taternik 4 1979 - polski związek alpinizmupza.org.pl/download/taternik/324025.pdf · 2010. 2....

http://pza.org.pl

T R ESC B i l a n s d z i e s i ę c i o l e c i a (J. Nyka) . T r e n i n g t a t e r n i k a (J. Kurczab) A l p e j s k i e lato 1978 (D. Miodowicz-

Wolf) P o l a c y w A l p a c h w 1979 r o k u (J.

Kurczab) W 40 r o c z n i c ę N a n d a D e v i East (L.

Wróblewski) P e a k 29 c z y l i D u n a p u r n a (R. Sza

firski) S z c z ę ś l i w y d z i e ń (M. Pawlikowski) W a r s z a w s k a w y p r a w a w R o l w a l i n g

1979 (A. Skłodowski) . . . . N a l o d o w c u J a z g u l e m D a r a 1979

(J. Mączka) S z e ś ć d n i w ś c i a n i e L a p N a z a r (T.

Preyzner) J u g o s ł o w i a n i e w P a m i r z e (F. Sa-

venc) W g ó r a c h p ó ł n o c n e g o S p i t s b e r g e n u

1978 (J. Tyczkowski) . . . . Sta r szy c z ł o w i e k w g ó r a c h (.1. Haj-

dukiewicz) L a t o w T a t r a c h — u w a g i k o o r d y

n a t o r a (Z. Skoczylas) . . . . L e t n i sezon s z k o l e n i o w y w C O S (Z.

Jakubowski) G r a ń Basz t od w s c h o d u (T. Preyz

ner) >i 5 K o n f e r e n c j a R a t o w n i c t w a J a s k i

n i o w e g o (J. Mikuszewski) L i t e r a t u r a t ak tu czy fakt l i t e r a t u

r ą ? (E. Szulecka) O s k a ł k a c h — z p e s y m i z m e m (P.

Paćkowski) . . . . .

N o w e d r o g i w T a t r a c h . . . . R ó ż n e g ó r y , r ó ż n e la ta W y p r a w y w g ó r y egzo tyczne J a s k i n i e i spe l eo log i a . . . . W i e ś c i o r g a n i z a c y j n e W y p a d k i i r a t o w n i c t w o . . . . W s k r ó c i e P o ż e g n a n i a C h r o ń m y p r z y r o d ę g ó r . . . . D r o b i a z g i h i s t o r y c z n e . . . . Z p i ś m i e n n i c t w a N o t a t n i k g ó r s k i

Zdjęcie obok: •spadów Tatr

.Jeden z n a j p i ę k n i e j s z y c h w< - Skok w Dolinie Miynicy.

Fot. Józef S Na okładce: Nanda Devi East (7434 m) -10-lecie zdobycia ( a r t y k u ł na s. 153). Wido( na z d j ę c i u dziewicza ś c i a n a p ó ł n o c n a liczy Ti w y s o k o ś c i i jest jednym z n a j p o w a ż n i e j s i p r o b l e m ó w sportowych H i m a l a j ó w .

Fot. Jose) Ky

http://pza.org.pl

::T TAT E RN IK Bilans dziesięciolecia

Publicystyka sportowa kocha się w liczbach: punkty, osoby, pozycje, metry, godziny, sekundy... Spróbujmy i my ująć w liczby spraury z dauma uważane za całkowicie niewymierne.

Rok górski 1979 powiększył naszą kolekcję pierwszych wejść na najwyższe szczyty Ziemi 0 jeszcze jeden: P29 czyli Dunapurnę (7835 m — zob. s. 154). Na Uście szczytów samodzielnych G.O. Dyhrenfurtha zajmuje on 23 miejsce, zaraz za Kunyang Chhishem, na liście Z. Kowalewskiego, obejmującej wszystkie 7-1 S-tysięczne wyniosłości Ziemi — pozycję 34. Dotąd nie zdobyte pozostały już tylko 4 naprawdę podrzędne wierzchołki wyższe od niego: Lhotse Środkowa, Annapurna Środkowa, Manaslu Wschodni i Gyachung Kang Południowo-Wschodni. Wiadomo nie od dziś, że góry podzielone zostały na masywy, szczyty i icierzchołki. Tak np. masyw Mont Blanc obejmuje wiele szczytów, sam zaś Mont Blanc jest szczytem z kilkoma wierzchołkami. Na alpinistycznej giełdzie szczyty ceni się wyżej od wierzchołków, warto jednak zauważyć, że jest to punkt widzenia rozpowszechniony przez geografów. Sportoiccom-alpinistom wolno mieć na tę sprawę pogląd własny: wysokość pozostaje wysokością, a niejeden boczny wierzchołek jest znacznie trudniejszy od szczytu głównego, każdy też wymaga osobnej wyprawy i osobnego trudu.

Na liście szczytów i wierzchołków już zdobytych Dunapurna zajmuje pozycję 30. Można postawić pytanie, kto też zgarnął tę elitarną trzydziestkę najwyższych wzniesień Ziemi? Odpowiedź jest zaskoczeniem dla nas samych, a zarazem poiuodem do szczerej dumy, bowiem lista szczęśliwych pierwszych zdobywców wygląda następująco:

Polska 7 Austria 6 Wielka Brytania 4 Japonia 4 Włochy. Szwajcaria, Francja po 2 USA, Chiny i Hiszpania po 1

A więc 10 krajów, z tego 7 europejskich. Nie ma w ich liczbie RFN, nie ma oprócz nas żadnego z krajów demokracji ludowej.

Naszą polską siódemkę tworzą 3 szczyty samodzielne (Kunyang Chhish, Gasherbrum Ul i Dunapurna) oraz 4 wierzchołki, z tego co najmniej 3 wybitnie wyodrębnione. Warto też zwrócić uwagę, że z owej siódemki aż 3 pozycje zgarnął Polski Klub Górski.

Dokładnie 10 lat temu, kiedy w r. 1969 powracaliśmy na himalajskie szlaki, opracowaliśmy długodystansowy program, oparty na założeniu, iż uwagę skupić należy na dziewiczych szczytach. Nasi koledzy czechosłowaccy czy jugosłowiańscy przyjęli orientację inną: zgodnie z rodzącym się wówczas trendem atakować dziewicze filary i ściany. Polscy alpiniści ten kierunek odłożyli na później, słusznie uważając, iż ścian starczy w Himalajach na długie łata, a drogi będą się eliminowały wzajemnie, jak dziś jugosłowiańska na Evereście wyełiminowala amerykańską. Jako drugą domenę naszej himalajskiej ekspansji postawiliśmy zimę — nie bez różnic zdań w gronie działaczy, z których jeden oświadczył wręcz, że z himalajską zimą jest tak, jak z Norwidem: uznanie zyska na długo po śmierci.

Czy uczestnicząc tak skutecznie w walce o najwyższe szczyty świata nie staliśmy się jednostronni, nie straciliśmy z oczu sportowej eioolucji himalaizmu? Chyba nie. Mamy już dziś piękne drogi ścianowe (Annapurna Południowa), włączyliśmy się w nurt ekstremistyczny (Changabang), mamy wejście bez tlenu na 8500 m (Lhotse), mamy wreszcie specjalność, w której pozostajemy bez realnej konkurencji — samodzielny himalaizm kobiecy. Najwyższe szczyty zdobyte do tej pory przez czysto żeńskie zespoły, to Gasherbrum 11 (8035 m) i Rakaposhi (7788 m) — oba należące do Polek: Haliny Kruger, Anny Oko-pińskiej, Anny Czerwińskiej i Krystyny Pal-mowskiej. Polka była trzecią kobietą na Eve¬reście, do członkiń polskiej wyprawy należy światowy i ostateczny rekord pierwszego wejścia na samodziełny szczyt z udziałem kobiet — Gasherbrum Ul (7952 m). W tych dniach wyrusza z Warszawy pierwsza w ogóle zimowa wyprawa na Mount Ererest...

Józef Nyka

145 http://pza.org.pl

J A N U S Z K U R C Z A B

Trening taternika C e l e m t r e n i n g u jest p r z y g o t o w a n i e t a t e r

n i k a do d w ó c h s e z o n ó w w c i ą g u r o k u — z i m o w e g o i l e tn i ego , a t a k ż e podnoszen i e jego s p r a w n o ś c i i u m i e j ę t n o ś c i n a p r z e s t r z e n i l a t . A r t y k u ł o b e j m u j e zasady t r e n i n g u p o d s t a w o w e g o , a w i ę c bez s p e c j a l i s t y c z n y c h p r z y g o t o w a ń do z a w o d ó w s k a ł k o w y c h b ą d ź w y p r a w .

O d p o w i e d n i k i e m tego, co w i n n y c h s p o r t a c h n a z y w a m y o k r e s e m s t a r t o w y m , jes t o k res z a s a d n i c z y , w k t ó r y m t a t e r n i k p o w i n i e n d y s p o n o w a ć n a j w y ż s z ą f o r m ą . D o k ł a d n e u m i e j s c o w i e n i e tego o k r e s u w k a l e n d a r z u z a l e ż y o c z y w i ś c i e od p l a n u w y j a z d ó w w g ó r y . P r z e c i ę t n i e są to j e d n a k o k r e s y z b i e ż n e z w y s t ę p o w a n i e m w g ó r a c h n a j l e p s z y c h w a r u n k ó w do w s p i n a c z k i , a w i ę c w sezonie z i m o w y m 1 lu t ego do 20 m a r c a o r a z l e t n i m — 15 l i p c a do 30 s i e r p n i a . A oto c a ł o r o c z n y c y k l t r e n i n g o w y (d la t a t e r n i k a z a a w a n s o w a n e g o ) :

O k r e s g ł ó w n y ( z a s a d n i c z y ) -— w s p i n a c z k i g ó r s k i e . W p i e r w s z e j faz ie u w z g l ę d n i a m y czas a k l i m a t y z a c j i , w g ó r a c h t y p u T a t r y r ó w n i e ż n i e z b ę d n y c h o ć k r ó t k i . D ł u ż s z e p r z e r w y w e w s p i n a n i u , s p o w o d o w a n e np . n i e p o g o d ą , w y p e ł n i a m y s p o r t a m i u z u p e ł n i a j ą c y m i (w z i m i e n a j l e p i e j n a r t a m i ) o r a z t r e n i n g i e m t e c h n i c z n y m n a m a ł y c h f o r m a c h s k a l n y c h . J e ż e l i w g ó r a c h p r a k t y k u j e m y d z i a ł a l n o ś ć t y p u w e e k e n d o w e g o , m u s i m y z a d b a ć o h i g i e n i c z n y t r y b ż y c i a w m i e ś c i e , a t a k ż e o to, b y n i e p r z e r y w a ć t r e n i n g ó w ( jak w k o ń c o w e j faz ie o k r e s u p r z y g o t o w a w c z e g o ) .

O k r e s p r z e j ś c i o w y . W y p o c z y n e k , r e k r e a c j a p o ł ą c z o n a ze z m i a n ą ś r o d o w i s k a — n p . w y j a z d n a d m o r z e , c z y n a M a z u r y w z u p e ł n i e i n n y m t o w a r z y s t w i e . O d p o c z y n e k b i e r n y n i e d ł u ż s z y , n i ż 2 t y g o d n i e , p o z a t y m o d p o c z y n e k c z y n n y : s p o r t y u z u p e ł n i a j ą c e , w y c i e c z k i k r a j o z n a w c z e i t p .

okres przygotowawczy

X

okres okres \zasadniczy przejściowy

letni | U

okres przygotowawczy

=4= I S 277

okres zasadniczy

zimowy

okres przejś-cio wy I

W m ix UL

O k r e s p r z y g o t o w a w c z y . W o k r e s i e t y m r o z w i j a m y s p r a w n o ś ć o g ó l n ą , n a c i s k k ł a d ą c n a c e c h y m o t o r y c z n e n a j b a r d z i e j p o t r z e b n e a l p i n i ś c i e , a w i ę c s i ł ę , w y t r z y m a ł o ś ć i g i b k o ś ć . P o d k o n i e c s z l i f u j e m y r ó w n i e ż t e c h n i k ę w s p i n a c z k i . O k r e s p r z y g o t o w a w c z y d z i e l i s i ę n a 3 p o d o k r e s y , m n i e j w i ę c e j r ó w n e j d ł u g o ś c i :

P o d o k r e s 1: R o z w i j a n i e s p r a w n o ś c i o g ó l ne j , ze s z c z e g ó l n y m u w z g l ę d n i e n i e m ć w i c z e ń s i ł o w y c h , w y t r z y m a ł o ś c i o w y c h i g i b k o ś c i o -w y c h .

P o d o k r e s 2: Ć w i c z e n i a u k i e r u n k o w u j e m y , t z n . s t o s u j e m y g ł ó w n i e te, k t ó r e r o z w i j a j ą g r u p y m i ę ś n i o w e p r z y d a t n e do w s p i n a c z k i , a t a k ż e t a k i e k t ó r e same w sobie u p o d a b n i a ją s i ę do w s p i n a c z k i . Z w i ę k s z a m y n ieco d a w k ę t r e n i n g u w y t r z y m a ł o ś c i o w e g o .

P o d o k r e s 3: T r e n i n g t e c h n i c z n y n a m a ł y c h f o r m a c h s k a l n y c h — s k a ł k a c h , f o r t a c h , m u r a c h i t p . D u ż a d a w k a t r e n i n g u w y t r z y m a ł o ś c i o w e g o . Ć w i c z e ń s i ł o w y c h j u ż n i e p r o w a d z i m y .

O k r e s p r z y g o t o w a w c z y I p o w i n i e n w w i ę k s z y m s t o p n i u u w z g l ę d n i a ć ć w i c z e n i a s i ł o w e i w y t r z y m a ł o ś c i o w e o g ó l n e , n a t o m i a s t w o k res ie p r z y g o t o w a w c z y m II c i ę ż a r p r z e s u w a s i ę n a ć w i c z e n i a u k i e r u n k o w a n e i t r e n i n g t e c h n i c z n y .

Rozwijanie cech motorycznych

S p r a w n o ś ć o g ó l n ą w y r a b i a m y p r z e z ć w i c z e n i a o g ó l n o r o z w o j o w e n a s a l i g i m n a s t y c z nej o r a z g r y z e s p o ł o w e . W t r e n i n g w p l a t a n e są ć w i c z e n i a r o z w i j a j ą c e s i ł ę , w y t r z y m a ł o ś ć i g i b k o ś ć . S i ł a jest p o d s t a w k o w ą c e c h ą m o t o -r y c z n ą a l p i n i s t y — z t y m , że c h o d z i n a m o s i ł ę w z g l ę d n ą , t j . s t o sunek s i ł y b e z w z g l ę d nej do c i ę ż a r u c i a ł a . S t o s u j e m y w i ę c t y l k o t a k i t r e n i n g s i ł o w y , k t ó r y n i e p r z y n o s i z b y t n i ego p r z y r o s t u m a s y m i ę ś n i o w e j , o d r z u c a j ą c m e t o d y : „ c i ę ż k o a t l e t y c z n ą " i „ b o d y - b u i l d i n g " . N a j b a r d z i e j w s k a z a n y m i m e t o d a m i są: a) t r e n i n g o b w o d o w y ( „ s t a c y j n y " ) ; b) t r e n i n g w y t r z y m a ł o ś c i o w o - s i ł o w y .

T r e n i n g o b w o d o w y . Z a s a d y o g ó l n e : o b c i ą ż e n i e o k o ł o 5 0 % m a k s y m a l n e g o , czas od 30 s e k u n d do 1 m i n u t y . D ą ż y m y do co raz s z y b szego p o k o n a n i a p e w n e j l i c z b y o b w o d ó w ( w o k ó ł s a l i r o z m i e s z c z o n e są „ s t a c j e " z r ó ż n y m i ć w i c z e n i a m i , p r z y k a ż d e j ć w i c z y j e d e n c z ł o w i e k ) , c o r a z k r ó t s z e są p r z e r w y m i ę d z y ć w i c z e n i a m i . T r e n e r da je g w i z d k i e m s y g n a ł do r o z p o c z ę c i a i z a k o ń c z e n i a ć w i c z e n i a . A oto p r z y k ł a d y ć w i c z e ń o b w o d o w y c h w p o d o k r e -sie 1:

1. P o d c i ą g a n i e w pozycji l e ż ą c e j j e d n ą , a p ó ź niej d r u g ą r ę k ą c i ę ż a r k a zawieszonego na linie poprzez bloczek.

2. „ R o z j e ż d ż a n i e s i ę " na k ó ł k u z uchwytem z pozycji k l ę c z ą c e j .


3. Wskakiwanie i zeskakiwanie ze skrzyni 3-segmentowej, z trzymaniem s i ę drabinek.

4. Przysiady ze s z t a n g ą . 5. Opieramy d e s k ę na k o ź l e i drabinkach: le

ż ą c przodem podnosimy z ziemi c i ę ż a r k i lub l e k k ą s z t a n g ę .

6. Skakanka. 7. R o z c i ą g a n i e s p r ę ż y n o b u r ą c z . 8. W pozycji l e ż ą c e j r o z c i ą g a n i e j e d n ą , a p ó ź

niej d r u g ą r ę k ą s p r ę ż y n y zaczepionej o drabinki . 9. Nawijanie na p r ę t o b c i ą ż o n e j l inki .

10. Deska oparta ukosem o z i e m i ę i drabinki — l e ż e n i e z g ł o w ą n i ż e j , r ę c e na karku , s k ł o n y do kolan.

11. R ó ż n e wymachy hantlami. 12. K r ą ż e n i e t u ł o w i a z p i ł k ą l e k a r s k ą nad g ł o w ą . 13. Skoki o b u n ó ż przez ł a w k ę .

W p o d o k r e s i e 2 w ł ą c z a m y do z e s t a w u nas t ę p u j ą c e ć w i c z e n i a : 1. w s p i n a n i e s i ę po l i n i e ; 2. t r a w e r s y po g z y m s a c h , 3. „ D u l f e r y " n a d r a b i n k a c h ; 4. p o d c i ą g a n i e s i ę n a d r ą ż k u i t p .

T r e n i n g w y t r z y m a l o ś c i o w o - s i l o w y . N i s k i e o b c i ą ż e n i e , n i e z m i e n i a j ą c e s i ę w j ednos t ce czasu . L i c z b a p o w t ó r z e ń : o k o ł o 30 r a z y . W m i a r ę p o s t ę p u t r e n i n g ó w l i c z b a p o w t ó r z e ń w z r a s t a , o b c i ą ż e n i e z a ś pozos ta je to s a m o . M i ę d z y ć w i c z e n i a m i n i e m a p r z e r w w y p o c z y n k o w y c h . S t o s u j e m y n a j r o z m a i t s z e ć w i c z e n i a ze s z t a n g ą , c i ę ż a r k a m i , h a n t l a m i , ć w i c z y m y r ó w n i e ż n a s p e c j a l n y m u r z ą d z e n i u ( tzw. „ a t l a s i e " ) , k t ó r e u m o ż l i w i a r o z w i j a n i e p o s z c z e g ó l n y c h g r u p m i ę ś n i o w y c h . U w a g a : J e ż e l i p e w n e g r u p y m i ę ś n i są w y j ą t k o w o u p o ś l e d z o n e , s z y b k i p r z y r o s t s i ł y u z y s k u j e m y p r z e z t r e n i n g i z o m e t r y c z n y ( o b c i ą ż e n i e s t a tyczne , m i ę ś n i e p r a c u j ą bez s k r a c a n i a s w o jej d ł u g o ś c i ) . J e s t o n j e d n a k n i e b e z p i e c z n y d l a u k ł a d u k r ą ż e n i a i m o ż e s p o w o d o w a ć z a b u r z e n i a k o o r d y n a c j i r u c h o w e j . S t o s o w a ć go m o ż n a t y l k o w o p a r c i u o k o n s u l t a c j e z l e k a r z e m s p o r t o w y m .

J e ś l i c h o d z i o r o z w i j a n i e w y t r z y m a ł o ś c i , n a j c z ę ś c i e j s t o s o w a n e są d w i e m e t o d y :

I. Trening ciągły. T r e n i n g m a f o r m ę b i e gu c i ą g ł e g o o u m i a r k o w a n e j s z y b k o ś c i , z a l e ż n e j od s t o p n i a p r z y g o t o w a n i a ć w i c z ą c e g o . Z a c z y n a m y od b i e g u t r w a j ą c e g o 5—6 m i n u t z s z y b k o ś c i ą o k o ł o 7 m i n u t n a 1 k m . S t o p n i o w o z w i ę k s z a m y czas t r w a n i a b i e g u , n i e z m i e n i a j ą c t e m p a . T r e n u j e m y 2 do 4 r a z y t y g o d n i o w o . P o ok . 6 t y g o d n i a c h d o c h o d z i m y do ok. 30 m i n u t c i ą g ł e g o b i e g u . P o n a s t ę p n y c h 6 t y g o d n i a c h , s t o p n i o w o s k r a c a m y czas b i e g u , z w i ę k s z a j ą c p r z y t y m s z y b k o ś ć , t ak a b y w k o ń c o w y m e t ap i e d o s z ł a do ok . 4 1/2 m i n u t y na 1 k m . W a r t o t e ż w p r o w a d z i ć u r o z m a i c e n i e w p o s t a c i p r z y ś p i e s z a n i a co k i l k a m i n u t n a o d c i n k u o k o ł o 100 m . T r e n o w a ć n a j l e p i e j w t e ren ie u r o z m a i c o n y m , n a m i ę k k i m p o d ł o ż u .

I I . Zabawa biegowa ( tzw. „ f a r t l e k " , me toda s z w e d z k a ) — w y r ó ż n i a m y w n ie j 4 c z ę ś c i :

a) W p r o w a d z e n i e (20—30 m i n u t ) — k i l k a m i n u t s w o b o d n e g o b i e g u o r a z ć w i c z e n i a r o z c i ą g a j ą c e i k o o r d y n a c y j n e .

b) C z ę ś ć s z y b k o ś c i o w ą (20 m i n u t ) , k t ó r ą c h a r a k t e r y z u j e n ie i n t e n s y w n o ś ć , l e c z s z y b k i r y t m : s w o b o d n y b i e g z p r z y ś p i e s z a n i e m

o r a z ć w i c z e n i a r o z c i ą g a j ą c e o d u ż e j a m p l i t u dz ie , w i e l o s k o k i , ć w i c z e n i a s i ł o w e ze w s p ó ł -ć w i c z ą c y m i t p . U w a g a : n a t ę ż e n i e i i l o ś ć ć w i c z e ń r e g u l u j e s i ę w e d ł u g w ł a s n e g o s a m o p o c z u c i a .

c) B i e g i n a t e m p o , p o w t a r z a n e (15—30 m i nu t ) : l u ź n y b i e g , p o t e m t e m p ó w k a 200—300 m i z n ó w l u ź n y b i eg . G d y u z y s k a m y p o n o w n i e c h ę ć do t e m p ó w k i — p o w t a r z a m y ją . L i c z b a t e m p ó w e k 5—10.

d) C z ę ś ć k o ń c o w a (20—25 m i n u t ) : l u ź n y , s w o b o d n y b i e g , ć w i c z e n i a r o z l u ź n i a j ą c e .

D l a t a t e r n i k a d u ż e z n a c z e n i e m a r ó w n i e ż r o z w i j a n i e g i b k o ś c i , c z y l i c e c h y m o t o r y c z n e j z w i ą z a n e j z z a k r e s e m r u c h o m o ś c i w s t a w a c h . N a j w a ż n i e j s z ą s p r a w ą jes t p r z y t y m to, b y ć w i c z e n i a r o z c i ą g a j ą c e p r o w a d z o n e b y ł y c o d z i e n n i e , w t e d y b o w i e m są n a j b a r d z i e j s k u teczne . W y k o n u j e m y je b ą d ź a k t y w n i e , p r z y p o m o c y w ł a s n y c h m i ę ś n i , b ą d ź p a s y w n i e — z u d z i a ł e m w s p ó ł ć w i c z ą c e g o . L e p s z e w y n i k i z a p e w n i a j ą ć w i c z e n i a a k t y w n e . O b o w i ą z u j ą zasady : p r a w i d ł o w a r o z g r z e w k a , s t o p n i o w e z w i ę k s z a n i e a m p l i t u d y r u c h u i s z y b k o ś c i , ć w i c z e n i e s e r i a m i . P r z y k ł a d y ć w i c z e ń r o z c i ą g a j ą c y c h : s k ł o n y pros te i z p o g ł ę b i e n i a m i — s t o j ą c , s i e d z ą c , w p o z y c j i p ł o t k o -w e j , o p i e r a j ą c n o g i n a d r a b i n k i : w y p a d y ; w y m a c h y ; k r ą ż e n i a g ł o w y , t u ł o w i a , b iode r , k o ń c z y n , s t ó p , n a d g a r s t k ó w ; r o z c i ą g a n i e k o ń c z y n w r ó ż n y c h k i e r u n k a c h .

Trening na bunkrach w J a n ó w k u — wspina s i ę Anna C z e r w i ń s k a .

Fot. Adam Palrnotcski


Trening techniczno-wspinaczkowy

W s p i n a c z k i w s k a ł k a c h l u b n a s z t u c z n y c h ś c i a n a c h (np. b u n k r ó w ) r o z p o c z y n a m y o d n i ż s z y c h s t o p n i t r u d n o ś c i . P r z e z p i e r w s z y m i e s i ą c n i e p r z e k r a c z a m y t r u d n o ś c i o s t o p i e ń n i ż s z y c h od d o t y c h c z a s o w y c h s w o i c h m o ż l i w o ś c i . S t a r a m y s i ę d o s k o n a l i ć p o z y c j ę w s k a le , p e w n o ś ć p o r u s z a n i a s i ę i r y t m . D r o g i n i e co t r u d n i e j s z e m o ż n a w ł ą c z y ć do t r e n i n g u d o p i e r o w t e d y , g d y s i ę c a ł k o w i c i e o p a n u j e r y t m i c z n e p o k o n y w a n i e d r ó g ł a t w i e j s z y c h . U r o z m a i c a m y f o r m a c j e s k a l n e , n i e s t r o n i ą c od k o m i n ó w c z y r y s .

P a m i ę t a j m y , że n a d m i e r n a a m b i c j a i r y w a l i z a c j a w czas ie w s p i n a c z e k s k a ł k o w y c h jest w r o g i e m r a c j o n a l n e g o t r e n i n g u ! O w i e le w i ę c e j o s i ą g n i e m y p r z e c h o d z ą c d u ż o d r ó g o n ieco n i ż s z y c h t r u d n o ś c i a c h (ale n i e za n i s k i c h ) , n i ż w i e l o k r o t n i e s z t u r m u j ą c d r o g i d l a nas jeszcze n i e d o s t ę p n e . W i e l o k r o t n e o d p a d n i ę c i a w s k u t e k c a ł k o w i t e g o „ z a k w a s z e n i a " m i ę ś n i ( p o p u l a r n e „ z b u ł o w a n i e " ) c z y r o z g i ę c i a s i ę p a l c ó w n a m a l e ń k i c h c h w y t a c h , c z y n i ą spus toszen ie w u k ł a d z i e r u c h u (w s t a w a c h , ś c i ę g n a c h , w u k r w i e n i u m i ę ś n i i td . ) , s z c z e g ó l n i e g d y dz ie je s i ę to w p i e r w s z y m o k r e s i e ć w i c z e ń s k a ł k o w y c h .

W s p i n a m y s i ę p o c z ą t k o w o t y l k o z g ó r n ą a s e k u r a c j ą , p ó ź n i e j w p l a t a j ą c p r z e c h o d z e n i e z a s e k u r a c j ą d o l n ą d r ó g o s t o p i e ń ł a t w i e j s z y c h od d o t y c h c z a s p o k o n y w a n y c h . S t o p n i o w o z m n i e j s z a m y r ó ż n i c ę w t r u d n o ś c i a c h d r ó g p r z e b y w a n y c h z d o l n ą i g ó r n ą a s e k u r a c j ą . O c z y w i ś c i e j a k i e k o l w i e k r y z y k o w s k a ł k a c h n i e m a sensu , i z d o l n ą a s e k u r a c j ą c h o d z i m y t y l k o t a m , g d z i e jest o n a r z e c z y w i ś c i e m o ż l i w a i p e w n a . S t o s u j e m y j ą n i e d l a w y c z y n u samego w sobie , l e c z d l a w y r a b i a n i a c e c h p s y c h i c z n y c h n i e z b ę d n y c h w g ó r a c h . W t y m

D O B R O S Ł A W A M I O D O W I C Z - W O L F

Alpejskie O m a w i a n i e s e z o n u z o p ó ź n i e n i e m m a

i swoje dobre s t r o n y : n a m i n i o n y r o k 1978 m o ż n a s p o j r z e ć k o m p l e k s o w o . B y ł to r o k d l a P o l a k ó w p e ł e n w y d a r z e ń -na s k a l ę ś w i a t o w ą . A co s i ę d z i a ł o tego l a t a w A l p a c h ? — nie b y ł o n a j l e p i e j . M i m o w i e l u p r z e j ś ć d u ż y c h i p o w a ż n y c h ś c i a n , n i e m a m i ę d z y n i m i p r z e j ś c i a n a m i a r ę tego s z c z e g ó l n e g o sezonu. B y ć m o ż e , n ie m i e l i ś m y s z c z ę ś c i a do pogody . W re jon ie C h a m o n i x p i e r w s z e g r u p y p o l s k i e z j a w i ł y s i ę pod k o n i e c d ł u g i e g o o k r e s u w s p a n i a ł e g o s ł o ń c a . P ó ź n i e j w a r u n k i z m i e n i a ł y s i ę k i l k a k r o t n i e i w i e l e z e s p o ł ó w po p r o s t u m i n ę ł o s i ę z d o b r y m i .

N a j l i c z n i e j s z a g r u p a P o l a k ó w p r z e b y w a ł a w C h a m o n i x , t r a d y c y j n i e z a s i e d l a j ą c p o l a n k i w l a s k u p o w y ż e j s t a c j i k o l e j k i n a M o n t e n -ve r s . L i c z e b n i e d o m i n o w a ł y obozy z o r g a n i -

s a m y m ce lu w a r t o r ó w n i e ż w ł ą c z y ć do t r e -n h i ą u u m i e j ę t n i e d o z o w a n e w s p i n a c z k i s a m o t n e — n a d r o g a c h o 1 l u b 2 s topn ie ł a t w i e j s z y c h , n i ż n a j t r u d n i e j s z e d o t ą d p o k o n y w a n e .

C h o ć w s p i n a n i e k l a s y c z n e jes t w t r e n i n g u n a j w a ż n i e j s z e , n i e z a p o m i n a j m y r ó w n i e ż o d o s k o n a l e n i u t e c h n i k i p o d c i ą g o w e j . Ze w z g l ę d u j e d n a k na r ó ż n i c e w c h a r a k t e r z e s k a ł y i s z c z e l i n , ć w i c z e n i a t a k i e w y k o n u j e m y g ł ó w n i e p o d k ą t e m s p r a w n o ś c i o p e r o w a n i a s p r z ę t e m , p r o w a d z e n i a l i n y , p o z y c j i w s k a l e i tp .

P R Z Y K Ł A D ZAJĘĆ N A SALI

(Okres przygotowawczy I — podokres 2) 1. Rozgrzewka o g ó l n o r o z w o j o w a (20—30 minut).

Biegi, podskoki, ć w i c z e n i a r o z c i ą g a j ą c e , lekkie ć w i c z e n i a s i ł o w e . Ć w i c z e n i a wolne, na drabinkach, z p i ł k a m i lekarskimi , w parach.

2. Ć w i c z e n i a obwodowe (30 minut). L iczba stanowisk nie mniejsza n i ż liczba ć w i c z ą c y c h (w tym stanowiska z ć w i c z e n i a m i ukierunkowanymi) . Czas trwania ć w i c z e n i a 45 sekund, przerwa na z m i a n ę stanowiska 15 sekund. Po z a k o ń c z e n i u k a ż d e g o obwodu przerwa na odpoczynek 3 minuty .

3. G r a w k o s z y k ó w k ę (20 minut). 4. Ć w i c z e n i a k o ń c o w e — r o z l u ź n i a j ą c e (10 m i

nut). L u ź n y trucht z g ł ę b o k i m i oddechami. W leż e n i u p o t r z ą s a n i e i r o z l u ź n i a n i e k o ń c z y n (aktywne lub z p o m o c ą partnera), chwila relaksu.

R O Z K Ł A D T Y G O D N I O W Y T R E N I N G Ó W

(Okres przygotowawczy I, podokres 2) P o n i e d z i a ł e k : Trening o g ó l n o r o z w o j o w o - s ; ł o w y

na sali gimnastycznej — 1 1/2 godziny. Wtorek: Tren ing w y t r z y m a ł o ś c i o w y na stadionie

m e t o d ą „ f a r t l e k " — 1 1/2 godziny. P i ą t e k : Tren ing o g ó l n o r o z w o j o w o - s i l o w y na sali

gimnastycznej — 1 1/2 godziny. Niedziela: Trening w y t r z y m a ł o ś c i o w y w terenie

podmiejskim m e t o d ą treningu c i ą g ł e g o (ew. na nartach biegowych, j e ś l i są dobre warunki) — 1 godzina.

lato 1978 z o w a n e p r z e z p o s z c z e g ó l n e ś r o d o w i s k a , t a k i e j a k A K A G d a ń s k ( k i e r o w n i k J a c e k S z c z e p a ń s k i , 6 u c z e s t n i k ó w , r e j o n M o n t B l a n c , C h a m o n i x ) , A K A P o l i t e c h n i k i W a r s z a w s k i e j ( k i e r o w n i k R y s z a r d K o ł a k o w s k i , 9 u c z e s t n i k ó w , O i s a n s i C i v e t t a ) , A K A P o z n a ń ( k i e r o w n i k M i r o s ł a w K r a w c z y k , A l p y D e l f i n a t u , C h a m o n i x ) , K W K r a k ó w ( k i e r o w n i k P a w e ł M u l a r z , 8 u c z e s t n i k ó w , C h a m o n i x ) , K W Ł ó d ź ( k i e r o w n i k J e r z y M i c h a l s k i , 16 u c z e s t n i k ó w , C i v e t t a ) , K W W a r s z a w a ( k i e r o w n i k A n n a S k o w r o ń s k a - B u r a c z e w s k a , 2 u c z e s t n i c z k i , A l p y D e l f i n a t u ) o r a z 2 s a m o d z i e l n e z e s p o ł y z o r g a n i z o w a n e p r z e z P Z A : 4 - o s o b o w y w r e j o n i e C h a m o n i x ( k i e r o w n i k M a r e k K o w a l c z y k ) i 2 - o s o b o w y w r e j o n a c h E n g e l h o r n u i C h a -m o n i x ( A n n a C z e r w i ń s k a i K r y s t y n a P a l -m o w s k a ) . P o n a d t o w i e l e o s ó b p r z e b y w a ł o w A l p a c h i n d y w i d u a l n i e .


O g ó l n i e b i o r ą c p o c z ą t e k s ezonu b y ł w s p a n i a ł y , o c z y m ś w i a d c z ą d o k o n a n e w ś w i e t n y m s t y l u c z e r w c o w e p r z e j ś c i a , np . S u p e r C o u l o i r na M o n t B l a n c d u T a c u l , z r o b i o n y p r z e z A m e r y k a n ó w S t e v a S h e ' a i D i c k a J a c k s o n a w 9 1 2 g o d z i n y ! P o l a c y z j a w i l i s ię p ó ź n i e j i t y l k o p o z n a n i a c y z d o ł a l i z a s t a ć ost a tn i e d n i pogody , r o b i ą c m . i n . w 18 g o d z i n f i l a r F r e n d o na A i g u i l l e d u M i d i ( K . F l a -c z y ń s k i , P . P i a s e c k i , i R . T u l i s z k a ) . P o t e m z a c z ę ł o l a ć i s y p a ć p r z e z ok res d w ó c h t y g o d n i . Z a r a z po z a ł a m a n i u , m i m o z ł y c h w a r u n k ó w w p ó ł n o c n y c h ś c i a n a c h , b r a c t w o r z u c i ło s ię p r z e de w s z y s t k i m n a d r o g i l o d o w e . L a w i n y z m u s i ł y k i l k a z e s p o ł ó w do w y c o f a n i a s i ę , j e d n a k n i e k t ó r y m u d a ł o s i ę p r z e k o p a ć s i ę p r z e z f i l a r F r e n d o n a A i g u i l l e d u M i d i . P a n i e p r z e b y ł y w t e d y c e n t r a l n y f i l a r L e s C o u r t e s — w 2 d n i , w a l c z ą c z d u ż ą i l o ś c i ą ś w i e ż e g o ś n i e g u .

M i m o n i e s t a b i l n y c h i b a r d z o t r u d n y c h w a r u n k ó w l o d o w y c h , w s k a l n y c h ś c i a n a c h o s ł o n e c z n e j w y s t a w i e m o ż n a s i ę b y ł o w s p i n a ć c a ł k i e m d o b r z e . W i e l e ś c i a n b y ł o z u p e ł n i e n i e d o s t ę p n y c h , z a n o t o w a n o n p . t y l k o 1 p r z e j ś c i e f i l a r a W a l k e r a , k t ó r y z e s p ó ł a n g i e l s k i z r o b i ł w 3 d n i . Ś w i a d c z y to o t y m , że m i mo w y s o k i e j i z o t e r m y w p ó ł n o c n y c h ś c i a n a c h p r z e z c a ł y czas w y s t ę p o w a ł y z łe w a r u n k i l o d o w o - ś n i e ż n e . W p ł y w a ł o to t e ż n i e k o r z y s t n i e n a czas p r z e j ś ć z e s p o ł ó w p o l s k i c h .

P o n a s t ę p n y m d ł u g o t r w a ł y m z a ł a m a n i u p o g o d y i d w u m e t r o w y m opadz ie ś n i e g u , b a r dzo ł a d n y , s ł o n e c z n y ok res n a s t ą p i ł w d r u g i e j p o ł o w i e s i e r p n i a , a le w ó w c z a s w i ę k s z o ś ć o b o z ó w w r a c a ł a j u ż do k r a j u . W t y m czas ie m i e j s c o w i a l p i n i ś c i d o k o n a l i k i l k u ś w i e t n y c h p i e r w s z y c h p r z e j ś ć s o l o w y c h , m . i n . d r o g i B o -nat t iego i Z a p e l l i e g o n a p ó ł n o c n e j ś c i a n i e G r a n d P i l i e r d ' A n g l e ( J . M . B o i v i n 28 s i e r p n i a w 4 1/2 g o d z i n y ) o r a z S u p e r C o u l o i r M o n t B l a n c d u T a c u l ( W ł o c h G . C o m i n o w 7 godz in ) .

G r u p y , k t ó r e d z i a ł a ł y w re jon ie D e l f i n a t u t r a f i ł y na s t o s u n k o w o d o b r e w a r u n k i . D o k o nano tu ta j k i l k u c e n n y c h p i e r w s z y c h p o l s k i c h p r z e j ś ć , na j cenn ie j s ze — to udane w r e s z c i e p r z e j ś c i e d r o g i D e v i e s a i G e r v a s u t -t iego n a A i l e f r o i d e O c c i d e n t a l e . W D o l o m i t a c h w s z y s t k i e g r u p y k i e r o w a ł y s i ę w n a j b a r d z i e j z n a n y P o l a k o m r e j o n C i v e t t y . N a j w a ż n i e j s z y m i n a s z y m i o s i ą g n i ę c i a m i są tu , d o k o n a n e w d o b r y m s t y l u m ę s k i m , p r z e j ś c i a k o b i e c e d r o g i C a s s i n a n a T o r r e T r i e s t e o r a z d r o g i S c h u b e r t a na P i c C i a v a z e s .

T a k w i ę c d r o g i czys to ż e ń s k i e i w zespoł a c h m i e s z a n y c h b y ł y n a j c e n n i e j s z y m i o s i ą g n i ę c i a m i z a r ó w n o w A l p a c h , j a k i D o l o m i t ach , a p o l s k i sezon a l p e j s k i 1978 s t a ł z n ó w pod z n a k i e m a l p i n i z m u kob iecego . D o nasze j ś c i s ł e j c z o ł ó w k i k o b i e c e j d o ł ą c z y ł o k i l k a no w y c h n a z w i s k : A l i n a N a r k i e w i c z , B a r b a r a S i e n i c k a - K a l m u s , E l ż b i e t a S o s n o w s k a - F i j a ł -k o w s k a , E w a S z c z ę ś n i a k , M a r i a S z l e n k i A n na Ż b i k o w s k a .

A o to z e s t a w i e n i e w a ż n i e j s z y c h p r z e j ś ć — w p o d z i a l e n a r e j o n y g ó r s k i e :

MASYW OISANS W DELFINACIE

Ailefroide Occidentale — p ó ł n o c n o - z a c h o d n i ą ś c i a n ą , d r o g ą Deviesa i Gervasuttiego: L . K i e d -towski i M . R o g o z i ń s k i 17—18 VII (I polskie przejś c i e , ED) .

Trois Dents du Pelvoux — p ó ł n o c n o - w s c h o d n i m kuluarem: J . Breanejzen i R. K o ł a k o w s k i 12 VII (I polskie p r z e j ś c i e , T D + ) .

Bar ie des Ecrins — p o ł u d n i o w y m fi larem, drogą F lanco i Gurekiana: A . Machnik i W. Sonelski 13—15 VII (I polskie p r z e j ś c i e , V+); K . Czerski . A . Sluzek i M . Wosik 14—16 VII; J . Grudniewicz i M . K o ł o d z i e j c z y k 15—17 VII; J . Brennejzen i R. K o ł a k o w s k i 15—16 VII.

P o i n t ę de Sonne Pierre — z a c h o d n i ą ś c i a n ą na p r z e r ą c z k ę w grani: L . Kiedrowski i M . R o g o z i ń ski 14 VII (nowa droga IV + , 7 godzin).

L a Meije — Pic Central — p ó ł n o c n ą ś c i a n ą , k u luarem Corridor: M . K o ł o d z i e j c z y k , J . Brennejzen. J . Grudniewicz i R. K o ł a k o w s k i 6 VII (I polskie p r z e j ś c i e , D).

L a Meije Central — p o ł u d n i o w ą ś c i a n ą , d r o g ą Waldena: L . Kiedrowsk i i M . R o g o z i ń s k i 30 VII (I polskie p r z e j ś c i e , T D ) .

G r a n d Pic de Meije — p o ł u d n i o w ą ś c i a n ą , d r o g ą Al la ina: J . Brennejzen i R. K o ł a k o w s k i 4 VIII (I polskie p r z e j ś c i e , TD) .

Aigui l le Dibona — w s c h o d n i ą ś c i a n ą , d r o g ą M a -chera: J . Brennejzen i R. K o ł a k o w s k i 1 VII (I polskie p r z e j ś c i e , T D ) .

M A S Y W M O N T B L A N C

Mont Blanc — w s c h o d n i ą ś c i a n ą , d r o g ą Major: D . Miodowicz i M . Berbeka 6 VIII.

Aigui l le Noire de Peuterey — z a c h o d n i ą ś c i a n ą , d r o g ą Vitaliego i Rattiego: B . K o z ł o w s k a i J . S z c z e p a ń s k i .

Grand Capuc in — w s c h o d n i ą ś c i a n ą , d r o g ą Bonattiego: A . Neczaj i L . Kozik 16—17 VII.

Aigui l le de Blaitiere — z a c h o d n i ą ś c i a n ą , d r o g ą Browna i Whil lansa: K . F l a c z y ń s k i . P. Piasecki i R. Tul iszka 18 VII; P. L u t y ń s k i i P. Mularz 23 VII.

Petites Jorasses — z a c h o d n i ą ś c i a n ą , d r o g ą C o n -tamine'a: B . K o z ł o w s k a i Jacqu.es Boechat.

Les Droites — prawym fi larem p ó ł n o c n e j ś c i a ny, d r o g ą Couzy'ego: M . Berbeka i P. Kalmus 22—23 VII (I polskie p r z e j ś c i e , TD) .

Les Droites — p ó ł n o c n o - w s c h o d n i m filarem: J . F i j a ł k o w s k i i A . Machnik 28—31 VII.

Aiguille Verte — p ó ł n o c n ą ś c i a n ą , droga Conta-mine'a: M . Berbeka i D. Miodowicz 16—17 VII.

Petit D r u — fi larem Bonattiego: W. Ciepiela, A . Neczaj, R. Urbanik i L . K o z i k 29—30 VII; K . Palmowska i P. Mularz. 5—7 VIII.

Petit D r u — z a c h o d n i ą ś c i a n ą , directe ameri -eaine: Z. C z y ż e w s k i i S. Handl 25—26 VII.

Petit D r u — p ó ł n o c n ą ś c i a n ą , droga Al la ina: J . Oficjalski i J . S z c z e p a ń s k i 28—30 VII.

B E R G E L L I D O L O M I T Y

Piz Badi le — p ó ł n o c n ą ś c i a n ą , d r o g ą Cassina: B. K o z ł o w s k a i J . Boechat.

Monte Agner — p ó ł n o c n o - z a c h o d n i m f i larem, d r o g ą Gilbertiego: I. K ę s a i P. Mal inowski 4 VIII (dolne w y c i ą g i o m i n ę l i p ó ł n o c n ą ś c i a n ą ) .

Castello delia Busazza — p o ł u d n i o w ą ś c i a n ą , d r o g ą Messnera: J . Grudniewicz i P. Mal inowski 24 VIII (I polskie p r z e j ś c i e ) .

C ima delia Busazza — zachodnim f i larem: J . Grudniewicz , P. Mal inowski i M . K o ł o d z i e j c z y k 12 VIII.

Torre Trieste — filarem Cassina: P. F.delman i R. Szor 23 VIII.

Torre Trieste — d r o g ą Carlessa i Sandriego: B. K o z ł o w s k a i Herve M a g n i n .

Cima Su Alto — d r o g ą Vitaliego i Rattiego: E . Panejko-Pankiewiczowa oraz P a w e ł i Piotr Piet-

zakowie 21 VIII (I polskie p r z e j ś c i e ) .


http://Jacqu.es

Par. di Zucchero — w s c h o d n i ą ś c i a n ą , d r o g ą Schobera i L ib ia : L . Kiedrowski i M . R o g o z i ń s k i 10 VIII (I polskie p r z e j ś c i e , V '-); J . Brennejzen i R. K o ł a k o w s k i 14 VIII.

Torre di Valgrande — p o ł u d n i o w ą ś c i a n ą , d r o g ą Pallazona: J . Brennejzen i R. K o ł a k o w s k i 12 VIII (I polskie p r z e j ś c i e . VI — ).

Torre D'Alleghe — p o ł u d n i o w o - w s c h o d n i ą ś c i a ną , d r o g ą K ó s s l e r a : J . Brennejzen i R. K o ł a k o w ski 15 VIII (I polskie p r z e j ś c i e , V 1 ) .

Cima Scotom — d r o g ą . . W i e w i ó r e k " z 1945 r.: Christine Federle, I. K ę s a i Herman Federle 25 VII.

PRZEJŚCIA K O B I E C E

K o l e j n o : w D e l f i n a c i e , m a s y w i e M o n t B l a n c , D o l o m i t a c h i A l p a c h S z w a j c a r s k i c h — w w i ę k s z o ś c i z a p e w n e p i e r w s z e p r z e j ś c i a w z e s p o ł a c h ż e ń s k i c h .

P o i n t ę des Aigles (Delfinat) — z a c h o d n i ą g r a n i ą , d r o g ą Bonifacego: A . S k o w r o ń s k a - B u r a c z e w s k a i H . Kaniut 26 VII (Ipolskie p r z e j ś c i e , IV + ).

Aigui l le Dibona (Delfinat) — p o ł u d n i o w ą ś c i a n ą , d r o g ą S t ó s s e r a : A . S k o w r o ń s k a - B u r a c z e w s k a i H . Kaniut 3 VIII.

Pic Nord des Cavales (Delfinat) — z a c h o d n i ą g r a n i ą , d r o g ą Beitheta: A . S k o w r o ń s k a - B u r a czewska i H . Kaniut 12 VIII (I polskie p r z e j ś c i e , V , A l ) .

Mont Blanc — w s c h o d n i ą ś c i a n ą , d r o g ą Major: A . C z e r w i ń s k a i K . Palmowska 19 VIII.

Col du Plan — p ó ł n o c n y m kuluarem: D . Miodowicz i B . Sienicka 22 VII.

Aigui l le du Peigne — , , G r a n i ą Moty l i" : M . Szlenk i A . Ż b i k o w s k a 12 VII.

Les Courtes — p ó ł n o c n ą ś c i a n ą , f i larem centralnym: A . C z e r w i ń s k a i K . Palmowska 13—14 VII.

Les Courtes — prawdopodobnie d r o g ą Sirr.onda A . Narkiewicz, M . Szlenk i A . Ż b i k o w s k a 24 VII.

Les Droites — p ó ł n o c n o - w s c h o d n i m f i larem: A . C z e r w i ń s k a i K . Palmowska 24—27 VII.

Aigui l le Verte •— kuluarem Couturiera: D. M i o dowicz i B . Sienicka 25 VII.

Aigui l le du Moine — w s c h o d n i ą ś c i a n ą , d r o g ą Aureil le'a: E . S o s n o w s k a - F i j a ł k o w s k a i E . S z c z ę ś niak 27 VII; M a r i a Szlenk i A n n a Ż b i k o w s k a 30—31 VII.

Torre Trieste — fi larem Cassina: I. K ę s a i E . Panejko-Pankiewicz 16 VIII.

Torre Venezia — d r o g ą Livanosa: I. K ę s a i E . Panejko-Pankiewicz 7 VIII.

Piz Ciavazes — d r o g ą Schuberta: Christine Federle i I. K ę s a 21—22 VII (I polskie p r z e j ś c i e , VI).

Vorderspitze — zachodnim fi larem: A . C z e r w i ń ska i K . Palmowska 24 VIII (I polskie p r z e j ś c i e , I V + / A O ) .

Kingspitze — p ó ł n o c n o - w s c h o d n i a ś c i a n ą : A . C z e r w i ń s k a i K . Palmowska 25 VIII (I polskie p r z e j ś c i e , V / A O ) .

W o p r a c o w a n i u o m ó w i e n i a s e z o n u s k o r z y s t a ł a m z m a t e r i a ł ó w n a d e s ł a n y c h p r z e z A n n ę C z e r w i ń s k ą , A n n ę S k o w r o ń s k ą - B u r a c z e w s k ą , R y s z a r d a K o ł a k o w s k i e g o , M a r k a K o w a l c z y k a , A n d r z e j a M a c h n i k a , P a w ł a M u l a r z a o r a z J a c k a S z c z e p a ń s k i e g o , k t ó r y m za t ę p o m o c s e rdeczn i e d z i ę k u j ę .

J A N U S Z K U R C Z A B

Polacy w Alpach w 1979 roku D e c e n t r a l i z a c j a w p o l s k i m r u c h u a l p i n i s

t y c z n y m o b j ę ł a n i e t y l k o w y p r a w y w g ó r y egzo tyczne a le t a k ż e — a m o ż e p r zede w s z y s t k i m — w y j a z d y a l p e j s k i e . D o p r z e s z ł o ś c i n a l e ż ą j u ż w i e l o o s o b o w e o b o z y c e n t r a l n e , a w y j a z d y l e t n i e do k r a j ó w a l p e j s k i c h i d ą w P Z A czy G K K F i S w p i e r w s z e j k o l e j n o ś c i „ p o d n ó ż " , g d y p r z y c h o d z i do p r z y p a s o w y w a n i a k a l e n d a r z a do r e a l n y c h m o ż l i w o ś c i f i n a n s o w y c h . C i ę ż a r p o d t r z y m y w a n i a d z i a ł a l n o ś c i a l p e j s k i e j w z i ę ł y n a s i eb ie k l u b y i t z w . F A -K A .

T e n d e n c j e te z j edne j s t r o n y są z d r o w e , z d r u g i e j j e d n a k b u d z ą spo ro z a s t r z e ż e ń , w a r t o w i ę c t r o c h ę p o p o l e m i z o w a ć z t y m i , k t ó r z y u w a ż a j ą z a s ł u s z n e p r z e n i e s i e n i e c a ł e j d z i a ł a l n o ś c i c e n t r a l n e j w g ó r y Z w i ą z k u R a d z i e c k i e g o . S p e c y f i c z n a o r g a n i z a c j a o b o z ó w w K a u k a z i e , k r ó t k o ś ć i c h t r w a n i a , a t a k ż e o d l e g ł o ś c i , j a k i e t r z e b a p o k o n y w a ć w t y c h g ó r a c h s p r a w i a j ą , ż e n a w e t d y n a m i c z n y z e s p ó ł n i e z a w s z e m o ż e po p o w r o c i e w y l e g i t y m o w a ć s i ę j a k i m ś , i to z a z w y c z a j j e d n y m — p o w a ż n y m o s i ą g n i ę c i e m . Do tego d o c h o d z i j eszcze n i e b a g a t e l n y kosz t u c z e s t n i c t w a w o b o z a c h , k t ó r e od d a w n a m a j ą c h a r a k t e r m i ę d z y n a r o d o w y c h a l p i n i a d , i — n ie u k r y w a j m y — p r z e z F e d e r a c j ę A l p i n i z m u Z S R R są t r a k t o w a n e j a k o ź r ó d ł o d o c h o d ó w .

F a k t e m jest , ż e w z r o s ł y r ó w n i e ż p o w a ż n i e k o s z t y p o b y t u w A l p a c h , j e d n a k ż e czas p o b y t u w C h a m o n i . K c z y Z e r m a t t n i e m u s i b y ć l i m i t o w a n y i p r z y d ł u ż e j t r w a j ą c y m oboz i e s t o s u n e k k o s z t ó w do l i c z b y o d b y t y c h w s p i n a c z e k o k a z u j e s i ę z n a c z n i e k o r z y s t n i e j s z y . N i e n a w o ł u j ę tu ta j b y n a j m n i e j do r e z y g n a c j i z w y j a z d ó w w K a u k a z , g d y ż w a l o r y a l p i n i s t y c z n e t y c h g ó r są n i e p o d w a ż a l n e , a l e 0 u t r z y m a n i e r o z s ą d n y c h p r o p o r c j i m i ę d z y w y j a z d a m i w o b y d w u k i e r u n k a c h . D ł u g i e p o d e j ś c i a i z e j ś c i a k a u k a s k i e , d z i k o ś ć g ó r , z d a n ie z e s p o ł u n a w ł a s n e s i ł y — w s z y s t k o to d a je d o ś w i a d c z e n i e w i e l k o g ó r s k i e , j a k i e g o n i e z d o b ę d z i e s i ę w b a r d z i e j u c y w i l i z o w a n y c h A l p a c h . Z d r u g i e j j e d n a k s t r o n y w A l p a c h o d b y w a m y w s p i n a c z e k w i ę c e j , n a d t o j e s t e ś m y w k o n t a k c i e z t y m , co n o w e g o p o j a w i a s i ę w d z i e d z i n i e i d e i , t e c h n i k i c z y s p r z ę t u . N i e w y d a j e s i ę w i ę c n a j w ł a ś c i w s z y m r o z w i ą z a n i e m , a b y n a s i c z o ł o w i w s p i n a c z e m u s i e l i r e z y g n o w a ć z w y j a z d ó w c e n t r a l n y c h i „ p r z e p i s y w a ć s i ę " n a k l u b o w e o b o z y a l p e j s k i e . U w a ż a m , że w ż a d n y m sezon ie l e t n i m n i e p o w i n n o z a b r a k n ą ć w A l p a c h o b o z u c e n t r a l nego, g r u p u j ą c e g o n a j l e p s z y c h w s p i n a c z y 1 o d g r y w a j ą c e g o w i o d ą c ą r o l ę w ś r ó d i n n y c h p o l s k i c h o b o z ó w .


D o b r o s ł a w a Wolf na Drodze P r z e w o d n i k ó w na Petit D r u .

Fot. Jan Wolf

A jest t y c h o b o z ó w c o r a z to w i ę c e j . W t y m r o k u f a k t ten s k ł o n i ł Z a r z ą d P Z A do u t w o r z e n i a w A l p a c h po r a z p i e r w s z y f u n k c j i k o o r d y n a t o r a do s p r a w b e z p i e c z e ń s t w a , k t ó r ą w o k r e s i e od 12 l i p c a do 12 s i e r p n i a 1979 r . p e ł n i ł w y ż e j p o d p i s a n y . T e g o l a t a w C h a m o -n i x i o k o l i c y r o z b i ł y s w o j e n a m i o t y n a s t ę p u j ą c e obozy :

1. „ F A K A " — kierownik Janusz Czarnecki , 9 o s ó b :

2. K W K r a k ó w — P a w e ł Mularz , 11 o s ó b ; 3. K W Warszawa — Janusz Kurczab , 16 o s ó b ; 4. K W Ł ó d ź — Jerzy Michalsk i , 13 o s ó b ; 5. K W Zakopane — Henryk Zakrzewski, 5 o s ó b ; 6. K W B i e l s k o - B i a ł a — Jan Weigel, 6 o s ó b ; 7. K W Bydgoszcz — Mar ian Dziatkowiak, 2 oso

by: 8. A K A Warszawa — Ryszard K o ł a k o w s k i 7

o s ó b ; 9. A K A K r a k ó w — Jerzy Ł a b ę c k i , 9 o s ó b .

P o n a d t o z r a m i e n i a P Z A w s p i n a ł y s i ę w M a s y w i e M o n t B l a n c W a n d a R u t k i e w i c z i I r e n a K ę s a , z a ś p a r u a l p i n i s t ó w p r z y j e c h a ło p r y w a t n i e , w ś r ó d n i c h J e r z y H a j d u k i e w i c z i J ó z e f O l s z e w s k i . R a z e m p r z e s z ł o 80 o s ó b !

W i ę k s z o ś ć o b o z ó w z a m i e s z k a ł a na „ d z i k i m " o b o z o w i s k u n i e d a l e k o k o l e j k i n a M o n t e n v e r s , t z w . c a m p i n g u B i o l l a y , n a co w t y m sezonie u d a ł o n a m s i ę w y j e d n a ć z g o d ę w ł a d z m i e j s k i c h , i w c z y m p o m o g l i n a m p r z y j a c i e l e

z m i e j s c o w e j s e k c j i C A F . O s z c z e g ó l n y m s t o s u n k u do P o l a k ó w m o ż e ś w i a d c z y ć f a k t , że t y l k o n a m p o z w o l o n o t a m z a m i e s z k a ć . O c z y w i ś c i e p i l n o w a n i e tego p r z y w i l e j u n i e b y ł o m o ż l i w e , o b o z y p o l s k i e o b r o s ł y w i ę c l a s e m n a m i o t ó w h i s z p a ń s k i c h , j a p o ń s k i c h , c ze s k i c h , j u g o s ł o w i a ń s k i c h , a n g i e l s k i c h , a n a w e t s z w a j c a r s k i c h .

K i e r o w n i c y g r u p m i e s z k a j ą c y c h n a c a m p i n g u B i o l l a y ś c i ś l e ze s o b ą w s p ó ł p r a c o w a l i , p r z e k a z u j ą c sob ie o p i s y , i n f o r m a c j e o d r o g a c h i w a r u n k a c h , a t a k ż e p o m a g a j ą c sob ie w s p r a w a c h b e z p i e c z e ń s t w a . W y ł o ż o n y b y ł w s p ó l n y zeszy t w y j ś ć , w k t ó r y m w s z y s c y o b o w i ą z a n i b y l i w p i s y w a ć w y m a r s z e i p o w r o t y — n i e z a l e ż n i e od i n d y w i d u a l n y c h ze s z y t ó w o b o z o w y c h , c z y w y p e ł n i a n i a „ f i s z e k " w O f f i c e de H a u t e M o n t a g n e .

L a t e m 1979 r . ś m i e r ć z e b r a ł a ob f i t e ż n i w o w A l p a c h a w m a s y w i e M o n t B l a n c w szcze g ó l n o ś c i . W y d a r z y ł a s i ę t u m . i n . j e d n a z n a j w i ę k s z y c h k a t a s t r o f g ó r s k i c h : w k u l u a r z e z e j ś c i o w y m z T o u r R o n d e z g i n ę ł o 8 o s ó b a 4 o d n i o s ł y p o w a ż n e o b r a ż e n i a (T. 3/79 s. 132). Z ł y los n i e o s z c z ę d z i ł r ó w n i e ż nas . O g ó l n i e m o ż n a p o w i e d z i e ć , ż e w y p a d k ó w n i e b y ł o d u ż o — j a k n a l i c z b ę l u d z i i i n t e n s y w n o ś ć w s p i n a n i a s i ę . M i a ł o m i e j s c e p a r ę n i e g r o ź n y c h o d p a d n i ę ć , j e d n o p o w a ż n i e j s z e o d m r o ż e n i e i p ę k n i ę c i e k o ś c i n a d g a r s t k a , s p o w o d o w a n e u d e r z e n i e m k a m i e n i e m . 24 l i p c a m i a ł j e d n a k m i e j s c e w y p a d e k t r a g i c z n y w s k u t k a c h . N a w s c h o d n i e j ś c i a n i e M o n t B l a n c , n a d r o d z e p r z e z S e n t i n e l l e R o u g e , p o n i o s ł a ś m i e r ć d w ó j k a u t a l e n t o w a n y c h w s p i n a c z y k r a k o w s k i c h — A n d r z e j N e c z a j i A n d r z e j S u k i e n n i k . W y p a d e k m i a ł m i e j s c e o k o ł o godz . 3 r a n o w k u l u a r z e p r z e d d o j ś c i e m do t u r n i C z e r w o n e g o W a r t o w n i k a , w t e ren ie , k t ó r y p r z e z w s z y s t k i c h p o k o n y w a n y jes t z l o t n ą a s e k u r a c j ą . Z e s p ó ł o d p a d ł p r a w d o p o d o b n i e n a s k u t e k p o ś l i z g n i ę c i a s i ę j ednego ze w s p i n a c z y i s p a d ł ok . 300 m do p o d s t a w y ś c i a n y . Z w ł o k i z a b r a ł w 2 d n i p ó ź n i e j do C o u r m a y e u r w ł o s k i h e l i k o p t e r .

Z e s p o r t o w e g o p u n k t u w i d z e n i a sezon b y ł d o b r y , a c z k o l w i e k n i e r e w e l a c y j n y . P o g o d a d o p i s a ł a t y m , k t ó r z y p r z y j e c h a l i w c z e ś n i e j : w k o ń c u c z e r w c a i p r z e z c a ł y l i p i e c m o ż n a b y ł o t r a f i ć n a k i l k u d n i o w e o k r e s y s ł o n e c z ne. B ł ę d y w w y b o r z e d r ó g i m o m e n t u w e j ś c ia w ś c i a n ę s p r a w i a ł y , że b y ł o s t o s u n k o w o d u ż o w y c o f a ń z p o w o d u z ł y c h w a r u n k ó w czy n i e p o g o d y , z a ś n i e k t ó r e p r z e j ś c i a t r w a ł y n a d m i e r n i e d ł u g o . T r u d n o w y t ł u m a c z a l n y b y ł np . „ o w c z y p ę d " n a f i l a r y M o n t B l a n c d u T a c u l , o k t ó r y c h w i a d o m o b y ł o , że w g ó r n y c h p a r t i a c h są z a l o d z o n e i z a ś n i e ż o n e p o n a d m i a r ę .

Z i n n y c h n e g a t y w n y c h z j a w i s k t r z e b a z a s y g n a l i z o w a ć j a k g d y b y s p a d e k u m i e j ę t n o ś c i p o d c i ą g o w y c h u c z ę ś c i m ł o d y c h w s p i n a c z y , p o ł ą c z o n y n i e r z a d k o z p r z e c e n i a n i e m w ł a s n y c h m o ż l i w o ś c i w „ o d h a c z a n i u " . J u ż d a w n o b o w i e m n i e s ł y s z a ł o s i ę o t r u d n o ś c i a c h z p o k o n a n i e m w s c h o d n i e j ś c i a n y G r a n d C a p u c i n — d r o g i s ł a w n e j , a l e z k o m p l e t e m h a k ó w i d z i ś j u ż n i e p r z e s a d n i e t r u d n e j .


M o i m z d a n i e m , n a j l e p s z y m p o l s k i m p r z e j ś c i e m sezonu w c a ł y c h A l p a c h b y ł o p o w t ó r z e n i e ( p r a w d o p o d o b n i e II) t z w . d r o g i p r z e w o d n i k ó w ( S e i g n e u r a i t o w a r z y s z y z z i m y 1967 r.) n a p ó ł n o c n e j ś c i a n i e P e t i t D r u , d o k o nane p rzez m a ł ż e ń s t w o W o l f ó w . Ł a d n e w y n i k i o s i ą g n ą ł n i e w i e l k i o b ó z K W Z a k o p a n e , k t ó r e g o uczes tn i cy p r z e s z l i m . i n . d i r e t t i s s i m ę p ó ł n o c n e j ś c i a n y T r i o l e t , p ó ł n o c n ą ś c i a n ę D r o i t e s i f i l a r W a l k e r a (3 d n i , w t y m d w a — w g r a d z i e i ś n i e g u ) . W ś r ó d a l p i n i s t ó w f r a n c u s k i c h n a j m o d n i e j s z ą s k a l n ą ś c i a n ą tego l a ta b y ł a z a c h o d n i a G r a n d s C h a r m o z . D o r . 1978 n i e p r z e s z e d ł je j ż a d e n P o l a k , m i m o iż o d c i e k a w y c h i t r u d n y c h d r ó g a ż s i ę n a n ie j r o i . T e g o l a t a s y p n ę ł y s i ę p r z e j ś c i a p o l s k i e , a K r z y s z t o f P a n k i e w i c z i A d a m S m ó l s k i p o k o n a l i n a j t r u d n i e j s z ą z d r ó g — f i l a r C a r p e n -t i e r a ze s ł y n n y m 2 0 0 - m e t r o w y m „ d i i l f e r e m " . Ł a d n e p r z e j ś c i a w s a m o d z i e l n y c h z e s p o ł a c h z a n o t o w a ł y r ó w n i e ż nasze p a n i e . D u ż e t r u d n o ś c i s k a l n e p o k o n a ł y n a f i l a r z e C o r d i e r a n a t e j ż e ś c i a n i e G r a n d s C h a r m o z E w a P a n e j k o -- P a n k i e w i c z o w a i A g n i e s z k a S m ó l s k a , z a ś b a r d z o s p e k t a k u l a r n y sukces o d n i o s ł y I r e n a K ę s ó w n a i W a n d a R u t k i e w i c z n a w s c h o d n i e j ś c i a n i e G r a n d C a p u c i n . O b y d w a te p r z e j ś c i a s ą p i e r w s z y m i p r z e j ś c i a m i k o b i e c y m i .

W D o l o m i t a c h d z i a ł a l n o ś ć b y ł a z n a c z n i e boga t sza n i ż w p o p r z e d n i c h l a t a c h , a w i e l e s ł a w n y c h d r ó g po r a z p i e r w s z y u j r z a ł o n a s z y c h w s p i n a c z y . S t a ł ą s i e d z i b ę p o d C i v e t t ą m i a ł tego l a t a 4 - o s o b o w y o b ó z K W Ł ó d ź , k t ó r y m k i e r o w a ł J a n F i j a ł k o w s k i . W p o ł o w i e s i e r p n i a p r z e n i ó s ł s i ę s p o d M o n t B l a n c w D o l o m i t y o b ó z K W W a r s z a w a , a p o d k o n i e c t e go m i e s i ą c a — t a k ż e o b ó z A K A K r a k ó w .

A oto w y k a z n a j l e p s z y c h p r z e j ś ć p o l s k i e g o sezonu . O b e j m u j e o n r e j o n y M o n t B l a n c i D o l o m i t ó w i m o ż e z a w i e r a ć b r a k i , p o n i e w a ż n i e ze w s z y s t k i c h ś r o d o w i s k m o ż n a b y ł o w k r ó t k i m czas ie z e b r a ć i n f o r m a c j e . W y o d r ę b n i o n e są d r o g i z e s p o ł ó w k o b i e c y c h , a g w i a z d k a m i o z n a c z o n e I p o l s k i e p r z e j ś c i a l u b I k o b i e c e w o g ó l e :

A L P Y L O D O W C O W E

Aigui l le Triolet — *direttissima pn. ś c i a n y : A n drzej Mirga , Tomasz Mitkiewicz i Zbigniew M ł y narczyk, 25 VII, 20 godzin.

Les Droites — 'kuluar Lagarde: L e c h Kiedrowsk i i Marek R o g o z i ń s k i 24 VII; pn.-wsch. filar: J a nusz Kurczab i B o g u m i ł Slama 28—29 VII; pn. ś c i a n a : W ł o d z i m i e r z S t o i ń s k i i Henryk Zakrzewski 24—25 VII.

Petit D r u — pn. ś c i a n a , droga Al la ina: W i e s ł a w Grzybowski i Ryszard K o ł a k o w s k i , VII; pn. ś c i a n a , 'droea p r z e w o d n i k ó w : D o b r o s ł a w a i Jan Wolfowie 22—25 VII; filar Bonattiego: Piotr L u t y ń s k i i A d a m Potoczek 23—24 VII.

Grandes Jorasses — pn. ś c i a n a , filar Walkera: Jacek Bator i Kazimierz W o ź n i a k 29—30 VII; W ł o dzimierz S t o i ń s k i i Henryk Zakrzewski 30 VII— —1 VIII.

Aiguil le de Grands Charmoz — zach. ś c i a n a , •droga Desmaisona i Mazeauda: M i c h a ł Nanowski i Zbigniew Skierski 22 VII; ' f i lar Cordiera: Janusz Kurczab i B o g u m i ł S ł a m a 22 VII; 'droga Coque-gniota: E w a i Krzysztof Pankiewiczowie 28 VII : •filar Carpentiera: Krzysztof Pankiewicz i A d a m S m ó l s k i 2 VIII.

Aiguille de Blaitiere — zach. ś c i a n a , 'droga Galbia i tha: Jerzy Barszczewski i A d a m S m ó l s k i 25 VII.

Aigui l le du Plan — zach. ś c i a n a , 'droga G r e -loza i Rocha: L e c h Kiedrowsk i i Marek R o g o z i ń ski 16—17 VII

Dent du R e ą u i n — *pn. ś c i a n a : Jerzy Brennej zen i Marek Z a r ę b s k i 16 VII.

P o n a d t o d o k o n a n o l i c z n i e j s z y c h p r z e j ś ć w s c h o d n i e j ś c i a n y M o n t B l a n c , w s c h o d n i e j ś c i a n y G r a n d C a p u c i n , d r o g i B r o w n a n a z a c h o d n i e j ś c i a n i e B l a i t i e r e o r a z f i l a r ó w B o -cca la t t ego i G e r v a s u t t i e g o n a M o n t B l a n c d u T a c u l .

D O L O M I T Y

Sass Maor — wsch. ś c i a n ą , 'droga Solledera: Marek G ł o g o c z o w s k i i B e r n a r d Z i ó ł k o w s k i 26 VII.

Marmolata , Punta Penia — pd. ś c i a n a , 'droga Messnera: Janusz K u r c z a b i B o g u m i ł S ł a m a 16—17 VIII.

Marmolata di Rocca — pd. ś c i a n a , 'droga Vinat-zera: D o b r o s ł a w a i Jan Wolfowie 14—15 VIII.

Marmolata d'Ombretta — pd. ś c i a n a , 'droga Castiglioniego i Pisoniego: S t a n i s ł a w G ł a z e k i A r tur Sobolewski 14 VIII; 'droga Mariachera (zw. , .Don Quichote"): Agnieszka i A d a m S m ó l s c y 23—24 VIII, prawdopodobnie II p r z e j ś c i e w o g ó l e .

C ima Scotoni — pd.-zach. ś c i a n a , droga „ W i e w i ó r e k " z 1945 r.: M i c h a ł Nanowski i Zbigniew Skierski 21 VIII.

Tofana di Rozes — G r a n Pilastro, 'droga C o n -stantiniego i Apolonia: Janusz K u r c z a b i B o g u m i ł Slama 21 VIII; 'droga "Paolo VI '" : D o b r o s ł a w a i Jan Wolfowie 21—22 VIII.

Cima del Bancon — wsch. ś c i a n a , 'droga Gabriela i Da Roit: Jan F i j a ł k o w s k i i Marek K o ł o dziejczyk 5 VIII.

Spallone del Bancon — wsch. ś c i a n a , 'droga Redaellego: Jan i E l ż b i e t a F i j a ł k o w s c y 11 VIII; wsch. ś c i a n a , ' w e j ś c i e n o w ą d r o g ą : V + , A2: ci sami 27—28 VIII.

Cima Su Alto — pn.-zach. ś c i a n a , droga Rattiego: Marek G ł o g o c z o w s k i i Bernard Z i ó ł k o w s k i L'3 VII.

Torre Trieste — pd.-wsch. f i lar, droga Cassina: F i j a ł k o w s k i i K o ł o d z i e j c z y k 6 VIII (w 9 godzin).

Torre d'Alleghe — pn. f i lar, 'droga Bellenziera: F i j a ł k o w s k i i K o ł o d z i e j c z y k 17 VIII.

C i m a Ovest di Lavaredo — filar „ W i e w i ó r e k " : E l ż b i e t a i Jan F i j a ł k o w s c y 3 IX.

PRZEJŚCIA K O B I E C E

Aigui l le du Moine — wsch. ś c i a n a , 'droga C o n -tamine'a: Hal ina K a n i u t i A n n a S k o w r o ń s k a - B u -raczewska 11 VII.

G r a n d Capucin •— 'wsch. ś c i a n a , droga Bonattiego: Irena K ę s a i Wanda Rutkiewicz 15—16 VII , 16 godzin.

Aigui l le Grands Charmoz — zach. ś c i a n a , *fllar Cordiera: E w a Panejko-Pankiewiczowa i Agnieszka S m ó l s k a 2 VIII.

Torre Trieste — zach. f i lar, droga Tissiego: E l ż b i e t a F i j a ł k o w s k a i Ewa S z c z ę ś n i a k 6 VIII.

Torre Venezia — filar pd.-zach. — droga Andr l ' cha: E l ż b i e t a F i j a ł k o w s k a i E w a S z c z ę ś n i a k .


L E C H W R Ó B L E W S K I

W 40 rocznicę Nanda Devi East D z i a ł o s i ę to p a m i ę t n e g o l a t a 1939 r o k u .

C e l e m m a ł e j 4 - o s o b o w e j w y p r a w y P o l a k ó w b y ł p i ę k n y d z i e w i c z y s z c z y t N a n d a D e v i E a s t w H i m a l a j a c h G a r h w a l u . W y p r a w a p o m y ś l a n a b y ł a j a k o t r e n i n g p r z e d p o d j ę c i e m „ c e l u n a j w y ż s z e g o z m o ż l i w y c h — K 2 " , j a k to o k r e ś l i ł je j M e r o w r i i k , g ł ó w n y p r o j e k t o d a w c a i o r g a n i z a t o r , A d a m K a r p i ń s k i . P o z o s t a ł y m i u c z e s t n i k a m i b y l i J a k u b B u j a k , J a n u s z K l a m e r i S t e f a n B e r n a d z i k i e w i c z . W ł a d z e a n g i e l s k i e o d m ó w i ł y j e d n a k P o l a k o m z g o d y n a r e j o n K 2 , p r o p o n u j ą c w z a m i a n w s c h o d n i z b l i ź n i a c z y c h s z c z y t ó w N a n d a D e v i , l i c z ą c y 7434 m w y s o k o ś c i . I to p o z w o l e n i e p r z y s z ł o p ó ź n o , bo d o p i e r o z k o ń c e m lu t ego 1939 r o k u , co z m u s i ł o o r g a n i z a t o r ó w do sza lonego p o ś p i e c h u w p r z y g o t o w a n i u w y j a z d u . W c i ą g u dwu( ! ) m i e s i ę c y u p o r a n o s i ę j e d n a k z t y m t r u d n y m z a d a n i e m , m . i n . d l a t ego , że e k w i p u nek b y ł z a w c z a s u d r o b i a z g o w o o b m y ś l a n y i w y k o n a n y w w a r s z t a t a c h l o t n i c z y c h . Z W ł o c h o d p ł y n ę l i s t a t k i e m do B o m b a j u , p o t e m k o l e j ą i a u t o b u s e m do A l m o r a , s k ą d 100 k u l i s ó w p o n i o s ł o ł a d u n k i w d o l i n ę L a w a n p o d w s c h o d n i ą ś c i a n ę g ó r y . W A l m o r z e d o ł ą c z y l i 2 o f i c e r o w i e a n g i e l s c y i 6 S z e r p ó w , k t ó r z y t o w a r z y s z y ć m i e l i w y p r a w i e do k o ń c a d z i a ł a ń . 25 m a j a z a ł o ż y l i b a z ę n a w y s o k o ś c i 4000 m .

A d a m K a r p i ń s k i (1897—1939) — k ierownik w y p r a wy i Jeden z g ł ó w n y c h t w ó r c ó w polskiego prog r a m u himalajskiego.

P o l s k i e w e j ś c i e z o s t a ł o p o p r o w a d z o n e d ł u gą, p r z e p i ę k n ą g r a n i ą p o ł u d n i o w ą , s p a d a j ą c ą s p o d samego w i e r z c h o ł k a , s t r o j n ą w t u r n i e , u s k o k i i p o t ę ż n e n a w i s y . U s t a w i o n o n a n ie j 4 o b o z y p o ś r e d n i e . A l e j u ż w p i e r w s z y c h d n i a c h z a c z ę ł y s i ę u t r a p i e n i a . S i l n e o p a d y ś n i e g u , c h o r o b a d w ó c h w s p i n a c z y . . . N a j p i e r w B u j a k z a p a d ł n a n i e ż y t p r z e w o d u p o k a r m o wego z w y s o k ą g o r ą c z k ą , p o t e m s a m „ w ó d z " m a l e j d r u ż y n y — K a r p i ń s k i . W b a z i e s z p i t a l , w g ó r z e z a w i e j e . A n g i e l s k i l e k a r z z d e c y d o w a ł s i ę o d e s ł a ć B u j a k a w d ó ł , a l e k i e d y 30 m a j a k u l i s i p r z y n i e ś l i z d o l i n y m a t e r i a ł n a nosze, s tan cho rego u l e g ł p r z e s i l e n i u . P o p r a w i ł a s i ę t e ż p o g o d a i a k c j a z a c z ę t a s i ę p o s u w a ć d o p r z o d u . 6 c z e r w c a w ł ą c z y ł s i ę do niej i B u j a k , p r o w a d z ą c z e s p ó ł S z e r p ó w z z a o p a t r z e n i e m n a P r z e ł ę c z L o n g s t a f f a ( d z i ś N a n d a D e v i K h a l ) .

N a d p r z e ł ę c z ą d o s t ę p u d o g r a n i b r o n i ł y p i e r w s z e t u r n i e —• do i c h s f o r s o w a n i a p r z y s t ą p i o n o 4 c z e r w c a . G d y s t a n ę ł y n a g r a n i o b o zy II (6200 m) i I I I (6400 m ) , p r z y s z e d ł m o n -s u n . T e r a z c h o r o w a l i S z e r p o w i e — t r z e c h z n i c h b y ł o w o g ó l e n o w i c j u s z a m i w g ó r a c h . T r a n s p o r t n a p r z e p a ś c i s t e j g r a n i s p a d ł g ł ó w n ie n a P o l a k ó w . W a l k a s z ł a o k a ż d y k r o k , k a ż d y m e t r . P i e r w s z e p r ó b y a t a k u z a ł a m a ł y s i ę w m r o ź n y m w i e t r z e , a t a k ż e z p o w o d u o d p a d n i ę ć i c i ę ż k i c h o p a d ó w ś n i e g u . D o p i e r o t r z e c i a t a k w d n i u 2 l i p c a — p r z y s i l n y m w i e t r z e , 16 s t o p n i a c h m r o z u i p i ę k n y m c z y s t y m n i e b i e •— p r z y n i ó s ł u p r a g n i o n y , d e s p e r a c k o p r a w i e w y w a l c z o n y s u k c e s : o g o d z i n i e 17.30 p i e r w s i l u d z i e , J a k u b B u j a k i J a n u s z K l a m e r , s t a n ę l i n a n a j w y ż s z y m w y n i e s i e n i u s z c z y t u . „ O ż y w i a nas r a d o ś ć i d u m a , że n a s z y m z b i o r o w y m w y s i ł k i e m m o ż e m y f l a g ę p o l s k ą w c i ą g n ą ć n a j e d e n z n a j w y ż s z y c h m a s z t ó w ś w i a t a " — n a p i s a ł p ó ź n i e j K l a m e r . W z r o k i e m s i ę g a l i do o d l e g ł y c h g ó r s k i c h ł a ń c u c h ó w T y b e t u , n a p ó ł n o c n e j s t r o n ie ś w i e c i ł p i ę k n ą s y l w e t ą K a r n e t , d r u g i w t e d y z n a j w y ż s z y c h s z c z y t ó w z d o b y t y c h p r z e z c z ł o w i e k a , n i eco w p r a w o o d n i ego — b r y ł a p o t ę ż n e j G u r l i M a n d h a t y do d z i ś n i e z d o b y t e j , p r z e s ł a n i a j ą c a n i eco ś w i ę t ą g ó r ę T y b e t u , K a i l a s a . P o z a c h o d n i e j s t r o n i e m i e l i p r z e d s o b ą o d l e g ł y t y l k o o 5 k m c i e m n y s z c z y t N a n d a D e v i G ł ó w n e j (7816 m) , n a j w y ż s z e g o w t e d y s z c z y t u z d o b y t e g o p r z e z l u d z i — O d e l l a i T i l m a n a 3 l a t a w c z e ś n i e j . . . D o o b o z u I V (6950 m) z e s z l i o p ó ł n o c y w o s t re j p o ś w i a c i e k s i ę ż y c a . . . T e g o d n i a b o g i n i N a n d a o k a z a ł a ł a s k a w o ś ć d l a a l p i n i s t ó w z d a l e k i e g o k r a j u : „ i c h " s z c z y t b y ł w t e d y z a l e d w i e s z ó s t y m z k o l e i z n a j w y ż s z y c h z d o b y t y c h p r z e z l u d z i .


W o j n a i t r u d n e l a t a p ó ź n i e j s z e o d s u n ę ł y n a d a l s z y p l a n znaczen i e tego s u k c e s u , a t a k że p o l s k ą e k s p a n s j ę w n a j w y ż s z e g ó r y . O j e go k l a s i e p r z y p o m n i a ł ś w i a t u w 1953 r o k u s a m T e n s i n g N o r k e y po p o k o n a n i u E v e r e s t u . Z a p y t a n y c z y to t a k ż e jego n a j t r u d n i e j s z y s zczy t , o d p o w i e d z i a ł ł a m a n ą a n g i e l s z c z y z n ą : „ E v e r e s t n i e n a j t r u d n i e j s z a w s p i n a c z k a — n i e ł a t w y , a l e N a n d a D e v i n a j b a r dz i e j d l a m n i e n i e b e z p i e c z n a . G r a ń e k s p o n o w a n a , w s p i n a c z k a c a l za ca l em. . . n i e m a m i e j s c a n a s t o p ę , w ą s k o . . . b a r d z o ś l i s k o . . . " T o w ł a ś n i e podczas f r a n c u s k i e j w y p r a w y n a N a n d a D e v i East , w 12 l a t p o P o l a k a c h , T e n s i n g b ł y s n ą ł t a l e n t e m j a k o w s p i n a c z i s i r d a r S z e r p ó w .

P a t r z ą c z p e r s p e k t y w y 40 la t i o s t a t n i c h w i e l k i c h d o k o n a ń P o l a k ó w (por. s. 145), n i e ł a t w o jest u z m y s ł o w i ć sob ie r a n g ę t amtego 6ukcesu . S t w i e r d z i ć t r zeba p r zede w s z y s t k i m , i ż p r z e z 30 lat N a n d a D e v i Eas t b y ł a n a s z y m n a j w i ę k s z y m o s i ą g n i ę c i e m g ó r s k i m , a w d z i e s i ą t c e n a j w y ż s z y c h z d o b y t y c h s z c z y t ó w ś w i a ta u t r z y m a ł a s i ę a ż d o r . 1954! J u ż to s a m o ś w i a d c z y d o b i t n i e o z n a c z e n i u tego w e j ś c i a — n i e t y l k o w h i s t o r i i a l p i n i z m u po l sk i ego , a l e i o g ó l n o ś w i a t o w e g o . W epoce, k i e d y s i ę t y l e m ó w i o w a l o r a c h m a ł y c h w y p r a w , n i e s ł u s z n i e w i ą ż ą c i c h i d e ę z n a z w i s k a m i w s p ó ł c z e s n y c h h i m a l a i s t ó w , w a r t o t e ż z w r ó c i ć u w a g ę

n a l i c z e b n o ś ć naszego z e s p o ł u : z a l e d w i e 4 w s p i n a c z y ! A p r z e c i e ż u p o r a l i s i ę o n i z t ak n i e z w y k l e t r u d n y m z a d a n i e m , po c z y m — c h c ą c w y k o r z y s t a ć s w ą o b e c n o ś ć w H i m a l a j a c h — p o d j ę l i d a l s z ą d z i a ł a l n o ś ć i z a a t a k o w a l i n a s t ę p n y d z i e w i c z y s i e d m i o t y s i ę c z n i k ( T i r s u l i , 7150 m) . b ę d ą c n i e d a l e k o o d d r u g i e g o z w y c i ę s t w a ! O s i ą g n i ę t e w y n i k i i d z i ś b y ł y b y z n a k o m i t e , a p r z e c i e ż nas i n a N a n d a D e v i w a l c z y l i 40 lat t e m u , k i e d y w i e d z a o H i m a l a j a c h i d o ś w i a d c z e n i a h i m a l a j s k i e b y ł y n i e w i e l k i e , a n a m i o t y , u b i ó r i s p r z ę t w s p i n a c z k o w y — w p o r ó w n a n i u z d z i s i e j s z y m i " — p r y m i t y w n e i s t a r o ś w i e c k i e .

D z i s i a j p o l s k i e s u k c e s y i n a z w i s k a w s p i n a c z y z n a n e są s z e r o k o w ś w i e c i e . C z ł o n e k r e d a k c j i B L V z R F N , w y d a w n i c t w a p u b l i k u j ą c e g o obecn i e n a j w i ę c e j w a r t o ś c i o w y c h p o z y c j i a l p i n i s t y c z n y c h , p o w i e d z i a ł do m n i e : , . W y P o l a c y m a c i e g e n i a l n y c h a l p i n i s t ó w ! " . . . A p r z e c i e ż P o l a c y w e s z l i w H i m a l a j e z 30-- l e t n i m o p ó ź n i e n i e m w s t o s u n k u do i n n y c h n a r o d ó w — t a k ż e t y c h , k t ó r e d z i ś n a m nasze j p o z y c j i z a z d r o s z c z ą . A w s z y s t k o z a c z ę ł o s i ę od tej m a ł e j „ t r e n i n g o w e j " w y p r a w y n a N a n d a D e v i Eas t . P i ę k n a to b y ł a w y p r a w a i p i ę k n y jest „ j e j " m a s y w z d w o m a s a m o d z i e l n y m i s z c z y t a m i , d a j ą c y w s z y s t k i m m n o ż ą c y m „ s a m o d z i e l n e s z c z y t y n a j l e p s z y w z ó r k r y t e r i ó w s a m o d z i e l n o ś c i w H i m a l a j a c h .

R Y S Z A R D SZAFIRSKI

fet N a j e d n y m z p l e n a r n y c h z e b r a ń Z a r z ą d u

P Z A — w g r u d n i u 1978 r. — z a p a d ł a d e c y z j a , że n ie w y k o r z y s t a n e p r z e z s t u d e n t ó w z K r a k o w a p o z w o l e n i e na P e a k 29 p r z e j ą ć m a K l u b W y s o k o g ó r s k i w Z a k o p a n e m . P o z w o l e n i e o p i e w a ł o n a okres p r z e d m o n s u n o w y 1979 r . P o n i e w a ż w y j a z d e k i p y m u s i a ł n a s t ą p i ć n i e p ó ź n i e j n i ż w d r u g i e j p o ł o w i e m a r c a , n a p r z y g o t o w a n i e w y p r a w y p o z o s t a ł o n a m r a p t e m 2 1 / : m i e s i ą c a . T e m p o p r a c b y ł o z a w r o t n e , a l e t e ż j u ż 21 m a r c a 6 - o s o b o w y s k ł a d w y p r a w y w r a z z 1500 k g b a g a ż u o p u ś c i ł W a r s z a w ę , b y w c i ą g u 2 d n i z n a l e ź ć s i ę w N e p a l u . E k i p ę t w o r z y l i : M a c i e j B e r b e k a , R y s z a r d G a j e w s k i ,

Peak 29 czyli Dunapurna L e c h K o r n i s z e w s k i ( l eka rz ) , P i o t r M a l i n o w s k i , J ó z e f M a c i e j P a w l i k o w s k i i R y s z a r d S z a f i r s k i ( k i e r o w n i k ) . C z e k a j ą c w K a t m a n d u n a s p ó ź n i o n y b a g a ż z a ł a t w i a l i ś m y f o r m a l n o ś c i z w i ą z a n e z z e z w o l e n i e m n a d z i a ł a l n o ś ć w r e j o n i e M a n a s l u H i m a l . M i e s z k a l i ś m y w h o t e l u „ S n u g " , c z ę s t o k o r z y s t a j ą c z g o ś c i n y p . m i n i s t r a A n d r z e j a W a w r z y n i a k a , k t ó r y w k a ż dej p o t r z e b i e s ł u ż y ł n a m r a d ą i p o m o c ą , ' j a k z r e s z t ą w s z y s t k i m i n n y m p o l s k i m w y p r a w o m d z i a ł a j ą c y m w N e p a l u . W i n n i ś m y m u z a to s e r d e c z n ą w d z i ę c z n o ś ć .

B a g a ż o d e b r a l i ś m y z c ł a 28 m a r c a , " a 30 m a r c a w y j e c h a l i ś m y z K a t m a n d u do P o k h a -r y . N a s t ę p n e g o d n i a n a s t ą p i ł w y m a r s z k a r a w a n y z D u m r e . R o z w ó j a k c j i w g ó r a c h m i a ł p r z e b i e g n a s t ę p u j ą c y :

6 kwietnia — przybycie na miejsce i r o z p o c z ę c i e instalowania bazy (4000 m).

9 kwietnia — z a ł o ż e n i e bazy w y s u n i ę t e j (4500 m). 14 kwietnia — z a ł o ż e n i e obozu I (5600 m). 21 kwietnia — z a ł o ż e n i e obozu II (6300 m). 27 kwietnia — z a ł o ż e n i e obozu III (7100 m). 5 maja — p o c z ą t e k ataku szczytowego: z bazy

w y r u s z a j ą Gajewski i Pawl ikowski . 6 maja — w y r u s z a j ą Mal inowski i Szafirski j a

ko z e s p ó ł w s p i e r a j ą c y .


Rys. Justyna Nyczanka

8 maja — z e s p ó ł szturmowy o s i ą g a o godz. 15.30 w i e r z c h o ł e k Dunapurny (P29).

9 maja — ewakuacja o b o z ó w i p o w r ó t do bazy w y s u n i ę t e j .

14 maja — wymarsz karawany powrotnej z bazy g ł ó w n e j .

21 maja — p o w r ó t do K a t m a n d u . 23 maja — wymarsz z Pokhary pod p o ł u d n i o w ą

ś c i a n ę Annapurny . 29 maja — 1 czerwca — pobyt pod A n n a p u r n ą

w tzw. Sanktuarium. 7 czerwca — p o w r ó t do Katmandu . 19 czerwca — przybycie do Warszawy.

D a n a p u r n a c z y l i P29 (7835 m) o p a d a n a l o d o w i e c T h u l a g i ś c i a n ą z a c h o d n i ą , l i c z ą c ą ok. 3000 m w y s o k o ś c i . P r z e c i n a j ą p o z i o m o k i l k a b a r i e r s e r a k ó w , z k t ó r y c h n i e u s t a n n i e o b r y w a j ą s i ę w i e l k i e l a w i n y . Z tej p r z y c z y ny w y b ó r d r o g i b y ł d o ś ć p r o s t y , p o n i e w a ż a l t e r n a t y w y n ie b y ł o : j e d y n ą b e z p i e c z n ą i l o g i c z n ą d r o g ę n a s zczy t s t a n o w i ł a z a c h o d n i a g r z ę d a . P o d s t a w a ś c i a n y l e ż y n a w w s o k o ś c i 4800 m , a p i e r w s z e 800 m d r o g i p o k r y w a s i ę z d r o g ą a u s t r i a c k i e j w y p r a w y n a M a n a s l u z r . 1972. po k t ó r e j p o z o s t a ł y s t r z ę p y p o r ę c z ó w e k , d r a b i n e k s z n u r o w y c h i l i c z n e h a k i .

D R O G A I O B O Z Y

P i e r w s z e 600 m naszej d r o g i , to w s p i n a c z k a czys to s k a l n a o t r u d n o ś c i a c h V A 2 . P o r o z p i ę c i u l i n p o r ę c z o w y c h i r o z w i e s z e n i u w k i l k u m i e j s c a c h d r a b i n e k p a r t i ę t ę p r z e c h o d z i l i ś m y p o t e m bez k ł o p o t ó w . O b o z y I i I I I m i a ł y po j e d n y m n a m i o c i e t y p u „ S a l e w a " , n a t o m i a s t o b ó z II t w o r z y ł y d w a n a m i o t y „ K 2 " . W oboz ie I s t a ł l e k k i n a m i o t s z t u r m o w y — z b y t l e k k i , p o n i e w a ż n i e w i e l k i naw : et opad ś n i e g u ł a m a ł jego m a s z t y . Z r e s z t ą w k o ń c o wej faz ie w y p r a w y r ó w n i e ż „ d w ó j k a " m i a ł a j e d e n n a m i o t , d r u g i b o w i e m z o s t a ł z m i e c i o n y p r z e z w i a t r i p o n i e s i o n y w r a z z z a w a r t o ś c i ą w n i eznane .

D r o g a z o b o z u I do II w i o d ł a t e r e n e m s k a l n o - l o d o w y m o d u ż y c h t r u d n o ś c i a c h ( IV) . B y ł to o d c i n e k b a r d z o w y c z e r p u j ą c y i w y m a g a j ą c y w s z e c h s t r o n n y c h k w a l i f i k a c j i a l p i n i s t y c z n y c h . Z o s t a ł on p r a w i e w c a ł o ś c i z a o p a t r z o n y w p o r ę c z ó w k i , a m i m o to jego n a m i o t y zawsze o s i ą g a l i ś m y z d u ż y m w y s i ł k i e m . D a l e j w c h o d z i ł o s i ę w t e r e n czys to l o d o w y , p r z e w a ż n i e p o k r y t y t r u d n y m l o d e m w o d n y m . W s z y s t k o d o o k o ł a l ś n i ł o j a k l u s t r o — s t a r a l i ś m y s i ę n ie m y ś l e ć , co b y b y ł o , g d y b y k t o ś z nas s i ę p o t k n ą ł . O d c i n e k t en n i e m i a ł p o r ę c z ó w e k , k t ó r y c h t r z e b a b y t u b y ł o r o z p i ą ć k i l k a d z i e s i ą t k i l o . P r z e c h o d z e n i e go bez n a d m i e r n e g o r y z y k a b y ł o m o ż l i w e d z i ę k i d o s k o n a ł e m u s p r z ę t o w i , j a k i m d y s p o n o w a l i ś m y , a t a k ż e k w a l i f i k a c j o m p o d s t a w o w e g o z e s p o ł u w s p i n a c z k o w e g o , t j . B e r b e k i , G a j e w sk iego , M a l i n o w s k i e g o i P a w l i k o w s k i e g o . O b ó z III s k ł a d a ł s i ę , p o d o b n i e j a k I, z j e d nego n a m i o t u „ S a l e w a " , k t ó r e g o z a l e t y p o l e g a ł y n a t y m , że b y ł b a r d z o l e k k i (ok. 1,5 kg) i m i a ł d o ś ć obsze rne w n ę t r z e . P o z a t y m m i a ł j u ż t y l k o w a d y i n i e p o l e c a ł b y m go do e k -w i p o w a n i a w y s o k i c h o b o z ó w . N a c a ł e j naszej d r o d z e r o z w i e s i l i ś m y w s u m i e ok . 1350 m l i n p o r ę c z o w y c h i ok. 60 m d r a b i n e k .

PRZEBIEG AKCJI

W d n i a c h od 10 do 13 k w i e t n i a B e r b e k a , G a j e w s k i , M a l i n o w s k i i P a w l i k o w s k i p o k o n a l i t r u d n o ś c i d o l n e j ś c i a n y s k a l n e j , t a k że 14 k w i e t n i a m ó g ł s t a n ą ć o b ó z I (5600 m) . O b ó z II (6300 m) z o s t a ł z a ł o ż o n y w t y d z i e ń p ó ź n i e j . W o k r e s i e o d 24 krwie tn ia d o 1 m a j a t r w a ł a i n t e n s y w n a p r a c a w g ó r z e , k t ó r e j w y n i k i e m b y ł o u r z ą d z e n i e 27 k w i e t n i a o b o z u III (7100 m) o r a z z a p o r ę c z o w a n i e d r o g i p o n a d n i m a ż do w y s o k o ś c i ok . 7300 m . G a j e w s k i i P a w l i k o w s k i o s i ą g n ę l i t y m s a m y m e k s p o -


n o w a n ą l o d o w o - s k a l n ą z a c h o d n i ą g r a ń g r z ę d y , k t ó r ą d o t ą d o m i j a l i ś m y z l e w e j s t r o n y .

N a s t ę p n e g o d n i a d o s z l i do o b o z u I I I B e r b e k a i M a l i n o w s k i , b y p r z e z 3 d n i w a l c z y ć 0 u b e z p i e c z e n i e o s t r z a g r z ę d y , w r a s t a j ą c e j w y ż e j w u s k o k k o p u ł y s z c z y t o w e j D u n a p u r n y . P o g o d ę m i e l i b a r d z o złą, t o t e ż f a k t , że z a p o r ę c z o w a l i c a ł y t e n o d c i n e k d o b r z e ś w i a d c z y o i c h e n e r g i i i p r z e b o j o w o ś c i . N i e s t e ty w t r a k c i e tej o f i a r n e j p r a c y M a c i e j B e r b e k a o d m r o z i ł p a l ce u s t ó p , co w y e l i m i n o w a ło go z da l sze j a k c j i — j u ż do k o ń c a w y p r a w y . Z d a r z e n i e to o g r o m n i e o s ł a b i ł o nasz i t ak m a ł y z e s p ó ł . N a s z c z ę ś c i e w r e z e r w i e b y ł j eszcze R . S z a f i r s k i , k t ó r y w s z e d ł n a m i e j s c e B e r b e k i , t w o r z ą c z e s p ó ł z M a l i n o w s k i m .

N a s t ą p i ł t e r az o k r e s n i e p o g o d y , k t ó r y s k r u p u l a t n i e w y k o r z y s t a l i ś m y n a o d p o c z y n e k 1 „ l e c z e n i e r a n " w b a z i e , a t a k ż e n a o b m y ś l e n i e m o ż l i w i e na j l epsze j t a k t y k i a t a k u . L e c h K o r n i s z e w s k i p o ś w i ę c a ł c a ł y czas n a r a t o w a n i e p a l c ó w M a ć k a .

G d y w a r u n k i u l e g ł y p o p r a w i e , w d n i u 5 m a j a z b a z y w y s u n i ę t e j w y r u s z y l i t w o r z ą c y z e s p ó ł s z t u r m o w y G a j e w s k i i P a w l i k o w s k i , a w d z i e ń po n i c h — M a l i n o w s k i i S z a f i r s k i . N a d s z e d ł 8 m a j a , j e d e n z ł a d n i e j s z y c h d n i w czas ie c a ł e j nasze j w y p r a w y . Z e s p ó ł s z t u r m o w y o p u ś c i ł n a m i o t o b o z u I I I o g o d z i n i e 5.30 i — k o r z y s t a j ą c z p o r ę c z ó w e k — d o ś ć s z y b k o d o t a r ł p o d u s k o k k o p u ł y s z c z y t o w e j . T u t a j z a c z y n a ł a s i ę j u ż „ z i e m i a n i e z n a n a " . P r z e s z ł o sto m e t r ó w czys te j s k a ł y n a w y s o k o ś c i 7500 m ! G ó r a n i e p o d d a w a ł a s i ę ł a t wo. . . K i e d y o k o ł o g o d z i n y 11 i d ą c z P i o t r e m M a l i n o w s k i m do o b o z u III u j r z e l i ś m y n i e w i d o c z n y d o t y c h c z a s b l o k s z c z y t o w y , a w c h w i l ę p ó ź n i e j d w i e c z a r n e k r o p e c z k i p o w o l i s u n ą c e w g ó r ę j u ż p o n a d u s k o k i e m , b y ł e m p r a w i e p e w i e n , że w i e r z c h o ł e k b ę d z i e

nasz. S t a l i ś m y z P i o t r e m d ł u g o i p o p y c h a l i ś m y w z r o k i e m k u g ó r z e m a l e ń k i e s y l w e t k i n a s z y c h m ł o d s z y c h k o l e g ó w .

P o t e m z a c z ę ł y s i ę g o d z i n y n e r w o w y c h o c z e k i w a ń . N i e m i e l i ś m y ł ą c z n o ś c i z t y m i w g ó r z e , p o n i e w a ż j e d e n z d w u r a d i o t e l e f o n ó w p o z o s t a w i ł e m w baz i e , a ż e b y r ó w n i e ż M a c i e k i L e c h m o g l i w j a k i ś s p o s ó b u c z e s t n i c z y ć w p r z e ż y w a n i u t y c h w a ż n y c h c h w i l . N a m z P i o t r e m p o z o s t a ł o t y l k o c z e k a n i e , a l e b y ł y to t r u d n e g o d z i n y . W g ł o w i e k ł ę b i ł o m i s i ę o d m i l i o n a r ó ż n y c h s y t u a c j i i n i e w i a d o m y c h . J e ś l i w e j d ą n a s zczy t , co z r o b i m y m y obaj z P i o t r e m ? A j e ś l i n i e w e j d ą ? A g d y b y t a k c o ś i m s i ę p r z y t r a f i ł o ? U s i ł o w a ł e m a n a l i z o w a ć w s z y s t k i e m o ż l i w e w a r i a n t y i m i e ć g o t o w e s p o s o b y p o s t ę p o w a n i a n a w s z e l k i e sy tuac j e . M u s z ę p r z y z n a ć , ż e ł a t w i e j m i b y ł o k i e d y ś w y s t ę p o w a ć w r o l i G a j e w s k i e g o i P a w l i k o w s k i e g o , c h o ć z d r u g i e j s t r o n y i t a k o n k u r e n c j a , k t ó r ą t e r a z u p r a w i a m , d o s t a r c z a n i e m a ł y c h e m o c j i . G o d z i n y m i j a ł y , a p o c h ł o p a k a c h a n i ś l a d u . G d z i e s i ę p o d z i e w a j ą ? C o t a m t ak d ł u g o r o b i ą ? D z i e ń c h y l i ł s i ę k u k o ń c o w i , s ł o ń c e z a p a d ł o za g r a ń , z r o b i ł o s i ę z i m n o . W r e s z c i e — są! A l e w i d a ć t y l k o j e d e n p u n k t , t u ż n a d u s k o k i e m . Z n ó w d ł u g i e c h w i l e n i e p o k o j u . A l e oto u k a za ł s i ę d r u g i . A w i ę c oba j , t e r a z l y l k o p y t a n i e : b y l i n a szczyc ie , c z y n i e b y l i ?

M U S I E L I Ś M Y T A M W E J Ś Ć

Z m r o k j u ż z g ę s t n i a ł z u p e ł n i e , g d y ś c i s k a l i ś m y w oboz ie I I I R y ś k a G a j e w s k i e g o , k t ó r y d r ż ą c y m ze z m ę c z e n i a i s z c z ę ś c i a g ł o s e m p o w i e d z i a ł : „ U d a ł o s i ę ! B y l i ś m y n a s z c z y c i e , z o s t a w i l i ś m y t y c z k ę , p u s z k ę z k a r t k ą i n a sze m a s k o t k i . P o n i e d ł u g i m czas ie n a d s z e d ł M a c i e k P a w l i k o w s k i . S i e d z i e l i ś m y w n a m i o -

Z e s p ó l wyprawy z a k o p i a ń s k i e j po z w y c i ę s t w i e . Od lewej: Ryszard Gajewski, Maciej Berbeka, Lech K o r niszewski, Ryszard Szafirski — przed nim Maciej J . Pawlikowski, Piotr Malinowski .

Fot. Ryszard Szafirski


cie p i j ą c w s z y s t k o co m o k r e i s ł u c h a j ą c ś w i e ż y c h w r a ż e ń p r z e k a z y w a n y c h p r z e z c h ł o p a k ó w . M ó w i ł R y s i e k G a j e w s k i : „ B y ł m o m e n t , k i e d y z w ą t p i ł e m c z y u d a s i ę n a m w e j ś ć n a t e n s z c z v t . W y o b r a ź c i e sobie , os ta t n ie 20 m e t r ó w , to t u r n i a s k a l n a o t r u d n o ś c i a c h V . S a m n ie w i e m , j a k to p r z e k o s i ł e m . C h y b a d l a t ego , ż e s i ę b a r d z o r o z e ź l i ł e m i b y ł o m i j u ż w s z y s t k o j e d n o . P o p r o s t u m u s i e l i ś m y t a m w e j ś ć ! "

C i e s z y l i ś m y s i ę w s z y s c y : m y wT oboz ie I I I i o n i t a m w b a z i e . A l e n a t le tej n i e k ł a m a nej r a d o ś c i r o i ł o s i ę w mo je j g ł o w i e n a d a l od r ó ż n y c h n i e s p o k o j n y c h m y ś l i . N i e p o t r z e b u j ę i c h c h y b a w y j a w i a ć — w y s t a r c z y m i e ć t r o c h ę w y o b r a ź n i , b y w c z u ć s i ę w moje r o z t e r k i . P r z e w a ż y ł j e d n a k r o z s ą d e k , c h o ć m u -

Fot. Józef Nyka

P o bezsenne j n o c y , c h w i l a m i t y l k o p r z e r y w a n e j f a l a m i n i e s p o k o j n e g o s n u , o k o ł o g o d z i n y 4 r o z p o c z y n a m y p r z y g o t o w y w a ć s i ę do w y m a r s z u . C a ł y c e r e m o n i a ł w y j ś c i a ze ś p i w o r a , u b r a n i e s i ę , w c i ą g n i ę c i e b u t ó w , z a p a l en i e m a s z y n k i , s p a k o w a n i e p l e c a k ó w — w s z y s t k o to z a j m u j e d u ż o c z a s u . N i e j e m y n i c , od p o p r z e d n i e g o d n i a n i e m a m y z u p e ł n i e a p e t y t u , m ę c z y nas za to d o t k l i w e p r a g n i e n i e .

G d y o p u s z c z a m y n a m i o t , p a nu j e j e szcze p o r a n n y m r o k i t y l k o s r e b r n o - r u d a p i r a m i d a M a n a s l u z a c z y n a b ł y s z c z e ć w p i e r w s z y c h p r o m i e n i a c h s ł o ń c a . S p o g l ą d a m n a zega rek : g o d z i n a 5.30. J e s t o k o ł o 20 s t o p n i m r o z u , n a s z c z ę ś c i e bez w i a t r u . W p o l s k i c h „ Z a w r a -t a c h I I I " j u ż po k i l k u d z i e s i ę c i u m e t r a c h z a c z y n a j ą n a m m a r z n ą ć s t o p y ; s t a l o w e g ł o w i c e c z e k a n ó w b o l e ś n i e z i ę b i ą d ł o n i e . Z a c z y n a m y p o d c h o d z i ć b a r d z o s t r o m y m ś n i e ż n y m k u l u a r e m , k t ó r y w y p r o w a d z a nas n a p r z e ł ą c z k ę w z a c h o d n i m f i l a r z e . O k o ł o s t u m e t r ó w p o d p r z e ł ą c z k ą o d n a j d u j e m y d o l n y k o n i e c l i n y p o r ę c z o w e j , k t ó r ą p o z o s t a w i l i ś m y t a m p o d czas p o p r z e d n i e g o w y p a d u . N a g r a n i —- w y s o k o ś ć o k o ł o 7300 m — jes t o n a p r z y m o c o w a n a do g ł o w i c y m o j e g o c z e k a n a . Z a t r z y m u j ę s i ę tu w i ę c , w k r ę c a m ś r u b ę i d o n ie j p r z e w i ą z u j ę p o r ę c z ó w k ę , c z e k a n z a ś z a b i e r a m .

I d ę t e raz w p e w n e j o d l e g ł o ś c i za R y ś k i e m , k t ó r y p r z e z t e n czas o d d a l i ł s i ę ś n i e ż n ą g r a -

s i a ł s t o c z y ć t r u d n y p o j e d y n e k z r e s z t k a m i f a n t a z j i , r o d z ą c e j c h ę ć s p r ó b o w a n i a s w o i c h s i ł w w a l c e z t a k p i ę k n ą i t r u d n ą g ó r ą , j a k ą jest D u n a p u r n a .

P o t e m w s z y s t k o , p r z y n a j m n i e j d l a m n i e , b y ł o j u ż p ros te i o c z y w i s t e . Z m ę c z o n y c h R y ś k a i M a ć k a z o s t a w i l i ś m y n a noc w o b o zie I I I , g d z i e b y ł y p r z e c i e ż t y l k o 2 m i e j s c a , s a m i z a ś z P i o t r e m z e s z l i ś m y do o b o z u I I . Z e j ś c i e d a ł o n a m d u ż o w r a ż e ń , g d y ż d z i ę k i p e ł n i k s i ę ż y c a w i d n o b y ł o j a k w d z i e ń .

9 m a j a e w a k u o w a l i ś m y w s z y s t k i e t r z y obozy i z p o t w o r n y m i w o r a m i z e s z l i ś m y c a łą c z w ó r k a do b a z y w y s u n i ę t e j , k t ó r ą t e ż z w i n ę l i ś m y n a s t ę p n e g o d n i a . 14 m a j a w y r u s z y l i ś m y z k a r a w a n ą w d r o g ę p o w r o t n ą — k u d o l i n o m .

n i ą w k i e r u n k u u s k o k u s k a l n e g o . Z a n a m i s t o p n i o w o z a p a d a w d ó ł T r z e c i a T u r n i a (7200 m) . G r a ń jes t p o c z ą t k o w o w z g l ę d n i e ł a t w a , da l e j c o r a z t r u d n i e j s z a . D o c i e r a m y n i ą n a ś n i e ż n y t a ras p o d u s k o k i e m s k a l n y m n a w y s o k o ś c i 7400 m . T u k o ń c z y s i ę t e r e n r o z p o z n a n y p r z e z n a s z y c h p o p r z e d n i k ó w , t j . P i o t r a M a l i n o w s k i e g o i M a ć k a B e r b e k ę . U s k o k l i c z y o k o ł o 120 m w y s o k o ś c i i m a s t a n o w i ć o s t a t n i ą p r z e s z k o d ę n a d r o d z e do s z c z y t u . M a s t a n o w i ć . . . , n i e b a w e m o k a ż e s i ę j e d n a k , że g ó r a p r z y g o t o w a ł a d l a nas j e szcze i n n e a t r a k c j e .

Ś c i a n a s k a l n a jes t n i e ł a t w a t e c h n i c z n i e — s o l i d n e a l p e j s k i e —V —• w d o d a t k u d a j ą n a m s i ę w e z n a k i m r ó z i w y s o k o ś ć . M a m y ze s o b ą 160 m l i n y do p o r ę c z o w a n i a . R y s i e k r u s z a do g ó r y , ś c i ą g a m n i e do s i eb ie , u m o c o w u j e m y p o r ę c z ó w k ę . T e r a z z a c z y n a s i ę g a ć do nas s ł o ń c e , r o b i s i ę c i e p l e j i r a ź n i e j . P o l e w e j s t r o n i e o t w i e r a s i ę w g l ą d w D o l i n ę M o t y l i , p o p r a w e j s t r a s z ą b a r i e r y s e r a k ó w w p o ł u d n i o w o - z a c h o d n i e j ś c i a n i e P29 . W y g l ą d a j ą p o t w o r n i e , d o p i e r o s t ą d w i d a ć i c h o g r o m i c z a j ą c e s i ę n i e b e z p i e c z e ń s t w o . W i d z i m y te raz , j a k b a r d z o r o z s ą d n a b y ł a dec y z j a naszego szefa R y s i a S z a f i r s k i e g o , b y z a n i e c h a ć d r o g i t ą ś c i a n ą .

W y d o s t a j e m y s i ę n a g ó r n ą k r a w ę d ź u s k o k u . W y s o k o ś ć 7500 m e t r ó w . O d d y c h a m y z u l gą, że to j u ż k o n i e c t r u d n o ś c i , a l e na sza r a d o ś ć o k a z u j e s i ę p r z e d w c z e s n a . P o d c h o d z i m y p o l a m i ś n i e ż n y m i . W i e r z c h o ł k a n i e w i d a ć , t r a w e r s u j e m y w i ę c s k o ś n i e w p r a w o . Z m ę czen ie i w y s o k o ś ć d a j ą o sob ie z n a ć c o r a z w y r a ź n i e j . Z o s t a j ę w ty l e , z a t r z y m u j ę s i ę co k i l k a n a ś c i e k r o k ó w i ł a p c z y w i e c h w y t a m p o w i e t r z e . J e s t p o ł u d n i e , s ł o ń c e o p e r u j e m o c n o , w i e j e l e k k i w i a t r , a w y ł a n i a j ą c e s i ę z p ó l ś n i e ż n y c h k o p k i co c h w i l a ł u d z ą n a d z i e j ą , że to j u ż w i e r z c h o ł e k . P o s u w a m y s i ę c i ą g l e p o -

M A C I E J P A W L I K O W S K I

Szczęśliwy dzień


DUHAPUKHA IP29)

l a m i , co c h w i l ę o d p o c z y w a m y , o p a d a j ą c n a c z e k a n y , a ż w r e s z c i e u k a z u j ą s i ę t u r n i e , k t ó re p o c z ą t k o w o u z n a j e m y za k o l e j n ą z ł o ś l i w o ś ć n a t u r y . J e szcze k i l k a d z i e s i ą t m e t r ó w i s p o s t r z e g a m y , że za t y m i t u r n i a m i n i e w z n o s i s i ę j u ż n i c . A w i ę c to j u ż szczy t ! T y l ko k t ó r a z c z t e r e c h w i d o c z n y c h t u r n i jes t t ą

Dunapurna (P29) — profil drogi z oznaczeniem t r u d n o ś c i . Oprać. Maciej J. Pawlikowski, rys. Justyna Nyczanka

n a j w y ż s z ą ? W y b ó r nasz p a d a n a d r u g ą z k o l e i — o p t y c z n i e z d e c y d o w a n i e p a n u j ą c ą n a d i n n y m i . W y d o s t a j e m y s i ę n a p r z e ł ą c z k ę i r ę ce n a m o p a d a j ą : w y s o k o ś ć 7800 m , a n a d n a m i s t e r c z y s t r o m a s k a l n a b a s z t a b e z w i d o c z nej m o ż l i w o ś c i w e j ś c i a . C h c e m i s i ę j e d n o c z e ś n i e k l ą ć i p ł a k a ć — s p o g l ą d a m n a R y ś k a i w i d z ę , że t a r g a j ą n i m p o d o b n e u c z u c i a . T y le w y s i ł k u n a d a r e m n i e ? C z t e r d z i e ś c i m e t r ó w od s z c z y t u ? P o p e w n y m czas ie t r z e ź w i e j e m y i z a c z y n a m y s z u k a ć s ł a b s z e g o p u k t u t u m i . P o k i l k u p r ó b a c h jest! M o z o l n i e p n i e m y s i ę s k a l n o - l o d o w ą ś c i a n k ą ( I V - V ) — p u s z c z a os t a t n i z a m e k , o s t a t n i a n i e s p o d z i a n k a P29 . J e szcze k i l k a n a ś c i e m e t r ó w po ś n i e g u i to j u ż k o n i e c , n ie m a j u ż g d z i e da l e j i ś ć . A w i ę c n a r e s z c i e u p r a g n i o n y w i e r z c h o ł e k , n i e b ę d z i e j u ż w i ę c e j r z ę ż e n i a n i e d o t l e n i o n y c h p ł u c , n a d l u d z k i e g o w y s i ł k u — n a r e s z c i e p r a w d z i w a u l g a i o g r o m n e u c z u c i e s z c z ę ś c i a . J e s t s ł o n e c z n i e , w i e j e l e k k i w i a t r , w i d o c z n o ś ć jes t c u d o w n a — n a z a c h o d z i e w z n o s i s i ę m a s y w A n n a p u r n y , w k i e r u n k u p ó ł n o c n y m M a n a s -l u , na w s c h o d z i e p i r a m i d a H i m a l c h u l i . Ł ą c z y m y s i ę z b a z ą , m e l d u j e m y o z w y c i ę s t w i e . D o k t o r i M a c i e k B e r b e k a s k ł a d a j ą n a m p i e r w s z e g r a t u l a c j e . R o b i m y sobie n a w z a j e m z d j ę c i a z p r o p o r c z y k a m i P o l s k i i N e p a l u , p o t e m k i l k a z d j ę ć p a n o r a m y . N a s z c z y c i e p o z o s t a w i a m y b a m b u s o w y t rase r , R y s i e k z a k o puje nad to m a s k o t k ę a j a p u d e ł e c z k o z s z a r o t k ą t a t r z a ń s k ą i w i d o k i e m n a K o z i W i e r c h — s y m b o l e n a s z y c h p o w i ą z a ń z k r a j e m i T a t r a m i , s k ą d p r z e c i e ż w y s z l i ś m y .

Zachodni filar Dunapurny (P29) z lodowca Thulagi . W k r e ś l o n o przebieg drogi oraz obozy I i II. Odcinek przerywany biegnie po przeciwnej stronie turni.



w g ó r ę n i e w y r a ź n y m kominkiem (III) do jego k o ń c a . S t ą d w p r a wo przez pionowy s t o p i e ń (III) na ż e b e r k o , i n im w g ó r ę (III) do zalupy, k t ó r a w y ż e j zmienia s i ę w z a c i ę c i e . Z a c i ę c i e m tym na ł a t w e p ł y t o w e skaiy, po k t ó r y c h wchodzimy z prawej strony na ostrze w y r a ź n e g o tu fi lara, b ę d ą cego p r z e d ł u ż e n i e m wspomnianego ż e b e r k a (balkonik, blok ase

kuracyjny). N a d nami w i d a ć teraz Ł e r w y z t u r n i c ą w k s z t a ł c i e fajki z a ś na lewo od nas ż l e b b ę d ą c y p r z e d ł u ż e n i e m kominka o b i a ł a wych s k a ł a c h . Fi larem w g ó r ę po litej skale na k a m i e n i s t ą p ó ł k ę pod pionowymi spasztami, s k ą d kominkiem w spasztach wprost w g ó r ę na ż e b e r k o (II), k t ó r e tutaj wrasta w blok szczytowy turnicy, s t a n o w i ą c e j k u l m i n a c j ę

ś c i a n y . Teraz na l i s t w ę b i e g n ą c ą w skos w prawo (IV—) i n i ą a ż do k o ń c a (IV—); potem przewin i ę c i e za prawy kant do kominka (IV) i n im wprost w g ó r ę (III+) na w i e r z c h o ł e k owej turnicy. N a niewybitny szczyt Sob-kowego K o p i n i a k a wchodzimy zac h o d n i ą g r a n i ą .

M.R. Slaioomirski

Różne góry, różne lata K A U K A Z 1975

Polskie ekipy u c z e s t n i c z ą co roku w m i ę d z y narodowych obozach Federacj i A l p i n i z m u Z S R R na Kaukazie . Warto p r z y p o m n i e ć , ż e pierwsze takie zgrupowanie m i a ł o miejsce w r. 1975 w rejonie Bezingi , a P o l s k ę r e p r e z e n t o w a ł z e s p ó ł w s k ł a d z i e : S ł a w o m i r Andrzejewski , M i r o s ł a w D ą b r o w s k i , Walenty Fiut , Jacek J a s i ń s k i , Jerzy Ł a b ę c k i , Tadeusz Laukajtys (kierownik), Andrzej Posiewnik, Wojciech S z y m a ń s k i , Andrzej T a r nawski 1 Krzysztof Wie l ick i . W Bezingi b a w i l i ś m y ok. 25 dni, o p r ó c z nas przebywali tam t a k ż e A u s triacy, Czesi i S ł o w a c y , Amerykanie , J a p o ń c z y c y , Szwajcarzy i Szwedzi. C a ł o ś c i ą k i e r o w a ł A r i j I. P o l a k ó w .

Naszymi celami m i a ł y b y ć ś c i a n y Tichtingen i Tetnuld , niestety nie o t r z y m a l i ś m y od kierownictwa alpiniady zezwolenia na d z i a ł a n i e w tak o d l e g ł y m rejonie. M i m o to u d a ł o nam s i ę d o k o n a ć paru p i ę k n y c h p r z e j ś ć . Oto one:

U l ł u a u s b a s z y — p ó ł n o c n ą ś c i a n ą , p i ę k n ą d r o g ą l o d o w ą : S. Andrzejewski , A . Tarnawski i J . Ł a b ę c k i , w znakomitym czasie 1 1/2 dnia. I polskie p r z e j ś c i e , 6—7 VIII 1975.

Kosztantu — p ó ł n o c n ą ś c i a n ą , d r o g ą Simonika (5B), z e j ś c i e p ó ł n o c n o - z a c h o d n i ą g r a n i ą przez tzw. P t i c ę (4A): W. Fiut , J . J a s i ń s k i , A . Posiewnik i K . Wie l icki , w 2 dni . I polskie p r z e j ś c i e — por. T . 2/79 S. 94.

Misses-Tau — w s c h o d n i ą ś c i a n ą , c z ę ś c i o w o n o w ą d r o g ą (5A): J . J a s i ń s k i a A . Tarnawski 18 VIII.

Baszchaauzbaszy — nowa droga zachodnim k u luarem: W. Fiut , J . J a s i ń s k i , A . Posiewnik i K . Wie l i ck i .

D y c h - T a u — p o ł u d n i o w y m filarem (5B) : W. Fiut, J . Ł a b ę c k i i K . Wie l i ck i .

N o r m a l n ą d r o g ą weszli na D y c h - T a u T . L a u k a j tys i W. S z y m a ń s k i . W czasie p o d e j ś c i a pod Kosz-tantau b r a l i ś m y u d z i a ł w bardzo trudnej akcj i ratunkowej po Austr iaka, k t ó r y s p a d ł 200 m z p ó ł n o c n o - w s c h o d n i e j grani Kosztantau. Za najlepsze w y n i k i obozu uznano p r z e j ś c i a grupy czec h o s ł o w a c k i e j , k t ó r a z r o b i ł a m.in. g r a ń od Kosztantau do D y c h - T a u , na pierwszy z tych s z c z y t ó w w c h o d z ą c d r o g ą Simonika. A l p i n i ś c i radzieccy (z Kamczatki) zrobili w tym czasie w c i ą g u 28 dni g r a ń od D y c h - T a u do G e s t o ł y .

Jacek Jasiński

S P I T S B E R G E N

U c z e s t n i c z ą c w pracach geofizycznych na Spitsbergenie m i a ł e m o k a z j ę z r e a l i z o w a ć k i lka wycieczek. W dniu 21 lipca 1978 r. w e s z l i ś m y z Grzegorzem Bojdysem d r o g ą przez lodowiec na szczyt Ar iekammen (511 m). W nocy z 25 na 26 lipca 1978 b ę d ą c na Ziemi Oscara II w s z e d ł e m na szczyt Lexfjellet (997 m) drugim od zachodu, p o ł u d n i o w o ¬-zachodnim ż e b r e m ( t r u d n o ś c i II, miejscami III), z e j ś c i e p i a r ż y s t ą g r a n i ą p o ł u d n i o w o - w s c h o d n i ą — bez t r u d n o ś c i . 31 l ipca b a z u j ą c w Dolinie Davisa w s z e d ł e m na szczyt Wittrockfjellet (923 m) i znajd u j ą c y s i ę na k o ń c u jego wschodniej grani szczyt 809 m ( w e j ś c i e i z e j ś c i e bez t r u d n o ś c i ) .

W tym samym dniu b y ł e m t e ż na szczycie Brongniartfia (ok. 920 m), w z n o s z ą c y m s i ę bezpoś r e d n i o nad brzegiem V a n Keulenfiordu.

Na szczycie Ar iekammen, jak przypuszczam, nasi a l p i n i ś c i bywal i wielokrotnie, natomiast na szczytach Lexfjellet, Wittrockfjellet i ,,809" prawdopodobnie b y ł e m pierwszym Polakiem.

Bogdan Krauze

W C H A M O N I X Z I M Ą 1979

26 lutego 1979 r. w y j e c h a ł do Chamonix 6-oso-bowy z e s p ó ł P Z A s k ł a d a j ą c y s i ę z n a s t ę p u j ą c y c h u c z e s t n i k ó w : Jana F i j a ł k o w s k i e g o , Walentego Fiuta , S t a n i s ł a w a Ffandla, Wojciecha K u r t y k i , Aleksandra Lwowa i Krzysztofa Z u r k a . W g ó r y w y r u s z y l i ś m y podzieleni na dwa z e s p o ł y . Fiut , F i j a ł k o w s k i , H a n d l i L w ó w — na filar Bonattiego na Petit D r u , z a ś K u r t y k a i Ż u r e k — na p ó ł n o c ny kuluar tego szczytu. Z e s p ó l w kuluarze w c i ą gu 2 dni o p a d ó w p o k o n a ł kluczowe t r u d n o ś c i drogi, na filarze Bonattiego wspinano s i ę 1 d z i e ń . Drastyczne nasilenie s i ę ś n i e ż y c y z m u s i ł o nas jednak do wycofania s i ę i powrotu do Chamonix. Pogoda do k o ń c a wyjazdu nie u l e g ł a poprawie. Handl i L w ó w p o d j ę l i jeszcze p r ó b ę p r z e j ś c i a tzw. Super Couloir Mont Blanc, wskutek o p a d ó w wycofal i s i ę jednak, z o s t a w i a j ą c s p r z ę t .

W najgorszym okresie F i j a ł k o w s k i i Ż u r e k wyjechali na 4 dni w skalny rejon Calanques. gdzie pokonali k i lka z najtrudniejszych i najbardziej znanych d r ó g . K u r t y k a i Ż u r e k pokazali w E N S A oraz w C e n t r ę Jean Franco przezrocza z wyprawy na Changabang. Dyrektor C e n t r ę nadal im za ten wyczyn Medal Minis tra Sportu, M ł o d z i e ż y 1 Wypoczynku.

Wojciech Kurtyka

B U C E G I 1979

J u ż po raz drugi p r z e b y w a ł a w r u m u ń s k i c h g ó r a c h Bucegi grupa t a t e r n i k ó w z krakowskiego A K A : Ewa Nawrot oraz Janusz i Leszek O p y r -chalowie. D z i a ł a l n o ś ć t r w a ł a od 6 do 25 lipca 1979 r., p r z y n o s z ą c k i lka ciekawy 7ch o s i ą g n i ę ć wspinaczkowych:

Peretele Galbinelelor, d r o g ą Celor T r e i Surp-lombn. 5A (V, A l ) , 3 godziny: E . Nawrot, J . i L . O p y r c h a ł o w i e 8 VII 1979.

Peretele V ś i i Albe . M u c h i a Brinelor , 5A (V, V+) , 4 godziny: Stefan Ionescu, E . Nawrot, J . i L . O p y r c h a ł o w i e 15 VII

Peretele Vul tur i lor , Fisura M u l t Dorita , 6A (VI—, A2), 5 godzin: J . i L . O p y r c h a ł o w i e 17 VII.

Peretele Vulturi lor . d r o g ą Fluturele de PialrS, 5B (V, A2), 5 godzin: J . i L . O p y r c h a ł o w i e 19 VII .

Peretele Costilei, H o r n u l Preiteniei , 5A (V, A l ) , 2 godziny: J . i L . O p y r c h a ł o w i e 25 VII (droga ta poprowadzona z o s t a ł a w s p ó l n i e przez a l p i n i s t ó w polskich i r u m u ń s k i c h w r. 1972).

R e a l i z a c j ę bardziej ambitnych p l a n ó w uniem o ż l i w i a ł y niestety fatalne wprost warunki atmosferyczne.

Janusz Opyrchał


l a m i , co c h w i l ę o d p o c z y w a m y , o p a d a j ą c n a c z e k a n y , a ż w r e s z c i e u k a z u j ą s i ę t u r n i e , k t ó re p o c z ą t k o w o u z n a j e m y za k o l e j n ą z ł o ś l i w o ś ć n a t u r y . J e szcze k i l k a d z i e s i ą t m e t r ó w i s p o s t r z e g a m y , ż e za t y m i t u r n i a m i n i e w z n o s i s i ę j u ż n i c . A w i ę c to j u ż szczy t ! T y l ko k t ó r a z c z t e r e c h w i d o c z n y c h t u r n i jes t t ą

Dunapurna (P29) — prol i l drogi z oznaczeniem t r u d n o ś c i . Oprać. Maciej J. Pawlikowski, rys. Justyna Nyczanka

n a j w y ż s z ą ? W y b ó r nasz p a d a n a d r u g ą z k o l e i — o p t y c z n i e z d e c y d o w a n i e p a n u j ą c ą n a d i n n y m i . W y d o s t a j e m y s i ę n a p r z e ł ą c z k ę i r ę ce n a m o p a d a j ą : w y s o k o ś ć 7800 m , a n a d n a m i s t e r c z y s t r o m a s k a l n a b a s z t a bez w i d o c z nej m o ż l i w o ś c i w e j ś c i a . C h c e m i s i ę j e d n o c z e ś n i e k l ą ć i p ł a k a ć — s p o g l ą d a m n a R y ś k a i w i d z ę , że t a r g a j ą n i m p o d o b n e u c z u c i a . T y le w y s i ł k u n a d a r e m n i e ? C z t e r d z i e ś c i m e t r ó w od s z c z y t u ? P o p e w n y m czas ie t r z e ź w i e j e m y i z a c z y n a m y s z u k a ć s ł a b s z e g o p u k t u t u r n i . P o k i l k u p r ó b a c h jest! M o z o l n i e p n i e m y s i ę s k a l n o - l o d o w ą ś c i a n k ą ( I V - V ) — p u s z c z a os t a t n i z a m e k , o s t a t n i a n i e s p o d z i a n k a P29 . J e szcze k i l k a n a ś c i e m e t r ó w po ś n i e g u i to j u ż k o n i e c , n ie m a j u ż gdz ie da l e j i ś ć . A w i ę c na r e szc i e u p r a g n i o n y w i e r z c h o ł e k , n i e b ę d z i e j u ż w i ę c e j r z ę ż e n i a n i e d o t l e n i o n y c h p ł u c , n a d l u d z k i e g o w y s i ł k u — n a r e s z c i e p r a w d z i w a u l g a i o g r o m n e u c z u c i e s z c z ę ś c i a . J e s t s ł o n e c z n i e , w i e j e l e k k i w i a t r , w i d o c z n o ś ć jes t c u d o w n a — n a z a c h o d z i e w z n o s i s i ę m a s y w A n n a p u r n y , w k i e r u n k u p ó ł n o c n y m M a n a s -l u , na w s c h o d z i e p i r a m i d a H i m a l c h u l i . Ł ą c z y m y s i ę z b a z ą , m e l d u j e m y o z w y c i ę s t w i e . D o k t o r i M a c i e k B e r b e k a s k ł a d a j ą n a m p i e r w s z e g r a t u l a c j e . R o b i m y sob ie n a w z a j e m z d j ę c i a z p r o p o r c z y k a m i P o l s k i i N e p a l u , p o t e m k i l k a z d j ę ć p a n o r a m y . N a s z c z y c i e p o z o s t a w i a m y b a m b u s o w y t r a se r , R y s i e k z a k o puje nad to m a s k o t k ę a j a p u d e ł e c z k o z s z a r o t k ą t a t r z a ń s k ą i w i d o k i e m n a K o z i W i e r c h — s y m b o l e n a s z y c h p o w i ą z a ń z k r a j e m i T a t r a m i , s k ą d p r z e c i e ż w y s z l i ś m y .

Zachodni i i lar Dunapurny (P29) z lodowca Thulagi . W k r e ś l o n o przebieg drogi oraz obozy I i II. Odcinek przerywany biegnie po przeciwnej stronie turni.



N a s z c z y c i e z a b a w i a m y o k o ł o p ó ł g o d z i n y , d o c h o d z i c z w a r t a po p o ł u d n i u — n a j w y ż s z a p o r a , b y p o m y ś l e ć o p o w r o c i e , j e ś l i c h c e m y s p a ć d z i s i a j w ś p i w o r a c h . Z j e ż d ż a m y z t u r n i i s c h o d z i m y p o l a m i n a d u s k o k . T u z n o w u z j a z d y w d ó ł i w d ó ł . Z a p a d a z m r o k , w s c h o d z i k s i ę ż y c i p r z y jego ś w i e t l e o b n i ż a m y s i ę k u l u a r e m do o b o z u I I I n a w y s o k o ś c i 7100 m . W l e c z e m y s i ę o s t a t k i e m s i ł , p r z y n a m i o c i e w i d a ć d w i e s y l w e t k i . T o R y s i e k S z a f i r s k i i P i o t r M a l i n o w s k i , k t ó r z y d o t a r l i t u p r z e d

k i l k o m a g o d z i n a m i z o b o z u I I . W z r u s z e n i s k ł a d a j ą n a m g r a t u l a c j e , z d z i e r a j ą z nas z a l o d z o n e r a k i i u b r a n i e , p o j ą , k a r m i ą , o p i e k u j ą s i ę n a m i j a k n i e m o w l ę t a m i . M a m y l e k k o o d m r o ż o n e r ę c e i z d r ę t w i a ł e n o g i — to m a ł a c e n a w s p a n i a ł e g o z w y c i ę s t w a . D o c h o d z i g o d z i n a 21, n a k a r m i e n i i n a p o j e n i p r z e z k o l e g ó w , o p a t u l e n i w ś p i w o r y , z a p a d a m y w sen . K o ń c z y s i ę 8 m a j a 1979 r o k u — nasz t a k c i ę ż k i i t ak s z c z ę ś l i w y d z i e ń .

A N D R Z E J S K Ł O D O W S K I

Warszawska wyprawa w Rolwaling J e s i e n i ą 1979 r . K l u b W y s o k o g ó r s k i W a r

s z a w a z o r g a n i z o w a ł w y p r a w ę w H i m a l a j e . O d l o t n a s t ą p i ł 22 w r z e ś n i a , p o w r ó t 29 p a ź d z i e r n i k a . J a k o t e r e n d z i a ł a n i a w y b r a l i ś m y R o l w a l i n g — r e j o n p r a w i e n i e z n a n y P o l a k o m , a b a r d z o i n t e r e s u j ą c y z u w a g i n a d u ż e m o ż l i w o ś c i p r o w a d z e n i a t a m d z i a ł a l n o ś c i s p o r t o w e j . W w y p r a w i e w z i ę l i u d z i a ł T o m a s z H e r b i c h , Z b i g n i e w K o w a l e w s k i , K r z y s z t o f R e n i k i A n d r z e j S k ł o d o w s k i ( k i e r o w n i k ) . J a k o osoby p r y w a t n e t o w a r z y s z y ł y n a m E w a P a c z k o w s k a i E l ż b i e t a S k ł o d o w s k a .

4 p a ź d z i e r n i k a w y p r a w a w y r u s z y ł a m i e j s c o w y m a u t o b u s e m z K a t m a n d u do B a r a b i z e (86 k m ) , gdz ie „ z a k o n t r a k t o w a l i ś m y " 3 k u l i s ó w . P o 8 d n i a c h p o d e j ś c i a d o t a r l i ś m y do B e d i n g , g ł ó w n e j w i o s k i R o l w a l i n g u , p o ł o ż o nej n a w y s o k o ś c i ok . 3700 m . P o c z ą t k o w o z a m i e r z a l i ś m y w e j ś ć n a s z c z y t P h a r c h a m o (6273 m) , f i g u r u j ą c y n a l i ś c i e t z w . s z c z y t ó w t r e k k i n g o w y c h , j e d n a k ż e po u z y s k a n i u i n f o r m a c j i , że w o s t a t n i c h l a t a c h b y ł o j u ż n a n i m w i e l u a l p i n i s t ó w — z m i e n i l i ś m y p l a n y .

13 p a ź d z i e r n i k a H e r b i c h , R e n i k i S k ł o d o w s k i p o d e s z l i z B e d i n g w k i e r u n k u p o ł u d n i o w y m n a l o d o w i e c , n a d k t ó r y m w z n o s z ą s i ę 4 s z c z y t y p i ę c i o t y s i ę c z n e — ż a d e n d o t ą d n ie z d o b y t y . J a k o ce l nasze j w s p i n a c z k i w y b r a l i ś m y s z c z y t B e d i n g t s e , n a d o s k o n a ł e j m a pie R o l w a l i n g u , o p r a c o w a n e j p r z e z E r w i n a S c h n e i d e r a , o z n a c z o n y k o t ą 5136 m . W e j ś c i a p o s t a n o w i l i ś m y d o k o n a ć jego s k a l n ą ś c i a n ą w s c h o d n i ą , l i c z ą c ą ok . 600 m w y s o k o ś c i . P o r o z b i c i u n a m i o t u u jej p o d n ó ż a , o k o ł o p o ł u d n i a r o z p o c z ę l i ś m y w s p i n a c z k ę . N i e s t e t y , po 3 g o d z i n a c h , gdy p o k o n a l i ś m y j u ż ok . 200 m w y s o k o ś c i , n a d c i ą g n ę ł y c h m u r y i z a c z ą ł s y p a ć ś n i e g . Z d e c y d o w a l i ś m y s i ę w i ę c n a o d w r ó t . W i e c z o r e m pogoda p o p r a w i ł a s i ę i na s t ę p n e g o d n i a , 14 p a ź d z i e r n i k a , o g o d z i n i e 1.45 w n o c y p o n o w n i e w e s z l i ś m y w ś c i a n ę . P o 8 g o d z i n a c h w s p i n a c z k i o s i ą g n ę l i ś m y w i e r z c h o ł e k . S k a ł a b y ł a m o c n o z a ś n i e ż o n a , je j s k a l n e f r a g m e n t y o c e n i l i ś m y j a k o b a r d z o t r u d n e ( I V ) . P r z e s z l i ś m y t e ż n a n i e d a l e k i w i e r z c h o ł e k p o ł u d n i o w y o ok . 30 m w y ż s z y . Z e j ś c i e o d b y ł o s i ę t ą s a m ą d r o g ą (m. in . 4 z j a z d y p o ok . 30 m ) .

W czas ie t y g o d n i o w e g o p o b y t u w R o l w a l i n g u d a ł o n a m s i ę z g r o m a d z i ć b o g a t ą d o k u

m e n t a c j ę f o t o g r a f i c z n ą r e j o n u . R o l w a l i n g j a k o g r u p a g ó r s k a n i e i m p o n u j e co p r a w d a w y s o k o ś c i ą — d w a n a j w y ż s z e s z c z y t y to G a u r i s h a n k a r (7145 m) i w z n o s z ą c y s i ę j u ż n a t e r y t o r i u m C h i n M e n l u n g t s e (7181 m) — jest j e d n a k n i e z w y k l e a t r a k c y j n y d l a a l p i n i s t ó w z u w a g i n a s z e r o k i e m o ż l i w o ś c i r o b i e n i a p i e r w s z y c h w e j ś ć n a s z c z y t y 5- i 6 - t y -s i ę c z n e , a t a k ż e d o k o n y w a n i a w s p i n a c z e k ś c i a n o w y c h . W s p a n i a ł e ś c i a n y s k a l n e i l o d o w e n a d a j ą c a ł e m u g n i a z d u w y g l ą d ' s p o t ę ż n i a -ł y c h A l p F r a n c u s k i c h , a p o ł u d n i o w a ś c i a n a G a u r i s h a n k a r to c e l s p o r t o w y , j a k i c h n i e w i e le m o ż n a z n a l e ź ć w c a ł y c h H i m a l a j a c h .

O s o b i ś c i e u w a ż a m , a jest t o t a k ż e , j a k są d z ę , z d a n i e w s z y s t k i c h u c z e s t n i k ó w , że b y ł to n a j p i ę k n i e j s z y u r l o p , j a k i u d a ł o n a m s i ę s p ę d z i ć w g ó r a c h w c i ą g u o s t a t n i c h 20 l a t .

Wschodnia ś c i a n a Bedingts z e s p o ł u A . S k ł o d o w s k i e g o p o ł u d n i o w y czyli g ł ó w n y .

Fot. Zbigniew Kowalewski

(ok. 5150 m) z d r o g ą Z lewej w i e r z c h o ł e k


J A N U S Z M Ą C Z K A

Fot. Józef Nyka

L a t o 1979 b y ł o d r u g i m s e z o n e m d z i a ł a l n o ś c i f i l i i M i ę d z y n a r o d o w e g o O b o z u A l p i n i s t y c z n e g o „ P a m i r " n a l o d o w c u J a z g u l e m D a r a p o d P i k i e m R e w o l u c j i . I t y m r a z e m z a w i t a l i t u P o l a c y — e k i p a P Z A w s k ł a d z i e Z b i g n i e w L a s k o w s k i , J a n u s z M ą c z k a ( k i e r o w n i k ) , T a deusz P r e y z n e r , B o g d a n S t r z e l s k i , A l e k s a n de r W a r m i J e r z y Z a j ą c . Z j a w i ł y s i ę t e ż s i l n e e k i p y S ł o w a k ó w (5 o s ó b ) i S ł o w e ń c ó w (12 o s ó b ) . M y i J u g o s ł o w i a n i e d o t a r l i ś m y do b a z y 17 l i p c a . O k a z a ł o s i ę , że w c z e ś n i e j p r z y b y l i S ł o w a c y r o z w i n ę l i j u ż d z i a ł a l n o ś ć — m a j ą z a s o b ą ok res a k l i m a t y z a c j i i w n a j b l i ż s z y m czas ie z a a t a k u j ą n o w ą d r o g ą p o ł u d n i o w ą ś c i a n ę P i k u R e w o l u c j i . P o d o b n y p l a n p o s i a d a ł r a d z i e c k i z e s p ó ł S t u d i e n i n a . W tej s y t u a c j i w n a s z y c h z a m i e r z e n i a c h w z i ę l i ś m y pod u w a g ę d w i e p o z o s t a ł e „ m e d a l o w e " ś c i a n y r e j o n u — p o ł u d n i o w o - w s c h o d n i ą P i k u 26 B a -k i ń s k i c h K o m i s a r z y , o r a z p ó ł n o c n o - w s c h o d n i ą L a p N a z a r a . N a s z e a p e t y t y w z m a g a ł fakt , ż e ob ie o n e p o s i a d a j ą d u ż o w i ę k s z e n a g r o m a d z e n i e t r u d n o ś c i , n i ż p o ł u d n i o w a ś c i a n a P i k u R e w o l u c j i , co p o t w i e r d z a ł p r z e s z ł o 1 0 - d n i o w y czas p r z e j ś ć i s t n i e j ą c y c h n a n i c h d r ó g , n i e p o w t ó r z o n y c h z r e s z t ą do d z i ś . P l a n o w a l i ś m y o c z y w i ś c i e , p o p r o w a d z e n i e w ł a s n e j , p o l s k i e j d r o g i .

N a p i e r w s z e w y p a d y a k l i m a t y z a c y j n e w y r u s z y l i ś m y 18 l i p c a w z a c h o d n i e o d n o g i d o l i n y , s ł a b o p o z n a n e i d o t ą d p r a k t y c z n i e n i e e k s p l o r o w a n e . P o k i l k u d n i a c h m i e l i ś m y n a s w o i m k o n c i e d w a p i e r w s z e s z c z y t y .

M ą c z k a , P r e y z n e r i S t r z e l s k i p r z e s z l i w d n i a c h 19—20 l i p c a p ó ł n o c n o - w s c h o d n i ą , s k a l n o - l o d o w ą ś c i a n ę b e z i m i e n n e g o s z c z y t u o w y s o k o ś c i ok . 5400 m w g ł ó w n y m c i ą g u G r z b i e t u J a z g u l e m s k i e g o . J e j w y s o k o ś ć w y n o s i 1200 m. , t r u d n o ś c i m a k s y m a l n e w s k a l e o c e n i l i ś m y na I V , w l o d z i e n a V + . P i e r w s z y d z i e ń z a j ę ł o p o k o n a n i e s k a l n e j b a s z t y i t r u d ne j g r a n i ł ą c z ą c e j j ą z o t w a r t ą ś c i a n ą . D r u g i e go d n i a w z a ł a m u j ą c e j s i ę pogodz ie i u t r u d n i a j ą c e j o r i e n t a c j ę m g l e p r z e s z l i ś m y g ł ó w n e t r u d n o ś c i d r o g i . K l u c z o w a b a r i e r a l o d o w a pod g r a n i ą w y m a g a ł a w s p i n a c z k i w w o d n y m l o d z i e o n a c h y l e n i u 80—90 s t o p n i . S p o t y k a n e t o r y l a w i n o w e ś w i a d c z y ł y o z a g r o ż e n i u ze s t r o n y l i c z n y c h s e r a k ó w . T r w a j ą c e z a ł a m a n i e

Na lodowcu Jazgulem Dara 1979 p o g o d y z c a ł o n o c n y m o p a d e m ś n i e g u s p r a w i ło , ż e z r e z y g n o w a l i ś m y z w e j ś c i a n a d z i e w i c z y s ą s i e d n i s z c z y t o k s z t a ł c i e p i ę k n e j s k a l n e j p i r a m i d y , o z n a c z o n y k o t ą 5546 m . P i ę k n y c e l n a p r z y s z ł o ś ć ! N a s z ą g ó r ę r o b o c z o n a z w a l i ś m y „ S z c z y t e m P o l s k a " , w a n a l o g i i d o „ S z c z y t u B u ł g a r i a " p o p r z e c i w n e j s t ron ie d o l i n y . S c h e m a t d r o g i — zob. s. 164.

D r u g i z e s p ó ł — L a s k o w s k i , W a r m i Z a j ą c — w y r u s z y ł n a p ó ł n o c n o - z a c h o d n i ą g r a ń Lap Nazara (5988 m). 18 l i p c a z a b i w a k o w a ł p o d b a r i e r ą l o d o w ą p r z e ł ę c z y , n a w y s o k o ś c i ok . 4600 m . D r u g i b i w a k w y p a d ł n a g r a n i , n a w y s o k o ś c i ok. 5200 m . 20 l i p c a w o p a d z i e ś n i e g u do s z c z y t u w y r u s z y l i t y l k o W a r m i Z a j ą c . N a w y s o k o ś c i 5600 m p o z o s t a ł W a r m , o c z e k u j ą c n a Z a j ą c a , k t ó r y s a m o t n i e d o t a r ł do s z c z y t u , s p o t y k a j ą c n a p l a t e a u zesp ó ł j u g o s ł o w i a ń s k i , m a j ą c y z a s o b ą n o w ą d r o g ę p ó ł n o c n o - z a c h o d n i ą l o d o w ą f l a n k ą . W s z y s c y w r ó c i l i r a z e m do b a z y „ p o l s k ą g r a n i ą " , k t ó r a o k a z a ł a s i ę b y ć n a j s z y b s z y m i n a j ł a t w i e j s z y m z e j ś c i e m z tego s z c z y t u .

P ó ł n o c n o - w s c h o d n i a ś c i a n a szczytu Lap Nazar: 1. droga radziecka z r. 1973 (T. 1/74 s. 6—7); 2. droga polska — z biwakami.

Rys. Tadeusz Preyzner


Od lewej: dwa szczyty dziewicze, dalej piramidalny szczyt 5546 m, r ó w n i e ż nic zdobyty, z prawej — ś n i e ż y s t y Pik Polsza (ok. 5400 m). przed nim z a ś p. 5390 m. Widok z p iku Szipka.

Fot. Janusz Mączka

W d r u g i m e tap ie L a s k o w s k i i W a r m w e s z l i w d n i a c h 25—27 l i p c a p o ł u d n i o w o - z a c h o d n i m ż e b r e m n a Pik Szipka 6254 m , d r o g ą p r z e b y t ą j u ż w u b i e g ł y m r o k u p r z e z z e s p ó ł p o l s k i . C z w a r t e g o d n i a d w ó j k a ta z e s z ł a p r z e z p r z e ł ę c z S z i p k a do b a z y . P o z o s t a ł a c z w ó r k a p o d j ę ł a p r ó b ę p r z e j ś c i a p ó ł n o c n o - w s c h o d n i e j ś c i a n y Lap Nazara, l i c z ą c e j 2300 m w y s o k o ś c i . Jes t ona w c a ł o ś c i s k a l n a , a ś r e d n i e n a c h y l e n i e m i ę d z y p o d s t a w ą a s z c z y t e m w y n o s i ok . 80 s topn i . J e d y n a na -niej d o t ą d d r o g a z a j ę ł a r a d z i e c k i e m u z e s p o ł o w i 11 d n i , p r z y n o s z ą c m u I I mie j sce w k a t e g o r i i p r z e j ś ć l e c h n i c z n o - w y s o k o ś c i o w y c h w 1973 r o k u . N a sza p i e r w s z a p r ó b a s k o ń c z y ł a s i ę n i e p o w o d z e n i e m j u ż n a s zcze l i n i e b r z e ż n e j p o d ś c i a ną. Z a p a d n i ę c i e s i ę p o d n a m i sporej p a r t i i s z c z e l i n y p r z y p ł a c i l i ś m y s z c z ę ś l i w i e t y l k o u t r a t ą c z ę ś c i s p r z ę t u . Z a to d r u g a p r ó b a p r z y n i o s ł a p e ł n y sukces : w p i ę c i o d n i o w e j w s p i naczce od 29 l i p c a do 2 s i e r p n i a 1979 r . M ą c z k a , P r e y z n e r , S t r z e l s k i i Z a j ą c w y t y c z y l i no w ą d r o g ę p r a w y m f i l a r e m ś c i a n y . S z ó s t e g o d n i a r ano , po b i w a k u j u ż n a p o d s z c z y t o w e j g r a n i , s t a n ę l i ś m y n a w i e r z c h o ł k u . D r o g ę c h a r a k t e r y z u j e r ó w n o m i e r n e r o z ł o ż e n i e d u ż y c h t r u d n o ś c i s k a l n y c h (na p r z e s z ł o 70 w y c i ą g ó w w i ę c e j n i ż p o ł o w a m a t r u d n o ś c i V i V + , z m i e j s c a m i V I ) . W k l u c z o w y c h p a r t i a c h p r o w a d z ą c y w s p i n a l i s ię w l e k k i m o b u w i u s k a ł k o w y m — a d i d a s a c h i t z w . k o r k e r a c h . D r u giego d n i a w s p i n a c z k i l a w i n y k a m i e n n e z a t r z y m a ł y nas n a k i l k a g o d z i n . D r u g i i c z w a r ty b i w a k m u s i e l i ś m y u r z ą d z i ć n a w i s z ą c o •— w h a m a k u i ł a w e c z k a c h — s z c z e g ó ł y p r z e j ś c i a w r e l a c j i T a d e u s z a P r e y z n e r a .

P i e r w s z a to p o l s k a d roga na tak d u ż e j p a -m i r s k i e j ś c i a n i e o e k s t r e m a l n y c h t r u d n o ś c i a c h , c h o ć n a l e ż y p r z y p o m n i e ć i n n y p o l s k i sukces w r r a d z i e c k i c h g ó r a c h A z j i Ś r o d k o w e j - p r z e j ś c i e l a t e m 1974 r. 4 5 - w y c i ą g o w e j ś c i a n y S a c h a r n o j G o ł o w y (4971 m) w F a ń s k i c h G ó r a c h , d r o g ą o t r u d n o ś c i a c h V — V I .

W d n i u 31 s i e r p n i a L a s k o w s k i i W a r m p o d e s z l i p o d ś c i a n ę Piku Rewolucji, a d z i e ń po n i c h w y r u s z y ł a 7 -osobowa g r u p a J u g o

s ł o w i a n . O b a z e s p o ł y o b r a ł y z a c e l p o -ł u d n i o w o - z a c n o d n i f i l a r P i k u R e w o l u c j i , d r o gą p r z e b y t ą w u b i e g ł y m r o k u p r z e z P o l a k ó w . P o 4 d n i a c h w s p i n a c z k i p o l s k a d w ó j k a o s i ą g n ę ł a w y s o k o ś ć 6500 m , g d z i e z a s k o c z y ł o ją g w a ł t o w n e z a ł a m a n i e p o g o d y . J u g o s ł o w i a n o m u d a ł o s i ę o s i ą g n ą ć szczy t , n a t o m i a s t P o l a c y , w y p o s a ż e n i w l e k k i s p r z ę t b i w a k o w y , n i e m o g l i r y z y k o w a ć jeszcze j ednego b i w a k u . O b a z e s p o ł y z e s z ł y d r o g ą o d m i e n n ą od tej , j a k ą o b r a ł p o l s k i z e s p ó ł w u b i e g ł y m r o k u , o m i n ę l i m i a n o w i c i e P i k S z i p k a p r z e z l o d o w i e c H a b a r w i w H a c i p r z e ł ę c z S z i p k a . J u g o s ł o w i a n i e z e s z l i do b a z y n o n s top i o p ó ł n o c y 4 s i e r p n i a p o w i t a l i ś m y i c h n a do le . D n i a n a s t ę p n e g o w r ó c i l i n a s i c h ł o p c y . I c h c a ł k o w i c i e p r z e m o k n i ę t y s p r z ę t p u c h o w y w y c i ą g a n y z p l e c a k ó w n a j l e p i e j o b r a z o w a ł to, co s i ę d z i a ł o w g ó r z e .

P r z y w a r u n k a c h p o g o d o w y c h , j a k i e tego r o k u p a n o w a ł y w P a m i r z e , o s i ą g n i ę t e w y n i k i n a l e ż y u z n a ć za b a r d z o d o b r e . Z d u ż y m i s u k c e s a m i w r ó c i ł y t e ż e k i p y s ł o w a c k a i j u g o s ł o w i a ń s k a , a t a k ż e k i l k a z e s p o ł ó w r a d z i e c k i c h . Z e w z g l ę d u n a o g r a n i c z o n e r a m y tego a r t y k u ł u , p e ł n i e j s z e z e s t a w i e n i e c i e k a w s z y c h p r z e j ś ć w i n t e r e s u j ą c y c h nas r e j o n a c h P a m i r u p r z e d s t a w i ę w osobnej no ta tce .

N a m a r g i n e s i e u w a g a o d n o ś n i e o r g a n i z a c j i w y c z y n o w y c h w y j a z d ó w w te g ó r y . O t ó ż o r g a n i z a t o r z y m i ę d z y n a r o d o w e g o o b o z u ś c i ś l e p r z e s t r z e g a j ą z a s a d y n i e w y p u s z c z a n i e n a n a j t r u d n i e j s z e d r o g i z e s p o ł ó w l i c z ą c y c h m n i e j n i ż 4 c s s b y , co m . i n . m i a ł o w p ł y w n a w y b ó r d r o g i p r z e z d w ó j k ę ł o d z i a n ( o b e o n o ś ć g r u p y J u g o s ł o w i a n n a tej samej d r o d z e u c h y l a ł a p o w y ż s z y p rzep i s ) . W tej s y t u a c j i w y s y ł a n i e e k i p n i e p o d z i e l n y c h p r z e z c z t e r y p a r a l i ż u j e a m b i t n i e j s z e p l a n y , p r z y n a j m n i e j d l a c z ę ś c i u c z e s t n i k ó w , co p r z y z a l e d w i e 20-- d n i o w y m p o b y c i e w g ó r a c h , a t a k ż e z d a r z a j ą c y c h s i ę n i e s p o d z i a n k a c h m e t e o r o l o g i c z n y c h p o w a ż n i e k o m p l i k u j e d z i a ł a l n o ś ć . U w a g ę t ę d a j ę p o d r o z w a g ę K o m i s j i S p o r t o w e j P Z A p r z y p l a n o w a n i u p r z y s z ł o r o c z n y c h w y j a z d ó w .

1Ó1 http://pza.org.pl

T A D E U S Z P R E Y Z N E R

Sześć dni w ścianie Lap Nazar 29 lipca. O k o ł o d r u g i e j w n o c y p o d r y w a

m n i e c z y j ś g ł o s : „ W s t a w a ć ś p i o c h y ! " N i e w i e m k t o m n i e b u d z i , l e c z c z u j ę , że p r z e s a d z a — ś p i o c h y nie w s t a j ą o tak wczesne j p o rze . B i w a k u j e m y na w ą s k i m l o d o w c u p o d w s c h o d n i ą ś c i a n ą L a p N a z a r a , w z b u d z a j ą c ą r e s p e k t c a ł e j nasze j c z w ó r k i . S w y m o g r o m e m p r z e r a s t a ona n a j ś m i e l s z e nasze w y o b r a ż e n i a — 2300 m e t r ó w m o n o l i t y c z n e j s k a ł y , p o p r z e d z i e l a n e j z r z a d k a ś n i e ż n y m i p o l a m i i s o p l a m i l o d u . K i l k a la t t e m u p r z e s z ł o j ą s i e d m i u a l p i n i s t ó w r a d z i e c k i c h , a p r z e j ś c i e z a j ę ł o i m a ż 11 d n i . W y t y c z y l i d r o g ę ś r o d k i e m ś c i a n y , w p r o s t na w i e r z c h o ł e k , w s p a n i a ł o m y ś l n i e z o s t a w i a j ą c n a s t ę p n y m zespoł o m d w a k i l o m e t r y d z i e w i c z e j s k a ł y . M a r z y n a m s i ę p r a w a c z ę ś ć ś c i a n y . P r ó b o w a l i ś m y j u ż w n i ą w e j ś ć k i l k a d n i t e m u . P a m i ą t k ą p o tej p r ó b i e jest c z e k a n o m ł o t e k J a n u s z a , s p o c z y w a j ą c y g d z i e ś w szcze l in i e b r z e ż n e j . T y l k o s z y b k a r e j t e r a d a u r a t o w a ł a nas p r z e d z a p a d n i ę c i e m s i ę p o m i ę d z y w a l ą c e s i ę do s z c z e l i n y l o d o w e b l o k i . Z a w r ó c i l i ś m y w ó w czas — t e r a z s p r ó b u j e m y jeszcze r az .

Ś w i t a . D o s z c z e l i n y p o d c h o d z i J u r e k . Z j e ż d ż a a s e k u r o w a n y 8 0 - m e t r o w y m „ M a m u t e m " , a po k i l k u n a s t u m i n u t a c h w i d z i m y , j a k w c h o d z i w s k a ł y . W k r ó t c e i j a p o k o n u j ę p r z e w i e s z o n ą l o d o w ą ś c i a n ę s z c z e l i n y , s k a c z ę n a p r y z m ę w k s z t a ł c i e w i e k a t r u m n y , p r z e b i e g a m po p o m o ś c i e z z a k l i n o w a n y c h b l o k ó w i d o p a d a m do s t a n o w i s k a . P o d J a n u s z e m l o d o w y pomos t l e k k o s t ę k a . B o g d a n z j e ż d ż a do s z c z e l i n y , g d y c z e r w o n e p r o m i e n i e w s c h o d z ą c e g o s ł o ń c a o ś w i e t l a j ą w i s z ą c e n a d n i ą l o d o w e z e r w y .

D z i s i a j p o p r o w a d z ą J u r e k i J a n u s z . J u r e k z n i k a w s p i ę t r z e n i u ś c i a n y c z o ł o w e j p r a w e g o f i l a r a . S c e n e r i a j a k w n a j p i ę k n i e j s z y c h ta t r z a ń s k i c h ś c i a n a c h — p l ą t a n i n a o k a p ó w , s k a ł a o c i e p ł y c h b a r w a c h . P r z y p o m i n a m i s i ę K a z a l n i c a , K o p i n i a k i . C h w i l e o d p o c z y n k u n a s t a n o w i s k a c h , a p o t e m c i ę ż k i w ó r o d r y w a od s k a ł y , pot z a l e w a oczy , s ł y s z ę s w ó j c h r a p l i w y , o d d e c h , a w u s t a c h c z u j ę s u c h ą

s k o r u p ę . N i e k i e d y r o z l e g a sdę c h a r a k t e r y s t y c z n y f u r k o t — to z s ą s i e d n i e j d e p r e s j i w y s y p u j ą s i ę w y p ł u k i w a n e p r z e z w o d ę k a m i e n ie . R u s z a j ą 800—1000 m e t r ó w p o w y ż e j nas, n a b i e r a j ą s z y b k o ś c i , o d b i j a j ą s ię od g ł a d k i c h p ł y t , b y w r e s z c i e z o s z a ł a m i a j ą c y m g w i z d e m p r z e m k n ą ć t u ż obok n a s z y c h g ł ó w . C z a s a m i o d ł a m k i u d e r z a j ą po k a s k a c h , p l ecakach . . . W p e w n y m m o m e n c i e o t r z y m u j ę p o t ę ż n ą s a l w ę k i l k u d z i e s i ę c i u p o c i s k ó w , n a s z c z ę ś c i e nie c a ł k i e m c e l n ą .

T e r e n staje s i ę n ieco ł a t w i e j s z y . Jeszcze s i ę ł u d z i m y , że z d o ł a m y p r z e k r o c z y ć „ s t r z e l a j ą c ą " d e p r e s j ę i p o p r o w a d z i m y d r o g ę b a r dz i e j w l i n i i s p a d k u w i e r z c h o ł k a . P i e r w s z y w s p i n a s i ę J a n u s z . T e r e n jest n i e t r u d n y , lecz z d r a d l i w i e k r u c h y . W l u p k a c h i b r e k c j a c h w s p i n a m y s ię w o l n o , b a r d z o w o l n o . N i e d o j d z i e m y d z i ś do w o d y , nie z n a j d z i e m y ś n i e g u . N i e b ę d z i e m y n i c p i ć i w y s u s z o n y o r g a n i z m nie p r z y j m i e ż a d n e g o p o s i ł k u . B i w a k u j e m y w y g o d n i e p o d p r z e w i e s z k a m i . N a d n a m i c z a r n a g w i a ź d z i s t a noc. P r ó b u j e m y j e ś ć o r a n ż a d ę w p r o s z k u , jej o s t ry s m a k z m u s z a g r u c z o ł y j a m y ustnej do w y d z i e l e n i a k i l k u k r o p e l ś l i n y . Z m ę c z e n i e r o b i swo je , p o w o l i o p a d a j ą n a m p o w i e k i .

30 lipca. B u d z i m y s i ę o ś w i c i e . J a k n a j s zybc i e j c h c e m y d o j ś ć do d e p r e s j i , w k t ó r e j z n a j d z i e m y ś n i e g l u b w o d ę . P o k i l k u d z i e s i ę c i u m e t r a c h B o g d a n oddaje m i p r o w a d z e n i e . W s p i n a m s i ę p a r ę w y c i ą g ó w , a g d y j e s t e m n i e d a l e k o w o d y , J u r e k 4 0 - m e t r o w y m t r a w e r s e m d o c i e r a do s i k l a w y . Z a k ł a d a m s t a n o w i s k o i z j e ż d ż a m . C h ł o p c y s z y b k o w y p i j a j ą z d o b y t y p r z e z J u r k a p ł y n , i d ę po n a s t ę p n ą p o r c j ę . G d y d o c h o d z ę do s i k l a w y , n i e m o g ę s i ę o p a n o w a ć , r z u c a m s i ę do s t r u m i e n i a , w o d a z a l e w a m i t w a r z . N a p e ł n i a m b i d o n y i w r a c a m . T e r a z B o g d a n z a ż y w a r o z k o s z y w o d n e go p i j a ń s t w a . J e d y n i e J a n u s z z a c h o w u j e spo k ó j i z a d o w a l a s i ę p r z y n i e s i o n y m i p r z e z nas p o r c j a m i . G o t u j e m y z u p ę , g d y d e p r e s j ą r u sza ją k a m i e n n e l a w i n y . N a s z o ż y w c z y w o d o s p a d z a m i e n i a s ię w p l u j ą c y k a m i e n i a m i

1. Droga radziecka 1973; 2. Droga polska 1979; 3. J u g o s ł o w i a n i e 1979; 4. J . Z a j ą c 1979: 5. J . Borodkin i M . Heumann 1979.

Oprać. J. Maczka, rys. J. Nuczanka


Widok z P iku Szipka. 1. Lap Nazar (5988 m) — s t r z a ł k ą oznaczono kierunek polskiej drogi; 2. szczyt ok. 5700 m, zdobyty przez J . Borodkina i M . Neumanna.

Fot. Janusz Mączka

ż y w i o ł . N i e c o da le j p r z e w a l a j ą s i ę n i e s a m o w i t e i l o ś c i s k a l n e g o g r u z u . N i e k i e d y w o d a z r y w a t a m ę k a m i e n i z e b r a n y c h n a s k a l n e j p ó ł c e i k i l k a t o n w a n t l e c i z g r z m o t e m p o d

LAP NAZAR

J. Mączka, T. Preyzner, £. Strzelski, J. Zając 29-VII. - Z. Viii. 1373

Opr. J.Mączka Rys. T. Preyzner

ś c i a n ę . C o r a z szerze j w a l ą k a m i e n n e p o t o k i , c o r a z b l i ż e j n a s z e g o s t a n o w i s k a p r z e l a t u j ą s k a l n e z ł o m y . G d z i e ś w y ż e j , w s t ref ie p r z e w i e s z o n e j , o d r y w a s i ę k i l k u d z i e s i ę c i o m e t r o w y l o d o w y sope l i spada w z d ł u ż ś c i a n y , s t r ą c a j ą c n o w e l a w i n y . Z a c h w i l ę p o t ę ż n y b l o k p r z e l a t u j e t u ż k o ł o nas . Z a s ł a n i a m y s i ę p l e c a k a m i , l ecz j u ż w k r ó t c e d u ż y k a m i e ń u d e r z a m n i e w n o g ę , J u r e k o t r z y m u j e c ios w ł o p a t k ę , J a n u s z z a ś w bu t .

P o p o ł u d n i u ś c i a n a n i eco s i ę u s p o k a j a . R u s z a m w i ę c w k i e r u n k u os t r za naszego f i l a r a . R e z y g n u j e m y z p r o w a d z e n i a d r o g i w p o b l i ż e w i e r z c h o ł k a : z a g r o ż e n i e jest z b y t d u ż e . P r a w y f i l a r ś c i a n y o k a z u j e s i ę f o r m a c j ą t a k ł a d n ą i t r u d n ą , ż e z a d o w a l a nasze w y b r e d n e gus ta . W s p i n a m s i ę s k a l n y m p ę k n i ę c i e m , w i o d ą c y m w p r o s t n a jego os t rze . P r z e d z m i e r z c h e m d o c i e r a m y p o d s p i ę t r z e n i e , w k t ó r y m J u r e k p o k o n u j e j e d e n w y c i ą g . B i w a k u j e m y w i s z ą c , w o d a k a p i e n a w s z y s t k i c h .

31 lipca. P i e r w s z y t r u d n y w y c i ą g p r o w a d z i J u r e k , p o t e m j a z a c z y n a m p r a c ę . W s p i n a m s i ę w s k a l e a ż do ś n i e ż n e g o p o l a , k ó r e w c z o r a j o s t r z e l i w a ł o nas l a w i n a m i k a m i e n i . P o ś n i e g u d o c i e r a m do s k a l n e j t u r n i c y n a f i l a r z e . C i e p ł a c z e r w o n a s k a ł a w y p r o w a d z a n a k a n t . P ó ł e c z k a p o d t u r n i c ą jest m i e j s c e m o d p o c z y n k u i p o s i ł k u . S u s z y m y p r z e m o c z o n e n o c n y m p r y s z n i c e m r z e c z y .

S ł o ń c e z n i k a n a d s z c z y t e m L a p N a z a r a , g d y r o z p o c z y n a m d a l s z ą w s p i n a c z k ę . I d ę w g ó r ę o s t r z e m f i l a r a . L o d o w y n a w i s , ś n i e ż na g r z ę d a i s k o ś n y t r a w e r s w p r a w o do dep r e s j i , k t ó r e j ś c i a n y p r z y p o m i n a j ą w n ę t r z e b e c z k i . P r z e d z m i e r z c h e m z n a j d u j e m y obszerne p ó ł k i ze ś n i e g i e m . U r z ą d z a m y t u p i e r w s z y w y g o d n y b i w a k — z k o l a c j ą i ś n i a d a n i e m .

1 sierpnia. B u d z i m y s i ę d o ś ć p ó ź n o i p r z e g a p i a m y ł ą c z n o ś ć r a d i o w ą z b a z ą . J u r e k p r o w a d z i o s t r z e m f i l a r a . N i e c o w y ż e j p r o w a d z e nie p r z e j m u j e B o g d a n , w s p i n a j ą c y s i ę w , k o r k e ~ a c h " . M a n e w r u j e d o g ł a d k i c h s k a l n y c h p ł y t a c h p o d ś n i e ż n y m i c z a p a m i n a w i s ó w , e f e k t o w n y m t r a w e r s e m forsu je w z b u r z o n y w o d o s p a d i z n ó w w r a c a n a f i l a r . P o j a w i a j ą stię j ę z y k i l o d u , w i e j e z i m n y w i a t r .


T e r a z ja p r z e j m u j ą p r o w a d z e n i e . W s p i n a m s i ę s k a l n y m t e r e n e m w ś r ó d s o p l i l o d u . W ą s k i k o m i n z l o d o w y m j ę z o r e m z m u s z a do u w a g i . Z b l i ż a s i ę w i e c z ó r , s z u k a m w i ę c w y g o d n e g o m i e j s c a na b i w a k , g d y ż n i e m a m o c h o t y w i s i e ć w ł a w e c z k a c h . Z a p a d a z m i e r z c h , a j a n i e m o g ę nawe t w b i ć h a k a do z j a z d u . W r e s z c ie s z e r o k a s z c z e l i n a p o z w a l a m i p o w r ó c i ć do c h ł o p c ó w , k t ó r z y j u ż p r z y g o t o w u j ą noc l eg . B o g d a n i J a n u s z p r z y c u p n ę l i na l o d o w e j czap ie , m y s p ę d z i m y noc w i s z ą c w ska l e . J u r k o w i uda je s ię r o z p i ą ć h a m a k , j a w i s z ę w ł a w e c z k a c h i u p r z ę ż y .

2 sierpnia. R a n k i e m r u s z a m w g ó r ę po p o z o s t a w i o n e j l i n i e . Z b l i ż a m y s ię do g r a n i s z c z y t o w e j . W s p i n a m s i ę p o m i ę d z y s i k l a w a m i , a k a ż d y k r o k p o p r a w i a m ó j ż y c i o w y r e k o r d w y s o k o ś c i . C i e s z ę s i ę , że ten m ó j p r y w a t n y r e k o r d u s t a n a w i a m p r o w a d z ą c t r u d n e s k a l n e w y c i ą g i . N a ś n i e ż n e po le , p e ł n e p e n i t e n t ó w , w y c h o d z ę w p r o s t p r z e z p l u j ą c y w o d ą s k a l n y o k a p . J a n u s z p r o w a d z i po ś n i e g u , p o t e m J u r e k p o k o n u j e l o d o w y t r a w e r s i ostatnie s k a l n e t r u d n o ś c i p r z e w i e s z a j ą c e j s i ę ś c i a n y p o d g r a n i ą . N a g r a ń w y c h o d z ę os t a tn i . T e r a z l o d o w ą f l a n k ą n a szczy t . P o r z u c a m y j e d n ą n i e p o t r z e b n ą j u ż l i n ę . B i w a k n a l o d o w y m s t o k u p o d s z c z y t e m .

3 sierpnia. O g o d z i n i e 9 s t a j e m y n a s z c z y cie . P o d n a m i , w D o l i n i e B a r t a n g u , r o z p o ś c i e r a s i ę m a l o w n i c z o z i e l o n a w i e ś R a s z o r . N a s z c z y c i e p o z o s t a w i a m y n o t a t k ę o p o l s k i e j d rodze , do k i e s z e n i c h o w a m y n a p a m i ą t k ę c za rne k a m y k i . Z a c z y n a s i ę d ł u g i e m o n o t o n ne z e j ś c i e p r z e z t r a b a n t y L a p N a z a r a , z a c h o d n i ą g r a ń . a p o t e m z j a z d y p r z e z l o d o w e z e r w y p r z e ł ę c z y . W s z y s c y o d c z u w a m y s k u t k i g ł o d u — od w c z o r a j n ie m a m y a n i t r o c h ę ż y w n o ś c i . Ł y k w o d y z l o d o w c o w e g o s t r u m y c z k a , o s t a tn i a k o s t k a c u k r u i m a r s z po l o d o w c u . . .

Jugosłowianie L a t e m 1979 r. w r e j o n i e P i k u R e w o l u c j i

w C e n t r a l n y m P a m i r z e o p r ó c z g r u p w s p i n a c z y p o l s k i c h , c z e c h o s ł o w a c k i c h i , o c z y w i ś c ie , r a d z i e c k i c h b a w i ł a t a k ż e a k t y w n a g r u p a a l p i n i s t ó w z J u g o s ł a w i i . T w o r z y ł o ją 13 m ę ż c z y z n o r a z 1 k o b i e t a , M a r i j a S a b o l e k . M i m o n i e d ł u g i e g o p o b y t u (22 dn i ) i na o g ó ł k i e p s k i e j p o g o d y , z r o b i o n o k i l k a b a r d z o i n t e r e s u j ą c y c h w s p i n a c z e k , z k t ó r y c h w y r ó ż n i ć n a l e ż y n a s t ę p u j ą c e (daty podane k o m p l e k s o w o — o d b a z y do b a z y ) :

L a p N a z a r (5988 m) p ó ł n o c n ą ś c i a n ą (1400 m w y s o k o ś c i ) lód 4 0 — 5 0 ° , o d c i n k a m i d o 60°

B a n c e , F r a n t a r , M a r i j a S a b o l e k i U l c a r , 19—21 l i p c a . I p r z e j ś c i e ś c i a n y .

P i k 5741 m p o ł u d n i o w ą ś c i a n ą i w s c h o d n i ą g r a n i ą (800 m r ó ż n i c y p o z i o m u ) , l ó d 4 0 ¬— 5 0 ° — b r a c i a A r h i K o v a ć , 22—24 l i p c a . I w e j ś c i e — d l a s z c z y t u z a p r o p o n o w r a n o n a z w ę „ P i k J u g o s ł o w i a " .

P i k 6002 m p o ł u d n i o w ą ś c i a n ą (1400 m w y s o k o ś c i ) , l ód 5 0 — 6 0 ° , z w y c i ą g a m i 70° —

w Pamirze B e n c e , F r a n t a r i M a r i j a S a b o l e k , 24—26 l i p ca . P o o s i ą g n i ę c i u s z c z y t u (I w e j ś c i e w o g ó l e ) z e s p ó ł w y k o n a ł t r a w e r s do P i k u P a r i ż s k o j K o m m u n y i z s z e d ł p r a w ą s t r o n ą jego p o ł u d n i o w e j ś c i a n y .

P i k P a r i ż s k o j K o m m u n y p o ł u d n i o w ą ś c i a n ą (1200 m w y s o k o ś c i ) , l ód 5 0 — 6 0 ° — b r a c i a A r h , K o v a ć , P o l j a n e c i T r a t n i k , 27—29 l i p c a . N o w a d r o g a .

K u l u a r m i ę d z y P i k i e m R e w o l u c j i a P i k i e m 26 B a k i n s k i c h K o m m i s s a r o w , 2200 m w y s o k o ś c i , b a r d z o s t r o m y l ó d z w y c i ą g a m i 70— — 80° — B e n c e , F r a n t a r , H e r z o g , M a r i j a S a -bo iek i S t e r , 30 l i p c a — 3 s i e r p n i a . I p r z e j ś cie .

P i k R e w o l u c j i p o ł u d n i o w ą ś c i a n ą , d r o g ą S t a r o s i e l c a — b r a c i a A r h , K o v a ć . P o l j a nec , S v e t l i ć i ć , T r a t n i k i U l ć a r , 1—4 s i e r p n i a . I V p r z e j ś c i e .

Franci Savenc


J A C E K T Y C Z K O W S K I

W górach północnego Spitsbergenu L a t e m 1978 r . A k a d e m i c k i K l u b G ó r s k i

w Ł o d z i , k o n t y n u u j ą c d z i a ł a n i e n a p ó ł n o c n y c h o b s z a r a c h S p i t s b e r g e n u Z a c h o d n i e g o z a p o c z ą t k o w a n e w r . 1976 i T . 3/77 s. 110), z o r g a n i z o w a ł p r z y w s p ó ł u d z i a l e U n i w e r s y t e tu Ł ó d z k i e g o w y p r a w ę w r e j o n Z i e m i D i c k -sona i N o w e j F r y z l a n d i i . U c z e s t n i k a m i jej b y l i : A n n a B a r t o s z k o - T y c z k o w s k a , B o g d a n K a ł u ż e w s k i ( l eka rz ) , M a r e k K e t n e r , W ł o d z i m i e r z K u c h a r c z y k , J a c e k T y c z k o w s k i (k i e r o w n i k ) i A n n a U r b a n i a k - K u c h a r c z y k o w a .

W r e j o n d z i a ł a n i a d o t a r l i ś m y j a d ą c p o c i ą g i e m p r z e z M o s k w ę do M u r m a ń s k a , a s t a m t ą d p ł y n ą c s t a t k i e m do P i r a m i d y , r a d z i e c k i e j osady w ę g l o w e j n a S p i t s b e r g e n i e . N a d A u s t f j o r d e n p r z e r z u c e n i z o s t a l i ś m y h e l i k o p t e r e m . W d n i u 12 s i e r p n i a z a ł o ż y l i ś m y b a z ę n a Z i e m i D i c k s o n a — p r z y m a l u t k i e j t r a p e r s k i e j cha tce O v e r g a n g s h y t t a , n i e d a l e k o c z o ł a l o d o w c a M i t t a g - L e f f l e r b r e e n ( m a p a T . 1/78 s. 49), po z a c h o d n i e j s t ron ie f i o r d u . N a w s c h o d n i b r z e g , w r e j o n g ó r A t o m f j e l l a i i c h n a t u r a l n e g o p o ł u d n i o w e g o p r z e d ł u ż e n i a — g ó r F i n l a n d v e g g e n , p r z e p r a w i a l i ś m y s i ę k i l k a k r o t n i e . W y p r a w a w y p o s a ż o n a b y ł a w 2 k a j a k i „ N e p t u n 08", k t ó r e po p r ó b n y c h „ r e j s a c h " z P i r a m i d y o k a z a ł y s i ę d o b r y m i b e z p i e c z n y m s p r z ę t e m , p o z w a l a j ą c y m n a s z y b k i e p o r u s z a n i e s i ę w z d ł u ż i w p o p r z e k f i o r d ó w , i to n a w e t p r z y s i l n y m w i e t r z e . D ł u ż e j , bo c a ł y t y d z i e ń , p r z e b y w a l i ś m y na w s c h o d n i e j s t ron ie f i o r d u o b o z u j ą c p r z y

cha tce A u s t b o t n h y t t a ( o k o ł o 2 k m n a p ó ł n o c o d c z o ł a S t u b e n d o r f f b r e e n ) . P r z e z c a ł y czas p o b y t u p r z y A u s t f j o r d e n 25 d n i ) z a n o t o w a l i ś m y t y l k o 4 d n i z d e s z c z e m i 7 d n i p o c h m u r n y c h . P o z o s t a ł e d n i b y ł y s ł o n e c z n e .

W r a m a c h d z i a ł a l n o ś c i g ó r s k i e j z d o b y l i ś m y 8 w y b i t n y c h s z c z y t ó w . S z c z e g ó l n e z n a czenie m a j ą nasze z d o b y c z e po w s c h o d n i e j s t ron ie f i o r d u , g d y ż b y ł y to w s z y s t k o p i e r w sze w e j ś c i a . D z i a ł a j ą c e w tej o k o l i c y w y p r a w y (T. 1/78 s. 6) p o z o s t a w i ł y d z i e w i c z y m r e j o n e k s p l o r o w a n y p r z e z n a s z ą e k s p e d y c j ę . B y ł y to j u ż os t a tn ie w i ę k s z e n i e t k n i ę t e m a s y w y w A t o m f j e l l a i F i n l a n d v e g g e n . N a d a l i s t n i e j ą t a m j e d n a k — j a k to j u ż s y g n a l i z o w a ł R y s z a r d W . S c h r a m m — n i e o g r a n i c z o n e m o ż l i w o ś c i w y t y c z a n i a w y s o k i e j k l a s y n o w y c h d r ó g s k a l n y c h i l o d o w y c h . W a r t o t e ż d o d a ć , że k r a i n a ta — p o w i e r z c h n i ą b l i s k o d w u k r o t n i e w i ę k s z a od T a t r W y s o k i c h — nie u s t ę p u j e n i c z y m g ó r o m t y p u a l p e j s k i e g o . C o p r a w d a n a j w y ż s z y szczy t , P e r r i e r t o p p e n , t o p o g r a f i c z n i e m a z a l e d w i e 1717 m , to j e d n a k ż e w o d c z u c i u f i z j o l o g i c z n y m jest o n z n a c z n i e w y ż s z y . Z w i ą z a n e jest to ze z j a w i s k i e m z u b o ż o n e j w t l e n a t m o s f e r y c z n e j „ c z a py p o l a r n e j " . N a p o z i o m i e m o r z a c i ś n i e n i e p a r c j a l n e t l e n u jest t a m o ok . 18% n i ż s z e , n i ż np . u nas , co p o w o d u j e , że f i z j o l o g i c z n i e p o z i o m t e n o d n o w i a d a w y s o k o ś c i o k o ł o 2250 m . P e r r i e r t o p p e n m o ż n a b y w i ę c p o d t y m w z g l ę d e m u z n a ć za c z t e r o t y s i ę c z n i k !

W drodze na Einsteinf jellet — w g ł ę b i w i d a ć i iord a dalej g ó r y Ziemi Dicksona. Fot. Jacek Tyczkowski

1


D o k o n a l i ś m y w e j ś ć n a 3 s z c z y t y n a Z i e m i D i c k s o n a (1—3) o r a z n a 5 s z c z y t ó w n a N o w e j F r y z l a n d i i (4—8):

1. O d e l l t j e l l e t (965 m) — p ó ł n o c n o - w s c h o d n ią g r a n i ą : A . T y c z k o w s k a , B . K a ł u ż e w s k i i J . T y c z k o w s k i 17 V I I I . Z e j ś c i e na p ó ł n o c w i s z ą c y m l o d o w c z y k i e m .

2. L a n c a s t e r r y g g e n (988 m) — d r u s ą , od w s c h o d u g r z ę d ą o o ł u d n i o w e g o s t o k u : M . K e t n e r , A . K u c h a r c z y k i W . K u c h a r c z y k 17 V I I I .

3. B u l m a n l j e l l e t (875 m) — p o ł u d n . i o w o -- w s c h o d n i ą g r z ę d ą : A . K u c h a r c z y k i W . K u c h a r c z y k 21 V I I I .

4. M a l m g r e n f j e l l e t (ok. 1150 m ) — z l o d o w c a E s k o l a b r e e n , p o ł u d n i o w y m s t o k i e m l o d o w y m : M . K e t n e r i J . T y c z k o w s k i 22 V I I I .

5. B l e i k f j e l l e t (ok. 1350 m) — t r a w e r s o w a nie od z a c h o d u z M a l m g r e n f j e l l e t , po c z y m n a p ó ł n o c n a n a j w y ż s z y w i e r z c h o ł e k : M . K e t n e r i J . T y c z k o w s k i 23 V I I I .

6. L e m s t r ó m f j e l l e t (ok. 1350 m) — l e w ą c z ę ś c i ą ś r o d k o w e j d e p r e s j i z a c h o d n i e j ś c i a n y na ś r o d k o w y w i e r z c h o ł e k i t r a w e r s o w a nie n a p ó ł n o c , na n a j w y ż s z y w i e r z c h o ł e k : A . T y c z k o w s k a i J . T y c z k o w s k i 29 V I I I . T r u d n o ś c i I I , l ó d do 6 0 ° , k o p u ł a s z c z y t o w a s i l n i e u s z c z e l i n i o n a . ( P r ó b a w e j ś c i a p ó ł n o c n o - z a c h o d n i ą g r z ę d ą z a k o ń c z y ł a s i ę d o j ś c i e m do w y b i t n e j t u r n i o w y s o k o ś c i ok . 1150 m : B . K a ł u ż e w s k i , M . K e t n e r i W . K u c h a r c z y k 28 V I I I ) .

7. E i n s t e i n f j e l l e t (1376 m) — od p o ł u d n i o wego z a c h o d u w i s z ą c y m l o d o w c e m (zapro p o n o w a l i ś m y d l a n iego n a z w ę So l t anb reen ) n a p o ł u d n i o w y w i e r z c h o ł e k , a s t ą d l o d o w ą g r a n i ą w k i e r u n k u p ó ł n o c n o - w s c h o d n i m n a g ł ó w n y w i e r z c h o ł e k : B . K a ł u ż e w s k i , M . K e t ner , W . K u c h a r c z y k i J . T y c z k o w s k i 31 V I I I .

Widok od p ó ł n o c y na L e m s t r ó m f j e l l e t . Ś c i a n a wraz z b a r i e r ą l o d o w ą pod szczytem ma 1050 m wysok o ś c i .

Fot. Jacek: Tyczkowski

8. S e d e r h o l m f j e l l e t — p ó ł n o c n o - w s c h o d n i m s t o k i e m , z l o d o w c a E s k o l a b r e e n : A . K u c h a r c z y k i W . K u c h a r c z y k 2 I X .

O p r ó c z w e j ś ć s z c z y t o w y c h p r o w a d z i l i ś m y t e ż p e n e t r a c j ę d o l i n i l o d o w c ó w , m . i n . p r z e s z l i ś m y c i e k a w y , 4 - k i l o m e t r o w y k a n i o n u t w o r z o n y p o m i ę d z y l o d o w y m i ś c i a n a m i M i t t a g - L e f f l e r b r e e n a s k a ł a m i O d e l f j e l l e t p r z e z r z e k ę p ł y n ą c ą d o f i o r d u o d j e z i o r a A l a n d v a t n e t . P o z a d z i a ł a l n o ś c i ą g ó r s k ą r e a l i z o w a n y b y ł r ó w n i e ż p r o g r a m n a u k o w y . D l a I n s t y t u t u B o t a n i k i U L p r z y w i e z i o n o z b i o r y l i c h e n o l o g i c z n e i b r i o l o g i c z n e , z a ś ze s z c z e l i n l o d o w c ó w p o b r a n o p r ó b y l o d u do b a d a ń s k a ż e ń ś r o d o w i s k a , p r o w a d z o n y c h w i n s t y t u c i e F i z y k i U L . W y p r a w a , ł ą c z n i e z p o d r ó ż ą i z w i e d z e n i e m g ó r C h i b i n n a P ó ł

w y s p i e K o l s k i m , t r w a ł a 52 d n i .

Przeliczanie dróg na punkty

P l a n i n s k a z v e z a S l o v e n i j e o g ł o s i ł a w „ P l a -n i n s k i m v e s t n i k u " 5/1979 a r t y k u ł p r z y g o t o w a n y p r z e z jej K o m i s j ę A l p i n i z m u , p o d a j ą c y z a s a d y p u n k t o w e j k l a s y f i k a c j i w e j ś ć i k a t e g o r y z a c j i a l p i n i s t ó w . W z o r e m i n n y c h d y s c y p l i n s p o r t o w y c h w S ł o w e n i i , P Z S w p r o w a d z i ł a c z t e r y s topn ie m i s t r z o w s k i e : z a s ł u ż o n y s p o r t o w i e c J u g o s ł a w i i , s p o r t o w i e c k l a s y m i ę d z y n a r o d o w e j , s p o r t o w i e c k l a s y z w i ą z k o w e j i s p o r t o w i e c k l a s y I. S t o p n i e p r z y z n a w a n e są n a p o d s t a w i e s u m y p u n k t ó w u z y s k a n y c h z p o s z c z e g ó l n y c h o s i ą g n i ę ć — z u w z s l ę d n i e -n i e m d o d a t k o w y c h w y m o g ó w , t a k i c h j a k s t a ż g ó r s k i , p r z e j ś c i a z i m o w e , p r z e j ś c i a e k s t r e m a l n e i t p . I n t e r e s u j ą c y jest s y s t e m w a r t o ś c i o w a n i a d o k o n a ń . P u n k t o w a n e są t r u d n o ś c i d r o g i , a u z y s k a n e l i c z b y m n o ż o n e p r z e z t r z y u j ę t e w tabe le w s p ó ł c z y n n i k i : a) d ł u g o śc i d r o g i ; b) u s y t u o w a n i a ś c i a n y n p m . o r a z c) c h a r a k t e r u p r z e j ś c i a (I l e tn ie , I z i m o w e ,

I p o w t ó r z e n i e , II p o w t ó r z e n i e i tp . ) . T r u d n o śc i p u n k t u j e s i ę od 1 do 40 w e d ł u g n a s t ę p u j ą c e j p r o g r e s j i : II — 2, I I I — 4, I V ( r ó w n o r z ę d n e z A 0 ) — 8, V ( lub A l ) — 16, V / V I — 24, — V I — (lub A 2 ) — 28. V I ( lub A 3 ) — 32,

V I 4 - ( lub A 4 ) — 40. S e z o n z i m o w y p o d z i e l o n o (podobn ie j a k to p r z y j ę t e jest u nas) na o k r e s u m o w n y od 28 l i s t o p a d a d o 30 k w i e t n i a i — w y ż e j w y c e n i o n ą — z i m ę k a l e n d a r z o w ą . D l a p a ń w y m a g a n i a są 1/5 n i ż sze.

O b l i c z a j ą c w e d ł u g t y c h k r y t e r i ó w n a s z e d r o e i , u z y s k a l i b y ś m y d l a k l a s y c z n e j n a Z a m a r ł e j T u r n i l a t e m 17 p u n k t ó w , z i m ą — 60 p u n k t ó w , d l a n o w e j d r o g i o t r u d n o ś c i a c h V s t o p n i a n a M i ę g u s z o w i e c k i m S z c z y c i e 70 p u n k t ó w . B y z a ś o t r z y m a ć n a j n i ż s z y s t o p i e ń m i s t r z o w s k i t r z e b a z e b r a ć co n a j m n i e j 500 p u n k t ó w .

Józef N y k a


JERZY H A J D U K I E W I C Z

Starszy człowiek w górach B i o r ą c p o d u w a g ę w i e k c h r o n o l o g i c z n y , w

a s p e k c i e w y d o l n o ś c i f i z y c z n e j p o j ę c i e „ s t a r szego c z ł o w i e k a " n a l e ż y u m i e ś c i ć w p i ą t y m i s z ó s t y m d e c e n i u m ż y c i a . N i e są to j e d n a k g r a n i c e s z t y w n e , a o d c h y l e n i a t ak w g ó r ę j a k i w d ó ł w y s t ę p u j ą c z ę s t o , z w ł a s z c z a j e ś l i s i ę w e ź m i e pod u w a g ę r o z b i e ż n o ś c i m i ę d z y w i e k i e m m e t r y k a l n y m a f u n k c j o n a l n y m . W y d o l n o ś ć f i z y c z n a w k a ż d y m ok re s i e ż y c i a m a swe n i e p r z e k r a c z a l n e r a m y czasowe . L i c z ą c lat 16 p o s i a d a m y p o t e n c j a l n ą s i ł ę m i ę ś n i o w ą o d p o w i e d n i ą do te j , j a k ą d y s p o n o w a ć b ę d z i e m y w 60 r o k u ż y c i a . S z c z y t f o r m y p r z y p a d a m n i e j w i ę c e j n a r o k 25, p r z y c z y m k o b i e t y o s i ą g a j ą o k o ł o 60% s i ł y m i ę ś n i o w e j m ę ż c z y z n . P o 25 r o k u ż y c i a f o r m a f i z y c z n a , k t ó r a do tego o k r e s u s t r o m o w z r a s t a ł a , u t r z y m u j e s i ę p r z e z p e w i e n czas, a b y po t em, — n i e z a l e ż n i e od tego. c z y t r e n i n g jest k o n t y n u o w a n y , c z y t e ż n i g d y n i e b y ł w d r o ż o n y — p o w o l i s u k c e s y w n i e o p a d a ć . N a j p i e r w z a n i k a s z y b k o ś ć , z w i n n o ś ć i g i b k o ś ć , p o t e m d o p i e r o w y t r z y m a ł o ś ć . I l u s t r u j e to n a j l e p i e j f a k t p r z e c h o d z e n i a s p r i n t e r ó w n a ś r e d n i e , a ś r e d -n i o d y s t a n s o w c ó w n a d ł u g i e dys t anse . T o , że n i e j e d e n 40- l u b 5 0 - l e t n i c z ł o w i e k p r z e w y ż sza s w ą f o r m ą f i z y c z n ą 25- le tn iego , n i e p o d w a ż a b y n a j m n i e j p o w y ż s z e j r e g u ł y .

S y s t e m a t y c z n e u p r a w i a n i e s p o r t u da j e o l b r z y m i ą m o ż l i w o ś ć p o w s t r z y m a n i a o k r e s u s t a r z e n i a s i ę — w e d ł u g zasady „ k t o w y p o c z y w a t e n r d z e w i e j e " . P y t a n i e : j a k i e r o d z a je s p o r t u są do tego p r e d e s t y n o w a n e , a j a k i e n ie? N i e w c h o d z ą t u w r a c h u b ę s p r i n t e r -s k i e i a k r o b a t y c z n e k o n k u r e n c j e l e k k o a t l e t y c z n e , j a k b i e g p r z e z p ł o t k i , s k o k w z w y ż c z y s k o k o t y c z c e , m i m o że u p r a w i a ł o s i ę je w m ł o d o ś c i ; n a t o m i a s t p ł y w a n i e , tenis , m a r -szob ieg i , b i e g i n a r c i a r s k i e , t u r y s t y k a g ó r s k a i w y s o k o g ó r s k a m o g ą ś m i a ł o n a l e ż e ć do r e p e r t u a r u s ta rszego c z ł o w i e k a . A w i ę c — p o d k r e ś l a m y to jeszcze r a z — nie s p o r t y s z y b -k o ś c i o w o - z w i n n o ś c i o w e , l e c z te o w y r a ź n e j k o m p o n e n c i e w y t r z y m a ł o ś c i o w e j , g d y ż w y c z y n — w y n i k r ó w n a s i ę p r a c a d z i e l o n a p r z e z czas . a f a k t o r c z a s u m o ż n a sobie i n d y w i d u a l n i e i d o w o l n i e d o z o w a ć .

W p o r ó w n a n i u z i n n y m i r o d z a j a m i s p o r t ó w , t u r y s t y k a g ó r s k a i a l p i n i z m s t w a r z a j ą n i e w y c z e r p a n e ź r ó d ł o d o z n a ń e s t e t y c z n y c h i s a t y s f a k c j o n a l n y c h , a le k r y j ą t e ż w sobie szereg n i e b e z p i e c z e ń s t w n a t u r y o b i e k t y w n e j i s u b i e k t y w n e j .

P o p i e r w s z e , n ie n a l e ż y w y r u s z a ć w g ó r y po to, a b y w y r o b i ć sobie k o n d y c j ę . K o n d y c j ę m u s i s i ę w y p r a c o w a ć p r z e d w y r u s z e n i e m na s z l ak , p r z y c z y m n a l e ż y z a z n a c z y ć , że w w i e k u s t a r s z y m z d o b y w a s i ę j ą z n a c z n ie w o l n i e j , a po p r z e r w a n i u t r e n i n g u b a r d z o s z y b k o s i ę t r a c i . E l a s t y c z n o ś ć f u n k c j o n a l n a m i ę ś n i a se rcowego i n a c z y ń k r w i o n o ś

n y c h z m n i e j s z a s i ę w v r a ź n i e z w i e k i e m , d l a tego t e ż k a ż d y s t a r s z y c z ł o w i e k p o w i n i e n z n a ć s w o j e c i ś n i e n i e k r w i . N a l e ż y w y k l u c z y ć r ó w n i e ż s c h o r z e n i a t a k i e , j a k n i e d o k r w i e n i e w i e ń c o w e , w a d y se rca , o g r a n i c z o n a w y m i a n a g a z o w a , a n e m i a c z y t e ż c u k r z y c a . O k r e s o w a k o n t r o l a l e k a r s k a jest ze w s z e c h m i a r w s k a z a n a . D u ż ą r o l ę s p e ł n i a s a m o o b s e r w a c j a , n a k t ó r e j p o d s t a w i e m o ż n a s t w i e r d z i ć , j a k ą f o r m ą a k t u a l n i e s i ę d y s p o n u j e . Z w ł a s n e g o d o ś w i a d c z e n i a w i e m , że j e ś l i — m a j ą c la t 60 — na d y s t a n s i e K u ź n i c e — P r z e ł ę c z m i ę d z y K o p a m i z m i e s z c z ę s i ę w czas ie 45—48 m i n u t , to j e s t e m w p e ł n i a k t u a l n e j f o r m y .

S p o r t o w c y p r z e r ó ż n e g o a u t o r a m e n t u j u ż d a w n o o d k r v l i t a k z w a n ą r o z g r z e w k ę p r z e d s t a r t e m . R e g u ł ę t ę n a l e ż y s t o s o w a ć i w g ó r a c h . A w i ę c s t o s u n k o w o w o l n e t e m p o na p o c z ą t k u , a b y d o p i e r o po p o k o n a n i u 200— 300 m r ó ż n i c y w z n i e s i e ń p r z e j ś ć na t e m p o o p t y m a l n e w s t o s u n k u do a k t u a l n e j w y d o l n o ś c i , p r z y c z y m u n i k a ć n a l e ż y u t r z y m y w a n i a m a k s y m a l n e g o t e m p a p r z e z z b y t d ł u g i czas , a b y n i e d o p r o w a d z i ć do p r z e c i ą ż e n i a o r g a n i z m u . T e m p o p o w i n n o b y ć r e g u l a r n e , bez z r y w ó w i bez c z ę s t y c h o d p o c z y n k ó w , k t ó r e w y t r ą c a j ą o r g a n i z m z r y t m u . Jes t s p r a w ą o g ó l n i e z n a n ą , ż-3 c z ł o w i e k s ta rszy z n a c z n i e w o l n i e j r egene ru j e swe s i ł y po w y s i ł k u i n a l e ż y to t e ż w z i ą ć p o d u w a g ę p r z y t a k t y c z n y m p l a n o w a n i u t u r y . Z a z n a c z y ć p r z y t y m n a l e ż y , że w g ó r a c h w y s o k i c h m a m y do c z y n i e n i a z p o d w ó j n y m o b c i ą ż e n i e m : p r a c a f i z y c z n a = z w i ę k s z o n y p o p y t n a t l e n p r z y z m n i e j s z a j ą c e j s i ę z w y s o k o ś c i ą jego p o d a ż ą .

M o d n a d z i ś w A l p a c h t u r y s t y k a , p o l e g a j ą c a n a w y j e ź d z i e k o l e j k ą n a s zczy t i z e j ś c i u w d o l i n ę , k r y j e w sobie r ó w n i e ż e l e m e n t n i e b e z p i e c z e ń s t w a . W z e j ś c i u m n i e j s z e o b c i ą ż e n i a s p a d a j ą n a u k ł a d o d d y c h a n i a i k r ą ż e n i a , z a ś w i ę k s z e n a n a r z ą d r u c h u , p r z y c z y m g l o b a l n y w y s i ł e k w c a l e n i e m u s i b y ć m n i e j s z y , n i ż w czas ie m a r s z u p o d g ó r ę .

C h a r a k t e r y s t y c z n ą c e c h ą w i e k u s ta rszego jest d ą ż n o ś ć do s a m o t n i c t w a , k t ó r a z w ł a s z cza w t e ren ie g ó r s k i m m o ż e s i ę o k a z a ć — i c z ę s t o o k a z u j e s i ę — f a t a l n a w s k u t k a c h .

N a j w i ę k s z y m j e d n a k n i e b e z p i e c z e ń s t w e m jest w y g ó r o w a n a a m b i c j a . A m b i c j a , a b y p o k a z a ć m ł o d s z y m , że s i ę i m jeszcze d o r ó w n u je, b y u d o w o d n i ć sobie , że jeszcze nas n a c o ś s t a ć . W y d a w a ł o b y s i ę , że c z ł o w i e k s t a r szy jest w g ó r a c h , w m i a r ę u p ł y w u la t , b a r dz ie j r o z s ą d n y . O t ó ż n i e ! P o p e ł n i a o n te sa me b ł ę d y , co m ł o d z i , a na d o d a t e k z w i e k i e m z a t r a c a s a m o k r y t y c y z m i n ie z a w s z e m i e r z y z a m i a r y w e d ł u g s i ł . J e a n J u g e , d o k to r f i z y k i i p ro f e so r U n i w e r s y t e t u w L o z a n nie , b y ł y p r z e w o d n i c z ą c y U I A A , d o p i e r o po


60 r o k u ż y c i a z a c z ą ł u p r a w i a ć a l p i n i z m e k s t r e m a l n y . N a s w y m k o n c i e m i a ł tej r a n g i p r z e j ś c i a , j a k f i l a r B o n a t t i e g o n a P e t i t D r u , f i l a r W a l k e r a n a G r a n d e s Jo rasses c z y tez p ó ł n o c n a ś c i a n a E i g e r u . P o p r z e j ś c i u tej os ta tn ie j o m a ł o n i e z m a r ł z w y c z e r p a n i a , s c h o d z ą c z a c h o d n i ą f l a n k ą . D n i a 6 s i e r p n i a 1978 r . z a a t a k o w a ł p ó ł n o c n ą ś c i a n ę M a t t e r h o r n u . N a s t ą p i ł o z a ł a m a n i e i t ak j u ż n i e p e w n e j p o g o d y i b i w a k 300 m p o n i ż e j s z c z y tu . P o o s i ą g n i ę c i u c e l u , J a n Juge , z m a r ł p o d czas z e j ś c i a z p r z e m ę c z e n i a (por. T . 3/78 s. 140). T o n i H i e b e l e r p i s z ą c o n i m p o ś m i e r t n e w s p o m n i e n i e ( „ A l p i n i s m u s " 12/1978) daje t a k i e p o d s u m o w a n i e : . . F i z y k J e a n Juge , j a k o c z ł o w i e k s i e d e m d z i e s i ę c i o l e t n i , n i e z d a w a ł sobie , a l b o t e ż n i e c h c i a ł sobie z d a w a ć s p r a w y ze s w y c h f i z y c z n y c h m o ż l i w o ś c i " . P r z y b e z w z g l ę d n e j k o n s e k w e n c j i J e a n a J u g e ' a w p o g o n i za u c i e k a j ą c ą b e z p o w r o t n i e j e s i e n i ą ż y c i a , tego r o d z a j u k o n i e c b y ł n i e u n i k n i o n y . A m i m o to j e s t e ś m y p e ł n i p o d z i w u d l a tego c z ł o w i e k a , g d y ż n ie i d z i e o to, j a k d ł u g o s i ę ż y j e . lecz j a k s i ę ż y j e . . .P rzez c a ł ą m ł o d o ś ć P a n B e n i o w s k i b u j n i e z a t r z e c h l u d z i c z u ł — a w i ę c ż y ł p o t r ó j n i e " .

C z y u p r a w i a j ą c spo r t p r z e d ł u ż a m y nasze ż y c i e ? N i e m a n a to n a r a z i e k o n k r e t n y c h d o w o d ó w . U p r a w i a j ą c spor t w y c z y n o w y , t e n n a j c i ę ż s z y z a w ó d j a k i z n a m y p r z e z bez w z g l ę d n e e k s p l o a t o w a n i e o r g a n i z m u i n i e u n i k n i o n e k o n t u z j e — n a p e w n o n i e . S p o r t u p r a w i a n y w m i a r ę , w z b o g a c a n i e p o m i e r n i e nasze ż y c i e , z w ł a s z c z a w w i e k u s t a r s z y m . N a l e ż y w y s w o b o d z i ć s i ę t y l k o ze s k o r u p y r enc i s t y , c z y t e ż e m e r y t a . A l e c z y to da je p r o l o n g a c j ę ? A m e r y k a ń s k i g e r o p r o f i l a k t y k , p rofesor H e r b e r t A . de V r i e s , d o n o s i o s w y c h w y n i k a c h z e m e r y t a m i do 87 r o k u ż y c i a s t w i e r d z a j ą c , ż e g i m n a s t y k ą , p ł y w a n i e m i ć w i c z e n i a m i y o g i p o t r a f i d o p r o w a d z i ć t y c h l u d z i do f o r m y , j a k a o d p o w i a d a ł a b y i c h b i o l o g i c z n e m u w i e k o w i la t 40. D e V r i e s j u ż po 6 t y g o d n i a c h ć w i c z e ń o s i ą g a ł u s w y c h p o d o p i e c z n y c h z w i ę k s z o n e o 10% z u ż y c i e t l e n u . A l e c z y u z y s k i w a ł p r o l o n g a c j ę ?

S k ą d i n ą d w i e m y t e ż , że 15 m i l i a r d ó w k o m ó r e k naszego m ó z g u n i e s tarze je s i ę t a k s z y b k o j a k t k a n k a m i ę ś n i o w a , c h y b a że n i e p r a c u j ą i n t e n s y w n i e , l u b n i e są dos t a t eczn ie u k r w i o n e . S t ą d p r o s t y w n i o s e k : d o t l e n i a ć m ó z g p r z e z spor t .

A l e c z y de V r i e s u z y s k a ł p r o l o n g a c j ę ? O t o jest p y t a n i e ! M o j a b a b k a u r o d z i ł a t r z y n a ś c i o r o d z i e c i , ż a d n e g o s p o r t u n i e u p r a w i a ł a i d o ż y ł a 96 la t , m o j a m a t k a d o ż y ł a la t 92. S i r W i n s t o n C h u r c h i l z a p y t a n y z o k a z j i s w y c h 80 u r o d z i n , j a k d o s z e d ł do t a k s ę d z i wego w i e k u , o d r z e k ł : „ N o spor t !" .

P i ś m i e n n i c t w o

1. Beyer W . : T r i m dich fit oder krank — „ A l p i nismus" 7/1975.

2. Ebertsedes A . W . : Bergwandern — Ausrustung. kbrperliche Voraussetzungen, Leistungsfahigkeit im Alter — „ A l p i n i s m u s " 5/1978.

3. Francis T . : Goldener Plan fiir die alten Tage — . .Berg-Echo" 1/1976.

4. Schweisheimer W . : Selbstbeobachtung ist wi-chtig — „ A l p i n i s m u s " 1/1978.

Z B I G N I E W S K O C Z Y L A S

Lato w Tatrach O b o w i ą z k i k o o r d y n a t o r a P Z A do s p r a w

b e z p i e c z e ń s t w a p e ł n i ł e m o d 1 s i e r p n i a do 14 w r z e ś n i a 1979 r „ p r z e b y w a j ą c c a ł y czas n a S z a ł a s i s k a c h . W o b e c r e m o n t u . .Starego S c h r o n i s k a " o r a z o g r a n i c z o n e j l i c z b y m i e j s c (25) w „ N o w y m " , o b o z o w i s k o s t a n o w i o b e c n i e g ł ó w n ą b a z ę d z i a ł a l n o ś c i t a t e r n i c k i e j w r e j o n i e M o r s k i e g o O k a . W a r u n k i a t m o s f e r y c z ne b y ł y m i n i o n e g o l a t a p r z e c i ę t n e . O d p o c z ą t k u c z e r w c a do p o ł o w y w r z e ś n i a zano to w a n o 16 d n i z o p a d e m c i ą g ł y m , 21 d n i z o p a d a m i p r z e l o t n y m i i 11 d n i z w y s t ę p o w a n i e m b u r z . W d n i u m o j e g o w y j a z d u s ezon t a t e r n i c k i t r w a ł n a d a l , a n a o b o z o w i s k u b y ł y z a j ę t e l u b z a r e z e r w o w a n e w s z y s t k i e podes ty .

W o k r e s i e od 20 c z e r w c a do 14 w r z e ś n i a w k s i ą ż c e k o n t r o l n e j „ M o r s k i e O k o " o d n o t o w a n o 1242 w y j ś c i a t a t e r n i c k i e , z tego 1109 z a k o ń c z o n y c h p r z e b y c i e m w p i s a n y c h do k s i ą ż k i d r ó g . W p r z e j ś c i a c h t y c h u c z e s t n i c z y ł o 2936 o s ó b , ś r e d n i a s t a t y s t y c z n a l i c z e b n o ś ć z e s p o ł u w y n o s i ł a w i ę c 2,4 osoby . Z w a ż y w s z y , że ł ą c z n i e w s c h r o n i s k u i n a obozo w i s k u t a t e r n i c y s p ę d z i l i w t y m czas ie ok. 9500 d n i , ś r e d n i a c z ę s t o t l i w o ś ć w s p i n a c z e k k s z t a ł t o w a ł a s i ę w g r a n i c a c h j edne j w c i ą g u 3 d n i p o b y t u . G d y s i ę n a d t o u w z g l ę d n i n i e z a r e j e s t r o w a n e p o b y t y o k o ł o 1000—1500 c s ó b ( w y p a d y 1-2-dniowe) , c z ę s t o t l i w o ś ć w y j ś ć b ę d z i e jeszcze n i ż s z a . G ł ó w n ą p r z y c z y n ą je j n i s k i e g o p o z i o m u jes t p r z e b y w a n i e n a o b o z o w i s k u P Z A d u ż e j l i c z b y c z ł o n k ó w - s y m p a -t y k ó w , k t ó r z y n i e p o s i a d a j ą o d p o w i e d n i c h

k w a l i f i k a c j i do d z i a ł a l n o ś c i w t y m r e j o n i e .


Jesienny widok ze Swinicy. Fot. Józef Nyka

jwagi koordynatora P r z y k ł a d o w o w d n i u 11 s i e r p n i a n a 585 z a m e l d o w a n y c h n a o b o z o w i s k u o s ó b 219 m i a ł o s t o p n i e o d k a n d y d a t a d o t a t e r n i k a z w y c z a j nego, 131 — s t o p i e ń s y m p a t y k a i 235 o s ó b n i e p o s i a d a ł o ż a d n e g o s t o p n i a t a t e r n i c k i e g o .

N i e k o r z y s t n i e r ó w n i e ż k s z t a ł t u j e s i ę d z i a ł a l n o ś ć w s p i n a c z k o w a w a s p e k c i e w y b o r u d r ó g n a p o s z c z e g ó l n y c h ś c i a n a c h . Z podane j w y ż e j o g ó l n e j l i c z b y 1109 p r z e j ś ć a ż 706 (63%) m i a ł o m i e j s c e n a M n i c h u , Z a d n i m M n i c h u , Ż a b i m S z c z y c i e N i ż n i m i Ż a b i m M n i c h u . U w z g l ę d n i a j ą c f a k t w p i s a n i a do k s i ą ż k i p e w n e j l i c z b y d r ó g n i e w s o i n a c z k o -w y c h , j a k H i n c z o w a P r z e ł ę c z , O w c z a P r z e ł ęcz c z y M i ę g u s z o w i e c k i S z c z y t d r o g ą po G ł a z a c h , a n a w e t d r ó g t u r y s t y c z n y c h , j a k R y s y , c z y S z p i g l a s o w a P r z e ł ę c z , n a p r z e j ś c i a w e w s z y s t k i c h p o z o s t a ł y c h m a s y w a c h r e j o n u M o r s k i e g o O k a n i e p r z y p a d a n a w e t 3 0 % o d n o t o w a n y c h d r ó g . N i e k t ó r e w a r t o ś c i o w e d r o gi p o s z ł y c a ł k i e m w z a p o m n i e n i e , n p . f i l a r M i ę g u s z o w i e c k i e g o S z c z y t u n i e m i a ł l a t e m 1979 r. a n i j ednego p o w t ó r z e n i a ! J e ś l i c h o d z i o s k a l ę t r u d n o ś c i , p r z e s z ł o 7 0 % w s z y s t k i c h p r z e j ś ć n i e p r z e k r a c z a ł o I I I s t o p n i a . I te z j a w i s k a w y n i k a j ą z f a k t u , ż e w r e j o n i e M o r s k i ego O k a p r z e b y w a z b y t w i e l u s y m p a t y k ó w .

W o m a w i a n y m o k r e s i e w r e j o n i e M o r s k i e go O k a p r z y u p r a w i a n i u d z i a ł a l n o ś c i t a t e r n i c k i e j m i a ł y m i e j s c e 3 w y p a d k i ś m i e r t e l n e , z a ś k o n s e k w e n c j ą 5 w y p a d k ó w b y ł a k o n i e c z n o ś ć p r z e b y w a n i a n a l e c z e n i u p r z e z czas

d ł u ż s z y n i ż 3 t y g o d n i e . 7 w y p a d k ó w z a k o ń c z y ł o s i ę l e c z e n i e m 6- do 2 1 - d n i o w y m . N a l e ży s t w i e r d z i ć , że w s z y s t k i e p o w a ż n i e j s z e w y p a d k i w y d a r z y ł y s i ę w n a s t ę p s t w i e p o p e ł n i e n i a e l e m e n t a r n y c h b ł ę d ó w w a s e k u r a c j i ( z jazd ze s t a re j p ę t l i , b r a k h a k ó w p r z e l o t o w y c h ) , n i e z n a j o m o ś c i t e r e n u l u b po p r o s tu n i e f r a s o b l i w e j b e z m y ś l n o ś c i ( p r z e b y w a n i a p o d ś c i a n ą , w k t ó r e j w s p i n a ł o s i ę k i l k a zesp o ł ó w ) . D u ż e z a g r o ż e n i e s t a n o w i o b e c n i e w T a t r a c h s p a d a n i e k a m i e n i , a n a w e t l a w i n y k a m i e n n e . P r z y c z y n ą tego jes t s t a ł y w z r o s t r u c h u t a t e r n i c k i e g o o r a z w z m o ż e n i e s i ę p r o c e s ó w e r o z y j n y c h w n a s t ę p s t w i e n i e k o r z y s t n y c h w a r u n k ó w a t m o s f e r y c z n y c h l e t n i c h i z i m o w y c h n a p r z e s t r z e n i o s t a t n i c h la t .

N a l e ż y s t w i e r d z i ć , że w b i e ż ą c y m sezonie l e t n i m z a z n a c z y ł a s i ę w y r a ź n a p o p r a w a w d o t r z y m y w a n i u c z a s u p o w r o t u ze w s p i n a czek , n i e o d n o t o w a n o t e ż p o w a ż n i e j s z y c h w y k r o c z e ń d y s c y p l i n a r n y c h . J e d y n y p r z y p a d e k n a r u s z e n i a t a t e r n i c k i c h n o r m etycz.no- - m o r a l n y c h (opuszczen ie r a n n e g o p a r t n e r a ) , s t a n o w i ą c y p a t o l o g i c z n y c h y b a p r z y k ł a d b r a k u o d p o w i e d z i a l n o ś c i , p r z e d s t a w i w s w y m s p r a w o z d a n i u K o m i s j a S p r a w T a t r z a ń s k i c h i B e z p i e c z e ń s t w a G ó r s k i e g o .

G e n e r a l n y w n i o s e k w y p ł y w a j ą c y z oceny d z i a ł a l n o ś c i t a t e r n i c k i e j w sezonie l e t n i m 1979 r . w r e j o n i e M o r s k i e g o O k a s p r o w a d z a s i ę do p r o p o z y c j i , b y o b o z o w a n i e s y m p a t y k ó w p r z e n i e ś ć n a H a l ę G ą s i e n i c o w ą (obozow i s k o R ą b a n i s k a w o m a w i a n y m sezonie n i e b y ł o w y k o r z y s t y w a n e w p e ł n i ) , z a ś z S z a ł a s i sk u c z y n i ć r z e c z y w i s t e c e n t r u m i n d y w i d u a l n e j d z i a ł a l n o ś c i t r e n i n g o w o - w y c z y n o w e j t a t e r n i k ó w p o s i a d a j ą c y c h co n a j m n i e j s t o p i e ń k a n d y d a t a . C a ł k o w i c i e n a l e ż a ł o b y z a n i e c h a ć


http://etycz.no-

l o k o w a n i a n a n i c h o b o z ó w „ A l m a t u r u " i F A K A . R e z e r w o w a n e p r z e d s ezonem m i e j sca są w y k o r z y s t y w a n e w m i n i m a l n y m p r o cenc ie , a j e ś l i j u ż , to p r z e w a ż n i e p r z e z osob y n ie p o s i a d a j ą c e ż a d n y c h u p r a w n i e ń t a t e r n i c k i c h .

W n a j b l i ż s z y m 10 - l ec iu r acze j n ie n a l e ż y s i ę l i c z y ć z r o z w i ą z a n i e m p r o b l e m u s t w o r z e n i a so l i dne j b a z y n o c l e g o w e j w r e j o n i e M o r sk i ego O k a . N a p r z e s t r z e n i o s t a t n i c h 15 la t b a z a ta — w l i c z a j ą c w n i ą r ó w n i e ż o b o z o w i s k o P Z A — s k u r c z y ł a s i ę z ok. 360 m i e j s c do ok. 170.

P r z e p r o w a d z e n i e r e m o n t u . .Starego S c h r o n i s k a " , gdz ie n o c l e g b ę d z i e k o s z t o w a ł ok. 50 zł , n i e z w o l n i nas z o b o w i ą z k u o r g a n i z o w a n i a d l a t a t e r n i k ó w m o ż l i w o ś c i t a ń s z e g o b y t o w a n i a w D o l i n i e R y b i e g o P o t o k u . W tej s y t u a c j i p l a n z a g o s p o d a r o w a n i a i s t o p n i o w e j m o d e r n i z a c j i S z a ł a s i s k n a l e ż y t r a k t o w a ć p e r s p e k t y w i c z n i e , n a d a l w i d z ą c w n i c h g ł ó w n ą b a z ę i n d y w i d u a l n e j d z i a ł a l n o ś c i t r e n i n g o w o -- w y c z y n o w e j w tej c z ę ś c i T a t r P o l s k i c h .

D W A LATA W C Z E Ś N I E J . . .

J a k o u z u p e ł n i e n i e do a r t y k u ł u Z b i g n i e w a S k o c z y l a s a p r z y t a c z a m y w y n i k i p r z e p r o w a dzone j p r z e z J ó z e f a O l s z e w s k i e g o a n a l i z y . . k s i ą ż e k w y j ś ć " z D o l i n y R y b i e g o P o t o k u

Z D Z I S Ł A W J A K U B O W S K I

i D o l i n y G ą s i e n i c o w e j z r o k u 1977. Z i m ą 1976—77 w r e j o n i e M o r s k i e g o O k a w p i s a n o do k s i ą ż k i 156 w s p i n a c z e k z u d z i a ł e m 370 o s ó b ; l a t e m — 1024 w s p i n a c z k i z u d z i a ł e m 2326 o s ó b . N a j w i ę k s z ą f r e k w e n c j ą c i e s z y ł y s i ę t u M n i c h z M n i s z k i e m (894 osoby) , Ż a b i S z c z y t N i ż n i z Ż a b i ą C z u b ą (584 osoby) o r a z M i ę g u s z o w i e c k i e S z c z y t y (332 osoby) . N a K a z a l n i c y l a t e m 1977 r . w s p i n a ł o s i ę 65 zesp o ł ó w (129 o s ó b ) . W r e j o n i e D o l i n y G ą s i e n i c o w e j l a t e m 1977 o d n o t o w a n o 524 w s p i n a c z k i z ł ą c z n ą l i c z b ą 1271 o s ó b (nie l i c z ą c C O S ) . P o d w z g l ę d e m f r e k w e n c j i p r y m d z i e r ż y ł m a s y w K o ś c i e l c a (562 osoby) , n a d r u g i m m i e j s cu s t a ł y G r a n a t y i C z a r n e Ś c i a n y (308 o s ó b ) . D z i w n i e m a ł e b y ł o n a t o m i a s t z a i n t e r e s o w a n i e K o z i m W i e r c h e m (82 osoby) . Z zes t a w i e ń w y n i k a , ż e n a j w y ż s z y r u c h t a te r n i c k i p a n o w a ł w T a t r a c h P o l s k i c h w l i p c u : w D o l i n i e G ą s i e n i c o w e j 561 o s ó b (w s i e r p n i u 358), w D o l i n i e R y b i e g o P o t o k u 975 o s ó b (w s i e r p n i u 887). W s p i n a n o s i ę z r e g u ł y d w ó j k a m i — t y l k o 1/5 z e s p o ł ó w l i c z y ł a w i ę cej o s ó b .

I n t e r e s u j ą c e i p o ż y t e c z n e b y ł o b y w y k o n a n ie p o d o b n y c h a n a l i z d l a 5 c z y 10 la t — z y s k a l i b y ś m y p e ł n i e j s z y o b r a z tego, co d z i e je s i ę w n a s z y c h T a t r a c h p o n i ż e j p u ł a p u „ p i e r w s z y c h p r z e j ś ć " i „ w a r t o ś c i o w y c h p o w t ó r z e ń " , bo p r z e c i e ż te t y l k o t r a f i a j ą n a ł a m y „ T a t e r n i k a " , (jn)

Letni sezon szkoleniowy w COS C e n t r a l n y O ś r o d e k S z k o l e n i o w y P Z A n a

H a l i G ą s i e n i c o w e j z a p l a n o w a ł 7 t u r n u s ó w n a ok res l e t n i 1979. K l u b y z g ł o s i ł y n a n i e 243 k a n d y d a t ó w , z czego p r z y b y ł y 202 osob y . N a j l i c z n i e j r e p r e z e n t o w a n e b y ł y A K G Ł ó d ź , K W W a r s z a w a , K W R z e s z ó w i K W T r ó j m i a s t o . S z k o l e n i e p r o w a d z i ł o ł ą c z n i e 15 i n s t r u k t o r ó w , a m i a n o w i c i e : R . Z a w a d z k i , K . J . R u s i e c k i , B . J a n k o w s k i , J . D ą b r o w s k a , M . B a ł a , A . T a r n a w s k i , M . K o z i c k i , J . K u b i c a , T . R e w a j , J . M . P a w l i k o w s k i , R . M a -tu szyk , J a c e k J a w o r s k i . L . W o j t a s i e w i c z . K . I gnas i J . B i e l e n i n . N a j w i ę c e j d n i p r z e p r a c o w a l i K u b i c a (70), P a w l i k o w s k i (70), J a w o r s k i (56), K o z i c k i (51), T a r n a w s k i (42), i W o j t a s i e w i c z (42). N i e m a l w s z y s c y i n s t r u k t o r z y w y k a z a l i s i ę w ł a ś c i w y m p o z i o m e m tak w p r a c y s z k o l e n i o w e j , j a k i w d z i a ł a l n o ś c i w y c h o w a w c z e j , p r z y j ę l i t e ż n a s ieb ie d o d a t k o w e o b o w i ą z k i s z k o l e n i a s p o ł e c z n e g o d l a k a n d y d a t ó w , k t ó r z y z b r a k u p e ł n i e j s z e j o b sady i n s t r u k t o r s k i e j n ie m o g l i b y ć p r z e s z k o l e n i . W t e n s p o s ó b z l i k w i d o w a n o t z w . „ d z i k i e s z k o l e n i e " , g w a r a n t u j ą c w ł a ś c i w y p o z i o m n a u c z a n i a .

C z ę ś ć p r a k t y c z n ą s z k o l e n i a I I s t opn ia u k o ń c z y ł o 156 o s ó b . 23 osoby w y k a z a ł y b r a k i z z a g a d n i e ń t e o r e t y c z n y c h , 28 — b r a k p r z y

g o t o w a n i a t e c h n i c z n e g o I s t o p n i a . W r ę c z f a t a l n i e p r z e d s t a w i a s i ę s y t u a c j a ze z n a j o m o ścią t o p o g r a f i i T a t r . Z e 186 o s ó b e g z a m i n o w a n y c h z tego p r z e d m i o t u t y l k o 26 (!!) u z y s k a ł o n a e g z a m i n i e w s t ę p n y m w y n i k d o d a t n i .

P r z y c z y n ą p e r m a n e n t n y c h k ł o p o t ó w b y ł o z a o p a t r z e n i e w s p r z ę t . K a n d y d a c i p r z y b y w a l i do C O S a l b o b e z p a s ó w b a r k o w o - b i o -d r o w y c h , a l b o z p a s a m i s z y t y m i w e w ł a s n y m z a k r e s i e . T e n s p o s ó b z a o p a t r y w a n i a s i ę w pa sy b u d z i p o w a ż n e o b a w y . N a l e ż a ł o b y s p r o w a d z i ć a t e s t o w a n y s p r z ę t tego r o d z a j u z z a g r a n i c y , l u b c e n t r a l n i e z a o p a t r z y ć C O S i w s z y s t k i c h w s p i n a j ą c y c h s i ę w pasy s p e ł n i a j ą c e p o d s t a w o w e w a r u n k i b e z p i e c z e ń s t w a . P o d o b n i e jest z k a s k a m i o c h r o n n y m i ( n a j c z ę ś c i e j u ż y w a n e są k a s k i b u d o w l a n e ) , a t a k ż e z l i n a m i . L i n y p r z y w o ż o n e p r z e z k a n d y d a t ó w z r e g u l v n i e n a d a w a ł y s i ę d o a s e k u r a c j i — b ą d ź z p o w o d u p r z e d a t o w a n i a , b ą d ź t e ż z u ż y c i a . C O S stosuje z a w s z e l i n y w y p r o d u k o w a n e n a d a n y sezon, s t a r a j ą c s i ę n i e p r z e k r a c z a ć o k r e s u 12 m i e s i ę c y od d a t y i c h w y p r o d u k o w a n i a .

D z i ę k i t e s t o w i t e c h n i c z n e m u n a p o c z ą t k u k a ż d e g o t u r n u s u , d o b ó r g r u p s z k o l e n i o w y c h b y ł z a w s z e j e d n o r o d n y i n a j ednego i n s t r u k t o r a p r z y p a d a ł o 3 u c z e s t n i k ó w . M a k s y m a l n a


i l o ś ć . . godz in w s p i n a c z k o w y c h " na d a n y d z i e ń n ie m o g ł a p r z e k r a c z a ć 51/! ( w e d ł u g W H P ) . S t a r a n n i e p r z e s t r z e g a n o w c z e s n y c h w y j ś ć i p o w r o t ó w p r z e d g o d z i n ą 16. P r z e s t r zegano t e ż s t o p n i o w a n i a s k a l i t r u d n o ś c i , j a k i r ó ż n i c o w a n i a f o r m t e r e n o w y c h . Z e s p o ł y w s p i n a c z k o w e d z i a ł a ł y z awsze p r z y n a j m n i e j po d w a w j e d n y m te ren ie , p r z y s t a ł e j ł ą c z n o ś c i r a d i o t e l e f o n i c z n e j . C a ł o ś ć z a j ę ć p r a k t y c z n y c h p r o w a d z o n o p r z y o g r o m n y m

n a c i s k u n a p r o b l e m y b e z p i e c z e ń s t w a , r ó w n i e ż w s z y s t k i e z a j ę c i a t e o r e t y c z n e m i a ł y m o c n o w y e k s p o n o w a n e te a k c e n t y . D z i ę k i t e m u , m i m o f a t a l n y c h w a r u n k ó w a t m o s f e r y c z n y c h (na 5 t u r n u s a c h ) s z k o l e n i e p r z e p r o w a d z o n o w c a ł o ś c i b e z j a k i e j k o l w i e k k o n t u z j i — p r z y w i e l o p r o c e n t o w y m p r z e k r o c z e n i u d o l n e g o l i m i t u „ g o d z i n p r z e w o d n i k o w y c h " .

T A D E U S Z P R E Y Z N E R

Grań Baszt od wschodu B o c z n a o d n o g a b i e g n ą c a od C u b r y n y do

K r y w a n i a , w y s y ł a w H l i ń s k i e j T u r n i w y b i t n ą p o ł u d n i o w ą g r a ń , k t ó r a o d d z i e l a D o l i n ę M i ę g u s z o w i e c k ą (z D o l i n k ą S z a t a n i ą ) od D o l i n y M ł y n i c y . N o s i ona n a z w ę G r a n i B a s z t . J e j w s c h o d n i e , p ó ł n o c n o - w s c h o d n i e i p ó ł n o c ne ś c i a n y p o k r y ł y s ię w c i ą g u os ta tn iego ć w i e r ć w i e c z a g ę s t ą s i a t k ą d r ó g w s p i n a c z k o w y c h . W ł a ś n i e s p r z e d 25 la t p o c h o d z i m o n o g r a f i c z n y opis W i t o l d a H . P a r y s k i e g o (t. V s. 64—114). W y d a w a n a w l a t a c h 1956 i 1974 c z ę ś ć p i e r w s z a p r z e w o d n i k a F r a n t i ś k a K r o u -t i l a „ V y s o k e T a t r y p r o h o r o l e z c e " ( F K ) n i e w n o s i d l a tego r e j o n u n i c n o w e g o , k o p i u j ą c w r ę c z o p r a c o w a n i e P a r y s k i e g o . P r z e w o d n i k J i i l i u s a A n d r a ś i e g o i W i t o l d a H . P a r y s k i e g o , , V y s o k e T a t r y — v y b e r h o r o l e z e c k y c h v y -s t u p o v " ( J A - W H P ) p r z y n o s i z a l e d w i e f r a g m e n t a r y c z n y op i s Z a d n i e j B a s z t y . M a j ą c to n a u w a d z e , p o s t a n o w i ł e m p r z e d s t a w i ć C z y t e l n i k o m p r ó b ę m o n o g r a f i c z n e g o u j ę c i a d r ó g i w a r i a n t ó w w G r a n i B a s z t od w s c h o d u . Z a m i a r t en r e a l i z o w a ł e m p r z e z d ł u ż s z y czas, k o r z y s t a j ą c z m a t e r i a ł ó w w ł a s n y c h o r a z u d o s t ę p n i o n y c h m i p r z e z A n d r z e j a G i e r y c h a , J a n u s z a M ą c z k ę , I g o r a K o l l e r a o r a z r e d a k c j ę „ T a t e r n i k a " . U d a ł o m i s i ę z g r o m a d z i ć m a t e r i a ł o b s z e r n y , l e c z n i e s t e t y z a w i e r a j ą c y p e w n e b r a k i , w k t ó r y c h u z u p e ł n i e n i u , m a m n a d z i e j ę , p o m o g ą C z y t e l n i c y .

W G r a n i B a s z t w y r ó ż n i a j ą s i ę d w i e w y b i t ne ś c i a n y — Z a d n i e j B a s z t y i C a p i c h T u r n i . W s c h o d n i a ś c i a n a Z a d n i e j B a s z t y n a l e ż y do n a j b a r d z i e j i n t e r e s u j ą c y c h z e r w t a t r z a ń s k i c h . Je j w y s o k o ś ć d o c h o d z i do 300 m . D r o g i 13. 14. 16, 18, 19, 20, 21 i 22 z a l i c z a n e są w w a r u n k a c h z i m o w y c h do n a j t r u d n i e j s z y c h w T a t r a c h , a d r o g a 21 z o s t a ł a w y r ó ż n i o n a t y t u ł e m „ V y s t u p r o k a 1974" w k a t e g o r i i d r ó g p r z e b y t y c h w T a t r a c h .

W s z y s t k i e p r e z e n t o w a n e p o n i ż e j ś c i a n y są ł a t w o o s i ą g a l n e z d o l i n y M i ę g u s z o w i e c k i e j , j e d n a k z Z a d n i e j B a s z t y , D i a b l e j P r z e ł ę c z y (III), D i a b l e j T u r n i ( IV) , D i a b l e j P r z e ł ą c z k i W y ż n i e j (V) , D i a b l o w i n y (VI) i P i e k i e l n i k o -w e j P r z e ł ą c z k i (VI I ) n a l e ż y s c h o d z i ć n a s t r o

n ę D o l i n y M ł y n i c y .

1. Basztowa P r z e ł ę c z wschodnim ż l e b e m — I w e j ś c i e Z . Klemensiewicz i J . M a ś l a n k a 23 VIII 1905: t r u d n o ś c i II—III, 2 1/2 godz., opis W H P 587, F K 155. I znane p r z e j ś c i e zimowe: L . HraSko z towarzyszem 21 III 1973 (w z e j ś c i u ) .

2. Wielka Capia T u r n i a p r a w ą c z ę ś c i ą p ó ł n o c n o ¬-wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e Z . K u r s a i A . M i -gocki 14—15 VIII 1970; t r u d n o ś c i V — V I , A2, 14 godz., opis T . 4/1970 s. 177.

3. Wielka Capia T u r n i a l e w ą c z ę ś c i ą p ó ł n o c n o ¬-wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e J . Holec i B . K a d l -ć i k 19 X 1975; t r u d n o ś c i V , A l , 7 godz., schemat „ l a m e s a k " 2/1976 s. 94.

4. Wielka Capia T u r n i a p ó ł n o c n o - w s c h o d n i m f i larem — I w e j ś c i e O. Bubl ik i A . Puskas 11 IX 1954. I w e j ś c i e zimowe z nowym wariantem w dolnej c z ę ś c i f i lara: I. Galfy i I Urbanowie 20 IV 1962. III w e j ś c i e : J . Hierzyk i Z . K u r s a 8 V I 1968. T r u d n o ś c i V , 3 1/2 godz., opis T . 2/70 s. 81 z p o p r a w k ą w T . 4/70 s. 177.

5. Wielka Capia T u r n i a ś r o d k i e m wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e J . M ą c z k a i M . Rusinowski 18 V i i 1969; t r u d n o ś c i V — V I , A l , 7 godz. Opis T . 2'70 s. 81 oraz „ V y s o k e T a t r y " 3/1970. II w e j ś c i e : C. L u k e ś i Z . LukeS 29 VII 1969. opis „ K r a s y Slo-venska" 8/1973. I w e j ś c i e zimowe: L . H r a ś k o z towarzyszem 21 III 1973.

6. Wielka Capia T u r n i a l e w ą c z ę ś c i ą wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e I. Galfy i P. Vavro 15 VIII 1961: t r u d n o ś c i V , 3 godz., brak opisu.

7. Wielka Capia T u r n i a l e w ą c z ę ś c i ą wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e K . Hauschke i Z . S t u d n i ć k a 15 IV 1962, brak b l i ż s z y c h danych.

8. Wielka Capia T u r n i a l e w ą c z ę ś c i ą wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e I. Galfy i I. U r b a n o v i ć 12II 1951; t r u d n o ś c i IV—V, 4 1/2 godz., brak opisu.

9. Wielka Capia T u r n i a ukosem przez l e w ą c z ę ś ć wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e A . G r ó s z , Marce l i Schein i M i k l ó s Schein 23 VII 1922; t r u d n o ś c i II-III , 3 godz., opis W H P 592, F K 159. Droga prawdopodobnie u c z ę s z c z a n a z i m ą .

10. M a ł a Capia T u r n i a w s c h o d n i ą ś c i a n ą — I w e j ś c i e M . Ji lek i M . Varga 16 VIII 1956; t r u d n o ś c i V . 3 godz., brak opisu.

11. M a ł a Capia T u r n i a ś r o d k i e m wschodniej ś c i a ny — I w e j ś c i e K . K u r s a i A Migock i 7 VIII 1969; t r u d n o ś c i V I , A0, 6 godz., opis T . 1/71 s. 39.

12. W y ż n i a Basztowa P r z e ł ę c z wschodnim k o m i nem — I w e j ś c i e S. M o t y k a i J . Sawicki 5 VII 1932; t r u d n o ś c i I V — V , 4 godz., opis W H P 599, F K 163. Droga u c z ę s z c z a n a z i m ą .

13. Zadnia Baszta p r a w ą c z ę ś c i ą p ó ł n o c n o ¬-wschodniej ś c i a n y na p ó ł n o c n y w i e r z c h o ł e k — I w e j ś c i e J . Holec i J . Romanoysky 1—2 III 1974; t r u d n o ś c i V , A2, 15 godz., schemat „ K r ś s y Slo-yenska" 1/1975 s. 35.

14. Zadnia Baszta p ó ł n o c n o - w s c h o d n i ą ś c i a n ą na p r z e ł ą c z k ę p o m i ę d z y p ó ł n o c n y m a ś r o d k o w y m w i e r z c h o ł k i e m — I w e j ś c i e J . B e n e ś i J . K u l h a y y 29. 30—31 X11 1976; t r u d n o ś c i V + , A l , 18 godz., czas p o w t ó r z e ń letnich — 10 godz. Schemat w tym numerze.


15. Zadnia Baszta l e w ą c z ę ś c i ą p ó ł n o c n o - w s c h o d niej ś c i a n y — I w e j ś c i e A . G r ó s z i R. Szasz 22 VII 1920; t r u d n o ś c i IV, 4 godz., opis W H P 602, F K 170. I w e j ś c i e zimowe: K . B o ć e k i K . Zlatnik 13 IV 1951 z o m i n i ę c i e m dolnej c z ę ś c i drogi.

lti. Zadnia Baszta p r a w ą c z ę ś c i ą prawego fi lara wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e J . K u l h a v y , J . Ro-manovsky i P. S l o y a ć e k 27—28 X11 1977; t r u d n o ś c i V ~ , A2, schemat w tym numerze.

17. Zadnia Baszta prawym fi larem wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e Z . D ą b r o w s k i i s. Zamkovsky 3 VIII 1934; t r u d n o ś c i IV—V, 6 godz., opis W H P 603, F K 169. I w e j ś c i e zimowe: H . D e m b i ń s k i , A . G ą -siorowski, S. Kubiaczyk i S. Zieihoffer 6—7 IV 1959.

18. Zadnia Baszta l e w ą c z ę ś c i ą prawego filara wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e J . M ą c z k a i M . R u -sinowski 16 VII 1969; t r u d n o ś c i V — V I , 6 godz., opis T. 1/70 s. 37—38, , ,Vysoke Tatry" 3/1970 s. 22. I w e j ś cie zimowe: M . O n d r a ś , J . Tarabek i P. Tarabek 31 III 1973 z nowymi wariantami 18A i 18B. Schemat „ I a m e s a k " 1974 s. 90.

19. Zadnia Baszta ś r o d k i e m wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e J . A n d r a ś i i A . P u ś k a s 28 VII 1948; trudn o ś c i V + , A l (?), 7 godz., opis W H P 604, F K 168, J A - W H P 179. I w e j ś c i e zimowe: I. Galfy i J . Wein-cziller 5 II 1959.

20. Zadnia Baszta ś r o d k o w ą d e p r e s j ą wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e M . Berbeka, R. Gajewski , i A . 'Machnik 19—21 II 1978; t r u d n o ś c i V + , A2, 20 godz., schemat w tym numerze.

21. Zadnia Baszta ..direttissima" wschodniej ś c i a n y ( „ I v a n o v napad") — I w e j ś c i e A . Belica. II Koller, M . O n d r a ś i P. Tarabek 2—5 III 1974; t r u d n o ś c i V , A2, schematy ..Iamesak" 1/1975 s. 45. . .Krasy S ł o w e ń s k a " 9/1974 s. 421. Dnia 3 VII 1973 w odmienny s p o s ó b przeszli t ę c z ę ś ć ś c i a n y M . O n d r a ś i P. Tarabek, co zaznaczono na wymienionych schematach.

22. Zadnia Baszta p r a w ą c z ę ś c i ą ś r o d k o w e g o f i lara — I w e j ś c i e L . Jon i towarzysz, z i m ą 1975; t r u d n o ś c i V , A3, 15 godz., schemat w tym numerze.

23. Zadnia Baszta ś r o d k o w y m fi larem wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e I. Galfy i I. Urbanovic-10 VI 1958, opis J A — W H P 180. n w e j ś c i e J . Bieder-man i J . Panf i l VII 1958. I w e j ś c i e zimowe: I. G a l fy i I. U r b a n o y i ć 7 III 1960.

24. Zadnia Baszta, trawersowanie dolnej c z ę ś c i wschodniej ś c i a n y — I p r z e j ś c i e O. Bubl ik i A . F u ś k a ś VII 1956; t r u d n o ś c i III—V, opis W H P 605AC.

25. Zadnia Baszta l e w ą d e p r e s j ą wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e J . Biederman i J . Panfil V I I 1958; t r u d n o ś c i IV, 3 godz., Kluczowe w y c i ą g i z n a j d u j ą s i ę nad pierwszym polem ś n i e ż n y m , s p i ę t r z e n i e pokonujemy dnem depresji.

26. Zadnia Baszta lewym fi larem wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e D. Miodowicz (-Wolf), J . M ą c z ka i M . Rusinowski 5 IV 1972; t r u d n o ś c i V — , 7 godz., opis T . 3/72 s. 127.

27. Zadnia Baszta l e w ą c z ę ś c i ą wschodniej ś c i a ny — I w e j ś c i e J . K . Dorawski , J . K i e ł p i ń s k i , A . S z c z e p a ń s k i i J . A . S z c z e p a ń s k i 29 VII 1933; t r u d n o ś ci III, 2 godz., opis W H P 606, F K 167. Droga u c z ę s z c z a n a z i m ą .

28. Zadnia Baszta, z e j ś c i e z p o ł u d n i o w e g o wierzc h o ł k a do Diablego Ż l e b u — I z e j ś c i e D . Miodowicz (-Wolf), J . M ą c z k a i M . Rusinowski 5 IV 1972; t r u d n o ś c i 0—n, 1 godz. Z miejsca, gdzie droga 26 wychodzi na p o ł u d n i o w y w i e r z c h o ł e k , do s i o d e ł k a , s k ą d w d ó ł do Diablego Ż l e b u .

29. Diabla P r z e ł ę c z , od wschodu wprost Diabl im Ż l e b e m — I w e j ś c i e J . K . Dorawski i J . A . Szczep a ń s k i 12 IX 1930; t r u d n o ś c i III, 3 godz., opis W H P 611, F K 172. I w e j ś c i e zimowe: F . A . Nowak, Z. Z a b ó j i K . Zlatnik 12 IV 1949.

30. Diabla T u r n i a w s c h o d n i ą ś c i a n ą — I w e j ś c i e M. Bacsanyi (st.), M . Bacsanyi ( m ł . ) , z . Bri i l l , W. Dobrucki , S. Motyka i K . Mrozek 28 V I I 1935; t r u d n o ś c i IV, 3 godz., opis W H P 613.

31. Diablowina w s c h o d n i ą ś c i a n ą — I w e j ś c i e M . Ji lek i M . Varga 10 VIII 1956; t r u d n o ś c i V , 3 godz., brak opisu.

32. Diablowina ś r o d k i e m wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e J . BeneS, P . Koubek i V . Pipal 26 VIII 1972; t r u d n o ś c i V , 3 godz. Schemat „ I a m e s a k " 1973 s. 133.

33. Diablowina l e w ą c z ę ś c i ą wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e A . B i e l u ń i J . T i l l ak 17 VIII 1977; trudn o ś c i V 4 - , 4 godz. Schemat T . 1/78 s. 33. Uwaga — drogi 32 i 33 m o g ą p o k r y w a ć s i ę z nie o p i s a n ą d r o g ą 31.

SHRAONA MAŁA POŚREDNIA SZATAN

43 46 45"


I — Capia P r z e l ą c z k a TI — W y ż n i a Basztowa P r z e ł ę c z III — Diabla P r z e ł ę c z IV — Diabla T u r n i a V — Diabla P r z e l ą c z k a W y ż n i a VI — Diablowina VII — Piekielnikowa prze-ł ą e z k a V I I I — Piekielnikowa T u r nia H . T . — H l i ń s k a Turnia M . K . T . — Mala Koprowa Turn ia

ZADNIA BASZTA CAPIE TURNIE BASZTOWA PRZEŁĘCZ

16

Schematy opracowali autorzy drog, rysował Tadeusz Preyzner

Panoramy opracoicał i rysował Tadeusz Preyzner

34. Szatania P r z e ł ę c z ocl p ó ł n o c n e g o wschodu, wprost Szatanim ż l e b e m — 1 w e j ś c i e J . G . Pawl i kowski i M . Sieczka ok. r. 1880; t r u d n o ś c i I—II. :; 12 godz., opis W H P 621, F K 176. I w e j ś c i e zimowe: O . E . Meyer z ż o n ą 28 III 1913.

35. Szatan p ó ł n o c n o - v s c h o d n i m ż e b r e m — I wejś c i e J . Hierzyk i A . Nowacki 10 VIII 1968; t r u d n o ś c i IV, 3 godz., opis T . 3'72 s. 127.

36. Szatan p ó ł n o c n o - w s c h o d n i ą ś c i a n ą — I wejś c i e A . G r ó s z 17 VII 1920; t r u d n o ś c i II—III, 2 1/2 godz.. opis W H P 624. Droga u c z ę s z c z a n a z i m ą .

37. Szatan wprost p ó ł n o c n o - w s c h o d n i ą ś c i a n ą — I w e j ś c i e E . Formanova, C. H a r n i ć e k i M . Tichak 12 IV 1951: t r u d n o ś c i II—III. 3 godz., opis W H P 624.

38. Szatan wschodnim ż e b r e m — I w e j ś c i e A . Grósz. i I. Gyorf fy 8 VIII 1920; t r u d n o ś c i 0—II, 2 1/2 godz.. opis W H P 626, F K 182. Droga u c z ę s z c z a n a z i m ą .

39. Szatan prawym skrajem ś c i a n y c z o ł o w e j wschodniego ż e b r a ( „ C e s t a pro Kaspara") — I wejś c i e Z . Drlik. .1. Rybicka i A . F e r a n ć o y a 28 1 i 7 11 1979: t r u d n o ś c i V , A2, 14 godz., schemat w tym numerze.

40. szatan p r a w ą c z ę ś c i ą ś c i a n y c z o ł o w e j wschodniego ż e b r a — I w e j ś c i e P. Bednafik i J . Kulhavy 20 1 1979: t r u d n o ś c i V—, A2, 10 godz., schemat w tym numerze.

41. Szatan ś r o d k i e m ś c i a n y c z o ł o w e j wschodniego ż e b r a — I w e j ś c i e Z. Drl ik i J . Rybicka 20 i 23 I 1979: t r u d n o ś c i V , A2, 12 godz., schemat w tym numerze.

42. Szatan ś r o d k i e m ś c i a n y c z o ł o w e j wschodniego ż e b r a — I w e j ś c i e .1. J a s i ń s k i , B . Mazurkiewicz i L . Zabdyr 7 IV 1972; t r u d n o ś c i VI . 12 godz., opis T . 3'72 s. 127.

43. Szatan l e w ą c z ę ś c i ą ś c i a n y c z o ł o w e j wschodniego ż e b r a (..Popradska cesta") — I w e j ś c i e .1. Gazik i M . Pelc 25 II 1978; t r u d n o ś c i V — , A0, 412 god/. . schemat w tym numerze.

44. szatan w s c h o d n i ą ś c i a n ą — I w e j ś c i e .1. G a ł ko i K . Jurzyca 1897; t r u d n o ś c i 0—II, 2 1/2 godz.. opis W H P 626. F K 181. Droga u c z ę s z c z a n a z i m ą .

44A. Szatan, wariant d o l n ą c z ę ś c i ą wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e O. J a k i m o w i c z ó w n a i J . A . S z c z e p a ń s k i 24 VIII 1936; t r u d n o ś c i 0—II, 3 godz.. opis W H P 630 B. Droga u c z ę s z c z a n a z i m ą .

45. P r z e ł ę c z nad Czerwonym Ż l e b e m od wschodu, o m i j a j ą c Czerwony Ż l e b — I w e j ś c i e G . O . Dyhrenfurth i H . Rumpelt, VI 1906 lub 1907; trudn o ś c i II—III, 3 godz., opis W H P 630. F K 185a. I w e j ś c i e zimowe: Z. Korosadowicz 2 IV 1946.

46. P r z e ł ę c z nad Czerwonym Ż l e b e m od wschodu, wprost Czerwonym Ż l e b e m — 1 w e j ś c i e W.

J e r o m i n ó w n a , M . Zaruski i A . Z n a m i ę c k i IX 1912; t r u d n o ś c i III—IV, 3 godz., opis W H P 631, F K 185b. I w e j ś c i e zimowe: Chamrad, Charvat, Dobroyolny, L . Sramek, Vanek, Z . Z a b ó j i V . Zachoyal 27 III 1948.

47. P o ś r e d n i a Baszta prawym skrajnym ż e b r e m wschodniej ś c i a n y — brak danych o I w e j ś c i u , t r u d n o ś c i II—III, 3 godz. Droga wiedzie trawiasto¬-skalistym terenem w okolicach ostrza ż e b r a i d e p r e s j ą po lewej, u c z ę s z c z a n a jest t a k ż e z i m ą .

48. P o ś r e d n i a Baszta prawym ż e b r e m wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e A . Machnik i T . Preyzner 31 III 1978: t r u d n o ś c i III—IV, l ó d 60—70°, 6 godz.. schemat w tym numerze. Uwaga — droga miejscami u c z ę s z c z a n a przez kozice.

49. P o ś r e d n i a Baszta ś r o d k o w y m ż e b r e m wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e A . G ó r s k i i W. Wisz 7 IV 1972; t r u d n o ś c i IV, 5 godz. B r a k opisu.

50. P o ś r e d n i a Baszta l e w ą c z ę ś c i ą wschodniej ś c i a n y — I w e j ś c i e J . Derda, F . P l ś e k i J . Vlach 14 IX 1949: t r u d n o ś c i III—IV, 3 godz.. opis W H P 635. F K 190. Droga u c z ę s z c z a n a z i m ą .

51. P o ś r e d n i a Baszta p o ł u d n i o w o - w s c h o d n i m zboczem — I w e j ś c i e K . Jurzyca 6 IX 1906; t r u d n o ś c i 0—II, 3 godz., opis W H P 636, F K 189. Droga u c z ę s z czana z i m ą .

52. P r z e ł ę c z nad Szerokim Ż l e b e m , od wschodu wprost Szerokim Ż l e b e m — droga znana przed r. 1902; t r u d n o ś c i 0, 2 1/2 godz., opis W H P 641, F K 192. I w e j ś c i e zimowe: L . Sramek, Z . Z a b ó j i V . Zachoyal 28 III 1948.

53. M a ł a Baszta prawym skrajem p ó ł n o c n e j ś c i a ny — (,.Plakovirra") — I w e j ś c i e A . Stransky i .1. Simon 18 1 1979: t r u d n o ś c i V , A0, 2 godz., schemat w archiwum „ T a t e r n i k a " .

54. M a ł a Baszta ś r o d k i e m p ó ł n o c n e j ś c i a n y — I w e j ś c i e S. Kys i lkoya i J . Smid 2 III 1975: trudn o ś c i v + . A l , 6 godz. Schemat „ K r a s y Sloyenska" 3'1977 s. 131.

55. M a ł a Baszta l e w ą c z ę ś c i ą p ó ł n o c n e j ś c i a n y — I w e j ś c i e M . Neuman i M . Pelc 20 III 1977: trudn o ś c i I V - , A l , brak opisu.

56. M a ł a Baszta p ó ł n o c n o - w s c h o d n i m filarem — I w e j ś c i e ,1. M a r t i ś , J . Spanik i V . Tatarka 18 I 1979. T r u d n o ś c i V — , A l . 8 godz. Schemat w archiwum „ T a t e r n i k a " .

57. Mala Baszta kantem p ó ł n o c n o - w s c h o d n i e g o filara — I w e j ś c i e J . B e n e ś i. S. s i lhan 2C 1 1979: t r u d n o ś c i V , A l . 7 godz.

58. M a ł a Baszta p ó ł n o c n o - w s c h o d n i ą ś c i a n ą — I w e j ś c i e U . K o ł a c z k o w s k a , W . Konarzewski i S. Motyka 4 IX 1938; t r u d n o ś c i IV—V, 2 1/2 godz.. opis W H P 645 A - C , F K 194. I w e j ś c i e zimowe A . P u ś k a ś i K . Rosszay 5 VI 1950, z nowymi wariantami — opis W H P 645D.


59. M a ł a Baszta p o ł u d n i o w o - w s c h o d n i m zboczem — brak danych o I w e j ś c i u ; t r u d n o ś c i O— 2 3/4 godz., opis W H P 646, F K 195

60. P r z e ł ę c z nad Skokiem wprost od wschodu — brak danych o I w e j ś c i u ; t r u d n o ś c i O— 2 1'2 godz., opis W H P 649.

61. Skrajna Baszta p ó ł n o c n o - w s c h o d n i ą ś c i a n ą — I w e j ś c i e D . B a k o ś i V . Petrik 19 IV 1972- trudn o ś c i V , opis „ K r a s y Siovenska" 11/1973 s 520

62. Skrajna Baszta w s c h o d n i ą g r z ę d ą — I wei-scie J . Pierzchalanka, K . Dobrucki i w . D o b r u c k i 30 VII 1937. Brak b l i ż s z y c h danych " o p r u c K i

- I w e j ś c i e V. Sta-t r u d n o ś c i IV, 40

63. Basztowa Igla od p o ł u d n i a flova i A . Skavran 29 I X 1929 • min. , opis W H P 655, F K 200.

64. Basztowa I g ł a z e j ś c i e na p ó ł n o c n y z a c h ó d —

w h S 6 i

2 f k S S ; t r U d n o ś c i A 0 ' 2 0 raln- ° P ' S

65. Basztowa I g ł a od p ó ł n o c y — I w e j ś c i e E B a ł b y ś I. D i e ś k a i I. Kol ler 10 VIII 1974; t r u d n o ś c i V, 1 1/2 godz. Z a c i ę c i e m w lewej c z ę ś c i p ó ł n o c n e j

cholek (V) < n ) ' S k ą d P ł y t ą W 1 S W 0 " a w i e r z

ćiDNI* BiSZT*


JERZY M IKUSZEWSKI

5 Konferencja Ratownictwa Jaskiniowego W d n i a c h od 1 do 6 p a ź d z i e r n i k a 1979 r .

o d b y ł a fit; w T a t r a c h , w s c h r o n i s k u na K a l a t ó w k a c h , 5 M i ę d z y n a r o d o w a K o n f e r e n c j a R a t o w n i c t w a J a s k i n i o w e g o , k t ó r e j o r g a n i z a c j ę p o w i e r z y ł a n a m K o m i s j a R a t o w n i c t w a J a s k i n i o w e g o U I S . O r g a n i z a t o r e m k o n f e r e n c j i b y ł a K o m i s j a T a t e r n i c t w a J a s k i n i o w e g o P Z A , o d p o w i e d z i a l n y m za o r g a n i z a c j ę w y ż e j p o d p i s a n y .

U r o c z y s t e g o o t w a r c i a k o n f e r e n c j i d o k o n a no 2 p a ź d z i e r n i k a w o b e c n o ś c i p rezesa P Z A , A n d r z e j a P a c z k o w s k i e g o , p r z e d s t a w i c i e l a B i u r a U I S , A d o l f o E r a s o ( H i s z p a n i a ) , o r a z z a p r o s z o n y c h g o ś c i : p r z e d s t a w i c i e l a U r z ę d u M i a s t a Z a k o p a n e — R o b e r t a G r y z i e c k i e g o i p r z e d s t a w i c i e l i G O P R , z n a c z e l n i k i e m G r u p y T a t r z a ń s k i e j J e r z y m K l i m i ń s k i m na czele .

W k o n f e r e n c j i w z i ę ł o u d z i a ł 120 o s ó b , w t y m 80 u c z e s t n i k ó w z a g r a n i c z n y c h (28 o s ó b z K D L ) r e p r e z e n t u j ą c y c h k r a j e : A u s t r i ę 4, B e l g i ę 16, B u ł g a r i ę 4, C z e c h o s ł o w a c j ę 7, F r a n c j ę 3, H i s z p a n i ę 4, J u g o s ł a w i ę 3, N R D 10, P o r t u g a l i ę 1, R F N 1, U S A 1, W ę g r y 3, W i e l k ą B r y t a n i ę 7, W ł o c h y 12 i Z S R R 4. S p o ś r ó d c z ł o n k ó w K o m i s j i R a t o w n i c t w a J a s k i n i o w e g o U I S o b e c n i b y l i : p rezes A l e x i s de M a r t y n o f f (Be lg ia ) , s e k r e t a r z E r i e C a t h e -r i n e ( W i e l k a B r y t a n i a ) o r a z szef p o d k o m i s j i s p r z ę t o w e j , H e r m a n n K i r c h m a y r ( A u s t r i a ) .

N a p r o g r a m k o n f e r e n c j i , k t ó r e j p r o f i l m e r y t o r y c z n y o r g a n i z a t o r z y p r z e d s t a w i l i , p r o p o n u j ą c t emat w i o d ą c y „ d z i a ł a l n o ś ć n i e p r o f e s j o n a l n y c h g r u p r a t o w n i k ó w j a s k i n o w y c h " (T. 2/79), z ł o ż y ł y s i ę r e f e r a t y (21) i d e m o n s t rac je p r a k t y c z n e t e c h n i k r a t o w n i c z y c h . P o k a z y w t e ren ie o t w a r t y m n a N o s a l u w y k o n a ł y g r u p y p o l s k a , w ł o s k a i b u ł g a r s k a , m e t o d ę w c h o d z e n i a po s t a l o w e j l i n c e zadem o n s t r o w a ł p r z e d s t a w i c i e l Z S R R . P o k a z s tos o w a n i a p ł y w a j ą c y c h n o s z y k o n s t r u k c j i a n g i e l s k i e j z o s t a ł p r z e p r o w a d z o n y n a basen ie k ą p i e l o w y m p o d A n t a ł ó w k ą . S p r z ę t r a t o w n i c z y b y ł p o n a d t o p r e z e n t o w a n y podczas sesji p o d k o m i s j i s p r z ę t o w e j . N a j w i ę k s z e z a i n t e r e s o w a n i e b u d z i ł y tu t a j m o d e l e n o s z y s t o s o w a n y c h w r a t o w n i c t w i e j a s k i n i o w y m , s z c z e g ó l n i e nosze k o n s t r u k c j i d r a P i e r r e C a -s t ina z F r a n c j i ( m o d e l z 1978 r.) . P o d c z a s d w u w i e c z o r n y c h p r o g r a m ó w p r o j e k c y j n y c h u c z e s t n i c y o b e j r z e l i z e s t a w y p r z e z r o c z y , w y ś w i e t l o n o t e ż 2 f i l m y — H e r m a n n a K i r c h -m a y r a i P i e r r e C a s t i n a . P o n a d t o n a l e ż y w s p o m n i e ć o p r e z e n t a c j i l i c z n y c h w y d a w -

Otwarcie obrad — s i e d z ą od praw ej: E . Catherine (sekretarz K R J UIS), A . Paczkowski, A . Eraso, M . Sygowski, A . De Martynoff, H . Kirchmayr , J . Mikuszewski (szef organizacyjny konferencji), M . Meredith.

Fot. Andrzej Kozik

n i c t w s p e l e o l o g i c z n y c h i o i c h s z e r o k i e j w y m i a n i e .

P o d c z a s t r w a n i a k o n f e r e n c j i o d b y ł y s i ę o b r a d y K o m i s j i R a t o w n i c t w a J a s k i n i o w e g o U I S , k t ó r y c h r e z u l t a t e m jest szereg z m i a n o r g a n i z a c y j n y c h , w p r o w a d z o n y c h w ce lu z a k t y w i z o w a n i a j a k n a j w i ę k s z e j l i c z b y k r a j ó w c z ł o n k o w s k i c h U I S w te j , j a k ż e w a ż n e j d l a c h o d z ą c y c h po j a s k i n i a c h , d z i a ł a l n o ś c i . I t ak k o m i s j a z m i e n i ł a d o t y c h c z a s o w ą n a z w ę n a „ K o m i s j a P r o f i l a k t y k i , B e z p i e c z e ń s t w a i R a t o w n i c t w a J a s k i n i o w e g o " , d o k o n a n o z m i a n p e r s o n a l n y c h w s k ł a d z i e B i u r a K o m i s j i , k t ó r y z w i ę k s z o n o z 4 do 9 o s ó b . S k ł a d t en jest obecn ie n a s t ę p u j ą c y : prezes — A l e x i s de M a r t y n o f f (Be lg i a ) , 3 w i c e p r e z e s ó w d l a w y z n a c z o n y c h r e g i o n ó w ( A m e r y k a — D a n i e l S m i t h z U S A , E u r o p a Z a c h o d n i a — G i u s e p p e G u i d i z W ł o c h , E u r o p a W s c h o d n i a — A . P . J e f r e m o w z Z S R R ) , s e k r e t a r z g e n e r a l n y — G y ó r g y Denes ( W ę g r y ) , s z e f o w i e p o d k o m i s j i : P r o f i l a k t y k i — P e t k o N e d k o w ( B u ł g a r i a ) , B e z p i e c z e ń s t w a i M e d y c y n y — vaca t , S p r z ę towe j — H e r m a n n K i r c h m a y r ( A u s t r i a ) , T e c h n i k i i R a t o w n i c t w a — M i k e M e r e d i t h ( W i e l k a B r y t a n i a ) . U s t a l o n o k a l e n d a r z n a j b l i ż s z y c h s p o t k a ń m i ę d z y n a r o d o w y c h : w l i p cu 1981 r . o d b ę d z i e s i ę w B o w l i n g G r e e n w K e n t u c k y ( U S A ) M i ę d z y n a r o d o w y O b ó z R a t o w n i c t w a J a s k i n i o w e g o , z a ś w r. 1983 n a W ę g r z e c h — 6 M i ę d z y n a r o d o w a K o n f e r e n c j a R a t o w n i c t w a J a s k i n i o w e g o .

K o n f e r e n c j a b y ł a t a k ż e o k a z j ą do s p o t k a n i a s i ę c z ł o n k ó w B i u r a U I S — w ś r ó d p r z y b y ł y c h do P o l s k i b y l i : p rof . d r A r r i g o C i g n a


( W ł o c h y ) — prezes U I S , doc . d r H u b e r t T r i -m m e l ( A u s t r i a ) •— s e k r e t a r z g e n e r a l n y , p rof . d r A d o l f o E r a s o ( H i s z p a n i a ) — s e k r e t a r z U I S i szef je j D e p a r t a m e n t u B a d a ń N a u k o w y c h . Z boga tego p r o g r a m u o b r a d B i u r a w a r t o o d n o t o w a ć d w i e k w e s t i e n a j a k t u a l n i e j s z e : obec ny i p r z y s z ł y s ta tus U I S w s t r u k t u r z e o r g a n i z a c y j n e j U N E S C O oraz organizacje ; 1 E u r o p e j s k i e j R e g i o n a l n e j K o n f e r e n c j i S p e l e o l o g iczne j U I S , o r g a n i z o w a n e j w r. 1980 p r z e z B u ł g a r s k ą F e d e r a c j ę S p e l e o l o g i c z n ą .

P o d s u m o w u j ą c i m p r e z ę n a g o r ą c o m o ż n a s t w i e r d z i ć , że K o n f e r e n c j a co n a j m n i e j pod k i l k o m a w z g l ę d a m i p r z y n i o s ł a w y m i e r n e e f e k t y . D o b e z s p o r n y c h k o r z y ś c i n a l e ż y w y m i a n a p o g l ą d ó w , i n f o r m a c j i i l i t e r a t u r y o r a z n a w i ą z a n i e b e z p o ś r e d n i c h k o n t a k t ó w m i ę d z y u c z e s t n i k a m i r e p r e z e n t u j ą c y m i o ś r o d k i r a t o w n i c t w a j a s k i n i o w e g o r ó ż n y c h k r a j ó w . P o d k r e ś l e n i a n a t o m i a s t w y m a g a znaczen i e z o r g a n i z o w a n i a k o n f e r e n c j i w P o l s c e , u m o ż l i w i ł o ono b o w i e m — w o d r ó ż n i e n i u od

4 p o p r z e d n i c h k o n f e r e n c j i — z n a c z n i e w i ę k szy u d z i a ł p r z e d s t a w i c i e l i k r a j ó w soc j a l i s t y c z n y c h . F a k t t e n w p ł y n i e o ż y w c z o n a p r z y sz łą d z i a ł a l n o ś ć k o m i s j i , g d y ż w ł a ś n i e d z i ę k i l i c z n y m i n i c j a t y w o m p r z e d s t a w i c i e l i t y c h k r a j ó w s t r u k t u r a k o m i s j i u l e g ł a m o d y f i k a c j i , z w i ę k s z y ł s i ę t a k ż e i c h u d z i a ł w s k ł a d z i e B i u r a z j edne j do t r z e c h o s ó b .

D l a nas — o r g a n i z a t o r ó w s p o t k a n i a — na j w a ż n i e j s z ą s p r a w ą b y ł o s p r a w d z e n i e w ł a s n y c h m o ż l i w o ś c i o r g a n i z a c y j n y c h o r a z n a b y c i e w t y m z a k r e s i e d o ś w i a d c z e n i a n a poz i o m i e m i ę d z y n a r o d o w y m .

W s p o m n i e ć n a l e ż y t a k ż e o r e g i o n a l n y m t a t r z a ń s k i m a k c e n c i e , j a k i m d l a u c z e s t n i k ó w k o n f e r e n c j i b y ł a k o l a c j a p o ż e g n a l n a w s tyl u o g n i s k a g ó r a l s k i e g o , z o r g a n i z o w a n e g o na P o l a n i e R o g o ź n i c z a ń s k i e j d z i ę k i i n i c j a t y w i e i p o m o c y w i c e d y r e k t o r a T P N , i n ż . Je rzego Z e m b r z u s k i e g o , a k t ó r e to o g n i s k o u ś w i e t n i ł a g ó r a l s k ą m u z y k ą i t a ń c a m i s ł y n n a k a pe l a M a ś n i a k ó w .

E W A S Z U L E C K A

Literatura faktu czy fakt literaturą? P i s a n i e o g ó r a c h z a c z ę ł o s i ę n i e m a l j e d n o

c z e ś n i e z c h o d z e n i e m po n i c h . J a k r ó ż n e b y ł y f o r m y c h o d z e n i a , t a k r ó ż n e b y ł y sposoby d o k u m e n t o w a n i a tego. U c z o n y b a d a j ą c y f l o r ę c z y f a u n ę g ó r s k ą , p o s z u k i w a c z . s k a r b ó w l u b p i e t a r o m a n t y c z n y — k a ż d y /. n i c h s z u k a ł c z e g o ś i n n e g o i s w e w r a ż e n i e u t r w a l a ł w o d m i e n n y s p o s ó b , w r ó ż n y c h c e l a c h i d l a r ó ż n y c h o d b i o r c ó w . U nas l i t e r a t u r a t a r o z w i n ę ł a s i ę n a j b u j n i e j w o k r e s i e M ł o d e j P o l s k i . G ó ry w l i t e r a t u r z e to p rzede w s z y s t k i m T a t r y — o T a t r a c h p i s a l i w ó w c z a s p r a w i e w s z y s c y . I c i n a j w i ę k s i , i c i , k t ó r y c h t w ó r c z o ś ć jest d z i ś z n a n a t y l k o h i s t o r y k o m l i t e r a t u r y . A l e ten r o z k w i t b y ł d o ś ć j e d n o s t r o n n y , g d y ż o g ó r a c h p i s ano p r z e w a ż n i e z w y g o d n e j t u r y s t y c z n e j ś c i e ż k i . T w o r z y l i p o e c i i p i s a r z e , d l a k t ó r y c h g ó r y b y ł y t y l k o j e d n y m z e l e m e n t ó w t w o r z y w a l i t e r a c k i e g o . D o p i e r o w e j ś c i e w t ę t e m a t y k ę l u d z i n i e z a j m u j ą c y c h s i ę l i t e r a t u r ą p r o f e s j o n a l n i e p o z w o l i ł o n a o d k r y cie n o w y c h h o r y z o n t ó w , d o s ł o w n i e i w p r z e n o ś n i . B o ż e b y c h o ć w c z ę ś c i u k a z a ć p r a w d ę g ó r i r a d o ś ć p ł y n ą c ą z o b c o w a n i a z n i m i , t r z e b a je z n a ć j a k n a j b l i ż e j , z n a l e ź ć s i ę t am , gdz ie m o ż e d o t r z e ć t y l k o c z ł o w i e k o d p o w i e d n io p r z y g o t o w a n y , m o g ą c y p o r a d z i ć sob ie ze w s z y s t k i m i t r u d n o ś c i a m i i n i e b e z p i e c z e ń s t w a m i .

P r z e s t a ł y w y s t a r c z a ć j u ż ś r o d k i w y r a z u s to sowane d o t y c h c z a s , s k o ń c z y ł o s i ę o p i s y w a n i e p i ę k n y c h w i d o k ó w i d o z n a ń n i m i spo w o d o w a n y c h . T a t e r n i c y z d a j ą c y r e l ac j e ze s w y c h p r z e j ś ć z n a c z n i e p o w a ż n i e j t r a k t o w a l i s a m ą w s p i n a c z k ę , n i ż p i s an i e o n i e j . S a m o t a t e r n i c t w o s t a w a ł o s i ę t w ó r c z o ś c i ą . C o r a z w i ę k s z e g o z n a c z e n i a n a b i e r a ł r z e c z o w y i pe

ł e n t e c h n i c z n y c h s z c z e g ó ł ó w op i s d r o g i . L i t e r a t u r a t a t r z a ń s k a c o r a z b a r d z i e j z b l i ż a ł a s i ę do l i t e r a t u r y f a k t u . L a t a t r z y d z i e s t e , to o k r e s w y j ś c i a p o l s k i e g o s p o r t u w s p i n a c z k o wego p o z a T a t r y . „ P r z y s z ł o ś ć p o l s k i e g o t a t e r n i c t w a l e ż y p o z a T a t r a m i " — p a r a f r a z u j ą c to p o w i e d z e n i e m o ż n a s t w i e r d z i ć , że p r z y s z ł o ś c i ą p o l s k i e j l i t e r a t u r y g ó r s k i e j s t a ł y s i ę g ó r y w y ż s z e n i ż T a t r y .

P i e r w s z e p o l s k i e w y p r a w y w A l p y , A n d y , K a u k a z , H i m a l a j e . . . D o k l a s y k i d z i ś n a l e ż ą c e k s i ą ż k i W i k t o r a O s t r o w s k i e g o , J a n a D o r a w s -k iego , J a n a A l f r e d a S z c z e p a ń s k i e g o , W a w -

Marek M a l a t y ń s k i Fol. Szymon Wdowiak

r z y ń c a Ż u ł a w s k i e g o . . . W i e l o t y g o d n i o w e e s k a pady , e g z o t y k a ś r o d o w i s k a , o d m i e n n a t a k t y k a c h o d z e n i a po g ó r a c h , n o w e p r o b l e m y t e c h n i c z n e — w s z y s t k o to n a d a ł o i n n y cha-


Tadeusz Piotrowski Fot. Józef Nyka

r a k t e r l i t e r a t u r z e g ó r s k i e j . L a t a p o w o j e n n e p r z y n i o s ł y n o w e w y p r a w y , n o w e o s i ą g n i ę c i a i n o w e r e l a c j e . J e r z y H a j d u k i e w i c z , A d a m S k o c z y l a s , J a n D ł u g o s z . . . W k o ń c u u ś w i ę c o n ą n i e j a k o t r a d y c j ą p r a w i e k a ż d a p o w a ż n i e j s za w y p r a w a z o s t a w a ł a u w i e c z n i o n a w m n i e j l u b b a r d z i e j udane j k s i ą ż c e . Z d a r z a ł o s i ę n i e k i e d y , że i m m n i e j s z y m o s i ą g n i ę c i e m s p o r t o w y m m o g l i s i ę p o c h w a l i ć uczes tn i cy w y p r a w y , t y m s z u m n i e j s z y b y ł t y t u ł k s i ą ż k i i t y m b a r d z i e j m r o ż ą c e k r e w w ż y ł a c h c e p r ó w o p i s y z m a g a ń z g ó r a m i w y ś n i o n y m i . W y o d r ę b n i ł y s i ę j a k g d y b y d w a t y p y r e l a c j i w y p r a w o w y c h — z b l i ż o n y do t r a d y c y j n e g o , j a k i m b y ł o „ N a p r z e ł ę c z y " W i t k i e w i c z a , gdz ie o p i s y p r z y r o d y , t r u d n o ś c i t e c h n i c z n y c h i b a r w n y c h o b s e r w a c j i e t n o g r a f i c z n o - k u l t u r o w y c h m i e s z a ł y s i ę z o p i s a m i s t a n ó w d u c h a u c z e s t n i k ó w w y p r a w y , i d r u g i n i e m a l d o k u m e n t a l n y zap i s a k c j i , m a j ą c y c e c h y r e p o r t a ż u , s k r o m n y a s c e t y c z n y , g d z i e a u t o r jest p r a w i e n i e w i d o c z n y — n i e „ J A i g ó r y " , a g ó r y i l u d z i e w g ó r a c h . N i e w ą t p l i w i e p i e r w s z y t y p r e l a c j i w y d a j e s i ę b y ć c i e k a w s z y , u m o ż l i w i a j ą c y n a m , z w y k ł y m d e p t a c z o m s z l a k ó w t u r y s t y c z n y c h , w e j ś c i e w ś w i a t w i e l k i c h g ó r i w i e l k i c h s p r a w w n i c h s i ę d z i e j ą c y c h . A l e to t y l k o p o z ó r . Z n a c z n i e ł a t w i e j jest c h o d z i ć po g ó r a c h , n i ż p i s a ć o n i c h . P i s a ć t ak , b y nie p o p a ś ć w b a n a ł . Z l i t e r a t u r ą g ó r s k ą jest c h y b a p o d o b n i e j a k z m a l a r s t w e m g ó r s k i m — g r a n i c a m i ę d z y d z i e ł e m s z t u k i a k i c z e m jes t b a r d z o c i e n k a . T r z e b a s p o r t o w e g o t a l e n t u , ż e b y je j n i e p r z e k r o c z y ć . A p o n i e w a ż m a m y z n a c z n i e w i ę k s z ą l i c z b ę z n a k o m i t y c h w s p i n a c z y , od czasu do czasu z a s i a d a j ą c y c h do p i s a n i a o s w y c h w y p r a w a c h , n i ż p i s a r z y p r o f e s j o n a l n y c h , k t ó r z y j e d n o c z e ś n i e s i ę w s p i n a j ą , s t ą d n i e w i e l e k s i ą ż e k m o ż e z a d o w o l i ć z a r ó w n o z n a w c ę l i t e r a t u r y , j a k i t a t e r n i k a . M y ś l ę z r e s z t ą , ż e ten t y p p i ś m i e n n i c t w a z n a k o m i c i e m o ż e o b e j ś ć s i ę bez o t o c z k i t z w . p r a w d z i w e j l i t e r a t u r y . Ż e b y g ó r y p r z e ż y ć , t r z e b a w n i c h b y ć . N a w e t na j l ep sze o p i s y n i e z a s t ą p i ą w ł a s n y c h d o z n a ń t y m , k t ó r z y g ó r y z n a j ą . T y m z a ś , k t ó r z y l u b i ą p r z e ż y w a ć w s p a n i a ł e p r z y g o d y za p o ś r e d n i c t w e m i n n y c h — r ó w n i e ż n ie d a d z ą c a ł k o wi te j s a t y s f a k c j i . T r u d n o w i ę c z c a ł y m p r z e

k o n a n i e m orzec , j a k i s p o s ó b p i s a n i a o g ó r a c h jes t w ł a ś c i w y . W i e l e z a l e ż y od samego p i s z ą c e g o , od tego, n a i l e jego o s o b o w o ś ć (nie t y l k o g ó r s k a ) m o ż e z a f r a p o w a ć c z y t e l n i k a . Z a l e ż y r ó w n i e ż o d c z y t e l n i k a , k t ó r y s i ę g n i e po k s i ą ż k ę — z r ó ż n y c h p r z e c i e ż p o w o d ó w .

P o w y ż s z e r e f l e k s j e n a s u n ę ł y m i s i ę p r z y c z y t a n i u d w u p o z y c j i z o s t a t n i c h l a t — „ W b u r z y i m r o z i e " T a d e u s z a P i o t r o w s k i e g o i „ W c i e n i u K a n g c z e n d z e n g i " M a r k a M a l a -t y ń s k i e g o .

„ W b u r z y i m r o z i e " to w s p o m n i e n i a j e d nego z n a j w y b i t n i e j s z y c h p o l s k i c h a l p i n i s t ó w , s p e c j a l i z u j ą c e g o s i ę w a l p i n i z m i e z i m o w y m . W s p o m n i e n i a z t a t e r n i c k i e j k a r i e r y w T a t r a c h , p ó ź n i e j z A l p i g ó r N o r w e g i i , od n i e d a w n a o d k r y t y c h d l a p o l s k i c h a l p i n i s t ó w . O b o k z k r o n i k a r s k ą d o k ł a d n o ś c i ą p o d a w a n y c h s z c z e g ó ł ó w d o t y c z ą c y c h p r z e b y t y c h d r ó g , s p o r o o s o b i s t y c h r e f l e k s j i n a t ema t p r z y j a ź n i i p a r t n e r s t w a w g ó r a c h , u c z u ć c z ł o w i e k a z m a g a j ą c e g o s i ę z n a t u r ą i w ł a s n y m l ę k i e m . R e f l e k s j i m o ż e n i e z b y t o d k r y w c z y c h , a le n i e p o z b a w i o n y c h a u t e n t y z m u . K i l k a n a ś c i e k a r t k s i ą ż k i p o ś w i ę c i ł T a d e u s z P i o t r o w s k i s w y m p a r t n e r o m i p r z y j a c i o ł o m , k t ó r z y p o z o s t a l i w g ó r a c h — A n d r z e j M r ó z i A n d r z e j D w o r a k w A l p a c h , M a r e k K ę s i c k i w K a r a k o r u m .

W nasze j b i b l i o t e c e w y s o k o g ó r s k i e j jest to p o z y c j a w y j ą t k o w o w a ż n a z tej p r z y c z y n y , że z w r a c a u w a g ę n a o b s z a r p o l s k i e j d z i a ł a l n o ś c i , w o s t a t n i c h l a t a c h p r z e z s u k c e s y w y -p r a w o w e u s u n i ę t y j a k b y n a p l a n d r u g i : t r u d n e w s p i n a c z k i z i m o w e w A l p a c h , T a t r a c h , g ó r a c h N o r w e g i i . M ó w i s i ę u nas d z i s iaj o w y p r a w a c h , p i s z e s i ę o w y p r a w a c h , a p r z e c i e ż bez tej w i e l k i e j s z k o ł y a l p e j s k o -- k a u k a s k i e j n i e b y ł o b y w e j ś ć n a n a j w y ż s z e s z c z y t y Z i e m i ! W n a s z y m o g ó l n y m d o r o b k u w s p i n a c z k i o w e l i c z ą s i ę z r e s z t ą s ame w sob ie n i e m n i e j w y s o k o i one r ó w n i e ż s k ł a d a j ą s i ę n a o p i n i ę o p o l s k i m a l p i n i z m i e . W k s i ą ż ce P i o t r o w s k i e g o — j ednego z g ł ó w n y c h t w ó r c ó w t y c h s u k c e s ó w — z y s k u j ą ś w i e t n ą d o k u m e n t a c j ę p r z e ż y c i o w ą i t e c h n i c z n ą , a u to r z a d b a ł b o w i e m o o b j a ś n i e n i a , a n e k s y , u n i k a l n e fo tog ra f i e .

A l e k s i ą ż k a P i o t r o w s k i e g o b u d z i r ó w n i e ż spo ro s p r z e c i w ó w , j e ż e l i c h o d z i o f o r m ę . A u to r n i e u s t r z e g ł s i ę „ n i e s k a z i t e l n e j b i e l i ś n i e g u " c z y „ u p o r c z y w e j w a l k i b ę d ą c e j g r ą 0 w s z y s t k o " . Z a p e w n e t a k b y ł o n a p r a w d ę , a le w c z y t a n i u t a k i e s f o r m u ł o w a n i a są t r u d ne do p r z e ł k n i ę c i a . Z a w s z e b ę d z i e b e z p i e c z n i e j s z y s t y l o s z c z ę d n y , bez o z d ó b s t y l i s t y c z n y c h , m a j ą c y c e c h y l i t e r a t u r y f a k t u .

I t a k a jes t w ł a ś n i e k s i ą ż k a M a r k a M a l a -t y ń s k i e g o o z d o b y c i u K a n g b a c h e n a . O c z y w i ś cie i nacze j s i ę p i sze o d u ż e j w y p r a w i e , k i e d y n a j w a ż n i e j s z e są f a k t y p o d s t a w o w e — r e j o n d z i a ł a n i a , u c z e s t n i c y , p r z e b i e g o p e r a c j i 1 e f ek t k o ń c o w y . A l e i p r z y tej o k a z j i m o ż n a p o p u ś c i ć w o d z e „ l i t e r a c k o ś c i " . M a r e k M a l a t y ń s k i k o n s e k w e n t n i e u n i k a p o k u s b a w i e n i a s i ę w p i s a r z a . J ego k s i ą ż k a jes t ze w s z y s t k i c h z n a n y c h m i k s i ą ż e k o g ó r a c h n a j b a r dz ie j z b l i ż o n a do f o r m u ł y r e p o r t a ż u .


G ó r y w y s o k i e to w e d ł u g o b i e g o w y c h o p i n i i z a b a w a d l a p r a w d z i w y c h m ę ż c z y z n , k t ó r z y w o b l i c z u n i e b e z p i e c z e ń s t w a u j a w n i a j ą ł ą c z ą c e i c h b r a t e r s t w o l i n y . J e ż e l i w y s t ę p u j ą w ś r ó d n i c h k o n f l i k t y , to n a w y s o k ą n u t ę . N a w y p r a w i e op i sane j p r z e z M a l a t y ń s k i e g o a w a n t u r y są o g o t o w a n i e , o to, k t o b ę d z i e n o s i ł s p r z ę t i ż y w n o ś ć , a k t o p ó j d z i e do a t a k u s z c z y t o w e g o . N a sukces w y p r a w y p r a c u j ą w s z y s c y , a le n a s z c z y c i e s t an ie t y l k o k i l k u . P o z o s t a l i , z d a j ą c sob ie s p r a w ę ze swe j p o z y c j i , o f i a r n i e i bez e g o i z m u , c h o ć z c i c h y m ż a l e m w se rcu , p r a c u j ą n a t y c h w y b r a n y c h . C i z k o l e i d o c e n i a j ą t r u d z e s p o ł u i po z w y c i ę s k i m p o w r o c i e p o d k r e ś l a j ą w i e l k o d u s z n i e , że g d y b y n i e r e sz t a k o l e g ó w , to... A l e r z a d k o s i ę p i s z e o t y m , w j a k i s p o s ó b u s t a l o n o w baz i e s k ł a d g r u p y s z t u r m o w e j i co t e m u

t o w a r z y s z y ł o . W t y m m o m e n c i e w r e l a c j a c h o w i ę k s z o ś c i w y p r a w z a p a d a m i ł o s i e r n a k u r t y n a m i l c z e n i a . A l p i n i ś c i , c h o ć z n a j d u j ą s i ę t a k b l i s k o n i e b a , a n i o ł a m i n i e są . C h o d z e n i e po g ó r a c h s a m o p r z e z s i ę n i e u s z l a c h e t n i a . R y w a l i z a c j a b a r d z i e j l u b m n i e j u c z c i w a , d ą ż e n i e do s u k c e s u bez o g l ą d a n i a s i ę n a i n n y c h — w s z y s t k o to , co m o ż e m i e ć m i e j s c e n a n i z i n a c h , w g ó r a c h n a b i e r a z n a c z n i e o s t r z e j szego w y r a z u . J e s t to c i e m n i e j s z a s t r o n a a l p i n i z m u , do k t ó r e j z a i n t e r e s o w a n i , p r z y n a j m n i e j o f i c j a l n i e , n i e z b y t c h ę t n i e s i ę p r z y z n a j ą . D l a t e g o t e ż n a j c e n n i e j s z y m w a l o r e m k s i ą ż k i M a l a t y ń s k i e g o jes t u k a z a n i e tej t r o c h ę w s t y d l i w e j s t r o n y „ z a b a w y p r a w d z i w y c h m ę ż c z y z n " , k t ó r z y t a k n a p r a w d ę n i e s ą a n i t a c y s i l n i , a n i t a c y w s p a n i a l i w s w y c h w y s o k i c h g ó r a c h .

0 skałkach z pesymizmem

B i e ż ą c y sezon w s p i n a c z k o w y w G ó r a c h S o k o l i c h p r z y n i ó s ł w i e l e i n t e r e s u j ą c y c h w y n i k ó w s p o r t o w y c h , a l e t a k ż e k i l k a n i e p o k o j ą c y c h z j a w i s k , k t ó r e c h c i a ł b y m z a s y g n a l i z o w a ć w s w o i m d o n i e s i e n i u .

P i e r w s z e z n i c h , to u s u w a n i e s t a ł y c h h a k ó w , s ł u ż ą c y c h — c h o ć n i e w s z y s c y w i d o c z n i e o t y m w i e d z ą — d o a s e k u r a c j i . N i e z i d e n t y f i k o w a n i o s o b n i c y ł a m i ą z ł o ś l i w i e u m i e s z c z o n e z n i e m a ł y m t r u d e m , o p r a w i o n e w o ł ó w c z y z a c e m e n t o w a n e , p u n k t y a s e k u r a c y j n e . P o i c h w y b i c i u u b e z p i e c z a n i e s i ę na n i e k t ó r y c h d r o g a c h p rzes ta je b y ć m o ż l i w e ze w z g l ę d u n a n i e t y p o w o ś ć s z c z e l i n c z y z n a c z n e z n i s z c z e n i e s k a ł y . Ó w p r o c e d e r z m n i e j s z a ż y w o t n o ś ć s k a ł e k , k t ó r e p o w i n n y s ł u ż y ć n i e j e d n e m u jeszcze p o k o l e n i u w s p i n a czy , a n i e t y l k o g r u p i e w a n d a l i , p r a g n ą c y c h w y b i ć z g ł o w y i n n y m u ż y t k o w n i k o m m y ś l o p o t r z e b i e a s e k u r o w a n i a s i ę .

Z n i e p o k o j e m p r z y z n a ć t r z e b a , że ta z ł a t e n d e n c j a s z e r z y s i ę w s k a ł k a c h w b r e w z d r o w e m u r o z s ą d k o w i . C o t y d z i e ń w i d z i s i ę n a S u k i e n n i c a c h c z y S o k o l i k a c h d z i e s i ą t k i z e s p o ł ó w t r a k t u j ą c y c h l i n ę j a k o z b ę d n y b a las t , l u b po p r o s t u u p r a w i a j ą c y c h w s p i n a c z k ę n a t a k z w a n e g o „ ż y w c a " . N i e t r z e b a n i k o g o p r z e k o n y w a ć , że w t e n s p o s ó b z w i ę k sza s i ę p r a w d o p o d o b i e ń s t w o n i e s z c z ę ś l i w y c h w y p a d k ó w wT s k a ł k a c h , gdz ie — p r z y p o m n i j m y — n i e b e z p i e c z e ń s t w a o b i e k t y w n e p r a k t y c z n i e r ó w n a j ą s i ę z e r u . O t y m . że n ie jest

to p a n i k a r s t w o , ś w i a d c z ą f a k t y : d w a w y p a d k i ś m i e r t e l n e s o l i s t ó w w c i ą g u t r z e c h la t , t r z y p o w a ż n e w s k u t k a c h o d p a d n i ę c i a p o ł ą c z o n e z o b r a ż e n i a m i c z a s z k i i k r ę g o s ł u p a o raz k o ń c z y n w c i ą g u samego t y l k o m a j a 1979 r o k u .

Z w y p a d k ó w t y c h w y n i k a , iż w y s z k o l e n i e i w y t r e n o w a n i e p o c z ą t k u j ą c y c h w s p i n a c z y jest n i edos t a t eczne , a do p o w a ż n y c h d r ó g d o c h o d z ą o n i bez s t o p n i o w a n i a t r u d n o ś c i . W n i o s e k d r u g i to to, że n a w e t w y r o b i o n y m w s p i n a c z o m s k a ł k o w y m ( w ś r ó d k t ó r y c h n i e b r a k z n a n y c h a l p i n i s t ó w ) z p o w o d u b r a w u r y i z a n i e d b a n i a a s e k u r a c j i m o ż e p o w i n ą ć s i ę noga . W r e j o n a c h s k a ł k o w y c h n a l e ż a ł o b y z w r ó c i ć b a c z n i e j s z ą u w a g ę n a s z e r o k i e r z e sze p o c z ą t k u j ą c y c h s k a ł o ł a z ó w , k t ó r y c h n i e z d r o w o p o j ę t y d u c h s p o r t o w y p o p y c h a — w n i e z g o d z i e z p o s i a d a n y m i u m i e j ę t n o ś c i a m i — do n a ś l a d o w a n i a w y c z y n ó w s t a r s z y c h k o l e g ó w , c z ę s t o d y s p o n u j ą c y c h d o s k o n a ł ą t e c h n i k ą a le i c a ł k o w i t y m b r a k i e m w y o b r a ź n i . P r z y c z y n i s i ę to, b y ć m o ż e , d o z m n i e j s z e n i a s i ę l i c z b y z a w i n i o n y c h w y p a d k ó w w T a t r a c h i z a p o b i e g n i e m e t a m o r f o z i e s k a ł e k w w y l ę g a r n i ę s a m o b ó j c ó w .

N a z a k o ń c z e n i e c h c i a ł b y m w s p o m n i e ć o cennej i n i c j a t y w i e K W w e W r o c ł a w i u , k t ó r y w t rosce o b e z p i e c z e ń s t w o i p o r z ą d e k w G ó r a c h S o k o l i c h w p r o w a d z i ł f u n k c j ę k o m i s a r z a do s p r a w s k a ł e k .

Piotr Paćkowski


Nowe drogi w Tatrach

WIELKA J A W O R O W A T U R N I A

Nowa droga l e w ą c z ę ś c i ą pn. ś c i a n y : Hanna Trzaskowska, V l a -dimir Urbanec i Jozef Voderansky •23 11 1979; t r u d n o ś c i I V + , A O , czas I p r z e j ś c i a 8 godzin. P o d e j ś c i e od schroniska T ć r y e g o przez L o d o w ą P r z e ł ę c z 2l

:'2 godziny. Z e j ś c i e trawersem do W y ż n i e j Ryglowej P r z e ł ę c z y , s k ą d do Zawraciku R ó -wienkowego (do schroniska 4 godziny).

Hanna Trzaskowska

K A P A Ł K O W A B A S Z T A

I w e j ś c i e pd.-zach. f i larem z Dol iny Suchej Jaworowej: L u d wik Kaczorowski , Zofia Stecka i Teresa Swierczyna 9 VIII 1979 r. T r u d n o ś c i III, czas p r z e j ś c i a 2 1/2 godziny.

W pd. ś c i a n i e Kapalkowej Baszty zaznacza s i ę wybitny filar, ogr a n i c z a j ą c y ż l e b . s p a d a j ą c y z N i ż -w s k a ł y w miejscu, gdzie schodzi

niej K a p a ł k o w e j Ł a w k i . W e j ś c i e on n a j n i ż e j w piargi Dol iny S u chej Jaworowej. Ś c i ś l e ostrzem filara (nad ż l e b e m ) j a k i e ś 5 wyc i ą g ó w , n a s t ę p n i e w prawo do wybitnego 30-metrowego komina. N i m w g ó r ę na g r a ń , s k ą d po paru metrach na szczyt. F i lar l i czy o k o ł o 200 m w y s o k o ś c i .

Z . Stecka

S O B K O W Y KOPIN IAK

I p r z e j ś c i e (mniej w i ę c e j ś r o d kiem) pd.—zach. ś c i a n y : Andrzej T y r p a i Mariusz R. S ł a w o m i r s k i , 24 VIII 1979. T r u d n o ś c i c z ę ś c i o w o IV, lita s k a ł a , w g ó r n e j c z ę ś c i ekspozycja; 3 godz. (czas I przejś c i a 3 3/4 godz.).

Ś c i a n a ma ok. 250 m w y s o k o ś ci . Jej d o l n ą c z ę ś ć t w o r z ą 3 strome ś c i a n k i skalne, oddzielone od siebie poziomymi trawiastymi zachodami, natomiast g ó r n ą c z ę ś ć

— lite urwisko, ok. 100—150 m wys o k o ś c i . Ś c i a n a ta s t a n o w i ł a Jedno z ostatnich d o t ą d nie zdobytych samodzielnych urwisk tatr z a ń s k i c h (por. T . 4/78 s: 182).

W e j ś c i e w ś c i a n ę 10 m na p r a wo od ł a t w e g o ż l e b k u , b i e g n ą c e g o na prawo od ż l e b u s p a d a j ą c e g o z Zadniej Sobkowej Szczerbiny, s k a ł a m i wprost w g ó r ę p ó ł t o r a w y c i ą g u na pierwszy trawiasty z a c h ó d . S t ą d na g r z ę d ę ogranic z a j ą c ą s k o ś n y ż l e b i n i ą 1 wyc i ą g s k o ś n i e w prawo w g ó r ę . W miejscu, gdzie g r z ę d a s i ę k o ń czy, a ż l e b przechodzi w u k o ś n y trawiasty z a c h ó d ok. 8 m d ł u g i , przekraczamy ó w z a c h ó d i wspinamy s i ę wprost w g ó r ę do niew y r a ź n e j rynny . R y n n ą w prawo w skos w g ó r ę (III) 1 w y c i ą g na p o c z ą t e k nowego zachodu, k t ó r y biegnie u k o ś n i e w prawo. Teraz ł a t w o przez s t o p i e ń skalny na trzeci trawiasty z a c h ó d , nad k t ó r y m wznosi s i ę lita c z ę ś ć ś c i a n y . M i ę d z y dwoma kominami wprost

Fot. Zofia Stecka


w g ó r ę n i e w y r a ź n y m kominkiem (III) do Jego k o ń c a . S t ą d w prawo przez pionowy s t o p i e ń (III) na ż e b e r k o , i n i m w g ó r ę (III) do zalupy, k t ó r a w y ż e j zmienia s i ę w z a c i ę c i e . Z a c i ę c i e m tym na ł a t w e p ł y t o w e s k a ł y , po k t ó r y c h wchodzimy z prawej strony na ostrze w y r a ź n e g o tu fi lara, b ę d ą cego p r z e d ł u ż e n i e m wspomnianego ż e b e r k a (balkonik, blok ase

kuracyjny) . N a d nami w i d a ć teraz zerwy z t u r n i c ą w k s z t a ł c i e fajki z a ś na lewo od nas ż l e b b ę d ą c y p r z e d ł u ż e n i e m kominka o b i a ł a wych skalach. Fi larem w g ó r ę po litej skale na k a m i e n i s t ą p ó ł k ę pod pionowymi spasztami, s k ą d kominkiem w spasztach wprost w g ó r ę na ż e b e r k o (II), k t ó r e tutaj wrasta w blok szczytowy turnicy, s t a n o w i ą c e j k u l m i n a c j ę

ś c i a n y . Teraz na l i s t w ę b i e g n ą c ą w skos w prawo (IV—) i n i ą a ż do k o ń c a (IV—); potem przewin i ę c i e za prawy kant do kominka (IV) i n im wprost w g ó r ę (III+) na w i e r z c h o ł e k owej turnicy. N a niewybitny szczyt Sob-kowego K o p i n i a k a wchodzimy zac h o d n i ą g r a n i ą .

M.R. Sławomirski

Różne góry, różne lała K A U K A Z 1975

Polskie ekipy u c z e s t n i c z ą co roku w m i ę d z y narodowych obozach Federacj i A l p i n i z m u Z S R R na Kaukazie . Warto p r z y p o m n i e ć , ż e pierwsze takie zgrupowanie m i a ł o miejsce w r. 1975 w rejonie Bezingi, a P o l s k ę r e p r e z e n t o w a ł z e s p ó l w s k ł a d z i e : S ł a w o m i r Andrzejewski , M i r o s ł a w D ą b r o w s k i , Walenty Fiut , Jacek J a s i ń s k i , Jerzy Ł a b ę c k i . Tadeusz Ł a u k a j t y s (kierownik), Andrzej Posiewnik, Wojciech S z y m a ń s k i , Andrzej T a r nawski i Krzysztof Wie l i ck i . W Bezingi b a w i l i ś m y ok. 25 dni , o p r ó c z nas przebywali tam t a k ż e A u s triacy, Czesi i S ł o w a c y , Amerykanie , J a p o ń c z y c y , Szwajcarzy i Szwedzi. C a ł o ś c i ą k i e r o w a ł A r i j I. P o l a k ó w .

Naszymi celami m i a ł y b y ć ś c i a n y Tichtingen i Tetnuld. niestety nie o t r z y m a l i ś m y od kierownictwa alpiniady zezwolenia na d z i a ł a n i e w tak o d l e g ł y m rejonie. M i m o to u d a ł o nam s i ę d o k o n a ć paru p i ę k n y c h p r z e j ś ć . Oto one:

U ł ł u a u s b a s z y — p ó ł n o c n ą ś c i a n ą , p i ę k n ą d r o g ą l o d o w ą : S. Andrzejewski , A . Tarnawski i J . Ł a b ę c k i , w znakomitym czasie 1 1/2 dnia. I polskie p r z e j ś c i e , 6—7 VIII 1975.

Kosztantu — p ó ł n o c n ą ś c i a n ą , d r o g ą Simonika (5B), z e j ś c i e p ó ł n o c n o - z a c h o d n i ą g r a n i ą przez tzw. P t i c ę (4A): W. Fiut , J . J a s i ń s k i , A . Posiewnik i K . Wie l icki , w 2 dni . I polskie p r z e j ś c i e — por. T . 2/79 s. 94.

Misses-Tau — w s c h o d n i ą ś c i a n ą , c z ę ś c i o w o n o w ą d r o g ą (5A) : J . J a s i ń s k i i A . Tarnawski 18 VIII.

Baszchaauzbasz.y — nowa droga zachodnim k u luarem: W. Fiut , J . J a s i ń s k i , A . Posiewnik i K . W Tielicki.

D y c h - T a u — p o ł u d n i o w y m filarem (5B): W. Fiut, J . Ł a b ę c k i i K . w ie l i ck i .

N o r m a l n ą d r o g ą weszli na D y c h - T a u T . Ł a u k a j tys i W. S z y m a ń s k i . W czasie p o d e j ś c i a pod Kosz-tantau b r a l i ś m y u d z i a ł w bardzo trudnej akcj i ratunkowej po Austr iaka, k t ó r y s p a d ł 200 m z p ó ł n o c n o - w s c h o d n i e j grani Kosztantau. Za najlepsze w y n i k i obozu uznano p r z e j ś c i a grupy czec h o s ł o w a c k i e j , k t ó r a z r o b i ł a m.in. g r a ń od Kosztantau do D y c h - T a u , na pierwszy z tych s z c z y t ó w w c h o d z ą c d r o g ą Simonika. A l p i n i ś c i radzieccy (z Kamczatki) zrobili w tym czasie w c i ą g u 28 dni g r a ń od D y c h - T a u do Gestoly.

Jacek Jasiński

S P I T S B E R G E N

U c z e s t n i c z ą c w pracach geofizycznych na Spitsbergenie m i a ł e m o k a z j ę z r e a l i z o w a ć k i lka wycieczek. W dniu 21 lipca 1978 r. w e s z l i ś m y z Grzegorzem Bojdysem d r o g ą przez lodowiec na szczyt Ar iekammen (511 m). W nocy z 25 na 26 lipca 1978 b ę d ą c na Ziemi Oscara II w s z e d ł e m na szczyt Lexfjellet (997 m) drugim od zachodu, poludniowo--zachodnim ż e b r e m ( t r u d n o ś c i II, miejscami III), z e j ś c i e p i a r ż y s t ą g r a n i ą p o ł u d n i o w o - w s c h o d n i ą — bez t r u d n o ś c i . 31 lipca b a z u j ą c w Dolinie Davisa w s z e d ł e m na szczyt Wittrockfjellet (923 m) i znajd u j ą c y s i ę na k o ń c u jego wschodniej grani szczyt 809 m ( w e j ś c i e i z e j ś c i e bez t r u d n o ś c i ) .

W tym samym dniu b y ł e m t e ż na szczycie Brongniartfia (ok. 920 m), w z n o s z ą c y m s i ę bezpoś r e d n i o nad brzegiem V a n Keulenfiordu.

Na szczycie Ar iekammen, jak przypuszczam, nasi a l p i n i ś c i bywal i wielokrotnie, natomiast na szczytach Lexfjellet , Wittrockf jellet i ,,809" prawdopodobnie b y ł e m pierwszym Polakiem.

Bogdan Krauze

W C H A M O N I X ZIMA. 1979

26 lutego 1979 r. w y j e c h a ł do Chamonix 6-oso-bowy z e s p ó ł P Z A s k ł a d a j ą c y s i ę z n a s t ę p u j ą c y c h u c z e s t n i k ó w : Jana F i j a ł k o w s k i e g o , Walentego Fiuta , S t a n i s ł a w a Handla , Wojciecha K u r t y k i , Aleksandra Lwowa i Krzysztofa Z u r k a . W g ó r y w y r u s z y l i ś m y podzieleni na dwa z e s p o ł y . Fiut , F i j a ł k o w s k i , H a n d l i L w ó w — na filar Bonattiego na Petit D r u , z a ś K u r t y k a i Ż u r e k — na p ó ł n o c ny kuluari tego szczytu. Z e s p ó l w kuluarze w c i ą gu 2 dni o p a d ó w p o k o n a ł kluczowe t r u d n o ś c i drogi, na filarze Bonattiego wspinano s i ę 1 d z i e ń . Drastyczne nasilenie s i ę ś n i e ż y c y z m u s i ł o nas jednak do wycofania s i ę i powrotu do Chamonix. Pogoda do k o ń c a wyjazdu nie u l e g ł a poprawie. Handl i L w ó w p o d j ę l i jeszcze p r ó b ę p r z e j ś c i a tzw. Super Couloir Mont Blanc, wskutek o p a d ó w wycofal i s i ę jednak, z o s t a w i a j ą c s p r z ę t .

W najgorszym okresie F i j a ł k o w s k i i Ż u r e k wyjechali na 4 dni w skalny rejon Calanques. gdzie pokonali k i lka z najtrudniejszych i najbardziej znanych d r ó g . K u r t y k a i Ż u r e k pokazali w E N S A oraz w C e n t r ę Jean Franco przezrocza z w y p r a wy na Changabang. Dyrektor C e n t r ę n a d a ł im za ten wyczyn Medal Ministra Sportu, M ł o d z i e ż y 1 Wypoczynku.

Wojciech Kurtyka

B U C E G I 1979

J u ż po raz drugi p r z e b y w a ł a w r u m u ń s k i c h g ó r a c h Bucegi grupa t a t e r n i k ó w z krakowskiego A K A : Ewa Nawrot oraz Janusz i Leszek O p y r c h a ł o w i e . D z i a ł a l n o ś ć t r w a ł a od 6 do 25 lipca 1979 r.. p r z y n o s z ą c k i lka c iekawych o s i ą g n i ę ć wspinaczkowych:

Peretele Galbinelelor, d r o g ą Celor T r e i Surp-lombe. 5A (V, A l ) , 3 godziny: E . Nawrot. J . i L . O p y r c h a ł o w i e 8 VII 1979.

Peretele V a i i Albe . M u c h i a Brinelor, 5A (V, V + ), 4 godziny: Stefan lonescu, E . Nawrot, J . i L . O p y r c h a ł o w i e 15 VII

Peretele Vul tur i lor , Fisura M u l t Dorita, 6A (VI—, A2), 5 godzin: J . i L . O p y r c h a ł o w i e 17 VII.

Peretele Vulturi lor, d r o g ą Fiuturele de Piatra, 5B (V, A2), 5 godzin: J . i L . O p y r c h a ł o w i e 19 VII.

Peretele Costilei, H o r n u l Preiteniei , 5A (V, A l ) , 2 godziny: J . i L . O p y r c h a ł o w i e 25 VII (droga ta poprowadzona z o s t a ł a w s p ó l n i e przez a l p i n i s t ó w polskich i r u m u ń s k i c h w r. 1972).

R e a l i z a c j ę bardziej ambitnych p l a n ó w uniem o ż l i w i a ł y niestety fatalne wprost warunki atmosferyczne.

Janusz Opyrchal


O B Ó Z K W W A R S Z A W A

Od 25 sierpnia do 8 w r z e ś n i a 1979 na obozowisku k o ł o Jamskiego Stawu p r z e b y w a ł a grupa c z ł o n k ó w K W Warszawa. W obozie u d z i a ł w z i ę ł o 19 o s ó b , k ierownikiem b y ł Tadeusz Preyzner. Zesp o ł y w y c h o d z i ł y w g ó r y przez 12 dni i d z i a ł a ł y w c a ł e j niemal grupie K r y w a n i a . Dokonano 35 w e j ś ć wspinaczkowych, w tym aż 15 nowymi drogami i 2 oryginalnymi wariantami. K a ż d y z uczestn i k ó w obozu p r z e s z e d ł po 3—6 d r ó g . Do ciekawszych o s i ą g n i ę ć n a l e ż y z a l i c z y ć I w e j ś c i e ś r o d k i e m 700-metrowej p ó ł n o c n o - z a c h o d n i e j ś c i a n y K r y w a nia (Andrzej G ie r yc h i Tadeusz Preyzner, 7 w r z e ś n i a — 10 1/2 godziny, 34 w y c i ą g i ) , II w e j ś c i e lewym fi larem wschodniej ś c i a n y Skrajnej L i p towskiej T u r n i (Janusz B i d z i ń s k i i Krzysztof L e r c h , 3 w r z e ś n i a ) oraz p o w t ó r z e n i e drogi Miche la i Z a remby na tej samej ś c i a n i e (Alicja Makowska -- C y n k a i Wojciech R o g o z i ń s k i , 3 w r z e ś n i a ) .

Wbrew w y o b r a ż e n i o m o s ó b , k t ó r e jeszcze nie m i a ł y okazji p o z n a ć tego rejonu, obozowisko koło Jamskiego Stawu stwarza szerokie m o ż l i w o ś c i wspinania s i ę na drogach o wszystkich stopniach t r u d n o ś c i . M o ż n a tu r ó w n i e dobrze s z k o l i ć po

c z ą t k u j ą c y c h , jak 1 w s p i n a ć s i ę na rzetelnie t r u d nych drogach, z tym, ż e pod te ostatnie trzeba p o d c h o d z i ć 2—3 godziny.

Tadeusz Preyzner

Z I M O W E O B O Z Y K A K A

W sezonie z imowym 1978—79 c z ł o n k o w i e K r a kowskiego Akademickiego K l u b u Alpdinistycznego wspinali s i ę na 7 obozach, zorganizowanych w okresie od grudnia do k o ń c a kwietnia. Cztery obozy o d b y ł y s i ę w rejonie Morskiego O k a , jeden na hal i Ornak, dwa w Tatrach S ł o w a c k i c h , w Dol inie K i e ż m a r s k i e j . Dokonano wielu w e j ś ć z imowych, n a l e ż ą c y c h do klasycznego" repertuaru, a t a k ż e k i l k u ciekawszych ze sportowego punktu widzenia, odnotowanych w o m ó w i e n i u sezonu w T . 3/79. Rezultaty o b o z ó w oraz opinie u c z e s t n i k ó w w s k a z u j ą na d u ż e k o r z y ś c i p ł y n ą c e z u r z ą d z a n i a o b o z ó w na S ł o w a c j i . Poza aspektem czysto sportowym, k t ó r y jest oczywisty, w s k a z a ć n a l e ż y na lepsze m o ż l i w o ś c i bytowania w zarezerwowanych zawczasu tamtejszych schroniskach.

Wojciech Masłowski

Wyprawy w góry egzotyczne H I M A L A J S K A JESIEŃ 1979

J e s i e n n y sezon w H i m a l a j a c h o b f i t o w a ł w i n t e r e s u j ą c e w y d a r z e n i a . W e w r z e ś n i u i p a ź d z i e r n i k u pogoda n ies te ty n i e d o p i s y w a ł a , za to n i e z ł e w a r u n k i z a p a n o w a ł y w p i e r w s z e j p o ł o w i e l i s t o p a d a . Os t a tn i e depesze agency jne m ó w i ą c e o w e j ś c i a c h p o c h o d z ą z p o ł o w y tego m i e s i ą c a . O t o g a r ś ć i n f o r m a c j i z s e r w i s ó w :

F r a n c u z i z r o b i l i n o w ą d r o g ę n a A m a i D a b -l a n g (6856 m) , ź l e n a t o m i a s t s k o ń c z y ł a s i ę w y p r a w a n o w o z e l a n d z k a , a t a k u j ą c a n o w ą d r o g ą ś c i a n ę p ó ł n o c n ą tego s z c z y t u . W l a w r i -n i e z g i n ę ł a d w ó j k a , a w n i e j j e d y n y s y n H i l l a r y ' e g o . S u k c e s e m i t r a g e d i ą z a k o ń c z y ł a s i ę w y p r a w a z a c h o d n i o n i e m i e c k a n a M o u n t Eve¬rest. k i e r o w a n a p r z e z G . S c h m a t z a . O k o ł o 10 u c z e s t n i k ó w o s i ą g n ę ł o szczyt , n i e s t e ty w t r a k c i e z e j ś c i a j ednego z z e s p o ł ó w p o n i e ś l i ś m i e r ć A m e r y k a n i n z A l a s k i o r a z ż o n a k i e r o w n i k a , H a n n e l o r e S c h m a t z , c z w a r t a k o b i e t a n a n a j w y ż s z y m s z c z y c i e Z i e m i . I n n a w y p r a w a z R F N a t a k o w a ł a bez p o w o d z e n i a M a k a l u , j e d n a k ż e k i l k u n a s t u je j c z ł o n k ó w w e s z ł o n a M a k a l u II (7660 m ) . Z d u ż y m s u k c e s e m s p o r t o w y m w r ó c i ł a w y p r a w a j a p o ń s k a , k t ó r a d o k o n a ł a e f e k t o w n e g o t r a w e r s o w a n i a c z ę ś c i masyw u D h a u l a g i r i , p r z e c h o d z ą c D h a u l a g i r i I I (7751 m) , I I I (7715 m) i V (7518 m ) . J a p o ń c z y c y o d n i e ś l i t e ż sukces n a G a n e s h H i m a l II (7150 m ) . d o k o n u j ą c p i e r w s z e g o w e j ś c i a n a t e n w i e r z c h o ł e k . W d n i u 19 p a ź d z i e r n i k a p ó ł n o c n ą ś c i a n ę N u p t s e (7879 m) p r z e s z l i w a l p e j s k i m s t y l u D o u g S c o t t i G e o r g e s B e t t e m -b o u r g . N i e p o w i o d ł o s i ę A r g e n t y ń c z y k o m n a M a n a s l u (T. 3/79 s. 128), z g i n ą ł j e d e n ze w s p i n a c z y . K o l e j n e o f i a r y z e b r a ł a A n n a p u r n a I, n a k t ó r e j ś m i e r ć p o n i o s ł o 3 A m e r y k a n ó w .

O t y m , ż e l i s t o p a d b y ł p r z y c h y l n i e j s z y o d p a ź d z i e r n i k a ś w i a d c z ą os ta tn ie depesze. 10 l i s t opada nasz p r z y j a c i e l P e t e r B o a r d m a n z d o b y ł w r a z z A n d r e w L e a c h e m d z i e w i c z y p o

ł u d n i o w y w i e r z c h o ł e k G a u r i S h a n k a r (7010 m) . a t a k u j ą c go o d z a c h o d u . 15 l i s t o p a d a b r y t y j s k a d w ó j k a L i n d a R u t l a n d i J o h n W h i t t o c k z d o b y ł a A n n a p u r n ę I I I (7555 m ) — n o w ą d r o g ą , ś c i a n ą p o ł u c m i o w o - w s c h o d n i ą . W t y m s a m y m czas ie — 17 l i s t o p a d a — 6 J a p o ń c z y k ó w d o k o n a ł o p i e r w s z e g o w e j ś c i a n a K a n j i -r o b a (6882 m) — o d s t r o n y p ó ł n o c n o - z a c h o d n i e j .

Andrzej Skłodowski

W A N D A W P O D R Ę C Z N I K U

W y d a w n i c t w a S z k o l n e i P e d a g o g i c z n e w y d a ł y w t y m r o k u n o w y , e k s p e r y m e n t a l n y p o d r ę c z n i k g e o g r a f i i d l a 5 k l a s y s z k o ł y p o w szechne j , n a p i s a n y p r z e z S ł a w o m i r a P i s k o r a i S t a n i s ł a w a Z a j ą c a . R o z d z i a ł 14, z a t y t u ł o w a n y . . K r a j o b r a z w y s o k o g ó r s k i " , o p r a c o w a n o w f o r m i e r e p o r t a ż u z w y p r a w y a l p i n i s t y c z n e j w H i m a l a j e . D z i e c i z a z n a j a m i a j ą s i ę z p o j ę c i a m i . , a l p i n i z m " , „ a l p i n i s t a " , d o w i a d u j ą s i ę o w a l o r a c h tego s p o r t u i p o l s k i c h s u k c e s a c h w g ó r a c h w y s o k i c h . W y m i e n i o n e s ą 3 n a z w i s k a : E d m u n d a P . H i l l a r y ' e g o , T e n z i n g a (z l i t e r ą . , B . " s u g e r u j ą c ą , ż e to i m i ę ) o r a z W a n d y R u t k i e w i c z . N i e w s z y s t k i e s f o r m u ł o w a n i a r o z d z i a ł u są t ra fne , a g ó r a n a i l u s t r a c j i , p o d p i s a n a „ C z o m o l u n g m a ( M o u n t Eve re s t ) — n a j w y ż s z y s z c z y t ś w i a t a " to po p r o s t u M a k a l u w i d z i a n y o d p o ł u d n i o w e g o z a c h o d u .

M o n i k a Nyczanko

R E W E L A C J E W „ I W A T O Y U K I "

O t r z y m a ł e m e g z e m p l a r z j a p o ń s k i e g o p i s m a a l p i n i s t y c z n e g o „ I w a to y u k i " (nr 64). J e s t w n i m w i e l e o nasze j d z i a ł a l n o ś c i . D u ż y i d o b r z e i l u s t r o w a n y a r t y k u ł T a d e u s z a P i o t r o w s k i e g o o w s p i n a c z k a c h w N o r w e g i i , a t a k ż e s p r a w o z d a n i e z w y p r a w y n a K a n g -c h e n d z o n g ę z b a r d z o d o b r y m i k o l o r o w y m i


Z lewei Paiju (6600 m), z prawej wschodu.

turnia Ul i Biaho widok z doliny Baltoro. od p o ł u d n i o w e g o Fot. Janusz Kurczab

r e p r o d u k c j a m i z d j ę ć . Z a r t y k u ł u w y n i k a , że K a n g c h e n d z ó n g a Ś r o d k o w a m a 3 w i e r z c h o ł k i : 8390—8400 m z d o b y t y 18 m a j a p r z e z H i s z p a n ó w , 8496 m z d o b y t y 22 m a j a p r z e z B r a ń s k i e g o , H e i n r i c h a i O l e c h a o r a z 8430 m , z d o b y t y 25 m a j a p r z e z J a n a s a i M a l a t y ń sk iego . Z a m i e s z c z o n o t a k ż e r y s u n e k , n a k t ó r y m z a z n a c z o n o d ł u g i t r a w e r s p o d w i e r z c h o ł k a m i , od k t ó r e g o o d c h o d z ą 3 k r ó t k i e w a r i a n t y w y p r o w a d z a j ą c e n a p o s z c z e g ó l n e k u l m i n a c j e . P o n i e w a ż n o n s e n s y r o z p r z e s t r z e n i a j ą s i ę z w y k l e s z y b k o , r e w e l a c j e o w e p o w t ó r z o n e z o s t a ł y w b r y t y j s k i m „ M o u n t a i n " , i to n a w e t w zamieszczone j w t y m m a g a z y n i e m o n o g r a f i i K a n g c h e n d z o n g i p i ó r a N o r m a n a D y h r e n f u r t h a (nr 68, s. 39).

Wojc iech Wróż

R O Z M A I T O Ś C I

* W s t y c z n i u 1979 r . R e n a t o C a s a r o t t o p o k o n a ł w samotne j w s p i n a c z c e p i ę k n y p ó ł n o c n o - w s c h o d n i f i l a r C e r r o F i t z R o y w P a t a g o n i i . W y k o r z y s t u j ą c r z a d k i e d n i pogody , r o b i ł d r o g ę e t a p a m i . W d n i u 4 s t y c z n i a d o t a r ł do „ g ł o w y " f i l a r a , a 19 s t y c z n i a — do w i e r z c h o ł k a g ó r y . T e n n o w y s z l a k jes t p i ą t ą z k o l e i d r o g ą n a s ł y n n y s z c z y t .

* P ł y t o w a i p o p r z e w i e s z a n a w s c h o d n i a ś c i a n a P i k a U n i w e r s y t e t u T a d ż y c k i e g o (6183 m) w p o ł u d n i o w o - z a c h o d n i m P a m i r z e b y ł a u w a ż a n a za u r w i s k o n i e do p o k o n a n i a . L a t e m 1979 r. p r z e b y ł a j ą w 1 3 - d n i o w e j w s p i naczce 6 -osobowa g r u p a a l p i n i s t ó w g r u z i ń s k i c h p o d w o d z ą G . K a r t w e l i s z w i l e g o .

* W „ R i v i s t a d e l C A I " 7—8/1979 p i sze G i n o B u s c a i n i : „ W d n i u 29 p a ź d z i e r n i k a 1978 r. d w a j A u s t r i a c y , E d u a r d K o b l m u l l e r i A l o i s F u r t n e r , d o k o n a l i p i e r w s z e g o w e j ś c i a p o ł u d n i o w ą ś c i a n ą C h o O y u (8153 m) , l i c z ą c ą ok . 3000 m w y s o k o ś c i . C h o d z i o p r z e d s i ę w z i ę c i e w s p i n a c z k o w e n a j w y ż s z e j w a g i — p r z e p r o w a d z o n e bez t r a g a r z y w y s o k o ś c i o w y c h , bez

t l e n u , bez w s p a r c i a w y p r a w o w e g o i bez... p o z w o l e n i a . "

* „ Z i m n i h i m a l a j s k i i z k a c z w a n i j a " — to t y t u ł d u ż e g o w y w i a d u b u ł g a r s k i e g o „ E c h a " z A n d r z e j e m P a c z k o w s k i m i A n d r z e j e m Z a w a d ą (nr 38, 14 w r z e ś n i a 1979). T e m a t : p o l s k i e w y p r a w y w H i n d u k u s z , H i m a l a j e i K a r a k o r u m — z a ł o ż e n i a , o r g a n i z a c j a , t endenc je .

* W d n i u 15 l i s t o p a d a 1979 r . u r u c h o m i o n o n a p ó ł n o c n y m s k a j u P a r ą u e N a c i o n a l L o s G l a c i a r e s w p o b l i ż u C e r r o F i t z R o y s c h r o n i s k o i a u t o c a m p i n g „ L a g o V i e d m a " . N o w e c e n t r u m ś w i a d c z y w s z y s t k i e u s ł u g i , w ł ą c z n i e z r e z e r w a c j ą b i l e t ó w l o t n i c z y c h , e k w i p o w a -n i e m w y p r a w i t r a n s p o r t e m i c h b a g a ż u do C a m p a m e n t o B a s e d e l C e r r o F i t z R o y . P o ś r e d n i c z y t e ż w u z y s k i w a n i u z e z w o l e ń n a d z i a ł a l n o ś ć .

T U R N I A ULI B I A H O

S t r z e l i s t e i g ł y s k a l n e w K a r a k o r u m s t a n o w i ą d l a a l p i n i s t ó w w y z w a n i e n i e m a l r ó w n i e s i lne , j a k s z c z y t y o ś m i o t y s i ę c z n e . O s t a t n i o o t r z y m a l i ś m y w i a d o m o ś ć , ż e m i n i o n e g o l a t a p a d ł a k o l e j n a z n i c h : s ł y n n a U l i B i a h o (6080 m) n a d d o l i n ą B a l t o r o . W e j ś c i a d o k o n a l i w s c h o d n i ą ś c i a n ą A m e r y k a n i e B i l l F o r -rest, R o n K a u k , J o h n R o s k e l l e y ( k i e r o w n i k ) i K i m S c h m i t z . B a z ę z a ł o ż y l i n a l o d o w c u T r a n g o (4100 m ) , w c i ą g u 3 d n i p o k o n a l i z 7 c i ę ż k i m i w o r a m i 8 0 0 - m e t r o w ą r y n n ę l o d o w ą , w y p r o w a d z a j ą c ą n a c o k ó ł t u r n i . S a m a ś c i a n a s k a l n a z a j ę ł a i m 10 d n i (24 c z e r w c a — 3 l i p c a ) . F o r s o w a l i j ą s y s t e m e m p o d o b n y m , j a k z e s p ó ł p o l s k o - a n g i e l s k i f i l a r C h a n g a -bangu . W p i n a c z k ę u t r u d n i a ł y b u r z e ś n i e ż n e , j e d n a z a b l o k o w a ł a i c h n a c a ł ą d o b ę . W w y w i a d a c h p r a s o w y c h R o s k e l l e y z a l i c z a d r o g ę do „ t r z e c h n a j t r u d n i e j s z y c h w s p i n a c z e k n a ś w i e c i e " — o s o b i ś c i e o d c z u ł j ą b a r d z i e j , n i ż z e s z ł o r o c z n e w e j ś c i e n a K 2 .


Jaskinie i speleologia

Co dalej z Wielką Śnieżną?

W s i e r p n i u 1979 r . po r a z t r z e c i z o s t a ł z o r g a n i z o w a n y o g ó l n o p o l s k i o b ó z s p e l e o l o g i c z n y „ T a t r y 79", k t ó r e g o g ł ó w n y m z a d a n i e m b y ł o da l sze o c z y s z c z a n i e W i e l k i e j J a s k i n i Ś n i e ż n e j . P o p r z e d n i e d w a o b o z y w l a t a c h 1977 i 1978, k i e r o w a n e p r z e z S t a n i s ł a w a M i s z t a l a , j a k i o b ó z t e g o r o c z n y , k i e r o w a n y p r z e z K r z y s z t o f a K o s t e c k i e g o , w y k o n a ł y p r a ce, k t ó r y c h e f e k t e m jes t w y d o b y c i e z s y s t e m u W i e l k i e j Ś n i e ż n e j k i l k u t o n z u ż y t e g o s p r z ę t u , o d p a d k ó w i ś m i e c i . W d n i u 12 s i e r p n i a 1976 r . z p o w o d u d u ż e g o z a n i e c z y s z c z e n i a j a s k i n i , d e c y z j ą D y r e k t o r a T P N W i e l k a Ś n i e ż n a z o s t a ł a z a m k n i ę t a d l a r u c h u t a t e r n i c k i e g o . P Z A z o b o w i ą z a ł s i ę do jej o c z y s z c z e n i a . O d tego c z a s u n ie z e z w a l a n o n a w y p r a w y t a t e r n i c k i e , z g a d z a j ą c s i ę t y l k o n a w e j ś c i a g r u p p o r z ą d k o w y c h . W c h w i l i obec nej g ł ó w n e c i ą g i j a s k i n i są w zasadz ie o c z y szczone , n ie m n i e j j e d n a k s p r a w a p o n o w n e go u d o s t ę p n i e n i a W i e l k i e j Ś n i e ż n e j g r o t o ł a z o m pozosta je n a d a l o t w a r t a — do c z a s u z u p e ł n e g o u p o r z ą d k o w a n i a j a s k i n i i z m i n e r a -l i z o w a n i a s i ę z a n i e c z y s z c z e ń , k t ó r e n ie zo s t a n ą w y n i e s i o n e .

Lesław Oprowski

Konferencja na K a l a t ó w k a c h (zob .s. 175) — ekipa w ł o s k a prezentuje nosze stosowane w ratownictwie jaskiniowym.

Fot. Jerzy Mikuszewskl

„Kocia Studnia"

M a r e k M a d e j s k i i W ł o d z i m i e r z S o l e c k i ze S p e l e o k l u b u Z a w i e r c i e z j e c h a l i 23 w r z e ś n i a 1978 r . do s t u d n i g o s p o d a r c z e j n a p a r c e l i 19 p r z y u l . Z a g ł o b y w S k a r ż y c a c h n a W y ż y n i e K r a k o w s k o - C z ę s t o c h o w s k i e j . N a g ł ę b o k o ś c i 32 m p r z e d o s t a l i s i ę do p o p r z e c z n e g o k o r y t a r z a m a j ą c e g o 11 m d ł u g o ś c i , n a p o z i o m i e o t w o r u w e j ś c i o w e g o t w o r z ą c e g o s a l k ę o w y s o k o ś c i 5 m . N a ś c i a n a c h s a l i i k o r y t a r z a n a p o t k a l i d o s k o n a l e w y p r e p a r o w a n e s z c z ą t k i f a u n y z o k r e s u j u r y , w n a m u l i s k u z a ś — g u a n o n i e t o p e r z y . S t u d n i a z o s t a ł a w y k u t a n a g ł ę b o k o ś ć ok . 50 m w r . 1940, a j a s k i ń k a z n a n a b y ł a t y l k o k o p a c z o m . W i a d o m o ś ć o o d k r y c i u n a d e s ł a ł n a m W ł o d z i m i e r z S o l e c k i .

Nowinki spod ziemi

i* „ K o m s o m o l s k a j a P r a w d a " z 19 w r z e ś n i a 1979 r . z a m i e ś c i ł a r e p o r t a ż z w y p r a w y d o c z e l u ś c i Ś n i e ż n a w K a u k a z i e . W y p r a w a , k i e r o w a n a p r z e z N . M y s z y n a , p r z y n i o s ł a r e w e l a c y j n y w y n i k : o s i ą g n i ę t o g ł ę b o k o ś ć 1190 m — n ie d o c i e r a j ą c d o d n a s y s t e m u . N a j g ł ę b ie j z j e c h a l i D a n i e l U s i k o w i T a t i a n a N i e m -c z i n a . K o l e j n ą w y p r a w ę do Ś n i e ż n e j z a p o w i e d z i a n o n a j e s i e ń 1979 r .

~(r 16 -osobowa w y p r a w a S l o v e n s k i e j s p e l e o -l o g i c k e j s p o l o ć n o s t i , p r o w a d z o n a p r z e z P e t r a H i p p m a n a , z e s z ł a 15 g r u d n i a 1978 r . n a d n o G o u f f r e J e a n B e r n a r d (—1298 m ) — d r u g i e j co do g ł ę b o k o ś c i j a s k i n i ś w i a t a . Jes t to a k t u a l n y r e k o r d C z e c h o s ł o w a c j i .

* . . L a R i v i s t a d e l C A I " 3—4/1979 z a m i e s z cza l i s t ę 20 n a j g ł ę b s z y c h j a s k i ń W ł o c h — w e d ł u g s t a n u b a d a ń z j e s i e n i 1978 r . O t o n i e r w s z a p i ą t k a : 1. A n t r o d e l C o r c h i a •— 950 m ; 2. G r o t t a d i M o n t e C u c c o : — 922 m ; 3. A b i s s o M i c h e l e G o r t a n i — 920 m ; 4. S p l u -ga d e l i a P r ę t a — 878 m ; 5. B u c a d e l C a c -c i a to r e ( inacze j A b i s s o F i g h i e r a ) — 830 m .

•ń- G r o t o ł a z i z U S A z a k o ń c z y l i w r . 1978 b a d a n i a w j a s k i n i L a G r i e t a w M e k s y k u , u s t a l a j ą c je j g ł ę b o k o ś ć n a 760 m , a ł ą c z n ą d ł u g o ś ć — n a 8,8 k m . W s ą s i e d n i e j S o t a n o de A g u a L e c c a r i z o z e s z l i o n i w s z y b k i m a t a k u n a g ł ę b o k o ś ć 778 m . O b i e j a s k i n i e z n a j d u j ą s i ę w S i e r r a M a z a t e c a , n i e d a l e k o s ł y n nej S o t a n o de S a n A u g u s t i n . ( „ D i e H o h l e " 2/1978).

* Z o k a z j i 2 5 - l e c i a S p e l e o k l u b u W a r s z a w sk i ego P T T K , w c z e r w c u 1979 r . w K l u b i e M P i K „ E x p r e s s " w W a r s z a w i e u r z ą d z o n a z o s t a ł a w y s t a w a f o t o g r a f i i j a s k i n i o w e j W a l d e m a r a B u r k a c k i e g o ( d z i e n n i k a r z a z z a w o d u ) i J e r z e g o M i l k i . W T y c h a c h o t w a r t o 21 c z e r w c a w y s t a w ę g r a f i k i (nie t y l k o g ó r s k i e j ) W i t o l d a S a s a - N o w o s i e l s k i e g o . B y ł a to s i ó d m a j u ż i n d y w i d u a l n a w y s t a w a tego a u t o r a .


Wieści organizacyjne

21 maja 1979 r. na Cmentarzu P o w ą z k o w s k i m o d b y ł o s i ę o d s ł o n i ę c i e tablicy p a m i ą t k o w e j Tadeusza i Stefana B e r n a d z i k i e w i c z ó w . N a z d j ę c i u przemawia prezes P Z A , dr Andrzej Paczkowski, za nim partner wspinaczkowy obu braci, prof. Janusz Lech Jakubowski, z lewej — inż . Henryk Mogilnicki z ż o n ą J a d w i g ą , p r a w n u c z k ą Tytusa C h a ł u b i ń s k i e g o .

Fot. Józef Nyka

K O N F E R E N C J A W B U Ł G A R I I

W k o ń c u sierpnia 1979 r. odbył o s i ę w B u ł g a r i i w schronisku „ M a l o w i c a " kolejne spotkanie p r e z e s ó w s t o w a r z y s z e ń alpinistycznych k r a j ó w socjalistycznych. W naradzie uczestniczyli delegaci B u ł g a r i i , C z e c h o s ł o w a c j i , N R D , Polski , R u m u n i i i W ę g i e r oraz — jako obserwatorzy — przedstawiciele J u g o s ł a w i i . Polski z w i ą z e k A l p i n i z m u reprezentowali A n drzej Paczkowski oraz Andrzej Zawada ( c z ł o n e k Komisj i Sportowej). Na pierwszej sesji (28 sierpnia) o m ó w i o n o dotychczas odbyte spotkania i przedyskutowano dalsze k ierunki w s p ó l nych prac, ustalono t e ż kalendarz imprez na rok 1980. D r u g i d z i e ń obrad z a p o c z ą t k o w a ł a dyskusja na temat z a w o d ó w wspinaczkowych — zasad i w a r u n k ó w Ich organizowania oraz ich ro l i w szkoleniu alpinistycznym. W drugiej c z ę ś c i sesji delegacje polska i c z e c h o s ł o w a c k a przedstawił y problemy z w i ą z a n e z d z i a ł a l n o ś c i ą w y p r a w o w ą ich k r a j ó w oraz o m ó w i ł y g ł ó w n e k ierunki rozwoju w s p ó ł c z e s n e g o a lpinizmu w y s o k o ś c i o w e g o . Sprawy te b y ł y

r ó w n i e ż tematem trzeciego dnia — tym razem o swoich w y p r a wach m ó w i l i J u g o s ł o w i a n i e . Zebrani z d u ż y m zainteresowaniem obejrzeli pokazy f i l m ó w i przezroczy z wypraw polskich, czec h o s ł o w a c k i c h i j u g o s ł o w i a ń s k i c h .

Rejon Malowicy b y ł j e d n o c z e ś nie b a z ą V „ B a ł k a n i a d y " oraz wielkiej alpiniady „ S p o t k a n i e Pok o l e ń " , dedykowanej jubileuszowi 50-lecia a lpinizmu b u ł g a r s k i e go. M i m o z ł e j pogody, uczestnicy odbyl i wiele wspinaczek na okol icznych ś c i a n a c h .

Andrzej Paczkoicski

K O M I S J A S P O R T O W A O B R A D U J E

W dniu 30 w r z e ś n i a 1979 r. odb y ł o s i ę kolejne zebranie K o m i s j i Sportowej P Z A . W toku obrad, k t ó r y m p r z e w o d n i c z y ł M i c h a ł J a g i e ł ł o , o m ó w i o n o m.in. w y n i k i letniego sezonu, a t a k ż e sprawy w y p a d k ó w . D u ż o czasu p o ś w i ę cono projektom wyprawowym z w i ą z a n y m z K2, po g o r ą c e j dyskusji z a t w i e r d z a j ą c wniosek o org a n i z a c j ę w r. 1980 lub 1981 kobiecej wyprawy na ten szczyt,

pod kierownictwem Wandy Rut kiewicz. K ierownik wyprawy na Mount Everest, Andrzej Zawada, p r z e d s t a w i ł p r o p o z y c j ę s k ł a d u ekipy, u w z g l ę d n i a j ą c ą m o ż l i w o ś ć otrzymania zezwolenia na atakowanie szczytu jeszcze tej z imy. (Jak wiadomo, posiadane zezwolenie odnosi s i ę do wiosny 1980 l drogi Innej, n i ż normalna). U w z g l ę d n i a j ą c plany wyprawowe k l u b ó w zrzeszonych w P Z A uzgodniono kalendarz wypraw ś r o dowiskowych na r. 1980, dokonano t e ż p o d z i a ł u funduszu dewizowego. Do kalendarza wprowadzono n a s t ę p u j ą c e wyprawy (w n a wiasach przyznane l imity):

1. K W W r o c ł a w — Manas lu (11 000 doi.)

2. Ł ó d z k i K W — A n n a p u r n a II (9 500 doi.)

3. Speleoklub Morsk i — Ultar I (3 000 doi.)

4. K W K r a k ó w (wyprawa pol¬sko-brytyjska) — Gasherbrum IV.

5. P K G — wyprawa w H i m a laje lub K a r a k o r u m

6. P T P N o Z — Mount Parvat i Wprowadzenie wyprawy do k a

lendarza nie Jest r ó w n o z n a c z n e z jej zatwierdzeniem, a to ze w z g l ę d u na n i e k o m p l e t n o ś ć przedk ł a d a n y c h w n i o s k ó w .

Na zebraniu omawiana b y ł a r ó w n i e ż propozycja dra K a r l a Herrl igkoffera, by w organizowanej przez niego ekspedycji na K a n g c h e n d z B n g ę w z i ę ł y u d z i a ł 2 alpinistki polskie. N a z a k o ń c z e n i e Piotr Mal inowski p r z e d s t a w i ł zamierzenia z a k o p i a ń s k i e j wyprawy na A n n a p u r n ę I w i o s n ą 1981 r. Wyprawa ta z o s t a ł a zaliczona do grupy najbardziej popieranych.

Marek Grochowski

S Z K O L E N I E Z I M O W E

Centralny O ś r o d e k Szkoleniowy P Z A na H a l i G ą s i e n i c o w e j zap l a n o w a ł na sezon zimowy 1979¬-80 szkolenie w d w ó c h turnusach — w okresie przerwy semestralnej na w y ż s z y c h uczelniach oraz przerwy zimowej w s z k o ł a c h ś r e d n i c h i zawodowych, czyli:

turnus 1 — 20 stycznia — 2 l u tego.

Malowica — spotkanie p r e z e s ó w i d e l e g a t ó w . S t o j ą od lewej: Andrzej Zawada, T i b o r Surka (CSRS. przed nim t ł u m a c z k a ) , Fritz Leder (NRD), Andrzej Paczkowski . Rudolf Schiele (NRD), Petar Atanasow Petrow ( B u ł g a r i a ) , Franci Savenc ( J u g o s ł a w i a ) , Nikola Kolew ( B u ł g a r i a ) , M i c h a i ł Sulijan ( W ę g r y ) , t ł u m a c z e , O t h e r i n a Gueca (Grecja), t ł u m a c z k a , prof. Mircze Michailescu (Rumunia).


turnus II — 3 lutego — 16 lutego.

Kandydac i na o k r e ś l o n e turnusy winni z g ł o s i ć s i ę w budynku „ B e t l e j e m k i " w dniu r o z p o c z ę c i a turnusu do godz. 19. Wymagane jest posiadanie osobistego wypos a ż e n i a s p r z ę t o w e g o , w tym praw i d ł o w e g o pasa barkowego i biodrowego. N a l e ż y p r z e d ł o ż y ć nast ę p u j ą c e dokumenty:

1. D o w ó d osobisty 2. K a r t ę zdrowia w y d a n ą przez

P r z y c h o d n i ę S p o r t o w o - L e k a r s k ą . 3. Dokument s t w i e r d z a j ą c y u¬

k o ń c z e n i e kursu. 4. Skierowanie na o k r e ś l o n y

turnus. Zdzisław Jakubowski

Z E SZWAJCARI I

6 i 7 p a ź d z i e r n i k a 1979 r. o d b y ł s i ę w T h u n walny zjazd Schweizer Alpen-Club, k t ó r y ostatecznie zat w i e r d z i ł f u z j ę S A C oraz Schweizer Frauen-Alpen-Club, k o ń c z ą c tym samym a n a c h r o n i c z n ą separ a c j ę o r g a n i z a c y j n ą a l p i n i s t ó w i alpinistek szwajcarskich (por. T . 3/78 s. 138). Tematem d ł u g i e j debaty zjazdowej b y ł a sprawa helikopt e r ó w o b s ł u g u j ą c y c h w Alpach bogatych narciarzy, przeciwko cze

mu S A C od lat ostro w y s t ę p u j e . Z a r z ą d glowny Towarzystwa, co k a d e n c j ę przekazywany w r ę c e in nej sekcji, po raz pierwszy t r a f i ł do w ł o s k o j ę z y c z n e g o kantonu T i -cino — prezesem z o s t a ł dr Carlo Sganzini.

P E R S O N A L N E

• W dniu 2 p a ź d z i e r n i k a 1979 r. na Uniwersytecie M . Kopernika w Toruniu o d b y ł a s i ę u r o c z y s t o ś ć nadania t y t u ł u doktora honoris causa drowi Tadeuszowi H . Cze-ż o w s k i e m u , emerytowanemu profesorowi tej uczelni, redaktorowi . .Ruchu Filozoficznego". Prof. Cze-ż o w s k i — obecnie najstarszy z polskich t a t e r n i k ó w i a l p i n i s t ó w — u k o ń c z y ł 26 lipca tego roku 90 lat. Serdecznie gratulujemy jubileuszu i zaszczytnego t y t u ł u .

• Z powodu n a w a ł u pracy zawodowej, z Z a r z ą d u P Z A u s t ą p i ł M i c h a ł J a g i e ł ł o . W dniu 9 p a ź dziernika 1979 r. Z a r z ą d p r z y j ą ł jego r e z y g n a c j ę , f u n k c j ę wiceprezesa i p r z e w o d n i c z ą c e g o K o misji Sportowej p o w i e r z a j ą c M a r kowi Grochowskiemu. W z w i ą z ku ze zmianami w kierownictwie K T J , z Z a r z ą d u P Z A w y c o f a ł s i ę Leszek Dumnick i , na k t ó r e g o

miejsce dokooptowano M a r k a Sygowskiego. Z a r z ą d w ł ą c z y ł t e ż do swego grona Janusza K u r c z a -ba, k t ó r y o b j ą ł prowadzenie sekretariatu Komis j i Sportowej.

• 70 lat s k o ń c z y ł Wastl M a r i -ner, austriacki specjalista do spraw ratownictwa — moder ni-zator s p r z ę t u (m.in. zestawu a l pejskiego), 1946—76 kierownik techniczny O e B R D , a 1940—76 szef szkolenia i ratownictwa A V i O e A V . Jego p r z e ł o ż o n a na 7 j ę z y k ó w k s i ą ż k a ,,Neuzeitliche Ber-gi ettungstechnik'' w r. 1977 wyszła w Austr i i w czwartym w y d a niu niemieckim. Wastl Mariner utrzymuje ż y w e stosunki z r a townikami polskimi.

• W p o ł o w i e grudnia, siedemd z i e s i ę c i u lat w znakomitej k o n dycj i g r a t u l o w a l i ś m y c z ł o n k o w i honorowemu P Z A , Janowi Sawickiemu. Lato 1979 s p ę d z i ł on znowu w Tatrach, g ł ó w n i e w Dol inie P i ę c i u S t a w ó w Polskich, prowad z ą c m.in. na takich drogach, jak ś r o d k o w e ż e b r o p o ł u d n i o w e j ś c i a ny Wielkiej Buczynowej T u r n i ( W H P 303), p o ł u d n i o w a ś c i a n a Orlej Baszty ( W H P 276), Z m a r z ł a P r z e ł ę c z od p o ł u d n i a ( W H P 152) czy wschodnia ś c i a n a K o ł o w e j T u r n i ( W H P 146 i 147).

Wypadki i ratownictwo

TATRY POtSKIE

10 g r u d n i a podczas s c h o d z e n i a ż l e b e m spod O w c z e j P r z e ł ę c z y w k i e r u n k u C z a r n e g o S t a w u , t ro j e t a t e r n i k ó w z o s t a ł o p o r w a n y c h l a w i n ą ś n i e ż n ą , k t ó r a z n i o s ł a i c h a ż n a d s t aw . M i m o b a r d z o s z y b k i e j p o m o c y u d z i e l o n e j p r z e z t u r y s t ó w , z n a j d u j ą c y c h s i ę w m o m e n cie w y p a d k u n a d C z a r n y m S t a w e m , n i e u d a ło s i ę u r a t o w a ć 30- le tn ie j Z o f i i i 34 - le tn iego C z e s ł a w a B a j s a r o w i c z ó w z Z i e l o n e j G ó r y , k t ó r z y w w y n i k u s p a d k u b l i s k o 200 -me t ro -w y m ż l e b e m p o n i e ś l i ś m i e r ć . T r z e c i uczes t n i k n i e f o r t u n n e j w y p r a w y , 2 5 - l e t n i G r z e g o r z D y b k a z A l e k s a n d r o w a , d o z n a ł w i e l u o b r a ż e ń , j e d n a k z w y p a d k u w y s z e d ł z ż y c i e m . B a j s a r o w i c z o w i e b y l i d o ś w i a d c z o n y m i t a t e r n i k a m i , w d n i u w y p a d k u o s t r z e g a l i i n n y c h o g r o ź b i e l a w i n , s a m i j e d n a k p o p e ł n i l i p o d s t a w o w y b ł ą d , r y z y k u j ą c z e j ś c i e w y b i t n i e z a g r o ż o n y m ż l e b e m .

5 s t y c z n i a w g ó r n y c h p a r t i a c h D o l i n y J a -m n i c k i e j s z u k a n o do p ó ź n y c h g o d z i n w i e c z o r n y c h 20- le tn iego J a n u s z a B a c z a k a z B i e l s k a - B i a ł e j , k t ó r e g o — w e d ł u g r e l a c j i n a o c z nego ś w i a d k a — „ w i c h u r a z d m u c h n ę ł a z g r a n i " n a s ł o w a c k ą s t r o n ę . H u r a g a n o w y w i a t r , g ę s t a m g ł a i 2 7 - s t o p n i o w y m r ó z — u t r u d n i a ł y p o s z u k i w a n i a . D o a k c j i w ł ą c z y l i s i ę r a t o w n i c y H S . D o p i e r o n a z a j u t r z r a n o o d n a l e z i o n o z w ł o k i B a c z a k a , k t ó r y z m a r ł z z i m n a i o d n i e s i o n y c h r a n . T a t e r n i c y s z l i g r a n i ą T a t r Z a c h o d n i c h od B o b r o w i e c k i e j P r z e ł ę c z y . M i m o w z m a g a j ą c e j s i ę w i c h u r y i m r o z u k o n t y n u -

ZIMA 1978/79

o w a l i m a r s z . S z l i p r z y t y m b e z r a k ó w , c h o c i a ż t e r e n b y ł s i l n i e o b l o d z o n y . W y p a d e k n a s t ą p i ł n a p r z e ł ę c z y D z i u r a w e .

27 s t y c z n i a n a w s c h o d n i ą ś c i a n ę M n i c h a w y b r a l i s i ę 18 - l e tn i W o j c i e c h A d a m c z y k z J e l e n i e j G ó r y o r a z 2 1 - l e t n i K r z y s z t o f W i ś n i e w s k i z P o z n a n i a . T e n o s t a t n i w s p i n a ł s i ę j u ż w z i m i e od 3 l a t , d l a A d a m c z y k a m i a ł to b y ć p i e r w s z y sezon z i m o w y . P o m i m o d o b r y c h w a r u n k ó w , d o l n e p a r t i e d r o g i S t a n i s ł a w s k i e g o t a t e r n i c y p o k o n y w a l i b a r d z o w o l no — d o p i e r o o k o ł o godz . 14 o s i ą g n ę l i p ó ł k i . P o g o d a w t y m czas ie z a c z ę ł a s i ę z a ł a m y w a ć . O b a j w s p i n a c z e n i e z n a l i w y t r a w e r s o w a n i a z p ó ł e k , a o b a w i a j ą c s i ę z j a z d ó w , p o s t a n o w i l i z a b i w a k o w a ć (!). W n o c y z a c z ą ł p a d a ć deszcz ze ś n i e g i e m , r o z s z a l a ł a s i ę w i c h u r a , a t e m p e r a t u r a p o d n i o s ł a s i ę g w a ł t o w n i e o k i l k a n a ś c i e s t o p n i . Ż l e b a m i z a c z ę ł y s c h o d z i ć l a w i n y c i ę ż k i e g o ś n i e g u . P o n o c y s p ę dzone j w f a t a l n y c h w a r u n k a c h , t a t e r n i c y c z u l i s i ę ź l e , z w ł a s z c z a W i ś n i e w s k i , k t ó r y j u ż p o p r z e d n i e g o d n i a s k a r ż y ł s i ę n a s i l n e z a z i ę b i e n i e i k a s z e l . N i e b y ł o n w s t an ie p o r u s z a ć s i ę o w ł a s n y c h s i ł a c h , A d a m c z y k p r ó b o w a ł w i ę c s a m z n a l e ź ć w y j ś c i e z p ó ł e k , a le l i n a z a c z e p i ł a s i ę o w y s t ę p s k a l n y i n i e m o ż n a b y ł o jej ś c i ą g n ą ć . W tej s y t u a c j i p o s t a n o w i o n o c z e k a ć n a p o m o c . A d a m c z y k n i e w z y w a ł p o m o c y , g d y ż — j a k w y z n a ł p ó ź n i e j — z d a w a ł o m u s i ę , ż e s ł y s z y g ł o s y , a n a w e t w i d z i z j e ż d ż a j ą c y c h do n iego l u d z i . W t a k i e j


s y t u a c j i z a s t a l i i c h r a t o w n i c y , k t ó r z y po c a ł o n o c n y c h p o s z u k i w a n i a c h , g ł ó w n i e w l a w i n a c h , d o t a r l i n a p ó ł k i . A d a m c z y k , n a p o j o n y g o r ą c ą h e r b a t ą i p r z e b r a n y w s u c h ą o d z i e ż , m ó g ł p o r u s z a ć s i ę o w ł a s n y c h s i ł a c h . Z n a j d u j ą c y s i ę o 25 m da le j W i ś n i e w s k i , p r z y s y p a n y p a d a j ą c y m s ta le ś n i e g i e m , d a w a ł t y l k o n i k ł e o z n a k i ż y c i a . P o m i m o w i e l o g o d z i n n y c h z a b i e g ó w r e a n i m a c y j n y c h , z m a r ł o n z w y c h ł o d z e n i a i w y c z e r p a n i a . W y p r a w a b y ł a b a r d z o t r u d n a i m ę c z ą c a : m g ł a , l a w i n y , g a l a r e t o w a ty ś n i e g u t r u d n i a ł y p o c z y n a n i a . O g r o m n i e d o p o m o g l i w n ie j t a t e r n i c y , n a cze le z E u g e n i u s z e m C h r o b a k i e m , a k t y w n i e u c z e s t n i c z ą c w n a j t r u d n i e j s z y c h m o m e n t a c h a k c j i . N i e s t e ty sze reg p o d s t a w o w y c h b ł ę d ó w p o p e ł n i o n y c h p r z e z m ł o d y c h w s p i n a c z y z a k o ń c z y ł s i ę t r a g e d i ą .

W n o c y z 27 n a 28 s t y c z n i a w m a s y w i e S w i n i c y p o s z u k i w a n o P e t e r a R a d i g e r a i K l a usa K e h l a z B e r l i n a ( N R D ) , k t ó r z y n i e p o w r ó c i l i ze w s p i n a c z k i f i l a r e m . O k a z a ł o s i ę , że b i w a k u j ą o n i i z n a j d u j ą s i ę w b e z p i e c z n y m m i e j s c u . W d r o d z e p o w r o t n e j j u ż p o d U h r o -c i e m K a s p r o w y m , r a t o w n i c y z a s y p a n i z o s t a l i l a w i n ą , s z c z ę ś c i e m n i e z b y t g r o ź n ą .

7 l u t ego p o s z u k i w a n o n a C z e r w o n y c h W i e r c h a c h 4 g r o t o ł a z ó w z K l u b u „ G ó r n i k " w K a t o w i c a c h , k t ó r z y n i e p o w r ó c i l i z w y c i e c z k i w t a m t e n r e j o n . A l a r m o k a z a ł s i ę z b ę d n y : g r o t o ł a z i b i w a k o w a l i w D o l i n i e C i c h e j , s k ą d d o t a r l i n a K a s p r o w y W i e r c h .

W n o c y z 21 na 22 l u t ego w r e j o n i e R y s ó w i Ż a b i e g o K o n i a p o s z u k i w a n o n i e m i e c k i c h a l p i n i s t ó w — K l a u s a N o c k m a n n a (lat 44) i R o l f a S e i f e l t a (40), k t ó r z y n i e w r ó c i l i n a noc ze w s p i n a c z k i n a Ż a b i ą P r z e ł ę c z . N a p o t k a n o i c h s c h o d z ą c y c h z R y s ó w .

24 k w i e t n i a do S t a c j i C e n t r a l n e j G T G O P R w p ł y n ą ł m e l d u n e k , że d o t y c h c z a s n i e p o w r ó c i l i do K r a k o w a 2 1 - l e t n i K r z y s z t o f C h r o s t e k i 21 - l e tn i M a r e k Ż u r e k , k t ó r z y p o p r z e d n i e g o d n i a , w c z e ś n i e r ano , w y j e c h a l i s a m o c h o d e m m a r k i „ T r a b a n t " , z z a m i a r e m w e j ś c i a n a C u b r y n ę . P o s p r a w d z e n i u , że c z e r w o n y „ T r a b a n t " z k r a k o w s k ą r e j e s t r a c j ą s to i na p a r k i n g u n a W ł o s i e n n i c y , w s z c z ę t o p o s z u k i w a n i a . P e n e t r a c j ę u t r u d n i a ł p a d a j ą c y ś n i e g , z a

c i e r a j ą c y w s z e l k i e ś l a d y . 25 k w i e t n i a n a d n i e D o l i n y P i a r ż y s t e j o d n a l e z i o n o z w ł o k i p o s z u k i w a n y c h , k t ó r z y — p r a w d o p o d o b n i e — s p a d l i podczas s c h o d z e n i a z w i e r z c h o ł k a n a C u b r y ń s k ą P r z e ł ę c z . T a t e r n i c y m i e l i t y l k o 1 c z e k a n , n i e p o s i a d a l i r a k ó w , n i e z n a l e z i o n o t e ż p r z y n i c h h a k ó w a n i k a r a b i n k ó w . U b r a n i b y l i b a r d z o l e k k o . J a k k o l w i e k w e s z l i n a C u b r y n ę t z w . „ z e t k ą " ( t am w i d n i a ł y i c h ś l a dy) , a w i ę c d r o g ą n i e z b y t t r u d n ą , w y d a j e s i ę że i c h w y e k w i p o w a n i e b y ł o z b y t s k r o m n e , i ono p r a w d o p o d o b n i e s t a ł o s i ę p r z y c z y n ą n i e s z c z ę ś c i a .

Krystyna Sa lyga -Dabkowska

70 LAT T E M U

8 w r z e ś n i a 1909 r . w y d a r z y ł a s i ę n a p ó ł nocne j ś c i a n i e w i e l k i e j B u c z y n o w e j T u r n i p i e r w s z a p o l s k a k a t a s t r o f a t a t e r n i c k a . Z g i n ą ł w n i e j R y s z a r d M a l u s c h k a , z a ś 3 jego t o w a rzysze o d n i e ś l i o b r a ż e n i a . O p i s tego z d a r z e n i a u k a z a ł s i ę w . . T a t e r n i k u " 1/1911. s k ą d p r z e d r u k o w a n o go w m i ę d z y w o j e n n e j c z y -tance d l a s z k o ł y p o w s z e c h n e j , r o b i ą c w i e l k ą r e k l a m ę . . . w y p a d k o m t a t e r n i c k i e m . W a k c j i u c z e s t n i c z y ł y g r u p y t a t e r n i k ó w , z k t ó r y c h j e d n ą p r e z e n t u j e m y n a z d j ę c i u . O d l e w e j : W ł a d y s ł a w G r a b o w s k i . J a n u s z C h m i e l o w s k i . W ł o d z i m i e r z J o d k o w s k i , A d a m S t a n i s z e w s k i i W a l e r y G o e t e l . W y p a d e k p r z y ś p i e s z y ł s f i n a l i z o w a n i e p r a c n a d s f o r m o w a n i e m T O P R w Z a k o p a n e m .

• Jean-Marc Boivin, c z ł o n e k francuskiej ekspedycji na K2, c h c i a ł z a o s z c z ę d z i ć sobie trudu z e i ś c i a z obozu IV na w y s o k o ś c i TtiOO m, s f r u n ą ! w i ę c na lekkiej. 15-kilogramowej lotni wprost do bazy, p o ł o ż o n e j 2600 m n i ż e j . Z w y s o k o ś c i 8300 m efektowny lot obserwowali jego koledzy. Boiv in p o p r a w i ł rekord w y s o k o ś c i wolnego zlotu, ustanowiony p a r ę lat temu przez A u s t r i a k ó w na N o -szaku. (A. Janik)

• 17—19 w r z e ś n i a 1979 Iwan M a -slarow, L j u b o m i r Iliew i N i k o ł a j Petkow z k lubu . .Orlowec" towarzystwa „ P l a n i n e c " wytyczyl i n o w ą d r o g ę ś r o d k i e m 320-metro-wej centralne! ś c i a n y Wratcata. Droga oceniona z o s t a ł a na V I + , A3. przy czvm z e s p ó ł s t a r a ł sie z r e d u k o w a ć sztuczne ś r o d k i do

absolutnego min imum. Droga otr z y m a ł a n a z w ę „ P l a n i n e c "

• Z okazji 20-lecie rewolucji k u b a ń s k i e j i 30-lecia N R D , a m basada lego kraju z o r g a n i z o w a ł a — pod przewodem ambasadora Heinza Langera — w e j ś c i e na n a j w y ż s z y szczyt K u b y — Pico T u r c ą u i n n o (2005 m) w g ó r a c h Sierra Maestra. Na szczycie stoi pomnik Jose Martiego, pod k t ó r y m umieszczono o k o l i c z n o ś c i o w ą t a b l i c ę .

• . .Alpinismus" 11/1978 przynosi na s. 46 schematy trzech nowych klasycznych d r ó g na p o ł u d n i o w e j ś c i a n i e Marmolaty , poprowadzonych przez A u s t r i a k ó w Ludwiga Reisera i Reinharda Schiestla w listopadzie 1978 r. Jedna z d r ó g , w i o d ą c a na prawo od drogi Cas-tiglioniego, na c a ł y c h 800 met

rach nie przekracza t r u d n o ś c i V stopnia.

• N i e k t ó r z y a l p i n i ś c i zachodni z n i e c h ę c i ą m ó w i ą o zawodach wspinaczkowych w s k a ł k a c h , sami jednak u p r a w i a j ą biegi po duż y c h ś c i a n a c h alpejskich. Szwajcarzy Jean Troilett i Jean-Pierre Frossard pokonali ostatnio d r o g ę S c h m i d ó w na p ó ł n o c n e j ś c i a n i e Matterhornu w czasie 4 1/2 godziny !

• W tegorocznym m i ę d z y n a r o dowym obozie „ K a u k a z 79" u d z i a ł w z i ę ł o 127 a l p i n i s t ó w z 10 k r a j ó w , w tym Ang l i i , Francj i , S t a n ó w Zjednoczonych a nawet Meksyku. B a z ą b y ł hotel g ó r s k i . .Azau" u p o d n ó ż y Elbrusa , nic w i ę c dziwnego, ż e n a j w i ę k s z y m w z i ę ciem c i e s z y ł s i ę u u c z e s t n i k ó w satr. Klbrus.


Pożegnania

KONSTANTY

STECKI

4 p a ź d z i e r n i k a 1978 r . z m a r ł w P o z n a n i u K o n s t a n t y S t e c k i (senior) , e m e r y t o w a n y p r o fesor A k a d e m i i R o l n i c z e j i U n i w e r s y t e t u i m . A . M i c k i e w i c z a w P o z n a n i u . U r o d z i ł s i ę 29 l i p c a 1885 r. w H r u b i e s z o w i e . W Z a k o p a n e m m i e s z k a ł w l a t a c h 1910—1923, p r a c u j ą c j a k o n a u c z y c i e l g i m n a z j a l n y i p r o w a d z ą c w T a t r a c h p r a c e b o t a n i c z n e . Jego z a s ł u g i n a u k o we i o g ó l n o g ó r s k i e o m ó w i o n o j u ż w i n n y c h p i s m a c h ( „ W i e r c h y " 1978, „ S y l w a n " 1979), tu o g r a n i c z m y s i ę do p r z y p o m n i e n i a jego m n i e j znane j k a r t y g r o t o ł a z a i t a t e r n i k a .

K o n s t a n t y S t e c k i b y ł z a m i ł o w a n y m t u r y s t ą t a t r z a ń s k i m i n a r c i a r z e m . J u ż j a k o p a c jen t s a n a t o r i u m D ł u s k i c h w r . 1910 z r o b i ł s a m o t n y w y p a d n a M a ł y G i e w o n t , p ó ź n i e j c h o d z i ł po T a t r a c h i n t e n s y w n i e , t a k ż e n a l e k k i e w s p i n a c z k i . W d n i u 1 k w i e t n i a 1913 u c z e s t n i c z y ł w p r z y p u s z c z a l n i e p i e r w s z y m z i m o w y m w e j ś c i u n a p ó ł n o c n y w i e r z c h o ł e k S w i n i c y —• z p r z e j ś c i e m g r a n i ą n a w i e r z c h o ł e k g ł ó w n y . C z ę s t o w s p o m i n a ł ( i n f o r m a c j a od K o n s t a n t e g o S t e c k i e g o j u n i o r a ) j a k ą ś n o w ą d r o g ę na K r ó t k i e j , w d r u k u c h y b a n i g d z i e n i e o d n o t o w a n ą . C h ę t n i e w o d z i ł w T a t r y s w o j e k l a s y g i m n a z j a l n e , r o z b u d z a j ą c w m ł o d z i e ż y — n i e r z a d k o p r z y s z ł y c h t a t e r n i k a c h , j a k np . J a n S a w i c k i — z a i n t e r e s o w a n i a p r z y r o d ą i t o p o g r a f i ą g ó r . P r o w a d z i ł t e ż d z i a ł a l n o ś ć j a s k i n i o w ą . B y ł j e d n y m z p i e r w s z y c h c z ł o n k ó w „ k l u b u g r o t o ł a z ó w " b r a c i Z w o l i ń s k i c h . B r a ł u d z i a ł w i c h w y p r a w a c h o d k r y w c z y c h do j a s k i ń k o ś c i e l i s k i c h (1922 i p ó ź n i e j ) , do P i w n i c y M i ę t u s i e j ( p o m i a r y i n a d a n i e n a z w y 1923). do J a s k i n i p o d P i - a -n ą (1923), do K a s p r o w e j N i ż n i e j (1925). Z j e go u d z i a ł e m d o k o n a ł o s i ę posze rzen ie t e c h n i k i e k s p l o r a c i i — s a m z a b i e g a ł m . i n . o w y p o s a ż e n i e „ k l u b u " w l i n y . W s p ó ł p r a c o w a ł t e ż z T O P R , p r o w a d z i ł n a w e t k r ó t k o jego s e k r e t a r i a t . J a k o o c h o t n i k u c z e s t n i c z y ł w p o s z u k i w a n i a c h A l d o n y S z y s t o w s k i e j (w l i p c u i s i e r p n i u 1912). W e w r z e ś n i u 1919 r . z o r g a n i z o w a ł a k c j ę po z w ł o k i T a d e u s z a K u h n a , n .b . swego u c z n i a . J ego p a r t n e r a m i g ó r s k i m i b y l i m . i n . J ó z e f O p p e n h e i m i B o r y s W i g i l e w .

Józef Nyka

ANDRZEJ

LEWICKI

U r o d z i ł s i ę 16 X I I 1955 r . w T a r n o w i e , gdz ie t e ż w r o k u 1974 u k o ń c z y ł l i c e u m o g ó l n o k s z t a ł c ą c e . J a k o w y b i j a j ą c y s i ę u c z e ń p r z y j ę t y z o s t a ł b e z e g z a m i n u n a P o l i t e c h n i k ę K r a k o w s k ą , p o d e j m u j ą c s t u d i a n a W y d z i a l e M e c h a n i c z n y m ze s p e c j a l i z a c j ą s a m o c h o d o w ą .

Z a n i m z a c z ą ł s i ę w s p i n a ć c h o d z i ł d u ż o po g ó r a c h t u r y s t y c z n i e , d z i a ł a ł t e ż w S t u d e n c k i m K o l e P r z e w o d n i k ó w P i e s z y c h w K r a k o w i e , z k t ó r y m m . i n . w y j e ż d ż a ł w A l p y J u l i j s k i e , D o l o m i t y i H i n d u k u s z . K u r s s k a ł k o w y i s z k o l e n i e t a t r z a ń s k i e o d b y ł w l ec i e 1976 r . , a le s a m o d z i e l n e w s p i n a c z k i r o z p o c z ą ł d o p i e r o j e s i e n i ą r o k u n a s t ę p n e g o . P r z e s z e d ł w t e d y w i ę k s z o ś ć l i c z ą c y c h s i ę d r ó g w o t o c z e n i u H a l i G ą s i e n i c o w e j . P o k u r s i e z i m o w y m w s t y c z n i u 1978 z a l i c z y ł z p i ę k n y m i w y n i k a m i o b ó z w D o l i n i e K i e ż m a r s k i e j , w s p i n a ł s i ę t e ż w basen ie M o r s k i e g o O k a i na H a l i G ą s i e n i c o w e j — ze s z c z e g ó l n y m u p o d o b a n i e m do d ł u g i c h k l a s y c z n y c h d r ó g , k t ó r y c h w t y m czas i e p o z n a ł k i l k a n a ś c i e .

L a t o 1978 p r z e z n a c z y ł w y ł ą c z n i e na w s p i n a n i e . K o m p l e t d r ó g n a w s c h o d n i e j ś c i a n i e M n i c h a , f i l a r K a z a l n i c y , d r o g i „ P a j ą k ó w " , n a W o ł o w e j T u r n i , K u r c z a b a n a z a c h o d n i e j ś c i a n i e G i e r l a c h u c z y G a l f y e g o n a W i e l k i e j G r a n a c k i e j B a s z c i e — to t y l k o n i e k t ó r e z o s i ą g n i ę ć t a m t e g o s ezonu . L i s t ę m i a ł o z a m k n ą ć p r z e j ś c i e d r o g i K i e ł k o w s k i e g o n a K a z a l n i c y w d n i u 31 s i e r p n i a 1978 r o k u . . . N i e s tety, n a o s t a t n i c h m e t r a c h t r u d n o ś c i A n d rze j o d p a d ł o d s k a ł y , a o d n i e s i o n e o b r a ż e n i a s p r a w i ł y , ż e n i e w y t r z y m a ł 1 8 - g o d z i n n e -go o c z e k i w a n i a n a p o m o c . Z m a r ł w czas ie z w o ż e n i a w s z e l k a c h G r a m m i n g e r a , t u ż p r z e d o s i ą g n i ę c i e m p r z e z r a t o w n i k a p o d s t a w y ś c i a n y .

Z a c h o w a m y go w p a m i ę c i j a k o d o s k o n a ł e go t o w a r z y s z a w s p i n a c z e k i s e rdecznego p r z y j a c i e l a .

Krzysztof Boran

Zdjęcie Konstantego Steckiego pochodzi z ok. 1920 r. i zachowało się w zbiorach rodzinnych. (Red.)


JANUSZ

BACZAK

5 s t y c z n i a 1979 r. podczas p r ó b y p r z e j ś c i a p o l s k i e j c z ę ś c i g r a n i T a t r Z a c h o d n i c h w z ł y c h w a r u n k a c h a t m o s f e r y c z n y c h w o k o l i cy W o ł o w c a (w k i e r u n k u P r z e ł ę c z y D z i u r a we j ) o b s u n ą ł s i ę w s t r o m y m te ren ie do g ó r n y c h p i ę t e r D o l i n y J a m n i c k i e j i p o n i ó s ł ś m i e r ć — J a n u s z B a c z a k . U r o d z i ł s i ę 18 l i s topada 1958 r . w B i e l s k u - B i a ł e j . O d 1977 r.

b y ł s t u d e n t e m W y d z i a ł u M e c h a n i c z n e g o F i l i i P o l i t e c h n i k i Ł ó d z k i e j w B i e l s k u - B i a ł e j . S p r a w y g ó r s k i e i n t e r e s o w a ł y go z a r ó w n o od s t r o n y w s p i n a c z k i p o w i e r z c h n i o w e j , j a k i d z i a ł a l n o ś c i j a s k i n i o w e j . O d r . 1974 b y ł c z ł o n k i e m S p e l e o k l u b u P T T K B i e l s k o - B i a ł a , a od 1976 c z ł o n k i e m K W . W r. 1978 u z y s k a ł s t o p i e ń t a t e r n i k a s a m o d z i e l n e g o i t a t e r n i k a j a s k i n i o w e g o . U c z e s t n i c z y ł w p r z e j ś c i a c h t a k i c h j a s k i ń , j a k Ś n i e ż n a (do I I I w o d o s p a d u ) , W i e l k a L i t w o r o w a , C z a r n a , M i ę t u s i a W y ż n i a , M a r m u r o w a , O g n i s t a (—125 m), sys t em P u s t e j (—125 m) i Z a s k o ć i (w N i ż n i c h T a t r ach) . W s p i n a ł s i ę n a j c h ę t n i e j po d r o g a c h s k a l n y c h , m i a ł za s o b ą k i l k a d r ó g n a Z a m a r ł e j T u r n i , p o ł u d n i o w ą ś c i a n ę Os t rego , p ó ł n o c n o - w s c h o d n i e (p r awe) ż e b r o P o ś r e d n i e g o G i e r l a c h u . J a k o n a k o l e g ę i p r z y j a c i e l a z a w sze m o g l i ś m y na n i e g o l i c z y ć . O d s z e d ł od nas w ł a ś c i w i e u p r o g u s w e j t a t e r n i c k i e j d r o g i , g d y z a c z ę ł y s i ę s p e ł n i a ć jego m a r z e n i a .

Grzegorz Klassek

Chrońmy przyrodę gór

Lodowce w Austrii

„ M i t t e i l u n g e n O e A V " 3—4/1979 o p u b l i k o w a ł y w y n i k i o b s e r w a c j i l o d o w c ó w w A l p a c h W s c h o d n i c h (w g r a n i c a c h A u s t r i i ) w r o k u o b l i c z e n i o w y m 1977—78. W y n i k a z n i c h , iż t endenc j a p r z y r o s t o w a l o d o w c ó w , n o t o w a n a od p a r u la t , u t r z y m u j e s i ę n a d a l , a n a w e t u t w i e r d z a . A ż 64,8% l o d o w c ó w p o w i ę k s z y ł o d ł u g o ś ć — n i e k t ó r e z n a c z n i e : S u l z e n a u f e r n e r o 24,4 m , S c h w a r z e n s t e i n k e e s o 24 m , K e s s e l -w a n d f e r n e r o 21.5 m . R o z b u d o w a p o w i e r z c h

n i z a l o d z e n i a n a j s i l n i e j z a z n a c z y ł a s i ę w g r u p a c h S i l v r e t t a , S t u b a i e r i Z i l l e r t a l e r A l -pen . W k i l k u r e j o n a c h g ó r s k i c h , g d z i e w a r u n k i k l i m a t y c z n e b y ł y m n i e j k o r z y s t n e , o d n o t o w a n o s t a b i l i z a c j ę j ę z y k ó w , a n a w e t i c h da l sze co fan ie s i ę . P r a c e p o m i a r o w e f i n a n s u je O e A V , d o k u m e n t a c j a g r o m a d z o n a jest w a r c h i w a c h I n s t y t u t u G e o g r a f i i U n i w e r s y t e t u w I n n s b r u c k u .

Rohacze ocalone

Z r a d o ś c i ą d z i e l i m y s i ę z c z y t e l n i k a m i w i a d o m o ś c i ą o t r z y m a n ą od naszego s t a ł e g o w s p ó ł p r a c o w n i k a , d r a R a d k a R o u b a l a z B r a t y s ł a w y , ż e w ł a d z e c z e c h o s ł o w a c k i e w p o ł o w i e w r z e ś n i a 1979 r. p o d j ę ł y d e c y z j ę o z a n i e c h a n i u r e a l i z a c j i p l a n u b u d o w y v. D o l i n i e R o h a c k i e j w i e l k i e g o o ś r o d k a t u r y s t y c z nego i s p o r t o w e g o , o c z y m „ T a t e r n i k " p i s a ł z l ę k i e m w r. 1974 (nr 1. s. 44). U t r z y m a n a zos tan ie szosa p o d R a k o ń o r a z a r e a ł n a r c i a r s k i w w y l o c i e D o l i n y S a l a t y ń s k i e j , a k t u a l n i e m o d e r n i z o w a n y . N i e c o p o n i ż e j Z w i e r ó w k i o t w a r t y zos t an ie w p r z y s z ł y m r o k u d u ż y m o t e l , k t ó r y s p ł o n ą ł w t r a k c i e b u -

Budowa motelu przv Z w i e r ó w c e — stan ?. w r z e ś n i a 1979 r.

Fot. Józef Nyka

d o w y i obecn ie jest p o n o w n i e w y k a ń c z a n y — i to b ę d z i e z g r u b s z a w s z y s t k o . Z a c h o w a n y zos tan ie w i ę c j e d e n z n a j p i ę k n i e j s z y c h z a k ą t k ó w T a t r Z a c h o d n i c h , a t a k ż e z a c h o d n i a r u b i e ż nasze j D o l i n y C h o c h o ł o w s k i e j , k t ó r e j g r o z i ł o z a m i e n i e n i e s i ę w l u n a p a r k .

Z Saskiej Szwajcarii

W k i l k u p a r t i a c h E l b s a n d s t e i n g e b i r g e — g ł ó w n y m r e j o n i e w s p i n a c z k o w y m N R D — u t w o r z o n o r e z e r w a t y ś c i s ł e . W s p i n a c z k i są t u w z b r o n i o n e , a t u r y ś c i m o g ą s i ę p o r u s z a ć t y l k o po z n a k o w a n y c h ś c i e ż k a c h . W c z e r w c u 1979 r . w w i e c z o r n i c y g ó r s k i e j w D r e ź n i e w z i ę l i u d z i a ł F r i t z W i e s n e r i H e n r y B a r b e r z U S A . F r i t z W i e s n e r , z n a n y k l a s y k a l p i n i z m u , w y p o w i e d z i a ł s i ę s t a n o w c z o p r z e c i w k a


s t o s o w a n i u w E l b s a n d s t e i n g e b i r g e k o s t e k i p u d r u m a g n e z j o w e g o . M i e s i ę c z n i k , ,Der T o u r i s t ' ' z a m i e ś c i ! w n u m e r z e 8/1979 z d j ę c i e z e s p o ł u p o k o n u j ą c e g o w S a s k i e j S z w a j c a r i i d r o g ę o t r u d n o ś c i a c h V I I c . O s o b l i w o ś c i ą jest to, że d w ó j k ę t w o r z ą c h ł o p c y w w i e k u 14 i 11 la t .

W 25-lecie TPN

I n s t y t u c j a w i e l c e d l a p r z y r o d y T a t r z a s ł u ż o n a — T a t r z a ń s k i P a r k N a r o d o w y — o b c h o d z i w t y m r o k u j u b i l e u s z 25 - l ec i a . Ć w i e r ć w i e k u m i j a o d c h w i l i , k i e d y w d n i u 30 p a ź d z i e r n i k a 1954 r . w y d a n e z o s t a ł o r o z p o r z ą dzen ie R a d y M i n i s t r ó w o u t w o r z e n i u T P N , p r z e z co u s a n k c j o n o w a n o p r a w n i e od d a w i e n d a w n a k r z e w i o n ą i d e ę o c h r o n y u n i k a l n e j p r z y r o d y T a t r . Z tej w ł a ś n i e r o c z n i c o w e j

o k a z j i o d b y ł o s i ę w Z a k o p a n e m I s y m p o z j u m p r z e w o d n i c t w a t a t r z a ń s k i e g o . U c z e s t n i c z y ł o w n i m 200 o s ó b p a r a j ą c y c h s i ę p r o w a d z e n i e m l u d z i n a w y s o k o g ó r s k i e s z l a k i , m . i n . p r z e w o d n i c y h o n o r o w i , Z o f i a R a d w a ń -s k a - P a r y s k a i W i t o l d H . P a r y s k i , o r a z nes to r c z y n n y c h p r z e w o d n i k ó w , b l i s k o 8 0 - l e t n i J a n G ą s i e n i c a T o m k ó w . P r z e b i e g s y m p o z j u m i t o n w y p o w i e d z i s t a n o w i ł y k o l e j n e p o t w i e r d z e n i e f a k t u , ż e T P N p o s i a d a w p r z e w o d n i c k i e j b r a c i r z e t e l n e g o s o j u s z n i k a . W ł a ś n i e p r z e w o d n i c y — j a k m a ł o k t o — m a j ą m o ż n o ś ć k s z t a ł t o w a n i a w ł a ś c i w e j p o s t a w y setek t y s i ę c y l u d z i , o d w i e d z a j ą c y c h r o k r o c z n i e T a t r y . I — j a k w y k a z a ł o z a k o p i a ń s k i e spot k a n i e — z a m i e r z a j ą swe m o ż l i w o ś c i j eszcze p e ł n i e j w y k o r z y s t y w a ć . Z p o ż y t k i e m d l a p r z y r o d y g ó r !

Mar ian G . Nowak

Drobiazgi historyczne

R O Z T O K A - D E F E K T Y P A M I Ę C I

N a j m n i e j g o d n i w i a r y są n a o c z n i ś w i a d k o w i e . W w y d a n e j os ta tn io b r o s z u r c e E d w a r d a M o s k a ł y o s c h r o n i s k u w R o z t o c e c z y t a m y n a s. 19: „ P i e r w s i t u r y ś c i p o k a z a l i s i ę w R o z t o c e , i to za n a m o w ą K a z i m i e r z a P a -s z u c h y , d o p i e r o w r. 1947. P a s z u c h a , gospo d a r z ą c w s c h r o n i s k u , a b y m i e ć co j e ś ć w y p rzeda je s w ą b i b l i o t e k ę i c z ę ś ć w ł a s n y c h u b r a ń . W y t r z y m u j e w t y c h c i ę ż k i c h c z a s a c h a ż do 1 p a ź d z i e r n i k a 1949". I p a r ę w i e r s z y n i ż e j w y p o w i e d ź samego P a s z u c h y : „ T u r y s t y k a w t y m czas ie n i e i s t n i a ł a " .

N o i j a k t u n i e o p o n o w a ć ? W r . 1946 n o c o w a ł e m w R o z t o c e d w a r a z y , w l i p c u i w s i e r p n i u — d o b r z e p a m i ę t a m , że s c h r o n i s k o b y ł o za j e d n y m i za d r u g i m r a z e m w y p e ł n i o n e . P r z y M o r s k i m O k u w s i e r p n i u 1946 r. r u c h b y ł t ak d u ż y , że 2 noce s p ę d z i ł e m w r a z z m o i m t o w a r z y s z e m n a g o ł e j p ó ł ce w k o m ó r c e s ta rego s c h r o n i s k a — w o b u b u d y n k a c h w s z y s t k i e m i e j s c a b y ł y z a j ę t e . L a t e m 1947 n o c o w a ł e m w R o z t o c e 25 s i e r p n i a . W i e c z o r e m w w y p e ł n i o n e j po b r z e g i j a d a l n i g r u p a t a t e r n i k ó w p r z y g o t o w y w a ł a k r z y ż i w i e n i e c z w r z o s ó w ( p r z e p l a t a n y l i n ą ) na g r ó b W i e s ł a w a O r ł o w s k i e g o , k t ó r y 21 s i e r p n i a z g i n ą ł na G a l e r i i G a n k o w e j , w y r u s z y w s z y w ł a ś n i e z R o z t o k i . W s w o i m n o t a t n i k u z a p i s a ł e m , że g o s p o d a r z y w s c h r o n i s k u „ p a n A d a ś ( G ó r k a ) , n i s k i a n e m i c z n y z w y g l ą d u b l o n d y n , w w i e k u la t o k . 25—30". W y ł o ż o n a na s to le k s i ą ż k a p a m i ą t k o w a — z a p o c z ą t k o w a n a po w o j n i e — m i a ł a j u ż w t e d y k i l k a d z i e s i ą t s t r o n w p i s ó w : „ s a m e w n ie j p o c h w a ł y d o m u i g o s p o d a r z y , same m i ł e w s p o m n i e n i a , i m y u m i e ś c i l i ś m y w n ie j n a sze n a z w i s k a " . J a k w i ę c n a p r a w d ę b y ł o z t u r y s t y k ą t a t r z a ń s k ą w t a m t e la ta?

Józef Nyka

E L B R U S

J a ' ; p r z y p o m n i a ł b u ł g a r s k i t y g o d n i k „ E c h o " (10 c z e r w c a 1979), tego l a t a m i n ę ł o 150 la t o d z d o b y c i a n i ż s z e g o w i e r z c h o ł k a E l -b r u s a (5621 m , zob . T . 4/72 s. 146) p r z e z k a -b a r d y j s k i e g o g ó r a l a , K i l l a r a C h a s z i r o w a . F e d e r a c j a A l p i n i z m u K a b a r d y j s k o - B a ł k a r s k i e j A S R R u c z c i ł a j u b i l e u s z w e j ś c i e m n a E l b r u s 800 o s ó b — h i s t o r y c z n ą d r o g ą p i e r w s z e g o z d o b y w c y . N i e c o w y ż s z y w i e r z c h o ł e k z a c h o d n i (5633 m) z w i e d z i ł a po r a z p i e r w s z y w y p r a w a b r y t y j s k a 20 l i p c a 1874 r.: F r e d e r i c k G a r d i n e r , C r a w f o r d G r o v e , H o r a c e W a l k e r , P e t e r K n u b e l i A c h i j a S o t t a j e w (uczes tn ik w y p r a w y w r . 1829). I n n e w s p o m n i e n i a n a s u w a E l b r u s N i e m c o m . W c z w a r t y m j u ż w y d a n i u u k a z a ł a s i ę w t y m r o k u w R F N k s i ą ż k a Jose fa M a r t i n a B a u e r a „ U n t e r n e h m e n E l b r u s " , o p i s u j ą c a d z i a ł a n i a n a f r o n c i e k a u k a s k i m i w e j ś c i e a l p i n i s t ó w w m u n d u r a c h f e l d g r a u n a E l b r u s 21 s i e r p n i a 1942 r. — z z a t k n i ę c i e m h i t l e r o w s k i e j f l a g i n a s z c z y c i e .

100 C Z Y 120?

P i e r w s z y m n a c a ł e j S ł o w i a ń s z c z y ź n i e t o w a r z y s t w e m j a s k i n i o w y m b y ł k l u b „ A n t h -r o n " , z a ł o ż o n y l a t e m 1889 r . w P o s t o j n e j n a S ł o w e n i i . P r z y p o m n i a ł j ego k o l e j e „ P l a n i n -s k i v e s t n i k " n r 9 z 1979 r. , k t ó r y o m ó w i ł t e ż h i s t o r i ę i n n y c h d a w n y c h z r z e s z e ń s p e l e o l o g i c z n y c h . W e d ł u g u s t a l e ń a u t o r a o p r a c o w a n i a , w o g ó l e p i e r w s z y k l u b j a s k i n i o w y p o w s t a ł w r. 1860 w S z w a j c a r i i p o d n a z w ą „ H ó h l e n k l u b v o n A p p e n z e l l " . C z a s o p i s m o „ D i e H o h l e " (2/1978) za na j s t a r s ze n a ś w i e c i e z rzeszen ie n a s t a w i o n e n a b a d a n i e j a s k i ń , p o p u l a r y z o w a n i e i c h i u ł a t w i a n i e i c h z w i e d z a n i a u z n a ł o k l u b p o w s t a ł y w W i e d n i u w r. 1879 z i n i c j a t y w y F r a n z a K r a u s a . Z o k a z j i


s t u l e c i a jego u t w o r z e n i a a u s t r i a c k i L a n d e s -v e r e i n f i i r H o h l e n k u n d e z o r g a n i z o w a ł w d n i a c h 17—23 w r z e ś n i a 1979 r . s y m p o z j u m p o ś w i ę c o n e h i s t o r i i s p e l e o l o g i i , (jn)

FILATELIA G Ó R S K A

D l a u p a m i ę t n i e n i a j u b i l e u s z u 100-lecia O e s t e r r e i c h i s c h e r A l p e n c l u b pocz t a A u s t r i i d a l a w l i s t o p a d z i e 1978 r . w n a k ł a d z i e 3 350 000 z n a c z e k o w a r t o ś c i 1.50 s z y l i n g a , p r z e d s t a w i a j ą c y s c h r o n i s k o i m . a r c y k s i ę c i a J o h a n n a p o d G r o s s g l o c k n e r e m . Z n a c z e k z a p r o j e k t o w a ł p rof . O t t o Z e i l l e r , s z t y c h o w a ł — pro f . A l f r e d N e f e . W u ż y c i u b y ł t e ż j u b i l e u s z o w y s t e m p e l . D l a u c z c z e n i a 50 - l ec i a a l p i n i z m u w B u ł g a r i i , p o c z t a tego k r a j u w y p u ś c i ł a l a t e m 1979 r. z n a c z e k o w a r t o ś c i 2 s to t inek , p r z e d s t a w i a j ą c y w s p i n a c z a n a ś c i a n i e s k a l n e j . R o z m i a r y z n a c z k a : 2 4 X 4 5 m m , n a k ł a d 300 000. A u t o r e m p r o j e k t u jest L j u d m i ł C z e c h ł a r o w . W o k r e s i e A l p i n i a d y

i B a ł k a n i a d y (s. 184) z n a c z e k t en b y ł s t emp l o w a n y 3 r ó ż n y m i o k o l i c z n o ś c i o w y m i d a t o w n i k a m i : „50 g o d i n i a ł p i n i z y m " , „ A ł p i j s k i sbor n a p o k o l e n i j a t a " o r a z „ V B a ł k a n i a d a po a ł p i n i z y m " .

Z piśmiennictwa

Vladimir Prochazka: Zakłady horolezectvt. Wydanie II, u z u p e ł nione. „ O l y m p i a " , Prana 1979 s. 276, 160 fotografii, 125 s z k i c ó w . N a k ł a d 12 000 egzemplarzy. Cena 29 koron.

Drugie wydanie p o d r ę c z n i k a wspinaczkowego V. Prochazki zwraca u w a g ę znacznym poszerzeniem zakresu m a t e r i a ł u , a takż e dostosowaniem t r e ś c i do w s p ó ł czesnych, j a k ż e szybko zmieniaj ą c y c h s i ę w y m a g a ń c z y t e l n i k ó w . Najobszerniejszy jest r o z d z i a ł poś w i ę c o n y technice wspinaczki i w y p o s a ż e n i u wspinacza — zagadnienia te opracowane są bardzo d o k ł a d n i e , z u w z g l ę d n i e n i e m najnowszych metod wspinaczki przy u ż y c i u kostek, p ę t l i i specjalnych t y p ó w h a k ó w . C h o c i a ż p o d r ę c z nik nie jest, bo b y ć nie może , wszechstronnym p r z e g l ą d e m s p r z ę t u , to jednak daje p o g l ą d na aktualny stan i k ierunki przeo b r a ż e ń w tej dziedzinie. W toku lektury tej c z ę ś c i k s i ą ż k i nie dostrzegamy niczego, co b y ł o b y z b ę d n e lub p r z e s t a r z a ł e , a przy tym znajdujemy wiele ciekawych, bardzo praktycznych rad i uwag. W wielu miejscach autor omawia teoretyczne podstawy rozw i ą z a ń , by jeszcze bardziej przek o n a ć o ich s ł u s z n o ś c i . Nieco k r ó t s z y jest r o z d z i a ł p o ś w i ę c o n y n i e b e z p i e c z e ń s t w o m g ó r , lecz je-£o z w i ę z ł a t r e ś ć zawiera z b i ó r n a p r a w d ę potrzebnych informacji . R o z d z i a ł o m a w i a j ą c y zagadnienia higieny i bytowania w g ó r a c h oraz pierwszej pomocy w nieszc z ę ś l i w y c h wypadkach ma s o l i d n ą p o d b u d o w ę t e o r e t y c z n ą i r ó w n i e ż wiele praktycznych w s k a z ó w e k . Zwolennicy „ f a r m a k o l o g i c z n y c h " s p o s o b ó w u z u p e ł n i a n i a formy z n a j d ą tu k i lka krytycznych u¬wag i o s t r z e ż e ń . C z ę ś ć t ę oprac o w a ł lekarz Zdenek V l ć na pod

stawie m a t e r i a ł ó w K o m i s j i Z d r o wia H S C U V C S T V . Ostatni rozd z i a ł , p r z e d s t a w i a j ą c y teoretyczne i praktyczne aspekty treningu, powinien z a i n t e r e s o w a ć rzesze ambitnych wspinaczy, d o c h o d z ą cych do w y n i k ó w d r o g ą s t a ł e g o podnoszenia formy, a t a k ż e tych, k t ó r z y w treningu w i d z ą z a b a w ę na okres oddalenia od g ó r . O b szerny m a t e r i a ł daje podstawy do wybrania w ł a s n e j metody, z a l e ż nej od indywidualnych w a r u n k ó w i u p o d o b a ń .

Czytelnicy m o g ą b y ć nieco zaskoczeni m o j ą p r z y d ł u g ą i pozbaw i o n ą s ł ó w k r y t y k i t y r a d ą , c h c ę jednak p o d k r e ś l i ć , ż e p o d r ę c z n i k Prochazki r z e c z y w i ś c i e z a s ł u g u j e na b a c z n ą u w a g ę . Jest to opracowanie d y s t a n s u j ą c e z a r ó w n o nasz „ A l p i n i z m " , nieco j u ż przes t a r z a ł y , jak i opracowany w N R D „ B e r g s t c i g e n " . Z e s p o ł o w i autorskiemu „ A l p i n i z m u " i naszym szkoleniowcom c h c i a ł b y m przypom n i e ć przy tej okazji , ż e polscy adepci taternictwa nie d y s p o n u j ą ż a d n y m kompletnym i aktualn y m p o d r ę c z n i k i e m . N a podstawie starego m a t e r i a ł u n a l e ż a ł o b y jak n a j p r ę d z e j o p r a c o w a ć n o w ą a k t u a l n ą p u b l i k a c j ę , k t ó r a z a p e ł n i ł a b y t ę l u k ę . A m o ż e po prostu p r z e t ł u m a c z y ć k s i ą ż k ę Prochazki?

Tadeusz Preyzner

Ladisłav Milan: Nebezpećenstvo tavin. , .Sport" Bratislava 1977 s. 161, 74 fotografie i schematy. N a

k ł a d 4000 egzemplarzy. Cena 14 koron.

K s i ą ż k a Ladis lava Mi lana stan o w i ć b ę d z i e p o ż y t e c z n ą l e k t u r ę z a r ó w n o dla o s ó b b y w a j ą c y c h w o ś n i e ż o n y c h g ó r a c h , jak i dla tych, k t ó r e z n a j ą omawiane zagadnienia tylko z k s i ą ż e k i opow i a d a ń . Pierwsze r o z d z i a ł y u j m u j ą temat nieco teoretycznie, s t a n o w i ą c wprowadzenie do spraw prof i lakiyki i ratownictwa lawinowego, z u ż y c i e m wszystkich metod d o s t ę p n y c h obecnie Hors-skiej S ł u ż b i e . K s i ą ż k ę zamyka p r z e g l ą d w i ę k s z y c h katastrof la winowych w g ó r a c h C z e c h o s ł o wacji .

Tadeusz Preyzner

Rita — ałpijski marszruty. B y l -garska Federacija po A ł p i n i z y m . Sofia 1979; s. 178.

Ri la jest n a j w y ż s z y m g ó r o t w o rem B u ł g a r i i i n a j w a ż n i e j s z y m rejonem wspinaczkowym tego kraju. Przewodnik ma charakter ś c i ś l e wspinaczkowy. W a ż n i e j s z e drogi naniesiono na fotografie ( m e t o d ą P u ś k a ś a ) i na p r z e g l ą d o we rysunki ś c i a n , dla ki lkudzies i ę c i u zamieszczono schematy. Opisy S R lakoniczne i s p o r z ą d z o ne w e d ł u g jednolitego wzoru. Oceny t r u d n o ś c i w y r a ż o n o w skali U I A A r e z y g n u j ą c z dotychczas w B u ł g a r i i stosowanej skali kaukaskiej. N i e k t ó r e drogi m a j ą nazwy literackie, utrzymane jednak w p o w a ż n y m tonie.

Bezpiecznego i pod każdym względem pomyślnego Roku Górskiego 1980 życzy swoim Czytelnikom

„TATERNIK"


Notatnik górski

P I Ę T N A S T O D N I O W A G R A N I Ó W K A

P i e r w s z e g o t r a w e r s o w a n i a g r u p y M o n t B l a n c na c a ł e j d ł u g o ś c i od g r a n i c y S z w a j c a r i i a ż po C o l du B o n h o m m e d o k o n a l i w d n i a c h 12—16 w r z e ś n i a 1979 r . M i c h e l B e r -r u e x (35 lat) , z n a n y p i r e n e i s t a L o u i s A u d o u -ber t (44), P i e r r e L u n e a u (37) i M i c h e l M a -b i l l o n (30). P r z e b y l i o n i o k o ł o 25 s z c z y t ó w i g r a n i e ł ą c z ą c e p u n k t y o d d a l o n e od s ieb ie w l i n i i proste j o 40 k m . Z a ł o ż y l i u p r z e d n i o 5 s k ł a d ó w ż y w n o ś c i , 8 r a z y b i w a k o w a l i w te ren ie , k i l k a n o c y s p ę d z i l i w s c h r o n i s k a c h . „ W s z y s t k o r a z e m b y ł o z n a c z n i e dlu/ .sze, n i ż n a m s ię w y d a w a ł o " — o ś w i a d c z y l i po z e j ś c i u . K o m e n t u j ą c ten w y c z y n na ł a m a c h „ L e D a u p h i n e l i b e r ę " , J e a n - P a u l R o u d i e r p i sze : „ J e s t to n o w a f o r m a a l p i n i z m u — p r z y n a j m n i e j d l a k r a j ó w z a c h o d n i c h , g d y ż n a w s c h o d z i e E u r o p y t r a w e r s o w a n i a tego r o d z a j u są b a r d z o p o p u l a r n e , j a k c h o ć b y s ł y n n a g r a ń B e z i n g i w K a u k a z i e . "

Tadejsz W o r o n o w i c z

K O R K E R Y R O B I Ą KARIERĘ

P i ę ć l a t t e m u po l scy t a t e r n i c y p r z y s w o i l i sobie o d k o l e g ó w z C S R S m e t o d ę w y k o r z y s t y w a n i a l e k k i e g o o b u w i a , p r zeznaczonego d l a m ł o d z i e ż y do g r y w p i ł k ę n o ż n ą . M e t o d a p o l e g a ł a n a o b c i ę c i u k o r k ó w od p o d e s z w y i p o k r y c i u je j p o w i e r z c h n i o d p o w i e d n i ą m i k r o g u -m ą . N i e k t ó r z y z o s t a w i a j ą 4 k o r k i n a obcas ie , i n n i l i k w i d u j ą w s z y s t k i e . W w i e l u m i a s t a c h w a r s z t a t y s z e w s k i e d o s k o n a l e r a d z ą sobie z w y k o n y w a n i e m t y c h a d a p t a c j i . . . K o r k e r y " o d n i e d a w n a z a c z ę ł y s i ę t eż p o j a w i a ć w w y ż s z y c h g ó r a c h , z a w o ż o n e t a m przez n a s z y c h k o l e g ó w . Z y s k a ł y one np . p o z y t y w n ą o c e n ę j ednego z w y k ł a d o w c ó w E N S A w C h a m o n i x , k t ó r y o g l ą d a ł je u A n n y S k o w r o ń s k i e j . N a o d n o t o w a n i e z a s ł u g u j e t a k ż e a k t u a l n y r e k o r d w y s o k o ś c i tego t y p u o b u w i a , u s t a n o w i o n y p r z e z B o g d a n a S t r z e l s k i e g o n a ś c i a n i e L a p N a z a r a n a w y s o k o ś c i ok. 5600 m (zob. s. 163).

Tadeusz Preyzner

P O U F N A MISJA

W o s t a t n i m zeszyc i e . .Of f B e l a y " z n a l e ź l i ś m y w y w i a d z P a u l e m P e t z o l d t e m , s ł y n n y m a m e r y k a ń s k i m w s p i n a c z e m z G r a n d Te ton . b o h a t e r e m w y p r a w y H o u s t o n a n a K 2 w r. 1938. P r z y p o m n i a ł o n , ż e m a g a r ś ć p i e r w s z y c h w e j ś ć w S i e r r a N e v a d a de S a n t a M a r ta— g r u p i e g ó r s k i e j m i ę d z y W e n e z u e l ą a K o l u m b i ą . . . U d a l i ś m y s i ę t a m n a w s p i n a c z k i — m ó w i ł — a l e b y ł a to z a r a z e m w y p r a w a szp i e g o w s k a . " O co c h o d z i ł o ? O t ó ż podczas osta t n ie j w o j n y w y w i a d U S A g ł o w i ł s i ę nad p r z y c z y n ą s k u t e c z n o ś c i n i e m i e c k i c h a t a k ó w n a M o r z u K a r a i b s k i m i d o s z e d ł do w n i o s k u , ż e ł o d z i e p o d w o d n e w r o g a n a p r o w a d z a n e s ą n a

Rys. Justyna Nyczanka

ce le z l ą d u . W y s u n i ę t o p r z y p u s z c z e n i e , iż p u n k t o b s e r w a c y j n y m o ż e s i ę k r y ć n a szczy tach S a n t a M a r t a , s k ą d p r z y p o g o d z i e m a s i ę w g l ą d w c a ł y r e j o n . „ S p o t k a l i ś m y t a m k i l k u N i e m c ó w — w s p o m i n a P e t z o l d t — a le n a t u r a l n i e n i e w i d z i e l i ś m y i c h e k w i p u n k u r a d i o wego . P o t w i e r d z i l i ś m y j e d n a k pode j r zen i e , że t a m N i e m c y są ." W r. 1980 w g ó r y S a n t a M a r ta uda je s i ę w y p r a w a P K G .

EL C A P I T A N K L A S Y C Z N I E

S e n s a c j ą Y o s e m i t e s t a ł o s i ę p o k o n a n i e w m a j u — w t y m s a m y m t y g o d n i u — ś c i a n E l C a p i t a n i H a l f D o m e bez u ż y c i a s z tucz n y c h ś r o d k ó w . N a z a c h o d n i e j ś c i a n i e E l C a p i t a n u k l a s y c z n i o n a z o s t a ł a d r o g a R o y a l a R o b b i n s a z r . 1967 (obecnie w a m e r y k a ń sk ie j s k a l i 5.11), a d o k o n a l i tego w 2 - d n i o -w y m a t a k u (po z a a w a n s o w a n e j p r ó b i e ) R a y J a r d i n e i B i l l P r i c e . P ó ł n o c n o - z a c h o d n i ą ś c i a n ę H a l f D o m e p r z e s z l i L e o n a r d C o y n e , D e n n i s . Jackson i D o u g L o r r i m e r , a le t y l k o p i e r w s z y z n i c h p o k o n a ł ( p r o w a d z ą c ) w s z y s t k i e o d c i n k i a l l - f r e e . T r u d n o ś c i o c e n i ł na 5.11—5.12. „ S ą to k a m i e ń i e m i l o w e w h i s t o r i i a l p i n i z m u w Y o s e m i t e " — n a p i s a ł o t y c h w y c z y n a c h „ M o u n t a i n " n r 69.

U W A G A - K A R P A T Y R U M U Ń S K I E

N a k ł a d e m w ł a s n y m K o m i s j i A l p i n i z m u D V W B O d e r D D R u k a z a ł a s i ę n i e m i e c k a w e r -s i a r u m u ń s k i e g o p r z e w o d n i k a w s p i n a c z k o w e go po K a r p a t a c h R u m u ń s k i c h , o p r a c o w a n e g o p r z e z W a l t e r a K a r g e l a /. B u k a r e s z t u — . . A l p i -ne A n s t i e g e d e r K a r p a t e n " (s t ron 333. w t y m 164 c a ł o s t r o n i c o w e s c h e m a t y ś c i a n , c e n a 15 m a r e k ) . W y d a w c y g o t o w i są o d s t ą p i ć p e w n ą l i c z b ę e g z e m p l a r z y k o l e g o m p o l s k i m — for m ę s p r z e d a ż y u z a l e ż n i ą od w i e l k o ś c i z a p o t r z e b o w a n i a . O s o b y za i n t e r e s o w a n e t y m w y d a w n i c t w e m m o g ą s k ł a d a ć z a m ó w i e n i a b ą d ź w r e d a k c j i . . T a t e r n i k a " , b ą d ź t e ż w p r o s t u d y s t r y b u t o r a w N R D . k t ó r e g o ad res b r z m i : D r P e t e r Fe ige . 801 D r e s d e n . K u r t - S c h l o s s e r -St.ras.se 10. P r z e w o d n i k m o ż n a o b e j r z e ć w b i b l i o t e c e O ś r o d k a K u l t u r y N R D p r z y u l .

Ś w i ę t o k r z y s k i e j 18 w W a r s z a w i e .


http://St.ras.se

TATERNIK O R G A N P O L S K I E G O Z W I Ą Z K U ALP IN IZMU

P O Ś W I Ę C O N Y S P R A W O M T A T E R N I C T W A ,

ALP IN IZMU I S P E L E O L O G I I

Redaktor: Józef Nyka

00-750 W a r s z a w a , ul. Nowosielecka 20 m. 18

Tel. 41-07-87

Adres Redakc j i :

00-624 Warszawa , ul. M a r s z a ł k o w s k a 1 p. 47

Tel. 25-40-41 wewnęt rzny 312

Adres Polskiego Z w i ą z k u A lp in izmu:

00-010 Warszawa , ul. Sienkiewicza 12 p. 439

Tel. 26-69-56

W A R U N K I P R E N U M E R A T Y :

C e n a numeru 15 ił.

P r e n u m e r a t ę na kraj przy jmują o d d z i a ł y R S W , ,Pra-s a - K s i q i k a - R u c h " oraz urzędy pocztowe i doręczyc ie le w te rminach: d o 25 l is topada na I k w a r t a ł , I pó ł rocze roku n a s t ę p n e g o i ca ły rok n a s t ę p n y ; do 10 marca na II k w a r t a ł roku b i e ż q c e g o ; do 10 czerwca na III kwart a ł i II p ó ł r o c z e roku b i e ż ą c e g o ; do 10 września na IV k w a r t a ł roku b i e ż ą c e g o . C e n a prenumeraty: pół rocznie — 30 z ł , rocznie — 60 zł .

Jednostki gospodark i u s p o ł e c z n i o n e j , instytucje, organizacje itp. z a m a w i a j ą p r e n u m e r a t ę w miejscowych o d d z i a ł a c h R S W , , P r a s a - K s i q ż k a - R u c h " , w miejscowośc iach zaś , w których nie ma o d d z i a ł ó w — w u r z ę d a c h pocztowych. Prenumeratorzy indywidualni o p ł a c a j ą pren u m e r a t ę wy łączn ie w u r z ę d a c h pocztowych i u dorę czycie l i .

P r e n u m e r a t ę ze z leceniem wysyłki za g r a n i c ę przyjmuje R S W , t P r a s a - K s i q ż k a - R u c h " , Cent ra la Ko lpor tażu Prasy 1 Wydawnictw, u l . Towarowa 28, 00-958 Warsza wa, konto N B P XV O / W a r s z a w a nr 1153-201045-139-11. Prenumerata ze z leceniem wysyłki za g r a n i c ę jest droższa od krajowej o 50'/, d l a z l e c e n i o d a w c ó w indywidualnych i o 100° /• d l a instytucji i z a k ł a d ó w pracy.

S p r z e d a ż egzemplarzy n u m e r ó w zdezaktual izowanych prowadzi na uprzednie pisemne z a m ó w i e n i a Centra la Ko lpor tażu Prasy l Wydawnictw „ P r a s a - K s i ą ż k a -R u c h " , 00-958 Warszawa , ul . Towarowa 28.

W Y D A W C A :

R S W , , P r a s a - K s i q ż k a - R u c h " M ł o d z i e ż o w o Agenc ja Wydawnicza , 00-564 Warszawa , ul . Koszykowa 6A.

Telefony: Dyrektor 28-09-73. D z i a ł Wydawniczy 29-35-52. 29-56-19. Biuro Reklam I O g ł o s z e ń , 00-679 Warszawa , ul. W i lcza 62. Telefon 28-07-82.

Druk: P Z G R S W „ P r a s a - K s i ą ż k o - R u c h " , Warszawa, u l . Smolna 10/12. Z a m . 1369. C-121.

Nr indeksu 37 901

N R 4 (245)

C O N T E N T S

Poles in the Himalayas 1969-1979, an analysis (J. Nyka) 145

Training of the alpinist (J. Kurczab) . . . 146 Polish climbs in the Alps 1978 (D. Miodo-

wicz-Wolf) 148 The Alps — Polish '79 season (J. Kurczab) . 150 Nanda Devi East 40th anniversary (L. Wró

blewski) 153 Dunapurna (P29, 7835 m) climbed — expedi-

tion reports (R. Szafirski and M.J. Pawlikowski) 154

Warsaw expedition to the Rolwaling area (A. Skłodowski) 159

In the High Pamirs — an extreme new route on Lap Nasar N E face (J. Mączka and T. Preyzner) 160

The Yugoslav Pamir season '79 (F. Savenc) . 164 Old man in the mountains (J. Hajdukiewlcz) 167 Summer in the Tatnas — a comment of Z .

Skoczylas 168 The B a ś t y ridge East side (T. Preyzner) . . 171 The 5th International Cave Rescue Conference

(J. Mikuszewski) 175 Mountain l i t e r a t u r ę — some reflections (E.

Szulecka) 176

New routes in the Tatras — 179. Various mountains — 180. Expeditions — 181. Car ing — 183. Mountain accidents — 185. Obituary — 187. M o u n tain n a t u r ę preservation — 188. Historical notes — 189. Book reviews — 190. Alpine notes — 191.

INHALT

Polen im Himalaya 1969-79 (J. Nyka) . . . 145 Training des Bergsteigers (J. Kurczab) . . . 146 Polnische Alpenfahrten 1978 (D. Miodowicz-

-Wolf) 148 Polen in den Alpen in 1979 (J. Kurczab) . . 150 40 Jahre Nanda-Devi-East-Erstbesteigung (L.

Wróblewski) 153 Er lo lg am P29 (Dunapurna, 7835 m) — fi. Sza

firski und M.J. Pawlikowski . . . . 154 Warschauer Rolwaling-Expedition (A. Skło

dowski) 159 Neue Routen im Hohen Pamir (J. Mączka) . 160 Sechs Tage in der Lap-Nasar-Nordostwand

(T. Preyzner) 162 Jugoslawische Pamir-Erfolge (F. Sauenc) . . 164 Bergfahrten im Nordspitsbergen (J. Tycz

kowski) 165 Der altere Mensch im Gebirge (J. Hajdukie-

wicz) 167 Tatra-Sommersaison — kritische Betrachtun-

gen (Z. Skoczylas) 163 Tatra-Ausbildungszentrum — Jahresbericht (Z.

Jakubowski) 170 Der B a ś t y - G r a t (Basteigrat) vom Osten (T.

Preyzner) 171 Funfte Internationale H ó h l e n r e t t e r - T a g u n g (J.

Mikuszewski) 175 Alpine Literatur (E. Szulecka) 176

Neue Routen in der Tatra — 179. Bergfahrten — 180. Expeaitkmeii — 181. Hohlenkunde — 183. Berg-gunfalle — 185. In Memoriam — 187. Alpiner Natur-schutz — 188. Geschichtliches — 189. Schriftenschau — 190. K u r z notiert — 191.


taternik 4 1979 - polski związek alpinizmupza.org.pl/download/taternik/324025.pdf · 2010. 2....

Documents