t.c yerşekilleri ygs
TRANSCRIPT
3. Jeolojik Zaman (Tersiyer)
*Alp-Himalaya oluĢumu bu devirde tamamlanıyor. Ülkemizin büyük bölümü bu devirde oluĢmuĢtur.
*Toroslar ve Kuzey Anadolu dağları oluĢmuĢtur.
*Ġç Anadolu ve Doğu Anadolu’da yoğun volkanik faaliyetler görülmüĢtür.
*Anadolu kütlesel olarak yükselmiĢtir. Hâlâ yükselmeye devam etmektedir.
*Bu dönemde tuz, bor, linyit ve petrol yatakları oluĢmuĢtur.
NOT: Ülkemizin önemli bölümü 3. jeolojik devirde oluştuğu için deprem, fay , jeotermal kaynak fazladır. Akarsular denge profiline ulaşmamıştır ,engebe çoktur ve hidroelektrik potansiyel yüksektir.
4.Jeolojik Zaman (Kuaterner)
*Ġstanbul ve Çanakkale boğazları oluĢtu. Karadeniz göl özelliğini kaybetti.
*Egeid karası çöktü. Ege denizi ve Ege adaları oluĢtu.
*Kıbrıs adası Anadolu’dan koparak ada haline geldi.
Türkiye Fiziki Haritası
Türkiye’de Orojenik Hareketler
Dağ oluĢum hareketlerine orojenez denir.
1. Kıvrılma: Tabakalarda esneme özelliği varsa dağ
oluĢumu sırasında kıvrım dağları oluĢur. Kuzey Anadolu
dağları ve Toroslar bu Ģekilde oluĢmuĢtur.
2. Kırılma: Orojenez sırasında tabakalarda esneme
payı yoksa kırılma meydana gelir. Bu hareketlerde
fay oluĢur. Madra, Yund, Boz, Aydın, MenteĢe ve
Nur dağları bu Ģekilde oluĢmuĢtur.
3. Volkanizma Ġle oluĢan Dağlar: Mağmanın yeryüzündeki zayıf noktalarından yüzeye çıkmasına volkanizma denir.
Ġç Anadolu’da: Erciyes, Melendiz, Hasan, Karadağ, Karacadağ
Doğu Anadolu’da: Nemrut, Süphan, Tendürek, Ağrı
Güney D. Anadolu’da: Karacadağ
Ege’de: Kula’daki Tüf Konileri
Not: Marmara'daki Uludağ derinlik volkanizmasıyla oluĢmuĢtur.
1. KIYI OVALARI
Delta ovalarının oluĢabilmesi için;
Akarsuyun bol alüvyon taĢıması,
Kıyıda gel-git ve Ģiddetli akıntı olmaması,
Denizin derin olmaması,
Akarsuyun bulunduğu bölgede, çözünebilen
kayaçların olması gerekir.
Not: Akarsu delta oluĢturamıyorsa deniz
derindir, akıntı güçlüdür veya gel-git genliği
yüksektir.
Fakat Türkiye için sadece derinlik ve akıntı etkilidir.
Gel-git’in herhangi bir etkisi yoktur.
Delta Ovalarının DağılıĢı:
Ege’de: Büyük Menderes, Küçük
Menderes, Gediz ve Bakırçay (Bu deltalar
adını, kendisini oluĢturan akarsudan alır.)
Akdeniz’de: Silifke ovası (Göksu), Çukurova
(Seyhan ve Ceyhan)
Karadeniz’de: Bafra (Kızılırmak), ÇarĢamba
(YeĢilırmak)
2. ĠÇ OVALAR:
a)Tektonik Ovalar
Kuzey Anadolu Fay Hattı Boyunca;
Manyas, Ulubat, Bursa, Ġnegöl, Ġznik, Düzce, Suluova, T
aĢova, Erbaa, Niksar, SuĢehri, Erzincan, Tercan, Erzuru
m, Pasinler, Ağrı ovaları yer alır.
Batı Anadolu Fay Hattı Boyunca; Bakırçay vadisi
Gediz Vadisi
Küçük Menderes vadisi
Büyük Menderes vadisi
Doğu Anadolu Fay Hattı Üzerinde;
Amik, Elbistan, KahramanmaraĢ, Malatya, Elazığ, Bing
öl, MuĢ, Bulanık
Bunun dışında;
Iğdır, Ankara, EskiĢehir, Harran, Konya, Ergene
ViranĢehir, Ceylanpınar, Yüksekova bulunur.
B) KARSTĠK OVALAR:
Ege’de; Muğla, Akdeniz’de;
Acıpayam, Elmalı, Tefenni, Korkuteli , Marmara’da
Kestel örnek olarak verilebilir.
*Karstik ova eriyebilen kayaçların olduğu bölgede
oluĢur.
*Bu kayaçlar kalker, jips ve kaya tuzudur.
*Bu kayaçlar Akdeniz bölgesinde yaygın olduğundan
karstik ovalar buralarda yoğunlaĢmıĢtır.
Ovalarımızın Genel Özellikleri;
Nüfusun önemli bölümü buralardadır.
Mineral bakımından zengin olduğundan
verimli tarım alanıdırlar.
Kıyı ovaları iç ovalara göre daha
verimli, ürün çeĢidi fazla ve daha fazla
nüfuslanmıĢtır.
Graben olanlarında ovalarda sıcak su
kaynağına sık rastlanır.
En büyük iç ova Konya ovası, kıyı ovası
da Çukurovadır.
TÜRKĠYE’DE PLATOLARIN DAĞILIġI
DEPREM: Depremler volkanik, tektonik ve çöküntü depremleri olarak 3’e ayrılır. Türkiye’de Doğu Anadolu Fay hattı, Batı Anadolu fay hattı ve Güneydoğu Anadolu fay hattının varlığından dolayı tektonik depremler yoğunluktadır.
Ülkemizde; Konya, Karaman, Taşeli platosu, Mardin, Ergene havzası en tehlikesiz bölgelerdir.
Bunun dışında Trabzon, Rize çevresi 4. dereceden deprem bölgesi olduğundan harita verilmiş sorularda sık kullanılabilir.