacije na pruzi - požarno-preventivne mjere

2 1 1 1 1

Opasnosti od požara i mjere zaštite - normativno regulisanje - organizovanje poslova zaštite od požara - obučavanje radnika iz oblasti zaštite od požara - plan zaštite od požara - upozoravanje I Opasnosti i mjere zaštite od požara i eksplozije na željezničkim objektima - uzroci izbijanja požara i eksplozije - radionice – depoi II Opasnosti i mjere zaštite od požara i eksplozije na

1 1

25

željezničkim vozilima - klasifikacija požara - opremanje šinskih vozila aparatima za gašenje požara III Oprema i sredstva za gašenje požara - požarna hidrantska mreža - spoljna hidrantska mreža - unutrašnja hidrantska mreža IV Aparati za gašenje požara - aparat za gašenje suvim prahom »C« - aparat za gašenje požara ugljendioksidom CO2 - aparati za gašenje požara BCF (halon 1211) - konstrukcija aparata - aktiviranje aparata - kontrola vatrogasnih aparata V Gašenje požara na elektrificiranim prugama monofaznim sistemom 25 KV 50 HZ

1 1 2 1

Praktični dio predmetne oblasti

(Praktična nastava: 15)

1. Uslovi na radu i pružanje prve pomoći

1

2. Mjere zaštite na radu prilikom kretanja i rada na pruzi

1

3. Mjere zaštite na radu prilikom vožnje pružnih vozila

1

4. Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom manipulisanja kolosječnim priborom i materijalom prilikom ugrađivanja pragova

1

5.

Opasnosti i mjere zaštite prilikom ugrađivanja šina i skretnica

1

6.

Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova na mostovima

1

7. 1

26

Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova u tunelima

8.

Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova na kosinama i prilikom uništavanja vegetacije na pruzi

1

9.

Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova sa mašinama za pružne radove

1

10.

Posebne opasnosti i mjere zaštite na radu na elektrificiranim prugama monofaznim sistemom

2

11. Opasnosti od požara i mjere zaštite

1

12.

Opasnosti i mjere zaštite od požara i eksplozije na željezničkim vozilima

1

13. Oprema, sredstva i aparati za gašenje požara

2

Napomena: Praktičnu nastavu obaviti u Željeznici Crne Gore. Metode rada sa polaznicima: - metoda izlaganja, - kombinacija metode izlaganja sa razgovorom - metoda ilustracije i demonstracije, - metoda praktičnih radova.

9.7.Predmetna oblast: Električni uređaji i postrojenja

(Teorijski dio 46) (Praktični dio 24)

Teorijski dio predmetne oblasti Dužina trajanja

I

Kontaktna mreža i stabilna postrojenja električne

24

27

vuče 1. Monofazni sistem električne vuče 25 Kv, 50Hz 2. Kontaktna mreža - električne i mehaničke konstrukcije - noseće konstrukcije - kontaktni provodnik - noseće uže - obilazni i napojni vod - rasponi - preklopi - neutralna sekcija - sekcioni izolatori - oprema za vješanje voznog voda - oprema za zatezanje voznog voda - gabaritne mjere kontaktne mreže 3. Sekcionisanje kontaktne mreže - način sekcionisanja - postrojenja za sekcionisanje 4. Povratni vod 5. Uzemljenje na prugama25Kv, 50Hz 6. Izvori opasnosti 7. Posebne odredbe o mjerama bezbjednosti od električne struje prilikom radova na održavanju pruge i pružnih postrojenja

4 8 4 2 2 2 2

II

Telekomunikaciona postrojenja 1. Telekomunikacioni sistem veza na željeznici - niskofrekventni dvo i četvorožični prenos - visokofrekventni prenos 2. Željezničke radio veze - lokomotivske radio-dispečerske veze 3. Željeznička telefonska i telegrafska postrojenja - željezničke telefonske i telegrafske centrale i

mreža - telekomunikaciona linija - telekomunikacioni vodovi, signalni i

9 1 2

28

telekomunikacioni kablovi, žila, parica, jezgro, zaštita, omotač kabla

- optički kabal - prenosni sistemi - telefonski aparati i centrale 4. Pružne telefonske veze - telefonske veze otvorene pruge - telekomunikacioni pult - međustanični, poslovni zvonovni telefonski vodovi

za održavanje željezničkih postrojenja - pružni telefonski priključci - dispečerski telefonski sistemi sa selektivnim

pozivom i identifikacijom 5. Registrofonska željeznička postrojenja -razglasni i interfonski uređaji -satni informacioni sistemi 6. Korišćenje telekomunikacionih uređaja - učesnici u tt saobraćaju - telegrafsko – telefonski dnevnik, upisivanje

telegrama u dnevnik - otpremanje i primanje telegrama preko telefona - pozivanje službenog mjesta na otvorenoj pruzi - mjere zaštite od kontaktne mreže i njenih uticaja

3 1 2

III

Signalno – sigurnosna postrojenja 1. Uređaji za kontrolu zauzetosti odsjeka - vrste uređaja za kontrolu odsjeka - šinska strujna kola - sastavni elementi šinskih kola sa izolovanim

sastavima - specijalni izolovani satavi šinskih kola - magnetni šinski kontakt - brojač osovina 2. Signali - zapažanje obojenih svjetlosti - izbor boja za signale 3. Uređaji za centralno pokretanje skretnica - klasifikacija skretničkih postavnih sprava - elektropostavna sprava sa akcijalnim kretanjem

postavne poluge

18 4 2

29

- montaža skretničkih postavnih sprava - redosled radova na montaži postavnih sprava i

pribora - montaža spojne motke - izolacija spojne motke na terenu - montaža skretničke signalne svjetiljke - montaža postavne motke 4. Iskliznice - iskliznice za ručno postavljanje - iskliznice za centralno postavljanje - signali na iskliznicama 5. Uređaji za obezbjeđenje putnih prelaza u nivou pruge - osiguranje svjetlosnim signalima - osiguranje svjetlosnim signalima i polubranicima - električna postavna sprava polubranika

4 4 4

Praktični dio predmetne oblasti

(Praktična nastava:24)

Upoznavanje sa kontaktnom mrežom na terenu 10

Upoznavanje sa telekomunikacionim postrojenjima na terenu 8

Upoznavanje sa signalno – sigurnosnim postrojenjima na terenu 6

Napomena: Praktičnu nastavu obaviti u Željeznici Crne Gore, Sektor za elektrotehničku djelatnost. Metode rada sa polaznicima: - metoda izlaganja, - kombinacija metode izlaganja sa razgovorom - metoda ilustracije i demonstracije, - metoda praktičnih radova. 9.8. Predmetna oblast: Primjena računara

(Teorijski dio 10) (Praktični dio 15)

Teorijski dio predmetne oblasti

Dužina trajanja

I Windows 2000: Introduction 5

30

Startovanje Windows 2000 Lekcija 1.

- Hardware vs. Software - Components of a Computer - Computer Memory and Storage - F. Care of a floppy disk - G. Important keyboard keys - Starting the computer - Using the Start Menu - Shutting Down Windows 2000 - Using Desktop Icons - Creating, Copying and Moving Folders - Deleting and Restoring Folders

Lekcija 2.

- Introduction to Word - Creating a new blank document - The File, Save As command - Opening and editing a document - Scrolling in a document - Selecting text - Moving and copying text - Basic character formatting techniques - Additional character formatting techniques

Microsoft Word Lekcija 3.

- Working with indents, numbered lists, and bulleted lists

- Line breaks and line spacing - Tabs - Creating a table - Editing tables

Lekcija 4. - Headers and footers - Margins - Page breaks - Printing a document

Lekcija 5.

- Insert picture using Clip art - Using comand View Toolbars, and opening palets

Drawing - Using tools Drawing

1 1 1 1 1

II Microsoft Excel

31

Lekcija 6. - Toolbars - Using Tools - Creating Charts - Cels, Rows, Columns

Lekcija 7-9. - Internet explorer - Site (adresa, link, kontakt, web designe) - Meny (View; Toolbars → Standard Butons, Adress bar, Links) - Back and Forward Butons - Sajtovi - Kopiranje teksta sa sajta na Word document - Mejl adresa - Outlook express

o program o podešavanje računa o provjera pošte o slanje pošte

Lekcija 10. - Upotreba interneta u funkciji struke

1 4 2 4

Praktični dio predmetne oblasti

(Praktična nastava: 15)

Rad na računaru Upotreba Worda za kreiranje teksta

8

Excel 2

Upotreba interneta u funkciji struke

10

10. Audio i vizuelna sredstva i oprema

U toku programa koristiti u što većoj mjeri audio i vizuelna sredstva i opremu. Pripremiti skice, sheme, grafikone, računare i dr.

11. Znanja i vještine koja se od polaznika očekuju na kraju programa obrazovanja

- zna da organizuje posao iz djelokruga svojih nadležnosti; - zna da vrši pregled pruge, objekata i radova na svojoj dionici;

32

- odgovara za sigurnost i bezbjednost saobraćaja na dijelu dionice na kojoj radi i kojom rukovodi;

- učestvuje u nadzoru izvođenja investicionih radova gornjeg i donjeg stroja; - organizuje i rukovodi procesom rada u određenoj dionici; - obezbjeđuje sprovođenje i pravilnu primjenu propisa na određenom dijelu pruge; - vodi evidenciju o materijalu, inventaru i osnovnim sredstvima u određenoj dionici; - vrši pregled i mjerenje skretnica (prema normativima); - vrši pregled i mjerenje kolosjeka (prema normativima); - kontroliše vođenje radnih knjiga; - zna da osposobljava radnika u pružnoj dionici; - prati mjerna kola na svojoj dionici, priprema operativni plan za otklanjanje

utvrđenih nedostataka; - priprema plan redovnog održavanja gornjeg i donjeg stroja pruga; - vodi potrebnu tehničku evidenciju donjeg i gornjeg stroja pruge i opreme; - kontroliše vođenje kartoteke materijala i inventara; - vodi evidenciju prijema i otpreme naročitih pošiljki; - sastavlja plan godišnjih odmora za radnike u svojoj dionici; - vodi računa o blagovremenom snadbijevanju dionice potrebnom opremom i

sredstvima zaštite na radu; - vodi pregled stanja pruge vožnjom na vučnom vozilu; - prati vozove koji voze naročite pošiljke i daje upustva za vožnju prema određenim

uslovima; - stara se o blagovremenoj nabavci materijala, opreme, službene i zaštitne odjeće; - vodi administrativne poslove i poslove evidencije; - vodi računa o slobodnom profilu pruge; - kontroliše sječu drveća u pružnom pojasu koji bi mogao ugroziti slobodan profil

pruge; - zna saobraćajne signalne propise iz djelokruga svojih nadležnosti; - zna o kontaktnoj mreži, signalno – sigurnosnim i telekomunikacionim uređajima iz

djelokruga svojih nadležnosti; - zna opremu i mehanizaciju za održavanje pruge, njenu funkciju, upotrebu i

mogućnosti njenog primjenjivanja.

12. Ispitni katalozi za predmetne oblasti

12.1. Naziv ispitne oblasti : Donji stroj pruge i objekti

12.1.2 Ispitni ciljevi

Na ispitu se provjerava:

- stepen razumijevanja teorijskih sadržaja; - sposobnost povezivanja stručno-teorijskih znanja i praktičnih postupaka; - sposobnost uočavanja i definisanja problema; - sposobnost analize zadataka i sinteze znanja iz različitih oblasti radi

uspješnog rješavanja problema;

33

- umijeće korišćenja odgovarajućih postupaka kontrole; - poštovanje i primjena propisa iz oblasti održavanja donjeg stroja i

objekata.

Znanja i vještine koje se provjeravaju

Dio predmetne oblasti

Znanja i vještine Polaznik:

1. Uvod Osnovni pojmovi i definicije o željezničkom saobraćaju

- definiše saobraćaj; - zna definiciju željezničke pruge.

Konstruktivni elementi željezničke pruge

- zna građevinske dijelove pruge; - razlikuje donji i gornji stroj pruge; - nabraja elemente; - izrađuje skicu.

Elementi donjeg stroja - definiše donji stroj - nabraja i analizira elemente donjeg stroja.

Pružni, zaštitni i pojas eksproprijacije

- objašnjava razliku između pružnog, zaštitnog pojasa i željezničkog pojasa.

2. Održavanje zemljanog trupa

Oblici zemljanog trupa

- skicira trup pruge u usjeku, nasipu, zasjeku; - objašnjava kada se javlja usjek, nasip, zasjek,

galerija; - bira nagibe kosina zavisno od vrste tla.

Planum pruge

- zna da definiše planum; - poznaje razmjere planuma zavisno od vrste pruge; - poznaje geometrijsku profilaciju planuma.

Deformacije planuma i mjere sanacije

- poznaje vidne znake deformacije planuma; - poznaje uzroke nastalih deformacija; - analizira uzroke nastalih deformacija; - zna postupke održavanja sanacija; - predlaže postupke sanacije deformacija planuma (za

određene uslove); - zna kako se održavaju otvoreni dijelovi planuma –

bankine; - zna uslove koje mora da zadovolji materijal u

planumu pruge; - poznaje mjere zaštite planuma; - primjenjuje mjere održavanja i zaštite planuma.

Deformacija nasipa i mjere sanacije

- poznaje postupke kontrole novih nasipa; - zna kada treba kontrolisati već stabilizovane nasipe; - poznaje preventivne mjere zaštite nasipa pored

kolosjeka;

34

- prepoznaje moguće oblike deformacije nasipa; - uočava znake koji ukazuju na deformacije; - zna postupke stabilizacije nasipa; - poznaje mjere sanacije; - predlaže mjere kontrole i sanacije nasipa,

Deformacije usjeka i mjere sanacije

- navodi najčešće radove na održavanju kosina, usjeka; - zna faktore koji utiču na stabilnost kosina, usjeka; - poznaje mjere za sprečavanje poremećaja ravnoteže

kosina; - predlaže postupke i mjere za sprečavanje poremećaja

ravnoteže kosina.

Primjena tamponskog sloja

- identifikuje slučajeve u kojima je potrebno primjeniti tamponski sloj;

- poznaje efekte koji se postižu ugradnjom tamponskog sloja;

- poznaje kvalitet materijala za tamponski sloj; - vrši odabir materijala za tamponski sloj; - zna postupke ugrađivanja tamponskog sloja; - procjenjuje koji postupak ugradnje tamponskog sloja

odgovara određenim uslovima.

Stabilnost padina

- procjenjuje kako da postupi pri pojavljivanju znakova poremećaja stabilnosti padina;

- odabira postupke zaštite pruge od odrona; - poznaje preventivne mjere zaštite pruga od odrona; - primjenjuje preventivne mjere zaštite pruge od

odrona.

Zaštitni i odvodni jarkovi

- poznaje ulogu zaštitnih jarkova; - opisuje položaj zaštitnih jarkova u odnosu na trup

pruge; - skicira položaj zaštitnih jarkova u odnosu na trup

pruge; - opisuje položaj odvodnih jarkova; - skicira položaj odvodnih jarkova; - analizira zadatak odvodnih jarkova; - poznaje načine kontrole pravilnog funkcionisanja

jarkova za odvodnjavanje; - poznaje propise i zna uslove primjene propisa o

podužnom padu jarkova, nagibu stranica; - analizira uslove i vrši odabir načina obrade dna

jarkova, u zavisnosti od vrste materijala i brzine vode, a radi zaštite od erozije odnosno zamuljivanja dna jarka.

Odvođenje podzemne vode- drenaže

- opisuje ulogu drenaža; - navodi slučajeve primjene drenaža; - zna da odabere odgovarajući postupak drenaže za

konkretnu situaciju; - zna postupke održavanja drenaža; - odlučuje o odgovarajućem postupku održavanja

drenaže;

35

- poznaje postupke kontrole pravilnog funkcionisanja drenaža;

- predlaže odgovarajuće postupke kontrole funkcionisanja drenaža;

- kontroliše funkcionisnje drenaže.

Mehanička zaštita kosina - obloge

- zna načine mehaničke zaštite kosina; - poznaje načine izrade obloga; - zna načine održavanja ugrađenih obloga; - procjenjuje slučajeve kada je potrebno izvesti

naknadno oblaganje kosina; - priprema i organizuje izvođenje radova na zaštiti

kosina.

Obložni zidovi

- poznaje ulogu obložnog zida; - odabira materijale i procjenjuje dimenzije zida; - zna postupke održavanja obložnog zida; - kontroliše stanje obložnih zidova; - identifikuje slučajeve u kojima se naknadno radi

obložni zid; - zna ostale vidove zaštite stjenovitih kosina; - priprema i organizuje izvođenje radova.

Potporni zidovi

- objašnjava ulogu potpornog zida; - skicira potporni zid ispod nivelete, iznad nivelete; - vrši odabir materijala za izradu potpornog zida; - navodi deformacije koje se pojavljuju na potpornom

zidu i utvrđuje uzroke njihove pojave; - poznaje mjere za otklanjanje deformacija na

potpornom zidu; - poznaje hitne mjere obezbjeđenja zemljanog trupa; - kontroliše stanje potpornog zida;

Biološka zaštita kosina

- poznaje uslove primjene bioloških mjera zaštite kosina;

- objašnjava načine izvođenja biološke zaštite kosina; - organizuje rad na biološkoj zaštiti kosina.

3. Održavanje mostova i propusta

Osnovni pojmovi i definicije

- definiše most; - definiše propust; - nabraja objekte koji spadaju u ovu grupu.

Evidencija tehničke dokumentacije

- poznaje sadržaj spiskova objekata; - poznaje sadržaj knjige eksploatacije i održavanja; - poznaje tehničku dokumentaciju; - vodi knjigu održavanja.

Kontrola stanja mostova i propusta (stalni nadzor i povremeni pregled)

- zna poslove, zadatke i obaveze u vezi za stalnim nadzorom;

- definiše postupke stalnog nadzora objekata; - poznaje rokove povremenih pregleda na nivou radne

jedinice za održavanje pruge; - vrši pregled mostova i propusta; - definiše perametre koje treba da kontroliše ( šta da

pregleda na konstrukciji i na kolosjeku);

36

- utvrđuje i objašnjava stanje objekata; - vodi zapisnike o pregledima i učestvuje u sastavljanju

izvještaja; - zna kada se sprovode specijalistički pregledi i

ispitivanja.

Održavanje i opravka čeličnih mostova i propusta

- poznaje propise iz oblasti održavanja čeličnih mostova i propusta;

- zna postupke i mjere održavanja čeličnih mostova i propusta;

- izvodi radove na održavanju mostova i propusta. Održavanje i opravka masivnih mostova i propusta

- analizira uzroke oštećenja masivnih konstrukcija; - poznaje postupke sanacije oštećenja; - zna postupke održavanja.

4.Održavanje tunela

Osnovni pojmovi, nazivi, definicije

- definiše tunel, galeriju, potkop; - objašnjava razliku između tunelske konstrukcije i

tunelske obloge; - crta i opisuje sastavne dijelove tunelske konstrukcije; - definiše svijetli otvor, opisuje položaj, označavanje i

ulogu tunelskih skloništa i niša.

Evidencija i tehnička dokumentacija

- poznaje sadržaj spiskova, tunelske knjige i tehničku dokumentaciju;

- izrađuje spisak po obrascu za određeni objekat.

Kontrola stanja tunela

- definiše zadatak nadzora i pregleda tunela; - vrši stalni nadzor; - zna kada se vrše povremeni pregledi tunela; - provjerava, mjeri, snima, značajne parametre u

tunelu; - zna kada se preduzimaju specijalistički pregledi.

Redovno održavanje tunela - definiše zadatak redovnog održavanja; - nabraja radove redovnog održavanja; - organizuje redovno održavanje tunela.

Opravke tunela

- definiše radove na opravkama tunela; - analizira uzroke oštećenja tunelskog zida; - upoređuje i vrednuje postupke opravke tunela; - objašnjava postupke i načine izolacije tunela; - poznaje postupke dreniranja vode u tunelu; - nabraja i primjenjuje osnovna načela prilikom

izvođenja opravki tunela; - organizuje rad na opravkama tunela.

Veće opravke tunela - određuje slučajeve kada se vrše veće opravke tunela.

Mjere za zaštitu saobraćaja u tunelu

- navodi slučajeve kad je potrebno preduzeti mjere zaštite saobraćaja u tunelu;

- definiše i objašnjava mjere zaštite saobraćaja u tunelu;

- preduzima mjere zaštite saobraćaja u tunelu.

Ventilacija tunela - poznaje dozvoljene granice sadržaja štetnih gasova u tunelu;

37

- poznaje postupke pojačanja prirodne ventilacije.

Galerije

- definiše galeriju; - objašnjava ulogu galerije; - razvrstava galerije po tipu; - vrši pregled stanja galerija.

5.Održavanje staničnih postrojenja

Kolske vage u stanici

- poznaje obaveze jedinica za održavanje pruge kod održavanja kolske vage;

- opisuje način pregleda kolske vage; - nabraja radove investicionog održavanja kolske vage.

Postrojenja za snabdijevanje vodom

- poznaje propise o održavanju postrojenja za snabdijevanje vodom.

Stanični peroni - poznaje propise o održavanju perona, nastrešnica,

staničnih drenaža i kanalizacije; - organizuje rad na održavanju objekata.

Podhodnici - poznaje propise o održavanju podhodnika. Rampe - poznaje propise o održavanju rampe.

Tovarni profil - poznaje propise o održavanju tovarnog profila; - vrši provjeru tovarnog profila.

Jame za okretnice - poznaje propise o održavanju jama za okretnice.

Održavanje puteva u zoni željezničke stanice

- poznaje propise o održavanju puteva u zoni žaljezničke stanice;

- organizuje rad na održavanju puteva.

6. Zaštita pruge od površinske vode i atmosferskih uticaja Opšta pravila za održavanje - poznaje opšta pravila za održavanje.

Zaštita od bujica

- objašnjava pojavu bujice; - zna postupke uređenja bujica; - definiše ulogu poprečnih građevina; - navodi mjere održavanja, ojačanja i zaštite poprečnih

građevina; - objašnjava održavanje regulacionih kanala; - organizuje rad na održavanju zaštitnih objekata.

Zaštita padina od erozije pomoću biotehničkih mjera

- poznaje postupke pošumljavanja; - definiše ulogu konturnih rovova i gradona; - poznaje principe projektovanja i građenja konturnih

rovova i gradona; - razumije ulogu retenzionih pojaseva i objašnjava

njihovu primjenu; - poznaje postupke stabilizacije jaruga uz pomoć

poprečnih građevina, a u cilju sprečavanja erozije.

Osiguranje trupa pruge od tekućih voda

- objašnjava uticaj vode u slučajevima kada trup pruge zalazi u riječno korito;

- navodi načine zaštite trupa pruge; - razumije uzroke oštećenja postojećih obaloutvrda; - poznaje mjere zaštite od podlokavanja; - razlikuje paralelne (uzdužne) građevine i poprečne

građevine (napere); - zna ulogu paralelnih i poprečnih građevina.

38

Zaštita pruga od uticaja talasa

- poznaje propise zaštite pruge od uticaja talasa.

Regulacioni objekti kod mostova

- zna da opiše način zaštite od produbljivanja riječnog dna u domenu mostova;

- razumije vrstu i obim radova; - poznaje načine zaštite dna rijeka u području

mostovskih stubova; - definiše vrstu regulacionih radova u cilju poboljšanja

proticaja u otvoru mosta. Zaštita mostova od leda - poznaje propise o zaštiti mostova od leda.

Zaštita pruge od zavejavanja

- računa pritisak vjetra; - poznaje Paforovu skalu; - zna da razvrsta zaštitne objekte; - analizira uslove i odabira vrstu zaštitnog objekta; - određuje položaj i dimenzije zaštitnih objekata i

način njihovog izvođenja.

Obezbeđenje pruga od lavina

- poznaje mjere zaštite za sprečavanje stvaranja lavina;

- uočava mogućnost stvaranja lavina; - poznaje načine skretanja lavina sa pruge; - preduzima potrebne mjere i postupke radi skretanja

lavine; - poznaje principe i postupke zaštite ugroženih dijelova

pruge; - odlučuje o primjeni odgovarajućeg postupka zaštite.

Zaštita pruge od vjetra - poznaje propise zaštite pruge od vjetra; - zna načine i postupke zaštite pruge od vjetra; - organizuje rad na zaštiti pruge od vjetra.

7. Uvođenje sistema kvaliteta i unapredjenje Literatura: »Željeznice« – T. Milojković Pravilnik 315 12.2. Naziv ispitne oblasti: Gornji stroj pruge 12.2.1. Ispitni ciljevi

Na ispitu se provjerava: - stepen poznavanja i razumijevanja teorijskih sadržaja; - sposobnost primjeneusvojenih teorijskih sadržaja u praktičnom radu; - sposobnost samostalnog uočavanja i rješavanja problema; - umijeće korišćenja mjernih sredstava, tehnika i postupaka kontrole.

Znanja i vještine koje se provjeravaju

Dio predmetne oblasti Znanja i vještine

39

Polaznik: 1. Opšti dio Definicija željezničke pruge - definiše prugu kao cjelinu.

Podjela pruga - klasifikuje pruge prema značaju, širini kolosjeka, broju kolosjeka, osovinskom opterećenju.

Dužina pruge i kolosjeka - razlikuje građevinsku, stvarnu, eksploatacionu dužinu

pruge; - definiše ukupnu, stvarnu i korisnu dužinu kolosjeka.

Pružne oznake - razvrstava pružne oznake prema namjeni; - određuje njihov položaj i način postavljanja u odnosu

na osu kolosjeka i gornju ivicu šine.

Slobodni profil

- definiše slobodni profil; - poznaje oblik i dimenzije slobodnog profila; - provjerava slobodni profil; - nabraja slučajeve kada dolazi do promjena u

dimenzijama slobodnog profila; - računa proširenje i nadvišenje slobodnog profila u

krivinama.

Tovarni profil - definiše tovarni profil; - poznaje oblik i dimenzije tovarnog profila; - obrazlaže kako se provjerava tovarni profil.

Širina žlijeba za prolaz točkova šinskog vozila

- poznaje propise iz ove oblasti; - zna da uradi skicu; - provjerava širinu žlijeba.

Prostorni odnosi objekata i pruga

- poznaje propise iz ove oblasti; - primjenjuje propise iz ove oblasti.

Prostorni odnosi materijala i predmeta prema kolosjeku

- poznaje propise iz ove oblasti; - primjenjuje propise iz ove oblasti.

2. Gornji stroj i konstrukcija kolosjeka

Elementi gornjeg stroja i njihova uloga

- nabraja elemente gornjeg stroja; - definiše i analizira ulogu svakog elementa u gornjem

stroju.

Šine

- skicira šinu; - opisuje dijelove šine; - poznaje postupak proizvodnje šina; - klasifikuje šine po kvalitetu; - zna dužinu, masu i tipove šina i vrši njihovo

poređenje; - poznaje dimenzije standardnih tipova šina.

Kolosječni pribor

- razvrstava kolosječni pribor prema namjeni u kolosjeku;

- nabraja elemente spojnog kolosječnog pribora; - objašnjava ulogu vezica i spojnih vijaka; - zna način bušenja rupa u vezici;

40

- klasifikuje priručni kolosječni pribor; - nabraja elemente priručnog pribora tipa »k«; - objašnjava vezivanje šine za prag sa priborom tipa

»k«; - poznaje tipove elastičnih pričvršćenja i zna kada se

primjenjuju.

Pragovi

- razvrstava pragove prema materijalu od kog su napravljeni;

- zna osobine pragova; - zna dimenzije i tolerancije drvenih pragova; - poznaje pojam impregnacije pragova; - zna vrste betonskih pragova; - određuje mjesta gdje se ne smiju ugraditi betonski

pragovi.

Raspored pragova - poznaje propise u vezi sa rasporedom pragova; - primjenjuje propise.

Zastor - zna ulogu zastora u kolosjeku; - poznaje vrstu i kvalitet zastornog materijala; - dimenzioniše zastornu prizmu.

Spojevi šina Dilatacija

- objašnjava način spajanja šina; - definiše spojeve; - zna gdje se ne smiju izvoditi spojevi šina; - objašnjava ulogu dilatacija na spoju šina i zna veličinu

dilatacija; - mjeri veličinu dilatacija.

Specijalne konstrukcije kolosjeka

- opisuje kolosjek na mostu; - definiše ulogu zaštitnih šina na mostu; - zna kad i kako se ugrađuju zaštitne šine na mostu; - objašnjava načine uređenja kolosjeka na putnim

prelazima u nivou; - zna kako se uređuje kolosjek u tunelima; - organizuje rad na održavanju kolosjeka.

3. Uređenje kolosjeka u pravoj i krivini

Nagib šine - opisuje položaj šine u odnosu na osu kolosjeka; - zna kako se vrši prelaz sa dijela kolosjeka u nagibu na

dio kolosjeka bez nagiba.

Širina kolosjeka - definiše širinu kolosjeka; - zna kako se mjeri širina kolosjeka; - mjeri širinu kolosjeka.

Proširivanje kolosjeka - zna kada se vrši proširivanje; - određuje način izvođenja proširivanja; - računa proširivanje.

Dozvoljena odstupanja u širini kolosjeka

- poznaje propise.

Smjer kolosjeka - zna kako se utvrđuje i mjeri; - računa veličinu strelica u krivinama; - poznaje propise o dozvoljenim odstupanjima.

41

Visinski odnosi šima u pravcu

- zna kakav je visinski odnos šina u pravcu; - definiše dozvoljena mjestimična odstupanja.

Nadvišenje kolosjeka

- objašnjava kretanje vozila kroz krivinu; - definiše nadvišenje kolosjeka; - zna kako se izvodi; - računa normalno, minimalno i izuzetno nadvišenje; - mjeri nadvišenje šine u krivini.

Prelazna rampa za nadvišenje kolosjeka

- definiše ulogu prelazne rampe; - određuje nagib prelazne rampe; - računa dužinu prelazne rampe.

Prelazne krivine

- objašnjava zadatak i mjesto prelazne krivine u kolosjeku;

- određuje oblik prelazne krivine; - zna obrasce za računanje ordinata prelazne krivine.

Međuprave krivine - poznaje propise.

Položaj skretnica u planu i profilu

- definiše položaj skretnice u planu i profilu; - poznaje propise; - primjenjuje propise u datim uslovima.

Nagibi i prelazne nivelete

- definiše niveletu; - zna kada i kako se vrši zaobljenje preloma nivelete; - određuje položaj zaobljenja; - računa dužinu tangente i ordinate zaobljenja.

Brzine vozova u krivinama - računa dozvoljene brzine; - zna propise.

4.Veze kolosjeka

Okretnice - poznaje namjenu i ulogu okretnice; - opisuje način rada okretnice; - organizuje rad na održavanju okretnice.

Prenosnice - definiše princip rada prenosnice; - klasifikuje prenosnice.

Skretnice

- definiše skretnice; - nabraja sastavne djelove skretnice; - objašnjava geometriju proste skretnice; - klasifikuje skretnice prema tipu i određuje mjesto

ugradnje; - klasifikuje skretnice prema poluprečniku skretničke

krivine i određuje mjesto ugradnje; - određuje ugao skretanja skretnice; - poznaje propise o ugrađivanju skretnica - zna dozvoljene tolerancije u mjerama skretnice; - računa najveće dopuštene brzine vozova preko

ugrađenih skretnica; - organizuje rad na održavanju skretnica.

Ukrštaji - definiše ukrštaj; - klasifikuje ukrštaje; - objašnjava položaj šine u ukrštaju.

42

5.Održavanje i zamjena gornjeg stroja

Radovi na gornjem stroju - klasifikuje radove; - objašnjava koji su radovi tekućeg održavanja; - nabraja radove srednjih opravki, glavnih opravki.

Pripremni radovi

- poznaje propise.

Uslovi za izvršenje radova na gornjem stroju

- objašnjava uslove pod kojima se izvode radovi tekućeg održavanja;

- objašnjava uslove pod kojima se izvode radovi na glavnim opravkama pruge;

- poznaje propise.

Zavarivanje šina i skretnica u duge trakove

- definiše dugi trak šina (DTŠ); - zna kada je zabranjeno ugrađivanje dugih trakova

šina; - poznaje postupak polaganja DTŠ; - poznaje kvalitet elemenata kolosjeka u DTŠ; - poznaje radove na DTŠ; - organizuje radove na održavanju dugog traka šina; - kontroliše stanje dilatacionih sprava.

Postupak sa ugrađenim i neugrađenim kolosječnim materijalom

- poznaje propise o primjeni, čuvanju i zamjeni kolosječnog materijala;

- zna postupke i propise o izmjeni pragova; - organizuje rad na izmjeni pragova.

Regeneracija kolosječnog materijala

- poznaje propise.

Vanredni i ostali nepredviđeni radovi

- poznaje propise; - zna postupke privremenog osposobljavanja oštećenih

šina za vožnju smanjenom brzinom.

Pregled gornjeg stroja

- poznaje načine pregleda gornjeg stroja; - provjerava ručnim mjerilima dužine, nagibe,

dilatacione razmake, veličinu habanja šine; - pregleda izolovane odsjeke, sprave protiv putovanja

šina; - objašnjava načine provjere i vrši provjeru ugrađenih

skretnica i ukrštaja. Dozvoljena odstupanja od propisanih mjera

- poznaje propise.

Literatura: Željeznice – T. Milojković Pravilnik 314

43

12. 3. Naziv ispitne oblasti: Željeznička signalizacija

12.3.1. Ispitni ciljevi

Na ispitu se provjerava:

- stepen poznavanja signalnih propisa definisanih normativom; - sposobnost rješavanja problema na osnovu poznatih primjera; - sposobnost upotrebe znanja kod rješavanja problema koji nijesu bili

neposredno ilustrovani primjerima u toku obuke; - sposobnost primjene znanja u novim situacijama; - sposobnost samostalnog rješavanja problema osiguranja radnog mjesta

propisanim signalnim oznakama.

Znanja i vještine koje se provjeravaju

Dio predmetne oblasti

Znanja i vještine Polaznik:

1. Uvod

- definiše jednokolosječnu i dvokolosječnu prugu; - razlikuje desnostrani, lijevostrani i obostrani

saobraćaj; - određuje lijevu i desnu stranu pruge, kolosjeka; - razvrstava signale na stalne, prenosne i ručne; - definiše signalni znak, signalnu oznaku; - razlikuje pojmove brzina (najveća dopuštena,

ograničena, smanjena, redovna ... ); - definiše zaustavni put; - vrši podjelu signalnih znaka na vidne (likovni,

svjetlosni) i čujne; - reaguje pravilno u slučaju da signalni znak nije jasan.

2. Signali električnog signalnog zvona

- poznaje upotrebu električnog signalnog zvona; - razlikuje zvučne signale: za vožnju voza prema kraju/

početku pruge i za opasnost; - identifikuje slučajeve kada se daje signalni znak

opasnosti.

3. Stalni signali

- određuje ulogu glavnih signala; - razvrstava signale na ulazne, izlazne, prostorne,

zaštitne i definiše njihovo značenje; - objašnjava pojam predsignalisanja glavnih signala; - određuje mjesto postavljanja glavnih signala i njihovu

daljinu vidljivosti; - poznaje postupak kada je signalni znak nejasan; - razlikuje dvoznačne i jednoznačne signalne znake; - poznaje i razlikuje signalne znake i njihova značenja,

svrhu i upotrebu;

44

- poznaje postupanje u slučaju kvara; - objašnjava ulogu predsignala; - razlikuje svjetlosne i likovne predsignale; - određuje mjesto postavljanja (ugrađivanja), daljinu

vidljivosti i vrste predsignala; - određuje signalne znake predsignala i tumači njihova

značenja; - definiše signalni znak i objašnjava svrhu njegove

upotrebe za: o pokazivanje za pravac i kolosjek, o brzine, o predsignalne opomene, o objavnice i upozorivače glavnih signala i

predsignala, o granični kolosječni signal, o pokazivače za obostrani saobraćaj, o manevarske signale, o signale na kolskim vagama, o ograničenje brzine i o električnu vuču;

- razlikuje skretničke signale, njihovu svrhu i upotrebu; - poznaje kontrolne signale za automatske uređaje na

putnim prelazima, njihovu svrhu i upotrebu.

4.Signali na vozovima manevarkama, potiskivalicama, posjednutim i pružnim vozilima

- poznaje signale na vozovima; - razlikuje čeoni od završnog signala; - razumije svrhu i upotrebu čeonih i završnih signalnih

znakova; - poznaje signale na potiskivalici, manevarki,

posjednutim vozilima i pružnim vozilima i tumači njihovo značenje;

- poznaje signalne znake osoblja vučnog vozila; - poznaje signalne znake staničnog i vozopratnog osoblja

kod vozova; - zna da koristi signalne znake manevarskog osoblja.

6. Signali pružnog osoblja

- objašnjava svrhu upotrebe signala pružnog osoblja; - razlikuje prenosna i ručna signalna sredstva pružnog

osoblja; - razvrstava prenosna signalna sredstva; - prepoznaje ručna signalna sredstva; - vrši podjelu signala; - postavlja signale pružnog osoblja na ugroženom

mjestu; - zna da koristi zaustavni znak »stoj» u stanicama na

otvorenoj pruzi; - razumije svrhu i upotrebu signalnog znaka »stoj«; - objašnjava kada se mora dati signalni znak »stoj«; - obrazlaže situacije kada se postavljaju praskalice za

davanje signalnog znaka »stoj«; - postavlja praskalice na propisani način; - izrađuje šemu postavljanja zaustavnih signala na

45

jednokolosječnoj/dvokolosječnoj pruzi; - zna signale lagane vožnje i tumači njihovo značenje; - razumije svrhu i upotrebu signala lagane vožnje; - izrađuje šemu postavljanja signala za ograničene

brzine i laganu vožnju; - poznaje opozivne signale; - postavlja opozivne signale.

7. Signalne oznake

- nabraja signalne oznake; - obrazlaže upotrebu pojedinih signalnih oznaka; - označava nevažeći signal; - definiše međik; - poznaje način postavljanja pružne opomenice; - obezbjeđuje mjesto rada na pruzi uz pomoć prenosne

pružne opomenice; - razlikuje ostale signalne znake (za stajališta, oznake

predmeta koji zadiru u slobodni profil, granice izolovanih preklopa, granice APB, TK...);

- poznaje signale koji se ne smiju više ugrađivati. Literatura: Stručna literatura (Signalni pravilnik, Signalne oznake)

12.4. Naziv ispitne oblasti: Oprema i mehanizacija za održavanje pruga 12.4.1. Ispitni ciljevi

Na ispitu se provjerava: - stepen poznavanja i razumijevanja teorijskih sadržaja; - sposobnost primjene usvojenih teorijskih sadržaja u praktičnom radu; - sposobnost samostalnog uočavanja i rješavanja problema.

Znanja i vještine koje se provjeravaju

Dio predmetne oblasti

Znanja i vještine Polaznik:

Priprema pruge za mehanizovano održavanje

- objašnjava kako se priprema pruga za mehanizovano održavanje;

- planira i organizuje poslove na pripremi pruge za mehanizovano održavanje.

Krupna teška mehanizacija za održavanje pruge

- nabraja osnovne tipove teške mehanizacije; - obrazlaže funkciju i kapacitete tipova teške

mehanizacije; - planira i organizuje poslove pripreme mehanizacije

za održavanje pruge; - zna situacije i postupak zatvaranja kolosjeka zbog

46

izvođenja radova; - definiše pojam zastorne prizme; - planira zastornu prizmu; - organizuje poslove na planiranju zastorne prizme; - objašnjava funkciju mašine za rešetanje zastorne

prizme; - nabraja i analizira postupke održavanja krupne

mehanizacije; - poznaje dokumentaciju o mašinskom regulisanju

kolosjeka i zastorne prizme.

Laka mehanizacija za održavanje pruga

- zna i nabraja tipove lake mehanizacije za održavanje pruga i njihovu namjenu;

- zna postupke eksploatacije lake mehanizacije; - planira i organizuje poslove za eksploataciju lake

mehanizacije za održavanje pruga; - rukuje sa lakom mehanizacijom za održavanje

pruga.

Uređaji, oprema i transportna sredstva

- nabraja, opisuje i analizira uređaje, opremu i transportna sredstva za održavanje pruga i zna njihovu namjenu;

- zna i određuje situacije kada se primjenjuju pojedini uređaji, oprema i transportna sredstva;

- zna da rukuje pojedinim uređajima, opremom i transportnim sredstvima.

Snjegozaštita i zaštita od odrona

- poznaje uređaj za grijanje skretnica; - zna postupak čišćenja pruge od snijega; - planira i organizuje poslove čišćenja pruge od

snijega i leda; - poznaje i objašnjava postupke zaštite pruge od

odrona; - planira i organizuje poslove zaštite pruge od

odrona.

Mjerna tehnika na kolosjeku

- zna postupak vršenja kontrole stanja pruge; - poznaje rad mjernih kola; - planira i organizuje poslove kontrole stanja pruge; - kontroliše stanje pruge; - nabraja i obrazlaže mjerne tehnike na kolosjeku; - primjenjuje, u konkretnim situacijama, pojedine

mjerne uređaje za kontrolu stanja kolosjeka.

Radni vozovi za održavanje pruge

- navodi vrste radnih vozova i obrazlaže njihovu namjenu;

- poznaje postupak uništavanja vegetacije na pruzi; - planira i organizuje pojedine radove na uništavanju

vegetacije na pruzi.

Oprema za bravarske radove na pruzi

- poznaje postupak aluminotermijskog zavarivanja šina;

- poznaje postupak navarivanja šina i skretnica; - poznaje postupak zamjene lijepljenih sastava; - poznaje postupak zamjene izolovanih nelijepljenih

47

sastava i permala; - planira i organizuje poslove zamjene izolovanih

nelijepljenih sastava i permala.

Literatura: »Održavanje željezničke pruge« – Toma Milojković 12.5. Naziv ispitne oblasti: Elektro uređaji i postrojenja

12.5.1. Ispitni ciljevi:

Na ispitu se provjerava:

- stepen poznavanja i razumijevanja teorijskih sadržaja; - sposobnost primjene usvojenih teorijskih sadržaja u praktičnom radu; - sposobnost samostalnog uočavanja i rješavanja problema; - umijeće korišćenja željezničkih telefonskih i telegrafskih postrojenja.

Znanja i vještine koje se provjeravaju

Dio predmetne oblasti

Znanja i vještine Polaznik:

Kontaktna mreža i stabilna postrojenja električne vuče

- zna definiciju kontaktne mreže; - nabraja i obrazlaže elemente kontaktne mreže; - zna gabaritne mjere kontaktne mreže; - objašnjava načine sekcionisanja kontaktne mreže; - poznaje i nabraja postrojenja za sekcionisanje

kontaktne mreže; - definiše povratni vod; - pojašnjava uzemljenje na prugama; - poznaje i obrazlaže izvore opasnosti; - navodi i objašnjava posebne odredbe o mjerama

bezbjednosti od električne struje prilikom radova na pruzi.

Telekomunikaciona postrojenja

- imenuje i obrazlaže telekomunikacioni sistem veza na željeznici;

- zna željezničke radio veze; - poznaje željeznička telefonska i telegrafska

postrojenja i njihove elemente; - koristi željeznička telefonska i telegrafska

posrojenja; - poznaje pružne telefonske veze; - nabraja i obrazlaže elemente pružne telefonske

veze; - koristi pružne telefonske veze; - imenuje i objašnjava registraciona željeznička

postrojenja;

48

- objašnjava načine korišćenja telekomunikacionih uređaja;

- vodi telegrafsko-telefonski dnevnik; - otprema i priprema telegrame putem telefona; - poziva službeno mjesto na otvorenoj pruzi; - poznaje mjere zaštite od kontaktne mreže i njenih

uticaja.

Signalno-sigurnosna postrojenja

- nabraja vrste uređaja za kontrolu odsjeka; - definiše šinska strujna kola; - nabraja i objašnjava elemente šinskih strujnih

kola; - zna pojam signala i osobine signala; - odabira boje za signale; - nabraja uređaje za centralno pokretanje

skretnica; - obrazlaže montažu skretničkih postavnih sprava; - navodi redoslijed radova na montaži postavnih

sprava i pribora; - objašnjava montažu spojne motke; - vrši izolaciju spojne motke na terenu; - objašnjava montažu skretničke signalne svjetiljke; - objašnjava montažu postavne motke; - nabraja i obrazlaže vrste iskliznica; - nabraja i objašnjava uređaje za obezbjeđenje

putnih prilaza u nivou pruge. Literatura: Stručna literatura

12.6. Naziv ispitne oblasti: Organizacija željezničkog saobraćaja

12.6.1.Ispitni ciljevi:

Na ispitu se provjerava:

- stepen poznavanja globalnog funkcionisanja željezničkog sistema sa osvrtom na okruženje u kojem se nalazi Željeznica Crne Gore;

- poznavanje rada stanica i organizacije saobraćaja na međustaničnom rastojanju;

- stepen poznavanja saobraćajnih propisa koji su definisani saobraćajnim normativima;

- sposobnost rješavanja problema na osnovu poznatih primjera; - sposobnost upotrebe znanja kod rješavanja problema koji nijesu bili

neposredno ilustrovani primjerima u toku obuke; - sposobnost primjene znanja u novim situacijama; - sposobnost samostalnog rješavanja situacija koje se odnose na održavanje

redovnosti i bezbjednosti vozova u saobraćajnom smislu; - sposobnost koordinacije sa osobljem koje vrši regulisanje saobraćaja.

49

Znanja i vještine koje se provjeravaju

Dio predmetne oblasti

Znanja i vještine

Polaznik:

Nastavna i sredstva za

rad

1. Uvod - osnovni pojmovi

- definiše vrste službenih mjesta sa razumijevanjem njihove namjene;

- definiše skretnice, njihovo označavanje, glavne dijelove, njihovu podjelu i način osiguranja;

- objašnjava namjenu pružnih oznaka i branika u saobraćajnom smislu.

Pravilnik 1 Pravilnik 2

2. Način i principi funkcionisanja željeznice kao velikog sistema

- poznaje globalno funkcionisanje željeznice;

- definiše namjenu i ulogu stanica u odvijanju željezničkog saobraćaja;

- poznaje namjenu i ulogu djelatnosti iz kojih se sastoji željeznički sistem.

Udžbenici iz organizacije željezničkog saobraćaja

3. Regulisanje saobraćaja vozova

- objašnjava podjelu pruga na prostorne odsjeke i namjenu ovih odsjeka sa osvrtom na pruge Crne Gore;

- definiše vrste sastajanja vozova i kada se koje izvodi;

- objašnjava vrste pismenih naloga, naročito onih koje koristi osoblje građevinske struke;

- objašnjava način i postupak izvještavanja pružnog osoblja o promjenama u saobraćaju vozova;

- razlikuje vozove po brojevima, kako redovne, tako i vanredne;

- detaljno objašnjava postupak rukovanja branicima i polubranicima, pri redovnom saobraćaju i pri smetnjama;

- definiše brzine vozova na otvorenoj pruzi, pri prolasku preko skretnica i kroz stanicu;

- objašnjava situacije kada vozovi saobraćaju prije vremena i postupak pružnog osoblja u takvoj situaciji;

- definiše osnovne pojmove iz dvokolosječnog saobraćaja, pravilan i nepravilan kolosjek;

- objašnjava cijeli postupak zaštićivanja voza na otvorenoj pruzi i sredstva kojima se to obavlja;

- nabraja i objašnjava dužnosti čuvara pruge pri saobraćaju redovnih i vanrednih

Pravilnik1 Pravilnik 2 Uputstvo 40 Uputstvo 54

50

vozova; - navodi situacije kada se vozovi izuzetno

zaustavljaju u stanici i na otvorenoj pruzi; - objašnjava termin “izuzetan” prolaz voza; - navodi propratne isprave voza i

objašnjava namjenu putnog lista; - navodi lica koja smiju da se voze na

lokomotivama, teretnim vozovima i u službenim kolima i koje bi isprave trebalo da posjeduju;

- navodi šta se radi sa glavnim signalima kada saobraćaju pružna vozila.

4. Zatvaranje kolosjeka

- definiše pojam predviđenog i nepredviđenog zatvaranja koloseka;

- objašnjava radnje koje prethode zatvaranju koloseka, naročito zadatke osoblja građevinskog sektora;

- objašnjava postupke pružnog osoblja u toku zatvaranja kolosjeka i povremenog prekida zatvaranja koloseka.

Pravilnik 2

5. Izlazak pružnih vozila na otvorenu prugu - radni vozovi

- objašnjava postupanje saobraćajnog i građevinskog osoblja pri izlasku voza do izvjesne tačke na otvorenoj pruzi, kao i aktivnosti koje su tome prethodile;

- definiše obaveze pružnog osoblja dok voz stoji na otvorenoj pruzi;

- objašnjava postupak povlačenja voza sa otvorene pruge.

Pravilnik 1 Pravilnik 2

6. Saobraćaj pružnih vozila

- objašnjiava pojam i vrste pružnih vozila; - razlikuje upotrebu pružnih vozila u

zavisnosti od situacije; - navodi oznake i opremu na pružnim

vozilima; - navodi lica koja se mogu naći na pružnim

vozilima i njihove obaveze; - objašnjava postupak sastavljanja i

rastavljanja pružnih vozila; - objašnjava mogućnost prevoza opasnih

materijala na pružnim vozilima; - navodi dužnosti vođe pružnog vozila i ko

može da bude vođa pružnog vozila; - objašnjava propusnicu za motorna pružna

vozila, kada se ona koristi i kako se arhivira;

- objašnjava mogućnost saobraćaja više pružnih vozila na jednom međustaničnom odstojanju;

- objašnjava pod kojim uslovima pružno vozilo može saobraćati kao voz i šta mora imati od propratnih isprava.

Pravilnik 2 Uputstvo 40 Uputstvo 42 Uputstvo 52

51

7. Operativne radnje sa pružnim vozilima i pravo vožnje na vučnom vozilu

- objašnjava postupak smještanja i osiguranja radničkih kolica od odbjegnuća;

- objašnjava postupak dodavanja pružnih vozila teretnim vozovima, kao i teretnih kola pružnim vozilima;

- detaljno objašnjava kako se kvače vozila; - definiše način za zaštićivanje pružnih

vozila na otvorenoj pruzi; - ukazuje na mogućnosti za utovar i istovar

pružnih vozila na otvorenoj pruzi.

Pravilnik 2 Uputstvo 42

8. Signali i signalne oznake u saobraćaju motornih pružnih vozila i železnička kola

- navodi i objašnjava signale i signalne oznake koje postavlja osoblje građevinske struke

- objašnjava kako se zaštićuju pružna vozila - objašnjava rukovanje glavnim signalima

za vrijeme saobraćaja pružnih vozila - navodi podjelu kola prema nameni - objašnjava namjenu kola, kako putničkih,

tako i teretnih - navodi upotrebu kola u naročite

železničke svrhe, - objašnjava naručivanje teretnih kola.

Uputstvo 90

9. Vanredni događaji

- definiše pojam vanrednog događaja; - objašnjava način prijavljivanja vanrednih

događaja; - objašnjava pojam raskinuća voza i

postupanje prilikom istog; - objašnjava pojam odbjegnuća vozila i

postupanje pružnog osoblja u tom slučaju;

- ukazuje na situacije upotrebe sniježnog grtala i aktivnosti pružog osoblja u tom slučaju.

Uputstvo 79 Pravilnik 2 Pravilnik 19

10. Red vožnje

- definiše namjenu knjižice reda vožnje, oznake koje se koriste u njoj, kao i pravljenje izvoda iz reda vožnje za pružno osoblje;

- navodi sadržinu knjižice reda vožnje i namjenu tablica koje koristi pružno osoblje.

Pravilnik 4 Uputstvo 49

52

12.7. Naziv ispitne oblasti: Zaštita na radu i protivpožarna zaštita

12.7.1. Ispitni ciljevi

Na ispitu ocjenjujemo: - stepen poznavanja i razumijevanja teorijskih sadržaja; - sposobnost primjene usvojenih teorijskih sadržaja u praktičnom radu; - sposobnost samostalnog uočavanja i rješavanja problema; - umijeće korišćenja opreme, sredstava i aparata za gašenje požara.

Znanja i vještine koje se provjeravaju

Dio predmetne oblasti Znanja i vještine Polaznik:

Izvori i uzroci povreda na radu

- nabraja izvore i uzroke povreda na radu.

Posebne mjere zaštite na radu na elektrificiranim prugama

- zna pojam i funkciju kontaktne mreže.

Zdravstveni uslovi na radu i pružanje prve pomoći

- poznaje sanitetski materijal i pribor za spašavanje i njihovu namjenu;

- upotrebljava i primjenjuje sanitetski materijal i pribor za spašavanje;

- zna da pruži prvu pomoć na radu; - poznaje sredstva lične zaštite na radu i njihovu namjenu; - zna kako se održavaju sredstva lične zaštite; - održava sredstva lične zaštite; - zna kako se koriste sredstva lične zaštite; - koristi sredstva lične zaštite.

Zaštita na radu prilikom održavanja pruge i pružnih postrojenja

- zna i obrazlaže opasnosti prilikom održavanja pruge i pružnih postrojenja;

- nabraja i obrazlaže opasnosti prilikom kretanja i rada na pruzi;

- poznaje i objašnjava mjere zaštite na radu prilikom kretanja i rada na pruzi;

- primjenjuje mjere zaštite na radu prilikom kretanja i rada na pruzi.

Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom vožnje pružnih vozila

- poznaje opasnosti na radu prilikom vožnje pružnih vozila; - poznaje mjere zaštite na radu prilikom vožnje pružnih

vozila. Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom manipulisanja kolosječnim priborom i materijalom

- poznaje opasnosti na radu prilikom manipulisanja kolosječnim priborom i materijalom;

- poznaje mjere zaštite na radu prilikom manipulisanja kolosječnim priborom i materijalom.

Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom ugrađivanja pragova

- poznaje opasnosti na radu prilikom ugrađivanja pragova; - poznaje mjere zaštite na radu prilikom ugrađivanja

pragova. Opasnosti i mjere - poznaje opasnosti na radu prilikom ugrađivanja šina i

53

zaštite prilikom ugrađivanja šina i skretnica

skretnica; - poznaje mjere zaštite na radu prilikom ugrađivanja šina i

skretnica. Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova na mostovima

- poznaje opasnosti na radu prilikom izvođenja radova na mostovima;

- poznaje mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova na mostovima.

Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova u tunelu

- poznaje opasnosti na radu prilikom izvođenja radova u tunelu;

- poznaje mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova u tunelu.

Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova na kosinama

- poznaje opasnosti prilikom izvođenja radova na kosinama; - poznavaje mjera zaštite na radu prilikom izvođenja radova

na kosinama;

Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova mašinama za pružne radove

- poznaje opasnosti na radu prilikom izvođenja radova sa mašinama za pružne radove;

- poznaje mjere zaštite na radu prilikom izvođenja radova sa mašinama za pružne radove;

- poznaje zaštitu. Posebne opasnosti i mjere zaštite na radu na elektrificiranim prugama monofaznim sistemom

- poznaje opasnosti na radu na elektrificiranim prugama; - poznaje mjere zaštite na radu na elektrificiranim prugama

monofaznim sistemom.

Opasnosti i mjere zaštite na radu prilikom uništavanja vegetacije na pruzi

- poznaje opasnosti na radu prilikom uništavanja vegetacije na pruzi;

- poznaje zdravstvene i požarno-preventivne mjere zaštite.

Opasnosti od požara i mjere zaštite

- poznaje opasnosti od požara; - poznaje mjere zaštite od požara; - organizuje poslove zaštite od požara; - obučava radnike iz oblasti zaštite od požara; - pravi plan zaštite od požara; - poznaje opasnosti od požara i eksplozija na željezničkim

objektima; - poznaje mjere zaštite od požara i eksplozija na

željezničkim objektima; - poznaje opasnosti od požara i eksplozije na željezničkim

vozilima; - poznaje mjere zaštite od požara na željezničkim vozilima; - poznaje opremu i sredstva za gašenje požara; - zna da upotrijebi opremu i sredstva za gašenje požara; - poznaje aparate za gašenje požara; - aktivira i upotrebljava aparate za gašenje požara; - kontroliše ispravnost vatrogasnih materijala; - zna kako se gasi požar na elektrificiranim prugama

monofaznim sistemom. Literatura: Stručna literatura

54

12.8. Naziv ispitne oblasti: Primjena računara

12.8.1. Ispitni ciljevi

Na ispitu se provjerava: - sposobnost primjene teorijskih sadržaja u praktičnom radu; - sposobnost upotrebe programa Windows, Microsoft Word, Mikrosoft Excel; - sposobnost upotrebe Interneta u funkciji struke.

Znanja i vještine koje se provjeravaju

Dio predmetne oblasti

Znanja i vještine Polaznik:

Startovanje Windows 2000

- koristi Windows.

Microsoft Word - koristi Word i kreira tekst.

Microsoft Excel

- koristi Excel.

Upotreba Interneta u funkciji struke

- koristi Internet u funkciji svog rada i struke.

13. Plan realizacije programa obrazovanja:

Teorijski dio: 3 mjeseca. Praksa: 1 i po mjesec. Teorijski dio: 3 mjeseca. Praksa: 1 i po mjesec. Završni ispit.

Preporučuje se da se predavanja drže u prijepodnevnim časovima kako bi se održalo interesovanje i pažnja polaznika.

14. Napredovanje, provjeravanje i vrednovanje znanja

14.a. Napredovanje: Savladavanje jednostavnih vještina je uslov za prelazak na usvajanje složenijih vještina.

55

14.b. Provjeravanje

U toku programa obrazovanja poslije svake zaokružene cjeline, izvršiti provjeru znanja i vještina iz predmetne oblasti.

Na kraju programa obrazovanja organizovati završnu provjeru znanja i praktične osposobljenosti polaznika. Ocjene sa provjera, koje se organizuju u toku programa, uzeti u obzir prilikom završne provjere.

Prosječna ocjena iz svih predmetnih oblasti je konačna ocjena na završnoj provjeri.

Ako polaznik ne položi jednu ili dvije predmetne oblasti, ima pravo na popravni ispit u roku od mjesec dana, a nakon dva mjeseca potrebno je organizovati još jedan rok za polaganje popravnog ispita. 14.c. Vrednovanje Završna ocjena se određuje na sledeći način:

- polaznik je ovladao svim vještinama i znanjima, koja su utvrđena standardom zanimanja za Tehničara/u održavanja pruga, na visokom nivou;

- polaznik je ovladao svim vještinama i znanjima, koja su utvrđena standardom zanimanja za Tehničara/ku održavanja pruga, na zadovoljavajućem nivou;

- polaznik nije ovladao vještinama i znanjima, koja su utvrđena standardom zanimanja za Tehničara/ku održavanja pruga, na zadovoljavajućem nivou.

15. Stručne kompentencije nastavnog kadra–instruktora pojedinih dijelova programa obrazovanja:

Nastavu izvodi/e:

• za predmetnu oblast Donji stroj željezničke pruge i objekti:

- dipl. inženjer građevine – saobraćajni smjer, koji je pohađao(odslušao) program andragoško–didaktičko-metodičkog osbosobljavanja za rad sa odraslim polaznicima;

• za predmetnu oblast Gornji stroj željezničke pruge: - dipl. inžinjer građevine – saobraćajni smjer, koji je pohađao (odslušao) program andragoško-didaktičko–metodičkog osposobljvanja za rad sa odraslim polaznicima;

• za predmetnu oblast Signalni propisi: - dipl. inženjer saobraćaja, koji je pohađao (odslušao) program andragoško–didaktičko–metodičkog osposobljavanja za rad sa odraslim polaznicima;

• za predmetnu oblast Organizacija željezničkog saobraćaja: - dipl. inženjer saobraćaja, koji je pohađao (odslušao) program andragoško–didaktičko–metodičkog osposobljavanja za rad sa odraslim polaznicima;

• za predmetnu oblast Elektro uređaji i postrojenja: - dipl. inženjer elektrotehnike, koji je pohađao (odslušao) program andragoško-didaktičko–metodičkog osposobljavanja za rad sa odraslim polaznicima;

• za predmetnu oblast Oprema i mehanizacija za održavanje pruga:

56

- dipl. inženjer mašinstva, koji je pohađao (odslušao) program andragoško-didaktičko–metodičkog osposobljavanja za rad sa odraslim polaznicima;

• za predmetnu oblast Zaštita na radu i protiv požarna zaštita: - dipl. inženjer zaštite na radu, koji je pohađao (odslušao) program andragoško–didaktičko–metodičkog osposobljavanja za rad sa odraslim polaznicima;

• za predmetnu oblast Primjena računara: - dipl. inženjer elektrotehnike – smjer informatika, koji je pohađao (odslušao) program andragoško–didaktičko–metodičkog osposobljavanja za rad sa odraslim polaznicima.

16. Zanimanje koje se dobija po završetku programa obrazovanja: Tehničar/ka održavanja pruga 17. Dokument koji se dobija po završetku programa obrazovanja: Biće regulisano u skladu sa Zakonom.

18. Autori programa, predlagač programa i ko je odobrio program: Autori programa:

1. Nevenka Radulović, dipl. ing.građevine – Građevinska škola, 2. Miroslav Kukavičić, dipl. ing.građevine – Željeznica Crne Gore, 3. Đorđije Polović, dipl. psiholog – Zavod za zapošljavanje, 4. Ljiljana Garić, dipl.andragog - Centar za stručno obrazovanje.

U izradi predmetnih oblasti i ispitnih kataloga uključeni su bili inženjeri iz Željeznice Crne Gore: Medenica Zdravko, za predmetnu oblast Oprema i mehanizacija održavanja pruga, Popović Žarko, za predmetnu oblast Zaštita na radu i protivpožarna zaštita Vesna Praščević, za predmetnu oblast Elektro-uređaji i postrojenja, Milan Banković, za predmetnu oblast Organizacija željezničkog saobraćaja i Željeznička signalizacija, i Željko Raičević iz Centra za stručno obrazovanje, za predmetnu oblast Primjena računara. Stručni konsultanti u izradi programa: Ranko Medenica, Željeznica Crne Gore, Rešad Nuhodžić, Željeznica Crne Gore, Ljubica Marković, Željeznica Crne Gore i Brano Dašić, Građevinska škola, Podgorica. Predlagač programa: Centar za stručno obrazovanje. Program obrazovanja je usvojen na VII sjednici Savjeta za obrazovanje odraslih 13.02.2004. godine.