taïp chí hoaït ñoäng khoa hoïc - coâng ngheä kt qu nghiên...

Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe vaø Moâi tröôøng lao ñoäng, soá 1&2-2013 1

K�t qu� nghiên c�u KHCN

Môc lôc

Toång Bieân taäp:TS. Ñoã Traàn Haûi

Phoù Toång Bieân taäp:ThS.Nguyeãn Quoác Huøng

Thieát keá myõ thuaät: Ñöùc Chính

Giaáy pheùp soá: 1367/GP-BTTTTCaáp ngaøy:31/07/2012.

Toøa soaïn vaø Trò söï:Soá 216 Nguyeãn Traõi (Km 9) -Thanh Xuaân - Haø Noäi.ÑT: (04) 35540492.

(04) 35540491.Fax: (04) 35542901.E-mail: [email protected]

AÛnh bìa 1: Thaønh Chung

In 400 cuoán taïi Xöôûng in Ñöùc Huy

Gi¸: 10.000 ®ång.

Taïp chí Hoaït ñoängKhoa hoïc - Coâng ngheä

Sè 1,2&3 - 2013

isSN 1859-0896

Coâng boá caùc keát quaû nghieân cöùu KH-CN trong nöôùc

1 Keát quaû nghieân cöùu söï bieán ñoåi nhieät ñoä tröïc traøng trong ñieàu kieän phoøng thí nghieäm nhieät aåm Results of research on rectal temperature changes in conditions of microclimate laboratory

PGS.TS. Nguyeãn Ñöùc Hoàng

3

2 Moâ hình phaùt thaûi oâ nhieãm töø nguoàn thaáp Air pollution dispersion model from short point sources

TS. Phaïm Vaên Haûi

10

3 Ñeà xuaát thöû nghieäm moät boä coâng cuï ñaùnh giaù moâi tröôøng lao ñoäng Propose a trial toolkit for working environment assessment

ThS. Nguyeãn Trinh Höông 15

4 Nghieân cöùu ñaùnh giaù chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí taïi caùc baõi choân laáp chaát thaûi raén sinh hoaït ôû caùc khu ñoâ thò Study and evaluate the quality of ambient air in domestic solid waste landfills in urban areas

ThS. Mai Thu Thaûo 21

5 Böôùc ñaàu nghieân cöùu döï baùo phaùt thaûi oâ nhieãm khí cuûa ngaønh saûn xuaát xi maêng Preliminary study on the forecast of air pollution emissions in the cement industry

ThS. Nguyeãn Vieät Thaéng 27

6 Nghieân cöùu xöû lyù maøu cho nöôùc thaûi cuûa laøng ngheà deät nhuoäm baèng phöông phaùp oxi hoùa naâng cao söû duïng taùc nhaân Peroxon Research on color treatment for wastewater of textile craft villages with advanced oxidation method using agents Peroxon

ThS. Taï Thò Trang Nhaâm 33

7 Giaûi phaùp nöôùc saïch cho vuøng luõ Clean water solutions in flooded areas

ThS. Traàn Höng 38

8 Quy trình phaân huûy thuoác baûo veä thöïc vaät taïi choã baèng phöông phaùp hoùa hoïc keát hôïp sinh hoïc Process of pesticides decomposition in place by using combination of chemical and biological methods

ThS. Nguyeãn Thò Thuùy Haèng 43

9 ÖÙng duïng phaàn meàm ñoäng hoïc nhieät ñeå xaùc ñònh ñoäng hoïc phaûn öùng, goùp phaàn phaân tích moái nguy hieåm phaûn öùng hoùa hoïc Application of the kinetic heat software to determine reaction kinetics, contributing to hazard analysis of chemical reactions

CN. Nguyeãn T. Khaùnh Huyeàn 49

2 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe vaø Moâi tröôøng lao ñoäng, soá 1,2&3-2013


10 Coâng ngheä xöû lyù DDT baèng phöông phaùp oxy hoùa keát hôïp vôùi bieän phaùp sinh hoïc DDT treatment technology by combination of oxidation method with biological measures

ThS. Phaïm Tieán Nhaát 56

11 Nghieân cöùu ñaùnh giaù sô boä moái nguy hieåm cuûa caùc phaûn öùng hoùa hoïc baèng phaàn meàm CHETAH A preliminary study evaluating the hazards of chemical reactions by CHETAH software

KS. Nguyeãn Vaên Laâm 60

12 Ñaùnh giaù ruûi ro ñeå phoøng ngöøa stress vaø thieáu tieän nghi trong ñieàu kieän lao ñoäng nhieät taïi coâng ty coå phaàn gaïch ngoùi Thaïch Baøn Risk assessment for preventing stress and discomfort in thermal working conditions at the Thach Ban Brick Joint-stock Company

CN. Traàn Thò Ngaân 68

13 Moøn raêng ngheà nghieäp Occupational tooth wear

BS. Vuõ Thò Ngoïc Anh 75

14 ÖÙng duïng ñaùnh giaù stress nhieät baèng chæ soá PSI trong phoøng thí nghieäm nhieät aåm Applying heat stress evaluation by PSI index in the microclimate laboratory

ThS. Nguyeãn Thanh Huyeàn 80

15 Tình traïng an toaøn böùc xaï taïi caùc cô sôû chuïp X – quang löu ñoäng Status of radiation safety of mobile X – Ray services

CN. Phaïm Coâng Thuyeân 85

16 Ñaùnh giaù thöïc traïng chaát löôïng khoâng khí vaø söùc khoûe nhaân vieân taïi caùc cao oác, vaên phoøng treân ñòa baøn Haø Noäi Assessment of the status of air quality and employees’ health in buildings and offices in Hanoi

ThS. Ngoâ Quoác Khaùnh 91

17 Xaây döïng phöông phaùp ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa chi phí cho coâng taùc AT-VSLÑ trong doanh nghieäp Develop a method to assess the cost efficiency of occupational safety and health activities in enterprises

ThS. Nguyeãn Anh Thô 96

18 Nghieân cöùu tieâu chuaån TCVN 6844:2001 vaø ñeà xuaát quy trình aùp duïng trong xaây döïng, soaùt xeùt caùc tieâu chuaån vaø quy chuaån an toaøn Research on the TCVN 6844:2001 standard and propose a process applied in developing and compiling safety standards and regulations

KS. Nguyeãn Syõ Khaùnh Linh 101

Trao ñoåi - Baøn luaän

19 Moät soá keát quaû öùng duïng coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi vaø söû duïng nguoàn naêng löôïng töø quaù trình xöû lyù trong ngaønh cheá bieán noâng - laâm saûn vaø chaên nuoâi mieàn Trung – Taây Nguyeân Some results of the application of waste treatment technology and the use of energy from the treatment process of agriculture-forestry processing industries and livestock in Central – Highland region

TS. Vöông Nam Ñaøn 106

20 Baøn veà Thieät haïi kinh teá do oâ nhieãm moâi tröôøng lao ñoäng trong doanh nghieäp Discussing the economic loss caused by working environmental pollution in enterprises

CN. Nguyeãn Thò Haûi Haø 111

Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2013 3

I. ÑAËT VAÁN ÑEÀ

Nghieân cöùu thöïcnghieäm treân ngöôøitrong ñieàu kieän moâ

phoûng moâi tröôøng nhieät aåm,gaùnh naëng lao ñoäng ñeå theodoõi söï thay ñoåi caùc chæ tieâusinh lyù, sinh hoùa vaø taâm sinhlyù laø höôùng nghieân cöùu khaûquan cho pheùp chuùng ta thuñöôïc caùc cô sôû khoa hoïc tincaäy, khaùch quan ñeå xaây döïngtieâu chuaån, cheá ñoä lao ñoängphuø hôïp cho ngöôøi lao ñoäng.Tuy nhieân, caùc nghieân cöùunhö vaäy treân ngöôøi Vieät Namcoøn raát haïn cheá, do khoâng coùphoøng thí nghieäm. Xaây döïngquy trình thöïc nghieäm phuïcvuï coâng taùc nghieân cöùu ñaùnhgiaù taùc ñoäng cuûa moâi tröôøngnhieät aåm ñeán traïng thaùi taâmsinh lyù cuûa ngöôøi lao ñoängVieät Nam laø noäi dung cuûa moät

ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïccaáp Toång Lieân ñoaøn do VieänNghieân cöùu KHKT Baûo hoä laoñoäng thöïc hieän. Baøi baùo naøytrích ñaêng moät phaàn keát quaûnghieân cöùu cuûa ñeà taøi ñoù.

II. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU2.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu

30 sinh vieân (15 nam vaø 15nöõ), tuoåi töø 19-25, sinh ra vaølôùn leân ôû moät soá tænh phía Baéc(töø Thanh Hoùa trôû ra). Nam:coù chieàu cao 165,6 ± 4,6cm,caân naëng 55,8 ± 3,8kg, dieäntích da 1,69 ± 0,09m2. Nöõ: coùchieàu cao 157,9 ± 3,8cm, caânnaëng 51,2 ± 5,6kg, dieän tíchda 1,61 ± 0,08m2. Ñoái töôïngkhoûe maïnh bình thöôøng,khoâng maéc caùc beänh veà timmaïch, hoâ haáp, ñöôïc thoâng tinñaày ñuû veà tính töï nhieân cuûa

nghieân cöùu vaø nhöõng nguy côphôi nhieãm tieàm taøng khi taäpluyeän trong ñieàu kieän khí haäunoùng aåm, tình nguyeän thamgia laøm ñoái töôïng nghieân cöùu. 2.2. Trang thieát bò, duïng cuï

- Phoøng thí nghieäm vi khíhaäu nhaân taïo cuûa VieänNghieân cöùu KHKT Baûo hoä laoñoäng coù heä thoáng ñieàu khieåntöï ñoäng bôûi rôle nhieät: Nhieätñoä khoâng khí coù theå ñieàuchænh trong phaïm vi töø 100Cñeán 500C (sai soá 0,50C); ñoäaåm khoâng khí coù theå ñieàuchænh trong phaïm vi töø 40%ñeán 90% (sai soá 5%).

- Trang thieát bò söû duïngtrong nghieân cöùu goàm:

+ Thieát bò ño nhieät ñoä tröïctraøng LT-8 cuûa Nhaät Baûn vôùiñoä chính xaùc 0,010C.


K�T QU� NGHIÊN C�U S� BI�N ��INHI�T � TR�C TRÀNG TRONG �IUKI�N PHÒNG THÍ NGHI�M NHI�T �M

PGS.TS. Nguyeãn Ñöùc Hoàng, ThS. Nguyeãn Ñöùc Minh vaø CS

Vieän Nghieân cöùu KHKT Baûo hoä lao ñoäng

Toùm taét:Nghieân cöùu söï bieán ñoåi nhieät ñoä tröïc traøng treân 30 nam nöõ sinh vieân khoûe maïnh bình thöôøng,

sinh ra vaø lôùn leân ôû caùc tænh phía Baéc, trong phoøng thí nghieäm nhieät. Thöïc nghieäm ñöôïc tieán haønhôû 3 cheá ñoä nhieät: 260C, 340C, 380C (cuøng ñoä aåm 80% vaø toác ñoä gioù ≤ 0,2m/s) vaø 4 möùc chuyeånhoùa: ngoài nghæ, chuyeån hoùa thaáp, trung bình vaø cao. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy: Moâi tröôøngnoùng - aåm coù taùc ñoäng laøm taêng nhieät ñoä tröïc traøng cuûa nhöõng ngöôøi chöa thích nghi vôùi nhieätñoä cao. Xeùt theo möùc taêng nhieät ñoä tröïc traøng, hoaït ñoäng theå löïc cuûa ñoái töôïng chöa thích nghivôùi moâi tröôøng noùng - aåm thì moâi tröôøng noùng aåm coù taùc ñoäng coäng höôûng laøm taêng gaùnh naëngtheå löïc leân 1-2 baäc so vôùi möùc taûi maø hoï thöïc hieän.

4 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2013

+ Xe ñaïp löïc keá ña naêng839E (Thuïy Ñieån).

+ Moät soá duïng cuï vaø vaät tökhaùc nhö: quaàn aùo 100%coton, deùp nhöïa, boâng, coàn,khaên lau moà hoâi,… 2.3. Caùc quy trình thöïcnghieäm

Ñoái töôïng nghieân cöùu trongtình traïng söùc khoûe toát vaøkhoâng uoáng moät loaïi thuoácnaøo theo ñôn hoaëc khoângtheo ñôn cuûa baùc syõ, khoânguoáng röôïu, caø pheâ 24 giôøtröôùc khi baét ñaàu cuoäc thínghieäm nhaèm traùnh caùc taùcñoäng tôùi nhieät ñoä cô theå.Rieâng caùc ñoái töôïng nghieâncöùu nöõ ñeàu phaûi ôû vaøo ngaøythöù 5 – 10 cuûa chu kyø kinhnguyeät nhaèm traùnh aûnhhöôûng cuûa caùc hormon sinhduïc tôùi nhieät ñoä cô theå. Ngaøythí nghieäm, ñoái töôïng thay boäñoà theå thao (quaàn ñuøi, aùongaén tay) vôùi chaát lieäu 100%cotton, ñi deùp (nhieät trôûkhoaûng 0,45 clo), töï ñaët sen-sor ño nhieät ñoä tröïc traøng ñaõkhöû khuaån saâu vaøo trong haäumoân 10-12cm vaø ngoài nghæ ôûbuoàng chuaån bò coù nhieät ñoäkhoâng khí 250C ñeán 270Ckhoaûng 10 phuùt.

Quy trình khoâng hoaït ñoängtheå löïc (QT1): Phoøng thínghieäm ñöôïc ñaët vaø chaïy oånñònh ôû 260C, ñoä aåm 80%, toácñoä gioù ≤ 0,2m/s (maùt - aåm), ñoáitöôïng vaøo ngoài treân gheá coù töïalöng (coù theå ñoïc saùch baùo bìnhthöôøng) trong 120 phuùt. Nhieätñoä tröïc traøng ñöôïc giaùm saùtlieân tuïc vaø ghi laïi töøng phuùtmoät trong suoát thôøi gian thöïcnghieäm. Laëp laïi thí nghieämnhö vaäy ôû nhieät ñoä 340C, ñoä

aåm 80%, toác ñoä gioù ≤ 0,2m/s(hôi noùng-aåm) vaø ôû nhieät ñoä380C, ñoä aåm 80%, toác ñoä gioù≤ 0,2m/s (raát noùng-aåm).

Quy trình hoaït ñoäng theå löïcvôùi möùc chuyeån hoùa thaáp(nam <208W hay <124 W/m2,nöõ <146W hay <86 W/m2 -QT2): Phoøng thí nghieämñöôïc ñaët vaø chaïy oån ñònh ôû260C, ñoä aåm 80%, toác ñoä gioù≤ 0,2m/s, ñoái töôïng ñaïp xeñaïp löïc keá vôùi toác ñoä 50voøng/phuùt ôû möùc taûi nheï(50W ñoái vôùi nam vaø 35W ñoáivôùi nöõ) lieân tuïc 58 phuùt, nghætaïi choã 2 phuùt, tieáp tuïc ñaïp 58phuùt roài nghæ taïi choã 2 phuùt vaøkeát thuùc thí nghieäm. Tuynhieân, cuoäc thí nghieäm seõ keátthuùc taïi baát cöù thôøi ñieåm naøoneáu nhieät ñoä tröïc traøng vöôïtquaù 390C. Nhieät ñoä tröïc traøngñöôïc giaùm saùt lieân tuïc vaø ghilaïi töøng phuùt moät trong suoátthôøi gian thöïc nghieäm. Laëp laïithí nghieäm nhö vaäy ôû nhieät ñoä340C, ñoä aåm 80%, toác ñoä gioù≤ 0,2m/s vaø ôû nhieät ñoä 380C,ñoä aåm 80%, toác ñoä gioù ≤ 0,2m/s.

Quy trình hoaït ñoäng theå löïcvôùi möùc chuyeån hoùa trungbình (nam: 208-268W hay124-160 W/m2, nöõ: 146-190Whay 86-112 W/m2 - QT3):Phoøng thí nghieäm ñöôïc ñaët vaøchaïy oån ñònh ôû 260C, ñoä aåm80%, toác ñoä gioù ≤ 0,2m/s, ñoáitöôïng ñaïp xe ñaïp löïc keá vôùitoác ñoä 50 voøng/phuùt ôû möùc taûitrung bình (70W ñoái vôùi namvaø 50W ñoái vôùi nöõ) lieân tuïc 28phuùt, nghæ taïi choã 2 phuùt, tieáptuïc nhö vaäy cho ñeán heát 120phuùt. Tuy nhieân, cuoäc thínghieäm seõ keát thuùc taïi baát cöùthôøi ñieåm naøo neáu nhieät ñoätröïc traøng vöôït quaù 390C.

Nhieät ñoä tröïc traøng ñöôïc giaùmsaùt lieân tuïc vaø ghi laïi töøngphuùt moät trong suoát thôøi gianthöïc nghieäm. Laëp laïi thínghieäm nhö vaäy ôû nhieät ñoä340C, ñoä aåm 80%, toác ñoä gioù≤ 0,2m/s vaø ôû nhieät ñoä 380C,ñoä aåm 80%, toác ñoä gioù ≤ 0,2m/s.

Quy trình hoaït ñoäng theå löïcvôùi möùc chuyeån hoùa cao(nam: 268-425W hay 160-253W/m2, nöõ: 190-278W hay112-165 W/m2 - QT4): Phoøngthí nghieäm ñöôïc ñaët vaø chaïyoån ñònh ôû 260C, ñoä aåm 80%,toác ñoä gioù ≤ 0,2m/s, ñoái töôïngñaïp xe ñaïp löïc keá vôùi toác ñoä50 voøng/phuùt ôû möùc taûi naëng(95W ñoái vôùi nam vaø 65W ñoáivôùi nöõ) lieân tuïc 13 phuùt, nghætaïi choã 2 phuùt, tieáp tuïc nhövaäy cho ñeán heát 120 phuùt.Tuy nhieân, cuoäc thí nghieäm seõkeát thuùc taïi baát cöù thôøi ñieåmnaøo neáu nhieät ñoä tröïc traøngvöôït quaù 390C. Nhieät ñoä tröïctraøng ñöôïc giaùm saùt lieân tuïcvaø ghi laïi töøng phuùt moät trongsuoát thôøi gian thöïc nghieäm.Laëp laïi thí nghieäm nhö vaäy ôûnhieät ñoä 340C, ñoä aåm 80%,toác ñoä gioù ≤ 0,2m/s vaø ôû nhieätñoä 380C, ñoä aåm 80%, toác ñoägioù ≤ 0,2m/s.

Quy trình hoaït ñoäng theå löïcvôùi möùc chuyeån hoùa taêng töøthaáp ñeán trung bình vaø cao(QT5): Phoøng thí nghieämñöôïc ñaët vaø chaïy oån ñònh ôû260C, ñoä aåm 80%, toác ñoä gioù≤ 0,2m/s, ñoái töôïng ñaïp xeñaïp löïc keá vôùi toác ñoä 50voøng/phuùt lieân tuïc trong 58phuùt ôû möùc taûi nheï (50W ñoáivôùi nam vaø 35W ñoái vôùi nöõ)nghæ taïi choã 2 phuùt, roài tieáp tuïcñaïp 28 phuùt ôû möùc taûi trungbình (70W ñoái vôùi nam, 50W



ñoái vôùi nöõ) nghæ taïi choã 2 phuùtvaø tieáp tuïc ñaïp 13 phuùt ôû möùctaûi naëng (95W ñoái vôùi nam,65W ñoái vôùi nöõ) nghæ taïi choã 2phuùt roài keát thuùc thí nghieäm.Tuy nhieân, cuoäc thí nghieäm seõkeát thuùc taïi baát cöù thôøi ñieåmnaøo neáu nhieät ñoä tröïc traøngvöôït quaù 390C. Nhieät ñoä tröïctraøng ñöôïc giaùm saùt lieân tuïcvaø ghi laïi töøng phuùt moät trongsuoát thôøi gian thöïc nghieäm.Laëp laïi thí nghieäm nhö vaäy ôûnhieät ñoä 340C, ñoä aåm 80%,toác ñoä gioù ≤ 0,2m/s vaø ôû nhieätñoä 380C, ñoä aåm 80%, toác ñoägioù ≤ 0,2m/s.

Caùc möùc chuyeån hoùa ñöôïctính döïa theo TCVN 7212:2009 (ISO 8996: 2004)“Ecgonomi moâi tröôøng nhieät –Xaùc ñònh möùc chuyeån hoùa”[1]vaø taàm voùc theå löïc, dieän tíchda cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu.Ñeå phuø hôïp cho taát caû caùc ñoáitöôïng nghieân cöùu, chuùng toâilaáy giaù trò ngöôõng döôùi (P5) ôûtöøng möùc chuyeån hoùa.III. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙUVAØ BAØN LUAÄN3.1. Dieãn bieán nhieät ñoä tröïctraøng cuûa ñoái töôïng thöïcnghieäm khoâng hoaït ñoängtheå löïc

Keát quaû ño nhieät ñoä tröïctraøng cuûa ñoái töôïng nghieân cöùukhi hoï ngoài khoâng hoaït ñoäng theålöïc (QT1) ôû töøng cheá ñoä nhieät,ñöôïc trình baøy trong baûng 1.

Trong traïng thaùi ngoàikhoâng hoaït ñoäng theå löïc,nhieät ñoä tröïc traøng cuûa namcoù xu höôùng cao hôn cuûa nöõ ôûcuøng cheá ñoä nhieät thöïcnghieäm. Tuy nhieân, söï khaùcbieät veà nhieät ñoä tröïc traønggiöõa nam vaø nöõ khi thöïc hieän

QT1 khoâng coù yù nghóa thoángkeâ (giaù trò t<1,96 hay p>0,05).

So saùnh giaù trò nhieät ñoätröïc traøng trung bình chungcuûa caùc ñoái töôïng thöïcnghieäm giöõa caùc cheá ñoä nhieätcho thaáy: Trong traïng thaùingoài khoâng hoaït ñoäng theå löïc,nhieät ñoä tröïc traøng cuûa caùcñoái töôïng thöïc nghieäm khaùcbieät coù yù nghóa thoáng keâ (giaùtrò 1,96 ≤ t <2,6 hay p<0,05)giöõa nhieät ñoä phoøng 260C vôùi380C; khoâng khaùc bieät veànhieät ñoä tröïc traøng giöõa nhieätñoä phoøng 260C vôùi 340C vaø340C vôùi 380C. Ñieàu naøy chothaáy: Moâi tröôøng nhieät aåm coùtaùc ñoäng laøm taêng nhieät ñoätröïc traøng cuûa ñoái töôïng chöathích nghi vôùi nhieät ñoä cao, cuï

theå laø nhieät ñoä tröïc traøng cuûañoái töôïng ôû moâi tröôøng raátnoùng-aåm cao hôn ôû moâitröôøng maùt-aåm.

Dieãn bieán nhieät ñoä tröïctraøng cuûa caùc ñoái töôïng thöïcnghieäm (chung cho caû namvaø nöõ) khi thöïc hieän QT1 ñöôïctheå hieän trong bieåu ñoà 1.

ÔÛ nhieät ñoä phoøng 260C,nhieät ñoä tröïc traøng cuûa ñoáitöôïng nghieân cöùu giaûm lieân tuïccho ñeán phuùt thöù 60 roài oån ñònhcho ñeán heát 120 phuùt thöïcnghieäm. Söï bieán ñoäng nhieät ñoätröïc traøng cuûa ñoái töôïngnghieân cöùu trong 120 phuùtthöïc nghieäm khoaûng 0,30C.

ÔÛ nhieät ñoä phoøng 340C,nhieät ñoä tröïc traøng cuûa ñoáitöôïng nghieân cöùu giaûm chuùt ít


Baûng 1. Nhieät ñoä tröïc traøng cuûa ñoái töôïng (0C) khi thöïc hieän QT1

36.4

36.6

36.8

37

37.2

37.4

37.6

1 7 13 19 25 31 37 43 49 55 61 67 73 79 85 91 97 103 109 115 121

Th i gian (phút)

Nhi

t (

C)

TT_QT1_26 TT_QT1_34 TT_QT1_38

Bieåu ñoà 1. Dieãn bieán nhieät ñoä tröïc traøng ôû caùc cheá ñoä nhieät trong QT1


cho ñeán phuùt thöù 60 roài oånñònh vaø nhích daàn leân baèngnhieät ñoä tröôùc khi laøm thöïcnghieäm.

ÔÛ nhieät ñoä phoøng 380C,nhieät ñoä tröïc traøng ño ñöôïccuûa ñoái töôïng nghieân cöùugiaûm nheï cho ñeán phuùt 15, roàitaêng nheï cho ñeán heát 120phuùt thöïc nghieäm. Nhieät ñoätröïc traøng cuûa ñoái töôïngnghieân cöùu khi keát thuùc 120phuùt thöïc nghieäm cao hôn0,30C so vôùi khi baét ñaàu laømthöïc nghieäm.

Nhö vaäy, trong traïng thaùingoài khoâng hoaït ñoäng theå löïc,nhieät ñoä tröïc traøng cuûa ñoáitöôïng thöïc nghieäm bieán ñoängdöôùi 0,40C caû trong ñieàu kieänmoâi tröôøng cöïc haõn. Tuynhieân, vaãn khaùc bieät coù yùnghóa thoáng keâ veà nhieät ñoätröïc traøng trung bình ôû moâitröôøng nhieät tieän nghi vôùi moâitröôøng noùng aåm. Töùc laø, moâitröôøng nhieät aåm cao coù taùcñoäng laøm taêng nhieät ñoä tröïctraøng cuûa nhöõng ngöôøi chöa

thích nghi vôùi nhieät ñoä cao.3.2. Dieãn bieán nhieät ñoä tröïctraøng cuûa ñoái töôïng thöïcnghieäm khi coù hoaït ñoängtheå löïc

Keát quaû ño nhieät ñoä tröïctraøng cuûa ñoái töôïng nghieâncöùu khi hoï ñaïp xe vôùi möùc taûithaáp (QT2), möùc taûi trung bình(QT3) vaø möùc taûi cao (QT4),ñöôïc trình baøy trong baûng 2.

Nhieät ñoä tröïc traøng cuûanam coù xu höôùng cao hôn cuûanöõ nhöng söï khaùc bieät khoângcoù yù nghóa thoáng keâ (t<1,96hay p>0,05).

Nhieät ñoä tröïc traøng cuûa ñoáitöôïng thöïc nghieäm coù xuhöôùng töông quan thuaän vôùinhieät ñoä phoøng thí nghieäm vaømöùc chuyeån hoùa.

Ñaïp xe vôùi möùc taûi thaáp(QT2), nhieät ñoä tröïc traøngtrung bình cuûa caùc ñoái töôïngthöïc nghieäm laø 37,370C (nöõ)vaø 37,680C (nam) khi nhieät ñoäphoøng thí nghieäm laø 260C,thaáp hôn khi ñaïp xe ôû nhieät ñoä

phoøng 340C: 37,460C (nöõ),37,750C (nam) vaø nhieät ñoäphoøng 380C: 37,910C (nöõ),380C (nam).

Ñaïp xe vôùi möùc taûi trungbình (QT3), nhieät ñoä tröïctraøng trung bình cuûa caùc ñoáitöôïng laø 37,700C (nöõ),37,750C (nam) khi nhieät ñoäphoøng thí nghieäm laø 260C,thaáp hôn khi ñaïp xe ôû nhieät ñoäphoøng 340C: 37,790C (nöõ),37,870C (nam) vaø nhieät ñoäphoøng 380C: 38,070C (nam),38,080C (nöõ).

Ñaïp xe vôùi möùc taûi naëng(QT4), nhieät ñoä tröïc traøngtrung bình cuûa caùc ñoái töôïnglaø 37,750C (nöõ), 37,830C(nam) khi nhieät ñoä phoøng thínghieäm laø 260C, thaáp hôn khiñaïp xe ôû nhieät ñoä phoøng 340C:37,900C (nöõ), 37,960C (nam)vaø nhieät ñoä phoøng 380C:38,160C (nöõ), 38,200C (nam).

Dieãn bieán nhieät ñoä tröïctraøng cuûa caùc ñoái töôïng thöïcnghieäm (chung cho caû namvaø nöõ) khi thöïc hieän QT2,QT3 vaø QT4 ôû nhieät ñoä phoøng260C, ñöôïc theå hieän trongbieåu ñoà 2.

Nhieät ñoä tröïc traøng cuûa ñoáitöôïng nghieân cöùu khi hoaïtñoäng theå löïc coù xu höôùng taêngleân theo thôøi gian.

ÔÛ nhieät ñoä phoøng 260C, khiñoái töôïng ñaïp xe lieân tuïc vôùimöùc taûi thaáp (QT2), nhieät ñoätröïc traøng taêng nhanh trongkhoaûng 50 phuùt ñaàu, sau ñoùoån ñònh hôn cho ñeán khi keátthuùc thí nghieäm. Möùc taêngnhieät ñoä tröïc traøng trong 120phuùt thöïc nghieäm laø 0,40C,töông ñöông vôùi möùc 2/6 (laoñoäng nheï) theo thang ñaùnh


Baûng 2. Giaù trò trung bình vaø ñoä leäch chuaån nhieät ñoä tröïctraøng cuûa ñoái töôïng thöïc nghieäm ôû QT2, QT3, QT4

Nam Nöõ Quy trình/Nhieät ñoä

phoøng TN (0C)

Soá löôït TN (n)

X SD Soá löôït TN (n)

X SD

26 7 37,68 0,36 6 37,37 0,34 34 6 37,75 0,31 5 37,46 0,34

QT2

38 5 38,00 0,30 6 37,91 0,29 26 5 37,75 0,54 5 37,70 0,56 34 5 37,87 0,35 9 37,79 0,51

QT3

38 5 38,07 0,26 6 38,08 0,31 26 6 37,83 0,44 4 37,75 0,28 34 6 37,96 0,48 8 37,90 0,28

QT4

38 4 38,20 0,22 3 38,16 0,29


giaù ñöôïc ñöa ra trong thöôøngquy kyõ thuaät [2].

Khi ñoái töôïng ñaïp xe lieântuïc vôùi möùc taûi trung bình(QT3) vaø naëng (QT4), nhieätñoä tröïc traøng taêng ñeàu choñeán khi keát thuùc thí nghieäm.Möùc taêng nhieät ñoä tröïc traøngtrong 120 phuùt thöïc nghieäm ôûQT3 laø 0,60C, coøn ôû QT4 laø0,80C, töông ñöông vôùi möùc3/6 (lao ñoäng trung bình) vaømöùc 4/6 (lao ñoäng naëng) theothang ñaùnh giaù ñöôïc ñöa ratrong thöôøng quy kyõ thuaät [2].

ÔÛ nhieät ñoä phoøng 340C, khiñoái töôïng ñaïp xe lieân tuïc vôùimöùc taûi thaáp (QT2), nhieät ñoätröïc traøng taêng leân trong suoát120 phuùt laøm thí nghieäm. Möùctaêng nhieät ñoä tröïc traøng trong120 phuùt thöïc nghieäm laø0,70C, töông ñöông vôùi möùc3/6 (lao ñoäng trung bình) theothang ñaùnh giaù ñöôïc ñöa ratrong thöôøng quy kyõ thuaät [2].

Khi ñoái töôïng ñaïp xe lieântuïc vôùi möùc taûi trung bình(QT3) vaø naëng (QT4), nhieät ñoätröïc traøng cuõng taêng lieân tuïctrong suoát thôøi gian laøm thínghieäm. Möùc taêng nhieät ñoä

tröïc traøng trong 120 phuùt thöïcnghieäm ôû QT3 laø 0,90C vaøQT4 laø 1,10C, töông ñöông vôùimöùc 4/6 (lao ñoäng naëng) theothang ñaùnh giaù ñöôïc ñöa ratrong thöôøng quy kyõ thuaät [2].

ÔÛ nhieät ñoä phoøng 380C, khiñoái töôïng ñaïp xe lieân tuïc vôùimöùc taûi thaáp (QT2), nhieät ñoätröïc traøng taêng leân 1,20C ñaït38,40C vaø phaûi döøng thínghieäm ôû phuùt thöù 100. Möùctaêng nhieät ñoä tröïc traøng naøytöông ñöông vôùi möùc 4/6 (laoñoäng naëng) theo thang ñaùnhgiaù ñöôïc ñöa ra trong thöôøngquy kyõ thuaät [2].

Khi ñoái töôïng ñaïp xe lieântuïc vôùi möùc taûi trung bình(QT3), nhieät ñoä tröïc traøngtaêng 1,40C trong suoát thôøigian laøm thí nghieäm, ñaït38,60C ôû phuùt thöù 88 vaø phaûidöøng thí nghieäm. Möùc taêngnhieät ñoä tröïc traøng naøy töôngñöông vôùi möùc 4/6 (lao ñoängnaëng) theo thang ñaùnh giaùñöôïc ñöa ra trong thöôøng quykyõ thuaät [2].

Khi ñoái töôïng ñaïp xe lieântuïc vôùi möùc taûi naëng (QT4),nhieät ñoä tröïc traøng taêng1,50C, ñeán phuùt thöù 76 keátthuùc thí nghieäm, ñaït 38,60C.Möùc taêng nhieät ñoä tröïc traøngnaøy töông ñöông vôùi möùc 5/6(lao ñoäng raát naëng) theothang ñaùnh giaù ñöôïc ñöa ratrong thöôøng quy kyõ thuaät [2].

Nhö vaäy, xeùt theo möùctaêng nhieät ñoä tröïc traøng, khihoaït ñoäng theå löïc lieân tuïc 120phuùt trong ñieàu kieän moâitröôøng ñöôïc coi laø tieän nghi(260C) thì gaùnh naëng theå löïctöông ñöông vôùi möùc chuyeånhoùa; khi hoaït ñoäng theå löïc lieântuïc 120 phuùt trong ñieàu kieänmoâi tröôøng hôi noùng (340C)


36.636.8

3737.237.437.637.8

3838.2

1 7 13 19 25 31 37 43 49 55 61 67 73 79 85 91 97 103 109 115 121

Th i gian (phút)

Nhi

t (

C)

QT2_TT_26 QT3_TT_26 QT4_TT_26

Bieåu ñoà 2. Dieãn bieán nhieät ñoä tröïc traøng cuûa ñoái töôïng thöïc hieän QT2, QT3, QT4 ôû 260C

Bieåu ñoà 3. Dieãn bieán Nhieät ñoä tröïc traøng cuûa ñoái töôïngthöïc hieän QT2, QT3, QT4 ôû 340C

36.636.8

3737.237.437.637.8

3838.238.4

1 7 13 19 25 31 37 43 49 55 61 67 73 79 85 91 97 103 109 115 121

Th i gian (phút)

Nhi

t (

C)



thì gaùnh naëng theå löïc taêng leânmoät baäc; khi hoaït ñoäng theå löïclieân tuïc trong ñieàu kieän moâitröôøng cöïc haõn (380C) thìgaùnh theå löïc taêng leân 1-2 baäcvaø khoâng theå thöïc hieän heát120 phuùt thöïc nghieäm.3.3. Dieãn bieán nhieät ñoä tröïctraøng cuûa ñoái töôïng thöïcnghieäm khi hoaït ñoäng theå löïctaêng daàn - QT5 (xem Baûng 3)

Nhieät ñoä tröïc traøng trungbình cuûa caùc ñoái töôïng laø37,460C (nam), 37,50C (nöõ)khi ñaïp xe vôùi möùc taûi taêng töønheï ñeán trung bình roài naëng ôûnhieät ñoä phoøng thí nghieäm260C, thaáp hôn khi ñaïp xe ôûnhieät ñoä 340C (nam: 37,670C,nöõ: 37,650C) vaø 380C (nam:37,930C, nöõ: 37,890C).Khoâng khaùc bieät giöõa nam vaønöõ veà nhieät ñoä tröïc traøng khi

hoï ñaïp xe vôùi möùc taûi taêng töønheï ñeán trung bình roài naëng ôûcaû 3 cheá ñoä nhieät thí nghieäm.

Dieãn bieán nhieät ñoä tröïctraøng cuûa ñoái töôïng nghieâncöùu khi thöïc hieän QT5 ñöôïctheå hieän trong bieåu ñoà 5.

Trong QT5, ôû nhieät ñoäphoøng 260C, khi ñaïp xe ôûmöùc taûi nheï lieân tuïc 58 phuùt,nhieät ñoä tröïc traøng cuûa ñoáitöôïng nghieân cöùu taêngkhoaûng 0,40C, töông öùng möùc2/6 (nheï) cuûa thang ñaùnh giaùtheo chæ soá taêng thaân nhieätñöôïc ñöa ra trong thöôøng quykyõ thuaät [2]. Khi chuyeån sangmöùc taûi trung bình vaø naëng (töøphuùt thöù 61), nhieät ñoä tröïctraøng taêng nhanh hôn ñeán khikeát thuùc thí nghieäm, töôngöùng möùc taêng thaân nhieät baäc3/6 (trung bình).

ÔÛ nhieät ñoä phoøng 340C vaø380C, khi ñoái töôïng ñaïp xetheo QT5 (ñaïp xe vôùi möùc taûitaêng daàn töø nheï ñeán trung bìnhroài naëng), nhieät ñoä tröïc traøngcuûa ñoái töôïng nghieân cöùu taênglieân tuïc. Nhieät ñoä tröïc traøngtaêng khi thöïc hieän QT5 ôû nhieätñoä 340C laø 0,90C vaø 380C laø1,20C, töông öùng möùc taêngthaân nhieät baäc 4/6 (naëng).

Tính giaù trò trung bình cuûanhieät ñoä tröïc traøng rieâng chotöøng möùc taûi (nheï, trung bình,naëng) khi ñoái töôïng thöïc hieänQT5, so saùnh vôùi giaù trò nhieätñoä tröïc traøng thu ñöôïc khithöïc hieän QT2, QT3, QT4,cho thaáy:

Giaù trò nhieät ñoä tröïc traøngtrung bình cuûa ñoái töôïng thínghieäm khi ñaïp xe vôùi möùc taûinheï trong 120 phuùt (QT2)nhænh hôn moät chuùt khi ñaïp xevôùi möùc taûi nheï trong 58 phuùt(QT5) ôû töøng cheá ñoä nhieät,nhöng söï khaùc bieät khoâng coùyù nghóa thoáng keâ.

Giaù trò nhieät ñoä tröïc traøngtrung bình cuûa ñoái töôïng thínghieäm khi ñaïp xe vôùi möùc taûivöøa trong 120 phuùt (QT3)nhænh hôn moät chuùt khi ñaïp xevôùi möùc taûi vöøa trong 28 phuùt(sau khi ñaõ ñaïp xe vôùi möùc taûinheï 58 phuùt vaø nghæ 2 phuùttheo QT5). Tuy nhieân, söïkhaùc bieät ñoù khoâng coù yù nghóathoáng keâ.

Giaù trò nhieät ñoä tröïc traøngtrung bình cuûa ñoái töôïng thínghieäm khi ñaïp xe vôùi möùc taûinaëng trong 120 phuùt (QT4)cheânh leäch khoâng nhieàu(p>0,05) khi ñaïp xe vôùi möùc taûinaëng trong 13 phuùt ôû töøng cheáñoä nhieät (sau khi ñaõ ñaïp xe vôùi


3737.237.437.637.8

3838.238.438.638.8

1 6 11 16 21 26 31 36 41 46 51 56 61 66 71 76 81 86 91 96 101

Th i gian (phút)

Nhi

t (

C)


Bieåu ñoà 4. Dieãn bieán nhieät ñoä tröïc traøng cuûa ñoái töôïng thöïc hieän QT2, QT3, QT4 ôû 380C

B�ng 3. K�t qu� đo nhi�t đ� tr�c tràng ca đi t��ng th�cnghi�m QT5

Nam Nöõ Nhieät ñoä phoøng TN

(0C) Soá löôït TN (n)

X SD Soá löôït TN (n)

X SD p

260C 5 37,46 0,15 3 37,50 0,14 p>0,05 340C 6 37,67 0,18 5 37,65 0,14 p>0,05 380C 4 37,93 0,24 3 37,89 0,21 p>0,05


möùc taûi nheï 58 phuùt, nghæ 2phuùt roài ñaïp xe vôùi möùc taûi vöøa28 phuùt, nghæ 2 phuùt theo QT5).

Nhö vaäy, khi ñoái töôïng ñaïpxe vôùi möùc taûi taêng daàn töø nheïñeán trung bình roài naëng(QT5), nhieät ñoä tröïc traøng coùxu höôùng töông quan thuaänvôùi nhieät ñoä moâi tröôøng vaømöùc taûi, töông töï nhö khi thöïchieän QT2, QT3, QT4 vaøcheânh leäch khoâng ñaùng keågiöõa QT5 vôùi QT2, QT3 vaøQT4 (xem baûng 4).IV. KEÁT LUAÄN VAØ KHUYEÁNNGHÒ

1. Moâi tröôøng noùng - aåm coùtaùc ñoäng laøm taêng nhieät ñoä tröïctraøng cuûa nhöõng ngöôøi chöathích nghi vôùi nhieät ñoä cao. Xeùttheo möùc taêng nhieät ñoä tröïc

traøng, vôùi ñoái töôïng chöa thíchnghi vôùi moâi tröôøng noùng - aåmthì hoaït ñoäng theå löïc trong moâitröôøng noùng aåm coù taùc ñoängcoäng höôûng laøm taêng gaùnhnaëng theå löïc leân 1-2 baäc so vôùimöùc taûi maø hoï thöïc hieän. Hoaïtñoäng theå löïc trong ñieàu kieänmoâi tröôøng ñöôïc coi laø tieän nghi(260C) thì gaùnh naëng theå löïctöông ñöông vôùi möùc chuyeånhoùa; khi hoaït ñoäng theå löïc trongñieàu kieän moâi tröôøng hôi noùng(340C) thì gaùnh naëng theå löïctaêng leân moät baäc; khi hoaït ñoängtheå löïc lieân tuïc trong ñieàu kieänmoâi tröôøng cöïc haõn (380C) thìgaùnh theå löïc taêng leân 1-2 baäcvaø khoâng theå thöïc hieän heát 120phuùt thöïc nghieäm.

Nhoùm nghieân cöùu khuyeán

nghò: Giaûm möùc lao ñoäng theålöïc trong moâi tröôøng noùng-aåm1-2 baäc so vôùi laøm vieäc ôû moâitröôøng nhieät tieän nghi, ñoàngthôøi ruùt ngaén thôøi gian laømvieäc lieân tuïc, taêng soá laàn nghævaø thôøi gian nghæ giöõa giôø.

2. Caùc quy trình thöïcnghieäm nghieân cöùu taùc ñoängcuûa moâi tröôøng noùng - aåm tôùitraïng thaùi taâm sinh lyù (trongbaøi baùo naøy laø nhieät ñoä tröïctraøng) trong phoøng thí nghieämnhieät aåm ñaõ ñöôïc xaây döïng vaøthöû nghieäm thaønh coâng. Cô sôûdöõ lieäu thu ñöôïc trong thöïcnghieäm khaù phong phuù, phuøhôïp vôùi lyù thuyeát veà söï bieánñoåi caùc chæ tieâu sinh lyù ñieàuhoøa nhieät cuûa cô theå.

Nhoùm nghieân cöùu kieánnghò ñöôïc tieáp tuïc nghieân cöùuaùp duïng caùc quy trình naøytreân nhöõng ñoái töôïng khaùcnhö nhöõng ñoái töôïng ñaõ thíchnghi vôùi moâi tröôøng nhieät - aåmcao, coù tuoåi ñôøi vaø tuoåi ngheàkhaùc nhau; nghieân cöùu söïthay ñoåi caùc chæ tieâu sinh lyùmoâ phoûng moâi tröôøng laïnhkhoâ vaø laïnh aåm cuûa khí haäumuøa ñoâng ôû mieàn Baéc vôùi caùcmöùc chuyeån hoùa khaùc nhau.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. TCVN 7212:2009 (ISO8996:2004), Ecgonomi moâitröôøng nhieät – Xaùc ñònh möùcchuyeån hoùa. Haø Noäi.[2]. Vieän Y hoïc lao ñoäng vaø veäsinh moâi tröôøng (2002),Thöôøng quy kyõ thuaät y hoïc laoñoäng – veä sinh moâi tröôøng –söùc khoûe tröôøng hoïc, Nhaøxuaát baûn Y hoïc. Haø Noäi.


Bieåu ñoà 5. Dieãn bieán nhieät ñoä tröïc traøng khi thöïc hieän QT5

3737.237.437.637.8

3838.238.4

1 7 13 19 25 31 37 43 49 55 61 67 73 79 85 91 97 103

Th i gian (phút)

Nhi

t (

C)


QT5 QT2/QT3/QT4 Möùc chuyeån hoùa/ Nhieät ñoä phoøng TN (0C)

Soá löôït TN (n)

M SD Soá löôït TN (n)

M SD p

260C 8 37,36 0,11 13 37,52 0,37 p>0,05 340C 11 37,53 0,20 11 37,57 0,30 p>0,05

Chuyeån hoùa thaáp 380C 7 37,69 0,26 11 37,96 0,29 p>0,05

260C 8 37,57 0,16 10 37,73 0,51 p>0,05 340C 11 37,78 0,11 14 37,84 0,45 p>0,05

Chuyeån hoùa vöøa

380C 7 38,07 0,21 11 38,08 0,36 p>0,05 260C 8 37,73 0,27 10 37,78 0,31 p>0,05 340C 11 37,93 0,14 14 37,95 0,33 p>0,05

Chuyeån hoùa cao

380C 7 38,29 0,27 7 38,18 0,20 p>0,05

Baûng 4. Nhieät ñoä tröïc traøng cuûa ñoái töôïng thöïc nghieäm ôûQT5 so vôùi ôû QT2, QT3 vaø QT4



ÑAËT VAÁN ÑEÀ

Söû duïng coâng cuï tinhoïc trong vieäc moâphoûng söï phaùt taùn oâ

nhieãm ñöôïc caùc nhaø khoa hoïcaùp duïng töø raát laâu. Ñaõ coùnhieàu caùc coâng trình nghieâncöùu veà vaán ñeà naøy nhöng chuûyeáu aùp duïng cho nguoàn thaûicao trong caùc nhaø maùy nhieätñieän, xi maêng, hoaù chaát. Trongcaùc khu coâng nghieäp (KCN)chuû yeáu laïi laø nguoàn thaûi thaáp.Moâ hình phaùt taùn oâ nhieãm töøcaùc nguoàn thaáp haàu nhö ítñöôïc nghieân cöùu. Ñeà taøi2010/09/TLD: “Nghieân cöùucaùc nguoàn thaûi khí trong moätsoá ngaønh coâng nghieäp ôûmieàn Baéc; ñaùnh giaù möùc ñoägaây oâ nhieãm khí vaø ñeà xuaátgiaûi phaùp kieåm soaùt” ñöôïcpheâ duyeät thöïc hieän trong ñoùcoù phaàn xaây döïng moâ hìnhphaùt taùn oâ nhieãm nguoàn thaûithaáp. Ñaây laø moät nghieân cöùukhaù môùi meû ôû Vieät Nam.

1. Xaùc ñònh taûi troïng oâ nhieãmÑeå chaïy ñöôïc phaàn meàm

naøy caàn phaûi coù caùc soá lieäuñaàu vaøo trong ñoù coù caùc soálieäu quan troïng nhö: löôïngthan tieâu thuï, thaønh phaàn thanvaø taûi löôïng oâ nhieãm (buïi, hôikhí ñoäc). Thoâng thöôøng caùc soálieäu naøy chæ döïa vaøo caùc tínhtoaùn lyù thuyeát vì khoâng coù soálieäu ñieàu tra, khaûo saùt thöïc teá.1.1. Xaùc ñònh löôïng than tieâu thuï

Caùc taùc giaû ñaõ khaûo saùtcaùc noài hôi ôû KCN tænh BaécNinh vaø Höng Yeân, tham khaûocaùc soá lieäu giaùm ñònh cuûa caùctrung taâm kieåm ñònh cuûa BoäCoâng Thöông, Boä Lao ñoäng-Thöông Binh vaø Xaõ hoäi keáthôïp vôùi caùc ño ñaïc taïi 1 soánhaø maùy trong KCN. Caùc keátquaû cho thaáy:

• Soá lieäu cuûa Trung taâmKieåm ñònh Boä Coâng Thöôngnaêm 2010-2012 [1]: trong soá

575 noài hôi ñoát than thì coù0,52% noài hôi ñoát than coù suaáttieâu thuï töø 60-80kg than/taánhôi nöôùc; 0,35% coù hieäu suaáttieâu thuï töø 100-120 kgthan/taán hôi nöôùc vaø 99,13%coù hieäu suaát tieâu thuï treân 120kg than/taán hôi nöôùc.

• Theo keát quaû ñieàu tra taïi02 KCN cuûa Baéc Ninh vaøHöng Yeân, 60% noài hôi ñoátthan coù hieäu suaát tieâu thuï töø60-80 kg than/taán h.n, 10% coùhieäu suaát tieâu thuï töø 80-100kg than/taán h.n vaø 30% coùhieäu suaát tieâu thuï töø 100-120kg than /taán h.n.

• Keát quaû ño ñaïc caùc noài hôitaïi coâng ty Hanosimex (HöngYeân) vaø coâng ty thuoác laùThaêng Long (Haø Noäi) nhö sau:

- Taïi Hanosimex: Suaát tieâuthuï than: maximum = 87kg/taán h.n; minimum = 55kg/taán h.n; trung bình = 71,5

Mô hình phát thải ô nhiễmtừ nguồn thấp

Toùm taét:Baøi baùo trình baøy caùc keát quaû nghieân cöùu xaây döïng moâ hình phaùt taùn oâ nhieãm töø oáng khoùi noài

hôi ñoát than trong khu coâng nghieäp. Ñeå coù ñöôïc caùc thoâng soá ñaàu vaøo, taùc giaû ñaõ ñieàu tra, khaûosaùt, ño ñaïc nhieàu noài hôi vaø ñaõ xaùc ñònh ñöôïc suaát tieâu thuï than ñeå taïo ra 1 taán hôi nöôùc; treâncô sôû phaân tích thaønh phaàn than, ñaõ xaây döïng ñöôïc caùc heä soá phaùt thaûi cuûa caùc loaïi oâ nhieãm(buïi, SO2, NOx). Treân cô sôû so saùnh caùc moâ hình phaùt taùn oâ nhieãm cho thaáy moâ hình NhikitinVS laø phuø hôïp vôùi nguoàn thaûi thaáp vaø ñeà taøi ñaõ xaây döïng phaàn meàm moâ phoûng söï phaùt taùn oânhieãm cho nguoàn thaûi naøy. Ño ñaïc hieän tröôøng cho thaáy keát quaû raát gaàn vôùi tính toaùn. Phaàn meàmhoaøn toaøn coù theå söû duïng trong quy hoaïch baûo veä moâi tröôøng khí trong khu coâng nghieäp.

TS. Phaïm Vaên HaûiTrung taâm KH Moâi tröôøng vaø Phaùt trieån beàn vöõng




kg/taán h.n;- Taïi coâng ty thuoác laù

Thaêng Long: Suaát tieâu thuïthan: maximum=90 kg/taánh.n; minimum = 71 kg/taán h.n;trung bình = 80,8 kg/taán h.n;

• Tính toaùn theo lyù thuyeát:127 kg than/taán h.n.

Caùc tính toaùn ñöôïc döïatreân caùc thoâng soá sau: aùp suaátlaøm vieäc: 10 atm; nhieät ñoä hôinöôùc baõo hoaø: 1800C;enthanpy cuûa h.n: 2779,66kJ/kg; nhieät ñoä nöôùc caáp:800C; Enthanpy nöôùc caáp:334,88 kJ/kg; nhieät trò cuûathan: 5748 kcal/kg than; hieäusuaát noài hôi: 80%.

Töø caùc keát quaû nghieân cöùutreân cho thaáy suaát tieâu thuï thanthöïc teá cuûa ña soá caùc noài hôiñoát than <100 kg than/taán hôinöôùc. Vì vaäy trong tính toaùn coùtheå laáy suaát tieâu thuï laø 100 kgthan/taán hôi nöôùc. Töø ñoù deãdaøng xaùc ñònh ñöôïc löôïng thanñoát trong 1 giôø khi bieát coângsuaát noài hôi. Ví duï: coâng suaátnoài hôi laø 6 taán hôi nöôùc giôø,löôïng than tieâu thuï seõ laø:

6 taán x 100 kg than/taán hôinöôùc = 600 kg than. Ñaây laø döõlieäu ñaàu vaøo quan troïng cuûabaát kyø moâ hình naøo nhöng laïiraát ít thoâng tin töø caùc ñieàu travì chæ coù thoáng keâ coâng suaátnoài hôi.1.2. Xaùc ñònh thaønh phaàn than

Ña soá caùc loø hôi ñoát thanhieän nay duøng than cuïc 5b.Caùc soá lieäu döôùi ñaây cung caápcaùc thoâng tin veà thaønh phaànthan cuûa moät soá moû cuûa VieätNam (baûng 1).

1.3. Xaùc ñònh heä soá phaùt thaûi oâ nhieãm cuûa thanHeä soá phaùt thaûi cuûa caùc chaát oâ nhieãm ñöôïc xaùc ñònh theo

coâng thöùc sau:

Trong ñoù: - M = taûi löôïng oâ nhieãm (SO2, NOx, CO, CO2, buïi, g/s)- G = löôïng than ñoát (kg/s)

Töø thaønh phaàn than ñoát, keát hôïp tính toaùn lyù thuyeát vaø caùcsoá lieäu ño ñaïc thöïc teá, ñeà taøi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc heä soá phaùt thaûioâ nhieãm cuûa caùc loaïi than keå treân nhö trong Baûng 2. Khi ñaõ xaùcñònh ñöôïc heä soá phaùt thaûi oâ nhieãm, deã daøng tính ñöôïc taûi löôïngoâ nhieãm.

Baûng 1. Thaønh phaàn than cuïc 5b

Thành ph n c a than, % Ngu n g c

than Cp Hp Np Op Sp Ap Wp

Nhi t tr ,Kcal/kg

H ng Gai c c 5b 64,45 2,38 1,14 1,51 0,73 23,52 6,27 5748

H ng Gai (c c xô) 79,11 2,67 0,91 0,62 1,68 11 4,01 7068

M o Khê, 5b 59,86 1,79 1,14 1,51 0,7 28 8 5139

Vàng Danh, 5b 58,86 2,38 1,14 1,51 0,9 26,71 8,5 5286

Na D ng, 5b 47,65 2,38 1,14 1,51 6 29,32 12 4490

Núi H ng, 5b 58,54 2,31 1,14 1,51 2,5 20 14 5251

Khánh Hoà 51,31 2,04 1,14 1,51 2 32 10 4611

Heä soá Hoàng Gai

Maïo Kheâ

Vaøng Danh

Na Döông

Nuùi Hoàng

Khaùnh Hoaø

k(SO2) g/kg than 14,6 14,0 18,0 119,9 50,0 40,0

k(CO) g/kg than 9,0 8,2 8,2 6,7 8,2 7,2

k(NOx) g/kg than 3,2 2,8 2,9 2,4 2,9 2,5

k(Buïi) g/kg than 117,6 140,0 133,6 146,6 100,0 160,0

Baûng 2. Heä soá phaùt thaûi oâ nhieãm cuûa than cuïc 5b cuûa moät soámoû cuûa Vieät Nam [4]



2. Löïa choïn moâ hình phaùttaùn oâ nhieãm nguoàn thaûithaáp

Laâu nay, ngöôøi ta hay noùiñeán 2 loaïi nguoàn thaûi töø oángkhoùi, ñoù laø nguoàn thaûi cao vaønguoàn thaûi thaáp. Nguoàn thaûicao thöôøng ñöùng ñoäc laäp ôû nôitroáng traûi, khoâng bò che khuaátbôûi caùc coâng trình xaây döïng,ñoài nuùi vaø vöôït khoûi chieàu caocuûa boùng rôïp khí ñoäng do caùcvaät caûn ñoù taïo ra. Thoângthöôøng neáu chieàu cao cuûaoáng khoùi coù ñoä lôùn baèng hoaëclôùn hôn 2,5 laàn chieàu cao cuûavaät chöôùng ngaïi thì ñöôïc coilaø nguoàn thaûi cao [1]. Tuynhieân, nguoàn thaûi cao cuõngchæ aùp duïng ñoái vôùi caùc oángkhoùi cuûa nhaø maùy xi maêng,nhieät ñieän vôùi ñoä cao hôn traêmmeùt chöù ít khi aùp duïng chocaùc oáng khoùi cuûa nhaø maùytrong khu coâng nghieäp maëcduø thoaû maõn tieâu chí ≥ 2,5 laànchieàu cao cuûa chöôùng ngaïivaät. Trong khi ñoù caùc nguoànthaûi laø oáng khoùi, oáng xaû khi xaûvaøo moâi tröôøng nhöng xungquanh coù nhöõng vaät caûn nhönhaø cöûa, coâng trình laøm chokhí thaûi khoâng theå phaùt taùn raxa maø bò tích tuï, hoaëc tuaànhoaøn trong caùc doøng khí quaåndo caùc vaät caûn gaây ra. Vôùi caùcnguoàn phaùt taùn nhö vaäy ñöôïcgoïi laø nguoàn thaûi thaáp.

Moät tieâu chí raát quan troïngñeå phaân bieät nguoàn cao haythaáp chính laø töông quan giöõañoä cao cuûa oáng khoùi vaø boùngrôïp khí ñoäng.

Boùng rôïp khí ñoäng laø vuønggioù quaån taïo ra phía sau 1 vaät

caûn gioù; ñoù coù theå laø coângtrình xaây döïng, vaät chaát ñoánghoaëc vaät caûn töï nhieân nhö nuùi,ñoài, röøng caây… Ñoä lôùn cuûaboùng rôïp khí ñoäng tuyø thuoäcvaøo khoaûng caùch vaø ñoä lôùncuûa vaät caûn. Neáu chæ xeùt veàaûnh höôûng cuûa ngoâi nhaø,ngöôøi ta chia ra nhö sau [1]:

- Nhaø heïp: neáu beà roängnhaø ≤ 2,5 laàn chieàu cao nhaø;

- Nhaø roäng: neáu beà roängcuûa ngoâi nhaø > 2,5 laàn chieàucao nhaø

Neáu khoaûng caùch giöõa 2ngoâi nhaø > 10 laàn chieàu caongoâi nhaø ñoùn gioù thì coù theå coingoâi nhaø ñoù ñöùng ñoäc laâp;Neáu nguoàn thaûi laøm oâ nhieãmvuøng gioù quaån thì nguoàn ñoùñöôïc coi laø nguoàn thaûi thaáp;

Vieäc löïa choïn moâ hình tínhtoaùn cho nguoàn thaûi thaápñöôïc thöïc hieän treân cô sôû tínhtoaùn phaân boá noàng ñoä oânhieãm theo chieàu gioù treân maët

ñaát vôùi cuøng thoâng soá ñaàu vaøocho 3 moâ hình: Gauss,Berliand vaø Nhikitin sau ñoù sosaùnh keát quaû. Treân hình 1 chothaáy tính theo Nhikitin cho keátquaû coù veû saùt vôùi nguoàn thaûithaáp hôn.

Ñeà taøi ñaõ xaây döïng ñöôïcphaàn meàm tính cho tröôønghôïp nhaø heïp, ñöùng ñoäc laäp vaøcho caùc tröôøng hôïp:

a) Vò trí ñieåm tính toaùn beântrong vuøng gioù quaån khi 0 < x≤ 6Hnh.

b) Vò trí ñieåm tính toaùn beânngoaøi vuøng gioù quaån khi x >6Hnh.

Hình 1. So saùnh phaân boá noàng ñoä oâ nhieãm tính theo caùc moâ hình khaùc nhau



3. Phaàn meàm phaùt thaûi khícho nguoàn thaûi thaáp

Phaàn meàm cho pheùp bieåudieãn caùc phaân boá noàng ñoä caùcchaát oâ nhieãm: buïi, SO2, NOxtheo chieàu gioù vaø caùc maët caétngang taïi 1 soá vò trí: chaân oángkhoùi, 6 laàn khoaûng caùch chieàucao nhaø (thöïc chaát laø heát vuønggioù quaån) vaø xa hôn.

Caùc thoâng soá ñaàu vaøo laøcaùc soá lieäu hình hoïc: chieàucao, chieàu roäng, chieàu daøinhaø; soá lieäu khí töôïng: vaän toácgioù; aûnh höôûng cuûa khí haäu:heä soá k; vaø caùc thoâng soá lieânquan ñeán nhieân lieäu nhölöôïng than ñoát, heä soá oâ nhieãm(buïi, SO2, NOx). Caùc thoâng soánaøy ñöôïc xaùc ñònh nhö phaàngiôùi thieäu ôû treân.

Caùc keát quaû tính toaùn ñöôïcxuaát ra excel cuøng caùc ñoà thònhö treân caùc hình 2, 3.4. Keát quaû kieåm chöùng

Ñeà taøi ñaõ tieán haønh ño moâitröôøng sau oáng khoùi taïi coângty Hanosimex, caùch chaânoáng khoùi 40 m [4]. Caùc ñieåmlaáy maãu caùch taâm luoàng laø 5m vaø 10 m. Keát quaû so saùnhgiöõa moâ hình vaø thöïc teá cho ôûbaûng 3.Nhaän xeùt

- Taïi khoaûng caùch caùchchaân oáng khoùi laø 40 meùt, pro-file phaân boá noàng ñoä buïi giöõatính toaùn theo moâ hình vaø ñoñaïc thöïc teá coù hình daïng khaùgioáng nhau, ñaït cöïc ñaïi treântruïc luoàng vaø giaûm daàn veàbieân luoàng;

- Sai leäch giöõa tính toaùn lyùthuyeát vaø ño ñaïc thöïc teá khaù

Hình 2. Hình aûnh ñoà thò phaân boá noàng ñoä oâ nhieãmtheo chieàu gioù, Cx

Hình 3. Hình aûnh ñoà thò phaân boá noàng ñoä oâ nhieãmtreân truïc vuoâng goùc truïc gioù, Cy



lôùn, trung bình laø xaáp xæ 50%;- Maëc duø coù sai leäch khaù

lôùn nhöng cuõng cho thaáy söïtöông ñoàng giöõa tính toaùntheo moâ hình Nhikitin vaø ñoñaïc thöïc teá. Söï khaùc bieät naøyphuï thuoäc raát nhieàu yeáu toátrong ñoù gioù döôùi maët ñaátcuõng aûnh höôûng nhieàu ñeánvieäc laáy maãu buïi.KEÁT LUAÄN

1. Treân cô sôû phaân tích keáthôïp khaûo saùt thöïc teá ñaõ tínhñöôïc suaát tieâu thuï than cho 1taán hôi nöôùc; Neáu khoâng coùdöõ lieäu cho 1 loø hôi cuï theå coùtheå nhaän suaát tieâu thuï than laø100 kg than/taán hôi nöôùc. Söûduïng heä soá naøy deã daøng xaùcñònh ñöôïc löôïng than ñoáttrong 1 giôø theo coâng suaát

ñònh möùc cuûa noài hôi;2. Treân cô sôû phaân tích

loaïi than cuïc 5b cuûa moät soámoû nhö: Hoàng Gai, Maïo Kheâ,Vaøng Danh, Na Döông, NuùiHoàng, Khaùnh Hoaø, ñeà taøi ñaõñeà xuaát heä soá phaùt thaûi oânhieãm khí cho loø hôi ñoát thannhö ôû baûng 2. Neáu thankhoâng roõ nguoàn goác, coù theånhaän loaïi than coù heä soá phaùtthaûi oâ nhieãm cao nhaát ñeå tínhtoaùn, tuyø thuoäc vuøng mieàn;mieàn Baéc: than Na Döông;mieàn Trung, mieàn Nam: thanKhaùnh Hoaø.

3. Ñaõ xaây döïng phaàn meàmtính phaùt thaûi döïa vaøo phöôngphaùp tính cho nguoàn thaáp cuûaNhikitin V.S. Phaàn meàm tínhtoaùn naøy ñôn giaûn, deã söû duïng

giuùp ngöôøi quaûn lyù, quy hoaïchKCN hình dung ñöôïc möùc ñoägaây oâ nhieãm cuûa nguoàn thaûivaø quy moâ cuûa heä thoáng xöû lyùnhaèm kieåm soaùt oâ nhieãm;

4. Ñoái vôùi caùc tröôøng hôïpkhaùc: nhaø roäng, ñöùng ñoäc laäphoaëc nhaø hôïp khoái caàn tieáptuïc phaùt trieån caùc phaàn meàmtöông töï.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. Traàn Ngoïc Chaán (2000),OÂ nhieãm khoâng khí & xöû lyù khíthaûi. Taäp 1. OÂ nhieãm khoângkhí vaø tính toaùn khueách taùnchaát oâ nhieãm, NXB Khoa hoïcvaø Kyõ thuaät. Haø Noäi.[2]. Traàn Ngoïc Chaán (2000),OÂ nhieãm khoâng khí & xöû lyù khíthaûi. Taäp 3. Lyù thuyeát tính toaùnvaø coâng ngheä xöû lyù khí ñoächaïi, NXB Khoa hoïc vaø Kyõthuaät. Haø Noäi.[3]. Soå tay ngöôøi thieát keá(1978). Caùc thieát bò kyõ thuaätveä sinh. Phaàn II: Thoâng gioù vaøñieàu hoaø khoâng khí, Maxcôva(baûn tieáng Nga).[4]. Keát quaû khaûo saùt cuûa ñeàtaøi 2010/09/TLÑ, 2010-2012.

Baûng 3. So saùnh giöõa keát quaû tính toaùn theo moâ hình vaø ñothöïc teá

X=40m Y, m -5 0 5 10 Trung bình Moâ hình Cy, mg/m3 1,846 2,016 1,846 1,418 - Ño thöïc teá Cy, mg/m3 1,037 1,196 0,837 0,591 -

Sai leäch, % 43,82 40,67 56,12 58,32 49,74

Ảnh minh họa, Nguồn: Internet



ÑAËT VAÁN ÑEÀ

Hieän nay ôû Vieät Namchöa coù moät boä chæsoá toång hôïp naøo ñeå

ñaùnh giaù moâi tröôøng lao ñoäng(MTLÑ). Khi muoán ñaùnh giaùMTLÑ moät caùch toaøn dieän,thöôøng phaûi vieän daãn ñeánnhieàu tieâu chuaån, chæ soá vaønhieàu khi phaûi söû duïng thamkhaûo cuûa nöôùc ngoaøi. Chính vìvaäy maø vieäc nghieân cöùu ñeàxuaát moät boä coâng cuï ñaùnh giaùMTLÑ phuø hôïp vôùi ñieàu kieänVieät Nam laø vieäc laøm caàn thieát.Böôùc ñaàu, boä coâng cuï ñaùnh giaù

cuûa nghieân cöùu naøy môùi chædöøng laïi ôû vieäc ñeà xuaát caùc chæsoá ñaùnh giaù thieát yeáu nhaát ñoáivôùi MTLÑ nhö caùc chæ soá lieânquan ñeán oâ nhieãm khoâng khí,caùc yeáu toá vaät lyù vaø sinh hoïc coùhaïi. Caùc yeáu toá naøy cuõng môùichæ ñöôïc ñaùnh giaù ñoäc laäp vaøtoång hôïp laïi thaønh böùc tranhchung cuûa MTLÑ chöù chöaphaûi caùc chæ soá ñaùnh giaù toånghôïp taùc ñoäng ñoàng thôøi cuûacaùc yeáu toá cuõng nhö chöa keáthôïp vôùi caùc yeáu toá cuûa ñieàukieän lao ñoäng nhö gaùnh naënglao ñoäng, an toaøn lao ñoäng.

1. Giôùi thieäu Boä coâng cuïñaùnh giaù MTLÑ ñeà xuaát

Boä coâng cuï ñaùnh giaùMTLÑ ñeà xuaát laø taäp hôïp 14chæ soá ñaùnh giaù, chia theo 3nhoùm chæ soá sau:

- Nhoùm caùc chæ soá ñaùnh giaùhieän traïng chaát löôïng MTLÑ,bao goàm 6 chæ soá:� Hieän traïng chaát löôïng

khoâng khí taïi MTLÑ (IHT-1)� Vi khí haäu (IHT –2) � Chieáu saùng tieän nghi (IHT–3) � Möùc tieáng oàn tieáp xuùc (IHT-4)� Möùc rung ñoäng tieáp xuùc (IHT-5)

Đ� XU�T TH� NGHI�M M�T B� CÔNG C�ĐÁNH GIÁ MÔI TRNG LAO Đ�NG

Tóm tắt:Bài báo này được dựa trên kết quả nghiên cứu của Đề tài 211/03/TLĐ của Viện Bảo hộ lao động

trong năm 2011-2012. Nghiên cứu đã đề xuất một bộ công cụ gồm 14 chỉ số nhằm đánh giá môitrường lao động (MTLĐ) ở 3 khía cạnh: hiện trạng MTLĐ, ảnh hưởng của MTLĐ đến sức khỏe vàcác giải pháp cải thiện. Sau khi áp dụng tại hai cơ sở sản xuất, các kết quả cho thấy bộ công cụ đãphản ánh được khá đầy đủ hiện trạng chất lượng MTLĐ và năng lực quản lý MTLĐ của các cơ sở.Tuy nhiên, việc đánh giá ảnh hưởng của MTLĐ đến sức khỏe con người vẫn còn gặp nhiều khókhăn, cần phải tiếp tục nghiên cứu.

Abstract:

This paper is based on the results of the Project 211/03/TLD of the National Institute of LabourProtection in 2011-2012. Research has suggested an evaluation tool set including 14 indicators toassess the working environment in three aspects: state of working environment, effects of workingenvironment on workers’ health and improved actions. After applying at two production facilities, theresults show that the evaluation tool set has fully reflect the current state of working environment andthe management capacity for working environment of the facility. However, the assessment of theimpact of working environment on human health still faces many difficulties, it is necessary to con-tinue research.

ThS. Nguy�n Trinh H��ng và c�ng s�Trung tâm KH Môi tr��ng và Phát tri�n b�n v�ng

Vi�n Nghiên c�u KHKT B�o h� lao đ�ng



� Möùc ruûi ro do caùc yeáu toásinh hoïc (IHT-6a) hoaëc OÂnhieãm khoâng khí vi sinh(IHT-6b)- Nhoùm caùc chæ soá ñaùnh giaù

aûnh höôûng ñeán söùc khoûeNLÑ, bao goàm 5 chæ soá:� Tyû leä maéc caùc beänh ñöôøng

hoâ haáp do oâ nhieãm KK (IAH-1)� Tyû leä maéc beänh ñieác ngheà

nghieäp hoaëc suy giaûm thínhlöïc do oâ nhieãm tieáng oàn (IAH-2)

� Tyû leä maéc beänh rungchuyeån ngheà nghieäp (IAH-3)

� Lieàu phoùng xaï tích luõy (IAH-4)� Tyû leä maéc caùc beänh ngheà

nghieäp hoaëc lieân quan ñeánngheà nghieäp coù tieáp xuùc vôùicaùc taùc nhaân sinh hoïc (IAH-5)- Nhoùm caùc chæ soá ñaùnh giaù

naêng löïc kieåm soaùt MTLÑ, baogoàm 3 chæ soá:� Naêng löïc kieåm soaùt chaát

löôïng khoâng khí (IHÑ-1)� Naêng löïc kieåm soaùt caùc yeáu

toá vaät lyù coù haïi (IHÑ-2)� Naêng löïc kieåm soaùt caùc ruûi

ro sinh hoïc (IHÑ-3)Moãi chæ soá ñeà xuaát ñeàu bao

goàm caùc thoâng tin nhö: Teânchæ soá; Thuoäc veà vaán ñeà; Ñònhnghóa chæ soá; YÙ nghóa vaø caùckhaùi nieäm lieân quan; Nguoàn döõlieäu, tính saün coù vaø ñoä tin caäycuûa döõ lieäu; Phöông thöùc tính;Ñôn vò tính; Ñieåm soá vaø Phaïmvi öùng duïng.Moãi nhoùm seõ ñöôïc ñaùnh giaùvaø caùch cho ñieåm nhö sau:

1. Ñoái vôùi tieâu chí ñaùnh giaù‘Hieän traïng’, chaát löôïng MTLÑñöôïc xeáp haïng theo thang ñieåmtöø 0 ñeán >10, cuï theå nhö sau:

Tuy nhieân, coù 2 chæ soá maëc duø cuõng laø caùc yeáu toá vaät lyù cuûaMTLÑ nhöng seõ khoâng ñöôïc söû duïng ñeå phaân loaïi MTLÑ theomöùc oâ nhieãm laø chæ soá ‘Chieáu saùng tieän nghi’ vaø chæ soá ‘Möùc rungtieáp xuùc’.

2. Ñoái vôùi tieâu chí ñaùnh giaù ‘AÛnh höôûng’, nghieân cöùu naøy ñaõthöû ñeà xuaát moät thang ñaùnh giaù nguy cô gaây beänh taät cho conngöôøi khi laøm vieäc trong moâi tröôøng bò oâ nhieãm theo taàn suaátmaéc beänh. Thang ñieåm ñöôïc chia töông töï nhö vôùi thang ñaùnhgiaù hieän traïng oâ nhieãm ñeå tieän so saùnh.

3. Ñoái vôùi tieâu chí ñaùnh giaù ‘Haønh ñoäng’, thang ñieåm ñöôïc chotöø 0 ñeán 20, cuï theå nhö sau:

i m Phân lo i MTL

0 - <2 T t/Trong s ch

2 - <4 Bình th ng

4 - <6 Ô nhi m nh , b t u có tác h i n s c kho NL

6 - <8 Ô nhi m v a, có tác h i n s c kho NL

8 - <10 Ô nhi m n ng, nguy hi m n s c kho NL

10 Ô nhi m r t n ng, r t nguy hi m n s c kho và tính m ng NL

Taàn suaát maéc beänh ngheà

nghieäp (‰)

Taàn suaát maéc beänh lieân quan ñeán ngheà

nghieäp (‰)

Ñieåm soá ñaùnh giaù

aûnh höôûng

Nguy cô gaây beänh taät cho con ngöôøi do oâ nhieãm moâi tröôøng

0 0 0 - <2 Khoâng coù nguy cô

0 - < 0,5 0 - < 10 2 - <4 Baét ñaàu coù nguy cô gaây aûnh höôûng

0,5 - < 1 10 - < 20 4 - <6 Nguy cô thaáp

1 - < 5 20 - < 25 6 - <8 Nguy cô trung bình ñeán cao

5 - <10 25 - <30 8 - <10 Nguy cô cao

10 30 10 Nguy cô raát cao

i m M c áp d ng các quy nh và gi i pháp c i thi n MTL 0 – 5 H u h t các gi i pháp c i thi n MTL và ch m sóc s c kho

NL ch a c a vào các quy nh c a doanh nghi p m t cách rõ ràng và ch a c th c hi n, ho c m t s gi i pháp ã

c a vào nh ng m i tri n khai th c hi n m t ph n ho c không tri n khai th c hi n.

6 – 10 M t s gi i pháp c i thi n MTL và ch m sóc s c kho NL ã c a vào các quy nh c a doanh nghi p, tuy nhiên

ph n l n các gi i pháp này m i tri n khai th c hi n m t ph n ho c không tri n khai th c hi n, ch ng t n ng l c th c thi các chính sách gi m thi u ô nhi m MTL c a doanh nghi p m c trung bình, c n ph i t ng c ng nhi u h n n a.



2. Keát quaû aùp duïng thöûnghieäm Boä coâng cuï ñaùnh giaùMTLÑ

Nghieân cöùu ñaõ löïa choïn 2doanh nghieäp thuoäc ngaønh saûnxuaát vaät lieäu xaây döïng (VLXD)vaø cheá bieán thuûy saûn ñeå aùpduïng thöû nghieäm Boä coâng cuïñaùnh giaù MTLÑ ñeà xuaát vì

11 - 15 Phaàn lôùn caùc giaûi phaùp caûi thieän MTLÑ vaø chaêm soùc söùc khoeû NLÑ ñaõ ñöôïc ñöa vaøo caùc quy ñònh cuûa doanh nghieäp moät caùch roõ raøng, tuy nhieân moät soá giaûi phaùp môùi trieån khai thöïc hieän moät phaàn hoaëc khoâng trieån khai thöïc hieän, chöùng toû naêng löïc thöïc thi caùc chính saùch giaûm thieåu oâ nhieãm MTLÑ cuûa doanh nghieäp töông ñoái toát nhöng caàn phaûi taêng cöôøng hôn nöõa.

16 - 20 Haàu heát caùc giaûi phaùp caûi thieän MTLÑ vaø chaêm soùc söùc khoeû NLÑ ñaõ ñöôïc ñöa vaøo caùc quy ñònh cuûa doanh nghieäp moät caùch roõ raøng vaø thöïc hieän nghieâm tuùc, chöùng toû naêng löïc thöïc thi caùc chính saùch giaûm thieåu oâ nhieãm MTLÑ cuûa doanh nghieäp khaù toát.

Teân chæ soá Giaù trò cuûa chæ soá

Phaân loaïi MTLÑ

Nhaän xeùt/Keát luaän

Chaát löôïng khoâng khí taïi MTLÑ (IHT-1)

2,1 – 2,8 Bình thöôøng Chaát löôïng khoâng khí töông ñoái toát; ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc ‘Bình thöôøng’ do yeáu toá Clo söû duïng trong quaù trình veä sinh nöôùc vaø nhaø xöôûng

Vi khí haäu (IHT–2) 2 – 3,6 Bình thöôøng Do coù ñoä aåm cao neân ñieàu kieän vi khí haäu chæ ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc ‘Bình thöôøng’, caù bieät ôû khu vöïc laøm ñaù bò oâ nhieãm veà nhieät ôû möùc nheï

Möùc tieáng oàn tieáp xuùc (IHT-4)

2 – 3,2 Bình thöôøng/Toát

MTLÑ khoâng bò oâ nhieãm bôûi tieáng oàn. Möùc tieáng oàn tieáp xuùc cuûa caùc ñoái töôïng laøm vieäc taïi ñoù thaáp, do ñoù ít coù khaû naêng gaây suy giaûm thính löïc

OÂ nhieãm khoâng khí vi sinh (IHT-6a)

26 - 61 Trung bình Nhìn chung ñaït yeâu caàu. Caù bieät ôû khu vöïc sô cheá vaãn bò oâ nhieãm, chaát löôïng khoâng khí keùm. Möùc ñoä saïch taêng daàn theo quy trình coâng ngheä.

Chieáu saùng tieän nghi (IHT–3)

1, 5 vaø 6 Trung bình ñeán keùm

Chaát löôïng chieáu saùng chöa ñaït yeâu caàu, ñaëc bieät chaát löôïng keùm ôû vò trí röûa (khu vöïc sô cheá) vaø khu vöïc maùy phaùt – kho laïnh. Duy nhaát coù khu vöïc laøm ñaù ñöôïc ñaùnh giaù toát do coù keát hôïp vôùi chieáu saùng töï nhieân

Baûng 1. Baûng toång hôïp caùc chæ soá ñaùnh giaù hieän traïng MTLÑ taïi Coâng ty Thuûy saûn Quaûng Ninh

ngaønh saûn xuaát VLXD coù hieändieän haàu heát caùc yeáu toá oânhieãm cuûa MTLÑ (nhö buïi, hôikhí ñoäc, nhieät, tieáng oàn, rungñoäng, phoùng xaï) vaø laø moättrong nhöõng ngaønh coù tyû leäNLÑ bò maéc beänh ngheà nghieäp(buïi phoåi vaø ñieác ngheà nghieäp)khaù cao. Ngaønh cheá bieán thuyû

saûn ñöôïc löïa choïn theâm ñeå coùtheå ñaùnh giaù ñöôïc nhoùm caùcyeáu toá sinh hoïc.2.1. Keát quaû aùp duïng thöû nghieämtaïi Coâng ty CP Xuaát nhaäp khaåuThuyû saûn Quaûng Ninh

Caùc yeáu toá oâ nhieãm MTLÑnoåi baät taïi Coâng ty Thuyû saûnQuaûng Ninh bao goàm nhieät ñoäthaáp taïi phaàn lôùn caùc vò trí laoñoäng, caùc taùc nhaân sinh hoïc,muøi ñaëc tröng cuûa thuûy haûi saûntöôi soáng, khí H2S do chaát höõucô phaân huûy. Ngoaøi ra coøn coùkhí NH3, phaùt sinh do roø ræ trongquaù trình hoaït ñoäng cuûa heäthoáng maùy moùc, thieát bò caápñoâng vaø kho laïnh vaø khí Clophaùt sinh trong quaù trình veäsinh nhaø xöôûng, khu cheá bieán,…Söû duïng baûn Höôùng daãn söûduïng boä coâng cuï ñaùnh giaù


MTLÑ, caùc caùn boä thöïc hieän ñaõtieán haønh khaûo saùt, ño ñaïc caùcthoâng soá vi khí haäu, buïi, hôi khíñoäc, möùc tieáng oàn tieáp xuùc, ñoäroïi aùnh saùng, toång vi sinh vaät;hoài cöùu hoà sô söùc khoûe vaøphoûng vaán moät soá ñoái töôïnglieân quan. Sau ñoù, caùc chæ soáñöôïc tính toaùn, cho ñieåm, toånghôïp vaø ñaùnh giaù nhö trongbaûng 1,2,3.

2.2. Keát quaû aùp duïng thöû nghieämtaïi Coâng ty TNHH Lan Phoá

Quy trình saûn xuaát gaïch taïinhaø maùy bao goàm caùc coângñoaïn chính: ñònh hình saûnphaåm, phôi ñaûo gaïch moäc, saáy,nung vaø laøm nguoäi saûn phaåm,phaân loaïi saûn phaåm. Trong taátcaû caùc coâng ñoaïn naøy, MTLÑñeàu bò oâ nhieãm trong ñoù yeáu toáoâ nhieãm nhieät laø nghieâm troïng

nhaát, sau ñoù ñeán yeáu toá buïi. Buïiphaùt sinh nhieàu nhaát trongcoâng ñoaïn boác dôõ, phaân loaïisaûn phaåm. Ngoaøi ra, taïi khuvöïc laøm vieäc treân noùc loø nung,NLÑ coøn coù nguy cô tieáp xuùcvôùi caùc loaïi hôi khí ñoäc phaùtsinh töø ñoát chaùy nhieân lieäu hoaùthaïch nhö CO, SO2, NOx. Caùcchæ soá ñaùnh giaù bao goàm: vi khíhaäu, buïi, hôi khí ñoäc, möùc tieáng


Tên ch s i m s Nh n xét/K t lu n

T l m c các b nh ng hô h p do ô nhi m KK (IAH-1a và IAH-1b)

0

T l m c b nh i c ngh nghi p ho c suy gi m thính l c do ô nhi m ti ng n (IAH-2a và IAH-2b)

0

Không có nguy c gây b nh. NL không b các b nh ng hô h p và suy gi m thính l c do không có nguy c ti p xúc v i các ch t ô nhi m không khí và ti ng n m c có th gây các tác ng x u

T l m c các BNN ho c liên quan n ngh nghi p có ti p xúc v i các

tác nhân sinh h c (IAH-3a và IAH-3b)

0 Không có nguy c gây b nh. NL không b các b nh liên quan n ti p xúc v i các tác nhân sinh h c do doanh nghi p ã áp d ng các gi i pháp ki m soát t ng i t t

Tên ch s Giá tr c a ch s Nh n xét/K t lu n

N ng l c ki m soát ch t l ng không khí (IH -1)

17

N ng l c ki m soát các r i ro sinh h c (IH -3)

17

H u h t các gi i pháp c i thi n MTL và ch m sóc s c kho NL ã c a vào các chính sách, quy t nh c a doanh nghi p m t cách rõ ràng và th c hi n nghiêm túc, ch ng t n ng l c th c thi các chính sách gi m thi u ô nhi m MTL c a doanh nghi p khá t t.

N ng l c ki m soát các y u t v t lý có h i (IH -2)

15 Ph n l n các gi i pháp c i thi n MTL và ch m sóc s c kho NL ã c a vào các quy nh c a doanh nghi p m t cách rõ ràng, tuy nhiên m t s gi i pháp m i tri n khai th c hi n m t ph n ho c không tri n khai th c hi n, do v y c n ph i t ng c ng h n n a.

Baûng 2. Baûng toång hôïp caùc chæ soá ñaùnh giaù aûnh höôûng MTLÑ ñeán söùc khoûe taïi Coâng ty Thuûysaûn Quaûng Ninh

B�ng 3. B�ng t�ng h�p các ch� s đánh giá năng l�c ki�m soát MTLĐ t�i Công ty Thy s�nQu�ng Ninh


oàn tieáp xuùc, möùc rung ñoäng tieápxuùc, ñoä roïi aùnh saùng. Sau ñoù,caùc chæ soá ñöôïc tính toaùn, choñieåm, toång hôïp vaø ñaùnh giaùnhö trong baûng 4,5.

Ñeà taøi ñaõ khoâng ñaùnh giaùñöôïc nhoùm caùc chæ soá aûnhhöôûng taïi Coâng ty Lan Phoá dokhoâng coù soá lieäu.KEÁT LUAÄN

Boä coâng cuï ñaùnh giaù MTLÑlaø taäp hôïp caùc chæ soá toång hôïp,

ñaùnh giaù döïa treân caùc chæ soáthöù caáp (hay caùc chæ thò).Chuùng ñeàu laø caùc chæ soá coù theåñònh löôïng, keát hôïp vôùi dieãngiaûi ñònh tính. Sau khi aùp duïngthöû nghieäm taïi hai cô sôû saûnxuaát thuoäc ngaønh cheá bieán thuyûsaûn vaø saûn xuaát vaät lieäu xaâydöïng, keát quaû cho thaáy coù theåaùp duïng Boä coâng cuï naøy chovieäc ñaùnh giaù MTLÑ vaø caùc vaánñeà lieân quan nhö nhöõng aûnhhöôûng ñeán söùc khoûe, naêng löïc

quaûn lyù vaø kieåm soaùt oâ nhieãmcuûa doanh nghieäp.

Ñieåm toàn taïi laø ñeà taøi chöañöa ra ñöôïc phöông phaùpñaùnh giaù toång hôïp ñoàng thôøi taátcaû caùc yeáu toá cuûa MTLÑ vôùicaùc troïng soá caàn thieát cho töøngyeáu toá. Caùc chæ soá ñaùnh giaù“AÛnh höôûng” ñöôïc xaùc ñònhthoâng qua ñieàu tra, phoûng vaánneân möùc ñoä tin caäy khoâng cao,khaû naêng thu thaäp thoâng tinnhieàu khi gaëp khoù khaên neân


Tên ch s Giá tr c a ch s

Phân lo i MTL Nh n xét/K t lu n

Ch t l ng không khí t i MTL (IHT-1)

2,1 - 2,8 Bình th ng Ch t l ng không khí t ng i t t; c ánh giá m c ‘Bình th ng’ do y u t CO2

2,56 - 3,31 Bình th ng T i các khu v c nh khu máy nghi n li u, máy ép ngói, khu c t g ch, ph i g ch, x p g ch, óng gói, làm s ch ngói

5,04 - 5,43 Ô nhi m nh T i khu v c g ch lên goòng, khu v c ngh ng i trên nóc lò và khu v c g ch xu ng goòng, n i g n v i các ngu n nhi t áng k

Vi khí h u (IHT–2)

>10 Ô nhi m nghiêm tr ng

V trí tra than trên nóc lò. T i ây NL không nh ng ph i ti p xúc v i nhi t mà còn ph i ph i ti p xúc v i b i, h i khí c và ánh sáng kém

M c ti ng n ti p xúc (IHT-4)

2,18 - 3,78 Bình th ng MTL không b ô nhi m b i ti ng n. M c ti ng n ti p xúc c a các i t ng làm vi c t i các v trí th p, do ó ít có kh n ng gây suy gi m thính l c

M c rung ti p xúc (IHT-5)

1,56; 14,68 và 23,29

- Ch có m t trong 3 v trí lao ng gây rung toàn thân không gây c m giác khó ch u cho NL , còn l i 2 v trí gây c m giác khó ch u cho NL , có th tác h i n s c kh e. ây ph i xem xét nh m t y u t c ng thêm v i vi c ph i ti p xúc v i ti ng n c a máy công ngh , nhi t b i và khí th i t các máy móc này

Chi u sáng ti n nghi (IHT–3)

6 T t Tr v trí tra than trên nóc lò, ch t l ng chi u sáng c ánh giá t t do có k t h p v i chi u sáng t nhiên

Baûng 4. Toång hôïp caùc chæ soá ñaùnh giaù hieän traïng MTLÑ taïi Coâng ty Lan Phoá


phaûn aùnh chöa roõ neùt möùc ñoätaùc ñoäng cuûa oâ nhieãm MTLÑñeán söùc khoûe NLÑ. Beân caïnhñaáy, caùc taøi lieäu tham khaûo laømcô sôû khoa hoïc ñeå ñöa ra thangñieåm ñaùnh giaù nguy cô gaâybeänh taät cho con ngöôøi do oânhieãm MTLÑ coøn ít neân coøncaàn phaûi nghieân cöùu tieáp.Ngoaøi ra, moät soá chæ soá cuõngcaàn phaûi caân nhaéc ví duï nhöchæ soá SN chæ coù khaû naêngñaùnh giaù ñieàu kieän vi khí haäu ôûmieàn tieän nghi ñeán raát noùng,khoâng coù khaû naêng ñaùnh giaù ôûcaùc ñieàu kieän khí haäu laïnh; Chæsoá ‘Chaát löôïng khoâng khí’ döïachuû yeáu treân yeáu toá oâ nhieãmnghieâm troïng nhaát, caùc giaù tròkhaùc nhö giaù trò trung bình caùcyeáu toá, giaù trò 2 yeáu toá oâ nhieãmtieáp theo chæ mang tính thamkhaûo, coù khaû naêng chöa phaûnaùnh ñuùng möùc ñoä oâ nhieãmkhoâng khí cuûa MTLÑ maø coùtheå vaãn caàn ñeán moät söï ñaùnhgiaù toång hôïp caùc chaát oâ nhieãmkhoâng khí khaùc nhau vôùi caùctroïng soá caàn thieát cho töøngchaát.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. Vieän Baûo hoä lao ñoäng, Cuïc

Baûo veä Moâi tröôøng (2006), Baùocaùo toång keát Döï aùn “Ñieàu tra,thoáng keâ, ñaùnh giaù aûnh höôûngcuûa oâ nhieãm moâi tröôøng tôùi söùckhoeû coäng ñoàng taïi laøng ngheàñuùc cô khí Toáng Xaù (YÙ Yeân,Nam Ñònh) vaø ñeà xuaát caùc giaûiphaùp giaûm thieåu vaø khuyeán caùotôùi coäng ñoàng”.[2]. Leâ Vaân Trình (2001),Phöông phaùp NILP-93: Thöïcnghieäm xaây döïng coâng thöùctính toaùn xaùc ñònh möùc ñoä oânhieãm MTLÑ döôùi taùc ñoängñoàng thôøi cuûa nhieàu yeáu toá vaøböôùc ñaàu aùp duïng trong nghieâncöùu - Taøi lieäu taäp huaán veà Baûoveä Moâi tröôøng.[3]. Council of State andTerritorial Epidemiologists(2005), Occupational HealthIndicators, updated May, 2010[4]. Cheá Ñình Lyù, Heä thoáng chæthò vaø chæ soá moâi tröôøng ñeåñaùnh giaù vaø so saùnh hieän traïngmoâi tröôøng caùc thaønh phoá treânlöu vöïc soâng. Science andTechnology Development,Environment&Resources,Vol.9-2006[5]. U.S. EnvironmentalProtection Agency (2009),Technical Assistance

Document for the Reporting ofDaily Air Quality, the Air QualityIndex (AQI).[6]. J. Malchaire et al. (1999),Eclairage – Strategie d’eùvalua-tion et de prevention desrisques.[7]. ZAMTOBEL (2008), Thelighting handbook, 2nd edition.[8]. J. Malchaire et al, (1999),Vibrations Corps Total –Strategie d’eùvaluation et de pre-vention des risques.[9]. J. Malchaire et al, (1999),Vibrations Mains-Bras –Strategie d’eùvaluation et de pre-vention des risques.[10]. Rafal Goùrny, Biologicalagents: Need for OccupationalExposure Limits (OELs) andfeasibility of OEL setting.[11]. European Agency forSafety and Health at work(2007), Expert forcast onemerging biological risks relat-ed to occupational safety andhealth.[12]. C. Pasquarella, A.Savino, O. Pitzurra (2000), Theindex of microbial air contami-nation, Journal of Hospitalinfection 46 :241-256.


Tên ch s Giá tr c a ch s

Nh n xét/K t lu n

N ng l c ki m soát ch t l ng không khí (IKK-3)

9

N ng l c ki m soát các y u t v t lý có h i (IVL-8)

10

M t s gi i pháp c i thi n MTL và ch m sóc s c kho NL ã c a vào các chính sách, quy t nh c a doanh nghi p, tuy nhiên ph n l n các gi i pháp này m i tri n khai th c hi n m t ph n ho c không tri n khai th c hi n, ch ng t n ng l c th c thi các chính sách gi m thi u ô nhi m MTL c a doanh nghi p m c trung bình, c n ph i t ng c ng nhi u h n n a.

Baûng 5. Baûng toång hôïp caùc chæ soá ñaùnh giaù naêng löïc kieåm soaùt MTLÑ taïi Coâng ty Lan Phoá



Toùm taét:Quaù trình phaân huûy chaát thaûi raén sinh hoaït (CTRSH) taïi caùc

baõi choân laáp seõ phaùt sinh nhieàu loaïi khí phaùt taùn vaøo moâitröôøng khoâng khí (MTKK) nhö CH4, H2S, CO2, CO, MethylMercaptan, buïi, muøi hoâi… Nghieân cöùu ñaõ ñaùnh giaù chaát löôïngMTKK taïi caùc baõi choân laáp CTRSH thuoäc TP.HCM, Ñoàng Naivaø Bình Döông trong 3 naêm cho thaáy haàu heát noàng ñoä buïi vaøhôi khí ñoäc ñeàu ôû möùc tieâu chuaån cho pheùp. Coù söï khaùc bieätveà chaát löôïng MTKK giöõa caùc baõi choân laáp (BCL) ñang hoaïtñoäng (Ña Phöôùc, Phöôùc Hieäp, Traûng Daøi vaø Bình Döông) vôùicaùc BCL ñaõ ngöng tieáp nhaän CTRSH (Ñoâng Thaïnh vaø GoøCaùt). Vôùi quy trình coâng ngheä choân laáp hôïp veä sinh nhö hieäntaïi, chaát löôïng MTKK ñaït TCCP cho ngöôøi lao ñoäng laøm vieäc.

Abstract:The decomposition process of domestic solid wastes in

landfill generates many kinds of pollution gases into the ambi-ent air such as CH4, H2S, CO2, CO, methyl mercaptan, dust,odors ... This study assesses the quality of the air pollution oflandfills at the HCM City, Dong Nai and Binh Duong in 3 yearsshowing that most of the monitoring results of dust and toxicgases are satisfied by standards. There is difference in qual-ity of the ambient air between operating landfills (Da Phuoc,Phuoc Hiep and Binh Duong Trang Dai) and the landfillswhich stop receiving waste activities (Dong Thanh and GoCat). The air quality of sanitary landfill is satisfied by stan-dards for workers.


Trong quaù trình phaânhuûy chaát thaûi raénsinh hoaït (CTRSH)

do choân laáp seõ phaùt sinhnhieàu loaïi khí thaûi phaùt taùnvaøo moâi tröôøng khoâng khíxung quanh. Caùc chaát oânhieãm khoâng khí töø baõi choânlaáp (BCL) coù theå laø CH4, H2S,CO2, CO, Methyl Mercaptan,buïi, muøi hoâi… seõ gaây oâ nhieãmMTKK xung quanh BCL, ñaëcbieät laø ngöôøi lao ñoäng laømvieäc tröïc tieáp vaø cö daân sinhsoáng xung quanh vaønh ñaicaùch ly veä sinh cuûa BCL.

Keát quaû nghieân cöùu cuûa ñeàtaøi coù theå aùp duïng cho caùcBCL CTRSH taïi ñoâ thò khu vöïcphía nam, goùp theâm cô sôûkhoa hoïc cho coâng taùc quyhoaïch vaø quaûn lyù hoaït ñoängchoân laáp CTRSH noùi chung vaøcoâng taùc ATVSLÑ noùi rieâng.

NGHIÊN C�U �ÁNH GIÁCH�T L��NG MÔI TR��NG KHÔNG KHÍT�I CÁC BÃI CHÔN L�P CH�T THI RN

SINH HO�T � CÁC KHU �Ô TH�

Mai Thò Thu ThaûoPhaân vieän BHLÑ vaø BVMT TPHCM



2.2. Phöông phaùp nghieân cöùu* Phöông phaùp laáy maãu vaøphaân tích maãu khoâng khí

Caùc phöông phaùp ño ñaïcvaø phaân tích maãu chaát löôïngkhoâng khí ñöôïc tieán haønh theotieâu chuaån Vieät Nam TCVN –2005 vaø caùc tieâu chuaån quoácteá Methods of Air Sampling

and analysis – third editioncuûa APHA – USA (AmericanPublic Health Associtaion,2005). Caùc chæ tieâu phaân tíchgoàm: toác ñoä gioù, Höôùng gioù,Nhieät ñoä, Chæ tieâu buïi, Chæ tieâuCO, NH3, H2S, MetylMercaptane (CH3SH), CH4,NO2, SO2.

II. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNGPHAÙP NGHIEÂN CÖÙU2.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu

Caùc baõi choân laáp CTRSHÑoâng Thaïnh, Goø Caùt, HieäpPhöôùc, Ña Phöôùc taïiTP.HCM, BCL tænh BìnhDöông, BCL Traûng Daøi tænhÑoàng Nai.

Cân

T p k t t i sàn trung chuy n

Trung chuy n rác

rác t i h chôn

San i, m nén

Phun EM & r i Bokasi kh mùi

Ph l p trên cùng & hoàn t t h th ng thu khí

Rác sinh ho t c a thành ph

L p gi ng thu khí, ph l p t trung gian & ph b t tách n c m a

Phun thu c di t m m b nh

V sinh công tr ng hàng ngày

óng bãi

Ki m tra k thu t hàng ngày

10 l p rác Ch a 10 l p rác

Hình 1. Quy trình xöû lyù choân laáp CTRSH


* Phöông phaùp xöû lyù soá lieäuSöû duïng phaàn meàm SPSS

20.0 vaø Excel trong xöû lyù soálieäu ño ñaïc. III. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU3.1. Quy trình coâng ngheächoân laáp CTRSH

Quy trình choân laáp CTRSHnhö Hình 1.3.2. Keát quaû ñaùnh giaù chaátlöôïng MTKK taïi caùc BCL3.2.1. Vi khí haäu

Vi khí haäu taïi caùc BCL coùtheå toùm taét nhö sau:

a. Nhieät ñoä MTKK taïi BCLcao hôn nhieät ñoä MTKK xungquanh laø do söï toûa nhieät cuûaquaù trình phaân huûy yeám khícuûa vi sinh vaät taùc ñoäng leânCTRSH ñem choân laáp. Khísinh ra cuûa quaù trình phaânhuûy sinh hoïc boác leân cuøng vôùinhieät thöøa laøm noùng MTKK.Nhieät ñoä trong loøng BCL coùtheå leân ñeán 50 – 600C. Nhövaäy, coù theå noùi, laøm vieäc treânBCL vaøo ban ngaøy nhaát laøbuoåi chieàu seõ laø ñieàu kieän vikhí haäu coù haïi cho NLÑ.

b. Ñoä aåm taïi caùc vò trí quantraéc naèm trong giôùi haïn chopheùp laøm vieäc, phaûn aùnh ñoä aåmcuûa ñieàu kieän töï nhieân. Ñoä aåmcao ôû möùc maùt meû (nhieät ñoäthaáp) cuûa BCL Ñoâng Thaïnh vaøGoø Caùt phaûn aùnh ñöôïc quaùtrình phaân huûy ñaõ ñi vaøo oån ñònhcuûa caùc BCL naøy khi khoâng coøntieáp nhaän choân laáp CTR trongnhöõng naêm gaàn ñaây.

c. Caùc vò trí treân BCL ñeàucoù söï löu thoâng khoâng khí vôùivaän toác khaù lôùn. Ñieàu naøy

giuùp cho söï pha loaõng, giaûmthieåu taùc ñoäng coù haïi cuûa hôikhí ñoäc phaùt thaûi vaøo MTKKdo quaù trình phaân huûy CTR.Caù bieät BCL Ña Phöôùc vaøPhöôùc Hieäp coù vaän toác gioù raátlôùn leân ñeán 5 – 7 m/s.

d. Ñoä oàn taïi caùc BCL, khiñoå vaø ñaàm neùn CTR trong moâitröôøng thoaùng ngoaøi trôøi, NLÑlaø laùi xe vaän haønh trong buoànglaùi neân ít chòu aûnh höôûng cuûañoä oàn cao. 3.2.2. Buïi vaø hôi khí ñoäc

Trong toång soá 358 ñieåmquan traéc MTKK taïi caùc BCLCTRSH treân ñòa baønTP.HCM, Bình Döông, ÑoàngNai trong 3 naêm, caùc chæ tieâuquan traéc goàm buïi vaø caùc khíNH3, H2S, CH4, CO, MethylMercaptan… Haàu heát keát quaûquan traéc buïi vaø hôi khí ñoäc

ñeàu ñaït TCCP trong MTKKtheo Quyeát ñònh3733/2002/BYT cuûa Boä Y teá.

Chæ tieâu buïi (xem Hình 2):Vôùi TCCP trong MTLÑ cho

chæ tieâu buïi laø 8mg/m3 thì taátcaû caùc ñieåm quan traéc ñeàuñaït: noàng ñoä buïi trung bìnhtrong MTKK laø döôùi 1mg/m3.

Chæ tieâu CO (Xem Hình 3):Chæ tieâu CO laø moät trong

nhöõng chæ tieâu ñöôïc ñaùnh giaùlaø quan troïng ñöôïc quan traéctaïi 350/358 maãu. CO phaùtsinh do söï phaân huûy yeám khícuûa CTR sinh ra, ñoàng thôøimoät phaàn laø do hoaït ñoäng cuûacaùc ñoäng cô chaïy baèng xaêng,daàu trong khu vöïc quan traécnhö xe taûi, xe xuùc, xe eùp, ñaàmneùn raùc… Taïi BCL BìnhDöông, thôøi ñieåm quan traécñang dieãn ra hoaït ñoäng ñaàm


Hình 2. Bieåu ñoà bieåu dieãn noàng ñoä buïi toångtrong MTKK taïi caùc BCL


neùn raùc neân chòu aûnh höôûngcuûa nguoàn khoùi xe cô giôùi.

Chæ tieâu NH3 (xem Hình 4):Vôùi coâng ngheä choân laáp vaø

taïm tröõ CTR hieän nay ñaõ giaûmthieåu nhieàu söï phaùt thaûi hôi khíñoäc töø BCL, ñieàu naøy theå hieäntrong noàng ñoä NH3 trongMTKK taïi caùc BCL. Caùc vò trí coùnoàng ñoä NH3 cao hôn laïi laø caùckhu vöïc xöû lyù nöôùc ræ raùc. Ñieàunaøy ñöôïc giaûi thích laø taïi caùc hoàxöû lyù nöôùc ræ raùc coù söï khuaáytroän cao laøm bay hôi NH3 vaøokhoâng khí gia taêng. Vôùi noàng ñoäoâ nhieãm NH3 nhö keát quaû ñoñaïc chöa cho thaáy coù söï aûnhhöôûng ñeán söùc khoûe NLÑ.

Chæ tieâu H2S (Xem Hình 5):Noàng ñoä trung bình cuûa H2S

taïi caùc ñieåm quan traéc ñeàu nhoûhôn 10mg/m3 (Quyeát ñònh3733/2002/BYT). Taát caû caùcñieåm ñeàu baét buoäc quan traécchæ tieâu H2S. BCL Ñoâng Thaïnhvaø Goø Caùt phaùt thaûi H2S laø raátthaáp vì caùc BCL naøy ñaõ ngöngtieáp nhaän choân laáp CTR. BCLÑa Phöôùc vaø Phöôùc Hieäp chophaùt thaûi H2S cao hôn.

Chæ tieâu Methyl Mercaptan(Xem Hình 6):

Methyl Mercaptan laø moätkhí thaûi ñaëc tröng cuûa quaùtrình phaân huûy CTRSH.Nghieân cöùu ñaõ ño ñaïc350/358 maãu MethylMercaptan. Keát quaû ño ñaïccho thaáy noàng ñoä trung bìnhcuûa Methyl Mercaptan ñaïttieâu chuaån cho pheùp ñoái vôùiMTKK nôi laøm vieäc. Caù bieätcoù moät soá keát quaû vöôït TCCPôû BCL Phöôùc Hieäp.


Hình 4. Bieåu ñoà bieåu dieãn noàng ñoä NH3trong MTKK taïi caùc BCL

Hình 3. Bieåu ñoà bieåu dieãn noàng ñoä COtrong MTKK taïi caùc BCL


Chæ tieâu CH4 (Xem Hình 7):Maëc duø Meâtan chöa coù tieâu

chuaån ñaùnh giaù trong MTLÑ,nhöng ñaây laïi laø moät chæ tieâuraát quan troïng nhaèm theo doõisöï phaùt thaûi vaø quaù trình phaânhuûy CTRSH khi choân laáp.Meâtan seõ phaùt thaûi nhieàu hayít theo caùc giai ñoaïn phaân huûycuûa CTRSH trong BCL. Quytrình coâng ngheä choân laáp cuõngtaùc ñoäng raát lôùn ñeán söï phaùtthaûi cuûa Meâtan. Keát quaû quantraéc cho thaáy BCL Ña Phöôùcvaø Phöôùc Hieäp ñang trong giaiñoaïn phaùt thaûi maïnh vaø bieánñoäng nhieàu cuûa khí Meâtan.Ñieàu nay laø do quy moâ, coângngheä vaø thôøi gian hoaït ñoängcuûa hai BCL naøy. BCL ÑoângThaïnh vaø Goø Caùt cho thaáy söïphaùt thaûi oån ñònh cuûa Meâtan ôûmöùc ñoä thaáp hôn. Meâtan laø khígaây ra nguy cô chaùy vaø noå ôûBCL raát cao. ÔÛ nhöõng vò trí coùphaùt thaûi Meâtan cao caàn coùbieän phaùp an toaøn phoøngchoáng chaùy noå.IV. KEÁT LUAÄN

Chaát löôïng MTKK taïi caùcBCL CTRSH thuoäc TP.HCM,Ñoàng Nai vaø Bình Döông ñaõñöôïc quan traéc, ño ñaïc trong 3naêm khaù ñaày ñuû. Keát quaû ñaùnhgiaù theo tieâu chuaån MTLÑ(Quyeát ñònh 3733/2002 cuûa BoäY teá) cho thaáy haàu heát caùc keátquaû quan traéc buïi vaø hôi khíñoäc ñeàu ñaït TCCP. Coù söïkhaùc bieät veà chaát löôïng MTKKgiöõa caùc BCL ñang hoaït ñoäng(Ña Phöôùc, Phöôùc Hieäp, TraûngDaøi vaø Bình Döông) vôùi caùcBCL ñaõ ngöng tieáp nhaän raùc(Ñoâng Thaïnh vaø Goø Caùt).


Hình 5. Bieåu ñoà bieåu dieãn noàng ñoä H2Strong MTKK taïi caùc BCL

Hình 6. Bieåu ñoà bieåu dieãn noàng ñoä Methyl Mercaptantrong MTKK taïi caùc BCL


Tuy nhieân, vaãn caàn phaûiñaùnh giaù chaát löôïng moâitröôøng lao ñoäng thöôøng xuyeânñeå cung caáp döõ lieäu, phuïc vuïcho coâng taùc giaùm saùt, quaûnlyù moâi tröôøng. Ñaùnh giaùMTKK chæ döïa vaøo TCCP veànoàng ñoä hôi khí ñoäc trongkhoâng khí khoâng phaûn aùnhñöôïc möùc ñoä aûnh höôûng cuûahôi khí ñoäc ñeán söùc khoûe.Ñaùnh giaù phôi nhieãm hôi khíñoäc theo phöông phaùp ñaùnhgiaù ruûi ro nhaèm quy hoaïchkhu vöïc coù möùc ñoä ruûi ro khaùcnhau seõ coù giaûi phaùp baûo veäNLÑ khaùc nhau, giaûi phaùp aùpduïng theo khu vöïc ruûi ro khaùcnhau. Ñaùnh giaù ruûi ro söùckhoûe do phôi nhieãm vôùi moätsoá hoùa chaát cho coâng nhaânñònh kyø ñeå sôùm phaùt hieännguy cô, keát hôïp vôùi khaùmsöùc khoûe ñònh kyø goùp phaànduy trì söùc khoûe cho NLÑ.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. Leâ Hoàng Traân (2008),Ñaùnh giaù ruûi ro söùc khoûe vaøñaùnh giaù ruûi ro sinh thaùi, NXBKhoa hoïc vaø Kyõ thuaät.[2]. Mai Thò Thu Thaûo vaø CTV(2010), Nghieân cöùu hieän traïngan toaøn veä sinh lao ñoäng trongngaønh thu gom, vaän chuyeån vaøxöû lyù chaát thaûi nguy haïi taïiTPHCM vaø ñeà xuaát giaûi phaùpcaûi thieän, Vieän Baûo hoä lao ñoäng. [3]. Traàn Nhö Ngoïc (2009),Luaän vaên toát nghieäp Ñaïi hoïc“Thöïc traïng moâi tröôøng laoñoäng vaø söùc khoûe cuûa ngöôøilao ñoäng laøm vieäc taïi caùc baõichoân laáp CTRSH taïi TPHCM”,Ñaïi hoïc KHTN.


Hình 7. Bieåu ñoå bieåu dieãn noàng ñoä CH4trong MTKK caùc BCL




I. HEÄ THOÁNG DÖÏ BAÙO OÂNHIEÃM COÂNG NGHIEÄP IPPS1.1. Giôùi thieäu chung

IPPS laø heä thoáng öôùc tínhkhoái löôïng phaùt thaûi caùc chaátgaây oâ nhieãm moâi tröôøng docaùc hoaït ñoäng saûn xuaát coângnghieäp döïa theo soá lieäu thoángkeâ veà saûn xuaát, lao ñoäng vaøcaùc soá lieäu kinh teá lieân quanñeán saûn xuaát cuûa töøng nhaømaùy. IPPS ñöôïc xaây döïngnaêm 1995, laø keát quaû cuûa noãlöïc hôïp taùc nghieân cöùu giöõaTrung taâm Nghieân cöùu kinhteá thuoäc Cuïc Toång ñieàu traMyõ, Cuïc Baûo veä moâi tröôøngMyõ vaø Ban Nghieân cöùu chínhsaùch cuûa Ngaân haøng Theá giôùivôùi muïc ñích trôï giuùp caùc côquan quaûn lyù moâi tröôøng caùcnöôùc, ñaëc bieät laø ôû caùc nöôùccoù thu nhaäp thaáp vaø trungbình, ñaùp öùng nhu caàu veà döõ

lieäu phaùt thaûi oâ nhieãm; nhôø ñoùcoù theå xaây döïng ñöôïc heäthoáng ñieàu chænh chi phí –hieäu quaû nhaèm kieåm soaùt vaøgiaûm thieåu oâ nhieãm [2]. IPPSñöôïc phaùt trieån bôûi nhoùmnghieân cöùu vaø phaùt trieån cuûaNgaân haøng Theá Giôùi. Taûilöôïng oâ nhieãm ñaõ ñöôïc ñaùnhgiaù döïa treân hai thoâng soá kinhteá chính laø soá löôïng ngöôøi laoñoäng vaø toång saûn löôïng. 1.2. Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm

Ñoái vôùi moãi loaïi hoùa chaátphaùt thaûi ra töøng loaïi hình moâitröôøng khaùc nhau, heä soácöôøng ñoä oâ nhieãm ñöôïc tínhtheo coâng thöùc sau:

Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm =Toång löôïng chaát gaây oâ

nhieãm/Toång möùc saûn xuaátToång löôïng chaát gaây oâ

nhieãm ñöôïc laáy töø cô sôû döõ

lieäu phaùt thaûi cuûa chöông trìnhñieàu tra veà phaùt thaûi hoùa chaátñoäc haïi (TRI) cuûa Myõ doUS.EPA trieån khai töø naêm1987. Trong moâ hình IPPS,caùc heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãmñöôïc tính toaùn cho caùc chaát oânhieãm chính nhö:

• Moâi tröôøng khoâng khí:SO2, NO2, CO, TSP, PM10,VOCs;

• Moâi tröôøng nöôùc: BOD5vaø TSS;

• Moâi tröôøng ñaát: Hoùa chaátñoäc haïi (Benzen, CH3Cl,C2H5Cl, Toluen, vaø Xylen) vaøcaùc kim loaïi naëng (goàm Sb,As, Be, Cd, Cr, Cu, CN, Pb,Hg, Ni, Tl vaø Zn).

Toång möùc saûn xuaát ôû ñaâycoù theå tính theo:

• Toång saûn löôïng thöïc cuûatöøng loaïi saûn phaåm;

• Toång giaù trò saûn xuaát tínhtheo khoái löôïng haøng hoùa xuaátxöôûng;

• Lôïi nhuaän;• Soá lao ñoäng.Trong heä thoáng IPPS, caùc

heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãmkhoâng khí cuûa ngaønh saûn xuaátxi maêng coù giaù trò cuï theå nhötrong Baûng 1.

BƯỚC ĐẦU NGHIÊN CỨUDỰ BÁO PHÁT THẢI Ô NHIỄM KHÍ CỦA

NGÀNH SẢN XUẤT XI MĂNGThS. Nguyeãn Vieät Thaéng

Trung taâm KH Moâi tröôøng vaø Phaùt trieån beàn vöõngVieän Nghieân cöùu KHKT Baûo hoä lao ñoäng

STT Thông s n v H s c ng ô nhi m 1 B i 12.710.943 2 CO 1.485.323 3 NO2 12.202.952 4 SO2

Pounds/1.000 NL

26.282.045

Baûng 1: Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm IPPS cuûa ngaønh saûn xuaátxi maêng theo soá ngöôøi lao ñoäng [2]

Ghi chuù: 1 pound = 453,59237 g



II. DÖÏ BAÙO PHAÙT THAÛI OÂNHIEÃM KHÍ CUÛA NGAØNHSAÛN XUAÁT XI MAÊNG2.1. Keá hoaïch khaûo saùt,quan traéc chaát löôïng khíthaûi

Döïa treân muïc tieâu vaø phaïmvi nghieân cöùu, ñeå coù theå kieåmchöùng ñöôïc caùc heä soá cöôøngñoä oâ nhieãm cuûa moâ hình IPPScuõng nhö löïa choïn nhöõng côsôû saûn xuaát mang tính ñaïidieän, deã daøng hoài cöùu ñöôïc soálieäu vaø coù caùc ñieàu kieän thuaänlôïi cho vieäc ño ñaïc, quan traécchaát löôïng khí thaûi, ñeà taøi ñaõkhaûo saùt moät soá nhaø maùy saûnxuaát xi maêng ôû mieàn Baéc vaøñaõ löïa choïn ñöôïc 02 cô sôû taïitænh Thanh Hoaù, laø Coâng ty Coåphaån Xi maêng Bæm Sôn vaøCoâng ty Xi maêng Nghi Sôn.

Ñaây laø 02 trong soá nhöõngcô sôû saûn xuaát xi maêng lôùncuûa mieàn Baéc cuõng nhö cuûacaû nöôùc, coù nhöõng ñaëc ñieåmphuø hôïp vôùi muïc tieâu cuõngnhö nhöõng tieâu chí löïa choïncuûa ñeà taøi. Coâng ty xi maêngBæm Sôn coù toång coäng 3 daâychuyeàn, trong ñoù, daây chuyeànsoá 1 ñaõ ngöøng hoaït ñoäng docoâng ngheä cuõ, laïc haäu, khoângñaûm baûo lôïi nhuaän vaø gaây oânhieãm moâi tröôøng (taän duïngheä thoáng nghieàn than cho daâychuyeàn soá 2). Naêm 2001, daâychuyeàn soá 2 cuûa coâng ty ximaêng Bæm Sôn vöøa ñöôïc caûitaïo laïi töø phöông phaùp loø quayöôùt sang söû duïng loø quay khoâcoâng suaát 3.500 taánClinker/ngaøy. Coøn daâychuyeàn soá 3 ñöôïc xaây döïng

Töø caùc keát quaû tính toaùncho 04 ñôït ño ñaïc trong naêm,ñeà taøi ñaõ toång hôïp caùc heä soácöôøng ñoä oâ nhieãm cho 02 nhaømaùy xi maêng Bæm Sôn vaø NghiSôn trong naêm 2011 baèngphöông phaùp trung bình coängcoù troïng soá.

Coâng thöùc tính trung bìnhcoäng coù troïng soá laø:

Trong ñoù x1, x2,... xn laø caùcphaàn töû trong taäp, vaø w1,w2,..., wn laø caùc troïng soá töôngöùng cuûa töøng phaàn töû, i laø thöùtöï i cuûa phaàn töû hoaëc troïng soátrong khoaûng töø 1 ñeán n.Trong nghieân cöùu cuûa ñeà taøi,giaù trò xi (i=1-4) laàn löôït laø caùcheä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm cuûa02 nhaø maùy xi maêng Bæm Sônvaø Nghi Sôn (töông öùng trongcaùc ñôït quan traéc vaøo quyù I, II,III vaø IV naêm 2011); wi töôngöùng vôùi caùc troïng soá chính laøcoâng suaát hoaït ñoäng cuûa caùcdaây chuyeàn saûn xuaát cuûa 02nhaø maùy. a. Theo soá ngöôøi lao ñoäng

Qua caùc keát quaû tính toaùntrong baûng 2 coù theå thaáy, caùcheä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm tínhtheo soá ngöôøi lao ñoäng cuûanhaø maùy xi maêng Nghi Sôncao hôn khaù nhieàu so vôùi nhaømaùy xi maêng Bæm Sôn.Nguyeân nhaân chuû yeáu laø dosoá löôïng ngöôøi lao ñoäng laømvieäc taïi nhaø maùy xi maêng NghiSôn laø thaáp hôn khoaûng 4 laànso vôùi nhaø maùy xi maêng BæmSôn (laàn löôït laø 560 vaø 2.169ngöôøi lao ñoäng).

môùi vaø ñaõ ñöôïc naâng coângsuaát leân 2 trieäu taán/naêm vaøonaêm 2008. 2.2. Thieát bò quan traéc vaø laáymaãu chaát löôïng khí thaûi

• Thieát bò laáy maãu buïi trongñöôøng oáng CASELLA (Anh);

• Thieát bò ño nhanh chaátlöôïng khí thaûi Drager MSI –PRO2 (Ñöùc);

• Vi aùp keá ALNOR – DX530(USA);

• Thieát bò ño nhanh nhieätñoä khí thaûi GTH-1300 (Ñöùc);

• Caân phaân tích SCIEN-TECH – SA 120 (Myõ);

• Tuû saáy QUINCY 7186-D62 (Myõ).2.3. Heä soá cöôøng ñoä oânhieãm khí cuûa ngaønh saûnxuaát xi maêng

Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãmcho buïi vaø caùc chaát oâ nhieãmdaïng khí ñöôïc tính theo coângthöùc sau:

Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm =Toång löôïng chaát gaây oâ

nhieãm/Toång möùc saûn xuaát

Trong ñoù, toång löôïng chaátoâ nhieãm ñöôïc tính toaùn töø caùckeát quaû quan traéc chaát löôïngkhí thaûi taïi 02 nhaø maùy ximaêng Bæm Sôn vaø Nghi Sônnhö ñaõ trình baøy ôû treân. Toångmöùc saûn xuaát ñöôïc tính theocaùc bieán soá laø soá ngöôøi laoñoäng vaø saûn löôïng. Caùc soálieäu naøy ñöôïc laáy töø caùc baùocaùo thöôøng nieân veà hoaït ñoängsaûn xuaát kinh doanh cuûa 02nhaø maùy xi maêng Bæm Sôn vaøNghi Sôn trong naêm 2011.



Khi so saùnh caùc heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm theo soá ngöôøi laoñoäng töø caùc keát quaû tính toaùn cuûa ñeà taøi vaø cuûa heä thoáng döï baùooâ nhieãm coâng nghieäp IPPS cho nhoùm ngaønh xi maêng – voâi – thaïchcao, caùc heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm cho buïi, CO vaø NOx tính theosoá löôïng ngöôøi lao ñoäng laø khaù töông ñoàng, söï cheânh leäch daoñoäng trong khoaûng 1,1 ñeán 1,3 laàn. Duy chæ coù heä soá cöôøng ñoä oânhieãm cho SO2 laø coù söï cheânh leäch lôùn, keát quaû cuûa ñeà taøi thaáphôn so vôùi cuûa IPPS khoaûng töø 6,5 laàn (xem Hình 1).

Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãmcho SO2 thaáp hôn haún so vôùicaùc heä soá cuûa IPPS. Nguyeânnhaân chuû yeáu cuûa söï sai leächcoù theå keå ñeán nhö:

• Thöù nhaát, quaù trìnhchuyeån ñoåi heä soá cuûa IPPSmaø cuï theå laø giaù trò cuûa ñoàngñoâ la Myõ naêm 1987 veà VieätNam ñoàng. Caùc heä soá cöôøngñoä oâ nhieãm trong IPPS bieåu thòkhoái löôïng chaát oâ nhieãm ñöôïctính baèng pound (1 pound =453,59237 gram) treân 1 trieäuñoâ la Myõ (taïi thôøi ñieåm naêm1987). Chính vì vaäy, khichuyeån ñoåi giaù trò cuûa ñoàng ñoâla Myõ naêm 1987 veà giaù trò cuûaVieät Nam ñoàng hieän nay gaëpraát nhieàu khoù khaên.

• Thöù hai, caùc heä soá cuûaIPPS ñöôïc tính toaùn töø naêm1987 vaø khi ñoù caùc daâychuyeàn coâng ngheä saûn xuaát ximaêng vaãn söû duïng daàu (coùhaøm löôïng löu huyønh khoaûng5-8%) laøm nhieân lieäu cho quaùtrình nung clinker. Coøn hieännay, caû 02 nhaø maùy saûn xuaátxi maêng Bæm Sôn vaø Nghi Sônñeàu söû duïng than (than caùm4A Quaûng Ninh vôùi haøm löôïnglöu huyønh khoaûng 0,3-0,5%).

• Thöù ba, caùc daây chuyeàncoâng ngheä saûn xuaát xi maênghieän nay ñeàu coù heä thoáng tieànnung vaø tieàn canxi hoaù (pre-heater/precalciner) tröôùc khiñöa vaøo loø nung. Ñoàng thôøi,caùc hôïp chaát tính kieàm töïnhieân trong xi maêng coù khaûnaêng haáp thuï SO2 vaøo trongsaûn phaåm. Tuyø thuoäc vaøo quytrình coâng ngheä vaø haøm löôïnglöu huyønh, möùc haáp thuï dao

Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm (taán/1.000 NLÑ) TT Coâng ty Kí hieäu

maãu Buïi CO NOx SO2 1 BS1 13,7 9,2 31,7 31,6 2 BS2 42,7 0,8 13,4 15,6 3 BS3 28,7 3,1 10,6 11,5 4

Coâng ty xi maêng Bæm Sôn

BS4 12,2 8,0 23,3 22,9 Trung bình 23,9±14,3 5,5±4,0 20,9±9,7 21,5±8,9

5 NS1 39,8 10,0 67,5 12,5 6 NS2 14,4 6,7 58,7 8,9 7 NS3 53,8 15,7 51,4 10,0 8

Coâng ty xi maêng

Nghi Sôn NS4 28,0 7,2 134,7 23,4

Trung bình 36,1±16,9 10,5±4,2 72,6±38,8 12,9±6,7

Baûng 2: Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm tính theo soá ngöôøi lao ñoäng

Hình 1: Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm tính theosoá löôïng ngöôøi lao ñoäng

Ghi chuù: BSi, NSi (i=1-4): Caùc heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm töôngöùng cho 04 ñôït quan traéc vaøo quyù I, II, III vaø IV naêm 2011 taïi02 nhaø maùy xi maêng Bæm Sôn vaø Nghi Sôn.



löôïng cuûa 02 nhaø maùy xi maêng Bæm Sôn vaø Nghi Sôn vôùicaùc heä soá phaùt thaûi cuûa WHO vaø US.EPA, coù theå thaáy caùckeát quaû laø khaù töông ñoàng, khoâng coù söï cheânh leäch quaù lôùn(xem hình 2).

Caùc heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm cho buïi NOx cuûa ñeà taøi thaáphôn so vôùi caùc heä soá cuûa WHO vaø US.EPA khoaûng 1,1 ñeán 2laàn, coøn heä soá cuûa SO2 laø töông ñoái ñoàng ñeàu. Duy chæ coù heäsoá cöôøng ñoä oâ nhieãm cho CO cuûa ñeà taøi laø thaáp hôn 6 laàn sovôùi heä soá cuûa US.EPA. Nguyeân nhaân laø do caùc daây chuyeàncoâng ngheä saûn xuaát xi maêng theo phöông phaùp loø quay khoâhieän nay ñeàu coù boä phaän tieàn nung vaø tieàn canxi hoaù (pre-heater/precalciner). Do ñoù, caùc phaûn öùng ñöôïc dieãn ra trieät ñeåhôn, giaûm ñaùng keå löôïng CO trong khí thaûi ra moâi tröôøng.

ñoäng trong khoaûng 70 ñeán treân95%). Chính vì vaäy, caùc heä soácöôøng ñoä oâ nhieãm cuûa SO2 laøthaáp hôn haún so vôùi caùc heä soácöôøng ñoä oâ nhieãm cuûa IPPS.

Tuy nhieân, söï töông ñoànggiöõa caùc heä soá cöôøng ñoä oânhieãm tính theo soá löôïngngöôøi lao ñoäng cuûa ñeà taøi vôùicaùc heä soá cuûa IPPS laø phuøhôïp vôùi caùc nghieân cöùu tröôùcñoù cuûa Ngaân haøng theá giôùi taïicaùc nöôùc ñang phaùt trieån.Nhöõng nghieân cöùu naøy cuõngñaõ chæ ra raèng heä soá cöôøng ñoäoâ nhieãm khi tính toaùn theo soángöôøi lao ñoäng laø giaù trò ñaûmbaûo söï chính xaùc cho caùc döïbaùo phaùt thaûi oâ nhieãm. Do ñaâylaø moät bieán soá ít chòu aûnhhöôûng bôûi caùc yeáu toá kinh teánhö: giaù thaønh nguyeân, nhieânlieäu, saûn phaåm vaø nhöõng chiphí phaùt sinh trong quaù trìnhsaûn xuaát.b. Theo saûn löôïng haøng naêm(Baûng 3).

Caùc heä soá cöôøng ñoä oânhieãm cuûa IPPS khoâng tínhtheo saûn löôïng maø ñaây laïi laømoät bieán soá khaù quan troïngkhi ñaùnh giaù möùc ñoä phaùt thaûikhí ñaëc bieät khi coù söï cheânhleäch veà giaù saûn phaåm giöõacaùc khu vöïc. Ñoàng thôøi, khicaùc döõ lieäu veà doanh thu, lôïinhuaän vaø ñaëc bieät laø soá löôïngngöôøi lao ñoäng chöa ñöôïc caäpnhaät ñaày ñuû thì saûn löôïng laøthoâng soá coù saün vaø ñaõ coùnhöõng quy hoaïch trong chínhsaùch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäicuûa töøng quoác gia.

Khi so saùnh caùc heä soácöôøng ñoä oâ nhieãm theo saûn

Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm (kg/taán xi maêng) TT Coâng ty Kí hieäu maãu Buïi CO NOx SO2

1 BS1 0,59 0,40 1,37 1,36 2 BS2 2,23 0,04 0,70 0,82 3 BS3 2,00 0,21 0,74 0,80 4

Coâng ty xi maêng

Bæm Sôn BS4 0,75 0,49 1,43 1,41

Trung bình 1,33±0,85 0,29±0,20 1,08±0,39 1,12±0,33

5 NS1 0,50 0,13 0,86 0,11 6 NS2 0,20 0,09 0,82 0,12 7 NS3 0,56 0,16 0,53 0,10 8

Coâng ty xi maêng

Nghi Sôn NS4 0,50 0,13 2,43 0,42

Trung bình 0,45±0,16 0,13±0,03 1,03±0,87 0,17±0,16

Baûng 3: Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm tính theo saûn löôïng

Hình 2: Heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm tính theo saûn löôïng

Ghi chuù: BSi, NSi (i=1-4): Caùc heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm töôngöùng cho 04 ñôït quan traéc vaøo quyù I, II, III vaø IV naêm 2011 taïi02 nhaø maùy xi maêng Bæm Sôn vaø Nghi Sôn.



Qua caùc keát quaû tính toaùn heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm cho buïi,CO, NOx vaø SO2 cuûa 2 nhaø maùy saûn xuaát xi maêng Bæm Sôn vaøNghi Sôn theo saûn löôïng haøng naêm, coù theå thaáy caùc heä soácöôøng ñoä oâ nhieãm tính toaùn laø khaù töông ñoàng vôùi caùc heä soácuûa WHO vaø US.EPA. 2.4. Döï baùo phaùt thaûi khí cho ngaønh saûn xuaát xi maêng

Ñoái vôùi 02 nhaø maùy maø ñeà taøi tieán haønh khaûo saùt vaø quantraéc laø Coâng ty Coå phaàn Xi maêng Bæm Sôn vaø Coâng ty Ximaêng Nghi Sôn, söû duïng caùc keát quaû tính toaùn heä soá cöôøngñoä oâ nhieãm trung bình ñeå döï baùo möùc phaùt thaûi khí cho 02nhaø maùy naøy trong naêm 2011. Caùc keát quaû cuï theå ñöôïc neâutrong baûng 4.

Theo caùc tính toaùn möùc phaùt thaûi khí theo soá ngöôøi lao ñoängvaø saûn löôïng cuûa 02 nhaø maùy, coù theå thaáy, caùc keát quaû döï baùomöùc phaùt thaûi khí cuûa 02 nhaø maùy vaø caùc keát quaû quan traéc cuûañeà taøi tuy coøn coù söï cheânh leäch nhöng cuõng ñaõ phaûn aùnh moätcaùch töông ñoái möùc phaùt thaûi cuûa 02 nhaø maùy xi maêng Bæm Sônvaø Nghi Sôn trong naêm 2011.

Theo soá NLÑ Theo saûn löôïng

Keát quaû quan traéc cuûa ñeà taøi

Chaát oâ

nhieãm

Ñôn vò Bæm

Sôn Nghi Sôn

Bæm Sôn

Nghi Sôn

Bæm Sôn

Nghi Sôn

Buïi 5.292 2.020 3.841 1.357 5.192 1.800

CO 1.227 589 834 395 638 395NOx 4.624 4.066 3.121 3.118 4.260 3.654SO2

taán

4.761 721 3.222 512 3.183 698

Baûng 4: Döï baùo möùc phaùt thaûi khí cuûa 02 nhaø maùy xi maêngBæm Sôn vaø Nghi Sôn naêm 2011

Cuï theå, khi tính toaùn theosoá ngöôøi lao ñoäng, möùc phaùtthaûi cuûa nhaø maùy xi maêng BæmSôn laø cao hôn khaù nhieàu sovôùi nhaø maùy xi maêng NghiSôn (xem hình 3). Ñieàu naøycuõng ñöôïc phaûn aùnh roõ raøngqua söï cheânh leäch veà soálöôïng ngöôøi lao ñoäng cuûa 02nhaø maùy. Vôùi daây chuyeàncoâng ngheä ñoàng boä vaø mangtính töï ñoäng hoaù cao, soá löôïngngöôøi lao ñoäng laøm vieäc taïinhaø maùy xi maêng Nghi Sôn íthôn taïi nhaø maùy xi maêng BæmSôn khoaûng 4 laàn (560 so vôùi2.214 ngöôøi).

Töông töï nhö treân, caùc keátquaû tính toaùn möùc phaùt thaûikhí cuûa 02 nhaø maùy xi maêngtheo saûn löôïng cuõng ñaõ chothaáy söï khaùc bieät veà daâychuyeàn coâng ngheä cuõng nhösaûn löôïng cuûa 02 nhaø maùy ximaêng Bæm Sôn vaø Nghi Sôn(xem Hình 4). Ñoái vôùi nhaømaùy xi maêng Nghi Sôn, caû 02daây chuyeàn ñeàu laø nhöõng daâychuyeàn ñoàng boä cuûa nhaø thaàuNhaät Baûn thieát keá, laép ñaët,vaän haønh vaø baûo döôõng.Chính vì vaäy, caùc quaù trìnhñöôïc kieåm soaùt toát, giaûm ñöôïclöôïng chaát oâ nhieãm phaùt thaûitöø quaù trình saûn xuaát. Ngöôïclaïi, ñoái vôùi nhaø maùy xi maêngBæm Sôn, maëc duø saûn löôïngkhoâng coù söï cheânh leäch vôùinhaø maùy Nghi Sôn nhöng daâychuyeàn coâng ngheä laïi chöathöïc söï ñoàng boä. Chính söïthieáu ñoàng boä naøy daãn ñeánquaù trình khoâng ñöôïc kieåmsoaùt toát, laøm taêng löôïng chaát oânhieãm phaùt thaûi töø quaù trìnhsaûn xuaát.

Hình 3: Möùc phaùt thaûi khí cuûa 02 nhaø maùy xi maêngtính theo soá ngöôøi lao ñoäng



Toùm laïi, qua caùc phaân tích vaø ñaùnh giaù ôûtreân, coù theå thaáy döï baùo phaùt thaûi oâ nhieãm buïikhi tính toaùn baèng caùc heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãmtính theo soá ngöôøi lao ñoäng töông ñoái chínhxaùc so vôùi caùc keát quaû quan traéc cuûa ñeà taøi.Ngöôïc laïi, döï baùo phaùt thaûi oâ nhieãm caùc chaátoâ nhieãm daïng khí (CO, SO2 vaø NOx) khi tínhtoaùn baèng caùc heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm tínhtheo saûn löôïng laïi cho keát quaû gaàn vôùi caùc keátquaû quan traéc cuûa ñeà taøi. Tuy nhieân, ñoái vôùingaønh coâng nghieäp saûn xuaát xi maêng thì buïi laømoät yeáu toá oâ nhieãm quan troïng ñeå ñaùnh giaùmöùc ñoä oâ nhieãm noùi chung vaø oâ nhieãm khoângkhí noùi rieâng. Chính vì vaäy, ñeà taøi khuyeán caùosöû duïng caùc heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm tính theosoá ngöôøi lao ñoäng ñeå döï baùo phaùt thaûi oâ nhieãmkhí cho ngaønh saûn xuaát xi maêng.III. KEÁT LUAÄN

1. Caùc keát quaû tính toaùn heä soá cöôøng ñoä oânhieãm tính toaùn theo soá löôïng ngöôøi lao ñoängcho 02 nhaø maùy saûn xuaát xi maêng coù söï töôngñoàng vôùi caùc nghieân cöùu cuûa Ngaân haøng Theágiôùi baèng phöông phaùp IPPS ñeå döï baùo oânhieãm taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån.

2. Söï cheânh leäch giöõa caùc heä soá cöôøng ñoäoâ nhieãm vaø möùc phaùt thaûi cuûa nhaø maùy ximaêng Bæm Sôn vaø Nghi Sôn ñaõ phaûn aùnh söïkhaùc bieät veà trình ñoä cuõng nhö söï ñoàng boä veàdaây chuyeàn coâng ngheä cuûa 02 nhaø maùy. Trongñieàu kieän cuûa ngaønh saûn xuaát xi maêng VieätNam hieän nay, vaãn coøn toàn taïi song song

nhöõng daây chuyeàn cuõ, laïc haäu ñaõ ñöôïcchuyeån ñoåi coâng ngheä (ñaïi dieän nhö nhaø maùyxi maêng Bæm Sôn, Hoaøng Thaïch, Buùt Sôn…) vaønhöõng daây chuyeàn môùi, hieän ñaïi vaø ñoàng boä(ñaïi dieän nhö nhaø maùy xi maêng Nghi Sôn, HaûiPhoøng, Soâng Thao…). Chính vì vaäy, ñeå coù theådöï baùo phaùt thaûi oâ nhieãm khí cho ngaønh saûnxuaát xi maêng, coù theå söû duïng heä soá cöôøng ñoäoâ nhieãm cuûa nhaø maùy xi maêng Bæm Sôn ñeåtính toaùn cho nhöõng nhaø maùy coù daây chuyeàncuõ, laïc haäu hoaëc chuyeån ñoåi coâng ngheä (nhoùm1) vaø heä soá cöôøng ñoä oâ nhieãm cuûa nhaø maùy ximaêng Nghi Sôn ñeå tính toaùn cho nhöõng nhaømaùy vôùi daây chuyeàn môùi, hieän ñaïi vaø ñoàng boä(nhoùm 2).

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. Hemamala Hettige, Paul Martin, ManjulaSingh and David Wheeler (1994), TheIndustrial Pollution Projection System.[2]. U.S. Environmental Protection Agency(2002), Compilation of Air Pollutant EmissionFactors, AP-42, 5th Ed., Vol.1.[3]. World Health Organization (1993),Assessment of sources of air, water, and landpollution, A guide to rapid source inventorytechniques and their use in formulating envi-ronmentel control strategies. Part one: rapidinventory techniques in environmental pollution.Geneva.[4]. Coâng ty Coå phaàn Xi maêng Bæm Sôn(2011), Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2011.[5]. Ngaân haøng theá giôùi (2008), Ñaùnh giaù vaøphaân tích taùc ñoäng do ngaønh coâng nghieäp cheábieán, cheá taïo ôû Vieät Nam.[6]. QÑ soá 1488/QÑ-TTg. Quy hoaïch phaùttrieån coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam giai ñoaïn2011 – 2020 vaø ñònh höôùng ñeán naêm 2030.[7]. TS. Taï Ngoïc Duõng (2008), Coâng ngheä ximaêng. Ñaïi hoïc Baùch Khoa Haø Noäi.

Hình 4: Möùc phaùt thaûi khí cuûa 02 nhaø maùy xi maêng tính theo saûn löôïng




ÔÛ nöôùc ta, ngaønh deätchieám vò trí quantroïng trong neàn kinh

teá quoác daân, ñöôïc toå chöùc saûnxuaát roäng raõi töø quy moâ hoä giañình, laøng ngheà ñeán caùc nhaømaùy xí nghieäp. Trong quaù trìnhsaûn xuaát, ngaønh deät nhuoämsaûn sinh ra moät löôïng lôùnnöôùc thaûi. Thaønh phaàn nöôùcthaûi raát phöùc taïp, bao goàmnhieàu loaïi hoùa chaát, ñaëc bieät laøcaùc loaïi phaåm maøu. Caùc loaïiphaåm maøu haàu heát beàn trongmoâi tröôøng, khoù phaân huûy sinh

hoïc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc,aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi söïsoáng cuûa caùc loaøi thuûy sinh vaøsöùc khoûe con ngöôøi.

Treân theá giôùi, nhieàu nghieâncöùu xöû lyù nöôùc thaûi deätnhuoäm, ñaëc bieät laø xöû lyù maøu,ñaõ ñöôïc thöïc hieän nhaèm haïncheá aûnh höôûng tieâu cöïc cuûachuùng tôùi moâi tröôøng. Caùcphöông phaùp xöû lyù thoângthöôøng ñöôïc söû duïng nhö hoùalí vaø sinh hoïc. Tuy nhieân, haiphöông phaùp naøy coù moät soánhöôïc ñieåm nhö: hieäu quaû xöûlyù khoâng cao, khoâng trieät ñeå,

toán nhieàu thôøi gian, phaùt sinhnhieàu buøn thaûi caàn phaûi xöû lyùtieáp, voán ñaàu tö ban ñaàu caovaø hieäu quaû kinh teá thaáp.Trong khi ñoù, caùc phöôngphaùp tieân tieán nhö: haáp phuï,ñieän keo tuï, maøng sinh hoïc,oxi hoùa… cho hieäu quaû xöû lyùcao hôn. Trong soá ñoù, phöôngphaùp oxi hoùa naâng cao, söûduïng caùc taùc nhaân oxy hoaùchuû yeáu nhö: O3, H2O2, UV,coù khaû naêng phaù vôõ caáu truùchoùa hoïc, taïo ra caùc chaát môùikhoâng maøu, ít ñoäc tính, khoáilöôïng phaân töû nhoû, thuaän lôïi

NGHIÊN CỨU XỬ LÝ MÀUCHO NƯỚC THẢI CỦA LÀNG NGHỀ DỆTNHUỘM BẰNG PHƯƠNG PHÁP OXI HÓA NÂNGCAO SỬ DỤNG TÁC NHÂN PEROXON (H2O2/O3)

Toùm taét:Caùc laøng ngheà deät nhuoäm hieän ñang oâ nhieãm nghieâm troïng bôûi haàu heát nöôùc thaûi nhuoäm

khoâng qua baát kyø heä thoáng xöû lyù naøo. Taùc nhaân oxi hoùa naâng cao ñang ñöôïc aùp duïng vaøo caùclónh vöïc vaø laø chìa khoùa giaûi quyeát nhöõng khoù khaên cuûa caùc phöông phaùp truyeàn thoáng trong xöûlyù nöôùc thaûi deät nhuoäm. Trong nghieân cöùu naøy, vôùi vieäc söû duïng taùc nhaân H2O2/O3 ñaõ xöû lyù maøucuûa nöôùc thaûi deät nhuoäm ñaït treân 99% trong ñieàu kieän tæ leä H2O2/O3 laø 0,5 vaø pH trong khoaûng7,5-8 ñoàng thôøi xöû lyù maøu cho nöôùc thaûi deät nhuoäm cuûa quaù trình saûn xuaát thuû coâng ñaït quichuaån Vieät Nam QCVN 13:2008/BTNMT.

T� Th� Trang Nhâm1, Tr�nh Lê Hùng2, Bùi Bích Ng�c3, Tr�n Th� Li�u11Vi�n Nghiên c�u Khoa h�c K� thu�t B�o h� Lao đ�ng

2Tr��ng Đ�i h�c Khoa h�c T� nhiên, ĐHQG-Hà N�i3Tr��ng Đ�i h�c Bách khoa Hà N�i



cho quaù trình xöû lyù tieáp theo,vì vaäy, noù coù tính öùng duïngthöïc tieãn cao.

Trong nghieân cöùu naøy,chuùng toâi muoán söû duïng taùcnhaân oxi hoaù H2O2/O3 ñeå xöûlyù maøu cho nöôùc thaûi deätnhuoäm cuûa quaù trình saûn xuaátthuû coâng, ñaït qui chuaån VieätNam QCVN 13:2008/BTNMT.II. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNGPHAÙP NGHIEÂN CÖÙU2.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu

Ñoái töôïng nghieân cöùu goàm:maãu nöôùc thaûi töï pha vaø maãunöôùc thaûi thöïc teá.

Maãu nöôùc thaûi töï pha ñöôïcpha cheá töø moät trong nhöõngphaåm nhuoäm nguyeân chaát maølaøng ngheà ñang söû duïng hieännay laø Reactive Red 261 doCoâng ty TNHH TM Taân HoàngPhaùt cung caáp.

Maãu nöôùc thaûi thöïc teá ñöôïclaáy tröïc tieáp töø nguoàn thaûi cuûacaùc hoä gia ñình nhuoäm thuûcoâng truyeàn thoáng taïi laøngVaïn Phuùc .2.2. Nghieân cöùu thí nghieäm

Thí nghieäm treân maãu töï phaMaøu cuûa nöôùc thaûi deät

nhuoäm laø do phaåm nhuoäm hoøatan trong moâi tröôøng nöôùc,khoâng gaén vaøo xô sôïi maø ñivaøo nöôùc thaûi coù noàng ñoä vaølöu löôïng thay ñoåi. Caùc ñaëcñieåm treân phuï thuoäc vaøo nhieàuyeáu toá, nhö ñoä gaén maøu cuûaphaåm, loaïi vaûi vaø coâng ngheänhuoäm ñöôïc aùp duïng. Ñeåthuaän tieän trong quaù trình thínghieäm vaø ñaûm baûo söï oån ñònhcuûa maãu, caùc dung dòch phaåmnhuoäm töï pha cheá phaûi thöïc

hieän theo caùc böôùc töông töïtrong quaù trình nhuoäm. Caùc thínghieäm khaûo saùt ñieàu kieän toáiöu cuûa phöông phaùp ñöôïcthöïc hieän ñoái vôùi töøng loaïi maãuphaåm nhuoäm töï pha cheá naøy.

Trong thí nghieäm tieán haønhkhaûo saùt, tæ leä H2O2/O3 toái öu,caùc maãu phaåm nhuoäm ñöôïcñieàu chænh veà cuøng moät giaù tròpH, löôïng ozon vaø H2O2 ñöôïccung caáp vaøo dung dòch theocaùc tæ leä caàn khaûo saùt. Khi ñaïtñöôïc thôøi gian phaûn öùng theokeá hoaïch thöïc nghieäm, maãuñöôïc laáy ra xaùc ñònh söï thayñoåi ñoä maøu sau xöû lyù.

Khaûo saùt giaù trò pH toái öubaèng caùch thay ñoåi giaù trò pHtrong quaù trình thí nghieäm ñoáivôùi moãi maãu phaåm nhuoämtrong ñieàu kieän löôïng ozon vaøH2O2 vaøo dung dòch laø giaù tròtoái öu vöøa ñaõ ñònh ñöôïc.

Thí nghieäm treân maãu thöïcTieán haønh thí nghieäm khaûo

saùt hieäu quaû xöû lyù treân maãunöôùc thaûi thöïc teá vôùi heä thoángcaáp O3 ñaõ ñöôïc caûi tieán (heäthoáng injector - oáng doøng).2.3. Phöông phaùp phaân tích

Maøu saéc xaùc ñònh baèngcaùch söû duïng maùy quang phoåDR-28000 Hach (Model45600-02, Cole ParmerInstrument Co, Myõ), taïi böôùcsoùng 455 nm.

Hieäu quaû xöû lyù maøu ñöôïcxaùc ñònh theo coâng thöùc:

Trong ñoù: C0 vaø Ct töôngöùng laø ñoä maøu trong maãu ban

ñaàu (tröôùc xöû lyù) vaø maãu sau tphuùt xöû lyù.

pH, COD, BOD, O3, H2O2ñöôïc xaùc ñònh theo StandardMethodIII. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙUVAØ BAØN LUAÄN3.1. AÛnh höôûng cuûa tæ leäH2O2/O3

Tæ leä H2O2/O3 ñoùng vai troøraát quan troïng trong quaùtrình xöû lyù maøu cuûa nöôùcthaûi deät nhuoäm. Ñeå khaûo saùtaûnh höôûng cuûa tæ leä H2O2/O3ñeán hieäu quaû xöû lyù maøuphaåm nhuoäm treân saùu maãuphaåm nhuoäm, phaûn öùngñöôïc tieán haønh ôû ñieàu kieäncoá ñònh pH = 7,5.

Keát quaû khaûo saùt aûnhhöôûng cuûa tæ leä H2O2/O3 ñeánhieäu quaû xöû lyù maøu phaåmnhuoäm Reactive red 261ñöôïc trình baøy trong hình 1döôùi ñaây.

Töø keát quaû nghieân cöùu chothaáy, ñoä cheânh leäch veà hieäusuaát xöû lyù maøu ôû moãi tæ leäH2O2/O3 laø khaù roõ, hieäu suaát xöû

0

20

40

60

80

100

120

0 20 40 60 80 100Th i gian (phút)

Hi

u s

ut

x l

ý (

%)

0.30.40.50.60.7

Hình 1. AÛnh höôûng cuûa tæ leäH2O2/O3 ñoái vôùi hieäu suaát

xöû lyù (%) maøu phaåm nhuoämReactive red 261



lyù maøu taêng khi tæ leä H2O2/O3taêng töø 0,3 leân 0,4 vaø 0,5. Tuynhieân, khi taêng tæ leä naøy leân nöõathì hieäu quaû xöû lyù laïi giaûmxuoáng. Sau 50 phuùt thí nghieämthì haàu heát caùc daûi tæ leä ñaõ ñaïtñoä chuyeån hoùa treân 90%, rieângtaïi tæ leä 0,5 thì ñoä chuyeån hoùa(hieäu quaû xöû lyù maøu) ñaõ ñaïttreân 90% (90,73%) töø phuùt thöù40 vaø ñaït hieäu quaû xöû lyù maøutreân 99% (99,43%) sau 90 phuùtthí nghieäm.

Taùc nhaân H2O2/O3 coù khaûnaêng oxi hoùa phaåm reactivered 261 gaàn nhö hoaøn toaøn vaøtæ leä H2O2/O3 khaùc nhau thìhieäu suaát xöû lyù phaåm nhuoämReactive red 261 khaùc nhau,giaù trò 0,5 cho hieäu suaát xöû lyùmaøu phaåm nhuoäm Reactivered 261 ñaït cao nhaát.

Töông töï khi khaûo saùt caùcphaåm maøu coøn laïi cuõng chokeát quaû töông töï laø hieäu suaátxöû lyù maøu baèng taùc nhaânH2O2/O3 laø cao vaø cao nhaát ôûdaûi tæ leä H2O2/O3 baèng 0,5.Ñaây laø tæ leä toái öu cuûa quaù trình.

Ñieàu naøy coù theå giaûi thíchlaø do khi coù theâm taùc nhaânH2O2 vaøo trong dung dòch seõöu tieân hình thaønh goác *HOtheo phöông trình toång hôïpñaëc tröng cho quaù trìnhPeroxon sau:H2O2 + 2O3 ----> 2*HO + 3O2

Khi coù söï öu tieân hình thaønhgoác *HO, thì haøm löôïng goácnaøy taêng nhanh trong dungdòch vaø laø taùc nhaân chính phaânhuûy caùc hôïp chaát maøu trongdung dòch thay vì phaûn öùngtröïc tieáp cuûa taùc nhaân ozon leâncaùc hôïp chaát maøu, chính ñieàu

naøy ñaõ laøm cho hieäu suaát xöû lyùmaøu taêng leân ñaùng keå. Maëtkhaùc, theo phöông trình phaûnöùng treân thì tæ leä H2O2/O3 baèng0,5 laø phuø hôïp.3.2. AÛnh höôûng cuûa pH

Hieäu quaû xöû lyù maøu cuûanöôùc thaûi deät nhuoäm coøn phuïthuoäc vaøo giaù trò pH cuûa dungdòch nöôùc thaûi. Tieán haønhkhaûo saùt aûnh höôûng cuûa giaù tròpH ñeán hieäu suaát xöû lyù maøubôûi taùc nhaân H2O2/O3 treândung dòch maãu ñöôïc pha taïiphoøng thí nghieäm, töø ñoù xaùcñònh ñöôïc giaù trò toái öu cuûa pHmaø ôû ñoù hieäu suaát xöû lyù maøucuûa phaåm nhuoäm baèng taùcnhaân H2O2/O3 laø cao nhaát.

Keát quaû khaûo saùt aûnhhöôûng cuûa tæ leä H2O2/O3 ñeánhieäu quaû xöû lyù maøu phaåmnhuoäm Reactive red 261ñöôïc trình baøy trong hình 2.

Töø keát quaû thu ñöôïc chothaáy, coù söï khaùc bieät veà hieäusuaát xöû lyù maøu ôû caùc pH khaùcnhau, hieäu quaû xöû lyù maøu taêngleân khi pH cuûa dung dòch

chuyeån töø axit sang hôi kieàm(töø pH = 6,0 ñeán pH = 7,5),hieäu suaát xöû lyù maøu giaûmxuoáng khi pH cuûa dung dòchtaêng (töø 7,5 ñeán 9,0). Nhö vaäy,ôû pH = 7,5 thì hieäu suaát xöû lyùmaøu phaåm nhuoäm Reactivered 261 ñaït hieäu quaû cao nhaát.

Töông töï, khi khaûo saùt caùcphaåm maøu coøn laïi cuõng chokeát quaû töông töï laø hieäu suaátxöû lyù maøu baèng taùc nhaânH2O2/O3 laø toát nhaát taïi pH ôûtrong khoaûng 7,5 ñeán 8,0.3.3. So saùnh hieäu quaû xöû lyùmaøu baèng O3 vaø H2O2/O3

So saùnh hieäu quaû xöû lyùmaøu bôûi taùc nhaân ozon vaø taùcnhaân H2O2/O3 (ôû ñieàu kieän pHvaø tæ leä H2O2/O3 coù hieäu quaûxöû lyù toát nhaát) treân caùc maãugioáng nhau. Maãu tröôùc vaø saukhi xöû lyù baèng hai phöôngphaùp treân ñöôïc ñem ñi chuïpphoå UV-VIS. Keát quaû ñöôïc chæra trong hình 3 vaø hình 4.

Keát quaû cho thaáy, taùc nhaânH2O2/O3 coù hieäu suaát xöû lyùcao hôn haún so vôùi tröôøng

0

20

40

60

80

100

120

0 20 40 60 80 100Th i gian (phút)

Hi

u su

t x lý

(%)

pH = 6.0pH = 6.5pH = 7.0pH = 7.5pH = 8.0pH = 8.5pH = 9.0

0

20

40

60

80

100

120

0 20 40 60 80 100Th i gian (phút)

Hi

u su

t x lý

(%)

ozonPeroxon

Hình 2. Hieäu suaát xöû lyù (%)maøu taïi caùc giaù trò pH khaùc

nhau cuûa phaåm nhuoämReactive red 261

Hình 3. So saùnh hieäu quaû xöûlyù maøu baèng O3 vaø H2O2/O3

treân maãu phaåm nhuoämreactive red 261



hôïp chæ söû duïng ozon. Hieäusuaát xöû lyù ñaït treân 97% sau50 phuùt thí nghieäm, trong khiñoù ñeå ñaït keát quaû naøy, neáu chæduøng ozon thì phaûi ñôïi 70 phuùtvaø ñeå ñaït treân 99% hieäu suaátxöû lyù maøu treân maãu phaåmnhuoäm reactive red 261 thìphöông phaùp peroxon chæ caàn60 phuùt, coøn neáu duøng taùcnhaân ozon thì maát 90 phuùt.

Treân phoå UV-VIS thaáyraèng, maãu sau khi xöû lyù ôû caûhai phöông phaùp, caùc hôïpchaát ñaõ ñöôïc phaân caét haàu heátveà daïng caùc maûnh nhoû töø C2ñeán C4, chæ coøn laïi moät löôïngnhoû hôïp chaát voøng thômkhoâng maøu chöa ñöôïc chuyeånhoùa. Phöông phaùp peroxon toûra hieäu quaû hôn trong quaùtrình phaân huûy phaåm nhuoämreactive red 261.3.4. Hieäu quaû xöû lyù maøu cuûaquaù trình peroxon treân nöôùcthaûi deät nhuoäm thöïc teá

* Khaûo saùt hieäu quaû xöû lyù

maøu cuûa quaù trình peroxontreân maãu thöïc teá

Nöôùc thaûi ñöôïc laáy töø coângñoaïn nhuoäm cuûa cô sôû deätnhuoäm taïi laøng ngheà VaïnPhuùc, vaän chuyeån veà phoøngthí nghieäm, sau ñoù tieán haønhthí nghieäm xöû lyù maøu phaåmnhuoäm baèng phöông phaùpperoxon vôùi hai caùch thöùc laøsuïc Ozon tröïc tieáp vaø söû duïngheä injector - oáng doøng. Keátquaû ñöôïc theå hieän qua hình 5.

Töø keát quaû treân hình 5 cho

thaáy, taùc nhaân H2O2/O3 hoaøntoaøn coù theå xöû lyù ñöôïc nöôùcthaûi phaåm nhuoäm ñoái vôùi maãuthöïc teá laáy töø laøng ngheà VaïnPhuùc. Phöông phaùp Peroxonvôùi caùch caáp khí Ozon qua heäinjector - oáng doøng cho hieäuquaû cao hôn so vôùi caùch suïcOzon tröïc tieáp. Khi suïc Ozontröïc tieáp vaøo dung dòch nöôùcthaûi, thì sau 5 giôø ñoä maøu vaãncoøn 204 (Pt –Co). Trong khi ñoùvôùi caùch caáp Ozon qua injector- oáng doøng thì chæ sau 3,5 giôøxöû lyù ñoä maøu coøn 115 (Pt –Co),ñaït tieâu chuaån xaû thaûi.

Vieäc taùc nhaân H2O2/O3 ñaõoxy hoùa ñöôïc caùc hôïp chaátphaåm maøu coù trong nöôùc thaûithöïc teá coøn ñöôïc xaùc ñònh baèngvieäc queùt phoå UV-VIS cuûa maãutröôùc vaø sau xöû lyù (hình 6).

Keát quaû chuïp phoå UV – VIScho thaáy, sau quaù trình xöû lyùbaèng taùc nhaân H2O2/O3, taát caûcaùc pick theå hieän cho caùc nhoùmmang maøu cuûa phaân töû phaåmnhuoäm ñeàu khoâng coøn do quaùtrình oxi hoùa baèng taùc nhaânH2O2/O3 ñaõ phaù vôõ caáu truùc cuûacaùc nhoùm naøy, laøm maát khaû naênghaáp thuï maøu cuûa dung dòch.

0

1000

2000

3000

4000

5000

0 1 2 3 4 5 6

Th i gian (h)

màu

(Pt-c

o)s c Ozon tr c ti ph injector - ng dòng

Hình 5. So saùnh hieäu quaû xöûlyù maãu thöïc baèng phöông

phaùp peroxon vôùi caùch thöùcsuïc Ozon tröïc tieáp vaø söû

duïng heä injector - oáng doøng

Hình 6. Phoå UV – VIS cuûa maãu thöïc teá tröôùc vaø sau quaù trình Peroxon söû duïng heä injector - oáng doøng

Hình 4. Phoå UV-VIS so saùnh hieäu quaû xöû lyù

maøu trong maãu reactive red261 treân hai phöông phaùp

ozon vaø peroxon



es”- A review. Global Nest:the Int.J, 6 (3), pp.221-229. [2]. Akmehmet Balcıoğlu I.,Arslan Alaton I (2001), “Partialoxidation of reactive dyestuffsand synthetic textile dye-bath bythe O3 and O3/H2O2 processes”,Water Science Technology,43(2), pp.221-228. [3]. American Public HealthAssociation (2012), StandardMethod for Examination ofWater and WastewaterAPHA,WEF and AWWA, 22nded, Washington D.C.[4]. Gharbani P., TabatabaiiS.M., Mehrizad A., (2008),“Removal of Congo red fromtextile wastewater by ozona-tion”, Enviromental. Scienceand Tecnology, 5 (4), 495-500.[5]. Muhammad Ridwan Fahmi,Che Zulzikrami Azner Abidinand Nazerry Rosmady Rahmat(2011), “Characteristic of colourand COD Removal of Azo Dyeby Advanced Oxidation Processand Biological Treatment”,International Conference onBiotechnology andEnvironmemt management, 18,pp.108 - 114, Singapore.[6]. Nguyeãn Thò Hoaøng Mai(2011), “Ngaønh deät may VieätNam 10T’2011”, baùo caùo caäpnhaäp ngaønh.[7]. Shashank Singh Kalra,Satyam Mohan, Alok Sinhaand Gurdeep Singh (2011),“Advanced OxidationProcesses for Treatment ofTextile and Dye Wastewater”,IPCBEE, IACSIT Press, (4),pp. 142-149, Singapore.

* Ñaùnh giaù hieäu quaû xöû lyùMoät soá thoâng soá ñaàu vaøo vaø

ñaàu ra cuûa maãu tröôùc vaø sau khixöû lyù ñöôïc theå hieän ôû baûng 1.

Keát quaû ôû baûng 1 cho thaáy,caùc chæ tieâu chính ñeå ñaùnh giaùchaát löôïng nöôùc thaûi phaåmnhuoäm - maãu thöïc teá, sau xöûlyù baèng taùc nhaân H2O2/O3 ñeàuñaït qui chuaån Vieät Nam(QCVN 13: 2009/BTNMT, loaïiB). Nhö vaäy, phöông phaùpnaøy coù khaû naêng ñaùp öùng nhucaàu xöû lyù maãu nöôùc thaûi taïi côsôû saûn xuaát ôû caùc laøng ngheàdeät nhuoäm. IV. KEÁT LUAÄN

Taùc nhaân H2O2/O3 coù khaûnaêng phaân huûy maøu cuûa nöôùcthaûi deät nhuoäm. Hieäu quaû xöûlyù maøu cuûa phaåm nhuoäm caotreân 99% vôùi tæ leä H2O2/O3 laø0,5 vaø pH trong khoaûng 7,5-8.

AÙp duïng quaù trình peroxonvôùi caùch thöùc caáp Ozon qua heäinjector - oáng doøng thay chovieäc suïc Ozon tröïc tieáp vaøo

dung dòch nöôùc thaûi phaåmnhuoäm ñaõ taän duïng vaø haïn cheálöôïng khí Ozon dö thoaùt rangoaøi, ñoàng thôøi taêng khaû naêngtieáp xuùc giöõa ozon pha khí vôùicaùc phaàn töû pha loûng (H2O2)nhaèm taïo goác *HO laø taùc nhaânoxi hoùa vaø keùo daøi thôøi gianphaûn öùng trong dung dòch.

Caùc thoâng soá ñaàu ra cuûanöôùc thaûi deät nhuoäm töø laøngngheà Vaïn Phuùc sau khi ñöôïcxöû lyù baèng phöông phaùpPeroxon vôùi phöông thöùc caápOzon qua heä injector - oángdoøng ñeàu ñaït qui chuaån VieätNam QCVN 13:2008/BTNMT,coät B. Keát quaû nghieân cöùu chothaáy trieån voïng trong vieäc xöûlyù oâ nhieãm nöôùc taïi laøng ngheàdeät nhuoäm.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. Adelal – Kdasi, Azni Idris,katayon Sead, Chuah TeongGuan (2005), “Treatment oftextile wastewater byadvanced oxidation process-

K t qu phân tích Thông s n v

Tr c x lý Sau x lý

QCVN 13:2009

/BTNMT (C t B)

pH - 8,15 7,97 5,5 – 9

màu Pt – Co 3945 115 150

TSS mg/l 15,2 14,7 100

COD mg/l 350 109 150

BOD5 mg/l 35 37 50

Baûng 1. Giaù trò moät soá thoâng soá cuûa nöôùc thaûi thöïc teá taïilaøng ngheà Vaïn Phuùc tröôùc vaø sau xöû lyù baèng peroxon vôùi heäinjector - oáng doøng



1. Chaát löôïng nöôùc muøa luõ

GIẢI PHÁPNƯỚC SẠCH CHO VÙNG LŨ

Toùm taét:Nöôùc saïch cho ngöôøi daân tröôùc, trong vaø sau luõ ôû caùc tænh ñoàng baèng soâng Hoàng vaø caùc tænh

mieàn Trung laø nhu caàu raát caáp thieát. Vieän Nöôùc, Töôùi tieâu vaø Moâi tröôøng ñaõ ñeà xuaát coâng ngheä vaøcaùc thieát bò loïc nöôùc quy moâ töø 80-120 l/h (thieát bò xaùch tay) ñeán 3-4 m3/h (thieát bò chaïy baèng maùyphaùt ñieän) phuïc vuï cho aên, uoáng, sinh hoaït, ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu cuûa Quy chuaån Vieät Nam.

M u n c t i Hà T nh M u n c t i Ninh Bình QCVN

Ch tiêu n v

MT-M1

MT-M2

MT-M3

MT-M4

SH-M1

SH-M2

SH-M3

SH-M4

08:2008/ BTNMT/

A2

02: 2009/ BYT

01: 2009/ BYT

TDS mg/l 548 234 776 515 486 262 192,2 257,6 1000

COD mg/l 21,32 22,72 106,6 85,7 133,3 130 60 5,12 15 4 2

Fets mg/l 0,15 0,32 0,03 0,5 1 0,5 0,3

NH4+ mg/l 0,56 0,28 0,46 0,53 0,25 0,18 0,39 0,28 0,2 3 3

NO3- mg/l <0.01 <0.01 <0.01 0,01 0,03 0,09 0,02 0,12 5 50

NO2- mg/l 0,01 <0.01 0,01 0,01 0,02 0,01 <0,01 0,08 0,02 3

Coliform MPN/ 100ml 390 390 4.000 6*106 43*104 18*103 20 16*103 5.000 150 0

ThS. Traàn HöngThS. Phaïm Ñình Kieân vaø CS

Vieän Nöôùc, Töôùi tieâu vaø Moâi tröôøng

Baûng 1: Keát quaû phaân tích maãu nöôùc luõ laáy taïi Ninh Bình, Haø Tónh



Ñaùnh giaù: caùc maãu nöôùclaáy taïi Ninh Bình vaø Haø Tónhñeàu coù thoâng soá vöôït quaù quychuaån Vieät Nam.

So saùnh vôùi QCVN08:2008/BTNMT/A2: Giaù tròño COD vöôït quaù töø 1,4-9 laàn,ngoaøi ra NH4+ vöôït töø 1,2-2,8laàn vaø ñaëc bieät haøm löôïngColiform vöôït töø 3-1.200 laàn.

So saùnh vôùi QCVN02:2009/BYT: Giaù trò CODvöôït quaù töø 5-33 laàn, Fetsvöôït 6 laàn quy chuaån (maãuSH-M2) vaø ñaëc bieät haømlöôïng coliform vöôït töø 2,6-40.000 laàn.

So saùnh vôùi QCVN01:2009/BYT: Giaù trò CODvöôït quaù töø 10-66 laàn, Fetsvöôït töø 1,7-5 laàn quy chuaåncho pheùp, vaø ñaëc bieät haømlöôïng coliform vöôït töø 2,6-40.000 laàn.

Keát quaû cho thaáy nöôùcvuøng luõ bò oâ nhieãm caùc chæ tieâukim loaïi, oâ nhieãm höõu cô vaøñaëc bieät laø nhieãm vi sinh. Ñeåñaûm baûo nöôùc saïch sinh hoaïtcaàn aùp duïng bieän phaùp xöû lyù.

2. Hieän traïng cung caáp nöôùctrong muøa möa luõ

Caùc caáp chính quyeàn ñòaphöông ñaõ coù nhöõng bieänphaùp xöû lyù sô boä ñeå coù nguoànnöôùc sinh hoaït vaø nöôùc aênuoáng.

+ Duøng pheøn chua:(khoaûng 1g) cho vaøo moät gaùonöôùc laøm tan pheøn roài ñoå gaùonöôùc ñoù vaøo moät xoâ nöôùckhoaûng 25 lít, khuaáy thaät ñeàu,chôø khoaûng 30 phuùt ñeå laéngcaën, gaïn laáy phaàn nöôùc trongôû phía treân vaø tieáp tuïc khöûkhuaån, sau ñoù môùi duøng ñeåñun nöôùc uoáng, naáu côm,thöùc aên vaø taém giaët.

+ Duøng cloramin B hoaëccloramin T: Tröôùc tieân cho 1vieân cloramin B coù haøm löôïng0,25g vaøo moät gaùo nöôùc laømtan heát roài ñoå gaùo nöôùc coù clo-ramin B vaøo xoâ nöôùc (25 lít)ñaõ ñöôïc laøm trong. Nöôùc ñaõñöôïc khöû khuaån baèng clo-ramin B coù theå duøng trongsinh hoaït nhö naáu côm, ñunnöôùc ñeå uoáng vaø naáu thöïcphaåm.

3. Giaûi phaùp caáp nöôùc saïchphuø hôïp3.1. Xuaát xöù coâng ngheä vaøquaù trình hoaøn thieän

- Töø keát quaû cuûa ñeà taøiKhoa hoïc vaø Coâng ngheä caápBoä NN&PTNT: “Nghieân cöùuthieát keá cheá taïo thieát bò söûduïng vaät lieäu Nano ñeå xöû lyùnöôùc coù nhieãm Asen phuïc vuïcaáp nöôùc sinh hoaït noângthoân” ñaõ ñöôïc hoäi ñoàng KH &CN ñaùnh giaù, nghieäm thungaøy 27/6/2010.

- Töø saûn phaåm khoa hoïcñaït giaûi thöôûng KH & CN VieätNam (giaûi thöôûng VIFOTEC)naêm 2010 do Lieân hieäp caùcHoäi khoa hoïc kyõ thuaät VieätNam trao taëng.

- Quaù trình hoaøn thieänThieát bò loïc nöôùc löu ñoäng coùsöû duïng vaät lieäu Nano phuïcvuï caáp nöôùc vuøng ngaäp luõ laømoät böôùc caûi tieán tieáp theo sovôùi coâng ngheä ban ñaàu. Caùccoät loïc ñöôïc thieát keá treân moätkhung giaù chaéc chaén, baènginox; nöôùc loïc ñöôïc thöïc hieänqua caùc caáp loïc thoâ, loïc tinh

Ghi chuù:- MT-M1: Nöôùc maët taïi ao laáy nöôùc sinh hoaït xaõ Caåm Phuùc – Caåm Xuyeân (thaùng 8/2012);- MT-M2: Nöôùc maët taïi hoà chöùa nöôùc ngoït xaõ Caåm Phuùc – Caåm Xuyeân (thaùng 8/2012);- MT-M3: Nöôùc maët mieàn Trung naêm 2010 luõ tieåu maõn;- MT-M4: Maãu nöôùc soâng Lam (thaùng 8/2012);- SH-M1: Maãu nöôùc luõ taïi thoân 2 xaõ Laïc Vaân -Nho Quan - Nöôùc soâng Laïng (thaùng 11/2010);- SH-M2: Maãu nöôùc treân soâng Laïng taïi chaân caàu Nho Quan - Nho Quan (thaùng 5/2011);- SH-M3: Maãu nöôùc taïi Ninh Bình ñôït T3/2012 luõ tieåu maõn;- SH-M4: Maãu nöôùc taïi Laïc Vaân - Nho Quan (thaùng 8/2012);- QCVN 08:2008/BTNMT/A2: Quy chuaån kyõ thuaät quoác gia veà chaát löôïng nöôùc maët ñoái vôùi muïc ñích caáp nöôùcsinh hoaït nhöng phaûi aùp duïng coâng ngheä xöû lyù phuø hôïp;

- QCVN 02:2009/BYT: Quy chuaån kyõ thuaät quoác gia veà chaát löôïng nöôùc sinh hoaït;- QCVN 01:2009/BYT: Quy chuaån kyõ thuaät quoác gia veà chaát löôïng nöôùc aên uoáng.



(baèng vaät lieäu loïc Nano) neân chaát löôïng nöôùc sau loïc ñaûm baûocaáp cho aên uoáng. Thieát bò loïc xaùch tay coâng suaát 80 - 120 l/hraát deã söû duïng vaø khoâng duøng ñieän, chæ söû duïng bôm tay ñeåbôm nöôùc vaøo caùc coät loïc. Thieát bò di ñoäng coâng suaát lôùn thì coùmaùy phaùt ñieän ñi keøm, coù theå chôû baèng thuyeàn hoaëc xe ñeán caùcvuøng ngaäp luõ.3.2. Moâ taû quy trình coâng ngheä/thieát bò (CN/TB)3.2.1. Sô ñoà coâng ngheä thieát bò loïc nöôùc xaùch tay (Hình 1, 2)

Moâ taû:Thieát bò goàm: 4 coät loïc vôùi hai caáp loïc loïc tinh vaø loïc thoâ, tích

hôïp trong moät boä khung kim loaïi ñeå gaén taát caû caùc boä phaän cuûathieát bò leân ñoù. Thieát bò coù theå ñöùng ôû moät choã baát kyø ñeå hoaïtñoäng.

Phuï kieän goàm: Bôm nöôùc hoaït ñoäng baèng tay; ñöôøng oángnoái, van, ñoàng hoà ño löôïng nöôùc, roï ngaên raùc. Kích thöôùc thieátbò: L x B x H = 36 x 28 x 80 cm.

C t l c s 2

C t l c s 3

C t l c s 4

Ngu n n c N c s ch

C t l c s 1

B m tay

TT C p l c Tên thi t b V t li u l c Ch c n ng

C t l c s 1S i PP (poly ropilen)

Ch n các h t c n l l ng, kích th c h t > 5 μm

1 L c thô

C t l c s 2

Than ho t tính, v t li u l c a n ng

H p ph ch t ô nhi m hòa tan, ch t h c , thu c tr sâu, kim lo i n ng, clo d và kh màu, mùi v trong n c

C t l c s 3V t li u l c kích th c l l c~1 μm

Lo i b hoàn toàn ch t r n và các t p ch t

2 L c tinh

C t l c s 4

Màng Nano kích th c l l c nanomet (c nm)

L c s ch vi khu n và vi rút

Hình 1: Sô ñoà coâng ngheä cho thieát bò loïc nöôùc xaùch tay 80 – 120 l/h

Hình 2: Sô ñoà caáu taïo thieát bò loïc nöôùc xaùch tay

AÛnh 1: Thieát bò xaùch tay do Vieän Nöôùc, Töôùi tieâu vaø

Moâi tröôøng saûn xuaát

Baûng 2. Thoâng soá kyõ thuaät thieát bò loïc nöôùc xaùch tay



Caùc thieát bò ñöôïc tích hôïptrong moät boä khung kim loaïi;thieát bò coù theå löu ñoäng treânphöông tieän vaän chuyeånchuyeân duïng baèng thuyeànhoaëc baèng xe phuø hôïp vôùiñieàu kieän vuøng ngaäp luõ.

Nguyeân lyù hoaït ñoäng(öùng vôùi 2 tröôøng hôïp cuï theå):

+ Trong ñieàu kieän ngaäp luõnguoàn nöôùc laáy tröïc tieáp töønöôùc luõ: Nöôùc ñöôïc bôm caápnguoàn caáp nöôùc vaøo thieát bòphaûn öùng ñöôïc boå xung chaátkeo tuï PACN95; nöôùc sau ñoùchaûy vaøo thuøng baûo veä thieát bòñeå laéng caën. Sau khi laéng nöôùcseõ ñöôïc bôm caáp (huùt nöôùcsau laéng) vaøo thieát bò loïc soá 1(töï ñoäng röûa loïc), sau ñoù nöôùcchaûy sang thieát bò loïc soá 2 vaøsoá 3. Nöôùc ra khoûi thieát bò loïcsoá 3 coù 2 ñöôøng: moät ñöôøngcaáp coù theå söû duïng tröïc tieápcho sinh hoaït vaø moät ñöôøngcaáp sang thieát bò loïc Nano:Nöôùc qua thieát bò nano loïc.

+ Trong ñieàu kieän thöôøng:Nöôùc ñöôïc bôm caáp nguoàncaáp vaøo thieát bò loïc soá 1 (töïñoäng röûa loïc) (chaûy voøng quathieát bò phaûn öùng) sau ñoù nöôùcchaûy sang thieát bò loïc soá 2 nhötröôøng hôïp treân.

Kích thöôùc thieát bò:Thieát bò loïc coâng suaát 1,5 –

2,0 m3/h: L x B x H = 120 x 90x 160 cm (ñaët treân thuyeàn)

Thieát bò loïc coâng suaát 3,0– 4,0 m3/h: L x B x H = 140 x120 x 160 cm (ñaët treân xe).4. Caùc lónh vöïc coù theå aùpduïng CN/TB

- Loïc nöôùc phuïc vuï sinhhoaït vaø aên uoáng tröïc tieáp taïicaùc vuøng ngaäp luõ mieàn Trung

Moâ taû: Thieát bò coù caáu taïo goàm caùc boä phaän sau:- Thieát bò troän - phaûn öùng: daïng oáng xoaén ruoät gaø; thôøi gian

löu töø 30 – 60 giaây;- Thieát bò laéng: thuøng baûo veä thieát bò laøm thieát bò laéng; thôøi

gian laéng 30 – 45 phuùt;- 4 thieát bò loïc töông ñöông vôùi hai caáp loïc (loïc thoâ vaø loïc tinh).- Phuï kieän goàm: boä ñieàu khieån vaø maùy phaùt ñieän, maùy bôm nöôùc.

3.2.2. Sô ñoà coâng ngheä cho thieát bò loïc nöôùc coâng suaát 1,5-2,0m3/h vaø 3,0-4,0 m3/h (Hình 3, 4)

N c n

u ng

TB l c s 3

TB l c Nano TB l c

s 1 LLKTB l c

s 2

N c r a

Ngu n n c

ng n c r a l c ng n c

i u khi n

B m

TB p

.ng

N c sinh ho t

Hình 3: Sô ñoà coâng ngheä cho thieát bò loïc nöôùc coâng suaát 1,5-2,0 m3/h vaø 3,0-4,0 m3/h

Hình 4: Sô ñoà caáu taïo thieát bòloïc nöôùc coâng suaát lôùn

Ảnh 2: Thieát bò loïc nöôùc 3 - 4m3/h do Vieän nöôùc, töôùi tieâu

vaø Moâi tröôøng saûn xuaát



vaø Ñoàng baèng Soâng Hoàng;- Loïc nöôùc phuïc vuï sinh

hoaït taïi caùc vuøng khan hieámnöôùc saïch.5. Öu ñieåm cuûa CN/TB

+ Thieát bò loïc Nano coù khaûnaêng loïc nöôùc luõ thaønh nöôùcaên uoáng tröïc tieáp vaø giöõ laïi caùcloaïi muoái khoaùng töï nhieân vaøcaùc chaát vi löôïng trong nöôùc;

+ Thieát bò xaùch tay khoângcaàn duøng ñieän; thieát bò coângsuaát 1,5 m3/h coù theå ñaët treânthuyeàn ñaùp öùng ñöôïc caápnöôùc trong ñieàu kieän ngaäp luõ;

+ Hieäu suaát söû duïng nöôùccao: khoâng coù nöôùc thaûi;

+ Thieát bò xaùch tay hoaïtñoäng hoaøn toaøn cô ñoäng, söûduïng bôm tay nheï nhaøng,khoâng toán chi phí naêng löôïng,chi phí baûo döôõng, söûa chöõathaáp (töø 9 thaùng – 12 thaùng môùiphaûi thay loõi loïc) neân raát hieäuquaû kinh teá, khoâng coù nguoànthaûi ñaàu ra, khoâng phaûi söûduïng hoùa chaát neân khoâng laømaûnh höôûng ñeán moâi tröôøng;

+ Thieát bò loïc nöôùc coângsuaát lôùn ñöôïc trang bò maùyphaùt ñieän, baûn thaân thieát bò coùgaén maùy phaùt ñieän deã söû duïngvaø an toaøn cho ngöôøi vaänhaønh, vôùi coâng suaát lôùn ñaùpöùng ñöôïc nguoàn nöôùc choñoâng ñaûo baø con noâng daân;

+ Mang hieäu quaû cao khimuøa luõ ñeán, laøm giaûm bôùtgaùnh naëng veà thuoác khöû truøngcöùu trôï, nöôùc saïch cöùu trôï,thuoác men vaø chi phí vaänchuyeån caùc loaïi haøng hoùa treânvaøo cuøng ngaäp luõ.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. PGS.TS Haø LöôngThuaàn (2010), Nghieân cöùuthieát keá, cheá taïo thieát bò söûduïng vaät lieäu Nano ñeå xöû lyùnöôùc coù nhieãm Asen phuïc vuïcaáp nöôùc sinh hoaït noâng thoân. [2]. ThS Phaïm Ñình Kieân vaøCS, Hoaøn thieän coâng ngheäsaûn xuaát thieát bò loïc nöôùc löuñoäng söû duïng vaät lieäu nanophuïc vuï caáp nöôùc aên uoángcho vuøng ngaäp luõ mieàn Trungvaø ñoàng baèng soâng Hoàng.DAÑL-2011/20.[3]. M.R.Wiesner, Responsibledevelopment of nanotechnolo-gies for water and wastewatertreatment, Water Science &Technology, Vol. 53 No. 3 pp45–51. 2006[4]. Meridian Institute (2006),Overview and Comparison ofConventional treatment tech-nologies and Nano-basedtreatment technology. Thepaper for the Global Dialogueon Nanotechnology and thePoor: Opportunities and Risks(GDNP).[5]. T. Hillie et al. (2006),Nanotechnology: Water andDevelopment, Commissionedas Part of the Global Dialogueon Nanotechnology and thePoor: Opportunities and Risks.

Baûng 3a. Thoâng soá kyõ thuaät thieát bò loïc coâng suaát 1,5-2m3/h vaø 3-4 m3/hThi t b l c 1,5-2 m3/h

Thi t b l c 3 - 4 m3/h TT Tên thi t b

Dài R ng Cao Dài R ng Cao

Ghi chú

120 90 160 140 120 160 1

Thi t b l ng (thùng b o v

Thi t b ) 1,73 m3 2,69 m3

S d ng khi ngu n n c có l ng c n

l n (n c l )

Baûng 3b. Thoâng soá kyõ thuaät thieát bò loïc coâng suaát 1,5-2m3/h vaø 3-4 m3/hThi t b l c 1,5 - 2 m3/h

Thi t b l c 3 - 4 m3/h C p

l c Tên

thi t b ngkính Cao ng

kính Cao

V t li u l c Ch c n ng

T. b l c s 1

D30 160 D40 160 Cát th ch anh, v t li u l c a n ng

Ch n các h t c n l l ng kích th c l n

L c thô

T. b l c s 2

D30 160 D40 160 Than ho t tính, v t li u l c chuyên d ng

H p ph ch t ô nhi m hòa tan, ch t h c , thu c tr sâu, kim lo i n ng, clo d và kh màu, mùi…

T. b l c s 3

D22 75 D40 75 V t li u l c kích th c 1μm

Lo i b các t p ch t; lo i b hoàn toàn ch t r n

L c tinh

Thi t b l c Nano

3 C t D13,5

60 6 C t D13,5

60 Màng Nano kích th c l l c c nm.

L c s ch vi khu n, ch t ô nhi m t 98%, lo i b r t có hi u qu nh ng ch t b n vi sinh, kh khu n (virus, vi trùng, vi khu n) t

vô trùng 100%, N c sau l c có th u ng luôn, gi l i các mu i khoáng t nhiên và ch t vi l ng

Ghi chuù: Kích thöôùc tính baèng cm




Saûn löôïng löông thöïccoù haït naêm 2010 öôùctính ñaït gaàn 44,6 trieäu

taán, vöôït 4,6 trieäu taán so vôùimuïc tieâu ñeà ra trong Chieán löôïcphaùt trieån kinh teá -xaõ hoäi thôøi kyø2001-2010 vaø taêng treân 10 trieäutaán so vôùi naêm 2000, trong ñoù

luùa ñaït gaàn 40 trieäu taán, taêngtreân 7,4 trieäu taán; ngoâ 4,6 trieäutaán, taêng 2,6 trieäu taán. Löôngthöïc saûn xuaát ra khoâng nhöõngvöøa ñuû tieâu duøng trong nöôùc,vöøa tieáp tuïc cuûng coá vaø giöõvöõng an ninh löông thöïc, maøcoøn cho pheùp nöôùc ta xuaát khaåumoãi naêm 5 - 6 trieäu taán gaïo.

Ñaït ñöôïc thaønh töïu trongsaûn xuaát löông thöïc ñoù coù söïñoùng goùp khoâng nhoû cuûa vieäcsöû duïng hoùa chaát noângnghieäp, trong ñoù coù thuoác baûoveä thöïc vaät (BVTV). Do nhucaàu söû duïng thuoác BVTVtaêng, caùc cô sôû kinh doanh,buoân baùn maët haøng thuoác

QUY TRÌNH PHÂN HỦYTHU�C B�O V� TH�C V�T T�I CH�

BNG PH�NG PHÁP HÓA H�C K T H�P SINH H�C

Toùm taét:Caùc quaù trình oxi hoùa naâng cao laø nhöõng quaù trình phaân huûy oxi hoùa döïa vaøo goác töï do hoaït

ñoäng hydroxyl *HO ñöôïc taïo ra ngay trong quaù trình xöû lyù. Nhôø öu theá noåi baät trong vieäc loaïi boûchaát oâ nhieãm höõu cô, ñaëc bieät laø nhöõng chaát höõu cô khoù phaân huûy sinh hoïc (POP), quaù trình oxihoùa naâng cao döïa treân goác töï do *HO ñöôïc xem nhö moät “chìa khoùa vaøng” ñeå giaûi caùc baøi toaùnñaày thaùch thöùc cuûa theá kyû cho ngaønh xöû lyù nöôùc vaø nöôùc thaûi hieän nay. Xöû lyù sinh hoïc nöôùc thaûisau caùc quaù trình oxy hoùa naâng cao baèng buøn hoaït tính ñöa giaù trò BOD hoaëc COD thaáp seõ giuùpquaù trình xöû lyù ñaùp öùng tieâu chuaån xaû thaûi vôùi thôøi gian xöû lyù khoâng quaù daøi.

Abstract:Advanced oxidation processes are oxidative decomposition process based on the *HO active

hydroxyl radicals, they are formed in this process. Based on advantages in removing organic con-taminants, especially Persistent Organic Pollutants (POP), advanced oxidation processes of *HObe viewed as a "key echo" to solving the challenge of centuries for the water and wastewater pro-cessing industry today. Biological treatment of wastewater after advanced oxidation process usingactivated sludge to low BOD or COD value will help the process to meet the discharge standardwith a processing time not too long.

ThS. Nguyeãn Thò Thuùy Haèng,CN. Nguyeãn Khaùnh Huyeàn

KS. Nguyeãn Vaên LaâmTrung taâm KH An toaøn lao ñoäng




BVTV cuõng ngaøy caøng giataêng. Maëc duø BVTV laø moätmaët haøng kinh doanh coù ñieàukieän nhöng khoâng phaûi cô sôûnaøo cuõng coù ñaày ñuû caùc ñieàukieän nhö quy ñònh. Keát quaûthanh tra 14.570 löôït cöûahaøng, ñaïi lyù kinh doanh thuoácBVTV naêm 2006 cho thaáy coù14,8% vi phaïm caùc quy ñònhveà kinh doanh thuoác BVTV.

Haàu heát caùc loaïi thuoácBVTV söû duïng trong noângnghieäp Vieät Nam ñeàu nhaäpkhaåu töø nöôùc ngoaøi. Hieäntöôïng nhaäp laäu caùc loaïi thuoácBVTV (bao goàm caû thuoáccaám, thuoác ngoaøi danh muïc,thuoác haïn cheá söû duïng) ñanglaø vaán ñeà chöa theå kieåm soaùtnoåi. Haøng naêm vaãn coù moätkhoái löôïng lôùn thuoác BVTVnhaäp laäu vaøo nöôùc ta; tìnhtraïng caùc thuoác BVTV toànñoïng khoâng söû duïng, nhaäplaäu bò thu giöõ ñang ngaøy caøngtaêng leân veà soá löôïng vaø chuûngloaïi. Ñeå baûo veä söùc khoûe coängñoàng vaø baûo veä moâi tröôøng,

baøi vieát ñeà caäp ñeán quy trìnhphaân huûy thuoác BVTV taïi choãbaèng phöông phaùp hoùa hoïckeát hôïp sinh hoïc.II. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂNCÖÙU

Trong nghieân cöùu naøy,chuùng toâi söû duïng moät moâhình coâng ngheä taïo ra goáchydroxyl *HO ñöôïc taïo rangay trong quaù trình xöû lyù keáthôïp vôùi loïc buøn hoaït tính ñeå

xöû lyù nöôùc chöùa thuoác BVTVbaèng caùc phöông phaùpnghieân cöùu sau:

- Nghieân cöùu lyù thuyeát vaøthöû nghieäm trong phoøng thínghieäm.

- Phaân tích COD vaø hoaïtchaát BVTV trong nöôùc.III. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU

Thuoác BVTV söû duïngtrong nghieân cöùu naøy goàmcaùc loaïi thuoác BVTV nhoùmlaân höõu cô (ñaïi dieän laøMaxfos) vaø cacbamat (ñaïidieän laø Bascide).3.1. Phaân huûy thuoác BVTVbaèng dung dòch kieàm noùngcoù xuùc taùc

Thuoác BVTV ñöôïc phaânhuûy trong dung dòch kieàmnoùng ôû nhieät ñoä 800C, khuaáylieân tuïc trong quaù trình phaânhuûy. Trong tröôøng hôïp phaânhuûy coù xuùc taùc, söû duïng phoisaét vaø ñoàng laøm xuùc taùc. Sauquaù trình phaân huûy keùo daøi50 phuùt, caùc maãu ñöôïc hoøatan trong nöôùc vaø möùc ñoä

Loaïi thuoác BVTV

Khoái löôïng (mg)

COD tröôùc xöû lyù

(mg/L)

COD sau xöû lyù

(mg/L)

Hieäu suaágiaûm COD

(%) Khoâng coù xuùc taùc Bascide 997,9 10505,98 10029,5 4,5 Maxfos 811,7 8047,87 3453,8 57,1 Coù xuùc taùc Cu/Fe Bascide 905,1 9536,60 6089,7 36,1 Maxfos 2879,1 28261,28 1540,9 94,5

Loaïi thuoác BVTV

Khoái löôïng (mg)

COD tröôùc xöû lyù

(mg/L)

COD sau xöû lyù

(mg/L)

Hieäu suaát giaûm COD

(%) Khoâng coù xuùc taùc Bascide 997,9 10505,98 10029,5 4,5 Maxfos 811,7 8047,87 3453,8 57,1 Coù xuùc taùc Cu/Fe Bascide 905,1 9536,60 6089,7 36,1 Maxfos 2879,1 28261,28 1540,9 94,5

Baûng 1. Söï suy giaûm COD cuûa thuoác BVTV trong moâi tröôøngkieàm noùng




phaân huûy thuoác BVTV ñöôïcbieåu thò baèng möùc suy giaûmCOD cuûa nöôùc. Keát quaû phaânhuûy thuoác BVTV trong ñieàukieän khoâng vaø coù xuùc taùcñöôïc daãn ra trong baûng 1.

Keát quaû daãn ra trong baûng 1cho thaáy hieäu suaát giaûm CODcuûa caùc loaïi thuoác BVTV ôûböôùc thuûy phaân kieàm noùng raátkhaùc nhau, trong ñoù hieäu suaátgiaûm COD cuûa hôïp chaátcacbamat (Bascide) trong moâitröôøng kieàm noùng khoâng xuùctaùc raát nhoû vôùi hieäu suaát giaûm4,5% trong khi hieäu suaát giaûmCOD cuûa hôïp chaát laân höõu cô(Maxfos) ñaït tôùi hôn 57%. Keátquaû suy giaûm COD cuûa caùchoãn hôïp thuoác BVTV- nöôùctrong moâi tröôøng phaân huûy coùxuùc taùc laø hoãn hôïp maït ñoàng vaøsaét taêng leân ñaùng keå, trong ñoùmöùc suy giaûm COD cuûa hôïpchaát cacbamat (Bascide) taêngleân treân 36%, coøn cuûa hôïp chaátlaân höõu cô (Maxfos) leân tôùi94,5%. Coù theå nhaän thaáy hôïpchaát laân höõu cô (Maxfos) deã bòphaân huûy trong moâi tröôøngkieàm noùng hôn hôïp chaátcacbamat (Bascide), ñoàng thôøicoù theå nhaän thaáy hieäu quaûñaùng keå cuûa quaù trình phaânhuûy caùc loaïi thuoác BVTV trongmoâi tröôøng coù xuùc taùc Cu/Fe.3.2. Phaân huûy thuoác BVTVtrong nöôùc baèng oxy hoùanaâng cao

AÙp duïng phöông phaùp quyhoaïch thöïc nghieâm trongnghieân cöùu, quaù trình laømgiaûm COD cuûa nöôùc chöùathuoác BVTV ñöôïc thöïc hieänqua hai böôùc:

Böôùc 1: AÙp duïng phöôngphaùp Fenton vôùi taùc nhaân söûduïng laø saét sunphat vaø H2O2.Böôùc 1 ñöôïc thöïc hieän ôû pH=3.

Böôùc 2: AÙp duïng phöôngphaùp Peroxon vôùi taùc nhaân söûduïng laø saét sunphat keát hôïpvôùi H2O2 vaø ozon. Böôùc 2ñöôïc thöïc hieän ôû pH=8.

Thí nghieäm ñöôïc thöïc hieännhö sau:

- Ñeå ñôn giaûn hoùa quaù trìnhthöû nghieäm, nhoùm nghieân cöùutieán haønh thöû nghieäm vôùi maãuthuoác BVTV Bascide vaøMaxfos baèng nhau. Quaù trìnhxöû lyù thuoác BVTV ñöôïc thöïchieän qua caùc giai ñoaïn: Xöû lyùbaèng kieàm noùng coù xuùc taùc;Xöû lyù Fenton; Xöû lyù Peroxon.

- Tieán haønh phaân huûy 9maãu hoãn hôïp, trong ñoù 01maãu ñöôïc söû duïng ñeå xaùcñònh haøm löôïng COD ban ñaàu,08 maãu coøn laïi ñöôïc ñöa vaøosô ñoà quy hoaïch thöïc nghieäm.

- ÔÛ böôùc thöïc hieän phaûnöùng Fenton, sau khi hoøa tanheát muoái saét ñöa vaøo dungdòch, ñieàu chænh pH cuûa dungdòch veà giaù trò pH= 3, boå sunglöôïng hydropeoxit theo quyhoaïch. Sau khi ñeå hoãn hôïphoaøn thaønh phaûn öùng Fentonvaø laéng buøn trong khoaûng 24giôø, taùch laáy phaàn nöôùc trongñeå tieáp tuïc thöïc hieän böôùcPeroxon.

- ÔÛ böôùc thöïc hieän quaùtrình Peroxon, nöôùc trong sauquaù trình Fenton ñöôïc boåsung löôïng muoái saét theo quyhoaïch, ñieàu chænh pH cuûadung dòch veà pH=8, boå sunglöôïng hydropeoxit vaø laàn löôïtsuïc ozon theo quy hoaïch.Caùc maãu sau khi hoaøn thaønhquaù trình suïc khí ozon ñöôïcñeå laéng 24 giôø, taùch laáy phaànnöôùc trong ñeå xaùc ñònh giaù tròCOD sau quaù trình xöû lyùFenton vaø Peroxon.

Baûng 2. Hieäu quaû giaûm COD cuûa quaù trình Fenton vaø Peroxon

Maãu Giaù trò COD (mg/L)

Hieäu suaát giaûm COD (%)

M0 3.121

1 298,4 90,44

2 435,4 86,05

3 499,0 84,01

4 474,5 84,79

5 475,5 84,76

6 469,6 84,95

7 428,5 86,27

8 424,6 86,39



Keát quaû xaùc ñònh COD cuûacaùc maãu nöôùc vaø hieäu suaátgiaûm COD cuûa töøng maãuñöôïc daãn ra trong baûng 2.

Töø keát quaû xaùc ñònh söï suygiaûm COD cuûa caùc maãu quaquaù trình phaûn öùng Fenton vaøPeroxon daãn ra trong baûng 2, coùtheå ruùt ra moät soá keát luaän sau:

- ÔÛ haàu heát caùc thí nghieäm(7 trong soá 8 maãu), möùc suygiaûm COD khaùc nhau khoângñaùng keå vaø dao ñoäng trongkhoaûng 84- 86%. Tuy nhieân ôûmaãu soá 1, vôùi caùc nhaân toá ôûmöùc cao thì söï suy giaûm COD

taêng leân ñoät ngoät vaø ñaït treân90%.

- So saùnh söï suy giaûmCOD ôû caùc maãu soá 1, 2, 3, 4coù theå thaáy vieäc taêng haømlöôïng muoái saét cuøng vôùi vieäctaêng löôïng hydropeoxit boåsung laøm taêng töông ñoái hieäusuaát loaïi boû COD.

Töø keát quaû quy hoaïch ñaõdaãn ra, nhoùm nghieân cöùu ñaõlöïa choïn ñöôïc ñieàu kieän toái öucho quaù trình oxi hoùa caùc chaáthöõu cô trong nöôùc thaûi chöùathuoác BVTV baèng Fenton vaøPeroxon.

Söï suy giaûm haøm löôïngcaùc hoaït chaát laân höõu cô vaøcacbamat sau quaù trình phaânhuûy hoùa hoïc vaø oxy hoùa naângcao ñöôïc xaùc ñònh baèng phaântích treân saéc kyù loûng hieäunaêng cao. Giaù trò COD vaø haømlöôïng hoaït chaát thuoác BVTVcuûa phaàn nöôùc trong ñöôïcdaãn ra trong baûng 3.

Keát quaû xaùc ñònh COD cuûanöôùc ñaõ ñöôïc xöû lyù hoùa lyù (kieàmnoùng, Fenton vaø Peroxon) chothaáy haøm löôïng COD cuûa nöôùcñaõ xöû lyù hoùa lyù khaù thaáp, khaùthích hôïp cho vieäc loïc sinh hoïc.Haøm löôïng caùc hoaït chaát(Fenobucarb vaø Chlorpyrifos)trong nöôùc ñaõ ñöôïc xöû lyù hoùalyù haàu nhö khoâng ñaùng keå vaønaèm döôùi giôùi haïn cho pheùpveà dö löôïng thuoác BVTV cuûaquy chuaån QCVN24:2009/BTNMT, coät B.3.3. Xöû lyù COD cuûa nöôùcbaèng boä loïc sinh hoïc

Boä loïc sinh hoïc hoaït ñoängvôùi löu löôïng töø 15L/ngaøy-ñeâmtrôû leân. Giaù theå ñeå vi sinh vaätbaùm vaøo laø nhöõng ñoaïn oángnhöïa PE coù ñöôøng kính d=10mm, chieàu daøi L= 25mm.Giaù theå cho vaøo boä loïc coùchieàu cao H= 35cm.

Vi sinh vaät söû duïng trongboä loïc sinh hoïc laáy töø buønhieáu khí cuûa quaù trình xöû lyùnöôùc thaûi bia. Löôïng buøn söûduïng trong boä loïc sinh hoïc laø2500mg/L.

Ñeå khoâng khí suïc vaøo ñöôïcphaân taùn toát trong boä loïc,ngoaøi vieäc söû duïng heä thoáng

Baûng 3. Haøm löôïng COD vaø hoaït chaát thuoác BVTV cuûa nöôùctröôùc khi xöû lyù sinh hoïc

Hình 1. Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc vaø boä loïc sinh hoïc1. Maùy neùn khí; 2. Caùc van ñieàu chænh; 3. Caùc löu toác keá khí;

4. Thuøng chöùa nöôùc caàn xöû lyù; 5. Boä loïc sinh hoïc; 6. Ñöôøng caáp nöôùc caàn xöû lyù; 7.Nöôùc ñaõ xöû lyù

Hàm l ng STT

COD (mg/L)

Bascide -Fenobucarb ( g/L)

Maxfos -Chlorpyrifos ( g/L)

1 426,9 2,01 <0,25

2 557,6 4,25 5,25



suïc khí baèng ñaù boït, coøn boá trílöôùi inox coù kích thöôùc loã 1mmôû ñaùy vaø phía treân lôùp loïc.

Ñeå baûo ñaûm vieäc caáp nöôùclieân tuïc vaø oån ñònh, heä thoángcaáp nöôùc vaø caáp khoâng khívaøo boä loïc sinh hoïc ñöôïc thöïchieän nhôø khoâng khí neùn theosô ñoà trong Hình 1.

Hai cheá ñoä löu löôïng21L/ngñ vaø 25,4L/ngñ ñaõñöôïc thöû nghieäm treân heäthoáng. Nöôùc söû duïng trongthöû nghieäm laø nöôùc chöùa hoãnhôïp thuoác BVTV ñaõ ñöôïc xöûlyù baèng kieàm noùng coù xuùc taùc,ñöôïc xöû lyù baèng Fenton vaøPeroxon nhö ñaõ daãn ra trong

muïc 3.2. ÖÙng vôùi cheá ñoä löulöôïng 21 L/ngñ vaø haøm löôïngCOD ñaàu vaøo 328,8mg/L tacoù soá lieäu trong baûng 4.

ÖÙng vôùi cheá ñoä löu löôïng25,4 L/ngñ vaø haøm löôïngCOD ñaàu vaøo 328,8mg/L tacoù soá lieäu trong baûng 5.

Soá lieäu thu ñöôïc trongbaûng 4 vaø 5 cho thaáy:

- Hieäu quaû xöû lyù COD taêngleân theo thôøi gian, ñieàu ñoù lieânquan ñeán ñieàu kieän moâitröôøng cho vi sinh vaät taêngtröôûng, soá löôïng vi sinh vaättaêng leân.

- Hieäu suaát loaïi boû COD ôû

cheá ñoä taûi troïng lôùn (0,68kgCOD/m3ngñ) cao hôn chuùt ítso vôùi ôû cheá ñoä taûi troïng thaáphôn (0,57 kgCOD/m3ngñ)nhöng ñaït tôùi giaù trò oån ñònhvôùi hieäu suaát giaûm CODkhoaûng 90%.

- Chaát löôïng nöôùc sau xöûlyù baèng loïc sinh hoïc ñaït yeâucaàu cuûa quy chuaån QCVN 24:2009/BTNMT, coät B.IV. KEÁT LUAÄN

Töø nhöõng soá lieäu ñaõ daãnra, coù theå aùp duïng quy trìnhsau ñeå phaân huûy thuoác BVTVtoàn ñoïng:

- Phaân huûy thuoác BVTVtoàn ñoïng baèng kieàm noùng coùxuùc taùc;

- Xöû lyù caùc phaân maûnh höõucô vaø hoaït chaát thuoác BVTVcoøn dö trong hoãn hôïp phaânhuûy baèng phöông phaùp oxyhoùa naâng cao;

Trong tröôøng hôïp caàn tieâuhuûy nhieàu thuoác BVTV, nöôùctöø quaù trình xöû lyù baèngphöông phaùp oxy hoùa naângcao ñöôïc taùi söû duïng cho quaùtrình phaân huûy tieáp theo. Ñeåthaûi boû nöôùc sau xöû lyù oxy hoùanaâng cao ra moâi tröôøng, caàntieáp tuïc xöû lyù COD cuûa nöôùcthaûi baèng boä loïc sinh hoïc.

- Xöû lyù COD cuûa nöôùc sauxöû lyù oxy hoùa naâng cao baèngboä loïc sinh hoïc hieáu khí;

- Chaát löôïng nöôùc sau xöûlyù baèng loïc sinh hoïc ñaït yeâucaàu cuûa quy chuaån QCVN 24:2009/BTNMT, coät B.

Th i gian (gi )

T i tr ng (kgCOD/m3ng )

COD vào

(mg/L)

COD ra (mg/L)

Hi u su t (%)

pH

9 0,57 328,8 52,5 84,0 7,4

12 0,57 328,8 43,8 86,7 7,6

15 0,57 328,8 31,3 90,5 7,5

Baûng 4. Hieäu suaát giaûm COD (ngaøy thöù 3) ôû löu löôïng 21 L/ngñ

Th i gian (gi )

T i tr ng (kgCOD/m3ng )

COD vào

(mg/L)

COD ra (mg/L)

Hi u su t (%)

pH

9 0,68 328,8 35,2 89,3 7,5

12 0,68 328,8 33,2 89,9 7,6

15 0,68 328,8 31,3 90,5 7,5

Baûng 5. Hieäu suaát giaûm COD (ngaøy thöù 3) ôû löu löôïng 25,4 L/ngñ


Catalysis B: Environmental46 (2003) 639–669.[5]. C. Gottschalk, J. A. Libra,A. Saupe (2000), Ozonation ofWater and Waste Water. APractical Guide toUnderstanding Ozone and itsApplication, WILEY-VCH.[6]. Flaherty, K. A. and Huang,C. P., “Continuous FlowApplications of Fenton’sReagent for the Treatment ofRefractory Wastewaters,”Proceedings of the SecondInternational Symposium,Tennessee, U.S.A., 58 (1992).

[7]. Ingo Gödeke (2005),Treatment of pesticides withoutusing incineration technologiesPropose for guidelines, regula-tions and BAT requirements.[8]. V. Kavitha, K. Palanivelu,Destruction of cresols byFenton oxidation process,

Water Research 39 (2005)3062–3072.

[9]. Mark E. Zappi, Beth C.Fleming, and M. JohnCullinane, “Treatment ofContaminated GroundwaterUsing Chemical Oxidation”,USCOE WaterwaysExperiment Station, 3909 HallsFerry Road, Vicksburg,Mississippi, 39180-6199.

[10]. Rupa Lamsal, Margaret E.Walsh, Graham A. Gagnon,Comparison of advanced oxi-dation processes for theremoval of natural organic mat-ter, Water Research, Volume45, Issue 10, May 2011, Pages3263-3269.

[11]. Zhou H. and Smith D.W.(2002), Advanced technolo-gies in water and wastewatertreatment, Journal EnvironmentalEngineering Science, 1, 247-264.


TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. TS. Leâ Vaên Thieän, Hieäntraïng quaûn lyù vaø söû duïngthuoác baûo veä thöïc vaät trongthaâm canh hoa taïi xaõ Taây Töïu,Huyeän Töø Lieâm, Haø Noäi, Ñeà taøi37/2007 do Trung taâm Hoã trôïNghieân cöùu Chaâu AÙ taøi trôï.[2]. Nguyeãn Huy Phuù,Nguyeãn Hoàng Phöông(2010), Nghieân cöùu xöû lyù nöôùcthaûi deät nhuoäm baèng phöôngphaùp oxy hoùa naâng cao, VieänKhoa hoïc coâng ngheä vaø Quaûnlyù moâi tröôøng, ÑH coângnghieäp TP Hoà Chí Minh.[3]. Vaên phoøng ban chæ ñaïo33, www.office33.gov.vn.[4]. Barbara Kasprzyk-Hordern, Maria Zioùlek, JacekNawrocki, Catalytic ozonationand methods of enhancingmolecular ozone reactions inwater treatment, Applied





Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, soá löôïng hoùa chaát ñöôïc saûn xuaát vaø söû duïngtrong caùc ngaønh ngheà ngaøy caøng nhieàu, coù maët trong haàu heát caùc saûn phaåm tieâu thuïcuûa con ngöôøi. Beân caïnh nhöõng thaønh quaû to lôùn ñaõ mang laïi thì ngaønh coâng nghieäp

hoùa chaát cuõng gaây ra nhöõng aûnh höôûng baát lôïi vaø toån thaát cho con ngöôøi vaø moâi tröôøng nhö oânhieãm, chaùy noå nhaø xöôûng, caùc söï coá hoùa chaát… Ñeå giaûm thieåu toái ña nhöõng toån thaát do hoùa chaátgaây ra, beân caïnh caùc bieän phaùp vaän haønh thieát bò vaø söû duïng an toaøn, xaùc ñònh vaø phaân tích caùcnguyeân nhaân thì vieäc nghieân cöùu nhöõng nguy cô gaây ra söï coá, ñaùnh giaù moái nguy hieåm cuûa phaûnöùng ñeå ñöa ra caùc giaûi phaùp an toaøn cuõng raát quan troïng.

Thieát bò Nhieät löôïng vi sai queùt DSC ñöôïc xem laø moät coâng cuï höõu ích ñeå ñaùnh giaù moái nguyhieåm nhieät vaø nghieân cöùu caùc cô cheá phaân huûy cuûa caùc phaûn öùng thoaùt nhieät. Nhieät taïo thaønhcuûa phaûn öùng thoaùt nhieät coù theå ño deã daøng baèng thieát bò DSC, nhöng toác ñoä phaûn öùng laïi khoâng

�NG D�NG PH�N M�M ��NG H�C NHIT �

XÁC ĐỊNH ĐỘNG HỌC PHẢN ỨNG,GÓP PHẦN PHÂN TÍCH

MỐI NGUY HIỂMPHẢN ỨNG HÓA HỌC

CN. Nguyeãn Khaùnh HuyeànTrung taâm Khoa hoïc An toaøn lao ñoäng

Vieän Nghieân cöùu KHKT BHLÑ

Tóm tắt:Để đánh giá mối nguy hiểm của phản ứng hóa học thì việc xác định mọi thông số nhiệt động và

động học là cần thiết. Việc ước lượng động học bằng phần mềm động học nhiệt giúp tối ưu hóacác quá trình công nghệ qua việc cải thiện tốc độ phản ứng, giúp đánh giá các mối nguy hiểm nhiệtqua các dự báo an toàn trên phần mềm. Bằng phần mềm động học nhiệt của NETZSCH, nhómnghiên cứu đã xác định được các thông số động học phản ứng, uớc lượng mối nguy hiểm nhiệt vàdự đoán sản phẩm của phản ứng đóng rắn nhựa epoxy theo thời gian.



theå ño tröïc tieáp treân thieát bòmaø thoâng qua vieäc öôùc löôïngñoäng hoïc baèng phaàn meàmñoäng hoïc nhieät. Vieäc öôùclöôïng ñoäng hoïc giuùp toái öuhoùa caùc quaù trình coâng ngheäqua vieäc caûi thieän toác ñoä phaûnöùng, giuùp ñaùnh giaù caùc moáinguy hieåm nhieät qua caùc döïbaùo an toaøn treân phaàn meàmvaø giuùp caûi thieän chöùc naêngcuûa caùc chaát xuùc taùc hoaëcchaát öùc cheá phaûn öùng.

Vôùi muïc tieâu xaùc ñònh caùcthoâng soá ñoäng hoïc cuûa phaûnöùng ñeå xaây döïng moâ hìnhñoäng hoïc baèng phaàn meàmñoäng hoïc nhieät, baøi baùo naøytrình baøy keát quaû nghieân cöùusöû duïng phaàn meàm ñoäng hoïcnhieät cuûa NETZSCH ñeå xaùcñònh caùc thoâng soá ñoäng hoïcphaûn öùng, uôùc löôïng moái nguyhieåm nhieät vaø döï ñoaùn saûnphaåm cuûa phaûn öùng ñoùng raénnhöïa epoxy theo thôøi gian.

II. MUÏC TIEÂU, NOÄI DUNGNGHIEÂN CÖÙU2.1. Muïc tieâu nghieân cöùu

Xaùc ñònh caùc thoâng soáñoäng hoïc cuûa phaûn öùng ñeåxaây döïng moâ hình ñoäng hoïcbaèng phaàn meàm ñoäng hoïcnhieät.2.2. Noäi dung nghieân cöùu

- Thu thaäp tö lieäu, hoài cöùutaøi lieäu veà moät soá öùng duïngphaàn meàm ñoäng hoïc nhieättrong xaùc ñònh caùc thoâng soáñoäng hoïc phaûn öùng.

- Thöïc nghieäm xaùc ñònhmoät vaøi thoâng soá ban ñaàu cuûahoùa chaát baèng thieát bò DSC.

- Söû duïng phaàn meàm ñoänghoïc nhieät cuûa NETZSCH ñeåxaùc ñònh caùc thoâng soá ñoänghoïc phaûn öùng.

- Uôùc löôïng moái nguy hieåmnhieät cuûa phaûn öùng vaø döïñoaùn saûn phaåm phaûn öùngtheo thôøi gian.

III. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙUVAØ BAØN LUAÄN

Ñeå nghieân cöùu ñoäng hoïccuûa phaûn öùng ñoùng raén nhöïaepoxy, nhoùm nghieân cöùu ñaõthöïc hieän caùc böôùc nghieâncöùu sau:

- Böôùc 1: thöïc hieän caùcpheùp ño. Thöïc hieän caùc pheùpño baát ñaúng nhieät vôùi caùc toácñoä gia nhieät khaùc nhau hoaëccaùc pheùp ño ñaúng nhieät vôùicaùc nhieät ñoä khaùc nhau treânthieát bò phaân tích nhieät löôïngvi sai queùt DSC vaø trích suaátcaùc döõ lieäu thöïc nghieäm sangdaïng file ASCII ñeå coù theå tieánhaønh phaân tích treân phaànmeàm ñoäng hoïc nhieät sau ñoù.

- Böôùc 2: Phaân tích ñoänghoïc. Phaân tích ñoäng hoïc caùcquaù trình hoùa chaát ñöôïc thöïchieän theo moâ hình töï do vaø moâhình cô sôû treân phaàn meàmñoäng hoïc nhieät.

- Böôùc 3: Öôùc löôïng sô boämoái nguy hieåm nhieät cuûa phaûnöùng döïa treân giaù trò entanpyphaân huûy hoaëc entanpy phaûnöùng thu ñöôïc töø caùc pheùp ñoDSC vaø xeáp haïng ñoä nguyhieåm theo baûng phaân loaïi cuûaphaàn meàm CHETAH.

- Böôùc 4: Döï ñoaùn.3.1. Thöïc hieän pheùp ño ñeåxaùc ñònh thoâng soá nhieätñoäng cuûa phaûn öùng ñoùngraén nhöïa epoxy treân thieát bòDSC (Xem Baûng 1, Hình 1)

Keát quaû treân Baûng 1 vaøHình 1 cho thaáy öùng vôùi caùctoác ñoä queùt nhieät 5; 10,1; 20,4K/phuùt thì phaûn öùng ñoùng raénnhöïa epoxy dieãn ra trong




khoaûng khaù roäng töø 78 ÷2870C vôùi caùc entanpy phaûnöùng ño ñöôïc töø -392 ÷ - 453J/g. Daáu ‘-’ chöùng toû ñaây laøphaûn öùng toûa nhieät vaø vôùinhieät entanpy phaûn öùng laøkhaù thaáp.3.2. Xaùc ñònh caùc thoâng soáñoäng hoïc cuûa phaûn öùngñoùng raén nhöïa epoxy baèngphaàn meàm ñoäng hoïc nhieät3.2.1. Xaùc ñònh sô boä naênglöôïng hoaït hoùa E vaø log Abaèng moâ hình töï do (XemBaûng 2, Hình 2)

Keát quaû treân Baûng 2 chothaáy E vaø logA cuûa phaûn öùng

ñoùng raén nhöïa epoxy thuñöôïc khi phaân tích ñoäng hoïctheo hai moâ hình Friedmanvaø OFW laø khaù töông ñoàng.Naêng löôïng hoaït hoùa cuûaphaûn öùng dao ñoäng trongkhoaûng töø 44 ÷ 56 kJ/mol vôùikhoaûng sai soá khaù nhoû (sai soálôùn nhaát laø ± 12,5 kJ/mol) vaølogA naèm trong khoaûng 2,7 ÷4,2 s^-1. Keát quaû treân Baûng 2vaø Hình 2 cho thaáy söï phuïthuoäc cuûa naêng löôïng hoaïthoùa vaøo ñoä phaûn öùng theo moâhình OFW laø nhoû hôn so vôùitheo moâ hình Friedman. Vieäcnaêng löôïng hoaït hoùa phuïthuoäc vaøo ñoä phaûn öùng nhötheo moâ hình Friedman cuõngcho thaáy ñaây laø phaûn öùngnhieàu giai ñoaïn vì neáu phaûnöùng chæ coù moät giai ñoaïn thìnaêng löôïng hoaït hoùa laø khoângñoåi (nhö xaùc ñònh theo tieâuchuaån ASTM E698). Ñieàunaøy cuõng cho thaáy vieäc phaântích ñoäng hoïc theo tieâu chuaån

B�ng 2: K�t qu� xác đ�nh s� b� E và logA ca ph�n �ng đóngrn nh�a epoxy b�ng các mô hình t� do

Toác ñoä queùt nhieät (K/phuùt)

Tbñ (oC)

Tñænh (oC)

Tkt (oC)

Entanpy phaûn öùng

H (J/g) 5 78,5 146,5 212,7 - 392,46

10,1 80,1 167,8 249,8 - 428,86

20,4 89,7 190,9 286,5 - 452,27

Baûng 1: Keát quaû pheùp ño ñeå ñònh caùc thoâng soá nhieät ñoängcuûa phaûn öùng ñoùng raén nhöïa epoxy baèng thieát bò DSC 204 F1

Hình 1: Ñoà thò tín hieäu DSC cuûa phaûn öùng ñoùng raén nhöïaepoxy taïi caùc toác ñoä queùt nhieät 5; 10,1 vaø 20,4 K/phuùt



B (Cn – B) vaø giai ñoaïn 2 laøphaûn öùng baäc n (Fn).

- Phaûn öùng hai giai ñoaïncaïnh tranh noái tieáp (d:f) vôùigiai ñoaïn 1 laø phaûn öùng töï xuùctaùc baäc 1 qua chaát B (C1 – B)vaø giai ñoaïn 2 laø phaûn öùngbaäc n (Fn).

- Phaûn öùng hai giai ñoaïnnoái tieáp (d:f) vôùi loaïi phaûn öùngmoãi giai ñoaïn laø phaûn öùng baäcn (Fn).

Keát quaû treân Baûng 3 chothaáy moâ hình phaûn öùng haigiai ñoaïn noái tieáp (d:f) vôùi giaiñoaïn 1 laø phaûn öùng töï xuùc taùcqua chaát B (Cn – B) vaø giaiñoaïn 2 laø phaûn öùng baäc n (Fn)coù heä soá töông quan cao nhaát(0,9991) vaø Fexp = 1 < Fcrit(0,95) = 1,18; coøn 2 moâ hìnhcoøn laïi coù heä soá töông quanthaáp hôn cuõng nhö coù Fexp

Hình 3: Ñoà thò keát quaû phaân tích ñoäng hoïc caùc pheùp ñoDSC cuûa phaûn öùng ñoùng raén nhöïa epoxy

ASTM E698 chæ ñuùng trongtröôøng hôïp phaûn öùng coù moätgiai ñoaïn, coøn neáu phaûn öùngcoù töø hai giai ñoaïn trôû leân thìphaûi thöïc hieän phaân tích ñoänghoïc theo moâ hình Friedmanvaø moâ hình OFW.3.2.2. Xaùc ñònh caùc thoâng soáñoäng hoïc phaûn öùng baèng moâhình cô sôû (Xem Baûng 3, Hình 3)

Nhoùm nghieân cöùu ñaõ löïachoïn 3 loaïi moâ hình ñeå phaântích ñoäng hoïc cuûa phaûn öùngnaøy, ñoàng thôøi kieåm chöùng vaøñoái chieáu vôùi moâ hình phaûnöùng trong taøi lieäu tham khaûo.Ñoù laø:

- Phaûn öùng hai giai ñoaïnnoái tieáp (d:f) vôùi giai ñoaïn 1 laøphaûn öùng töï xuùc taùc qua chaát

Hình 2: Ñoà thò keát quaû xaùc ñònh sô boä E vaø logA cuûa phaûn öùng ñoùng raén nhöïa epoxy theo caùc moâ hình töï do

a. Theo ASTM E698 b. Theo Friedmand

c. Theo OFW



B�ng 4: B�ng phân lo i đ� nguy hi�m ca ph�n �ng đóng rnnh�a epoxy

Baûng 3. Keát quaû xaùc ñònh caùc thoâng soá ñoäng hoïc phaûn öùngñoùng raén nhöïa epoxy theo moâ hình cô sôû

Ký hi u

Thông s ng h c

Giá tr H s t ng quan

Fexp Fcrit(0,05)

d:f Cn (B)

Fn

logA1/(s^-1) E1/(kJ/mol) n1 log Kcat 1 logA2/(s^-1) E2/(kJ/mol) n2

2,59946,895

0,7331,3024,900

54,1641,512

0,9991 1,00

1,18

d:f C1 (B)

Fn

logA1/(s^-1) E1 /(kJ/mol) log Kcat 1 logA2 /(s^-1) E2/(kJ/mol) n2

2,58146,104

1,1944,355

54,4421,233

0,9989 1,21

1,18

d:f Fn

Fn

logA1/(s^-1) E1/(kJ/mol) n1 logA2/(s^-1) E2/(kJ/mol) n2

4,10752,449

0,752-0,971

6.36980E-44,718

0,9969 3,57

1,18

Ghi chú: Fexp là chuẩn Fisher thực nghiệm và Fcrit là chuẩn Fishertiêu chuẩn. Theo lý thuyết, mô hình thích hợp nhất là mô hình cóFexp=1.

cao hôn moâ hình ñaàu tieân.Ñieàu naøy coù nghóa moâ hìnhñoäng hoïc phaûn öùng d:f vôùi giaiñoaïn 1 laø phaûn öùng töï xuùc taùcqua chaát B (Cn – B), giai ñoaïn2 laø phaûn öùng baäc n (Fn) vaøcaùc thoâng soá ñoäng hoïc cuûa moâhình naøy laø thích hôïp nhaát vaøtöông ñoàng vôùi keát quaû trongtaøi lieäu tham khaûo veà phaân tíchñoäng hoïc phaûn öùng ñoùng raénnhöïa epoxy. Do ñoù, moâ hìnhphaûn öùng naøy ñöôïc söû duïngñeå thöïc hieän böôùc döï ñoaùndieãn bieán cuûa heä phaûn öùng vaøtoái öu hoùa bieân daïng nhieät ñoäcuûa phaûn öùng tieáp theo.

Keát quaû vieäc phaân tíchñoäng hoïc cuûa phaûn öùng ñoùngraén nhöïa epoxy nhö sau:

- Loaïi moâ hình phaûn öùng:phaûn öùng hai giai ñoaïn noáitieáp d:fvôùi giai ñoaïn 1 laø phaûn öùng töïxuùc taùc qua chaát B (Cn – B),giai ñoaïn 2 laø phaûn öùng baäc n(Fn).

- Baäc phaûn öùng: n1=0,733;n2=1,512.

- Naêng löôïng hoaït hoùa:E1=46,895 (kJ/mol); E2=54,164 (kJ/mol).

- Thöøa soá tröôùc haøm muõ(thöøa soá taàn suaát): logA1 =2,599 (s^-1); logA2 = 4,9 (s^-1).

- Haèng soá toác ñoä phaûn öùngtöï xuùc taùc giai ñoaïn 1:logKcat1 = 1,302.3.3. Öôùc löôïng moái nguyhieåm cuûa phaûn öùng (XemBaûng 4)

Keát quaû phaân loaïi cho thaáyñoä nguy hieåm phaûn öùng ñoùng

Ph n ng nghiên c u

Entanpy ph n ng nghiên

c u o c ( H )(J/g)

Entanpy ph n ng l n nh t

theo CHETAH (J/g)

H ng nguy hi m

Ph n ng óng r n

nh a epoxy

390 ÷ 453 < 419 419 – 1256

D C

R t th p Th p



raén nhöïa epoxy naèm trongvuøng nguy hieåm raát thaáp vaøthaáp. Ñoàng thôøi, do nhoùmnghieân cöùu ñaõ thöïc hieän caùcpheùp ño DSC trong vuøngnhieät ñoä töø 30 ñeán 3100C, nhoûhôn 6000C neân coù theå keátluaän caùc phaûn öùng naøy laø coùnguy hieåm thaáp vaø raát thaáp.3.4. Döï ñoaùn dieãn bieán cuûaphaûn öùng 3.4.1. Noàng ñoä caùc chaát phaûnöùng theo thôøi gian (Xem Hình4, Hình 5)

Keát quaû döï ñoaùn noàng ñoäcaùc chaát phaûn öùng cuûa phaûnöùng ñoùng raén nhöïa epoxy chothaáy phaûn öùng ñoùng raén taïinhieät ñoä 1600C dieãn ra trongkhoaûng 25 phuùt, nhöng khitieán haønh ñoùng raén nhöïaepoxy taïi 1900C thì phaûn öùngchæ dieãn ra hoaøn toaøn trongthôøi gian khoaûng 10 phuùt. Vôùichöông trình nhieät ñoä ñaõ löïachoïn, ñeå coù theå thu ñöôïc chaátC vôùi 100% noàng ñoä thì seõ maátkhoaûng thôøi gian laø 40 phuùt. 3.4.2. Noàng ñoä saûn phaåm cuoáicuøng theo thôøi gian (Xem Hình 6)

Nhoùm nghieân cöùu ñaõ löïachoïn khoaûng thôøi gian laø 30phuùt vaø 10 ngaøy ñeå döï ñoaùnnoàng ñoä saûn phaåm cuoái cuøngcuûa phaûn öùng ñoùng raén (Hình6). Nhoùm taùc giaû nhaän thaáyraèng trong khoaûng thôøi gian30 phuùt thì noàng ñoä saûn phaåmcuoái cuøng cuûa phaûn öùng ñaït100% chæ khi phaûn öùng dieãnra ôû 1500C trôû leân (Hình 6a),coøn neáu thöïc hieän trong 10ngaøy thì phaûn öùng coù theå dieãnra taïi nhieät ñoä thöôøng laø 300C

Hình 4: Noàng ñoä caùc chaát phaûn öùng cuûa phaûn öùng ñoùngraén nhöïa epoxy taïi caùc nhieät ñoä theo thôøi gian

Hình 5: Noàng ñoä caùc chaát phaûn öùng cuûa phaûn öùng ñoùng raén nhöïa epoxy theo chöông trình nhieät ñoä ñaõ choïn

Hình 6: Noàng ñoä saûn phaåm cuoái cuøng cuûa phaûn öùng ñoùng raén nhöïa epoxy taïi caùc nhieät ñoä theo thôøi gian

a. Taïi 1600C b. Taïi 1900C

a. 30 phuùt b. 10 ngaøy


TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. Nguyeãn Khaùnh Huyeàn(2011), Nghieân cöùu xaây döïngquy trình söû duïng maùy nhieätlöôïng vi sai queùt DSC ñeå xaùcñònh tính chaát nhieät ñoäng cuûamoät soá hoùa chaát, Ñeà taøi maõ soá2010/02/VBH, Vieän NC KHKTBaûo hoä Lao ñoäng, Haø Noäi.[2]. Leâ Ñöùc Ngoïc (2011), Nhaäpmoân xöû lyù soá lieäu vaø keá hoaïchhoùa thöïc nghieäm, Tröôøng Ñaïihoïc Khoa hoïc Töï nhieân – Ñaïihoïc Quoác gia Haø Noäi.[3]. Traàn Vaên Nhaân (2011),Hoùa Lyù – Taäp 3, NXB Giaùoduïc Vieät Nam, Haø Noäi.[4]. Ñaëng Quoác Nam (2010),Nghieân cöùu xaây döïng phoøngthí nghieäm ñaùnh giaù caùc nguycô gaây chaùy noå do hoùa chaátgaây ra trong saûn xuaát, Tieåu döïaùn 7.1, Vieän NC KHKT Baûohoä Lao ñoäng.[5]. Traàn Sôn (2001), Ñoänghoùa hoïc, NXB Khoa hoïc vaø Kyõthuaät, Haø Noäi.[6]. Nguyeãn Tieán Taøi (2008),Phaân tích nhieät öùng duïngtrong nghieân cöùu vaät lieäu,NXB Khoa hoïc Töï nhieân vaøCoâng ngheä, Haø Noäi.[7]. Nguyeãn Baù Taøi (2009),Phöông phaùp phaân tích vaønghieân cöùu vaät lieäu, Baøi giaûngmoân hoïc, Tröôøng Ñaïi hoïcBaùch Khoa TP Hoà Chí Minh.[8]. Nguyeãn Thò Thu Thuûy(2010), Nghieân cöùu cheá taïoblend treân cô sôû cao su töïnhieân vaø cao su etylen propy-len (EPDM), Luaän vaên Thaïcsyõ khoa hoïc, Tröôøng Ñaïi hoïcBaùch khoa Haø Noäi.

[9]. Center for ChemicalProcess Safety (CCPS)(1995), Guidelines forChemical ReactivityEvaluation and Application toProcess Design, Wiley-AIChE. [10]. NETZSCH-GeratebauGmbH (2010), SoftwareManual – NETZSCH Thermo-kinetics, Germany.[11]. NETZSCH-GeratebauGmbH (2009), InstrumentManual – DSC 204 F1Phoenix, Germany.[12]. Kaiserberger E.,Opfermann J. (1991), “Kineticevaluation of exothermal reac-tions measured by DSC”,Thermochimica Acta, 187, pp.151-158.[13]. Kaiserberger E.,Opfermann J. (2003), “Model-free methods of kinetic analy-sis and simulations”, NET-ZSCH-Geratebau GmbH,Germany.[14]. Opfermann J. (1995),“Optimization of the Curingprocess of Epoxy-resin-basedcasting compounds using theDSC and Kinetic analysis”,N E T Z S C H - G e r a t e b a uGmbH, Germany.[15]. K.Y. Chen, C.M. Lin,C.S. Kao (2006), “An evalua-tion of thermokinetic parame-ters for hydrogen peroxide atvarious concentrations byDSC”, Journal of ThermalAnalysis and Calorimetry,Vol. 85-1, pp. 87-89.


(Hình 6b). Ñieàu naøy cho thaáy,neáu ngöôøi söû duïng ñeå nhöïaepoxy chöa ñoùng raén trongvoøng 10 ngaøy trôû leân taïi nhieätñoä thöôøng thì phaûn öùng hoaøntoaøn coù theå töï dieãn ra. Do ñoù,ngöôøi söû duïng caàn löu yù vaø coùcaùc giaûi phaùp löu kho hôïp lyùkhi chöa tieán haønh ñoùng raénnhöïa epoxy nhaèm mang laïi söïan toaøn vaø hieäu quaû kinh teácao nhaát trong saûn xuaát.

Nhaän xeùt: Keát quaû cuûa vieäcdöï ñoaùn dieãn bieán cuûa phaûnöùng ñoùng raén nhöïa epoxybaèng phaàn meàm ñoäng hoïcnhieät coù theå giuùp ngöôøi söûduïng choïn ñöôïc caùc ñieàu kieäntoát nhaát ñeå tieán haønh phaûnöùng moät caùch nhanh choùng,tieát kieäm thôøi gian, coâng söùcvaø tieàn cuûa ñeå thöïc hieän caùcthí nghieäm tìm ñieàu kieän toái öucho phaûn öùng. IV. KEÁT LUAÄN

Ñeà taøi ñaõ xaùc ñònh ñöôïccaùc thoâng soá ñoäng hoïc cuûaphaûn öùng ñoùng raén nhöïaepoxy. Vieäc phaân tích ñoänghoïc phaûn öùng naøy cho keát quaûtöông ñoàng veà moâ hình ñoänghoïc phaûn öùng nhö ñaõ coâng boátrong caùc taøi lieäu. Döïa treân keátquaû ñoù, nhoùm nghieân cöùu ñaõthöïc hieän vieäc öôùc löôïng moáinguy hieåm cuûa phaûn öùng, döïñoaùn dieãn bieán cuûa caùc heäphaûn öùng cuõng nhö toái öu hoùacaùc bieân daïng nhieät ñoä cuûaphaûn öùng, giuùp ngöôøi söû duïnghieåu roõ vaø choïn ñöôïc caùc ñieàukieän toát nhaát ñeå tieán haønhphaûn öùng trong saûn xuaát caùcvaät lieäu polyme moät caùch antoaøn, nhanh choùng vaø kinh teá.



ÑAËT VAÁN ÑEÀ

Trong nhieàu thaäp kyûqua, treân theá giôùi,cuøng vôùi söï phaùt trieån

nhanh choùng veà saûn xuaát haøngloaït caùc chaát baûo veä thöïc vaät(BVTV), trong ñoù coùDiclorodiphenyl tricloroetan(DDT) ñaõ ñöôïc ñöa vaøo söûduïng trong noâng nghieäp. Nöôùcta laø nöôùc noâng nghieäp vaø cuõnglaø moät trong soá nhöõng nöôùc söûduïng roäng raõi loaïi hoaù chaát naøy.Töø khi ñöôïc söû duïng thuoácBVTV ñaõ mang laïi hieäu quaû lôùncho saûn xuaát noâng nghieäp,nhöng vieäc söû duïng moät caùchtraøn lan vaø khoâng ñuùng quitrình thì saûn phaåm naøy ñaõ baétñaàu coù nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïcñeán con ngöôøi, ñeán moâi tröôøng.

Công ngh� x� lý DDTb�ng ph��ng pháp oxy hóak�t h�p vi bi�n pháp sinh hc.

ThS. Phaïm Tieán NhaátTrung taâm Tö vaán vaø Coâng ngheä Moâi tröôøng

Toång cuïc Moâi tröôøng

Treân theá giôùi, ôû nhieàu nöôùc ñaõ coù nhöõng nghieân cöùu vaø qui ñònh chaët cheõ veà vieäc söû duïngDDT noùi rieâng vaø caùc hoaù chaát ñoäc haïi khaùc, thaäm chí coøn ñöa vaøo danh saùch caám söû duïng.Vieät Nam cuõng ñaõ töøng böôùc hoäi nhaäp vaøo quaù trình naøy vôùi Quyeát ñònh pheâ duyeät “Keá hoaïchquoác gia thöïc hieän coâng öôùc Stockholm veà caùc chaát oâ nhieãm höõu cô khoù phaân huyû” vaøo naêm2006. Tröôùc ñoù, trong Quyeát ñònh 64/2003/QÑ-TTg ngaøy 22/4/2003 cuûa Thuû töôùng Chính phuûveà vieäc pheâ duyeät “Keá hoaïch xöû lyù trieät ñeå caùc cô sôû gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng” ñaõñeà caäp ñeán höôùng xöû lyù cho caùc kho thuoác baûo veä thöïc vaät trong caû nöôùc.




Vieäc quaûn lyù, söû duïng khoâng ñuùng qui trình hoaù chaát baûo veäthöïc vaät laøm phaùt taùn chuùng, gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng. Haàuheát caùc hoaù chaát baûo veä thöïc vaät khoù phaân huyû vaø ñoäc haïi neânkhi phaùt taùn vaøo moâi tröôøng chuùng tieàm aån nhöõng nguy cô ñoáivôùi sinh vaät vaø con ngöôøi. Thuoác baûo veä thöïc vaät trong ñoù coùDDT gaây öùc cheá phaùt trieån ñoái vôùi thöïc vaät, khi thaâm nhaäp vaøocô theå ngöôøi vaø ñoäng vaät gaây ra nhieàu caên beänh nguy hieåm.

Moät thöïc traïng hieän nay ôû Vieät Nam ñoù laø sau nhieàu naêmhoaït ñoäng taïi caùc ñieåm cheá bieán vaø kho chöùa thuoác BVTV - ñaëcbieät laø DDT khoâng ñöôïc quaûn lyù toát ñaõ taïo thaønh nhöõng ñieåmnoùng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng.

Treân theá giôùi, ôû nhieàu nöôùc ñaõ coù nhöõng nghieân cöùu vaø quiñònh chaët cheõ veà vieäc söû duïng DDT noùi rieâng vaø caùc hoaù chaátñoäc haïi khaùc, thaäm chí coøn ñöa vaøo danh saùch caám söû duïng.Vieät Nam cuõng ñaõ töøng böôùc hoäi nhaäp vaøo quaù trình naøy vôùiQuyeát ñònh pheâ duyeät “Keá hoaïch quoác gia thöïc hieän coâng öôùcStockholm veà caùc chaát oâ nhieãm höõu cô khoù phaân huyû” vaøo naêm2006. Tröôùc ñoù, trong Quyeát ñònh 64/2003/QÑ-TTg ngaøy22/4/2003 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc pheâ duyeät “Keáhoaïch xöû lyù trieät ñeå caùc cô sôû gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâmtroïng” ñaõ ñeà caäp ñeán höôùng xöû lyù cho caùc kho thuoác baûo veäthöïc vaät trong caû nöôùc.1. Coâng ngheä xöû lyù thuoác baûo veä thöïc vaät DDT baèngphöông phaùp oxy hoùa keát hôïp vôùi bieän phaùp sinh hoïc

Coù nhieàu phöông phaùp khaùc nhau ñöôïc aùp duïng ñeå xöû lyù ñaátbò oâ nhieãm DDT nhö: phöông phaùp ñoát, phöông phaùp hoaù hoïcvaø phöông phaùp sinh hoïc, choân laáp. Caên cöù vaøo hieän traïng oânhieãm thuoác BVTV, khaû naêng söû duïng ñaát sau khi xöû lyù vaø khaûnaêng cuûa nguoàn kinh phí maø löïa choïn phöông aùn xöû lyù phuø hôïp.

Phöông phaùp xöû lyù thuoác baûo veä thöïc vaät Oxy hoaù baèng taùcnhaân Fenton, phöông phaùp Fenton quang hoaù, ñaây laø phöôngphaùp ñaõ ñöôïc aùp duïng taïi moät soá ñòa phöông ôû nöôùc ta ñeå xöûlyù oâ nhieãm thuoác baûo veä thöïc vaät.

Caùc phaûn öùng sau ñaây coù theå ñöôïc hình thaønh trong heäthoáng xuùc taùc Fenton:

Caùc phaûn öùng treân daãnñeán söï taïo thaønh goác töï doHO (1) vaø raát nhieàu phaûn öùngcaïnh tranh khaùc. Trong soácaùc phaûn öùng caïnh tranh naøyphaûi keå ñeán phaûn öùng taïothaønh goác hydroperoxil (2) vaø(5) vaø phaûn öùng maát goác HOtöï do bôûi Fe2+ vaø H2O2 (4) vaø(5). Ñoái vôùi xuùc taùc Fentonquang hoaù thì phöùc Fe(OH)2+

coù khaû naêng haáp thuï aùnhsaùng töû ngoaïi ôû böôùc soùng410nm taïo thaønh goác töï doHO (8)Fe(OH)2+ + hν→ Fe2+ + HO (8)

Do TiO2 (daïng anatase) coùkhaû naêng haáp phuï aùnh saùngtöû ngoaïi ôû böôùc soùng 380 nmneân thöôøng ñöôïc söû duïng laømxuùc taùc quang hoaù cho heäFenton quang hoaù.

Vieäc taïo ra chaát oâ xi hoaù raátmaïnh, goác HO cho pheùp duytrì pH ôû giaù trò thaáp, vaø laømtaêng toác ñoä khöû halogen.* Öu ñieåm:

Taùc nhaân Fenton (H2O2 +Fe2+) laø moät trong nhöõng heäoxy hoaù maïnh nhaát ñöôïcnghieân cöùu moät caùch heäthoáng nhaát vaø ñöôïc öùng duïngñeå xöû lyù raát coù hieäu quaû treânnhieàu loaïi hôïp chaát höõu côkhaùc nhau, trong ñoù coù POPs,mang laïi hieäu quaû veà kinh teá,xaõ hoäi vaø moâi tröôøng; Taùcnhaân Fenton (H2O2 + Fe2+) laømoät trong nhöõng taùc nhaân hoaùhoïc an toaøn nhaát ñoái vôùi moâitröôøng; Taùc nhaân Fenton(H2O2 + Fe2+) vaø caùc hoùachaát khaùc söû duïng trongphöông phaùp naøy töông ñoái



saün vaø reû treân thò tröôøng. Vìtheá giaù thaønh xöû lyù coù theåchaáp nhaän ñöôïc; Fentonquang hoaù laø moät kyõ thuaätmôùi, hieäu quaû cao; laø moätcoâng ngheä saïch söû duïngnaêng löôïng maët trôøi coù saünquanh naêm ôû Vieät Nam;

Quy trình coâng ngheä khoângquaù phöùc taïp, phaûn öùng xaûy raôû nhieät ñoä vaø aùp suaát bìnhthöôøng, khoâng gaây chaùy noå,ñoäc haïi vaø caùc vaán ñeà an toaønmoâi tröôøng vaø an toaøn lao ñoängkhaùc; Thieát bò coù theå töï cheá taïotrong nöôùc vaø vôùi vieäc söû duïngtaùc nhaân Fenton (H2O2 + Fe2+)töông ñoái saün vaø reû treân thòtröôøng neân giaù thaønh xöû lyù coùtheå chaáp nhaän ñöôïc;2. Phöông phaùp xöû lyù baèngvi sinh vaät (VSV)

Treân theá giôùi ñaõ phaùt hieänhôn 300 chuûng VSV (vi

khuaån, naám, xaï khuaån) coùkhaû naêng chuyeån hoaù vaøkhoaùng hoaù DDT. Thöïc vaät coùkhaû naêng huùt DDT, DDD,DDE maïnh nhaát vaø ñöôïc söûduïng taïi moät soá nöôùc laø rongbieån, bí ñoû.

Coù 5 hình thöùc thöïc vaättham gia vaøo xöû lyù oâ nhieãm:phaân huyû sinh hoïc thöïc vaät,phaân huyû sinh hoïc bôûi heä reãthöïc vaät, söï oån ñònh nhôø thöïcvaät, thöïc vaät huùt chieát chaát oânhieãm, loïc chaát oâ nhieãm quareã thöïc vaät.

+ Caùc nhoùm vi sinh vaät chuûyeáu phaân huyû DDT bao goàm:

- Vi khuaån: Baccilus,Enterrobacterr, Arrthrobacter,Alcaligenes, Eschrichia,Hydrogemonas, Klebsiella,Micrococcus, Pseudomonas,...

- Naám: Norcadia, Asspergillus,Phanerochaete chrysosporium,

Tricloderma, Penicillinum,...- Xaï khuaån: Streptomyces.+ Caùc saûn phaåm cuûa quaù

trình phaân huyû sinh hoïc bôûiVSV vaø thöïc vaät goàm:

- Caùc saûn phaåm chuyeån hoaùDDT, DDD, DDE, DDMU...

- Saûn phaåm cuûa quaù trìnhkhoaùng hoaù: axid höõu cô,nöôùc, sinh khoái vi sinh vaät,caùc khí khaùc.

- Saûn phaåm xöû lyù baèngthöïc vaät: ngoïn, thaân, reã tích tuïDDT, DDD, DDE cao (khoângphaân huyû).

+ Phöông phaùp phaân huyûsinh hoïc:

- Boå sung caùc chaát caànthieát ñeå vi sinh vaät baûn ñòaphaân huyû DDT trong ñaát (insitu, landfill bioreactor).

- Thöïc hieän ngay taïi vuøng oânhieãm hay chuyeån ñaát oânhieãm ñeán nôi coù ñieàu kieän ñeåxöû lyù (exsitu).

- Taêng cöôøng sinh hoïc(Augmentation).

- Xöû lyù ñaát nhieãm trong caùcbioreactor ñöôïc kieåm soaùt caùcyeáu toá lieân quan ñeán söï phaânhuyû vaø chuyeån hoaù sinh hoïc.

+ Söû duïng thöïc vaät giaûmthieåu DDT trong ñaát. Theo keátquaû nghieân cöùu taïi 1 soá nöôùc:

- Trung Quoác: coû Taya vaøTitan giaûm 19,6 - 73% sau 3thaùng vôùi noàng ñoä ban ñaàu laø0,215mg/kg ñaát.

- Australia: rong bieån khoâvôùi noàng ñoä laàn löôït laø 0,5; 1;3; 5 vaø 13% (theo troïng löôïng)giaûm laàn löôït 80; 64; 50; 40 vaø34% DDT trong 6 tuaàn




- Phöông phaùp phaân huyûsinh hoïc hieáu khí thöïc hieänbôûi Gray vaø coäng söï, 2002 vôùikhoái löôïng DDT, DDD, DDEvaø Toxaphene, Chlordane22800 m3, sau 3 thaùng noàngñoä caùc chaát ñaõ giaûm töø 13000ppb xuoáng 750ppb.

- Döï aùn THAN superfundsite ôû Montgomery, Alahama,David Raymond vaø coäng söïxöû lyù theo phöông phaùp chukyø kî khí/hieáu khí sau 3-12chu kyø thôøi gian töø 6-24 tuaàn,khoái löôïng 300000 taán vôùinoàng ñoä 227mg/kg DDT,590mg/kg DDD, 65mg/kgDDE ñaõ giaûm coøn 15, 87 vaø8,6 mg/kg theo thöù töï töôngñöông vôùi 93, 85 vaø 87% chaátñoäc ñaõ bò loaïi boû.

Chuûng vi khuaån coù khaûnaêng phaùt trieån raát toát treânmoâi tröôøng chöùa DDT vôùi chaáthoaït ñoäng beà maët sinh hoïc coùnguoàn goác thöïc vaät Vieät Nam.3. Xöû lyù thuoác baûo veä thöïcvaät DDT baèng phöông phaùpoxy hoùa keát hôïp vôùi bieänphaùp sinh hoïc

Toaøn boä dieän tích ñaát oâ nhieãmdo kho thuoác BVTV seõ ñöôïc xöûlyù baèng phöông phaùp oxy hoùakeát hôïp vôùi bieän phaùp sinh hoïcñeå xöû lyù. Vieäc xöû lyù seõ ñöôïc tieánhaønh thaønh 2 giai ñoaïn:Giai ñoaïn 1. Xöû lyù hoùa hoïc

Caùch thöùc tieán haønh: Ñaøomöông oxy hoùa coù kích thöôùcphuï thuoäc vaøo khoái löôïng ñaátoâ nhieãm caàn xöû lyù; Möôngñöôïc phuû lôùp vaûi kyõ thuaätchoáng thaám, choáng oxy hoùamaïnh daøy 10mm. Toaøn boälöôïng ñaát nhieãm thuoác BVTV

seõ ñöôïc chuyeån vaøo möôngoxy hoùa vaø tieán haønh ñaûo, troänñeå caùc taùc nhaân oxy hoùa hoaøntoaøn thuoác BVTV.Giai ñoaïn 2: Tieáp tuïc xöû lyùsinh hoïc

Sau khi xöû lyù baèng phöôngphaùp hoùa hoïc, ñaát ñöôïc ñeåyeân cho oån ñònh laïi caáu truùcñaát, 1 phaàn ñeå cho caùc hoaïtñoäng hoùa hoïc cuûa ñaát vaãn tieáptuïc dieãn ra goùp phaàn naângcao hieäu quaû xöû lyù. Thôøi gianñeå ñaát oån ñònh khoaûng 3thaùng tính töø thôøi ñieåm xöû lyù.Sau khi ñaát ñaõ oån ñònh, tieánhaønh troàng caùc caây coù khaûnaêng tích luõy DDT: Laïc, baàubí, khoai lang nhaèm:

- Ñaùnh giaù khaû naêng taùi söûduïng ñaát cho muïc ñích noângnghieäp.

- Ñaùnh giaù khaû naêng tíchluõy DDT trong noâng saûn, töø ñoùñaùnh giaù hieäu quaû xöû lyù ñaát.

- Ñaùnh giaù khaû naêng tíchluõy DDT trong noâng saûn, töø ñoùñöa ra caùc khuyeán caùo chongöôøi daân trong vuøng veà vieäcthay ñoåi cô caáu caây troàng.* Öu ñieåm:

- Quy trình thao taùc taåy ñoäcñôn giaûn, taän duïng lao ñoängñòa phöông döôùi söï höôùngdaãn cuûa caùc chuyeân gia.

- Taåy ñoäc ngay taïi choã,khoâng phaûi vaän chuyeån ñaátnhieãm gaây phaùt thaûi ra caùckhu vöïc khaùc.

- Cho pheùp xöû lyù trieät ñeåthuoác BVTV ôû daïng cuïc coù laãnñaát ñaù trong thôøi gian ngaén, xöûlyù taïi choã, khoâng maát coâng vaøthôøi gian vaän chuyeån thuoác.

- Toaøn boä löôïng thuoácñöôïc oxy hoùa hoaøn toaøn,khoâng coù phaùt sinh oâ nhieãmthöù caáp (hôn haún caùc bieänphaùp khaùc laø coøn ñeå laïi nguycô taùi oâ nhieãm).

- Khoâng phuï thuoäc vaøo ñòahình vaø thôøi tieát.

- Quy trình coâng ngheäkhoâng quaù phöùc taïp, phaûnöùng xaûy ra ôû nhieät ñoä vaø aùpsuaát thöôøng khoâng gaây chaùynoå ñoäc haïi vaø caùc vaán ñeà antoaøn moâi tröôøng vaø an toaønlao ñoäng khaùc, khoâng gaây oânhieãm thöù caáp.KEÁT LUAÄN

Vôùi nhöõng öu ñieåm cuûaphöông phaùp xöû lyù thuoác baûoveä thöïc vaät DDT baèng phöôngphaùp oxy hoùa keát hôïp vôùi bieänphaùp sinh hoïc, trong ñieàu kieäncuûa Vieät Nam coù nhieàu öuñieåm noåi baät nhö chi phí thaáp,khoâng coù oâ nhieãm phaùt sinhthöù caáp, deã aùp duïng… do ñoùphöông phaùp naøy caàn ñöôïcnhaân roäng.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. Döï aùn: Xöû lyù khu ñaát oânhieãm do toàn löu thuoác baûo veäthöïc vaät taïi Nghóa Trung-Nghóa Ñaøn - Ngheä An.[2]. Döï aùn: Xöû lyù neàn khothuoác baûo veä thöïc vaät taïi HöõuLuõng- Laïng Sôn.[3]. Ñeà taøi: “Ñieàu tra möùc ñoä,phaïm vi oâ nhieãm hoaù chaát baûoveä thöïc vaät vaø ñeà xuaát giaåiphaùp xöû lyù oâ nhieãm taïi xoùmHoàng Kyø, Vuõ Kyø xaõ Ñoàn gThaønh (Yeân Thaønh) vaø xoùm 1,xoùm 2 xaõ Nghóa Trung (NghóaÑaøn)”.




Ngaøy nay, cuøng vôùi söïphaùt trieån cuûa neànkinh teá, soá löôïng hoùa

chaát ñöôïc söû duïng ngaøy caøngnhieàu trong coâng nghieäp saûnxuaát, tính trung bình moãi naêmxuaát hieän haøng ngaøn hoùa chaátmôùi. Do ñoù, moái nguy hieåm dohoùa chaát gaây ra laø raát lôùn, ñaëcbieät ñoái vôùi caùc chaát coù khaûnaêng gaây chaùy, noå. Trong quaùtrình hoùa hoïc, caùc ñieàu kieänphaûn öùng thöôøng ñöôïc kieåmsoaùt raát chaët cheõ. Tuy nhieân,trong moät soá ñieàu kieän ñaëcbieät hoaëc khi xaûy ra söï coá gaâymaát kieåm soaùt ñieàu kieän phaûnöùng, caùc chaát hoùa hoïc deãphaûn öùng coù theå tham gia vaøocaùc phaûn öùng khoâng kieåm soaùt

KS. Nguyeãn Vaên LaâmTrung taâm KH An toaøn lao ñoäng,


Nghiên c�u �ánh giá s� b� m�i nguy hi�mc�a các phn �ng hóa hc

BẰNG PHẦN MỀM CHETAH

Toùm taét:Vieäc ñaùnh giaù moái nguy hieåm phaûn öùng hoùa hoïc laø yeâu caàu thieát yeáu ñeå thieát keá nhaø maùy vaø

vaän haønh an toaøn trong quaù trình saûn xuaát hoaù chaát. Söû duïng phaàn meàm vaø caùc phöông phaùpsaøng loïc trong nghieân cöùu giuùp giaûm bôùt soá löôïng thöïc nghieäm, tieát kieäm thôøi gian vaø chi phí.Baèng phaàn meàm CHETAH, nhoùm nghieân cöùu ñaõ ñaùnh giaù ñöôïc möùc ñoä nguy hieåm nhieät cuûaphaûn öùng toång hôïp nhöïa Ankyd, laø tieàn ñeà cho vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä nguy hieåm cuûa caùc phaûnöùng hoùa hoïc trong saûn xuaát coâng nghieäp vaø phuïc vuï cho tính toaùn, thieát keá trong löu tröõ vaänchuyeån,… nhaèm giaûm thieåu nguy cô ruûi ro.

Ảnh minh họa, Nguồn: Inmage Bank



daãn ñeán nhieät ñoä, aùp suaáttrong beå phaûn öùng taêngnhanh, ñoàng thôøi sinh ra moätsoá hoùa chaát khoâng mongmuoán bao goàm caû caùc loaïi khídeã chaùy noå. Vieäc ñaùnh giaù moáinguy hieåm phaûn öùng hoùa hoïclaø yeâu caàu thieát yeáu ñeå thieát keánhaø maùy vaø vaän haønh an toaøntrong quaù trình saûn xuaát hoaùchaát. Vieäc nghieân cöùu taát caûcaùc höôùng phaûn öùng khaùcnhau baèng thöïc nghieäm laøcoâng vieäc raát toán keùm veà kinhteá vaø maát nhieàu thôøi gian. Dovaäy, ngaøy nay caùc chuyeân giachuû yeáu taäp trung vaøo söû duïngcaùc thieát bò nghieân cöùu, phaànmeàm vaø caùc phöông phaùpkhaùc ñeå saøng loïc nhaèm giaûmbôùt soá löôïng thöïc nghieäm vaøñeå nhaän daïng nhöõng höôùngphaûn öùng coù nguy cô gaây söïcoá cao nhaát. Trong ngaønhcoâng nghieäp hoùa chaát ôû nöôùcta hieän nay, vieäc öùng duïng caùcphaàn meàm tin hoïc trong saøngloïc caùc moái nguy hieåm dophaûn öùng hoùa hoïc gaây ra vaãnñang laø lónh vöïc môùi meû, vìvaäy ñeà taøi “Nghieân cöùu ñaùnhgiaù sô boä moái nguy hieåm cuûacaùc phaûn öùng hoùa hoïc baèngphaàn meàm CHETAH” laø raátcaàn thieát. Ñeà taøi naøy seõ môû ramoät höôùng tieáp caän môùi vaø laøcô sôû ñeå nghieân cöùu an toaønchaùy noå do hoùa chaát gaây ra.Trong khuoân khoå baøi baùo naøy,chuùng toâi chæ neâu keát quaûñaùnh giaù moái nguy hieåm cuûaphaûn öùng toång hôïp nhöïaAnkyt.II. MUÏC TIEÂU VAØ NOÄI DUNGNGHIEÂN CÖÙU2.1. Muïc tieâu nghieân cöùu

- Xaùc ñònh ñöôïc moät soá

thoâng soá nhieät ñoäng cuûa hoùachaát;

- Ñaùnh giaù ñöôïc moái nguyhieåm phaûn öùng hoùa hoïc baèngphaàn meàm CHETAH.2.2. Noäi dung nghieân cöùu

1- Thu thaäp tö lieäu, hoài cöùutaøi lieäu veà moät soá öùng duïngphaàn meàm CHETAH trongñaùnh giaù moái nguy hieåm phaûnöùng, caùc tieâu chuaån (hoaëcthang ñieåm) höôùng daãn ñaùnhgiaù ruûi ro chaùy noå;

2- Hoài cöùu phaân tích, xaùcñònh caùc thoâng soá nhieät hoùahoïc cuûa caùc chaát (vaø ñeà xuaátmoät soá chaát khoâng coù döõ lieäunhieät hoùa hoïc);

3- Xaây döïng vaø hoaøn thieänquy trình öôùc löôïng moät soáthoâng soá nhieät ñoäng (nhieätchuyeån pha, nhieät enthalpy-ΔH, nhieät dung rieâng-Cp), caùctieâu chí ñeå saøng loïc moái nguyhieåm cuûa hoùa chaát vaø phaûnöùng;

4- Xaùc ñònh thoâng soá nhieätñoäng (nhieät chuyeån pha, nhieätenthalpy-ΔH, nhieät dungrieâng-Cp) cuûa moät soá hoùa chaátbaèng kyõ thuaät DSC, so saùnhvôùi soá lieäu thu ñöôïc töøCHETAH. ÖÙng duïng thöû xaùcñònh moái nguy hieåm cuûa hoùachaát trong saûn suaát sôn Ankytvaø muùt xoáp PU.III. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU3.1 Ñaùnh giaù moái nguy hieåmcuûa phaûn öùng toång hôïpnhöïa Alkyd

Ñeå ñaùnh giaù moái nguy hieåmcuûa phaûn öùng baèng phaànmeàm CHETAH, nhoùm nghieâncöùu ñaõ tieán haønh caùc böôùcsau:

- Xaùc ñònh coâng thöùc phaântöû vaø coâng thöùc caáu taïo cuûahôïp chaát;

- Ñöa coâng thöùc ñoù vaøophaàn meàm CHETAH theo caùcnhoùm nguyeân töû ñaëc tröng, cuïtheå trong phaàn meàmCHETAH söû duïng caùc nhoùmBenson;

- Theâm caùc heä soá caân baèng(neáu phöông trình phaûn öùnghoùa hoïc chöa caân baèng);

- Choïn ñieàu kieän nhieät ñoämoâ phoûng töông ñöông ñieàukieän trong boàn phaûn öùng;

- Thöïc hieän tính toaùn.3.1.1. Caùc hoùa chaát söû duïng

Caùc hoùa chaát söû duïng trongdaây chuyeàn coâng ngheä toånghôïp nhöïa Ankyt: Daàu ñaäu,Etylenglycol, Glyxerin, Penta-erythrytol, Anhydrit phtalic,Xylen.3.1.2. Xaùc ñònh moät vaøi thoângsoá hoùa lyù cuûa caùc nguyeânlieäu ñaàu vaøo trong saûn xuaátnhöïa Alkyd baèng phaàn meàmCHETAH (xem baûng 1)

Phaàn meàm CHETAH coù theåxaùc ñònh ñöôïc moät soá thoângsoá lyù hoùa cuûa caùc chaát (laø caùchaøm traïng thaùi). Tính naêngnaøy raát höõu ích ñeå xaùc ñònhnhanh choùng thoâng soá hoùa lyùcuûa caùc chaát ñang nghieâncöùu. Ñaëc bieät laø noù xaùc ñònhñöôïc moät soá thoâng soá hoùa lyùcuûa caùc chaát khoâng coù hoaëckhoâng tìm thaáy trong soå tayhoùa lyù. 3.1.3. Xaùc ñònh naêng löôïnggiaûi phoùng tieàm taøng cuûa caùchoùa chaát ñaàu vaøo trong saûnxuaát nhöïa Alkyd baèng phaànmeàm CHETAH (xem baûng 2)



B�ng 1. M�t vài thông s� hóa lý c�a các nguyên li�u đu vào trong s�n xu�t nh�a Alkyd đ �ctính toán b�ng phn m�m CHETAH

Nhieät ñoä C

Cp kJ/(mol-C)

S kJ/(mol-C)

gef kJ/(mol-C)

Ht-H298 kJ/mol

delHf kJ/mol

delGf kJ/mol

logKf

240 1,949 3,389 2,707 349,921 -1638,395 995,266 -101,309250 1,974 3,427 2,720 369,536 -1642,683 1046,632 -104,501

Daàu ñaäu

260 1,999 3,464 2,734 389,404 -1646,854 1098,078 -107,581240 0,166 0,477 0,417 30,524 -585,415 -340,816 34,692250 0,168 0,480 0,418 32,198 -585,836 -336,045 33,552

Glyxerin

260 0,170 0,483 0,420 33,890 -586,246 -331,267 32,455240 0,177 0,366 0,307 30,626 -426,911 -244,785 24,917250 0,180 0,370 0,308 32,414 -427,389 -241,231 24,086

Anhydrit Phtalic

260 0,183 0,373 0,309 34,233 -427,857 -237,668 23,285240 0,255 0,619 0,528 46,426 -784,513 -393,570 40,062250 0,258 0,624 0,530 48,988 -785,090 -385,946 38,535

Penta Erythrytol

260 0,261 0,629 0,532 51,580 -785,651 -378,311 37,064

Phaàn meàm CHETAH coøn coù theå xaùc ñònhñöôïc naêng löôïng giaûi phoùng tieàm taøng cuûa caùcchaát, töø ñoù chæ ra chaát naøo laø chaát coù nguy côchaùy noå cao. Doanh nghieäp, ngöôøi söû duïnghoùa chaát coù theå döïa vaøo ñoù ñeå coù keá hoaïchsaép xeáp, xaây döïng kho baõi ñuùng tieâu chuaån,ñuû ñieàu kieän ñaûm baûo an toaøn cho löõu tröõ caùchoùa chaát coù nguy cô cao. 3.1.4. Xaùc ñònh moái nguy hieåm nhieät cuûaphaûn öùng toång hôïp nhöïa Alkyd3.1.4.1. Quy trình toång hôïp nhöïa

Phöông phaùp röôïu hoaù (phöông phaùp 2 giaiñoaïn)

(*) Ñi töø Glyxerin* Giai ñoaïn 1. Ñaây laø giai ñoaïn Alcol phaân

(Röôïu hoaù). Thöïc hieän phaûn öùng chuyeån hoaùEster.

Thöïc hieän phaûn öùng naøy ta phaûi duøng xuùctaùc nhö: oâxít, muoái cuûa kim loaïi chuyeån tieáp,

hydroxit, muoái cuûa kim loaïi kieàm. Trong thöïc teáthöôøng duøng caùc oxit, muoái cuûa Pb. Khi caânbaèng ñaït ñöôïc, hoãn hôïp phaûn öùng bao goàm:Daàu dö, Monoglyxerid, Diglyxerid, Glyxerindö, song hôïp phaàn chuû yeáu cuûa quaù trình laø α-monoglyxerid.

Ñeå kieåm tra löôïng α-monoglyxerid trong quaùtrình phaûn öùng Alcol phaân. Ta duøng röôïu(Ethanol, Methanol), hoaø tan löôïng naøy ôû nhieätñoä moâi tröôøng.

Löôïng xuùc taùc coù aûnh höôûng lôùn ñeán phaûnöùng Alcol phaân. Neáu löôïng xuùc taùc nhoû, toác ñoäphaûn öùng xaûy ra raát chaäm, khoâng taïo ra ñöôïcnhieàu hôïp phaàn α-monoglyxerid, laøm khaûnaêng phaûn öùng cuûa caùc nguyeân lieäu (Daàu,Glyxerin, Anhydride phthalic) vôùi nhau keùm.

Neáu löôïng xuùc taùc coøn dö laïi, trong khi ñoùcaân baèng cuûa phaûn öùng ñaõ ñaït ñöôïc, xuùc taùcseõ taùc duïng vôùi Anhydride taïo muoái kim loaïigaây aûnh höôûng cho phaûn öùng ester hoaù saunaøy.

* Giai ñoaïn 2. Thöïc hieän phaûn öùng esterhoaù.



B�ng 2. K�t qu� xác đ�nh năng l �ng gi�i phóng ti�m tàng c�a các hóa ch�t đu vào trongs�n xu�t nh�a Alkyd b�ng phn m�m CHETAH

Hoùa chaát ñaàu vaøo Chæ tieâu Giaù trò Ñôn vò

Phaân loaïi nguy hieåm

Nhieät phaân huûy toái ña -0,419 kcal/g Trung bình Naêng löôïng giaûi phoùng tieàm aån 0,530 kcal/g Thaáp

Maät ñoä noå thöïc Khoâng xaùc ñònh ñöôïc

Giaù trò nhieân lieäu – Nhieät phaân huûy

-8,486 kcal/g Thaáp

Caân baèng Oxy -285,638 g O2/100g Thaáp CHETAH ERE 9,594 kcal²/gmole.gm Thaáp

Daàu ñaäu

Toång soá lieân keát Peroxide 0,000 Nhieät phaân huûy toái ña -0,429 kcal/g Trung bình Naêng löôïng giaûi phoùng tieàm aån 0,383 kcal/g Thaáp



-4,762 kcal/g Trung bình

Caân baèng Oxy -162,027 g O2/100g Trung bình CHETAH ERE 18,163 kcal²/gmole.gm Thaáp

Anhydrit Phtalic






Glyxerin






Penta Erythrytol

Toång soá lieân keát Peroxide 0,000

Phöông phaùp saûn xuaát hai giai ñoaïn: Thöïchieän phaûn öùng chaäm, saûn phaåm coù tính naêngtoát nhö: Ñoä beàn uoán, baùm dính, deã hoaø tantrong dung moâi thôm, daàu thoâng, white spiritvaø chuû yeáu khoâ do oâxi hoaù… Nguyeân lieäu ñaàuvaøo laø daàu thaûo moäc deã tìm kieám, deã kieåm soaùtquaù trình phaûn öùng, saûn phaåm coù giaù thaønhthaáp. Hieän nay ña soá caùc coâng ty saûn xuaátnhöïa Alkyd trong nöôùc thöôøng söû duïngphöông phaùp naøy.3.1.4.2. Xaùc ñònh moái nguy hieåm nhieät cuûaphaûn öùng toång hôïp nhöïa Alkyd baèng phaànmeàm CHETAH

Theo lyù thuyeát cuõng nhö theo ñieàu tra khaûosaùt thöïc teá taïi nhaø maùy Sôn Toång hôïp Haø Noäithì quy trình toång hôïp nhöïa Alkyd ñöôïc thöïchieän qua 3 giai ñoaïn: Alcol phaân, Ester hoùa vaøPolyme hoùa. Trong ñoù giai ñoaïn polyme hoùa laøgiai ñoaïn xaûy ra phaûn öùng toûa nhieät neân trongñeà taøi naøy nhoùm nghieân cöùu chæ taäp trung ñaùnhgiaù moái nguy hieåm nhieät cuûa phaûn öùng polymehoùa. Tuy nhieân, ñaây laø phaûn öùng polyme hoùavôùi saûn phaåm cao phaân töû raát phöùc taïp, baogoàm haøng nghìn ñeán haøng chuïc nghìn ñônphaân neân khoâng theå ñöa vaøo tính toaùn, xaùc

(*) Ñi töø Penta erythrytol* Giai ñoaïn 1. Thöïc hieän phaûn öùng chuyeån

hoaù ester.

Phaûn öùng toái öu laø taïo monoglyxerid.* Giai ñoaïn 2. Thöïc hieän phaûn öùng ester

hoaù.Ñaây laø phaûn öùng giöõa monoglyxerid, pen-

taerythrid ñaõ ñöôïc thay theá 2 nhoùm ephin vôùiAnhydride phthalic. Ngoaøi ra coøn coù phaûn öùngtruøng hôïp caùc noái ñoâi cuûa axit beùo trong daàuthaûo moäc, phaûn öùng truøng hôïp ôû giai ñoaïn cuoáitaêng theo thôøi gian vaø nhieät ñoä.


Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-201364

3.1.4.3. Keát quaû phaân tíchDSC

Nhö ñaõ phaân tích ôû treân,quaù trình toång hôïp nhöïa alkydtraûi qua 3 giai ñoaïn: Alcolphaân, Ester hoùa vaø Polymehoùa nhöng chæ coù giai ñoaïnthöù 3 laø phaûn öùng toûa nhieätneân vieäc thöïc hieän ñaùnh giaùmoái nguy hieåm cuûa phaûn öùngtrong quaù trình toång hôïp nhöïaalkyd cuõng chuû yeáu taäp trungthöïc hieän ôû giai ñoaïn polymehoùa.

Maãu ñöa vaøo chaïy treânDSC 204 F1 Phoenix laø daïngbaùn saûn phaåm sau khi traûi quagiai ñoaïn alcol phaân töø caùcnguyeân lieäu ñaàu vaøo. Vieäcchaïy DSC ñöôïc thöïc hieänñaùnh giaù ôû 2 toác ñoä gia nhieätkhaùc nhau laø 2,5K/min vaø5K/min. Nhieät ñoä thöïc hieän töø1700C ñeán 3000C moâ phoûngñieàu kieän nhieät ñoä thöïc trongboàn phaûn öùng taïi nhaø maùySôn Toång Hôïp. Nhieät ñoà thuñöôïc theå hieän trong hình 1 vaøhình 2.

Qua 2 nhieät ñoà ta thaáy,trong khoaûng nhieät ñoä 170-3000C xuaát hieän 2 ñænh, trongñoù ñænh ôû khoaûng nhieät ñoä250- 2600C öùng vôùi ñænh thunhieät cuûa phaûn öùng ester hoùavaø ñænh ôû khoaûng nhieät ñoä2800C öùng vôùi ñænh sinh nhieätcuûa phaûn öùng toång hôïp nhöïaalkyt. Söï sinh nhieät cuûa phaûnöùng toång hôïp nhöïa alkyd khaùnhoû.

Ñeå tính toaùn nhieät phaûn öùngcuûa phaûn öùng toång hôïp nhöïaalkyd ta coù theå söû duïng coângthöùc:

ñònh nhieät phaûn öùng tröïc tieáp treân phaàn meàm CHETAH. Vì vaäy,ñeå xaùc ñònh ñöôïc nhieät phaûn öùng cuûa phaûn öùng naøy, nhoùmnghieân cöùu ñaõ thöïc hieän vôùi phaûn öùng truøng hôïp maø saûn phaåmlaø caùc polyme nhoû hôn (chæ chöùa vaøi monome) sau ñoù ngoaïisuy ra keát quaû nhieät phaûn öùng cuûa phaûn öùng toång hôïp nhöïaAlkyd (xem baûng 3).

Sau khi thöïc hieän tính toaùn nhieät phaûn öùng treân CHETAH,chuyeån ñoåi ñôn vò nhieät phaûn öùng sang KJ/kg vaø thöïc hieän tínhtoaùn ngoaïi suy vôùi phaân töû Ankyt coù ñoä truøng hôïp laø 15000monome, ta tính ñöôïc nhieät phaûn öùng cuûa phaûn öùng toång hôïpnhöïa Ankyd ôû 2600C laø: ΔH = -32,004 KJ/kg (xem baûng 4).

Töø thoâng tin daãn ra trong baûng 4, ta thaáy nhieät cuûa phaûn öùngtoång hôïp nhöïa Alkyd laø döôùi 100kJ/kg – Möùc nhieät töông öùngvôùi möùc ñoä nguy hieåm thaáp. Vì vaäy, coù theå khaúng ñònh quaù trìnhtoång hôïp nhöïa goác alkyt phaûn öùng an toaøn veà möùc ñoä nguyhieåm nhieät.

B�ng 3. D� li�u nhi�t ph�n �ng t�ng h�p nh�a Alkyd t�CHETAH

C29H44O7 (g) + C49H74O9 (g) ----> C78H116O15 (g) + H2O (g)

Nhieät ñoä delHrxn delGrx logK delCp delSrxn C kJ/mol kJ/mol kJ/(mol-C) kJ/(mol-C)

260 -18,354 -21,187 2,157 0,009 270 -18,266 -21,243 2,121 0,009 0,006 280 -18,178 -21,301 2,087 0,009 0,006

B�ng 4: M�c đ� nguy hi�m c�a ph�n �ng t�ng h�p nh�aAlkyd theo d� li�u nhi�t ph�n �ng thu đ �c t� CHETAH

TT Ruùt goïn

Môû roäng Khoaûng giaù trò cuûa nhieät phaûn öùng Q’

(kJkg-1)

Nhieät phaûn öùng toång hôïp nhöïa alkyd

(kJkg-1)

Thaûm hoïa >800 - 1 Cao

Nguy hieåm 400- 800 -

2 Trung bình

Trung bình 100- 400 -

3 Thaáp Khoâng ñaùng keå

<100 32,004


65Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2013

ΔH.m=K.A (1)Trong ñoù: ΔH-Nhieät phaûn öùng, m-Khoái löôïng maãu, A-Dieän tích ñænh peak, K-Heä soá.Ñeå xaùc ñònh heä soá K, söû duïng

chaát chuaån CaSO4.2H2O vôùinhieät khöû nöôùc theo soá lieäu cuûa A.J. Pinto (2008) coù giaù trò770,82J/g. Ñieàu kieän phaân tíchnhieät maãu CaSO4.2H2O treân maùyDSC 204 F1. Sau khi thöïc hieän,ta ñöôïc keát quaû trong baûng 5.

Vaäy ta coù theå tính ñöôïcnhieät phaûn öùng toång hôïp nhöïaalkyd nhö sau:

- Toác ñoä gia nhieät 2,5K/min:

So saùnh keát quaû nhieät phaûnöùng thu ñöôïc töø phöông phaùptính toaùn lyù thuyeát baèng phaànmeàm CHETAH vaø keát quaûthöïc nghieäm thu ñöôïc töø thieátbò phaân tích nhieät DSC thoângqua sai soá töông ñoái:

Keát quaû xaùc ñònh nhieätphaûn öùng treân DSC khaù phuøhôïp vôùi keát quaû öôùc löôïngtreân phaàn meàm CHETAH (saisoá nhoû hôn 5%) vaø cho thaáyphaûn öùng toång hôïp nhöïaAlkyd coù moái nguy hieåm nhieätkhoâng ñaùng keå.

Hình 1. Nhi�t đ� t�ng h�p nh�a Alkyd trên DSC 204 F1 v�i t�c đ� gia nhi�t 5K/min � nhi�t đ� 170-3000C

- Toác ñoä gia nhieät 5 K/min:

Hình 2. Nhi�t đ� t�ng h�p nh�a Alkyd trên DSC 204 F1 v�i t�c đ� gia nhi�t 2,5K/min � nhi�t đ� 170-3000C.



IV. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ4.1. Keát luaän

Ñeà taøi ñaõ tính toaùn ñöôïc moätsoá thoâng soá hoùa lyù cuûa caùcchaát nguyeân lieäu ñaàu vaøo trongsaûn xuaát sôn Alkyd baèng phaànmeàm CHETAH nhö: Nhieätdung rieâng ñaúng aùp (Cp),Entropy tuyeät ñoái (S), Enthalpy(HT-H298), Haøm naêng löôïngGibbs, Nhieät hoaëc Enthalpytaïo thaønh (delHf), Naêng löôïngGibbs taïo thaønh (delGf). Töø ñoùñeà xuaát söû duïng phaàn meàmCHETAH cho vieäc tính toaùnmoät soá thoâng soá hoùa lyù cuûa moätsoá chaát chöa coù hoaëc khoângtìm thaáy.

Baèng phaàn meàm CHETAHcoù theå tính toaùn ñöôïc naênglöôïng giaûi phoùng tieàm aån cuûacaùc chaát vaø ñaùnh giaù möùc ñoänguy hieåm phuïc vuï cho tínhtoaùn, thieát keá trong löu tröõ vaänchuyeån,… ñeå giaûm thieåu nguycô ruûi ro.

Nhoùm thöïc hieän ñeà taøi ñaõsöû duïng ñöôïc phaàn meàmCHETAH ñeå tính toaùn ñöôïcdöõ lieäu nhieät phaûn öùng cuûaphaûn öùng toång hôïp nhöïaAlkyd. Caùc keát quaû thu ñöôïchoaøn toaøn phuø hôïp vôùi caùc keátquaû hoài cöùu ñaõ ñöôïc thöïchieän. Hôn nöõa, ñeå xaùc ñònhmöùc ñoä chính xaùc cuûaCHETAH trong vieäc öôùc

löôïng nhieät phaûn öùng, nhoùmthöïc hieän ñeà taøi ñaõ thöïc hieänphaân tích, ñaùnh giaù thöïcnghieäm caùc phaûn öùng treânbaèng maùy phaân tích nhieätDSC. Keát quaû thu ñöôïc töø caû2 phöông phaùp gaàn nhö truøngkhôùp cho thaáy vieäc söû duïngCHETAH ñeå öôùc löôïng nhieätphaûn öùng laø khaù chính xaùc vaøCHETAH phuø hôïp ñeå söû duïngtrong vieäc ñaùnh giaù sô boä moáinguy hieåm cuûa caùc phaûn öùnghoùa hoïc. 4.2. Kieán nghò

Söû duïng phaàn meàmCHETAH ñeå tính toaùn, öôùclöôïng nhieät phaûn öùng vaø caùcthoâng soá hoùa hoïc lieân quanñeán nguy cô chaùy noå hoùa chaátcuûa nhoùm nghieân cöùu chothaáy phaàn meàm CHETAH laømoät coâng cuï maïnh phuïc vuïcoâng taùc ñaùnh giaù sô boä moáinguy hieåm cuûa hoùa chaát vaøcaùc phaûn öùng hoùa hoïc. Vieäcsöû duïng CHETAH raát ñôngiaûn, toán ít coâng söùc, chi phíthaáp nhöng laïi cho keát quaûtöông ñoái chính xaùc. Ñeà nghòVieän Nghieân cöùu KHKT Baûohoä lao ñoäng taïo ñieàu kieän chopheùp giôùi thieäu, öùng duïngphaàn meàm CHETAH ñoái vôùicaùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoûcoù söû duïng, kinh doanh hoùachaát.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. TS. Ñaëng Quoác Nam(2010), Tieåu döï aùn 7.1:“Nghieân cöùu xaây döïng phoøngthí nghieäm ñaùnh giaù caùc nguycô gaây chaùy noå do hoùa chaátñoäc haïi gaây ra trong saûnxuaát”, Vieän Nghieân cöùu KHKTBaûo hoä lao ñoäng.[2]. ThS. Nguyeãn Thò ThuùyHaèng (2011), Ñeà taøi209/15/TLÑ: “Nghieân cöùu xaâydöïng quy trình ñaùnh giaù nguycô gaây chaùy noå do hoùa chaátcho caùc doanh nghieäp vöøa vaønhoû”, Vieän Nghieân cöùu KHKTBaûo hoä lao ñoäng.[3]. CN. Nguyeãn KhaùnhHuyeàn (2011), Ñeà taøi210/02/VBH: “Nghieân cöùu xaâydöïng quy trình söû duïng maùynhieät löôïng vi sai queùt (DSC)ñeå xaùc ñònh tính chaát nhieätñoäng cuûa moät soá hoùa chaát”,Vieän Nghieân cöùu KHKT Baûohoä lao ñoäng.[4]. William H.Seaton, B.Keith Harrison (1990), A newgeneral method for estimationof heats of combustion forhazard evaluation, Journal ofLoss Prevention in theprocess industries.[5]. Chunyang Wei, WilliamJ.Rogers, M. Sam Mannan(2004), Application of screen-ing tools in the prevention ofreactive chemical incidents,Journal of Loss Prevention inthe process industries.[6]. S. Hada, B. Keith Harrison(2007), Prediction of energyrelease hazards using a simpli-fied adiabatic temperature rise,Journal of Loss Prevention inthe process industries.

B�ng 5. H� s� K theo CaSO4.2H2O

Toác ñoä gia nhieät Khoái löôïng maãu Dieän tích peak Heä soá K

2,5 K/min 8.10-3g -0,8807 0,3035

5 K/min 7,2.10-3g -0,4848 0,4962



ÑAËT VAÁN ÑEÀ

Khi laøm vieäc trong moâitröôøng coù moät haynhieàu caùc yeáu toá bao

goàm nhieät ñoä khoâng khí, ñoäaåm, böùc xaï nhieät vaø toác ñoä gioùkhoâng phuø hôïp keát hôïp vôùigaùnh naëng lao ñoäng vaø quaànaùo laø nguyeân nhaân daãn ñeánStress nhieät. Haäu quaû laø coùtheå gaây ra nhöõng caûm giaùckhoâng thoaûi maùi hoaëc nhöõngcaêng thaúng nhieät cho ngöôøilao ñoäng ôû caùc möùc ñoä khaùcnhau. Vieät Nam laø nöôùc naèmtrong khu vöïc nhieät gioù muøavôùi ñaëc ñieåm khí haäu noùng vaøaåm. Nhieät ñoä trung bình naêmcuûa Vieät Nam ôû moïi nôi ñeàutreân 210C vaø toång nhieät böùc xaïmaët trôøi haèng naêm khoaûng123 kcal/cm2. Ñoä aåm trungbình naêm töông ñoái cao, trungbình treân 80%. Treân cô sôû moätneàn khí haäu noùng aåm nhö vaäykeát hôïp vôùi yeáu toá coâng ngheä

laïc haäu, thieáu caùc bieän phaùpphoøng choáng vaø caûi thieän moâitröôøng noùng ñaõ goùp phaàn laømtaêng caùc nguy cô ruûi ro ñeánsöùc khoûe cho ngöôøi lao ñoängdo thieáu tieän nghi nhieät haystress nhieät gaây ra. Hôn nöõa,trong hoaït ñoäng giaùm saùt vaøñaùnh giaù moâi tröôøng lao ñoänghieän nay ôû nöôùc ta, hoaït ñoängñaùnh giaù ruûi ro vaø ñaëc bieät laøñaùnh giaù ruûi ro trong moâitröôøng nhieät chöa thaät söï phoåbieán. Caùc hoaït ñoäng chuû yeáulaø ño ñaïc caùc yeáu toá vi khí haäuroài so saùnh vôùi caùc tieâu chuaånhieän haønh khoâng theå hieän roõñöôïc caùc ruûi ro maø ngöôøi laoñoäng coù theå gaëp phaûi. Trongboái caûnh ñoù, ñeà taøi ñaõ tieánhaønh nghieân cöùu aùp duïng thöûnghieäm moät phöông phaùpñaùnh giaù ruûi ro ñeå phoøng ngöøastress vaø thieáu tieän nghi nhieättreân theá giôùi trong ñieàu kieänlao ñoäng ôû Vieät Nam.

1. Quy trình vaø phöôngphaùp ñaùnh giaù ruûi ro ñeåphoøng ngöøa stress nhieät vaøthieáu tieän nghi nhieät

AÙp duïng Tieâu chuaån ISO15265:2004 ñeå ñaùnh giaù ruûi rotheo 3 giai ñoaïn, phoøng stresshoaëc thieáu tieän nghi taïi caùc vòtrí lao ñoäng trong Coâng ty Coåphaàn gaïch ngoùi Thaïch Baøn:

Giai ñoaïn 1 - Quan saùt:Quan saùt, ñaùnh giaù toång theåñieàu kieän laøm vieäc, ñieàu kieänthôøi tieát vaø caùc nguoàn phaùtsinh nhieät, cho ñieåm, xaùc ñònhcaùc bieän phaùp phoøng ngöøa vaøxaùc ñònh caàn thieát hay khoângphaûi thöïc hieän giai ñoaïn tieáptheo. ÔÛ giai ñoaïn naøy, ngöôøithöïc hieän chính laø ngöôøi söûduïng lao ñoäng hoaëc ngöôøi laoñoäng coù söï hieåu bieát veà nôilaøm vieäc.

Giai ñoaïn 2 - Phaân tích:Phaân tích hoaït ñoäng lao ñoäng,thôøi gian tieáp xuùc keát hôïp vôùi

ĐÁNH GIÁ RỦI RO ĐỂPHÒNG NGỪA STRESS VÀ

THIẾU TIỆN NGHITRONG ĐIỀU KIỆN LAO ĐỘNG NHIỆT TẠI

CÔNG TY CỔ PHẦN GẠCH NGÓI THẠCH BÀN

CN. Traàn Thò NgaânTrung taâm KH Moâi tröôøng vaø Phaùt trieån beàn vöõng




vieäc ño ñaïc ñònh löôïng caùcyeáu toá moâi tröôøng nhö: nhieätñoä caàu khoâ (ta); nhieät ñoä caàuñen (tg); ñoä aåm (RH); toác ñoägioù (va); böùc xaï vaø caùc yeáu toácaù nhaân nhö möùc tieâu haonaêng löôïng (W), ñoä caùch nhieätcuûa quaàn aùo (Icl). Söû duïngcaùc tieâu chuaån lieân quan ñeåtính toaùn caùc chæ soá ñaùnh giaù.Phaân loaïi ruûi ro vaø xaùc ñònhcaùc bieän phaùp phoøng ngöøa.Cuoái cuøng laø xaùc ñònh caànthieát hay khoâng phaûi thöïc hieängiai ñoaïn tieáp theo. ÔÛ giaiñoaïn naøy, ngöôøi thöïc hieän vaãnlaø nhöõng ngöôøi thöïc hieän giaiñoaïn 1 vôùi söï giuùp ñôõ cuûa caùcchuyeân vieân ñaõ ñöôïc ñaøo taïoveà an toaøn veä sinh lao ñoäng.

Giai ñoaïn 3 - Chuyeân gia:Phaân tích chi tieát töøng nguoànnoùng laïnh cuï theå, söï tieáp xuùctoång theå cuûa coâng nhaân vôùicaùc nguoàn nhieät. Ño ñaïc moâitröôøng, caùc chæ soá sinh lyù vaøñaùnh giaù cho töøng coâng vieäccuï theå vaø caû chuoãi coâng vieäc.Xaùc ñònh caùc bieän phaùp kyõthuaät ñaëc bieät toái öu nhaát vaø toåchöùc coâng vieäc hôïp lyù nhaát. ÔÛgiai ñoaïn naøy, ngöôøi thöïc hieäncuõng laø nhöõng ngöôøi thöïchieän giai ñoaïn tröôùc vôùi söïgiuùp ñôõ cuûa caùc chuyeân gia.2. Keát quaû ñaùnh giaù ruûi roñeå phoøng ngöøa stress vaøthieáu tieän nghi trong ñieàukieän lao ñoäng nhieät taïiCoâng ty Coå phaàn Gaïch ngoùiThaïch Baøn

Coâng ty Coå phaàn Gaïchngoùi Thaïch Baøn laø moät trongnhöõng coâng ty con cuûa Coângty Coå phaàn Taäp ñoaøn Thaïch

Baøn. Lónh vöïc saûn xuaát chínhcuûa coâng ty laø saûn xuaát kinhdoanh VLXD, vaät lieäu trang trínoäi thaát. Saûn phaåm chính cuûacoâng ty laø caùc loaïi gaïch nhögaïch ñaëc, gaïch 2 loã, gaïch saùuloã v.v.. vaø caùc loaïi ngoùi. Tröôùcñaây khi môùi ñöôïc thaønh laäp,coâng ty cuõng saûn xuaát theocaùc phöông phaùp thuû coângtruyeàn thoáng, nhöng baét ñaàutöø naêm 1991, coâng ty ñaõ ñaàutö xaây döïng heä thoáng loøTuynel vaø heä thoáng nhaø caùngkính phôi gaïch töø naêm 1993.Vôùi coâng ngheä saûn xuaát naøy,gaùnh naëng lao ñoäng ñöôïcgiaûm ñi raát nhieàu, moâi tröôønglao ñoäng cuõng ñöôïc caûi thieänhôn so vôùi coâng ngheä truyeànthoáng, nhöng cuõng nhö caùccoâng ty saûn xuaát gaïch khaùc,ñieàu kieän lao ñoäng trong coângty vaãn khaù khaéc nghieät vôùi söïaûnh höôûng cuûa böùc xaï maët

trôøi vaø nhieät ñoä cao töø loø nungphaùt ra.

Ñeà taøi ñaõ thöïc hieän caùcböôùc ñaùnh giaù phaân loaïi ruûi rotaïi 11 vò trí coâng vieäc cuûaphaân xöôûng saûn xuaát gaïchngoùi thuoäc Coâng ty Coå phaànGaïch ngoùi Thaïch Baøn vaø thuñöôïc caùc keát quaû nhö sau:2.1. Keát quaû ñaùnh giaù ruûi rogiai ñoaïn 1- quan saùt

ÔÛ giai ñoaïn 1 cuûa chieánlöôïc, ñeà taøi ñaõ höôùng daãn chocaùc caùn boä kyõ thuaät, toå tröôûngsaûn xuaát vaø ngöôøi lao ñoängtrong coâng ty naém roõ quytrình, kyõ thuaät ñaùnh giaù ruûi rotheo phieáu döïa treân nhöõngquan saùt vaø kinh nghieäm cuûachính baûn thaân hoï. Döôùi söïhöôùng daãn cuûa caùn boä ñeà taøi,caùc ñoái töôïng treân ñaõ tieánhaønh ñaùnh giaù ngay taïi caùckhu vöïc laøm vieäc cuûa hoï.

Ảnh: minh họa, Nguồn: Internet



Caùc vò trí ñöôïc ñaùnh giaùbao goàm: Vò trí coâng vieäc ñieàukhieån maùy ñuøn eùp gaïch vaø vòtrí coâng vieäc boác gaïch töø baêngtaûi xuoáng xe ñaåy (khu vöïc taïohình saûn phaåm); vò trí ñaûogaïch trong nhaø caùng kính, vòtrí ñaûo gaïch trong nhaø caùngnhöïa (khu vöïc phôi ñaûo gaïchmoäc); vò trí coâng vieäc boác xeápsaûn phaåm xuoáng phöông tieänvaän taûi (khu vöïc baõi ngoaøitrôøi); vò trí coâng vieäc vaänchuyeån gaïch töø nhaø caùng ñeánxe goong, vò trí coâng vieäc xeáp

gaïch leân xe goong (khu vöïcxeáp goong); vò trí coâng vieäcphaân loaïi boác gaïch töø treân xegoong xuoáng xe keùo, vò trícoâng vieäc vaän chuyeån gaïch rabaõi (khu vöïc phaân loaïi); vò trícoâng vieäc kieåm tra than vaø trathan vaøo loø, vò trí coâng vieäctheo doõi, caäp nhaät döõ lieäu trathan (khu vöïc loø nung).

Keát quaû ñaùnh giaù ñöôïc theåhieän trong baûng 1.Nhaän xeùt:

Töø keát quaû treân cho thaáy

caû 11 vò trí coâng vieäc naøy ñeàucoù caùc vaán ñeà veà nhieät. Ñaùnhgiaù tình huoáng ban ñaàu, taát caûcaùc vò trí ñeàu coù moät vaøi thoângsoá coù ñieåm soá naèm ngoaøikhoaûng -1 ñeán 1 caàn phaûithöïc hieän caùc ñaùnh giaù phaântích nguyeân nhaân vaø ñeà ra caùcbieän phaùp caûi thieän. Döïa treâncaùc kinh nghieäm baûn thaân vaøquan saùt thöïc teá, caùc ñaùnh giaùvieân ñeàu xaùc ñònh ñöôïcnguyeân nhaân vaø ñöa ra ñöôïcmoät soá giaûi phaùp ñôn giaûn coù

B�ng 1: K�t qu� đánh giá r�i ro giai đoan 1 t�i Công ty C� phn G�ch ngói Th�ch Bàn

Vò trí coâng vieäc Ñieåm soá Nhieät

ñoä Ñoä aåm

Böùc xaï

nhieät

Toác ñoä gioù

Gaùnh naëng LÑ

Quaàn aùo

YÙ kieán NLÑ

Giai ñoaïn 2

Ñieåm hieän taïi 1 0 1 1 0 1 1 Ñieàu khieån maùy ñuøn eùp gaïch Ñieåm töông lai 0 0 0 1 0 1 0

Khoâng

Ñieåm hieän taïi 2 -1 1 1 2 1 2 Boác gaïch töø baêng taûi xuoáng xe ñaåy Ñieåm töông lai 1 0 1 1 1 0 1

Khoâng

Ñieåm hieän taïi 2 -1 1 1 2 1 2 Ñaûo gaïch trong nhaø caùng kính Ñieåm töông lai 2 -1 1 1 1 0 2

Coù

Ñieåm hieän taïi 2 -1 1 1 2 1 2 Ñaûo gaïch trong nhaø caùng nhöïa Ñieåm töông lai 2 -1 1 1 1 0 1

Coù

Ñieåm hieän taïi 2 -1 1 1 2 1 2 VC gaïch töø nhaø caùng ñeán xe goong Ñieåm töông lai 1 -1 1 0 0 0 1

Khoâng

Ñieåm hieän taïi 2 -1 1 1 2 1 2 Xeáp gaïch leân xe goong Ñieåm töông lai 1 -1 0 0 1 0 1

Khoâng

Ñieåm hieän taïi 3 -1 3 0 1 1 2 Kieåm tra vaø tra than vaøo caùc loã loø Ñieåm töông lai 2 -1 1 0 1 2 2

Coù

Ñieåm hieän taïi 3 -1 2 0 0 1 2 Theo doõi, caäp nhaät döõ lieäu tra than Ñieåm töông lai 2 -1 1 0 0 0 2

Coù

Ñieåm hieän taïi 3 -1 2 1 2 1 2 Boác gaïch töø xe goong xuoáng xe keùo Ñieåm töông lai 2 0 1 1 2 0 2

Coù

Ñieåm hieän taïi 2 -1 2 1 2 1 2 Vaän chuyeån gaïch ra baõi Ñieåm töông lai 1 -1 1 1 0 0 1

Khoâng

Ñieåm hieän taïi 2 -1 2 1 2 1 2 Boác xeáp gaïch xuoáng xe vaän taûi Ñieåm töông lai 2 -1 1 1 2 0 2

Coù



theå thöïc hieän ñöôïc nhö sau: - Taïi khu vöïc ñieàu khieån

maùy ñuøn eùp gaïch coù theå döïngbuoàng ñieàu khieån baèng thaïchcao, phuû taám caùch nhieät leânbeà maët maùi toân, boå sung quaïtgioù;

- Taïi khu vöïc boác gaïch töøbaêng taûi xuoáng xe ñaåy coù theåthay theá caùc taám löôùi moûngche maùi baèng caùc taám caùchnhieät daøy hôn, boå sung theâmnhaân coâng vaø ñoäi muõ roängvaønh khi laøm vieäc;

- Khu vöïc phôi, ñaûo gaïchmoäc yeâu caàu phaûi coù naéngneân chæ coù theå thöïc hieän giaûiphaùp traùnh giôø cao ñieåm naéngnoùng nhaát töø 12h-14h vaø ñoäimuõ roäng vaønh khi laøm vieäc;

- Khu vöïc boác xeáp gaïch leânxe goong, coù theå döïng caùctaám chaén ñeå ngaên caùch nhieätphaùt ra töø khu vöïc phôi gaïchvaø khu vöïc nung, taêng cöôøngquaït gioù;

- Khu vöïc ghi cheùp döõ lieäutra than chæ coù theå boå sungtheâm quaït phun söông;

- Khu vöïc phaân loaïi, dôõgaïch sau nung thì töôùi nöôùcleân gaïch ñeå haï bôùt nhieät ñoävaø boå sung theâm quaït gioùphun söông.

Sau khi öôùc löôïng choñieåm tình huoáng töông lai(sau khi ñaõ thöïc hieän caùc giaûiphaùp), coù 5 vò trí coâng vieäckhoâng phaûi thöïc hieän giaiñoaïn ñaùnh giaù tieáp theo cuûachieán löôïc maø chæ caàn thöïchieän caùc giaûi phaùp ñôn giaûnñaõ neâu ra do ñieåm soá cuûa caùcthoâng soá ñeàu ñaõ ñöôïc ñöa veà

khoaûng -1 ñeán 1. Coøn laïi 6 vòtrí vaãn coøn coù thoâng soá ñaùnhgiaù coù möùc ñieåm > 1 vaø caànthieát phaûi thöïc hieän giai ñoaïnñaùnh giaù 2 cuûa chieán löôïc. 2.2. Keát quaû ñaùnh giaù ruûi rogiai ñoaïn 2 - Phaân tích

Töø keát quaû ñaùnh giaù sô boächo thaáy 6 vò trí coâng vieäc caànphaûi thöïc hieän giai ñoaïn ñaùnhgiaù tieáp theo (ñaùnh giaù ñònhlöôïng) goàm:

- Vò trí coâng vieäc ñaûo gaïchtrong nhaø caùng kính;

- Vò trí coâng vieäc ñaûo gaïchtrong nhaø caùng nhöïa;

- Vò trí coâng vieäc kieåm trathan vaø tra than vaøo noùc loø;

- Vò trí coâng vieäc theo doõiloø, caäp nhaät döõ lieäu tra thanvaøo soå;

- Vò trí coâng vieäc phaân loaïiboác gaïch töø treân xe goongxuoáng xe keùo;

- Vò trí coâng vieäc boác xeápsaûn phaåm xuoáng xe vaän taûi.

Trong giai ñoaïn 2 cuûachieán löôïc, ñeà taøi ñaõ tieán haønhphaân tích toång hôïp chuoãi caùchoaït ñoäng coâng vieäc, ño ñaïccaùc yeáu toá vi khí haäu, xaùc ñònhmöùc chuyeån hoùa (M), xaùcñònh ñoä caùch nhieät cuûa quaànaùo ngöôøi lao ñoäng, tính toaùncaùc chæ soá ôû caû ñieàu kieäntrung bình vaø ñieàu kieän toái ña.Töø ñoù ñeà taøi tieán haønh phaânloaïi vaø ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro,xaùc ñònh caùc bieän phaùp kyõthuaät, toå chöùc, boå sung löôïngnöôùc. Sau ñoù ñeà taøi öôùclöôïng hieäu quaû caùc giaûi phaùpvaø tính toaùn caùc ruûi ro trong

töông lai sau khi thöïc hieängiaûi phaùp. Keát quaû ño ñaïc,tính toaùn vaø ñaùnh giaù, phaânloaïi ruûi ro ñöôïc theå hieän trongbaûng 2, 3, 4.Nhaän xeùt:

Töø keát quaû ñaùnh giaù phaânloaïi ruûi ro treân cho thaáy ngoaïitröø coâng vieäc kieåm tra than vaøtra than ôû noùc loø coù möùc caêngthaúng töùc thì, giôùi haïn thôøigian tieáp xuùc cho pheùp laø 18phuùt ôû caû ñieàu kieän toái ña vaøñieàu kieän trung bình, caùc coângvieäc coøn laïi ñeàu coù möùc caêngthaúng ngaén haïn ôû ñieàu kieäntrung bình trong ca laøm vieäc,giôùi haïn thôøi gian tieáp xuùc toáiña cho pheùp khoaûng töø 30 –57 phuùt. Khi xeùt ñeán caùc ñieàukieän toái ña thì ngoaïi tröø coângvieäc ghi cheùp döõ lieäu coù möùccaêng thaúng ngaén haïn, caùccoâng vieäc khaùc ñeàu coù möùccaêng thaúng töùc thì töø 20-26phuùt. Khi ñoái chieáu vôùi thôøigian tieáp xuùc lieân tuïc thöïc teácuûa ngöôøi lao ñoäng taïi caùc vòtrí töông öùng cuûa coâng ty gaïchngoùi Thaïch Baøn thì taát caû caùccoâng vieäc ñeàu khoâng chaápnhaän ñöôïc. Vò trí ghi cheùp döõlieäu vaø theo doõi loø, moãi laànthöïc hieän coâng vieäc chæ maát10-15 phuùt nhöng tröôùc ñoùngöôøi lao ñoäng ñaõ phaûi thöïchieän coâng vieäc taïi vò trí trathan 15-20 phuùt vôùi ñieàu kieänkhaéc nghieät hôn neân maëc duøgiôùi haïn thôøi gian tieáp xuùcnhieàu hôn thôøi gian thöïc hieänthöïc teá, nhöng vaãn khoângchaáp nhaän ñöôïc. Taát caû caùc vòtrí ñeàu phaûi phaân tích nguyeân



Ghi chuù:D: Toång löôïng maát nöôùc sau 8h; tre: nhieät ñoä tröïc traøng sau 8 giôø laøm vieäcDLE maát nöôùc: Thôøi gian tieáp xuùc toái ña cho pheùp ñeå ñaït möùc maát nöôùc toái ñaDLE tích nhieät: Thôøi gian tieáp xuùc toái ña cho pheùp ñeå ñaït giaù trò cöïc ñaïi cuûa nhieät ñoä tröïc traøng

B�ng 3 : K�t qu� tính toán các ch� s� theo ch �ng trình c�a Mailchare

TT Vò trí ño PMV PDD (%)

WBGT (OC)

D (g)

tre

(OC) DLE maát

nöôùc (phuùt) DLE tích

nhieät (phuùt)TB 4,29 100 32,8 5500 40,9 220 47 1 Khu caùng kính - vò

trí CN ñaûo gaïch Max 5,58 100 36,6 5860 46,1 230 23 TB 4,06 100 32,2 5450 40,4 220 57 2 Khu caùng nhöïa - vò

trí CN ñaûo gaïch Max 5,22 100 36,0 5430 45,0 210 24 TB 6,35 100 42,9 6220 52,6 240 18 3 Ñænh giöõa loø

Max 6,72 100 43,4 6510 53,6 250 18 TB 6,09 100 38,3 6210 45,5 240 34 4 Khu vöïc theo doõi loø

Max 5,96 100 38,6 6510 45,6 260 33 TB 4,97 100 34,2 5550 43,0 220 30 5 Khu vöïc phaân loaïi

xuoáng goong Max 5,02 100 37,7 5810 47,6 230 20 TB 4,82 100 32,7 6270 40,4 230 52 6 Khu vöïc boác dôõ gaïch

ngoaøi baõi Max 6,22 100 36,6 7690 44,8 210 26

B�ng 2: K�t qu� đo đ�c và tính toán các thông s�

TT Vò trí ño ta (OC)

tg

(OC) RH (%)

va m/s

M (W/m2)

M (W)

Icl W

(kg) H

(m) TB 36,8 40,2 55,8 0,5 175 258 0,7 49 1,58

1 Khu caùng kính – Coâng vieäc ñaûo gaïch Max 39,1 45,1 61,0 0,6 190 299 0,7 55 1,62

TB 36,2 39,7 54,7 0,4 169 247 0,7 48 1,58 2

Khu caùng nhöïa - vò trí CN laøm vieäc Max 38,4 44,8 60,0 0,6 182 266 0,7 47 1,60

TB 48,0 54,1 48,7 0,2 129 218 0,7 62 1,67 3 Ñænh giöõa loø

Max 48,5 54,6 49,4 0,2 137 243 0,7 67 1,70 TB 42,4 48,9 49,5 0,2 91 154 0,7 61 1,68

4 Khu vöïc theo doõi loø Max 42,7 49,3 50,2 0,3 99 174 0,7 68 1,68 TB 37,4 42,9 56,0 0,6 192 285 0,7 50 1,58

5 Khu vöïc phaân loaïi xuoáng goong Max 39,5 47,1 62,0 0,7 198 304 0,7 54 1,58

TB 35,5 40,6 58,3 0,7 196 313 0,7 59 1,59 6

Khu vöïc boác dôõ gaïch ngoaøi baõi Max 37,6 46,2 63,0 0,7 202 352 0,7 66 1,68

Ghi chuù:Caùc keát quaû treân ñöôïc ño trong khoaûng thôøi gian noùng nhaát cuûa muøa heø. Giaù trò max laø keát quaû ño luùc

noùng nhaát caû ca lao ñoäng, giaù trò TB laø keát quaû tính toaùn töø nhieàu keát quaû ño trong caû ca lao ñoäng coänglaïi chia trung bình. Icl laø ñoä caùch nhieät cuûa quaàn aùo tính chung cho taát caû caùc ñoái töôïng (vì cuøng söû duïngmoät loaïi quaàn aùo baûo hoä lao ñoäng, giaày vaø khaåu trang). M laø möùc tieâu hao naêng löôïng tính toaùn töø keát quaûño nhòp tim cuûa 3-5 ñoái töôïng trong moïi vò trí lao ñoäng. Ñôn vò cuûa M laø W vaø quy ñoåi thaønh W/m2



nhaân vaø xaùc ñònh caùc bieänphaùp kyõ thuaät ngaên ngöøakieåm soaùt. Ngoaøi moät soá bieänphaùp ñaõ xaùc ñònh trong giaiñoaïn 1, ñeà taøi ñaõ xaùc ñònhtheâm ñöôïc moät soá giaûi phaùpcuï theå hôn nhö: taïi khu vöïcñaûo gaïch coù theå naâng cao maùitheâm 0,3m vaø phuû caùc taámcaùch nhieät cho rieâng caùc loái ñi;

B�ng 4: Tóm t�t các k�t qu� đánh giá phân lo�i r�i ro giai đo�n 2 chi�n l �c

Vò trí Hieän taïi* Töông lai**

Ruûi ro

DLE (phuùt)

Coù theå chaáp nhaän

Ruûi ro DLE

(phuùt)

Coù theå chaáp nhaän

Thöïc hieän giai ñoaïn 3

Ñaûo gaïch trong nhaø caùng kính

Caêng thaúng nhieät trong ngaén haïn (Caêng thaúng töùc thì)

47 (23)

Khoâng Caêng thaúng trong daøi haïn

220 Coù Khoâng

Ñaûo gaïch trong nhaø caùng nhöïa

Caêng thaúng nhieät trong ngaén haïn (Caêng thaúng töùc thì)

57 (24)

Khoâng Caêng thaúng nhieät trong daøi haïn

220 Coù Khoâng

Kieåm tra than vaø tra than treân noùc loø

Caêng thaúng nhieät ngay töùc thì

18 (18)

Khoâng Caêng thaúng trong ngaén haïn

30 Coù Khoâng

Ghi cheùp döõ lieäu vaø theo doõi loø

Caêng thaúng trong ngaén haïn (Caêng thaúng trong ngaén haïn)

34 (33)

Khoâng

Thieáu tieän nghi nhieät

Coù Khoâng

Phaân loaïi gaïch xuoáng goong

Caêng thaúng trong ngaén haïn (Caêng thaúng ngay töùc thì)

30 (20)

Khoâng Thieáu tieän nghi nhieät, Coù Khoâng

Xeáp gaïch xuoáng caùc xe vaän taûi

Caêng thaúng trong ngaén haïn (Caêng thaúng ngay töùc thì)

52 (26)

Khoâng Caêng thaúng trong daøi haïn.

330 Coù Khoâng

Ghi chuù: * Ñaùnh giaù ruûi ro ôû tình huoáng hieän taïi ban ñaàu cuûa nhaø maùy** Ñaùnh giaù ruûi ro ôû tình huoáng töông lai sau khi ñaõ coù moät vaøi caùc bieän phaùp caûi thieän moâi tröôøng nhieät,öôùc löôïng hieäu quaû caùc bieän phaùp vaø tính toaùn laïi.Soá lieäu trong ngoaëc ñôn laø ñaùnh giaù ôû ñieàu kieän toái ña, Soá lieäu ngoaøi ngoaëc ñôn laø ñaùnh giaù ôû ñieàu kieäntrung bình.

taïi khu vöïc kieåm tra than vaøtra than noùc loø coù theå laùt theâmmoät lôùp gaïch caùch nhieät treânsaøn loø vaø thu heïp bôùt caùc loãcöûa loø; taïi khu vöïc theo doõi vaøghi cheùp döõ lieäu tra than caànphaûi ñöôïc taùch rieâng baèngcabin caùch nhieät coù cöûa vaùchkính vaø heä thoáng thoâng gioù; taïikhu vöïc phaân loaïi gaïch xuoáng

goong coù bò aûnh höôûng nhieàucuûa nhieät ñoä töôøng loø nungneân phaûi boå sung theâm caùclôïp caùch nhieät ôû khu vöïctöôøng loø nung.

Sau khi ñaõ xaùc ñònh moät soágiaûi phaùp, ñeà taøi ñaõ phaân tíchöôùc löôïng hieäu quaû caùc giaûiphaùp vaø tính toaùn möùc ruûi rocoøn laïi. Keát quaû, vò trí tra than



noùc loø vaãn coù möùc ruûi ro trongngaén haïn, coâng vieäc phaûidöøng laïi ôû phuùt thöù 30. Caùccoâng vieäc khaùc nhö phaân loaïigaïch trong nhaø caùng kính,phaân loaïi gaïch trong nhaøcaùng nhöïa ñeàu coù möùc ruûi rodaøi haïn, giôùi haïn thôøi gian tieápxuùc laø 220 phuùt. Coâng vieäcboác xeáp gaïch xuoáng caùcphöông tieän vaän taûi coù möùc ruûiro caêng thaúng daøi haïn, coângvieäc phaûi döøng laïi ôû phuùt 330.So saùnh vôùi thôøi gian tieáp xuùclieân tuïc thöïc teá thì caùc coângvieäc naøy ñeàu coù theå chaápnhaän ñöôïc sau khi thöïc hieäncaùc giaûi phaùp kyõ thuaät vaøkhoâng caàn phaûi thöïc hieän giaiñoaïn ñaùnh giaù tieáp theo cuûachieán löôïc.

Nhö vaäy caû 6 vò trí coângvieäc ñaùnh giaù trong giai ñoaïn2 - ñaùnh giaù ñònh tính ñeàu ñaïtyeâu caàu khoâng caàn thieát phaûithöïc hieän giai ñoaïn ñaùnh giaùtieáp theo sau khi ñaõ thöïc hieäncaùc giaûi phaùp kyõ thuaät, toåchöùc coâng vieäc vaø boå sungnöôùc hôïp lyù. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ

Ñeà taøi ñaõ thöïc hieän ñaùnhgiaù ruûi ro ñeå phoøng ngöøastress vaø thieáu tieän nghinhieät cho 11 vò trí coâng vieäctrong xöôûng saûn xuaát gaïchngoùi thuoäc Coâng ty Coå phaàngaïch ngoùi Thaïch Baøn.Phöông phaùp ñaùnh giaù ñöôïcthöïc hieän döïa treân chieán löôïc3 giai ñoaïn theo tieâu chuaånISO 15265: 2004. Sau khi ñaõñaùnh giaù phaân loaïi caùc vò trí

lao ñoäng, keát quaû coù 5 vò trílao ñoäng chæ caàn thöïc hieängiai ñoaïn ñaùnh giaù 1 cuûachieán löôïc (giai ñoaïn quansaùt) sau khi ñaõ thöïc hieän moätsoá giaûi phaùp caûi thieän moâitröôøng ñôn giaûn. Giai ñoaïn 2cuûa chieán löôïc (giai ñoaïnphaân tích), phaân loaïi 6 vò trílao ñoäng coøn laïi ñeàu ôû möùccaêng thaúng töùc thì vaø caêngthaúng daøi haïn. Ñeà taøi ñaõ xaùcñònh caùc bieän phaùp kyõ thuaätcaûi thieän moâi tröôøng lao ñoängcuõng nhö toå chöùc coâng vieächôïp lyù. Neáu caùc bieän phaùptreân ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû,so saùnh vôùi thôøi gian tieáp xuùcthöïc teá thì caû 6 vò trí khoângcaàn phaûi ñaùnh giaù sang giaiñoaïn 3 (giai ñoaïn chuyeângia). Nhö vaäy, hoaït ñoängñaùnh giaù taïi Coâng ty Coå phaàngaïch ngoùi Thaïch Baøn chæ caànthöïc hieän ôû 2 giai ñoaïn ñaàuñaõ ñaït ñöôïc muïc tieâu cuoáicuøng ñaët ra.

Tuy nhieân, trong quaù trìnhthöïc hieän ñaùnh giaù, ñeà taøi ñaõphaân tích vaø chæ ra ñöôïc moätsoá ñieåm phuø hôïp cuõng nhöchöa phuø hôïp cuûa tieâu chuaånISO 15265: 2004 trong ñieàukieän Vieät Nam. Ñaây laø moätchieán löôïc ñaùnh giaù thoângminh vaø raát caàn thieát cho caùcdoanh nghieäp Vieät Nam hieännay trong vieäc ñaùnh giaù ruûi roñeå phoøng ngöøa stress vaøthieáu tieän nghi nhieät. Vì vaäycaàn phaûi coù nhöõng nghieân cöùuhieäu chænh phöông phaùp vaøxaây döïng laïi tieâu chuaån cho

phuø hôïp vôùi ñieàu kieän VieätNam hieän nay.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. Nguyeãn Trinh Höông vaøCS, Nghieân cöùu xaây döïng tieâuchuaån ñaùnh giaù caêng thaúngnhieät khi laøm vieäc ôû moâitröôøng noùng trong ñieàu kieänVieät Nam, 2009.[2]. Tieâu chuaån TCVN7112:2002 (ISO 7243:1989)Moâi tröôøng noùng – Ñaùnh giaùcaêng thaúng nhieät ñoái vôùi ngöôøilao ñoäng baèng chæ soá WBGT(nhieät ñoä caàu öôùt).[3]. Tieâu chuaån TCVN7212:2009 (ISO 8996: 2004)Ergonomics moâi tröôøng nhieät -Xaùc ñònh möùc chuyeån hoaù.[4]. ISO 15265: 2004Ergonomics of the thermalenvironment – Risk assess-ment strategy for the preven-tion of stress or discomfort inthermal working conditions.[5]. Jerry D. Ramsey,Thomas E. Bernard,Evaluation and control of hotworking environments: Part I -Guidelines for the practitioner.International Journal ofIndustrial Ergonomics 14(1994) 119-127.[6]. BOHS (2009), TheThermal Environment,Technical Guide No.12. 2ndEdn Addendum to the secondedition. British OccupationalHygiene Society 2009 .




Hieän nay beänh raêngmieäng ñöôïc coi laøbeänh phoå bieán vôùi tæ

leä cao, trong ñoù beänh nha chuvaø beänh toån thöông toå chöùccöùng cuûa raêng laø hai beänhchính gaây aûnh höôûng ñeán aênnhai, söùc khoûe vaø thaåm myõ.Men raêng laø moät thaønh phaàncaáu taïo toå chöùc cöùng cuûa raêngvaø maëc duø ñöôïc coi laø phaàncöùng nhaát cuûa cô theå, tuynhieân noù vaãn coù theå bò phaù huûy

bôûi caùc taùc nhaân nhö a xít, vikhuaån,… gaây ra tình traïng xoùimoøn raêng vaø taïo ra nhöõng loãhoång treân raêng. Men raêng coùtheå bò vôõ, raïn vaø khoâng nhöxöông, men raêng khoâng theå töïtaùi taïo, töùc laø noù seõ bò toånthöông vónh vieãn. Khi menraêng bò toån thöông seõ daãn ñeánbò saâu raêng vaø laøm raêng trôûneân nhaïy caûm vôùi nhieät ñoämoät caùch “baát thöôøng”, gaây raeâ buoát, khoù chòu khi aên quaùnoùng hoaëc laïnh

Trong neàn coâng nghieäphoùa, hieän ñaïi hoùa cuûa ñaátnöôùc hieän nay, nhu caàu söûduïng hoùa chaát ngaøy caøngnhieàu, ñoàng nghóa vôùi vieäc neàncoâng nghieäp saûn suaát hoùachaát ngaøy caøng phaùt trieån ñeåñaùp öùng nhu caàu phaùt trieåncuûa caùc ngaønh coâng nghieäpkhaùc. Vì vaäy, soá ngöôøi tieáp xuùctröïc tieáp vaø giaùn tieáp vôùi hoaùchaát ngaøy caøng nhieàu vaø moättrong caùc beänh lyù do hoùa chaátgaây neân ñoù laø beänh toån thöôngtoå chöùc cöùng cuûa raêng.

MÒN RĂNGNGHỀ NGHIỆP

BS. Vuõ Thò Ngoïc AnhTrung taâm Söùc khoûe ngheà nghieäp


Toùm taét:Ñeà taøi nghieân cöùu möùc ñoä moøn raêng ôû 271 coâng nhaân coù tieáp xuùc vôùi yeáu toá a xít taïi Coâng ty

Coå phaàn hoùa chaát Vieät Trì, tænh Phuù Thoï. Phöông phaùp nghieân cöùu caét moâ taû, coù söû duïng nhoùmso saùnh; thu thaäp soá lieäu baèng ño moâi tröôøng lao ñoäng, phoûng vaán vaø khaùm laâm saøng. Keát quaûnghieân cöùu cho thaáy chæ soá moøn raêng trung bình ôû nhoùm nghieân cöùu (0,71) cao hôn nhoùm sosaùnh (0,25) vaø chæ soá taêng theo naêm tuoåi ngheà. Caùc yeáu toá nhö hay uoáng röôïu, aên traùi caây chua,ôï chua, beänh lyù cuûa toå chöùc quanh raêng... coù laøm taêng chæ soá moøn raêng trung bình. Keát luaän laømvieäc coù tieáp xuùc vôùi yeáu toá a xít coù bieåu hieän taêng nguy cô bò toån thöông moøn raêng.



Treân theá giôùi, beänh moønraêng vaø caùc trieäu chöùng cuûanoù ñaõ ñöôïc nghieân cöùu töø raátsôùm. Westergaard vaøJohansson, nghieân cöùu töø134 coâng nhaân cuûa 1 nhaø maùyhoùa chaát taïi Osaka, Nhaät Baûncho thaáy coù 31% coâng nhaâncoù daáu hieäu cuûa söï xoùi moønraêng. Moät soá nghieân cöùu khaùccuõng cho thaáy, tyû leä xoùi moønraêng cuûa coâng nhaân tieáp xuùcvôùi a xít ôû caùc nöôùc ñang phaùttrieån cao hôn raát nhieàu laàn sovôùi caùc nöôùc phaùt trieån. TaïiNhaät Baûn, xoùi moøn raêng töø laâuñaõ ñöôïc coi laø moät beänh ngheànghieäp.

ÔÛ Vieät Nam, theo nghieâncöùu cuûa Leâ Thò Haûi Yeán(2005) thöïc hieän treân 100beänh nhaân töø 60 tuoåi trôû leânñeán khaùm taïi khoa Raêng-Haøm-Maët, Beänh vieän HöõuNghò theo chæ soá TWI (Smithvaø Knight 1984) cho thaáy:100% coù moøn raêng töø möùc ñoämoøn men (ñoä 1) ñeán moøn

hoaøn toaøn men ngaø (ñoä 4).Treân moãi beänh nhaân coù theågaëp nhieàu möùc ñoä moøn khaùcnhau ôû caùc vuøng.

ÔÛ Vieät Nam cuõng coù nhieàucoâng trình khoa hoïc nghieâncöùu veà moøn raêng nhöng caùcnghieân cöùu naøy chæ ñeà caäp tôùimoøn raêng cô hoïc maø chöa coùcoâng trình khoa hoïc nghieâncöùu veà moøn raêng hoùa hoïc ôûnhöõng ngöôøi laøm vieäc trongmoâi tröôøng hoùa chaát gaây aênmoøn. Vì vaäy, Vieän Nghieân cöùuKHKT Baûo hoä lao ñoäng ñaõ toåchöùc thöïc hieän ñeà taøi: “Nghieâncöùu hieän traïng moøn raêng ôûcoâng nhaân tieáp xuùc vôùi a xítvaø moät soá yeáu toá lieân quan”.II. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNGPHAÙP NGHIEÂN CÖÙU

- Thieát keá nghieân cöùu: Ñeàtaøi söû duïng phöông phaùp ñieàutra dòch teã hoïc caét ngang moâtaû coù söû duïng nhoùm so saùnh.

- Ñoái töôïng nghieân cöùu: + Nhoùm nghieân cöùu: Ñeà taøi

ñaõ tieán haønh nghieân cöùu ôû 271coâng nhaân coù treân 5 naêm coângtaùc vaø thöôøng xuyeân laøm vieäctrong moâi tröôøng coù yeáu toá axít taïi Coâng ty Coå phaàn Hoùachaát Vieät Trì, tænh Phuù Thoï.

+ Nhoùm so saùnh: Laø 130coâng nhaân Coâng ty Deät PhuùThoï, coù cuøng ñieàu kieän soángvaø nguoàn nöôùc sinh hoaït,khoâng tieáp xuùc vôùi a xít, vôùi tyûleä caùc nhoùm tuoåi löïa choïn laøtöông ñoái ñoàng ñeàu.

- Coâng cuï thu thaäp soá lieäunghieân cöùu:

+ Thieát bò ño hôi khí vaø buïi:Thieát bò laáy maãu cuûa haõngCasella (Anh), Dupont (Myõ);Thieát bò phaân tích: Maùy cöïc phoå646 VA Processor (Thuïy Syõ);Maùy so maàu UV-VIS 1201(haõng Shimazu Nhaät); Maùy saéckyù khí GC-9A (haõng ShimazuNhaät); Maùy ño PH Model8311E- Yokogama (Nhaät); Taátcaû caùc maãu ño ñeàu ñöôïc phaântích trong phoøng thí nghieäm ñaïttieâu chuaån cuûa Traïm Quan traécvaø Phaân tích moâi tröôøng, VieänBaûo hoä lao ñoäng.

+ Phoûng vaán tröïc tieáp: söûduïng boä caâu hoûi xaây döïngtröôùc veà thoâng tin caù nhaân,tieàn söû maéc caùc beänh maïn tínhlieân quan, caùc thoâng tin veà aênuoáng, thoùi quen sinh hoaït...Caùc caùn boä phoûng vaán ñöôïctaäp huaán tröôùc khi ñi khaûo saùt.

+ Khaùm ñaùnh giaù möùc ñoämoøn raêng: Baùc syõ chuyeânkhoa raêng-haøm-maët khaùmraêng theo quy trình vaø maãu hoàsô xaây döïng tröôùc. Ñaùnh giaùmoøn raêng theo tieâu chuaånchaån ñoaùn cuûa Hieäp hoäi Nhakhoa Nhaät Baûn.




- Phöông phaùp phaân tích soálieäu: Soá lieäu ñieàu tra sau khi xöûlyù thoâ, ñöôïc maõ hoaù vaø ñöôïcnaïp vaøo maùy vi tính, söû duïngchöông trình phaàn meàmSPSS ñeå tính caùc tyû leä %,trung bình vaø caùc chæ soá ñeå sosaùnh.III. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU

Phaân boá nhoùm nghieân cöùuvaø nhoùm so saùnh theo tuoåingheà (xem baûng 1):

- Nhoùm nghieân cöùu goàm271 coâng nhaân (caû nam vaø nöõ)coù treân 5 naêm coâng taùc vaøthöôøng xuyeân laøm vieäc trongmoâi tröôøng coù yeáu toá a xít taïiCoâng ty Coå phaàn Hoùa chaátVieät Trì, tænh Phuù Thoï.

- Nhoùm so saùnh laø 130coâng nhaân ñöôïc chuùng toâikhaùm taïi Coâng ty Deät PhuùThoï, coù cuøng ñieàu kieän sinhhoaït vaø nguoàn nöôùc sinh hoaïtvôùi nhoùm nghieân cöùu.

CSMRTB cuûa 2 nhoùm sosaùnh ñeàu taêng theo tuoåi ngheàvaø coù söï khaùc bieät roõ reät coù yùnghóa thoáng keâ vôùi P < 0,001.Keát quaû naøy cuûa chuùng toâicuõng phuø hôïp vôùi keát quaû cuûaNguyeãn Thò Anh Trang choraèng CSMRTB taêng theo tuoåiñôøi vaø tuoåi ngheà (xem baûng 2).

ÔÛ nhoùm nghieân cöùu, maëtnhai, rìa caén moøn nhieàu nhaát68,1%, sau ñoù tôùi maët ngoaøi57,9%, coå raêng 49,4% vaø maëttrong chieám tyû leä thaáp nhaát19,0%. ÔÛ maët nhai, rìa caén,moøn phoå bieán nhaát laø ñoä 2, tyûleä 31,7%, sau ñoù laø ñoä 1chieám 25,8%, moøn ñoä 3 laø8,9%, ñoä 4 ít gaëp nhaát 1,7%.Maët ngoaøi, phoå bieán laø moøn

0.56

0.2

0.71

0.23

0.79

0.34

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

5 – 10 11 – 20 > 20 n m

Nhóm nghiên c uNhóm so sánh

Tu i ngh Nhóm nghiên c u

x ± SD

Nhóm so sánh

x ± SD

5 – 10 0,56 ± 0,33 0,20 ± 0,13

11 – 20 0,71 ± 0,45 0,23 ± 0,16

> 20 n m 0,79 ± 0,44 0,34 ± 0,23

P P = 0,001 P = 0,002

Baûng 2. Chæ soá moøn raêng trung bình (CSMRTB) cuûa nhoùmnghieân cöùu vaø nhoùm so saùnh theo tuoåi ngheà

Hình 1. CSMRTB cuûa nhoùm nghieân cöùu vaø nhoùm so saùnhtheo tuoåi ngheà

Nhóm nghiên c u Nhóm so sánh Tu i ngh

n % n % P

5 – 10 n m 72 26,6 20 15,4

11 – 20 n m 88 32,5 56 43,1

Trên 20 n m 111 41 54 41,5

C ng 271 100 130 100

P > 0.05

B�ng 1. Phaân boá nhoùm nghieân cöùu vaø nhoùm so saùnh theotuoåi ngheà



ñoä 2 (28,7%), sau ñoù laø ñoä 1(17,3%), moøn ñoä 3 chieám10% vaø moøn ñoä 4 ít gaëp nhaát(1,9%). Coå raêng, moøn phoåbieán nhaát laø ñoä 2 (23,0%),sau ñoù laø ñoä 1 (11,0%), moønñoä 3 chieám 9,1% vaø cuoáicuøng laø ñoä 4 chieám 6,3%. Maëttrong, chuû yeáu cuõng laø moønñoä 1 (14,4%), sau ñoù laø ñoä 2vaø 3. khoâng gaëp moøn ñoä 4(xem baûng 3).

ÔÛ nhoùm so saùnh, maët nhai,rìa caén moøn nhieàu nhaát66,9%, sau ñoù tôùi coå raêng39,2%, maët ngoaøi 22,3% vaømaët trong chieám tyû leä thaápnhaát, 13,8%.

Tyû leä moøn maët nhai/rìa caén,maët trong, coå raêng ôû nhoùmnghieân cöùu vaø nhoùm so saùnhtöông ñoái ñoàng ñeàu, khoâng coùsöï khaùc bieät vôùi P > 0,05. Tyûleä moøn maët ngoaøi cuûa nhoùmnghieân cöùu lôùn hôn nhoùm sosaùnh roõ reät vôùi möùc coù yù nghóathoáng keâ laø P < 0.001.

ÔÛ nhoùm nghieân cöùu, tæ leämoøn ñoä 1 vaø ñoä 2 chieám tyû leäcao nhaát, khoâng coù ñoái töôïngnaøo bò moøn hôû tuûy. Trong soácaùc maët raêng, maët nhai, rìacaén moøn nhieàu nhaát, sau ñoùtôùi coå maët ngoaøi, coå raêng vaø

cuoái cuøng laø maët trong coù tyû leämoøn ít nhaát. Keát quaû cuûachuùng toâi hôi khaùc vôùi keát quaûnghieân cöùu cuûa Phaïm LeäQuyeân (2007), Nguyeãn ThòAnh Trang (2009) laø coù moønmaët nhai, rìa caén lôùn nhaát, sauñoù tôùi coå raêng, moøn maët ngoaøivaø maët trong chieám tyû leä thaápnhaát. Tyû leä moøn töøng maët raêng(maët nhai, rìa caén, maët ngoaøi,maët trong, coå raêng) cuûa chuùngtoâi cuõng cao hôn so vôùinghieân cöùu cuûa Nguyeãn ThòAnh Trang. Ñieàu naøy coù theådo moâi tröôøng laøm vieäc cuûacaùc ñoái töôïng nghieân cöùu cuûachuùng toâi thöôøng xuyeân tieápxuùc vôùi hoùa chaát gaây aên moøn.

Moøn coå raêng phoå bieánnhaát ôû raêng haøm nhoû haømtreân. Keát quaû cuûa chuùng toâiphuø hôïp vôùi keát quaû cuûaPhaïm Leä Quyeân (2007), P.Chuajedong (2002) [37], Aw(2002) [23] vaø Boric (2004).IV. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ4.1. Keát luaän

Qua keát quaû nghieân cöùu271 coâng nhaân laøm vieäc taïiCoâng ty Coå phaàn Hoùa chaátVieät Trì, chuùng toâi ruùt ra moätsoá keát luaän nhö sau:

- Nhoùm nghieân cöùu (CSM-RTB = 0,71) coù xu höôùng moønraêng cao hôn nhoùm so saùnh(CSMRTB = 0,25).

- Chæ soá moøn raêng trungbình taêng theo tuoåi ngheà:nhoùm 5-10 naêm coù CSMRTB= 0,56, nhoùm 11-20 naêm coùCSMRTB = 0,71, nhoùm treân20 naêm coù CSMRTB = 0,79.

- CSMRTB cao nhaát ôû PXñieän phaân I vaø thaáp nhaát ôû PXboät giaët.

- Uoáng röôïu thöôøng xuyeân,aên traùi caây chua thöôøngxuyeân, beänh lyù ôï chua, duøngcaùc thuoác a xít thöôøng xuyeântreân 1 thaùng, beänh lyù cuûa toåchöùc quanh raêng, thieåu saûnmen raêng laøm taêng chæ soámoøn raêng trung bình.

- Chöa tìm thaáy moái lieânquan giöõa thoùi quen veä sinhraêng mieäng, thöùc aên ngoït,uoáng nöôùc coù ga, uoáng nöôùccoù ñöôøng vôùi tình traïng moønraêng.4.2. Kieán nghò

Ñoái vôùi caùc caù nhaân coùnguy cô xoùi moøn raêng ngheànghieäp cao neân thöïc hieän caùcbieän phaùp döï phoøng sau:

- Thöôøng xuyeân khaùm raêngñònh kyø 3 thaùng/laàn ñeå phaùthieän sôùm caùc toån thöông vaøkòp thôøi ñieàu trò.

- Ñeo thieát bò baûo hoä laoñoäng nhö khaåu trang trong vaøsau khi laøm vieäc ñöôïc coi laøchieán löôïc phoøng ngöøa giuùpgiaûm nguy cô xoùi moøn raêng.

- Kích thích taêng löu löôïngdoøng chaûy nöôùc boït, söû duïngthuoác ñeäm, xuùc mieäng baèngdung dòch kieàm magnesium

Nhóm nghiên c u N = 271

Nhóm so sánh N = 130 V trí

n % n % P

M t nhai/rìa c n 184 68,1 87 66,9 P > 0,05 M t ngoài 157 57,9 29 22,3 P < 0,05 M t trong 51 19,0 18 13,8 P > 0,05 C r ng 134 49,4 51 39,2 P > 0,05

Baûng 3. Tyû leä moøn töøng maët raêng ôû nhoùm nghieân cöùu vaønhoùm so saùnh



hydroxide hoaëc sodium bicar-bonate ñeå trung hoøa dòch axitsau khi tieáp xuùc vôùi hôi axit.

- Giaùo duïc veà haønh vi cuõngnhö tö vaán dinh döôõng, toái öuhoùa caùc cheá ñoä fluor.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

[1]. Nguyeãn Maïnh Haø (2012),“Quaù nhaïy caûm ngaø”, Baøigiaûng moøn raêng, Boä moân Phaãuthuaät trong mieäng, Vieän Ñaøotaïo Raêng-Haøm-Maët.[2]. Nguyeãn Thò Ngoïc Lan(2006), “Nhaän xeùt ñaëc ñieåm toånthöông toå chöùc cöùng cuûa raêng ôûngöôøi coù tuoåi töø 45 -60 taïi khoaRaêng-Haøm-Maët, Beänh vieänÑoáng Ña, Haø Noäi”, Luaän vaên toátnghieäp Baùc syõ Y khoa, chuyeânngaønh Raêng-Haøm-Maët.

[3]. Phaïm Leä Quyeân, HoaøngTöû Huøng, Nguyeãn Thò ThanhVaân, Nguyeãn Phuùc Dieân Thaûo(2007), “Moøn raêng vaø caùc yeáutoá lieân quan nghieân cöùu treân150 sinh vieân RHM”, Taïp chí Yhoïc TP. Hoà Chí Minh, taäp 11,Phuï baûn soá 2, tr. 219 – 227.[4]. Nguyeãn Thò Anh Trang(2009), “Nhaän xeùt tình traïngmoøn raêng ôû CBCNV taïi nhaømaùy kính noåi Vieät Nam naêm2008 – 2009 vaø ñeà xuaát moät soágiaûi phaùp can thieäp döï phoøng”,Luaän vaên Thaïc syõ Y hoïc.[5]. Nguyeãn Phuùc Dieân Thaûo,Ñaëng Vuõ Ngoïc Mai (2009),“Ñaëc ñieåm moøn raêng treân sinhvieân RHM vaø moät soá yeáu toálieân quan”, Tuyeån taäp coângtrình NCKH Raêng-Haøm-Maët2009, NXB Y hoïc, tr. 54-62.

[6]. Leâ Thò Haûi Yeán (2006),“Nhaän xeùt tình traïng nhai moønôû ngöôøi treân 60 tuoåi. Böôùc ñaàutìm hieåu ngyeân nhaân vaø giaûiphaùp ñieàu trò döï phoøng”, Luaänvaên toát nghieäp Thaïc syõ Y hoïc.[7]. Yuji Suyama (2010),"Dental Erosion in WorkersExposed to Sulfuric Acid inLead Storage BatteryManufacturing Facility", TokyoDent Coll, Japan, pp.77–83.[8]. Chikte UM, Josie-PerezAM, Cohen TL (1998), “Arapid epidemi-ological assess-ment of dental erosion toassist in settling an industrialdispute”, J Dent Assoc S Afr,pp.7–12.[9]. Chikte UM, Josie-PerezAM (1999), “Industrial dentalerosion: a cross-sectional,comparative study”, SADJ,pp. 531–536.[10]. Westergaard J,Larsen IB, Holmen L et al(2001), “Occupational expo-sure to airborne proteolyticenzymes and lifestyle risk fac-tors for dental erosion - across-sectional study”, OccupMed (Lond), pp.189–197.[11]. Johansson AK,Johansson A, Stan V, OhlsonCG (2005), “Silicone sealers,acetic acid vapours and den-tal erosion: a work- relatedrisk?”, Swed Dent J, pp.61–69.[12]. Smith B.G.N and KnightJ.K (1984), “An index formeasuring the wear of teeth”,British Dental Journal, 435-43.





Hieän nay, vaán ñeànghieân cöùu aûnhhöôûng cuûa khí haäu

noùng tôùi cô theå con ngöôøi luoânñöôïc quan taâm roäng raõi treântheá giôùi vaø trong nöôùc. Trongñieàu kieän stress nhieät (gaùnhnaëng nhieät) taêng, möùc ñoäcaêng thaúng nhieät (ñöôïc ñaùnhgiaù thoâng qua caùc chæ tieâu nhönhieät ñoä tröïc traøng, nhòp tim,löôïng moà hoâi baøi tieát...) cuõngtaêng theo. Trong nhöõng ñieàukieän vi khí haäu quaù noùng, vöôït

quaù khaû naêng thích öùng cuûacô theå thì caân baèng nhieät seõ bòroái loaïn, laøm cho söï tích nhieätseõ leân cao, gaây ra caùc tai bieánnhö say noùng, say naéng. Chæsoá caêng thaúng sinh lyù (physio-logical strain index, PSI) coùkhaû naêng ñaùnh giaù möùc ñoäcaêng thaúng nhieät thoâng quanhieät ñoä tröïc traøng vaø nhòptim. Söï thaønh coâng cuûa vieäcaùp duïng chæ soá naøy treân theágiôùi ñaõ ñöôïc khaúng ñònh, tuynhieân taïi Vieät Nam, chæ soá naøy

vaãn coøn xa laï. Vieäc ñöa chæ soáPSI vaøo öùng duïng ñaùnh giaùcaêng thaúng nhieät trong ñieàukieän Vieät Nam trong phoøng thínghieäm chính laø muïc ñíchhöôùng tôùi cuûa ñeà taøi naøy.II. PHÖÔNG PHAÙP VAØ ÑOÁITÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU

Ñoái töôïng nghieân cöùu: 30sinh vieân cuûa tröôøng ñaïi hoïcY Haø Noäi vaø ñaïi hoïc Luaät HaøNoäi, tuoåi töø 20 ñeán 25. 15 namsinh vieân coù chieàu cao 166,67

�NG D�NG �ÁNH GIÁSTRESS NHI�T

BẰNG CHỈ SỐ PSI TRONG PHÒNGTHÍ NGHIỆM NHIỆT ẨM

Nguyeãn Thanh HuyeànTrung taâm Söùc khoûe ngheà nghieäp


Toùm taét: Nghieân cöùu thöïc nghieäm treân 30 sinh vieân (15 nam vaø 15 nöõ) trong phoøng thí nghieäm nhieät

aåm. Dieãn bieán nhieät ñoä tröïc traøng, nhòp tim vaø chæ soá caêng thaúng sinh lyù (physiological strainindex, PSI) ñöôïc ghi nhaän khi ñoái töôïng taäp luyeän ôû möùc gaùnh naëng lao ñoäng trung bình, daûinhieät ñoä 36 ± 10C, noùng khoâ (45 ± 5%) vaø noùng aåm (85 ± 5%). Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy:Trong moâi tröôøng noùng aåm, nhieät ñoä tröïc traøng trung bình cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu taêng caohôn so vôùi trong moâi tröôøng noùng khoâ (p<0,05). Trong moâi tröôøng noùng aåm vaø noùng khoâ, nhòptim trung bình cuûa nhoùm ñoái töôïng nghieân cöùu bieán ñoåi töông töï nhau. Tuy nhieân, trong moâitröôøng noùng aåm, nhòp tim trung bình cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu taêng cao hôn so vôùi trong moâitröôøng noùng khoâ. Söï sai khaùc nhòp tim trong 2 moâi tröôøng coù yù nghóa thoáng keâ vôùi p<0,05. Cuøngmoät gaùnh naëng lao ñoäng (trung bình) trong ñieàu kieän nhieät noùng aåm, chæ soá PSI taêng nhanh hônnoùng khoâ; töông öùng laø 3,8 vaø 3,1, töông ñöông vôùi gaùnh naëng nhieät thaáp.



cöùu ñöôïc maëc cuøng moät loaïi quaàn daøi, aùo ngaén tay vôùi chaát lieäu100% cotton, ñi deùp coù ñieän trôû xaáp xæ 0,45 Clo. Caùc ñoái töôïngnghieân cöùu töï ñaët sensor ño nhieät ñoä tröïc traøng, ñaët saâu 8-12cm trong haäu moân (kieåm tra laïi baèng caùch ño thöû phaàn coøn laïicuûa sensor. Caùn boä nghieân cöùu ñaët sensor ño nhòp tim taïi ngöïccuûa ñoái töôïng nghieân cöùu.

- Tieán haønh nghieân cöùu:Ño vaø ghi laïi nhòp tim, nhieät ñoä tröïc traøng khi ñoái töôïng ngoài

nghæ trong phoøng ñeäm tröôùc khi vaøo buoàng nhieät. Sau 10 phuùtngoài nghæ trong phoøng ñeäm, 30 ñoái töôïng vaøo buoàng nhieät ñaïpxe ñaïp löïc keá ôû möùc gaùnh naëng lao ñoäng trung bình taïi 2 cheáñoä nhieät ñoä noùng khoâ, noùng aåm. Taïi moãi cheá ñoä nhieät, laàn löôït30 ñoái töôïng ñaïp xe trong 60 phuùt lieân tuïc. Tuy nhieân, khi nhieätñoä tröïc traøng cuûa ñoái töôïng ñaït 390C, hoaëc nhòp tim quaù 180nhòp/phuùt trong 3 phuùt lieân tuïc thì döøng thí nghieäm cho ñoáitöôïng ra khoûi buoàng nhieät. Trong thôøi gian thí nghieäm, nhieät ñoätröïc traøng, nhòp tim ñöôïc giaùm saùt lieân tuïc vaø ñöôïc ghi laïi töøngphuùt moät. Keát thuùc 60 phuùt thí nghieäm, ñoái töôïng töï traû lôøi vaøophieáu phoûng vaán caùc ñoái töôïng veà caûm giaùc nhieät vaø khaû naêngchòu ñöïng cuûa hoï trong lao ñoäng.

- Phöông phaùp xaùc ñònh chæ soá PSI:Chæ soá caêng thaúng sinh lyù (PSI) ñöôïc tính theo Moran vaø

coäng söï (1998). Phöông trình ñöôïc söû duïng laø:PSI = 5 * (Tri - Tr0)/(39,5 - Tr0) + 5 * (Hri - Hro) * (180-Hr0)Trong ñoù, Tri, Hri laø soá ño ñoàng thôøi nhieät ñoä tröïc traøng, nhòp

tim taïi moät thôøi ñieåm baát kyø trong khi tieáp xuùc vôùi nhieät; Tro vaø

± 6,05 cm, caân naëng 53,87 ±5,2 kg vaø 15 nöõ sinh vieân cao161,4 ± 4,3 cm, naëng 51 ±3,56 kg. Ñoái töôïng nghieân cöùulaø nhöõng sinh vieân khoûe maïnhbình thöôøng, khoâng maéc caùcbeänh tim maïch vaø hoâ haáp.

Phöông phaùp nghieâncöùu: Thöïc nghieäm taïi phoøngthí nghieäm.

- Chuaån bò ñieàu kieän phoøngthí nghieäm vaø thieát bò nghieâncöùu:

+ Caùc thoâng soá vi khí haäu(nhieät ñoä, ñoä aåm, toác ñoä gioù)ñöôïc ñaët theo ñuùng cheá ñoänhieät laøm thí nghieäm: noùngkhoâ (nhieät ñoä 36 ± 10C, ñoä aåm45 ± 5%); noùng aåm (nhieät ñoä36 ± 10C, ñoä aåm 85 ± 5%) vaøñöôïc chaïy oån ñònh tröôùc khiñoái töôïng vaøo buoàng nhieät.

+ Xe ñaïp löïc keá ñöôïc ñaëtñuùng cheá ñoä gaùnh naëng laoñoäng vôùi möùc tieâu hao naênglöôïng trung bình 165 – 240Kcal/giôø.

+ Caùc thieát bò ño nhieät ñoätröïc traøng, nhòp tim hoaït ñoängtoát, saün saøng ghi soá lieäu.

- Chuaån bò ñoái töôïng:+ 24h tröôùc khi thí nghieäm,

ñoái töôïng khoâng ñöôïc uoángröôïu bia, caø pheâ, huùt thuoác laù,khoâng duøng baát cöù loaïi thuoácnaøo theo ñôn vaø khoâng theoñôn cuûa baùc syõ nhaèm traùnhcaùc taùc ñoäng tôùi nhieät ñoä côtheå. Rieâng ñoái vôùi caùc ñoáitöôïng nghieân cöùu nöõ ñeàu phaûiôû vaøo ngaøy thöù 5 – 10 cuûa chukì kinh nguyeät.

+ Caùc ñoái töôïng nghieânẢnh: minh họa, Nguồn: Internet



Bieåu ñoà 1. Ñoà thò bieán ñoåi nhieät ñoä tröïc traøng

Trong moâi tröôøng noùng aåmnhieät ñoä tröïc traøng luùc xuaátphaùt laø 36,9 ± 0,170C. Nhieätñoä tröïc traøng tieáp tuïc taêngnhanh töø phuùt 15 ñeán phuùt 30ñaït 37,35 ± 0,160C, taïi thôøiñieåm 45 phuùt ñeán keát thuùc thínghieäm, nhieät ñoä tröïc traøngtaêng chaäm, taïi phuùt thöù 60nhieät ñoä tröïc traøng laø 37,61 ±0,160C. Trong moâi tröôøngnoùng khoâ, nhieät ñoä tröïc traøngtrung bình taïi thôøi ñieåm xuaátphaùt laø 37,16 ± 0,140C. Sau30 phuùt thí nghieäm, nhieät ñoätröïc traøng taêng leân khaù nhanhñaït 37,51 ± 0,130C. Tuynhieân, töø phuùt 30 ñeán phuùt thöù45 nhieät ñoä tröïc traøng vaãn tieáptuïc taêng nhöng chaäm daàn, trôûveà traïng thaùi oån ñònh. Nhieät ñoätröïc traøng taïi thôøi ñieåm keátthuùc thí nghieäm (phuùt 60) sovôùi thôøi ñieåm baét ñaàu thínghieäm taêng 0,510C. Nghieâncöùu cuûa Leâ Khaéc Ñöùc khinghieân cöùu söï bieán ñoåi nhieätñoä tröïc traøng cho keát quaûtöông töï [1].

Tuy nhieät ñoä tröïc traøngtrung bình ôû moâi tröôøng noùngkhoâ cao hôn trong moâi tröôøngnoùng aåm nhöng möùc taêngnhieät ñoä tröïc traøng taïi thôøiñieåm keát thuùc thí nghieäm sovôùi thôøi ñieåm baét ñaàu thínghieäm ôû moâi tröôøng noùng aåmcao hôn taïi moâi tröôøng noùngkhoâ (0,710C vaø 0,510C). Nhövaäy, trong moâi tröôøng noùngaåm, nhieät ñoä tröïc traøng trungbình cuûa ñoái töôïng nghieân cöùutaêng cao hôn so vôùi trong moâitröôøng noùng khoâ. Keát quaûtöông töï cuõng ñöôïc tìm thaáy

Hro laø giaù trò nhieät ñoä tröïc traøng, nhòp tim ño ñöôïc khi ngoài nghængôi tröôùc khi baét ñaàu quy trình luyeän taäp. Giaù trò cuûa PSI daoñoäng töø 1 ñeán 10 khi giaù trò cuûa Hr bieán ñoåi töø 60-180 nhòp/phuùtvaø Tr bieán ñoåi töø 36,5-39,50C.

III. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU VAØ BAØN LUAÄN3.1. Moät soá chæ tieâu sinh lyù theå löïc cô baûn

Ñoái töôïng nghieân cöùu laø nam coù chæ soá BMI (chæ soá khoái côtheå) 19,37 ± 1,31; coù tuoåi ñôøi 21,87 ± 1,26 naêm; chieàu cao166,67 ± 6,05 cm. Caân naëng 53,87 ± 5,2 kg. Dieän tích da 1,59± 0,1 m2.

Ñoái töôïng nghieân cöùu laø nöõ coù chæ soá BMI 19,74 ± 1,61; coùtuoåi ñôøi 21 ± 0,82 naêm; chieàu cao 161,4 ± 4,3 cm; caân naëng 51± 3,56 kg; dieän tích da 1,52 ± 0,06 m2.

Söï khaùc nhau veà tuoåi, caân naëng, BMI, chieàu cao khoâng coù yùnghóa thoáng keâ p>0,05. Coù söï sai khaùc veà dieän tích da ôû giôùitính nam vaø nöõ (p<0,05).3.2. Keát quaû nghieân cöùu söï bieán ñoåi nhieät ñoä nhieät ñoä tröïctraøng taïi 2 cheá ñoä nhieät

Keát quaû nghieân cöùu söï bieán ñoåi nhieät ñoä tröïc traøng trong thôøigian 60 phuùt cuûa 30 ñoái töôïng (nam, nöõ) ôû cheá ñoä nhieät noùngkhoâ, noùng aåm ñöôïc trình baøy ôû bieåu ñoà 1.

Möùc ñoä caêng thaúng

Khoâng Nheï Trung bình

Cao Naëng

PSI 0-3 3-5 5-7 7-9 9-10



trong nghieân cöùu cuûa MaijidNajafi Kalyani vaø CS [4],Gotshall vaø CS[3], NghieâmXuaân Thaêng [2], Yair Shapirovaø CS [6]... Veà nguyeân taéc, ôûtreân cuøng moät nhoùm ñoái töôïngnghieân cöùu khi nhieät ñoä moâitröôøng nhö nhau thì nhieät ñoätröïc traøng phaûi baèng nhau.Ñieàu naøy coù leõ do ñoä aåm caotrong moâi tröôøng noùng aåm laønguyeân nhaân laøm cho nhieätñoä tröïc traøng cuûa caùc ñoáitöôïng nghieân cöùu taêng caohôn nhieät ñoä tröïc traøng cuûachính caùc ñoái töôïng nghieâncöùu aáy trong moâi tröôøng noùngkhoâ. Ñieàu naøy coù theå ñöôïcgiaûi thích do trong moâi tröôøngnoùng aåm, quaù trình toaû nhieätqua moà hoâi bò haïn cheá trongkhi ñoù söï toaû nhieät trong moâitröôøng khoâ thuaän lôïi hôn.3.3. Keát quaû nghieân cöùu söïbieán ñoåi nhòp tim taïi 2 cheáñoä nhieät

Keát quaû nghieân cöùu söï bieánñoåi nhòp tim trong thôøi gian 60

phuùt thí nghieäm cuûa 30 ñoáitöôïng nghieân cöùu ôû cheá ñoänhieät noùng aåm, noùng khoâ ñöôïctrình baøy ôû bieåu ñoà 2.

Trong moâi tröôøng noùng aåm,nhòp tim cuûa 30 ñoái töôïngnghieân cöùu bieán ñoåi nhö sau:Nhòp tim luùc xuaát phaùt laø 76 ±4 nhòp/phuùt. Trong quaù trìnhthí nghieäm, nhòp tim taêng leânkhaù nhanh ôû phuùt thöù 5. Nhòptim cuûa caùc ñoái töôïng nghieâncöùu tieáp tuïc taêng töø phuùt thöù 5ñeán phuùt 30, tuy nhieân toác ñoätaêng chaäm hôn. Töø phuùt 30ñeán phuùt thöù 60 keát thuùc thínghieäm, nhòp tim vaãn tieáp tuïctaêng, tuy nhieân taêng chaäm.Nhòp tim taïi thôøi ñieåm 60 phuùtñaït 126 ± 4 nhòp/phuùt, möùctaêng naøy coù yù nghóa thoáng keâ(p<0,05). Taïi thôøi ñieåm keátthuùc thí nghieäm (phuùt 60) nhòptim taêng so vôùi thôøi ñieåm baétñaàu laø 50 nhòp/phuùt.

Trong moâi tröôøng noùngkhoâ, nhòp tim cuûa 30 ñoái töôïngnghieân cöùu bieán ñoåi töông töïnhö trong moâi tröôøng noùngaåm. Nhòp tim taïi thôøi ñieåm

xuaát phaùt laø 79 ± 5 nhòp/phuùt.Nhòp tim taïi thôøi ñieåm keát thuùcthí nghieäm ñaït 119 ± 4nhòp/phuùt. Nhòp tim taïi thôøiñieåm keát thuùc thí nghieäm(phuùt 60) so vôùi thôøi ñieåm baétñaàu thí nghieäm taêng 40 nhòp(p<0,05).

Nhö vaäy, trong moâi tröôøngnoùng aåm vaø noùng khoâ, nhòptim trung bình cuûa nhoùm ñoáitöôïng nghieân cöùu bieán ñoåitöông töï nhau. Nhòp tim trungbình cuûa nhoùm nghieân cöùutaêng nhanh trong 5 phuùt ñaàu.Sau ñoù, töø phuùt 5 trôû ñi cho tôùiphuùt 60 cuûa thí nghieäm, nhòptim trung bình vaãn taêng nhöngtaêng chaäm. Nhòp tim trungbình cuûa caùc ñoái töôïng töø phuùt30 trôû ñi ñaõ ñaït ñöôïc söï caânbaèng nhieät. Keát quaû naøy töôngtöï vôùi keát quaû nghieân cöùu cuûaLeâ Khaéc Ñöùc [1], Yair Shapirovaø CS [6]. Tuy nhieân, trongmoâi tröôøng noùng aåm, nhòp timtrung bình cuûa ñoái töôïngnghieân cöùu taêng cao hôn sovôùi trong moâi tröôøng noùngkhoâ. Keát quaû töông töï cuõng

Bieåu ñoà 3. Ñoà thò bieán ñoåi chæ soá PSI

Bieåu ñoà 2. Ñoà thò bieán ñoåi nhòp tim



ñöôïc tìm thaáy trong nghieâncöùu cuûa Maijid vaø CS [4],Gotshall vaø CS [3], NghieâmXuaân Thaêng [2].3.4. Keát quaû nghieân cöùu chæsoá PSI taïi 2 cheá ñoä nhieät

Keát quaû nghieân cöùu chæ soáPSI trong thôøi gian 60 phuùt thínghieäm cuûa 30 ñoái töôïngnghieân cöùu ôû cheá ñoä nhieätnoùng aåm, noùng khoâ ñöôïc trìnhbaøy ôû bieåu ñoà 3.

Trong moâi tröôøng noùng aåmvaø möùc gaùnh naëng lao ñoängtrung bình, chæ soá PSI trungbình taêng khaù nhanh. Sau 30phuùt thí nghieäm, chæ soá PSItrung bình taêng 3,3. Chæ soáPSI tieáp tuïc taêng tuy nhieân toácñoä taêng nheï, phuùt thöù 60 chæsoá PSI trung bình ñaït 3,8.Töông töï, trong moâi tröôøngnoùng khoâ vaø möùc gaùnh naënglao ñoäng trung bình, chæ soáPSI trung bình cuûa nhoùm ñoáitöôïng nghieân cöùu taêng theothôøi gian. Taïi phuùt thöù 30, chæsoá PSI ñaït 2,9. Sau 60 phuùtchæ soá PSI taêng nheï ñaït 3,1.

Nhö vaäy, trong cuøng moätgaùnh naëng lao ñoäng (trungbình) trong ñieàu kieän nhieätnoùng aåm, chæ soá PSI taêngnhanh hôn trong moâi tröôøngnoùng khoâ. Maët khaùc, trong caû2 moâi tröôøng thì PSI ñeàu treân3, töông ñöông vôùi gaùnh naëngnhieät thaáp. Ñieàu naøy töôngöùng vôùi keát quaû nghieân cöùucuûa Daniel S.Moran [5], R.W.Gotshall [4]. Cuõng theo 2nghieân cöùu naøy, chæ soá PSItaêng khi ñieàu kieän gaùnh naëngnhieät vaø gaùnh naëng lao ñoängtaêng. Chæ soá PSI trong ñieàu

kieän khí haäu thoaûi maùi thaáphôn coù yù nghóa p<0,05 trongmoâi tröôøng noùng aåm vaø noùngkhoâ. Tuy nhieân, cuõng theo 2nghieân cöùu naøy, chæ soá PSIkhaùc nhau khoâng coù yù nghóathoáng keâ p>0,05 trong ñieàukieän khí haäu khaùc nhau taïimöùc gaùnh naëng lao ñoäng nheï.

IV. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ4.1. Keát luaän

1. Nhieät ñoä tröïc traøng taêngdaàn theo thôøi gian thí nghieäm,töø phuùt 30 trôû ñi nhieät ñoä tröïctraøng taêng chaäm. ÔÛ cuøng moätnhieät ñoä, möùc taêng nhieät ñoätröïc traøng taïi thôøi ñieåm keátthuùc thí nghieäm so vôùi thôøiñieåm baét ñaàu thí nghieäm ôûmoâi tröôøng noùng aåm cao hôntaïi moâi tröôøng noùng khoâ(0,710C vaø 0,510C).

2. Nhòp tim taêng daàn theothôøi gian thí nghieäm. Trongcuøng moät ñieàu kieän veà nhieätñoä, nhòp tim trung bình trongmoâi tröôøng noùng khoâ taêng íthôn so vôùi trong moâi tröôøngnoùng aåm (taêng 40 nhòp/phuùtvaø 50 nhòp/phuùt).

3. Chæ soá PSI trong moâitröôøng noùng aåm cao hôn sovôùi moâi tröôøng noùng khoâ (3,8vaø 3,1).4.2. Kieán nghò

Ñeà taøi vaãn coøn toàn taïi nhieàuvaán ñeà caàn laøm roõ hôn nhönghieân cöùu chæ soá PSI ôûnhöõng ñoä tuoåi khaùc nhau, cheáñoä lao ñoäng khaùc nhau... Doñoù nhoùm nghieân cöùu mongmuoán ñöôïc nghieân cöùu saâuhôn trong phoøng thí nghieäm,sau ñoù söû duïng chæ soá PSI

nhö thoâng soá thoâng duïngtrong nghieân cöùu hieän tröôøngtaïi caùc cô sôû saûn xuaát.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:[1]. Leâ Khaéc Ñöùc (1989),Nghieân cöùu aûnh höôûng cuûa vikhí haäu noùng aåm trong moät soáxe cô giôùi tôùi traïng thaùi nhieätcuûa cô theå, Luaän aùn PTSKhoa hoïc Sinh hoïc, Hoïc vieänQuaân y.[2]. Nghieâm Xuaân Thaêng(1993), Nghieân cöùu aûnhhöôûng cuûa moâi tröôøng noùngkhoâ vaø noùng aåm leân moät soáchæ tieâu sinh lyù ôû ngöôøi vaøñoäng vaät, Luaän aùn PTS Khoahoïc, Ñaïi hoïc Sö phaïm HN.[3]. Gotshall RW, DahI DJ vaøCS (2001), Evaluation of aphysiological strain index foruse during intermittent exer-cise in the heat, Journal ofExercise Physiologyonline,4(3): 22-29.[4]. Maijid Najafi Kalyani,Nahid Jamshidi (2009),Comparing the effect of firefin-gting protective clothes andusual work clothes during phys-icalactivity on heat strain, Pak JMed Sci, 25(3), 375-379.[5]. Moran DS, Shitzer A,Pandolf KB (1998), A physiolog-ical strain index to evaluate heatstress, American Journal ofPhysiology, 275(44): 129-134.[6]. Yair Shapiro, Daniel S.Moran, Arie Laor vaø CS(1999), Can gender differencesduring exercise-heat stress beassessed by the physiologicalstrain index? American Journalof Physiology.




Hieän nay, vieäc khaùmchöõa beänh ñònh kyøcho ngöôøi lao ñoäng

ñöôïc caùc doanh nghieäp saûnxuaát – kinh doanh thöïc hieäntöông ñoái nghieâm tuùc. Keùotheo ñoù laø nhieàu cô sôû y teá thöïchieän caùc dòch vuï khaùm söùckhoûe ñònh kyø ñaõ laép ñaët thieát bòX – quang löu ñoäng nhö: Coângty Y teá Vieät Nhaät, Beänh vieänMenatex, Coâng ty Coå phaànPhaùt trieån coâng ngheä y hoïc vaøDòch vuï y teá chaâu AÙ, VieänNghieân cöùu KHKT Baûo hoä laoñoäng, Vieän Y hoïc lao ñoäng vaøVeä sinh moâi tröôøng, xe Xquang chuïp phim côõ nhoû cuûaVieän Lao vaø Beänh phoåi vaø moätsoá cô sôû y teá khaùc naèm raûi raùctrong caû nöôùc.

Ñeà taøi “Nghieân cöùu tìnhtraïng an toaøn böùc xaï cuûa

phoøng chuïp X – quang löuñoäng. Ñeà xuaát giaûi phaùp ñaûmbaûo an toaøn” ñöôïc thöïc hieännhaèm ñaùnh giaù tình traïng antoaøn böùc xaï cuûa phoøng chuïp X-quang löu ñoäng ñoàng thôøi ñöara giaûi phaùp ñaûm baûo an toaønböùc xaï cho nhaân vieân vaän haønhvaø moïi ngöôøi xung quanh.II. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU2.1. Keát quaû khaûo saùt, ñaùnhgiaù tình hình ATBX cho xechuïp X – quang löu ñoängcuûa Vieän Baûo hoä lao ñoäng2.1.1. Keát quaû ño lieàu hieäuduïng toaøn thaân

Vieäc ño lieàu hieäu duïng toaønthaân ñöôïc thöïc hieän baèngcaùch cho nhaân vieân böùc xaïñeo lieàu keá caù nhaân trong suoát1 ngaøy laøm vieäc (8 tieáng töø 8hsaùng ñeán 5h chieàu) vaø thuñöôïc keát quaû laø 0,025 mSv.

Nhö vaäy, neáu ngöôøi naøy laømvieäc lieân tuïc trong 1 naêm (52tuaàn vaø 5 ngaøy/tuaàn, moãingaøy laøm vieäc 8 tieáng) vôùiñieàu kieän laøm vieäc töông töïthôøi ñieåm ño thì suaát lieàu hieäuduïng toaøn thaân laø6,5mSv/naêm. Nhöng thöïc teá,hoaït ñoäng cuûa xe khoâng ñöôïcthöôøng xuyeân nhö tính toaùn, vìvaäy, suaát lieàu hieäu duïng toaønthaân cuûa nhaân vieân böùc xaï seõnhoû hôn 6,5mSv/naêm vaø thaáphôn tieâu chuaån cho pheùp(theo TCVN 6866 – 2001 giôùihaïn lieàu haøng naêm cuûa nhaânvieân böùc xaï laø 20mSv tínhtrung bình trong 5 naêm lieântieáp vaø khoâng vöôït quaù50mSv trong moät naêm ñônleû). Do vaäy, ngöôøi phuï traùchan toaøn böùc xaï caàn tieáp tuïcduy trì vieäc ñaûm baûo an toaøncho nhaân vieân nhö hieän nay.

TÌNH TRẠNGAN TOÀN BỨC XẠTẠI CÁC CƠ SỞ CHỤP X – QUANG LƯU ĐỘNG

CN. Phaïm Coâng ThuyeânTrung taâm KH Moâi tröôøng vaø Phaùt trieån beàn vöõng




2.1.2. Keát quaû ño suaát lieàuböùc xaï töùc thôøi

Ngaøy 06/07/2012, Trungtaâm Söùc khoûe ngheà nghieäpthuoäc Vieän Nghieân cöùu KHKTBaûo hoä lao ñoäng ñaõ khaùm söùckhoûe vaø chuïp X – quang chongöôøi lao ñoäng cuûa coâng tySamSung SDIV, khu coângnghieäp Yeân Phong – BaécNinh. Ñeà taøi ñaõ ño suaát lieàuböùc xaï taïi 65 vò trí ôû trongbuoàng ñieàu khieån vaø khu vöïcbeân ngoaøi xe chuïp X – quanglöu ñoäng. Keát quaû cho thaáy:

• Khu vöïc laøm vieäc cuûa

nhaân vieân böùc xaï trong buoàngñieàu khieån ñeàu coù suaát lieàuböùc xaï raát nhoû, xaáp xæ vôùiphoâng böùc xaï töï nhieân vaøthaáp hôn nhieàu so vôùi tieâuchuaån cho pheùp (theo TCVN6866 – 2001 giôùi haïn suaát lieàutöùc thôøi taïi vò trí laøm vieäc cuûanhaân vieân laø nhoû hôn10μSv/h).

• Haàu heát caùc vò trí xungquanh xe chuïp X – quang löuñoäng coù suaát lieàu böùc xaï thaáphôn tieâu chuaån cho pheùp. Tuynhieân, vaãn coøn moät soá vò trí taïikhu vöïc chôø chuïp tröôùc cöûa

xe vaø saùt meùp cöûa coù suaátlieàu khaù cao, vöôït quaù tieâuchuaån cho pheùp (xem baûng1). Nguyeân nhaân laø do nhaânvieân böùc xaï ñaõ khoâng ñoùngkín cöûa ra vaøo xe, neân ñeå choböùc xaï tia X loït qua khe cöûa. 2.2. Keát quaû khaûo saùt, ñaùnhgiaù tình hình ATBX cho xechuïp X - quang löu ñoängcuûa Coâng ty CPPT Coângngheä y hoïc vaø Dòch vuï y teáchaâu AÙ2.2.1. Keát quaû ño lieàu hieäuduïng toaøn thaân

Vieäc ño lieàu hieäu duïngtoaøn thaân ñöôïc thöïc hieänbaèng caùch cho nhaân vieân böùcxaï ñeo lieàu keá caù nhaân trongsuoát 1 ngaøy laøm vieäc (8 tieángtöø 8h saùng ñeán 5h chieàu) vaøthu ñöôïc keát quaû laø 0,11mSv.Nhö vaäy, neáu ngöôøi naøy laømvieäc lieân tuïc trong 1 naêm (52tuaàn vaø 5 ngaøy/tuaàn, moãingaøy laøm vieäc laø 8h) vôùi ñieàukieän laøm vieäc töông töï thôøiñieåm ño thì suaát lieàu hieäuduïng toaøn thaân laø 28,6mSv/naêm, cao hôn tieâuchuaån cho pheùp (theo TCVN6866 - 2001 giôùi haïn lieàuhaøng naêm cuûa nhaân vieân böùcxaï laø 20mSv tính trung bìnhtrong 5 naêm lieân tieáp vaøkhoâng vöôït quaù 50mSv trongmoät naêm ñôn leû). Treân thöïcteá, coâng vieäc cuûa nhaân vieânnaøy khoâng thöôøng xuyeântrong caû naêm, neân suaát lieàuhieäu duïng toaøn thaân seõ nhoûhôn 28,6 mSv/naêm. Tuy vaäy,ñoái vôùi nhöõng nhaân vieân böùcxaï naøy caàn coù nhöõng bieänphaùp ñeå giaûm lieàu hieäu duïngtoaøn thaân nhö:

Baûng 1: Keát quaû ño suaát lieàu böùc xaï töùc thôøi Phoâng böùc xaï töï nhieân: 0,076 – 0,108μSv/h

TT V trí i m o Su t li u b c x (μSv/h)

(sai s do thi t b gây ra là ±10%)

Khu v c bên ngoài xe TCVN 6866 – 2001: gi i h n su t li u t i khu v c dân c là 0,5(μSv/h)

1

Khe vách trái c a chính (khi c a không c óng kín)

Cách sàn 0,2m Cách sàn 1m Cách sàn 1,5m

0,212 – 1,517 0,146 – 4,11 0,250 – 1,120

2

Khe vách ph i c a chính (khi c a không c óng kín)

Cách sàn 0,2m Cách sàn 1m Cách sàn 1,5m

0,250 – 12,15 0,150 – 21,12 0, 200 – 17,01

3

Khu v c c a ra vào xe (khu v c ch ch p khi c a không

c óng kín khít) Cách xe 0,5m Cách xe 1m Cách xe 2m Cách xe 4m

0,461 – 0,650 0,320 – 0,410 0,261 – 0,322 0,120 – 0,200



• Söû duïng ñaày ñuû caùcphöông tieän baûo veä caù nhaân:kính, muõ, aùo chì…

• Coâng ty caàn coù bieän phaùpkhaéc phuïc nhöõng khe hôû taïicöûa ra vaøo phoøng ñieàu khieån.

Tuøy tröôøng hôïp cuï theå maøngöôøi quaûn lyù coù theå caân nhaéccaùc bieän phaùp an toaøn böùc xaïsao cho thích hôïp nhaát.2.2.2. Keát quaû ño suaát lieàuböùc xaï töùc thôøi

Ngaøy 06/07/2012, Coâng tyCPPT Coâng ngheä y hoïc vaøDòch vuï y teá chaâu AÙ ñaõ chuïp X– quang cho ngöôøi lao ñoängcuûa Toøa aùn nhaân daân Thaønhphoá Haø Noäi, soá 43 Hai BaøTröng, Quaän Hoaøn Kieám, HaøNoäi. Ñeà taøi ñaõ khaûo saùt vaø ñosuaát lieàu böùc xaï taïi 64 vò trí ôûtrong buoàng ñieàu khieån vaøkhu vöïc beân ngoaøi xe chuïp X– quang löu ñoäng cuûa Coâng tyCPPT Coâng ngheä y hoïc vaøDòch vuï y teá chaâu AÙ. Keát quaûcho thaáy:

• Khu vöïc laøm vieäc cuûanhaân vieân böùc xaï trong buoàngñieàu khieån noùi chung coù suaátlieàu böùc xaï thaáp hôn tieâuchuaån TCVN 6866 – 2001.Tuy nhieân, vaãn coøn 1 vò trí ôûkhe vaùch phaûi phía treân cöûa,caùch saøn xe 1,5m coù suaát lieàuböùc xaï vöôït quaù tieâu chuaåncho pheùp (xem baûng 2).

• Haàu heát caùc vò trí xungquanh xe chuïp X – quang löuñoäng cuûa Coâng ty CPPT Coângngheä y hoïc vaø Dòch vuï y teáchaâu AÙ coù suaát lieàu böùc xaï

thaáp hôn tieâu chuaån cho pheùp.Nhöng vaãn coøn moät soá vò trí taïikhu vöïc chôø chuïp tröôùc cöûa xevaø saùt meùp cöûa coù suaát lieàuböùc xaï vöôït quaù tieâu chuaåncho pheùp (xem baûng 2).Nguyeân nhaân laø do nhaân vieânböùc xaï ñaõ khoâng ñoùng kín cöûara vaøo xe, neân böùc xaï tia X ñaõloït qua khe cöûa.

3. Taøi lieäu höôùng daãn antoaøn böùc xaï cho phoøngchuïp X – quang löu ñoäng

Qua thöïc teá ñieàu tra khaûosaùt taïi caùc cô sôû coù söû duïngphoøng chuïp X – quang löuñoäng cuõng nhö tham khaûocaùc taøi lieäu trong vaø ngoaøinöôùc, nhoùm thöïc hieän ñeà taøiñöa ra taøi lieäu höôùng daãn an

B�ng 2: K�t qu� đo su�t li�u b�c x� t�c th�i Phông b�c x� t� nhiên: 0,08 – 0,150µSv/h

TT Vò trí ñieåm ño Suaát lieàu böùc xaï ( Sv/h) (sai soá do thieát bò gaây ra laø ±10%)

Trong buoàng ñieàu khieån

TCVN 6866 – 2001: giôùi haïn suaát lieàu taïi vò trí laøm vieäc cuûa nhaân vieân böùc xaï laø 10( Sv/h)

1

Khe vaùch phaûi phía treân cöûa Caùch saøn xe 0,2m Caùch saøn xe 1m Caùch saøn xe 1,5m

2,57 – 5,12

3,5 – 5,0 9,5 – 11,0

Khu vöïc beân ngoaøi xe TCVN 6866 – 2001: giôùi haïn suaát lieàu lôùn nhaát taïi khu vöïc daân cö khoâng vöôït quaù 0,5( Sv/h)

1

Khe vaùch traùi cöûa chính (khi cöûa khoâng ñöôïc ñoùng kín)

Caùch saøn 0,2m Caùch saøn 1m Caùch saøn 1,5m

0,146 – 4,00 0,150 – 3,25 0,250 – 3,50

2

Khe vaùch phaûi cöûa chính (khi cöûa khoâng ñöôïc ñoùng kín)

Caùch saøn 0,2m Caùch saøn 1m Caùch saøn 1,5m

0,150 – 17,51 0,122 – 15,24 0,200 – 10,16

3

Khu vöïc cöûa chính (khu vöïc chôø chuïp khi cöûa khoâng ñöôïc ñoùng)

Caùch xe 0,5m Caùch xe 1m Caùch xe 2m Caùch xe 4m

0,110 – 0,400 0,325 – 0,451 0,120 – 0,654 0,221 – 0,314



toaøn böùc xaï cho 3 ñoái töôïng lieân quan tôùi phoøng chuïp X – quang löu ñoäng döôùi daïng tôø rôinhö sau:

Maët Tröôùc



Maët Sau



o Khi thöïc hieän coâng vieäcchuïp X – quang, caùc nhaânvieân böùc xaï coøn chuû quankhoâng ñoùng kín cöûa neân caùctia böùc xaï vaãn loït ra ngoaøi.

o Khi thöïc hieän coâng vieäc,nhaân vieân böùc xaï coøn ñeå töø 2ñeán 3 ngöôøi vaøo trong xe chôøchuïp gaây nguy hieåm chonhöõng ngöôøi chuïp sau vì hoïphaûi chòu 2 ñeán 3 laàn suaát lieàuböùc xaï.

o Nhaân vieân böùc xaï ñöôïccung caáp caùc phöông tieän baûoveä caù nhaân nhöng chöa ñaàyñuû vaø ñoâi khi coøn chöa söûduïng thöôøng xuyeân.

IV. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. Boä Khoa hoïc, Coâng ngheävaø Moâi tröôøng, Boä Y teá (1999),Thoâng tö lieân tòch soá2237/1999/TTLT-BKHCNMT-BYT ngaøy 28/12/1999 höôùngdaãn vieäc thöïc hieän an toaønböùc xaï trong y teá. [2]. TCVN 6866:2001: Antoaøn böùc xaï - Giôùi haïn lieàu ñoáivôùi nhaân vieân böùc xaï vaø daânchuùng.[3]. TS. Vuõ Maïnh Huøng(2008), “Nghieân cöùu xaây döïngcaùc taøi lieäu höôùng daãn quitrình laøm vieäc an toaøn cho 4loaïi hình cô sôû coù söû duïngnguoàn phoùng xaï trong saûnxuaát”.[4]. ThS. Vuõ Xuaân Trung(2005), “Nghieân cöùu xaây döïngphoøng khaùm söùc khoûe ngheànghieäp löu ñoäng phuïc vuï chongöôøi lao ñoäng trong caùcdoanh nghieäp vöøa vaø nhoû” .

[5]. International AtomicEnergy Agency (1999),Radiaton Protection andSafety in IndustrialRadiography, Safety ReportSeries No.13, IAEA Vienna.[6]. International AtomicEnergy Agency (2005),Categorization of RadioactiveSources, Safety Guide,No.RS-G-1.9, IAEA, Vienna.[7]. D. Clark Turner, DonaldK. Kloos, Robert Morton(2004), “Radiation SafetyCharacteristics of theNOMAD™ Portable X-raySystem”, Quality andRegulatory Services – USA.[8]. Suhas P. Sukhatme(2001), “Safety code for med-ical diagnostic X-ray equip-ment and installations”,Atomic Energy RegulatoryBoard Mumbai.[9]. Environmental health andsafety, Florida atlantic univer-sity “X – ray safety manual”.

III. KEÁT LUAÄNQua ñieàu tra khaûo saùt vaø

ño ñaïc veà ATBX taïi 2 cô sôû coùsöû duïng phoøng chuïp X –quang löu ñoäng cho thaáy:

• Nhìn chung, caùc cô sôû coùphoøng chuïp X – quang löuñoäng ñaõ tuaân thuû yeâu caàu cuûaphaùp luaät veà thöïc hieän caùcbieän phaùp baûo ñaûm an toaønböùc xaï nhö:

o Coù ngöôøi phuï traùch antoaøn böùc xaï.

o Coù nhaân vieân böùc xaï laøngöôøi coù hieåu bieát veà y hoïc vaøñöôïc trang bò phöông tieän caùnhaân nhö yeám cao su chì, aùochoaøng thí nghieäm, giaøy, lieàukeá caù nhaân thích hôïp.

o Coù giaáy pheùp tieán haønhcoâng vieäc böùc xaï.

o Caùc thieát keá cuûa thuøngxe laø phuø hôïp vôùi Thoâng tö2237/1999/TTLT/BKHCNMT-BYT.

o Ñònh kyø thöïc hieän vieächieäu chuaån vaø xin caáp pheùp.

o Coù tín hieäu caûnh baùo ñaëtbeân ngoaøi cöûa chính.

o Coù ñaày ñuû höôùng daãnvaän haønh an toaøn thieát bò.

• Tuy buoàng chuïp X-quang cuûa caùc xe löu ñoäng ñaõñöôïc daùt chì xung quanhnhaèm ñaûm baûo an toaøn böùcxaï nhöng vaãn coøn coù nhöõngvaán ñeà chöa ñöôïc trieät ñeå giaûiquyeát, coù nguy cô daãn ñeánmaát an toaøn phoøng chuïp X –quang löu ñoäng nhö:

o Caùc tín hieäu caûnh baùokhoâng hoaït ñoäng hoaëc hoaïtñoäng khoâng oån ñònh.



I. ÑAËT VAÁN ÑEÀTheo moät nghieân cöùu cuûa

Cuïc Baûo veä moâi tröôøng Myõ(Environmental ProctectAgency), ngaøy nay con ngöôøiduøng khoaûng 80-90% thôøigian soáng trong nhaø. Beâncaïnh ñoù, cuøng vôùi xu höôùngxaây döïng nhaèm tieát kieämnaêng löôïng, traùnh nhöõng aûnhhöôûng baát lôïi veà thôøi tieát, conngöôøi thöôøng coù xu höôùng töïnhoát mình trong nhöõng chungcö, cao oác, vaên phoøng kín vôùiraát nhieàu nhöõng thieát bò vaênphoøng, ñoà noäi thaát coù theå gaâyra oâ nhieãm nhö maùy in, maùytính, caùc loaïi vaät lieäu xaâydöïng...

Theo baùo caùo cuûa Toå chöùcY teá Theá giôùi (WHO), oâ nhieãmkhoâng khí trong nhaø laønguyeân nhaân cuûa 50% soá

ÐáNH GIá THỰC TRẠNGCHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ VÀSỨC KHỎE NHÂN VIÊN

TẠI CÁC CAO ỐC, VĂN PHÒNGTRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI

Ngoâ Quoác Khaùnh, Phaïm Coâng Thuyeân, Traàn Huy ToaønTrung taâm KH Moâi tröôøng vaø Phaùt trieån beàn vöõng





beänh lyù cuûa con ngöôøi; aûnhhöôûng cuûa noù cao töø 2-8 laànso vôùi caùc beänh coù nguyeânnhaân laø oâ nhieãm beân ngoaøi;Vieäc xaây döïng vaø soáng trongcaùc ngoâi nhaø môùi chieám 30%trong caùc nguyeân nhaân gaâyneân caùc beänh nhaø kín.

Hieän nay, Vieät Nam ñangtrong giai ñoaïn hieän ñaïi hoùavaø ñoâ thò hoùa, nhu caàu veà caùctoøa nhaø cao oác, vaên phoøngcho thueâ ñang taêng leân. Raátnhieàu caùc toøa nhaø ñaõ ñöôïcxaây môùi trong thôøi gian gaànñaây, ñaëc bieät laø ôû caùc thaønhphoá lôùn. Taïi ñaây taäp trung raátnhieàu ngöôøi lao ñoäng, caùn boä,nhaân vieân coù trình ñoä vaø chòuaûnh höôûng tröïc tieáp töø nhöõngyeáu toá oâ nhieãm toàn taïi trongkhoâng khí. Do vaäy, vieäc ñoñaïc, ñaùnh giaù chaát löôïng moâitröôøng khoâng khí trong nhaø taïicaùc cao oác, vaên phoøng naøy laøvieäc laøm caàn thieát nhaèm baûoveä söùc khoûe ngöôøi lao ñoäng.

II. THÖÏC TRAÏNG CHAÁTLÖÔÏNG MOÂI TRÖÔØNGKHOÂNG KHÍ TRONG NHAØTAÏI MOÄT SOÁ VAÊN PHOØNG,CAO OÁC

Theo nghieân cöùu cuûa WHOthì caùc chaát oâ nhieãm thoângthöôøng coù theå tìm thaáy trongcaùc vaên phoøng coù theå keå teânbao goàm khoùi thuoác, Bezene,Formaldehyde, Naphthalene;Nitrogen dioxide; Polycylic aro-matic hydrocarbones; Rado;Tricloroethelene; amiang;ozone; toluene; vi sinh vaät… Dovaäy, caùc chaát oâ nhieãm tieàmnaêng coù theå laøm aûnh höôûng

Baûng 1. Caùc chaát oâ nhieãm vaø nguoàn phaùt sinh trong cao oác,vaên phoøng

Baûng 2. Caùc chæ tieâu ño ñaïc nhaèm ñaùnh giaù CLMT khoâng khítrong cao oác, vaên phoøng

STT Chaát oâ nhieãm Nguoàn phaùt sinh

1 Carbon dioxite (CO2) Do hoâ haáp

2 Radon (Ra) Phaùt sinh töø vaät lieäu xaây döïng...

3 Buïi Vaät lieäu xaây döïng, nguoàn töø beân ngoaøi vaøo

4 Naám moác, Vi khuaån, virus, vi sinh vaät

Do moâi tröôøng

5 Ozone Maùy photocopy, maùy in

6 Hôïp chaát höõu cô deã bay hôi (Formaldehyte, Benzen, toluene, axetone...)

Thieát bò vaên phoøng (maùy photocopy, maùy in), ñoà goã, sôn, chaát taåy röûa...

7 Khoùi thuoác (CO, Nicotine, NOx...)

Thuoác laù

8 Caùc yeáu toá vaät lyù: oàn, rung, ñieän töø tröôøng...

Do caùc yeáu toá beân ngoaøi taùc ñoäng vaøo

9 Caùc yeáu toá vi khí haäu (Nhieät ñoä, ñoä aåm, vaän toác gioù) vaø aùnh saùng

STT Chæ tieâu 1 Buïi toång, Buïi hoâ haáp 2 Hôi khí ñoäc (Formaldehyte, VOCs, Ozon, CO2 3 Chæ tieâu vi sinh vaät (Toång naám, Toång CKTM, Toång VKHK) 4 Vi khí haäu (Nhieät ñoä, vaän toác gioù, ñoä aåm) vaø AÙnh saùng 5 Caùc yeáu toá vaät lyù (Radon, Tieáng oàn, ñieän tröôøng, töø tröôøng)

ñeán chaát löôïng khoâng khí trongnhaø bao goàm caùc chaát ñöôïctrình baøy trong baûng 1.

Nhaèm ñaùnh giaù ñöôïc chaátlöôïng moâi tröôøng khoâng khítrong cao oác, vaên phoøng,nhoùm thöïc hieän ñaõ lieân heäkhaûo saùt, ño ñaïc moät soá chæ

tieâu moâi tröôøng (Xem baûng 2)taïi 06 vaên phoøng trong 04 toøanhaø trong noäi thaønh Haø Noäi,caùc toøa nhaø cao oác, vaênphoøng naøy ñeàu coù keát caáu kín,ñöôïc xaây döïng sau naêm2008, coù söû duïng heä thoángthoâng gioù ñieàu hoøa trung taâm.



Nhoùm thöïc hieän ñaõ tieánhaønh ño ñaïc laáy maãu chaát löôïngkhoâng khí trong cao oác, vaênphoøng theo Tieâu chuaån VieätNam hieän haønh, tuøy theo dieäntích vaø soá löôïng ngöôøi lao ñoängtrong vaên phoøng, cao oác ñöôïclöïa choïn khaûo saùt seõ quyeát ñònhlöôïng maãu vaø vò trí ñaët maãu. Keátquaû ño ñaïc, khaûo saùt chaát löôïngkhoâng khí trong nhaø ñöôïc trìnhbaøy trong baûng 3.

Nhaèm ñaùnh giaù chaát löôïngmoâi tröôøng khoâng khí trongcao oác, vaên phoøng, nhoùm thöïchieän ñaõ tieán haønh hoài cöùu vaøso saùnh vôùi caùc Tieâu chuaånhieän coù taïi Vieät Nam vaø moätsoá nöôùc treân theá giôùi. Tuy vaäy,tieâu chuaån cho khoâng khítrong nhaø taïi Vieät Nam hieänchöa coù vaø taïi moät soá nöôùccuõng chæ toàn taïi ôû daïngkhuyeán caùo, höôùng daãn, do

vaäy chöa thöïc söï coù cô sôû ñeåñaùnh giaù chaát löôïng khoâng khítrong cao oác, vaên phoøng maøchæ laø moät cô sôû ñeå so saùnh vaøñoái chieáu.III. THÖÏC TRAÏNG SÖÙCKHOÛE NHAÂN VIEÂN VAÊNPHOØNG TAÏI MOÄT SOÁ VAÊNPHOØNG, CAO OÁC

Nhaèm ñaùnh giaù thöïc traïngtình hình söùc khoûe cuûa nhaânvieân vaên phoøng, nhoùm thöïchieän ñaõ tieán haønh ñieàu tra veàcaùc vaán ñeà lieân quan ñeán söùckhoûe vaø thoùi quen sinh hoaïtcuûa khoaûng 200 nhaân vieânvaên phoøng. Keát quaû ñieàu tracho thaáy, tyû leä nhaân vieân vaênphoøng khoâng huùt thuoác töôngñoái cao, hôn 90% soá ngöôøiñöôïc hoûi. Ngoaøi ra, tyû leä nhaânvieân vaên phoøng söû duïng caùcchaát kích thích nhö cafe, röôïu,cheø… laø hôn 50%. Beân caïnhñoù, do ñaëc tröng cuûa coângvieäc laø laøm vieäc lieân tuïc8h/ngaøy taïi vaên phoøng vaø thôøigian nghæ tröa töông ñoái ngaénneân haàu heát nhaân vieân vaênphoøng ñeàu coù böõa aên taïi coângty. Ñaây laø nhöõng thoùi quensinh hoaït coù theå aûnh höôûngñeán söùc khoûe cuûa hoï.

Nhoùm thöïc hieän cuõng tieánhaønh ñieàu tra caùc trieäu tröùngbeänh lyù thöôøng gaëp cuûa nhaânvieân vaên phoøng. Keát quaû ñieàutra caùc trieäu chöùng naøy ñöôïctrình baøy trong baûng 4.

Töø baûng keát quaû ñieàu tracho thaáy, tyû leä nhaân vieân vaênphoøng coù nhöõng trieäu chöùngbeänh lyù veà muõi, hoïng. Ñaëcbieät, caùc trieäu chöùng veà ñaulöng, ñau ñaàu thöôøng xuyeân

Baûng 3. Keát quaû ño ñaïc chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khítrong cao oác, vaên phoøng

Giaù trò TT Chæ tieâu Ñôn vò

Toång soá maãu Nhoû

nhaát Lôùn nhaát

Trung bình

1 Nhieät ñoä oC 60 22,8 26,8 25,2 2 Ñoä aåm % 60 56,9 63,5 61,3 3 Vaän toác gioù m/s 40 - 0,9 0,3 4 AÙnh saùng Lux 60 100 860 465 5 Buïi toång mg/m3 30 0,086 1,175 0,333 6 Buïi hoâ haáp mg/m3 30 0,067 0,506 0,208 7 Carbon dioxide (CO2) ppm 20 548 940 860 8 Toång caùc hôïp chaát

höõu cô deã bay hôi (VOCs)

ppm 24 3,97 10,53 6,33

9 Formaldehyde (H2CO)

ppm 24 0,0085

0,046 0,023

10 Ozon (O3) ppm 15 0,01 0,091 0,067 11 Toång VKHK SL/m3

kk 30 307 2463 1094

12 Toång CKTM SL/m3 kk

30 0 307 68

13 Toång naám SL/m3 kk

30 154 4207 1285

14 Tieáng oàn dBA 30 44,5 56,7 53,6 15 Radon Bq/m3 6 50 63 56,3 16 Ñieän tröôøng V/m 60 12,95 142,6 66,5 17 Töø tröôøng Gi/m 60 0,1 1 0,206



xuaát hieän do ñaëc ñieåm coângvieäc cuûa nhaân vieân vaên phoønglaø ngoài moät choã vaø chòu aùp löïccao trong quaù trình laøm vieäc.Tuy nhieân, caùc trieäu chöùngnaøy xuaát hieän chuû yeáu vaøomuøa heø vaø ñoâng.

IV. ÑAÙNH GIAÙ VAØ THAÛOLUAÄN

Caên cöù vaøo keát quaû khaûosaùt, ño ñaïc chaát löôïng moâitröôøng khoâng khí trong nhaø tathaáy, neáu so saùnh vôùi tieâuchuaån TCVS 3733: 2002 cuûaBoä Y teá thì haàu heát caùc chætieâu ñeàu thaáp hôn Tieâu chuaåncho pheùp, tröø noàng ñoä CO2 taïimoät soá ñieåm ño laø vöôït Tieâuchuaån. Tuy nhieân, Tieâu chuaånnaøy ñöôïc aùp duïng cho caùc côsôû saûn xuaát coù theå coù keát caáuhôû vaø coù söï trao ñoåi khoâng khítöï nhieân, khoâng tuaàn hoaønkhoâng khí. Do vaäy, vieäc ñaùnhgiaù chaát löôïng moâi tröôøngkhoâng khí trong cao oác, vaênphoøng döïa theo tieâu chuaånnaøy cuõng chæ mang tính chaáttham khaûo maø khoù coù theå ñöara ñöôïc keát luaän.

Beân caïnh ñoù, treân theá giôùi,do ñaëc ñieåm cuûa töøng khuvöïc, maø moãi nöôùc laïi coùnhöõng giaù trò tieâuchuaån/höôùng daãn tham khaûoraát khaùc nhau. Tuy vaäy, ñaâycuõng laø moät cô sôû ñaùng tincaäy ñeå ñaùnh giaù chaát löôïngkhoâng khí trong nhaø taïi caùccao oác, vaên phoøng. So saùnhvôùi caùc tieâu chuaån/höôùng daãntham khaûo khaùc treân theá giôùithì haàu heát caùc chæ tieâu ñeàukhoâng theå ñaùp öùng ñöôïc taátcaû caùc tieâu chuaån/höôùng daãn

Baûng 4. Keát quaû ñieàu tra veà caùc trieäu chöùng thöôøng gaëp cuûanhaân vieân vaên phoøng

Toøa nhaø 1

Toøa nhaø 2

Toøa nhaø 3

Toøa nhaø 4 Cô

quan Trieäu chöùng

n (%) n (%) n (%) n (%)

Khoâ maét 11 31 19 47 12 - 18 35 Ngöùa maét 5 13 26 64 - - 11 21

Maét Chaûy nöôùc maét

6 15 4 11 - - 9 17

Khoâ muõi 9 23 21 53 - - 9 17 Ngaït muõi 4 12 25 62 - - 6 12 Chaûy nöôùc muõi

27 73 32 80 - - 4 7 Muõi

Chaûy maùu cam

0 0 0 0 - - 0 0

Khoâ hoïng 0 0 1 3 - - 3 5 Ngöùa hoïng 30 80 32 80 6 50 43 86

Hoïng Khaøn gioïng, maát gioïng

12 32 17 42 - - 18 35

Ho 15 40 20 50 - - 23 46 Hoâ haáp Töùc ngöïc 15 40 12 30 - - 6 12

Da Noåi quaàng ñoû, phaùt ban treân da

0 0 0 0 - - 0 0

Meät moûi khoù taäp trung

28 75 28 70 - - 43 85

Buoàn nguû 3 7 2 5 - - 21 41 Ñau ñaàu 37 100 40 100 12 100 50 100 Choùng maët 9 23 8 20 - - 18 35 Maát nguû 4 10 20 50 - - 28 56 Buoàn noân 4 10 16 40 - - 6 12

Thaàn kinh

Choaùng vaùng 11 30 20 50 - - 2 3 Cô

xöông khôùp

Ñau löng 37 100 40 100 12 100 50 100



tham khaûo. Ví duï, noàng ñoäformaldehyde thaáp hôn giaù tròcuûa caùc tieâu chuaån/höôùngdaãn cuûa WHO, OSHA… nhönglaïi vöôït quaù noàng ñoä trong quiñònh cuûa NIOSH. Ñaëc bieät,noàng ñoä buïi hoâ haáp ñeàu vöôïtgiaù trò cuûa caùc tieâuchuaån/höôùng daãn tham khaûocoù qui ñònh laø NAAQS/EPA(2000) vaø Hongkong (2003).

Caùc chæ tieâu vi sinh vaät ñeàuvöôït xa giaù trò khuyeán caùo raátnhieàu laàn, chöùng toû moâi tröôøngkhoâng khí trong nhaø taïi caùc toøanhaø cao oác, vaên phoøng ñöôïckhaûo saùt ñeàu bò oâ nhieãm veà visinh vaät. Nguyeân nhaân do vieäcsöû duïng tuaàn hoaøn khoâng khícuûa caùc heä thoáng ñieàu hoøa,thoâng gioù taïi caùc vaên phoøng,toøa nhaø naøy. Beân caïnh ñoù,vieäc khoâng veä sinh hoaëc ít khiveä sinh heä thoáng thoâng gioù vaøñieàu hoøa khoâng khí cuõng laønguyeân nhaân daãn ñeán vieäc soálöôïng vi sinh vaät trong khoâng

khí vöôït nhieàu laàn tieâu chuaåncho pheùp.

Maëc duø vôùi keát quaû khaûosaùt, ño ñaïc caùc chæ tieâu moâitröôøng trong nhaø taïi caùc caooác, vaên phoøng chöa theå ñaùnhgiaù chính xaùc ñöôïc chaát löôïngmoâi tröôøng khoâng khí nhöngñaõ phaàn naøo cung caáp nhöõngthoâng tin sô boä veà chaát löôïngkhoâng khí trong nhaø taïi caùccao oác, vaên phoøng.

Do keát caáu coâng trình cuûacaùc toøa nhaø cao oác, vaênphoøng ñeàu kín nhaèm tieát kieämnaêng löôïng neân vieäc aûnhhöôûng cuûa caùc nguoàn oânhieãm beân ngoaøi nhö giaothoâng, xaây döïng… gaàn nhö raáthaïn cheá.

Nhaân vieân vaên phoøng coùnhöõng trieäu chöùng beänh lyù veàmuõi, hoïng, cô xöông khôùp vaøthaàn kinh.

V. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒDo chöa coù moät tieâu chuaån/

khuyeán caùo naøo chính thoángvaø ñuû tin caäy neân vieäc ñaùnhgiaù chaát löôïng moâi tröôøngkhoâng khí trong nhaø taïi caùc toøanhaø cao oác, vaên phoøng vaãnñang laøm thaùch thöùc vôùi caùcnhaø quaûn lyù vaø khoa hoïc. Dovaäy, caàn nhanh choùng nghieâncöùu, bieân soaïn tieâuchuaån/khuyeán caùo veà noàng ñoächaát oâ nhieãm cho pheùp trongkhoâng khí trong cao oác, vaênphoøng, ñeå coù theå söû duïngñaùnh giaù chaát löôïng khoâng khítrong vaên phoøng laøm vieäc.

Beân caïnh ñoù, vieäc quaûn lyùtoøa nhaø cuõng laø yeáu toá quantroïng coù theå aûnh höôûng ñeánchaát löôïng moâi tröôøng khoâng

khí taïi caùc toøa nhaø cao oác, vaênphoøng. Do vaäy, ban quaûn lyùcaùc toøa nhaø cao oác, vaênphoøng phaûi coù keá hoaïch veäsinh heä thoáng thoâng gioù, ñieàuhoøa vaø giöõ veä sinh trongkhuoân vieân cuûa toøa nhaø.

Vieäc tuaân thuû caùc qui ñònh,tieâu chuaån veà thieát keá nhaø caotaàng cuõng nhö qui ñònh/ tieâuchuaån veà dieän tích laøm vieäccuõng laø nhöõng yeáu toá coù aûnhhöôûng ñeán chaát löôïng khoângkhí trong nhaø. Ñaëc bieät, trongthôøi ñieåm hieän taïi khi caùccoâng ty thueâ vaên phoøngkhoâng muoán taêng dieän tích söûduïng nhöng nhu caàu veà laoñoäng taïi caùc coâng ty naøy laïitaêng, daãn ñeán vieäc quaù nhieàungöôøi trong moät dieän tích.

Neân coù nhöõng nghieân cöùuñeå ñöa ra khuyeán caùo veà thôøigian söû duïng caùc thieát bò vaênphoøng nhö maùy tính, maùy in,maùy fax… trong ngaøy ñeå traùnhhieän töôïng söû duïng quaù laâugaây caêng thaêng, meät moûi chongöôøi lao ñoäng. Caùc vaênphoøng neân coù khu vöïc rieânghoaëc coù khoaûng caùch caùch lyhôïp lyù daønh cho moät soá loaïithieát bò vaên phoøng khoâng söûduïng thöôøng xuyeân nhö maùyin, maùy photocopy…

Neân toå chöùc quan traéc, ñoñaïc vaø ñaùnh giaù chaát löôïngkhoâng khí trong nhaø ñònh kyøtaïi caùc toøa nhaø cao oác, vaênphoøng nhaèm traùnh nhöõng aûnhhöôûng ñaùng tieác cuûa chuùngñeán söùc khoûe ngöôøi lao ñoäng.

Toå chöùc khaùm söùc khoûeñònh kyø cho nhaân vieân vaênphoøng theo ñuùng qui ñònh cuûaphaùp luaät.

Ảnh: Internet



I. ÑAËT VAÁN ÑEÀTrong thôøi gian qua, Vieät

Nam ñaõ ñaït ñöôïc nhöõngthaønh töïu ñaùng khích leä veàlónh vöïc ATVSLÑ. Tuy nhieân,trong nhöõng naêm gaàn ñaây,tình hình tai naïn lao ñoäng(TNLÑ), beänh ngheà nghieäp(BNN) vaãn raát ñaùng lo ngaïi.Naêm 2011, caû nöôùc ñaõ xaûy ragaàn 6.000 vuï TNLÑ, laøm6.154 ngöôøi bò naïn (taêng16%), trong ñoù coù 574 ngöôøicheát (giaûm 4,5%). Thieät haïi veàvaät chaát hôn 300 tyû ñoàng vaølaøm maát treân 660 nghìn ngaøycoâng lao ñoäng. Caû nöôùc hieäncoù tôùi 26.700 ngöôøi lao ñoäng(NLÑ) bò maéc BNN ñöôïchöôûng BHXH.

Nhaèm naâng cao hieäu quaûchi phí ñaàu tö cho coâng taùcATVSLÑ, goùp phaàn ñaûm baûo

XÂY DỰNG PHƯƠNG PHÁPĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA

CHI PHÍ CHO CÔNG TÁC ATVSLĐTRONG DOANH NGHIỆP

ThS. Nguyeãn Anh Thô vaø CSBoä LÑTB&XH

gia taêng lôïi nhuaän phuø hôïp vôùimuïc tieâu cuûa caùc doanhnghieäp, caàn coù caùc phöôngphaùp ñaùnh giaù veà kinh teá ñeådoanh nghieäp nhaän bieát moätcaùch roõ raøng caùc lôïi ích cuûachi phí cho coâng taùc ATVSLÑcaû veà maët kinh teá vaø xaõ hoäicuõng nhö giuùp cho doanhnghieäp ñaàu tö vaø vaän haønhcaùc bieän phaùp ATVSLÑ hieäuquaû hôn. Moät trong caùc caùchthöôøng duøng ñeå ñaùnh giaù hieäuquaû ñaàu tö laø ñaùnh giaù hieäuquaû chi phí, vaø phaân tích chiphí lôïi ích laø moät phöông phaùpraát hieäu quaû ñeå phaân tích taùcñoäng cuûa töøng chi phí, lôïi íchtrong toång theå moät quaù trìnhkinh teá. Tuy nhieân, vieäcnghieân cöùu cuõng nhö aùp duïngphöông phaùp naøy cho coângtaùc ATVSLÑ trong doanhnghieäp hieän nay raát haïn cheá.

Ñeà taøi “Xaây döïng phöôngphaùp ñaùnh giaù hieäu quaû cuûachi phí cho coâng taùc an toaønveä sinh lao ñoäng trongdoanh nghieäp” ñöôïc thöïchieän nhaèm böôùc ñaàu ñeà xuaátphöông phaùp ñaùnh giaù hieäuquaû chi phí söû duïng, phaân tíchchi phí – lôïi ích phuïc vuï chocoâng taùc quaûn lyù ATVSLÑtrong doanh nghieäp ôû VieätNam.II. CAÙC KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑAÙNHGIAÙ HIEÄU QUAÛ, CHI PHÍ

- Chi phí veà ATVSLÑ: laøcaùc hao phí veà nguoàn löïc ñeåthöïc hieän coâng taùc an toaøn -veä sinh lao ñoäng.

Moät soá chi phí giaùn tieáp vaøtröïc tieáp veà TNLÑ vaø BNN ôûcaáp doanh nghieäp khi khoângthöïc hieän toát coâng taùcATVSLÑ, goàm:



+ Chi phí tröïc tieáp: Chi phíngöøng treä saûn xuaát do NLÑvaéng maët; Chi phí löông cuûaNLÑ vaø chi phí coù theå toán ñeåñaøo taïo laïi cho coâng vieäckhaùc; Chi phí sô cöùu, phuïc hoàivaø y teá; Thay theá hoaëc söûachöõa thieát bò hö hoûng...

+ Chi phí giaùn tieáp: Thôøigian cuûa ban quaûn lyù chocuoäc ñieàu tra; Chi phí ñaøo taïolaïi; Chi phí con ngöôøi – maátchaát löôïng cuoäc soáng vaø phuùclôïi noùi chung; Danh tieáng cuûadoanh nghieäp vaø quan heäcoâng chuùng, khaùch haønggiaûm ñi; Chi phí do huyû hoaïimoâi tröôøng (do söï coá hoaùchaát...)...

- Hieäu quaû coâng taùcATVSLÑ trong doanhnghieäp laø keát quaû cuûa vieäcthöïc hieän bieän phaùp an toaøn -veä sinh lao ñoäng taïi doanhnghieäp.III. KINH NGHIEÄM QUOÁC TEÁVAØ THÖÏC TRAÏNG AÙP DUÏNGÔÛ VIEÄT NAM

Taïi nhieàu nöôùc, caùcphöông phaùp ñaùnh giaù hieäuquaû cuûa coâng taùc ATVSLÑ ñaõñöôïc nghieân cöùu vaø aùp duïng.Caùch ñaùnh giaù caùc hieäu quaûkinh teá aûnh höôûng ñeán vieäc raquyeát ñònh thay ñoåi tuøy theocaùc nöôùc khaùc nhau. Caùcphöông tieän/phöông phaùpñaùnh giaù ñöôïc söû duïng thöôøngñöôïc phaùt trieån döôùi söï hoã trôïcuûa chính phuû hoaëc ñöôïc giuùpñôõ töø caùc quyõ baûo hieåm.

Caùch tieáp caän ñeå ñaùnh giaùcaùc chi phí vaø lôïi ích thay ñoåikhaùc nhau töø quoác gia naøysang quoác gia khaùc vaø thay

ñoåi tuøy theo baûn chaát cuûaphöông phaùp.

Lôïi ích thoâng thöôøng ñöôïcöôùc löôïng laø möùc giaûm chi phícho BNN, tai naïn. Söï giaûmbôùt cuûa chi phí chaêm soùc söùckhoûe vaø chi phí cho söï phuïchoài cuõng ñöôïc öôùc tính. Noùichung, kinh nghieäm trong caùcöôùc löôïng veà taùc ñoäng ñeánchaát löôïng saûn phaåm vaø naêngsuaát laø raát ít.

Ñaùnh giaù chi phí vaø lôïi íchcuûa coâng taùc ATVSLÑ khoùkhaên chuû yeáu naèm ôû vieäcñaùnh giaù caùc lôïi ích veà vaán ñeàsöùc khoûe, beänh ngheà nghieäp.Phöông phaùp thöôøng ñöôïc aùpduïng laø “saün saøng chi traû”(WTP) vaø “saün saøng chaápnhaän” (WTA).

Caùc nöôùc coù kinh nghieämlaâu daøi veà ñaùnh giaù taùc ñoängkinh teá cuûa coâng taùcATVSLÑ chæ ra raèng, phöôngphaùp haàu nhö khoâng thay ñoåitrong töông lai gaàn tröø khi coùnhöõng nguoàn soá lieäu môùi(xem baûng 1).

Hieän nay, ôû Vieät Nam, bìnhquaân chi phí cho coâng taùcATVSLÑ cuûa moät doanhnghieäp nhoû vaø vöøa tö nhaân töø9,93 trieäu ñeán 17,89 trieäuñoàng moãi naêm, chuû yeáu laø chicho mua saém trang bò phöôngtieän baûo veä caù nhaân vaø chaêmsoùc söùc khoeû NLÑ. Kinh phídaønh cho coâng taùc phoøngngöøa (caùc bieän phaùp kyõ thuaätan toaøn, kyõ thuaät veä sinh,phoøng choáng ñoäc haïi), ñaëc

UÙc

Ñaõ töøng xuaát baûn saùch veà xaây döïng phöông phaùp xem xeùt caùc chi phí lôïi ích cuûa caùc bieän phaùp OSH naêm 1996

Bæ

Moät coâng cuï söû duïng ñeå tính taùc ñoäng cuûa bieän phaùp OSH

Phaàn Lan

Caùc doanh nghieäp aùp duïng caùc coâng cuï khaùc nhau

Phaùp

Khoâng coù phöông phaùp thöôøng xuyeân ñöôïc söû duïng, maëc duø moät soá coâng cuï ñaùnh giaù ñaõ ñöôïc phaùt trieån cho DN vöøa vaø nhoû

Ñöùc

Caùc coâng cuï phaân tích chi phí – lôïi ích cuûa caùc bieän phaùp OSH ñaõ ñöôïc phaùt trieån vaø thöû nghieäm

Hy Laïp

Caùc doanh nghieäp coù phöông phaùp rieâng

YÙ

Khoâng coù coâng cuï chung

Giaùm saùt chi phí moät caùch cô baûn

Haø Lan

Moâ hình moâ phoûng ñaùnh giaù ruûi ro cuûa OSH khi coù vaø khoâng coù söï caûi tieán

Baûng 1: Coâng cuï öôùc löôïng taùc ñoäng kinh teá cuûa coâng taùcATVSLÑ trong DN taïi moät soá nöôùc.



bieät kinh phí daønh cho tuyeântruyeàn, huaán luyeän naâng caonhaän thöùc, kieán thöùc veàATVSLÑ cho NLÑ chæ chieámkhoaûng 3,32 – 3,47% toång chiphí cho coâng taùc ATVSLÑ.

Cô caáu chi phí cho coângtaùc baûo hoä lao ñoäng cho thaáycaùc cô sôû chöa chuù yù nhieàuñeán coâng taùc phoøng ngöøa,naâng cao nhaän thöùc veàATVSLÑ maø chæ lo ñeán giaûiquyeát haäu quaû.IV. PHÖÔNG PHAÙP ÑAÙNH GIAÙ

Phöông phaùp ñaùnh giaù hieäuquaû chi phí coâng taùc ATVSLÑcaáp doanh nghieäp aùp duïngphaân tích chi phí – lôïi ích ñöôïcxaây döïng goàm caùc böôùc:

1. Nhaän daïng caùc vaán ñeà,phöông aùn giaûi quyeát;

2. Nhaän dieän chi phí - lôïi ích;3. Ñaùnh giaù chi phí - lôïi ích;4. Ñaùnh giaù hieäu quaû chi

phí coâng taùc ATVSLÑ trongdoanh nghieäp.

Coâng thöùc tính hieäu quaûchi phí cuûa coâng taùc ATVSLÑ:

Trong ñoù:E: hieäu quaû chi phí coâng

taùc ATVSLÑ trong DN;C: chi phí coâng taùc

ATVSLÑ trong DN;C khaéc phuïc: Chi phí khaéc

phuïc caùc thieät haïi thuoäc veàcoâng taùc ATVSLÑ cuûa DN;

C(*): Chi phí cho TNLÑ vaøBNN.4.1. Nhaän daïng caùc vaán ñeà,phöông aùn giaûi quyeát

Khi phaân tích veà chi phí lôïiích, ta khoâng chæ laø ñaùnh giaùphöông aùn öu tieân, maø coøn toåchöùc thoâng tin, lieät keâ nhöõngthuaän lôïi vaø baát lôïi, xaùc ñònh caùcgiaù trò kinh teá coù lieân quan. Nhaändaïng caùc vaán ñeà vaø phöông aùnkhi ñaùnh giaù hieäu quaû chi phícoâng taùc ATVSLÑ nhaèm phaânbieät giöõa caùc phöông aùn, xaùc laäpmoät vò trí töông ñoái cuûa caùcphöông aùn treân cô sôû muïc ñíchvieäc ñaùnh giaù vaø khoaûng caùchgiöõa tình traïng hieän taïi vaø tìnhtraïng mong muoán.

C kh c ph cE =

C C(*)

E =C

Baûng 2: Noäi dung nhaän dieän caùc chi phí, lôïi ích cuûa coâng taùc an toaøn, veä sinh lao ñoäng

Ñaàu vaøo Hoaït ñoäng can

thieäp Ñaàu ra

Keát quaû (Ñònh löôïng - Ñònh tính)

- Tieàn - Nhieân, nguyeân vaät lieäu - Nhaân löïc - Thieát bò - Vaät tö - Cô sôû vaät chaát

- Thay ñoåi nguyeân vaät lieäu - Xaây döïng noäi quy, quy ñònh - Ñaøo taïo/huaán luyeän - Baûo trì - Ñaàu tö - Xöû lyù moâi tröôøng - Phöông tieän baûo veä caù nhaân - Baûo hieåm cho NLÑ - Khaùm chöõa beänh ñònh kì

- Chaát löôïng saûn phaåm - Soá caùn boä ñöôïc ñaøo taïo - Soá lao ñoäng ñöôïc huaán luyeän - Soá thieát bò/nhaø xöôûng ñöôïc baûo trì - Soá thieát bò mua môùi - Soá nhaø xöôûng ñöôïc xaây môùi - Chaát löôïng moâi tröôøng - Söùc khoûe cuûa NLÑ

- Taêng lôïi nhuaän - Soá khaùch haøng taêng/söï tin töôûng cuûa khaùch haøng taêng - Ñôn ñaët haøng gia taêng - Söùc khoûe NLÑ taêng - Giaûm soá lao ñoäng nghæ oám - Giaûm ngaøy nghæ oám/beänh taät - Giaûm TNLÑ, BNN - Chi phí sô cöùu, chi phí phuïc hoài vaø y teá giaûm - Naêng suaát taêng - Taêng uy tín/thöông hieäu - Giaûm chi phí quaûng caùo - Tuoåi thoï ngheà nghieäp cuûa NLÑ taêng - Giaûm chi phí quaûn lyù - Möùc ñoä trung thaønh cuûa NLÑ taêng - Chi phí boài thöôøng giaûm - Chi phí söûa chöõa thieát bò, vaät chaát, nhaø xöôûng giaûm



4.2. Nhaän dieän chi phí - lôïi íchChi phí, lôïi ích cuûa coâng taùc ATVSLÑ laø Ñaàu vaøo vaø Keát quaû trong moät chuoãi: Ñaàu vaøo - Hoaït

ñoäng can thieäp - Ñaàu ra - Keát quaû, ñöôïc trình baøy trong baûng 2.Caùch xaùc ñònh chi phí, lôïi ích:- Tính caùc keát quaû taêng theâm;- Loaïi tröø caùc keát quaû chìm;- Loaïi tröø caùc chi phí chung;- Tính ñeán taát caû caùc thay ñoåi veà lôïi ích vaø chi phí.

4.3. Ñaùnh giaù chi phí – lôïi íchCaùc chi phí cho coâng taùc ATVSLÑ haàu nhö laø caùc chi phí baèng tieàn, do vaäy, vieäc ñaùnh giaù chuùng

ñöôïc döïa vaøo giaù trò ñaàu tö vaø doanh nghieäp coù theå öôùc tính maø khoâng gaëp nhieàu khoù khaên.Caùc lôïi ích cuûa doanh nghieäp vaø phöông phaùp ñaùnh giaù chuùng ñöôïc trình baøy trong baûng 3.

Baûng 3: Caùc lôïi ích cuûa doanh nghieäp vaø phöông phaùp ñaùnh giaù

Lôïi ích doanh nghieäp (II) Phöông phaùp ñaùnh giaù Nguoàn thoâng tin

Giaûm soá löôïng vaø möùc ñoä nghieâm troïng cuûa TNLÑ vaø BNN - Ñaùnh giaù ngaãu nhieân

- Chi phí thay theá

Doanh nghieäp

Giaûm söï vaéng maët vaø thôøi gian cheát trong quaù trình lao ñoäng - Thay ñoåi xuaát löôïng Doanh nghieäp

Giaûm chi phí quaûn lyù - Thay ñoåi chi phí Doanh nghieäp

Taïo moâi tröôøng laøm vieäc toát hôn - Ñaùnh giaù ngaãu nhieân Doanh nghieäp

NLÑ

Söû duïng taøi nguyeân, taøi saûn toát hôn - Thay ñoåi ñaàu ra Doanh nghieäp

Taïo hình aûnh tích cöïc hôn cho doanh nghieäp - Ñaùnh giaù ngaãu nhieân Doanh nghieäp

Vò trí cuûa doanh nghieäp trong thò tröôøng lao ñoäng taêng leân - Ñaùnh giaù ngaãu nhieân Doanh nghieäp

Giaûm caùc thieät haïi veà taøi saûn (Do MT SX, TNLÑ) - Thay ñoåi ñaàu ra Doanh nghieäp

Giaûm chi phí tuyeån, ñaøo taïo nhaân coâng môùi - Thay ñoåi chi phí Doanh nghieäp

Giaûm chi phí boài thöôøng cho ngöôøi bò TNLÑ, BNN - Thay ñoåi chi phí Doanh nghieäp

Giaûm chi phí boài döôõng baèng hieän vaät - Thay ñoåi chi phí Doanh nghieäp

Taêng naêng suaát, chaát löôïng saûn phaåm - Thay ñoåi xuaát löôïng Doanh nghieäp

Caûi thieän moâi tröôøng lao ñoäng - Ñaùnh giaù ngaãu nhieân Doanh nghieäp

Taêng yù thöùc chaáp haønh caùc quy ñònh trong doanh nghieäp - Ñaùnh giaù ngaãu nhieân Doanh nghieäp

Söï gaén boù laâu daøi hôn cuûa NLÑ - Ñaùnh giaù ngaãu nhieân Doanh nghieäp NLÑ



V. KEÁT QUAÛ KHAÛO SAÙT VEÀÑAÙNH GIAÙ CUÛA DOANHNGHIEÄP VEÀ TAÙC ÑOÄNG CUÛACOÂNG TAÙC ATVSLÑ ÑEÁNCAÙC HOAÏT ÑOÄNG CUÛADOANH NGHIEÄP

Ñeà taøi cuõng ñaõ thöïc hieäncaùc khaûo saùt vaø aùp duïng thöûtaïi moät soá doanh nghieäp. Caùccoâng ty ñöôïc phoûng vaán laøcaùc coâng ty coù söï quan taâmvaø coù kinh nghieäm trong coângtaùc phoøng ngöøa TNLÑ, baogoàm 10 doanh nghieäp hoaïtñoäng trong lónh vöïc khai thaùcmoû vaø saûn xuaát xi maêng lôùncuûa Vieät Nam. Ñaây laø nhöõngdoanh nghieäp coù thôøi gianhoaït ñoäng laâu naêm, coù theåñaùnh giaù taùc ñoäng trong thôøigian daøi.

Theo ñaùnh giaù cuûa caùcdoanh nghieäp ñöôïc nghieâncöùu, 70% soá doanh nghieäpñaùnh giaù coâng taùc an toaøn - veäsinh lao ñoäng raát quan troïngñoái vôùi caùc hoaït ñoäng cuûadoanh nghieäp vaø 30% ñaùnh

giaù laø ñaëc bieät quan troïng. AÙp duïng phöông phaùp tính

hieäu quaû chi phí cho coâng taùcATVSLÑ, caùc doanh nghieäpkhaûo saùt ñaõ tính toaùn keát quaûnhö sau:

- Coù 9% soá doanh nghieäpcoù keát quaû laø lôïi nhuaän aâm (töø0 – 0,99);

- Coù 56% soá doanh nghieäpcoù keát quaû hieäu quaû ñaàu tö töø100% ñeán 199% (töø 1-1,99);

- Coù 15 % doanh nghieäp coùkeát quaû hieäu quaû ñaàu tö töø200% ñeán 299% (töø 2-2,99);

- Coù 6% doanh nghieäp coùkeát quaû hieäu quaû ñaàu tö töø300% ñeán 499% (töø 3-4,99);

- Coù 5% doanh nghieäp coùkeát quaû hieäu quaû ñaàu tö töø500% ñeán 699% (töø 5-6,99)vaø coù 10% doanh nghieäp coùhieäu quaû ñaàu tö treân 700%.VI. KEÁT LUAÄN

Thuùc ñaåy caùc doanh nghieäpsaûn xuaát, kinh doanh, ñaëc bieät

laø caùc doanh nghieäp vöøa vaønhoû thöïc hieän ñaày ñuû caùc quyñònh phaùp luaät veà ATVSLÑ,maø vieäc thöïc hieän coù hieäu quaûcaùc hoaït ñoäng ATVSLÑ laø raátcaàn thieát vaø ñaùp öùng yeâu caàuthöïc tieãn cuûa doanh nghieäp.Nhoùm thöïc hieän ñeà taøi xin ñöara khuyeán nghò aùp duïngphöông phaùp ñaùnh giaù hieäuquaû cuûa chi phí cho coâng taùcATVSLÑ nhö sau: khaû naêngaùp duïng cho caùc doanhnghieäp ôû moïi möùc ñoä quaûn tròkhaùc nhau. Ñoái vôùi nhöõngdoanh nghieäp quaûn trò toát,minh baïch veà taøi chính, vieäcñaùnh giaù hieäu quaû töông ñoáideã daøng, coøn vôùi nhöõng doanhnghieäp quaûn trò ôû möùc ñôngiaûn, laø nhöõng doanh nghieäphoaïch toaùn ñaàu vaøo, ñaàu rachöa roõ raøng ñoái vôùi töøng chiphí saûn xuaát thì phöông phaùpcho pheùp ñaùnh giaù caùc hieäuquaû chung qua caùc bieän phaùpcaûi thieän, cuøng söï haøi loøng cuûaNLÑ vaø khaùch haøng.




NGHIÊN CỨU TIÊU CHUẨN TCVN 6844:2001 VÀ ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH ÁP DỤNG

TRONG XÂY DỰNG,SOÁT XÉT

CÁC TIÊU CHUẨN VÀ QUY CHUẨN AN TOÀN

KS. Nguyeãn Syõ Khaùnh LinhTrung taâm KH An toaøn lao ñoäng,


Toùm taét: Nghieân cöùu naøy ñaõ tieán haønh xaây döïng vaø ñeà xuaát quy trình

aùp duïng tieâu chuaån TCVN 6844:2001 - Höôùng daãn vieäc ñeàcaäp khía caïnh an toaøn trong tieâu chuaån - trong vieäc xaây döïngvaø soaùt xeùt caùc tieâu chuaån vaø quy chuaån veà an toaøn theo 4 vaánñeà troïng taâm, hay coøn goïi laø 4 böôùc noäi dung trong xaây döïngdöï thaûo caùc tieâu chuaån an toaøn. Noäi dung cuûa caùc böôùc thöïchieän naøy khoâng chæ ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa tieâu chuaånTCVN 6844:2001, maø coøn hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi caùc quyñònh hieän haønh veà hoaït ñoäng tieâu chuaån hoùa noùi chung, cuõngnhö ñieàu kieän cuï theå thöïc teá ôû Vieät Nam.

Abstract:This study was carried out to develop and propose an appli-

cation process of the standard TCVN 6844:2001 ‘Guide for theinclusion of safety aspects in standards’ in the developmentand revision of safety standards and regulations by four keyissues, also known as 4-step content in developing draft safe-ty standards. The contents of these steps not only meet therequirements of the standard TCVN 6844:2001, but also fully inline with the current rules on standardization activities in gen-eral, as well as the specific conditions in Vietnam.


ÔÛ nöôùc ta, coâng taùcan toaøn lao ñoäng(ATLÑ) luoân ñöôïc

Ñaûng vaø Nhaø nöôùc quan taâmvaø ñöôïc theå hieän roõ raøngthoâng qua haøng loaït caùc vaênbaûn phaùp luaät, caùc tieâu chuaån,quy phaïm an toaøn ñaõ ñöôïcban haønh trong caùc naêm qua.Cuõng chính vì vaäy, vieäc ñeàcaäp caùc khía caïnh an toaøntrong tieâu chuaån, hoaëc xaâydöïng tieâu chuaån veà an toaønkhoâng phaûi laø môùi, maø ñaõñöôïc thöïc hieän ôû Vieät Namngay töø nhöõng naêm 70, 80cuûa theá kyû tröôùc. Tuy nhieân,vieäc bieân soaïn caùc tieâu chuaånôû giai ñoaïn ñoù chuû yeáu vaãn laødöïa treân cô sôû chuyeån dòchcaùc tieâu chuaån cuûa nöôùc



ngoaøi (Lieân Xoâ cuõ hoaëc SEV)vaø vì vaäy veà maët phöông phaùpluaän vaø kyõ thuaät bieân soaïntieâu chuaån noùi chung vaø tieâuchuaån an toaøn trong saûn xuaátnoùi rieâng ôû nöôùc ta thöïc söïvaãn coøn nhieàu haïn cheá, ñaëcbieät veà tính hoïc thuaät, tínhphaùp lyù vaø tính haøi hoøa quoácteá. Vôùi yeâu caàu veà phaùt trieånñaát nöôùc vaø hoäi nhaäp quoác teá,caùc hoaït ñoäng veà tieâu chuaånñaõ trôû thaønh nhöõng vaán ñeàmang tính thöông maïi, caïnhtranh maïnh meõ maø trong ñoùnhöõng vaán ñeà an toaøn, söùckhoûe vaø baûo veä moâi tröôøngngaøy caøng trôû neân nhaïy caûm.Naêm 2007, Luaät Tieâu chuaånvaø Quy chuaån kyõ thuaät ñöôïcban haønh vôùi nhöõng ñieàukhoaûn, quy ñònh vaø noäi dungñaõ thay ñoåi so vôùi tröôùc ñaâynhaèm ñaûm baûo hoaït ñoäng tieâuchuaån hoùa ôû nöôùc ta hieän nayñöôïc phaùt trieån theo höôùnghaøi hoøa cao nhaát heä thoáng tieâuchuaån Vieät Nam trong heäthoáng tieâu chuaån quoác teá.

Vieäc aùp duïng phoå bieán tieâuchuaån TCVN 6844:2001 laøraát caàn thieát vì ñaây cuõngchính laø tieâu chuaån ñaàu tieân ôûVieät Nam höôùng daãn chongöôøi bieân soaïn tieâu chuaånveà vieäc ñeà caäp caùc khía caïnhan toaøn trong tieâu chuaånkhoâng chæ coù ñöôïc moätphöông phaùp khoa hoïc, ñoàngboä vaø mang tính heä thoáng, maøhôn theá nöõa coøn ñaûm baûo tínhphuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá,cuõng nhö ñieàu kieän thöïc teá veàkinh teá - xaõ hoäi cuûa Vieät Nam.Vieäc nghieân cöùu cô sôû khoahoïc, thöïc teá ñeå coù theå xaâydöïng vaø ñöa ra moät quy trình

aùp duïng ‘tính an toaøn’ trongcaùc tieâu chuaån moät caùch phuøhôïp, vöøa khoâng taïo ra nhöõngraøo caûn thöông maïi, vöøa trôûthaønh ñoäng löïc goùp phaàn thuùcñaåy hoaït ñoäng kinh teá -thöông maïi thoâng qua môûroäng vaø phoå bieán roäng raõi caùchoaït ñoäng chöùng nhaän hôïpchuaån, hôïp quy... thöïc söï laømoät nhu caàu caáp thieát ôû nöôùcta hieän nay, cuõng nhö trongthôøi gian tôùi.II. NOÄI DUNG VAØ PHÖÔNGPHAÙP NGHIEÂN CÖÙU2.1. Noäi dung nghieân cöùu

- Thu thaäp hoài cöùu vaø phaântích ñaùnh giaù toång hôïp caùc taøilieäu, soá lieäu vaø döõ lieäu trongvaø ngoaøi nöôùc lieân quan tôùihoaït ñoäng tieâu chuaån hoùa noùichung vaø trong xaây döïng,soaùt xeùt caùc tieâu chuaån veà antoaøn noùi rieâng;

- Nghieân cöùu phaân tíchnhöõng noäi dung cuï theå trongtieâu chuaån TCVN 6844:2001(ISO/IEC Guide 51:1999),cuøng moät soá caùc tieâu chuaåntham khaûo vieän daãn lieân quan;

- Nghieân cöùu xaây döïng vaøñeà xuaát quy trình aùp duïng tieâuchuaån TCVN 6844:2001(ISO/IEC Guide 51:1999) phuøhôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá ôûVieät Nam, trong vieäc xaây döïngvaø soaùt xeùt caùc tieâu chuaån vaøquy chuaån kyõ thuaät veà antoaøn.2.2. Phöông phaùp nghieân cöùu

- Phöông phaùp hoài cöùu;- Phöông phaùp chuyeân gia;- Phöông phaùp phaân tích,

toång hôïp vaø quy naïp.

III. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU3.1. Noäi dung tieâu chuaånTCVN 6844:2001

Muïc ñích cuûa tieâu chuaånTCVN 6844:2001 laø höôùngdaãn cho ngöôøi bieân soaïn tieâuchuaån veà saûn phaåm, quaù trìnhhoaëc dòch vuï ñöa caùc yeâu caàuveà an toaøn vaøo noäi dung tieâuchuaån saûn phaåm, quaù trìnhhoaëc dòch vuï khi noäi dungthieát keá saûn phaåm, quaù trìnhhoaëc dòch vuï ñaõ khoâng loaïi boûheát ñöôïc caùc ruûi ro (ruûi ro toànñoïng sau thieát keá), sau khi ñaõtính ñeán vieäc aùp duïng caùc kyõthuaät an toaøn, khuyeáncaùo/höôùng daãn söû duïng caùcphöông tieän baûo hoä töông öùnghieän coù vaø sau khi döï tínhtröôùc saûn phaåm, quaù trìnhhoaëc dòch vuï coù theå ñöôïc söûduïng/vaän haønh khoâng ñuùngvôùi muïc ñích söû duïng ñaõ ñònhcuûa nhaø saûn xuaát.

Phaïm vi aùp duïng cuûaTCVN 6844:2001 laø caùc khíacaïnh an toaøn lieân quan ñeáncon ngöôøi, taøi saûn hoaëc moâitröôøng, hoaëc keát hôïp moät haynhieàu yeáu toá naøy.

Noäi dung tieâu chuaån TCVN6844:2001 ñeà caäp ñeán nhöõngthuaät ngöõ cô baûn lieân quanñeán khaùi nieäm veà an toaøn, ruûiro vaø höôùng daãn ngöôøi bieânsoaïn tieâu chuaån veà vieäc ñeàcaäp caùc khía caïnh an toaøntrong tieâu chuaån.3.2. Noäi dung vaø quy trìnhaùp duïng

AÙp duïng tieâu chuaån TCVN6844:2001 ñoøi hoûi phaûi coù söïphoái hôïp chaët cheõ giöõa caùcban kyõ thuaät tieâu chuaån, giöõacaùc chuyeân gia coâng ngheä,



thieát keá saûn phaåm, quaù trình,dòch vuï, chuyeân gia an toaøn(kyõ thuaät vaø quaûn lyù), moâitröôøng, v.v. trong quaù trìnhxaây döïng tieâu chuaån saûnphaåm, quaù trình vaø dòch vuï ñeåñaûm baûo sao cho caùc saûnphaåm, quaù trình hoaëc dòch vuïñöôïc an toaøn trong khi söûduïng. Vôùi yù nghóa chung nhövaäy, TCVN 6844:2001 khoângphaûi laø tieâu chuaån quy ñònhcaùc yeâu caàu rieâng cho quaùtrình bieân soaïn moät tieâuchuaån veà lónh vöïc an toaøn.Tuy vaäy, trong ñieàu kieän ôûVieät Nam, vieäc aùp duïng tinhthaàn cuûa TCVN 6844:2001 coùtheå ñöôïc vaän duïng theo caùcnoäi dung vôùi caùc böôùc thöïchieän nhö sau:3.2.1. Phaân tích ñoái töôïng,muïc ñích bieân soaïn tieâu chuaån

TCVN 6844:2001 khuyeánnghò khi xaây döïng tieâu chuaånan toaøn, caùc khía caïnh antoaøn trong tieâu chuaån khi caànseõ ñöôïc ñöa moät caùch phuøhôïp vaøo trong tieâu chuaån cuûasaûn phaåm, quaù trình hoaëcdòch vuï vaø ñeå xaây döïng ñöa ratieâu chuaån theo moät trong 4loaïi tieâu chuaån an toaøn nhöquy ñònh, caàn phaûi coù söï phaântích noäi dung [seõ xaây döïng]cuûa tieâu chuaån an toaøn vaøngöôøi [seõ] söû duïng tieâu chuaånan toaøn ñoù thoâng qua traû lôøicaùc caâu hoûi nhö sau:

- Ai seõ laø ngöôøi aùp duïng tieâuchuaån? Caâu hoûi naøy nguï yù ñeánvieäc phaân tích ñeå xem ai seõ söûduïng tieâu chuaån vaø söû duïngtieâu chuaån nhö theá naøo?Ngöôøi söû duïng seõ yeâu caàunhöõng gì ôû tieâu chuaån? “Ngöôøi

söû duïng tieâu chuaån” neâu ôû ñaâybao haøm ngöôøi aùp duïng caùcyeâu caàu cuûa tieâu chuaån, ngöôøibò aûnh höôûng cuûa vieäc aùpduïng tieâu chuaån (ngöôøi tieâuduøng saûn phaåm hoaëc dòch vuï)vaø nhöõng ngöôøi bò aûnh höôûngdo taùc ñoäng moâi tröôøng.

- Muïc ñích cuûa tieâu chuaånlaø gì? Caâu hoûi naøy nguï yù ñeánvieäc phaân tích ñeå xem tieâuchuaån seõ laø loaïi naøo trong 4loaïi tieâu chuaån an toaøn quyñònh (Loaïi tieâu chuaån an toaøncô baûn, loaïi tieâu chuaån antoaøn theo nhoùm, loaïi tieâuchuaån an toaøn saûn phaåm vaøloaïi tieâu chuaån saûn phaåm coùkhía caïnh an toaøn). Keát quaûphaân tích naøy seõ ñònh höôùngcho böôùc xaùc ñònh muïc ñíchcuûa tieâu chuaån duøng ñeå laøm gì(ñöa ra khía caïnh naøo lieânquan ñeán an toaøn, coù ñöôïcduøng ñeå thöû nghieäm hoaëc ñeåñaùnh giaù chöùng nhaän söï phuøhôïp khoâng?). Ñaëc bieät, khi tieâuchuaån an toaøn döï kieán xaâydöïng bieân soaïn seõ ñöôïc laømcô sôû cho vieäc ñaùnh giaù söïphuø hôïp thì nhaát thieát phaûituaân thuû nhöõng quy ñònh trongtieâu chuaån TCVN ISO/IEC17007:2011_ Ñaùnh giaù söï phuøhôïp. Höôùng daãn bieân soaïn taøilieäu quy ñònh söû duïng ñeå ñaùnhgiaù söï phuø hôïp (ISO/IEC17007:2009_ Conformityassessment – Guidance fordrafting normative documentssuitable for use for conformityassessment).3.2.2. Xaây döïng noäi dungbieân soaïn tieâu chuaån

Cô sôû döõ lieäu bieân soaïntieâu chuaån noùi chung vaø tieâu

chuaån an toaøn noùi rieâng laøyeáu toá quan troïng, cô baûn vaølaø taäp hôïp caùc cô sôû khoahoïc, kieán thöùc, soá lieäu, duïngcuï, thieát bò… lieân quan tröïctieáp hoaëc giaùn tieáp ñeán muïcñích vaø noäi dung bieân soaïntieâu chuaån. Quaù trình xaâydöïng cô sôû döõ lieäu bieân soaïntieâu chuaån ñöôïc tieán haønhdöïa treân nhöõng noäi dung côbaûn sau:

- Phaân tích vaø ñaùnh giaùnguy cô gaây söï coá tai naïn laoñoäng trong quaù trình vaän haønhsöû duïng maùy, thoâng qua vieäcnhaän daïng xaùc ñònh caùc moáinguy haïi theo nhoùm caùc yeáutoá nguy hieåm (cô hoïc, ñieän,hoùa chaát, noå, nhieät), cuõng nhövuøng nguy hieåm töông öùng.

- Treân cô sôû keát quaû phaântích, ñaùnh giaù nguy cô gaây söïcoá tai naïn lao ñoäng trong quaùtrình vaän haønh söû duïng maùy(baèng phöông phaùp ñaùnh giaùan toaøn saûn xuaát theo nhoùmcaùc yeáu toá nguy hieåm), xaâydöïng vaø ñöa ra nhöõng yeâucaàu veà kyõ thuaät, veä sinh vaø toåchöùc lao ñoäng nhaèm ñaûm baûoan toaøn cho ngöôøi lao ñoängtrong quaù trình laøm vieäc.

- Sau khi caùc yeâu caàu, khíacaïnh veà an toaøn ñaõ ñöôïc thieátlaäp, caàn thieát phaûi khaúng ñònhñoái töôïng caàn ñöôïc tieâu chuaånhoùa (saûn phaåm, quaù trình vaødòch vuï) ñaõ ñaït möùc an toaønneáu nhö thoûa maõn ñöôïcnhöõng yeâu caàu sau:

+ Moái nguy hieåm ñaõ ñöôïcloaïi boû hoaëc ruûi ro ñaõ ñöôïcgiaûm ôû möùc coù theå chaápnhaän ñöôïc;



+ Cô caáu che chaén an toaønñöôïc löïa choïn laø loaïi maø theokinh nghieäm, seõ cung caáp tìnhtraïng an toaøn cho muïc ñích söûduïng, cuõng nhö phuø hôïp ñoáivôùi öùng duïng lieân quan;

+ Thoâng tin veà muïc ñích söûduïng maùy laø roõ raøng vaø ñaàyñuû;

+ Caùc quy trình thao taùc,vaän haønh ñoái vôùi vieäc söû duïngmaùy laø phuø hôïp vôùi naêng löïccuûa ngöôøi söû duïng maùy, hoaëcnhöõng ngöôøi bò ñaët vaøo tìnhtraïng nguy hieåm gaén vôùi maùy;

+ Caùc thöïc haønh laøm vieäcan toaøn ñaõ ñöôïc khuyeán nghòñoái vôùi vieäc söû duïng maùy vaøcaùc yeâu caàu ñaøo taïo coù lieânquan cuõng ñaõ ñöôïc moâ taû ñaàyñuû;

+ Ngöôøi söû duïng maùy ñöôïcthoâng tin ñaày ñuû veà caùc ruûi rotrong caùc giai ñoaïn khaùc nhaucuûa tuoåi thoï cuûa maùy;

+ Tröôøng hôïp phöông tieänbaûo veä caù nhaân ñöôïckhuyeán caùo söû duïng, thì caùcyeâu caàu huaán luyeän, ñaøo taïoñeå söû duïng noù ñaõ ñöôïc moâtaû ñaày ñuû;

+ Coù ñaày ñuû caùc phoøngngöøa boå sung.

Tröôøng hôïp ñoái töôïng tieâuchuaån hoùa chöa ñaùp öùng ñaàyñuû caùc tieâu chí treân thì quaùtrình naøy laïi ñöôïc laëp laïi töøñaàu (Phaân tích vaø ñaùnh giaùnguy cô) vaø chæ keát thuùc khicaùc khía caïnh vaø tieâu chí antoaøn ñöa vaøo tieâu chuaån ñaõñöôïc thieát laäp ñaày ñuû vaø coù yùnghóa hieäu quaû.

3.2.3. Phöông phaùp thöïchieän vaø thieát bò ño ñaïc, xöû lyù

- Döïa treân caùc yeâu caàu veànoäi dung cuûa tieâu chuaån seõbieân soaïn, xaùc ñònh caùcphöông phaùp tieán haønh thíchhôïp vaø thoâng thöôøng laø löïachoïn vaø aùp duïng caùc phöôngphaùp phoå bieán, truyeàn thoáng...Tuy nhieân, trong moät soátröôøng hôïp, cuõng coù theå ñöara phöông phaùp môùi, songcuõng caàn ñaëc bieät chuù yù tôùitính kinh teá vaø ñoä tin caäy cuûanhöõng phöông phaùp môùi naøy.

- Thieát bò ño ñaïc, xöû lyù laønhöõng duïng cuï, maùy moùc,phaàn meàm... ñöôïc duøng trongquaù trình nghieân cöùu thöïcnghieäm trong phoøng thínghieäm, hoaëc ño ñaïc khaûonghieäm maùy, khaûo saùt thöïc teálaøm caên cöù cô sôû ñeå xaây döïngcô sôû döõ lieäu bieân soaïn tieâuchuaån vaø vì vaäy, tuøy theo noäidung ñaët ra ñoái vôùi döõ lieäu maøyeâu caàu ñoái vôùi thieát bò ño ñaïccuï theå cuõng seõ raát khaùc nhau.Coù theå laø nhöõng thieát bò thoângthöôøng, ñoäc laäp, song cuõng coùtheå laø nhöõng thieát bò hoaëc heäthoáng thieát bò tích hôïp soá hoùahieän ñaïi vôùi ñoä chính xaùc cao.3.2.4. Löïa choïn maãu ñoáitöôïng nghieân cöùu

Caùc maãu ñoái töôïng nghieâncöùu duøng trong xaây döïng tieâuchuaån nhìn chung khaù ñadaïng, tuy nhieân coù theå phaânchia thaønh nhöõng nhoùm maãuñoái töôïng chính sau:

- Vaät lieäu, hoùa chaát höõu côvaø voâ cô;

- Duïng cuï, thieát bò vaø maùymoùc;

- Kyù sinh truøng, vi truøng vaøsieâu vi truøng;

- Ñoäng vaät vaø thöïc vaät;- Con ngöôøi.Caùc maãu ñoái töôïng nghieân

cöùu ñöôïc löïa choïn duøng trongxaây döïng tieâu chuaån nhaátthieát phaûi ñaûm baûo thoûa maõnmoät soá yeâu caàu cô baûn sau:

- Phaûi coù tính ñaëc tröng,ñieån hình cho caùc vuøng, khuvöïc saûn xuaát treân caû ba mieàn:mieàn Baéc, mieàn Trung vaømieàn Nam;

- Phaûi phuø hôïp vôùi caùc yeâucaàu lieân quan khaùc ñaõ ñöôïcquy ñònh trong caùc tieâu chuaånvaø quy chuaån kyõ thuaät hieänhaønh;

- Soá löôïng maãu ñoái töôïngnghieân cöùu phaûi ñuû lôùn ñeåñaûm baûo ñoä tin caäy vaø ñoächính xaùc cuûa caùc keát quaûñöa ra.IV. KEÁT LUAÄN

1. Vôùi nhöõng quy ñònh khaétkhe cuûa Hieäp ñònh TBT, taát caûsaûn phaåm, caùc quaù trình coângngheä vaø dòch vuï cuûa caùcdoanh nghieäp ñeàu phaûi thoaûmaõn nhöõng tieâu chuaån nhaèmñaûm baûo veä sinh, an toaøn, söùckhoûe cuûa con ngöôøi, ñoäng vaät,thöïc vaät, baûo veä moâi tröôøng vaøcaùc yeâu caàu quaûn lyù khaùc.Chính vì vaäy vieäc ñeà caäp caùckhía caïnh an toaøn, hoaëc ñöacaùc tieâu chí, chæ tieâu, ñònhmöùc... veà an toaøn trong noäidung soaùt xeùt, bieân soaïn caùctieâu chuaån veà an toaøn theohöôùng daãn cuûa tieâu chuaånTCVN 6844:2001 laø vaán ñeà



thöïc söï caàn thieát, khoâng chætaïo ra söï thoáng nhaát treânphaïm vi quoác gia vaø quoác teáveà maët caáu truùc phaân loaïi caùctieâu chuaån an toaøn maø coønchuaån hoùa nhöõng yeâu caàuchung, nhöõng thuaät ngöõ côbaûn lieân quan tôùi khaùi nieäm veàan toaøn. Ñoàng thôøi cuõng thieátthöïc goùp phaàn naâng cao hieäuquaû coâng taùc quaûn lyù, kieåmsoaùt an toaøn lao ñoäng ôû nöôùcta hieän nay, cuõng nhö töøngböôùc thuùc ñaåy caùc hoaït ñoängkinh teá thöông maïi thoâng quaquaù trình ñaùnh giaù vaø coâng boáchöùng nhaän hôïp chuaån, hôïpquy ñoái vôùi taát caû caùc saûnphaåm, quaù trình vaø dòch vuï.

2. Beân caïnh nhöõng tieâuchuaån quoác teá veà an toaønñöôïc chaáp nhaän thaønh tieâuchuaån Vieät Nam, thì nhöõngtieâu chuaån an toaøn khaùc khixaây döïng môùi hoaëc soaùt xeùtcaàn phaûi ñöôïc chuaån hoùangay trong quaù trình soaïnthaûo, maø tröôùc heát laø caànnghieân cöùu aùp duïng tieâuchuaån TCVN 6844:2001. Tuynhieân, ñeå ñaûm baûo tính khaû thicao trong vieäc aùp duïng tieâuchuaån TCVN 6844:2001, caànphaûi coù ñieàu chænh nhaát ñònhtrong noäi dung cuûa tieâu chuaånnaøy vaø cuï theå ñeà taøi ñaõ ñeàxuaát thay vì tieán haønh xaùcñònh ‘ruûi ro coù theå chaáp nhaänñöôïc’ cuûa ñoái töôïng ñöôïc tieâuchuaån hoùa döïa treân nguyeântaéc cuûa chu trình ñaùnh giaù xaùcnhaän ruûi ro vaø giaûm ruûi ro nhöquy ñònh cuûa tieâu chuaån, seõthöïc hieän ñaùnh giaù möùc ñoä antoaøn cuûa ñoái töôïng ñöôïc tieâuchuaån hoùa baèng phöông phaùp

nhaän daïng vaø ñaùnh giaù antoaøn theo nhoùm caùc yeáu toánguy hieåm.

3. Ñeà taøi ñaõ tieán haønhnghieân cöùu xaây döïng vaø ñeàxuaát quy trình aùp duïng tieâuchuaån TCVN 6844:2001 trongvieäc xaây döïng vaø soaùt xeùt caùctieâu chuaån veà an toaøn theo 4vaán ñeà troïng taâm, hay coøn goïilaø 4 böôùc noäi dung trong xaâydöïng döï thaûo caùc tieâu chuaånan toaøn. Noäi dung cuûa caùcböôùc thöïc hieän naøy khoâng chæñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûatieâu chuaån TCVN 6844:2001,maø coøn hoaøn toaøn phuø hôïpvôùi caùc quy ñònh hieän haønh veàhoaït ñoäng tieâu chuaån hoùa noùichung, cuõng nhö ñieàu kieän cuïtheå thöïc teá ôû Vieät Nam.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO[1]. Boä Khoa hoïc vaø Coângngheä (2007), TCVN6450:2007_ Tieâu chuaån hoùavaø caùc hoaït ñoäng coù lieânquan. Thuaät ngöõ chung vaøñònh nghóa.[2]. Boä Lao ñoäng - Thöôngbinh vaø Xaõ hoäi (2011), Soå tayhöôùng daãn aùp duïng Heä thoángquaûn lyù an toaøn - veä sinh laoñoäng, Haø Noäi.[3]. Ñaëng Vieát Khoa (2010),Tieáp caän theo nguyeân taéckieåm soaùt ruûi ro trong tieâuchuaån hoùa veà an toaøn, Hoäithaûo Kieåm soaùt ruûi ro trongsaûn xuaát, Haø Noäi.[4]. Ñinh Haïnh Thöng (2001),Vaán ñeà an toaøn - veä sinh laoñoäng trong hoaït ñoäng saûnxuaát noâng nghieäp, Nxb Lao

ñoäng, Haø Noäi.[5]. Leâ Vaân Trình (2001), Baûoveä vaø laøm saïch moâi tröôøngtrong coâng taùc baûo hoä laoñoäng, Nxb Lao ñoäng, Haø Noäi.[6]. Nguyeãn An Löông vaøcoäng söï (2004), Baùo caùo toångkeát toaøn dieän Ñeà taøi khoa hoïcñoäc laäp caáp Nhaø nöôùc KHCN-ÑL-02 “Nghieân cöùu cô sôû khoahoïc ñeå xaây döïng heä thoáng tieâuchuaån vaø heä thoáng quaûn lyù antoaøn - veä sinh lao ñoäng phuøhôïp vôùi söï phaùt trieån kinh teá -xaõ hoäi, goùp phaàn baûo veä söùckhoûe ngöôøi lao ñoäng trong quaùtrình hoäi nhaäp”, Vieän Nghieâncöùu KHKT Baûo hoä lao ñoäng,Haø Noäi.[7]. Quoác hoäi Vieät Nam(2006), Luaät Tieâu chuaån vaøQuy chuaån kyõ thuaät.[8]. Toå chöùc Lao ñoäng Quoácteá (2002), Höôùng daãn cuûa Toåchöùc Lao ñoäng Quoác teá veàHeä thoáng quaûn lyù an toaøn -veä sinh lao ñoäng ILO-OSH2001, Nxb Lao ñoäng - Xaõ hoäi,Haø Noäi.[9]. Trieäu Quoác Loäc vaø coängsöï (2007), Höôùng daãn söûduïng boä phaàn meàm “Quaûn lyùkieåm soaùt an toaøn - veä sinhlao ñoäng vaø moâi tröôøng_OSHEP-MM.01/06”, VieänNghieân cöùu KHKT Baûo hoä laoñoäng, Haø Noäi.[10]. UÛy ban Khoa hoïc vaø Kyõthuaät Nhaø nöôùc (1979), TCVN3153-79_ Heä thoáng tieâu chuaånan toaøn lao ñoäng. Caùc quyñònh cô baûn. Thuaät ngöõ vaøñònh nghóa.



Xöû lyù chaát thaûi vaø söûduïng nguoàn naênglöôïng taïo ra töø quaù

trình xöû lyù laø mong muoánkhoâng chæ cuûa caùc nhaø khoahoïc Vieät Nam maø cuûa caû caùcnhaø khoa hoïc treân theá giôùi.Vieät Nam trong nhöõng naêmqua ñaõ phaùt trieån maïnh meõ beåBiogas ñeå xöû lyù chaát thaûi chaênnuoâi vaø cheá bieán noâng saûn.Trong chaên nuoâi, ñaõ söû duïnghaàm uû khí sinh hoïc (Biogas)vôùi moâ hình KT1, KT2 vaø KT3vöøa xöû lyù chaát thaûi vöøa taïo rakhí ñoát phuïc vuï cho caùc hoä giañình ôû noâng thoân Vieät Nam.Coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi keáthôïp vôùi vieäc taïo ra nguoànnaêng löôïng trong chaên nuoâiñaõ ñöôïc moät soá nöôùc treân theágiôùi aùp duïng töø nhöõng naêm1980. AÁn Ñoä vaø Trung Quoáclaø hai quoác gia phaùt trieånmaïnh coâng ngheä xöû lyù chaátthaûi baèng beå Biogas.

Töø nhöõng naêm 2000, moätsoá nhaø maùy cheá bieán tinh boätsaén ôû nöôùc ta ñaõ coù heä thoángxöû lyù nöôùc thaûi söû duïng coâng

ngheä sinh hoïc töï nhieân theokieåu leân men yeám khí hôû (theocoâng ngheä cuûa Thaùi Lan) ñeåxöû lyù nöôùc thaûi. Coâng ngheänaøy coù chi phí ñaàu tö vaø vaänhaønh thaáp, phuø hôïp vôùi caùc côsôû coù dieän tích maët baèng roäng.Veà nguyeân taéc, taïi caùc heäthoáng naøy, nöôùc töï chaûy töø hoàñaàu tieân ñeán hoà cuoái cuøng, coùthôøi gian löu ñuû daøi ñeå phaânhuyû chaát oâ nhieãm trong nöôùcthaûi ñaït tieâu chuaån tröôùc khiñoå vaøo thuyû vöïc. Tuy nhieân,haàu heát caùc heä thoáng xöû lyùnöôùc thaûi theo coâng ngheä naøyñeàu hoaït ñoäng keùm hieäu quaû,noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm höõucô trong nöôùc thaûi ñi vaøo heäthoáng vaãn cao hôn tieâu chuaåncho pheùp. Ñaùng löu yù laø ôû caùchoà yeám khí daïng hôû, trongquaù trình phaân huyû yeám khí,phaùt sinh nhieàu loaïi khí coù muøihoâi. Ngoaøi vieäc aùp duïng coângngheä phaân huyû sinh hoïc töïnhieân ñeå xöû lyù nöôùc thaûi nhötreân, taïi moät soá nhaø maùy ñaõaùp duïng caùc heä thoáng xöû lyùsinh hoïc khaùc nhö phöông

phaùp buøn hoaït tính. Tuynhieân, hieän nay caùc heä thoángnaøy chæ giaûi quyeát ñöôïckhoaûng 30-50% löôïng nöôùcthaûi.

Nöôùc thaûi töø cheá bieán muûcao su gaây oâ nhieãm moâitröôøng vôùi caùc chæ tieâu nhöBOD, COD, TSS, Amoni...Trong nhöõng naêm ñaàu 1990,nhieàu heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûicheá bieán muû cao su ñaõ ñöôïcthöïc hieän, nhöng chaát löôïngnöôùc thaûi sau xöû lyù chöa ñaïttieâu chuaån cho pheùp. Nhìnchung, nöôùc thaûi sau xöû lyù coùcaùc chæ tieâu COD vaø BOD ôûgiaù trò trung bình cao hônkhoaûng 9 laàn so vôùi giôùi haïntheo TCVN 5945:1995. Trongkhi ñoù, noàng ñoä amoniac (theoN) vöôït khoaûng 8 laàn so vôùitieâu chuaån. Hieän nay, nhieàunöôùc treân theá giôùi ñaõ öùngduïng thöïc vaät ñeå laøm saïchmoâi tröôøng baèng baõi loïc thöïcvaät. Keát quaû öùng duïng loaøiThuyû truùc (Cypeus alteru-folius) treân moät loaïi hình ñaátngaäp nöôùc môùi ôû mieàn Nam

Trao đ�i - Bàn lu!n

MÔ�T SÔ� KÊ�T QUA� Ư�NG DU�NG CÔNG NGHÊ� XƯ� LY� CHÂ�T THA�I VA� SƯ� DU�NGNGUÔ�N NĂNG LƯƠ�NG TƯ� QUA� TRI�NH XƯ� LY�

TRONG NGA�NH CHÊ� BIÊ�N NÔNG - LÂM SA�N VA�CHĂN NUÔI MIÊ�N TRUNG – TÂY NGUYÊN

TS. Vöông Nam ÑaønPhaân vieän BHLÑ & BVMT mieàn Trung



Trung Quoác ñaõ cho thaáy hieäuquaû trong vieäc xöû lyù Amoni,COD trong nöôùc thaûi.

Töø naêm 2010 ñeán 2012,Phaân vieän BHLÑ vaø BVMTmieàn Trung – Taây Nguyeân(vieát taét tieáng Anh laø SILEP)ñaõ öùng duïng thaønh coâng coângngheä vi sinh ñeå xöû lyù chaát thaûivaø söû duïng nguoàn khí sinhhoïc biogas töø quaù trình xöû lyùcho moät soá cô sôû cheá bieánnoâng – laâm saûn vaø chaên nuoâi.Sau ñaây laø moät soá keát quaûöùng duïng.1. Caùc heä thoáng xöû lyù chaátthaûi cheá bieán noâng - laâmsaûn vaø chaên nuoâi

Baûng 1 laø chaát löôïng nöôùcthaûi cuûa caùc cô sôû cheá bieántinh boät saén, cao su vaø chaênnuoâi gia suùc.

Theo baûng 1, deã daøng thaáyraèng nöôùc thaûi cuûa caùc cô sôûsaûn xuaát ñöôïc khaûo saùt phuøhôïp vôùi vieäc aùp duïng coângngheä xöû lyù sinh hoïc (tyû leäBOD5/COD töø 0,5 – 0,64 laøphuø hôïp). Maët khaùc, nöôùcthaûi caùc côû sôû neâu treân raátthích hôïp cho quaù trình leânmen kî khí.

Theo nghieân cöùu, vi sinh vaätkî khí thöôøng söû duïng nguoànhöõu cô cacbon nhanh hôn söûduïng ni tô khoaûng 30 laàn (tyû leäC/N laø 30/1). Baûng 1 cho thaáytyû leä C/N ≈ 21/1 ôû nöôùc thaûichaên nuoâi lôïn, tyû leä C/N ≈ 40/1ôû nöôùc thaûi cheá bieán tinh boätsaén, vaø tyû leä C/N ≈ 15/1 ôû nöôùcthaûi cheá bieán muû cao su. Nöôùcthaûi coù caùc tyû leä C/N treân ñöôïcxem laø nguyeân lieäu chuû yeáutrong saûn xuaát CH4.

Xí ngheäp chaên nuoâi gia suùc Leä Ninh laép ñaët heä thoáng xöû lyù oânhieãm nöôùc thaûi vôùi coâng suaát 150m3/ngaøy-ñeâm. Nhaø maùy cheábieán tinh boät saén soâng Dinh laép ñaët heä thoáng xöû lyù oâ nhieãm nöôùcthaûi vôùi coâng suaát 600m3/ngaøy-ñeâm. Nhaø maùy cheá bieán cao suLeä Ninh laép ñaët heä thoáng xöû lyù oâ nhieãm nöôùc thaûi vôùi coâng suaát120m3/ngaøy-ñeâm.

Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cao su hoaït ñoäng theo nguyeân lyù töïchaûy, quaù trình xöû lyù caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc theo cô cheálaøm saïch töï nhieân baèng thöïc vaät thuûy sinh vaø caùc vi sinh vaät

Baûng 1. Chaát löôïng nöôùc thaûi moät soá cô sôû saûn xuaát

Nguoàn: SILEP

Hình 1: Thi coâng laép ñaët heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi


trong nöôùc (baûng 2).Keát quaû cho thaáy caùc chæ

tieâu trong nöôùc thaûi chaên nuoâiñeàu ñaït quy chuaån Vieät Nam(baûng 3).

Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûinhaø maùy cheá bieán tinh boät saénñaõ ñaït ñöôïc keát quaû nhaátñònh. Haøm löôïng BOD, CODgiaûm hôn 10 laàn, taêng pH töø 4leân 6-7, giaûm haøm löôïngCyanua 3 laàn (baûng 4).2. Söû duïng nguoàn naênglöôïng sinh hoïc Biogas töøquaù trình xöû lyù chaát thaûi

Hoãn hôïp khí sinh hoïc(Biogas) bao goàm CH4, hôinöôùc, CO2 vaø moät haøm löôïngnhoû khí H2S. Ñeå loaïi boû hôinöôùc, khí CO2 vaø moät soá khítaïp khaùc nhaèm taêng khí CH4thoâng qua thieát bò loïc khí(hình 2).

Hoãn hôïp khí ñöôïc huùt töø beåvaøo thieát bò, ñöôøng daãn khí ñi töødöôùi leân treân. Thieát bò caáu taïobaèng caùc choùp noùn ñuïc loã ñeåtaùch khí vaø ngöng tuï hôi nöôùc.Khí H2S, CO2, NH3 cuøng vôùinöôùc taùch ra töø thieát bò ñöôïcdaãn veà vaø hoøa tan cuøng vôùinöôùc thaûi töø Biogas vaøo hoà xöûlyù sinh hoïc. Trong ñöôøng oángthu khí xaåy ra quaù trình nöôùcchaûy xuoâi veà hoà sinh hoïc vaødoøng khí chuyeån ñoäng ngöôïclaïi veà thieát bò loïc. Löôïng nöôùcñöôïc taùch ra töø thieát bò cuøngvôùi caùc loaïi khí H2S, CO2, NH3chaûy vaøo hoà xöû lyù oâ nhieãmnöôùc thaûi baèng sinh vaät thuûysinh ñaït tieâu chuaån cho pheùptröôùc khi thaûi vaøo moâi tröôøng.Löôïng khí CH4 thu ñöôïc naïpvaøo bình chöùa khí thay daàu DO

Baûng 2. Chaát löôïng nöôùc thaûi cheá bieán cao su sau khi xöû lyù

Nguoàn: Trung taâm Ño löôøng chaát löôïng khu vöïc 2

Nguoàn: Trung taâm quan traéc vaø Kyõ thuaät moâi tröôøng Quaûng Bình

Nguoàn: Ñeà taøi maõ soá 209-03/TLÑ

Baûng 3. Chaát löôïng nöôùc thaûi chaên nuoâi gia suùc sau khi xöû lyù

Baûng 4: Chaát löôïng nöôùc thaûi tinh boät saén sau khi xöû lyù




phuïc vuï ñoát loø hôi.Löôïng khí CH4 thu ñöôïc töø

heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cheábieán tinh boät saén, cheá bieán caosu vaø chaên nuoâi gia suùc laømnhieân lieäu thay theá daàu CO vaøthan B4 ñoát loø hôi saáy saûnphaåm.

Taïi nhaø maùy cheá bieán tinhboät saén, khí CH4 sau khi loïcñöôïc phun thaúng vaøo buoàngñoát vaø thay theá ñöôïc 60%löôïng than B4 ñoát loø hôi. Saukhi vaän haønh ñoát thöû nghieämthaønh coâng vôùi ñaàu ñoát löôõngnhieân lieäu daàu DO vaø khí CH4do Italia saûn xuaát, theo nhaänxeùt cuûa Giaùm ñoác nhaø maùy, coùtheå tieát kieäm ñöôïc 6 lít daàu DOcho 1 taán saûn phaåm do söûduïng khí CH4.

Nhaø maùy cheá bieán cao su LeäNinh coù coâng suaát 1000taán/naêm saûn phaåm. Moãi moättaán saûn phaåm cao su caàn tieâuthuï 47 lít daàu DO ñeå saáy. Moãinaêm nhaø maùy phaûi tieâu toán47.000 lít daàu DO. Theo nhaän Hình 2: Thieát bò xöû lyù H2S, CO2, NH3 taêng CH4

Baûng 5. Keát quaû phaân tích CH4 tröôùc vaø sau thieát bò loïc khínhaø maùy cao su

Hình 3: Söû duïng khí CH4 thay than B4 vaø daàu DO ñoát loø hôi



xeùt, nhaø maùy coù theå tieát kieämñöôïc 3,4 lít daàu DO cho moättaán saûn phaåm do söû duïng khíCH4. Moät soá trao ñoåi thay lôøi keát

Phaân vieän BHLÑ vaø BVMTmieàn Trung - Taây Nguyeân ñaõöùng duïng thaønh coâng coângngheä sinh hoïc ñeå xöû lyù nöôùcthaûi cheá bieán cao su, tinh boätsaén vaø chaên nuoâi. Phöôngphaùp sinh hoïc nhö söû duïngcaùc vi khuaån yeám khí, hieáukhí hoaït ñoäng toát khi giaù tròpH trong nöôùc thaûi > 6,5.Nöôùc thaûi cheá bieán cao su,tinh boät saén vôùi giaù trò pH < 5,chöông trình phoái hôïp ñaõ söûduïng moät soá vaät lieäu töï nhieânñeå taêng pH > 6,5, thuaän lôïicho caùc loaïi vi khuaån hoaïtñoäng. Moät ñieàu deã nhaän thaáy

laø haøm löôïng Amoni trongnöôùc thaûi cheá bieán cao su,chaên nuoâi sau khi qua xöû lyùyeám khí, hieáu khí vaãn caohôn giaù trò theo qui chuaånnhieàu laàn. Thoâng thöôøng,ngöôøi ta söû duïng moät soá loaïihoùa chaát ñeå loaïi boû yeáu toánaøy. Phaân vieän ñaõ öùng duïngmöông “ñaát öôùt” keát hôïp vôùimoät soá loaøi thöïc vaät soángchìm trong nöôùc ñeå xöû lyù oânhieãm Amoni. Keát quaû haømlöôïng Amoni trong nöôùc thaûisau xöû lyù giaûm ñaùng keå vaøñaït qui chuaån Vieät Nam.

Phaân Vieän BHLÑ vaø BVMTmieàn Trung - Taây Nguyeâncuõng ñaõ öùng duïng thaønhcoâng caùc phöông phaùp taïokhí sinh hoïc töø chaát thaûi cheábieán cao su, tinh boät saén vaø

chaên nuoâi. Trong ñoù, chaátthaûi töø cheá bieán tinh boät saéntaïo ra khí sinh hoïc lôùn nhaát,tieáp ñeán laø dòch thaûi chaênnuoâi gia suùc vaø cuoái cuøng laønöôùc thaûi cheá bieán cao su.Nghieân cöùu cuûa Phaân Vieäncho thaáy, trong hoãn hôïp khísinh hoïc thì CH4 chieám 40 –60% (thoâng thöôøng laø 60 –80%), hôi nöôùc chieám 10-15%, CO2 töø 20-30%, H2Scoøn laïi laø moät soá taïp khí khaùc.Ñeå taêng tyû leä CH4, caàn thieátphaûi loaïi boû caùc taïp khí tronghoãn hôïp. Phaân Vieän ñaõ cheátaïo thaønh coâng thieát bò loaïi boûtaïp khí. Vieäc söû duïng CH4thay daàu DO ñoát loø hôi chonhaø maùy cheá bieán thöùc aên giasuùc ñaõ giaûm ñaùng keå chi phísaûn xuaát.



1. Vaán ñeà oâ nhieãm moâitröôøng lao ñoäng vaø nhöõngaûnh höôûng cuûa noù

OÂ nhieãm moâi tröôøng ñöôïchieåu laø söï thay ñoåi caùc ñaëctính lyù, hoùa vaø sinh hoïc cuûakhoâng khí, ñaát, nöôùc coù gaâytaùc ñoäng vaø aûnh höôûng tôùicuoäc soáng cuûa con ngöôøi,ñoäng thöïc vaät, gaây thieät haïicho caùc nguoàn taøi nguyeânthieân nhieân.

Beân caïnh ñoù, moâi tröôønglao ñoäng (MTLÑ) laø moät phaàncuûa moâi tröôøng vaø ñöôïc ñònhnghóa laø moâi tröôøng nôi conngöôøi tieán haønh caùc hoaïtñoäng saûn xuaát vaø phuïc vuï saûnxuaát. Nhö vaäy, coù theå hieåumoâi tröôøng lao ñoäng bao goàmtaát caû caùc yeáu toá toàn taïi taïi nôilaøm vieäc, coù khaû naêng aûnhhöôûng tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáptôùi söùc khoeû ngöôøi lao ñoäng(NLÑ), caû söùc khoeû theå löïc

cuõng nhö söùc khoeû tinh thaàn.Roõ raøng, vaán ñeà oâ nhieãm moâitröôøng lao ñoäng seõ coù nhöõngaûnh höôûng tröïc tieáp hoaëc giaùntieáp tôùi söùc khoûe cuûa ngöôøilao ñoäng. Ngoaøi ra, vaán ñeà oânhieãm moâi tröôøng lao ñoäng(OÂNMTLÑ) cuõng seõ coù nhöõngtaùc ñoäng tröïc tieáp vaø giaùn tieáptôùi doanh nghieäp vaø moâitröôøng xung quanh. Ñeå tìmhieåu roõ veà vaán ñeà naøy chuùngta ñi vaøo ñaùnh giaù nhöõng aûnhhöôûng cuûa moâi tröôøng laoñoäng ñeán töøng ñoái töôïng neâutreân.1.1. AÛnh höôûng cuûa vaán ñeàOÂNMTLÑ ñeán söùc khoûengöôøi lao ñoäng vaø chi phíkinh teá lieân quan

Trong quaù trình con ngöôøitham gia lao ñoäng saûn xuaát,caùc yeáu toá coù trong quaù trìnhcoâng ngheä, quaù trình lao ñoängvaø hoaøn caûnh nôi laøm vieäc coù

theå gaây aûnh höôûng nhaát ñònhñoái vôùi traïng thaùi cô theå vaø söùckhoeû NLÑ. Taát caû caùc yeáu toáñoù ñöôïc goïi laø yeáu toá veä sinhngheà nghieäp hay yeáu toá ngheànghieäp.

Caùc yeáu toá coù khaû naêng aûnhhöôûng ñeán söùc khoeû NLÑ coùtheå phaân loaïi nhö sau:

- Nhoùm caùc yeáu toá vaät lyù,goàm caùc yeáu toá vi khí haäu(nhieät ñoä vaø ñoä aåm khoâng khí,toác ñoä gioù, böùc xaï nhieät, aùpsuaát), tieáng oàn, rung ñoäng,böùc xaï (böùc xaï ñieän töø, böùc xaïion hoaù vaø khoâng ion hoaù),aùnh saùng; Caùc yeáu toá naøy khinaèm ngoaøi tieâu chuaån chopheùp ñeàu coù aûnh höôûng ñeánsöùc khoûe cuûa ngöôøi duø laø nhieätñoä quaù noùng, quaù laïnh hay ñoäaåm cao, toác ñoä gioù quaù lôùn ñeàucoù theå gaây leân caùc beänh nhö:ñaàu ñau nhoùi; choùng maët,choaùng vaùng, suy nhöôïc, laãn,

M�t s� suy ngh� v�Thi�t h�i kinh t� do

ô nhim môi tr�ng lao ��ngtrong doanh nghi�p

CN. Nguyeãn Thò Haûi HaøTrung taâm KH Moâi tröôøng vaø Phaùt trieån beàn vöõng





ngaát, caûm maïo, ñau löng, côxöông khôùp, meät moûi, ueå oaûivaø böùt röùt. Tieáng oàn coù theå gaâyra beänh ñieác ngheà nghieäp, neáutieáp xuùc laâu vaø daøi seõ aûnhhöôûng ñeán thính löïc cuûa NLÑ.Rung ñoäng vaø böùc xaï nhieätcuõng vaäy, ban ñaàu chæ laønhöõng aûnh höôûng nhoû nhöngcoù theå gaây ra caùc beänh ung thöda, ngoùn tay traéng. Roõ raøngcaùc vaán ñeà naøy coù theå khoânggaây aûnh höôûng lôùn ñeán ngöôøilao ñoäng vaø doanh nghieäptrong ngaén haïn, nhöng veà daøihaïn coù theå gaây nhöõng aûnhhöôûng khoâng toát ñeán söùc khoûengöôøi lao ñoäng, gaây ra caùcbeänh maõn tính. Tuy vaäy, caùcvaán ñeà naøy coù theå gaây neân tìnhtraïng nghæ oám trong ngaén haïn(1-3 ngaøy), cuõng coù aûnh höôûngñeán naêng suaát lao ñoäng hoaëcgiaûm chaát löôïng cuûa coâng vieäctrong khi laøm vieäc hay gaây racaùc tröôøng hôïp tai naïn laoñoäng do bò maát taäp trung hoaëcchoaùng vaùng ñoät ngoät.

- Nhoùm caùc yeáu toá hoaù hoïcvaø hoaù-lyù, bao goàm caùc hoaùchaát ñoäc, caùc loaïi hôi khí ñoäc,buïi; Nhoùm yeáu toá naøy coù theågaây ra taùc ñoäng nhieàu, maïnhvaø roõ raøng hôn so vôùi nhoùmyeáu toá vaät lyù, chuùng gaây ra söïnhieãm ñoäc ôû nhieàu möùc ñoäcaáp tính hay maõn tính, quacaùc con ñöôøng chuû yeáu nhötieâu hoùa hay qua da. Ñaâycuõng laø nhoùm yeáu toá gaây ranhieàu beänh ngheà nghieäp ñöôïcboài thöôøng nhaát trong soá 25beänh ngheà nghieäp ñöôïc baûohieåm xaõ hoäi chi traû hieän nay.Caùc beänh ngheà nghieäp do

nhoùm yeáu toá hoùa hoïc – hôi khíñoäc, buïi coù theå laø: buïi phoåisilic, buïi phoåi amiaêng, nhieãmñoäc asen, thuûy ngaân, chì, ungthö, ñoät bieán gen, noân, oùi,hoaëc co giaät, ngaát xæu. Veà caûngaén haïn hay daøi haïn thì caùcdoanh nghieäp coù MTLÑ bò oânhieãm bôûi nhöõng yeáu toá naøyñeàu gaây neân nhöõng thieät haïinghieâm troïng cho caû NLÑ vaødoanh nghieäp.

- Nhoùm caùc yeáu toá sinh vaät,vi sinh vaät vaø vi khuaån. Söïcaûm nhieãm vaø söï xaâm nhaäpcuûa vi sinh vaät vaø kyù sinhtruøng: ña soá caùc loaøi vi sinhvaät trong khoâng khí nhö vikhuaån hieáu khí, naámPenicillium, Aspergillus, naámmen,... thöôøng khoâng gaâybeänh maø chuû yeáu keát hôïp vôùicaùc loaøi hoaïi sinh hoaëc kyù

sinh xuaát phaùt töø cô theå ngöôøi,ñoäng vaät hoaëc töø moâi tröôøngxung quanh, ñaëc bieät laø buïi,ñaát. Khi trong ñaát coù caùc loaïinaám moác nhö Penicillium,Aspergillus thì trong buïi cuõngxuaát hieän caùc loaïi naám naøy.Tuy nhieân cuõng coù theå gaëpmoät soá vi khuaån gaây beänh nhöS.Aureus, Ps.Aeruginoza, vikhuaån ñöôøng ruoät,... nhöngvôùi tyû leä raát thaáp, nhaát laø trongkhoâng khí ôû nhöõng vuøng xachôï, beänh vieän, baõi raùc. Noùitoùm laïi, trong khoâng khí caùcchaát oâ nhieãm raén ngoaøi ñaát,buïi ra coøn coù naám, moác, vikhuaån. Caùc thaønh phaàn naøycoù lieân quan maät thieát vôùinhau: buïi caøng nhieàu thì tyû leävi sinh vaät trong khoâng khícaøng cao. Ngoaøi ra, ñieàu kieänmoâi tröôøng nhö nhieät ñoä, ñoä



aåm cuõng aûnh höôûng raát lôùnñeán soá löôïng vi sinh vaät coùtrong khoâng khí. Caùc yeáu toásinh hoïc naøy coù theå gaây neâncaùc beänh veà ñöôøng ruoät, beänhsoát reùt, beänh ngoaøi da, beänhveà maét, giun saùn .v.v.

- Nhoùm caùc yeáu toá ecgoânoâ-mi vaø taâm lyù-xaõ hoäi, bao goàmthieát keá vò trí laøm vieäc, gaùnhnaëng lao ñoäng, tö theá vaø nhòpñieäu lao ñoäng, toå chöùc laoñoäng, chaát löôïng coâng vieäc,quan heä lao ñoäng, v.v. Caùcyeáu toá naøy coù taùc ñoäng ñeánquaù trình lao ñoäng raát nhieàuñaëc bieät laø xuùc caûm cuûa NLÑ,noù coù theå daãn tôùi giaûm taïmthôøi khoái löôïng chuù yù, trí giaùckeùm, giaûm trí nhôù, maéc nhieàuloãi, haï thaáp hieäu suaát thao taùctö duy, tö duy thieáu logic, roáiloaïn töôûng töôïng, khuûnghoaûng tö duy, phoái hôïp vaø ñoächính xaùc cuûa chuyeån ñoänggiaûm ñi ñoät ngoät, tri giaùckhoâng gian roái loaïn. Chínhnhöõng vaán ñeà naøy coù theå gaâyneân caùc tai naïn lao ñoäng voâcuøng nguy hieåm hoaëc trongdaøi haïn seõ daãn tôùi caùc beänhngheà nghieäp cho NLÑ.

Coù theå thaáy baát kyø moät vaánñeà naøo trong oâ nhieãm moâitröôøng lao ñoäng ñeàu coù nhöõngaûnh höôûng nhaát ñònh ñeán söùckhoûe cuûa NLÑ, ngaén haïn thìseõ laø caùc tröôøng hôïp nghæ oámhoaëc tai naïn lao ñoäng baát ngôøxaåy ra, nhöng trong daøi haïnthì nhöõng aûnh höôûng naøy coùtheå gaây ñeán caùc loaïi beänhngheà nghieäp, gaây nguy hieåmcho söùc khoûe cuûa NLÑ, aûnhhöôûng ñeán caùc hoaït ñoängkinh teá cuûa doanh nghieäp.

1.2. AÛnh höôûng cuûa vaán ñeàOÂNMTLÑ ñeán doanh nghieäpvaø chi phí kinh teá lieân quan

Caùc vaán ñeà oâ nhieãm moâitröôøng lao ñoäng chaéc chaén coùnhöõng aûnh höôûng to lôùn ñeándoanh nghieäp, ñaëc bieät laø noùgaây ra raát nhieàu nhöõng thieäthaïi kinh teá maø tröôùc maétdoanh nghieäp coù theå chöanhaän thaáy vì nhieàu lyù do. Thöùnhaát laø, qua phaân tích nhöõngaûnh höôûng ñeán söùc khoûe NLÑôû treân cho thaáy, thôøi gian aûnhhöôûng cuûa noù khoâng phaûi laøtöùc thì maø laø caû moät quaù trình,tuy vaäy khi nhöõng aûnh höôûngcuûa noù baét ñaàu xuaát hieän thìseõ laø moät chuoãi nhöõng haäuquaû kinh teá naëng neà ñeándoanh nghieäp. Cuï theå laødoanh nghieäp seõ phaûi chòunhöõng chi phí lieân quan ñeánboài thöôøng cho caùc tai naïn laoñoäng vaø beänh ngheà nghieäp,

söûa chöõa maùy moùc do aên moønhay bò phaù huûy vì oâ nhieãm moâitröôøng, boài thöôøng cho coängñoàng xung quanh khu vöïcdoanh nghieäp do vaán ñeà oânhieãm moâi tröôøng laø nghieâmtroïng vaø tích luõy laâu daøi haycaùc chi phí thay theá, tuyeånduïng, ñaøo taïo nhaân vieân môùi,chi phí xöû lyù vaán ñeàOÂNMTLÑ… Thöù hai laø, ngaylaäp töùc doanh nghieäp coù theåthaáy ñöôïc nhöõng chi phí thieäthaïi phaûi boû ra ñeå ñaàøu tö chovaán ñeà ñaûm baûo moâi tröôønglao ñoäng an toaøn vaø khoâng bòoâ nhieãm trong khi chöa coù moättaøi lieäu chính thöùc naøo giuùp hoïnhaän thaáy hoï coù theå phaûi boûra nhöõng khoaûn chi phí lôùnhôn raát nhieàu trong khoaûngthôøi gian sau ñoù. Thöïc teá hieännay cho thaáy, nhöõng khoaûnchi phí maø doanh nghieäp phaûiboû ra ñeå boài thöôøng cho NLÑ





do vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôønglao ñoäng gaây leân laø khoâng lôùnvì vieäc ñaùnh giaù chi phí boàithöôøng laø chöa ñaày ñuû. Do ñoù,doanh nghieäp khoâng thöïc söïquan taâm chuù troïng ñeán vaánñeà ñaûm baûo moâi tröôøng laoñoäng moät caùch toát nhaát. Moättaøi lieäu höôùng daãn ñaùnh giaùphaân tích vaø toång hôïp caùc loaïichi phí cho doanh nghieäp laøcaàn thieát phaûi coù. 1.3. AÛnh höôûng cuûa vaán ñeàOÂNMTLÑ ñeán moâi tröôøngxung quanh vaø chi phí kinhteá lieân quan

OÂ nhieãm moâi tröôøng laoñoäng khoâng chæ aûnh höôûngñeán ngöôøi lao ñoäng maø coønaûnh höôûng tôùi coäng ñoàng daâncö soáng ôû caùc khu vöïc xungquanh. Moät soá nghieân cöùu y teáñoái chöùng ñaõ cho thaáy caùcbeänh hoâ haáp caû caáp tính vaømaõn tính ôû caùc vuøng gaàn caùckhu coâng nghieäp, doanhnghieäp cao hôn roõ reät so vôùicaùc vuøng noâng thoân. Caùcbeänh veà maét, beänh tim maïch,hoäi chöùng daï daøy, thieáu maùu,roái loaïn thaàn kinh ôû vuøng oânhieãm cuõng cao hôn.

Caùc aûnh höôûng chuû yeáucuûa OÂNMTLÑ ñeán coäng ñoàngxung quanh chuû yeáu laø do hôikhí ñoäc, buïi vaø tieáng oàn coùnhöõng taùc ñoäng ñeán moâitröôøng soáng, aûnh höôûng ñeánsöùc khoeû cuûa coäng ñoàng vaøhaï thaáp chaát löôïng cuoäc soáng.Nhöõng aûnh höôûng naøy cuõngtaïo ra moät maûng lôùn chi phí coùlieân quan nhö chi phí boàithöôøng, chi phí y teá, chi phíchaêm soùc…

2. Thieät haïi kinh teá do oânhieãm moâi tröôøng lao ñoäng

Ñeå xaùc ñònh ñöôïc thieät haïikinh teá do oâ nhieãm moâi tröôønglao ñoäng chuùng ta caàn phaûixaùc ñònh caùc chi phí haäu quaûcuûa vaán ñeà oâ nhieãm moâitröôøng lao ñoäng baèng caùchphaân loaïi caùc chi phí ra theonhieàu caùch ñaõ vaø ñang ñöôïcthöïc hieän treân theá giôùi. Coù theåphaân chia theo möùc ñoä cuûacaùc vaán ñeà OÂNMTLÑ, coù theåphaân chia theo ñoái töôïng phaûichi traû cho caùc vaán ñeàOÂNMTLÑ (NLÑ, doanhnghieäp, xaõ hoäi), cuõng coù theåphaân chia thaønh caùc chi phítröïc tieáp vaø giaùn tieáp. Moãi caùchphaân chia ñeàu coù nhöõng hieäuquaû rieâng cuûa noù, ví duï nhö:

- Phaân chia theo ñoái töôïngchòu chi phí thì chuùng ta raát deãñeå hình dung vaø lieät keâ ñöôïcñaày ñuû caùc chi phí lieân quanñeán töøng ñoái töôïng.

- Neáu phaân theo loaïi chi phíphaûi traû thì chuùng ta laïi coù theå

deã daøng tính toaùn baèng caùchsöû duïng caùc coâng thöùc gioángnhau cho cuøng moät loaïi chiphí.

- Hoaëc nhö chuùng ta phaânchia caùc loaïi chi phí theo möùcñoä OÂNMTLÑ töø hôïp veä sinh, oânhieãm ít, oâ nhieãm vöøa, oânhieãm nhieàu, oâ nhieãm raátnhieàu cho ñeán oâ nhieãmnghieâm troïng thì ta coù theå tínhtoaùn ñöôïc thieät haïi kinh teá chotöøng möùc oâ nhieãm, vôùi moãimöùc laïi coù nhöõng aûnh höôûngtaùc ñoäng khaùc nhau ñeán NLÑ,NSDLÑ hay xaõ hoäi. Tuy vaäy,caùch thöùc phaân chia naøy gaâykhoù khaên cho ngöôøi tính toaùnbôûi vieäc xaùc ñònh moät vaán ñeàbò aûnh höôûng do möùc ñoä oânhieãm naøo laø khoù phaân ñònhroõ raøng. Thay vaøo ñoù ta coù theåquy chung, do oâ nhieãm MTLÑneân toång soá ngaøy nghæ cuûangöôøi lao ñoäng laø bao nhieâu,tính ra soá tieàn laø bao nhieâumoät caùch deã daøng.

Döôùi ñaây laø moät caùch phaân



chia caùc loaïi chi phí cuûaOÂNMTLÑ theo ñoái töôïng phaûichi traû. Vieäc thöïc hieän phaânchia naøy seõ khieán chuùng ta deãdaøng hình dung ra caùc loaïi chiphí cuõng nhö lieät keâ chuùngmoät caùch ñaày ñuû vaø chi tieátnhaát, traùnh tröôøng hôïp boû soùtcaùc chi phí lieân quan (xemhình 1).

Sô ñoà trong hình 1 bieåu thò

moái lieân heä giöõa vaán ñeà oânhieãm moâi tröôøng lao ñoäng vaøcaùc nhoùm ñoái töôïng chòu chiphí laø: ngöôøi lao ñoäng, ngöôøisöû duïng lao ñoäng (doanhnghieäp) vaø xaõ hoäi. Trong töøngñoái töôïng naøy laïi coù nhöõng chiphí lieân quan cuï theå nhö sau:

- Ngöôøi lao ñoäng coù theå gaëpphaûi nhöõng vaán ñeà sau do oânhieãm moâi tröôøng lao ñoäng laø:

oám daãn tôùi vieäc nghæ oám, tainaïn lao ñoäng, beänh ngheànghieäp daãn tôùi caùc chi phínghæ oám, y teá, giaûm tieàn löôngv.v..

- Doanh nghieäp chòu nhöõngaûnh höôûng töø oâ nhieãm moâitröôøng lao ñoäng nhö: hoûngmaùy moùc, giaûm saûn löôïng,tuyeån duïng ngöôøi lao ñoängmôùi, caùc chi phí y teá cho caùc

NL

Doanh Nghi p

Xã h i

Vi khí h u Vi sinh

v t, vi khu n Ecogonomi

Hóa h c, hóa lý

TNL

BNN

Ngh m

Máymóc Gi m

SL

Tuy n d ng m i

M t uy tín

B i th ng

CP Y t

CP Y t

B i th ng

CP Y t

Thu

CP au n

C ng ng

X lý ONMTL

Hình1: Sô ñoà bieåu dieãn oâ nhieãm moâi tröôøng vaø caùc aûnh höôûng ñeán kinh teá



tröôøng hôïp bò TNLÑ&BNN doTNLÑ, boài thöôøng cho NLÑ,chi phí khaéc phuïc, giaûm thieåucaùc vaán ñeà OÂNMTLÑ, chi phímaát uy tín, hình aûnh…

- Xaõ hoäi cuõng phaûi chòunhöõng khoaûn chi phí nhö: chiphí boài thöôøng, chi phí y teá, chiphí xaõ hoäi bò giaûm do ñoùngthueá ít ñi, caùc chi phí lieân quanñeán aûnh höôûng ra ngoaøi coängñoàng ngoaøi xaõ hoäi.

Tuy nhieân chuùng ta seõ nhìnthaáy ngay nhöõng chi phí bòtruøng laäp giöõa ba nhoùm ñoáitöôïng chòu chi phí naøy, do ño,ùkhi ñi vaøo tính toaùn chuùng ta seõphaân chia chuùng thaønh caùchaïng muïc chi phí ñeå deã daøngtính toaùn vaø cuï theå hôn, trongmoãi haïng muïc chi phí seõ laïi laøtoång hôïp nhöõng chi phí cuûa caùcñoái töôïng chòu chi phí, töø ñoù tadeã daøng bieát ñöôïc ñaâu laø chiphí ñaõ ñöôïc tính, ñaõ lieät keâ vaøkhoâng coù khaû naêng tính 2 laàn.

- Chi phí y teá: goàm caùc chiphí y teá töø phía NLÑ, ngöôøi söûduïng lao ñoäng vaø xaõ hoäi;

- Chi phí boài thöôøng: laø toångnhöõng chi phí boài thöôøng töøphía ngöôøi söû duïng lao ñoängvaø xaõ hoäi;

- Chi phí thay theá vaø ñaøo taïo;- Chi phí duy trì saûn xuaát;- Chi phí voán con ngöôøi: Chi

phí maát thu nhaäp laâu daøi; - Chi phí khaùc.Vieäc tính toaùn caùc chi phí

naøy ñöôïc döïa treân coâng thöùctính toaùn chi phí cho caùc tainaïn lao ñoäng vaø beänh ngheànghieäp cuûa Taây Ban Nha vôùinhieàu loaïi chi phí ñöôïc xaùc

ñònh vaø tính toaùn, vaø coù söïtöông ñoàng veà caùch chi traû chocaùc TNLÑ&BNN ôû Vieät Nam.Theo ñoù, nhöõng chi phí ñeå tínhtoaùn toån thaát do oâ nhieãm moâitröôøng lao ñoäng vaø beänh ngheànghieäp ñoù laø: chi phí vaéng maët,chi phí ñaøo taïo vaø thay theá, chiphí boài thöôøng, chi phí voán conngöôøi, chi phí duy trì saûn xuaátvaø caùc chi phí khaùc. Maëc duøvieäc löïa choïn vaø tính toaùn cuõngmôùi chæ ñöa ra ñöôïc moät phaànlôùn chi phí nhöng chaéc chaénñaõ ñem laïi nhöõng ñaùnh giaùchính xaùc hôn cho nhoùmnhöõng ngöôøi nghieân cöùu veàthieät haïi kinh teá do OÂNMTLÑtrong doanh nghieäp. Toång chiphí thieät haïi lôùn hôn gaáp nhieàulaàn so vôùi nhöõng chi phí ñônthuaàn maø doanh nghieäp vaãntính toaùn (chæ laø chi phí boàithöôøng vaø duy trì saûn xuaát). 3. Laøm theá naøo ñeå coù ñoänglöïc kinh teá trong an toaøn vaøsöùc khoûe ngheà nghieäp

Hieän nay, khoâng chæ ôû caùcnöôùc chaâu AÂu maø taïi moät soánöôùc chaâu AÙ nhö Haøn Quoácñaõ taïo ra nhöõng ñoäng löïckinh teá ñeå coù theå taêng cöôøngvaán ñeà an toaøn vaø söùc khoûengheà nghieäp trong doanhnghieäp. Nhöõng ñoäng löïc naøycoù theå laø caùc döï aùn khuyeánkhích thöïc hieän OHS, haycaùc phaàn thöôûng cho caùcdoanh nghieäp trong vieäc ñaûmbaûo an toaøn cho nhaân vieâncuûa hoï. Vieäc ñöa ra nhöõngñoäng löïc kinh teá naøy döïa treânnguyeân taéc win-win (hai beâncuøng coù lôïi), töùc laø hoaït ñoängñaûm baûo an toaøn veà söùckhoûe ngheà nghieäp vöøa coù lôïi

cho ngöôøi lao ñoäng – nhöõngngöôøi chòu taùc ñoäng vaø aûnhhöôûng tröïc tieáp töø caùc vaán ñeàlieân quan ñeán oâ nhieãm moâitröôøng – ñoàng thôøi cuõng taïora lôïi ích kinh teá cho doanhnghieäp khi thöïc hieän noù. ÔÛchaâu AÂu nhöõng ñoäng löïc naøycoù theå laø trôï caáp nhaø nöôùcthoâng qua giaûm thueá, chovay öu ñaõi trong ngaân haøng,phí baûo hieåm thaáp hôn, taïo ralôïi theá caïnh tranh cho coângty, hay caùc öu ñaõi ñaëc bieätmaø doanh nghieäp coù theå tínhtoaùn vaø thaáy raèng hoï coù lôïikhi thöïc hieän caùc hoaït ñoängOHS. Trong kinh nghieäm cuûaHaøn Quoác, neáu ñöôïc cô quanan toaøn veä sinh lao ñoäng taïiHaøn Quoác (KOSHA) ñaùnhgiaù laø ñaõ thöïc hieän toát hoaïtñoäng ñaùnh giaù ruûi ro trong laoñoäng vaø coù caùc bieän phaùpphoøng ngöøa tai naïn lao ñoäng,beänh ngheà nghieäp cuõng nhöoâ nhieãm moâi tröôøng thì caùcdoanh nghieäp seõ ñöôïc nhaänchöùng chæ an toaøn, maø chöùngchæ an toaøn naøy seõ giuùpdoanh nghieäp coù theå giaûmñöôïc 10% phí ñoùng baûo hieåmtai naïn lao ñoäng. Thöïc teá chothaáy, ñaõ coù raát nhieàu caùcdoanh nghieäp ñeán KOSHAvaø xin ñöôïc ñaùnh giaù ñeånhaän ñöôïc chöùng chæ ñeå coùtheå giaûm phí ñoùng baûo hieåmtai naïn lao ñoäng.

Cuoái cuøng, ta coù theå thaáyraèng muoán taïo ra moät ñoäng löïckinh teá ñeå coù theå ñaûm baûo,khuyeán khích caùc hoaït ñoängan toaøn veä sinh lao ñoäng thìchuùng ta caàn phaûi döïa treânnguyeân taéc ñoâi beân cuøng coù lôïi(win-win).



taïp chí hoaït ñoäng khoa hoïc - coâng ngheä kt qu nghiên...

Documents