TAM PHÁP ẤN

A. ĐẶT VẤN ĐỀ

Suốt 45 năm thuyết pháp độ sanh, Đức Phật đã để lại cho nhân loại một kho tàng chánh pháp vô giá. Giáo pháp ấy được “Ngài khéo thuyết giảng, tự chứng ngay hiện tại, vượt ngoài thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí chứng biết.”

Giáo lý Tam Pháp Ấn, một giáo lý quan trọng được nhắc đến hầu hết trong các kinh điển, từ kinh tạng Nam truyền đến Bắc truyền và cả trong tất cả các bộ luận của Phật Giáo.

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I. KHÁI QUÁT VỀ TAM PHÁP ẤN

Tam Pháp Ấn là ba đặc điểm nổi bậc của Phật Giáo, ba khuôn dấu của Chánh Pháp, đó là bản chất của thế giới hiện tượng: Vô thường, khổ, vô ngã.

Tất cả những giáo lý không có ba dấu ấn, ba sắc thái đặc biệt ấy đều không phải là giáo lý của Đạo Phật.

II. NỘI DUNG CỦA TAM PHÁP ẤN1. Vô thường: a) Biểu hiện của vô thường:

Pháp ấn thứ nhất là vô thường, là sự không bền vững, sự thay đổi, sinh khởi, hoá thành, hoại diệt, là sự xoay chuyển không ngừng của sự vật hiện tượng.

Đức Phật dạy: “hiện hữu của chúng ta mong manh như mây mùa thu. Cảnh sống chết như màn nhảy múa. Đời người như chớp nhoáng qua bầu trời. Vút nhanh như thác trên cao đổ xuống.”

b) nguyên nhân của vô thường:

Tại sao mọi sự vật vô thường tạm bợ như vậy? Một câu trả lời rất minh bạch và đơn giản là vì chúng ta do duyên sinh.

Trước khi nhập Niết Bàn, Đức Phật đã dạy: “trong các dấu chân, dấu chân voi là lớn hơn cả. Trong các Pháp quán niệm xứ, thì niệm vô thường là hơn cả”. (Kinh Đại Bác Niết Bàn)

2. Khổ:

Pháp ấn thứ hai là Khổ (Dukkha). chữ Dukkha ở đây mang ý nghĩa của Diệu Đế Thứ Nhất trong Tứ Diệu Đế.

Trong kinh Tương Ứng V, Đức Phật dạy: “này các Tỳ Kheo, sanh là khổ, già là khổ, bệnh là khổ, chết là khổ, thương yêu mà biệt ly là khổ, mong cầu không được là khổ. Tóm lại, chấp thủ nam uẩn là khổ”.

“ keû taïo hoaù hoaù ñaønh hanh quaù ngaùn Cheát ñuoái ngöôøi treân caïn maø chôi Loø cöø nung naáu söï ñôøi,

Böùc tranh vaân caåu veõ ngöôøi tang thöông.”

( Ôn Như Hầu)Theo Phaät Giaùo, quan nieäm veà khoå coù

theå nhìn töø ba phöông dieän, söï ñau khoå trong nghóa thoâng thöôøng goïi laø khoå khoå, ñau khoå phaùt sinh do voâ thöôøng chuyeån bieán goïi laø hoaïi khoå vaø ñau khoå do nhöõng hoaøn caûnh giôùi haïn cuûa sanh töû goïi laø haønh khoå.

3. Vô ngã:

Pháp ấn thứ ba là vô ngã, nghĩa là không có một bản chất trường tồn bất biến, không có một chủ thể tuyệt đối, không có linh hồn bất diệt, không có đấng sáng tạo vĩnh cữu.

Vì söï vaät ñeàu do nhaân duyeân sinh, söï hieän höõu cuûa moãi söï vaät, moãi chuùng sanh laø söï hieän höuõ trong töông quan, do taùc ñoäng nhaân duyeân maø taïo thaønh. Vaø thaân theå cuûa chuùng ta cuõng do boán ñaïi keát hôïp, naêm uaån ñònh hình trong cô cheá nhaân duyeân, neân söï hieän höõu cuûa con ngöôøi laø voâ ngaõ.

. “Naêm uaån khoâng phaûi laø ngaõ, neáu theå xaùc laø Ngaõ thì theå xaùc khoâng bò beänh taät, neáu caûm thoï, töôûng, haønh laø ngaõ thì chuùng khoâng bò khoå ñau, neáu thöùc laø ngaõ thì thöùc khoâng bò sai laàm, vaø ngöôøi ta coù theå noùi ñöôïc raèng naêm uaån cuûa ta ñöøng nhö theá naøy, ñöøng nhö theá kia. Nhöng vì theå xaùc khoâng phaûi laø ngaõ, do ñoù thaân theå bò beänh taät, thoï, töôûng, haønh khoâng phaûi laø ngaõ, do ñoù chuùng ta bò khoå ñau , thöùc khoâng phaûi laø ngaõ, do ñoù thöùc bò sai laàm, vaø ngöôøi ta khoâng theå noùi raèng naêm uaån cuûa ta phaûi theá naøy, phaûi nhö theá kia.” ( Kinh Trung Bộ)

Voâ thöôøng vaø khoå ñau laø hai ñaëc ñieåm töông ñoái deã ñöôïc ngöôøi ta chaáp nhaän, nhöng tính chaát voâ ngaõ thöôøng khoù ñöôïc ngöôøi ta ñoàng yù.

Nguyeân nhaân chính laø do voâ minh, tham aùi, ngöôøi ta chaáp ngaõ ñaõ töø bao ñôøi, do öôùc voïng ñöôïc sinh toàn, do sôï haõi hö voâ, do sôï maát nhöõng sôû höõu, maát baûn thaân…

Con ngöôøi ñaõ taïo ra Thöôïng Ñeá ñeå nöông caäy, ñeå ñöôïc che chôû an toaøn, hoï cuõng ñaõ taïo ra yù töôûng veà moät linh hoàn baát töû hay Ngaõ ñeå ñöôïc soáng maõi maõi ñeán baát taän.

III. NHẬN ĐỊNH VỀ TAM PHÁP ẤN1. Tính chính thống của giáo lý Đạo Phật:

Tam Pháp Ấn là bản chất của thế giới hiện tượng được nhìn thấy qua cái nhìn trí tuệ của bậc Thánh.

Trong ba đặc tính: vô thường, khổ, vô ngã thì đặc tính cuối cùng là dấu ấn đặc biệt nhất trong giáo lý Phật Giáo.

Tam Pháp Ấn là ba đặc điểm nổi bậc nhất của Phật Giáo, là ba dấu ấn xác định, chứng nhận tính chính thống của giáo lý Đạo Phật để phân định sự khác biệt với các tôn giáo khác.

2. Một phương pháp thiền quán:

Khi đề cập đến Vô Thường, khổ và vô ngã, mục đích đầu tiên của Đức Phật là khai thị, chỉ bày cho chúng sanh thấy rõ thực tướng của thế giới hiện tượng.

Mục đích quan trọng của giáo lý Tam Pháp Ấn là phương tiện thiền quán để đi ra khỏi chấp thủ, tham ái, giải thoát khỏi khổ đau.

. Ñöùc Phaät ñaõ daïy caùc Thaày Tyø Kheo phöông phaùp quaùn nieäm veà baûn chaát thaät söï cuûa taám thaân naêm uaån trong khi tu taäp treân cô sôû Tam Phaùp AÁn nhö sau: “naøy caùc Tyø Kheo, caùc Thaày nghó theá naøo veà saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc laø thöôøng hay voâ thöôøng?Baïch Theá Toân, naêm uaån laø voâ thöôøngCaùi gì voâ thöôøng laø khoå hay laïc?Baïch Theá Toân, caùi gì voâ thöôøng laø khoå

“Ñuùng theá, naêm uaån voâ thöôøng ñaày khoå ñau, bò thay ñoåi, thì ngöôøi ta khoâng theå baûo raèng naêm uaån laø cuûa toâi, toâi laø naêm uaån vaø naên uaån laø töï ngaõ cuûa toâi.” Vaø Ñöùc Phaät tuyeân boá raèng söï nhaän ñònh aáy laø ñieàu maø keû coù trí tueä phaûi bieát moät caùch nhö thaät, keû naøo thaáy moïi söï nhö theá, keû aáy laø baäc trí, baäc nghe phaùp cao quyù.

Nhôø thaáy vaø bieát nhö thaät vôùi trí tueä, haønh giaû xa lìa saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc, vöôït khoûi tham duïc, giaûi thoaùt vaø giaûi thoaùt tri kieán, chaám döùt sanh töû luaân hoài, khoâng coøn taùi sanh nöõa.

IV. TAM PHÁP ẤN TRONG HỆ THỐNG GIÁO LÝ.

1. Tam Pháp Ấn và giáo lý Duyên Khởi:

Tam Pháp Ấn thể hiện rõ nét nhất là trong giáo lý Duyên Khởi. Vô ngã là hệ quả thẩm sát liên tục các nguyên lý duyên khởi và vô thường.

Hay nói cach khác vô ngã là kết quả tự nhiên, là hệ luận của sự phân tích về năm uẩn. Và giáo lý duyên khởi hay duyên sinh.

2. Tam Pháp Ấn và Tứ Diệu Đế:

Đối với giáo lý Tứ Diệu Đế, Tam Pháp Ấn thể hiện rõ nét ở Diệu Đế thứ nhất là chân lý về sự thật khổ đau, và khi nói vô ngã là Niết Bàn, thì thực tại Vô Ngã ấy chính là Diệu Đế thứ ba.

3. Tam Pháp Ấn trong luận tạng:

Không những Pháp Ấn được trình bày dựa trên đặc tính của các pháp về mặt hiện tượng, mà còn đứng trên lập trường bản thể. Ở đây Tam Pháp Ấn được mệnh danh vô thường, vô ngã và Niết Bàn.

Trong Hán Tạng Tam Pháp Ấn được hiểu là ba cánh cửa đi vào giải thoát. Được gọi là không, vô tướng và vô tác (vô nguyện).

V. LỢI ÍCH VÀ ỨNG DỤNG CỦA TAM PHÁP ẤN.

1. Nhận thức rõ bản chất cuộc đời: Giáo lý Tam Pháp Ấn giúp cho

chúng ta nhận thức và hiểu rõ bản chất thực của bản thân cuộc sống xung quanh và hiện tượng giới, đồng thời Tam Pháp Ấn cũng là chìa khoá giúp chúng ta đi ra khỏi điên đảo vọng tưởng của dục vọng, ngoan cố, chấp thủ và khổ đau.

“Taát caû haønh voâ thöôøngVôùi tueä quaùn thaáy vaäyÑau khoå ñöôïc nhaøm chaùnChính con ñöôøng thanh tònh.

( P C .277 )

Taát caû haønh ñau khoåVôùi tueä quaùn thaáy vaäyÑau khoå ñöôïc nhaøm chaùnChính con ñöôøng thanh tònh”

( P C . 278 )

2. Nguyên lý của sự phát triển:

Với trí tuệ quán sát các hành là: Vô thường, là khổ đau, tuyệt nhiên không làm cho đời sống của một Phật Tử buồn rầu, phiền muộn, như người ta đã lầm tưởng. Trái lại một Phật Tử chân chính là người hạnh phúc nhất trần gian.

Khi nhìn thấy như thật về sự Vô thường của hiện tượng giới, người Phật Tử khám ra nguyên lý vận động của sự phát triển, sự hoàn thiện thế giới vật chất và tâm linh.

3. Xua tan bóng tối tà tín: Đại đa số chúng ta trong cuộc đời

đều sợ giáo lý vô ngã, nhất là các tôn giáo theo thuyết hữu ngã, họ sợ sẽ không còn cái “Tôi hay Ngã” để cảm thọ và hưởng thụ hạnh phúc của cuộc đời.

Giáo lý của Đức Thế Tôn về vô ngã có công năng xua tan bóng tối của tà tín, mê lầm, ngu si, sợ hãi, khước từ mọi hệ lụy do ngã chấp đem lại, đập tan mọi lý thuyết thần quyền…giúp cho ánh sáng trí tuệ phát sinh, bình an và giải thoát.

4. Cải thiện ý thức hệ xã hội: Giáo dục con người theo lối nhìn của

Tam Pháp Ấn sẽ giúp cho họ nhận thức đúng đắn về thực tại, về mối liên hệ giữa cá nhân với cộng đồng và với môi trường thiên nhiên cũng như xã hội.

Nhờ thấy như thật về thật tướng của sự vật hiện tượng, giúp con người đi ra khỏi hoang tưởng, mê tín và xoá bỏ tư duy hữu ngã vốn từ lâu ngự trị trong nhận thức và đời sống của nhân loại, đồng thời thiết lập một ý thứ hệ nhân bản, tiến bộ, một nhân sinh quan đúng đắn, phù hợp với chân lý.

C. KẾT LUẬN

Sự có mặt của Đạo Phật, với cái nhìn tuệ giác về thực tại: Vô thường, khổ, vô ngã đã đem lại luồng sinh khí mới cho xã hội Ấn Độ thời bấy giờ.

Tam Pháp Ấn chính là ba chiếc chìa khoá để mở cánh cửa đi vào giải thoát, ba phương pháp quán niệm để chuyển hoá tự thân.

Vô Thường, Khổ và Vô ngã như đã trình bày cũng là khuôn dấu, nguyên lý y cứ để thẩm định mọi lý thuyết, ngôn luận, cũng như phương pháp tu tập theo truyền thống Phật giáo.

THE END