SZKOŁA POLICJI W KATOWICACH

Wydawnictwo

Szkoły Policji w Katowicach

2011

Taktyka zatrzymywania niebezpiecznych

osób w pomieszczeniach –

planowanie zatrzymania

Część II

Opracowanie:

podinsp. Bartosz Głowacki

podinsp. Mariusz Skucha

mł. asp. Mirosław Forfecki

ZAKŁAD WYSZKOLENIA SPECJALNEGO

Wszelkie prawa zastrzeżone – Szkoła Policji w Katowicach 2011

Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

Wszystkie zdjęcia zamieszczone w publikacji są własnością Szkoły Policji w Katowicach.

Spis treści

Wstęp ............................................................................................................................ 5

PLANOWANIE ZATRZYMANIA ............................................................................. 6

I. ROZPOZNANIE ............................................................................................... 8

II. UZYSKANIE PRZEWAGI ............................................................................. 14

III. ZDOLNOŚĆ DO ATAKU .............................................................................. 16

IV. IDENTYFIKACJA CELU ............................................................................... 19

V. ZABEZPIECZENIE DROGI WYCOFANIA ................................................... 20

VI. WSPÓŁDZIAŁANIE Z INNYMI SŁUŻBAMI .............................................. 21

BIBLIOGRAFIA ........................................................................................................ 22

5

Wstęp

Zatrzymanie osoby jest jedną z częstszych czynności wykonywanych

przez policjantów. Zatrzymania dokonują policjanci praktycznie wszystkich pionów.

Zdarza się nawet, że będący na urlopie lub w czasie wolnym policjant, widząc sytuacje

łamania prawa – reaguje, a w wyniku jego interwencji dochodzi do zatrzymania

sprawcy przestępstwa. W ostatnim okresie zdarzyło się kilka tego typu przypadków,

a w przypadku jednego z nich interweniujący policjant poniósł śmierć w wyniku ran

odniesionych po pchnięciu nożem (Warszawa, luty 2010 r.). Z tego i wielu innych

powodów zachodzi konieczność starannego i rzetelnego przygotowania się

do zatrzymania osoby, i to nie tylko tej szczególnie niebezpiecznej.

Oczywiście każdy zdaje sobie sprawę, że nie zawsze istnieje możliwość

dokładnego przygotowania się do zatrzymania. Chodzi tu oczywiście o czas.

Wielokrotnie zdarza się, że po otrzymaniu informacji dotyczącej miejsca przebywania

osoby poszukiwanej policjanci mają tylko kilka minut na przygotowanie się,

zorganizowanie, przybycie na miejsce i zatrzymanie osoby. W takich sytuacjach

kluczowym jest poziom wyszkolenia indywidualnego każdego policjanta biorącego

udział w działaniach. Często o powodzeniu tych interwencji decydują elementy

wcześniejszych ćwiczeń i wiedzy, którą nabył każdy z nich w czasie szkoleń

oraz doskonalenia zawodowego. Niemniej jednak, niezależnie od okoliczności, każdą

interwencję należy zaplanować i zabezpieczyć w możliwie najbardziej profesjonalny

sposób, nie zapominając o żadnym z elementów.

W publikacji tej pragniemy przybliżyć elementy, które należy uwzględnić

planując zatrzymanie i które mogą zadecydować o jego powodzeniu

oraz bezpieczeństwie uczestniczących w nim policjantów i innych osób.

Autorzy

6

PLANOWANIE ZATRZYMANIA

Policjanci przystępując do zatrzymania osoby, w szczególności osoby niebezpiecznej,

która może posiadać i posługiwać się niebezpiecznym narzędziem, w tym bronią,

powinni tego typu działania starannie zaplanować i odpowiednio się do nich

przygotować. Przygotowanie to powinno przebiegać wieloetapowo oraz powinno

pozwolić na stworzenie planu, który zapewni maksimum bezpieczeństwa policjantom,

osobom postronnym i zatrzymywanym. W sytuacjach nagłych, gdzie zatrzymania

dokonuje patrol, np. dwuosobowy, czas na zaplanowanie działań często skraca się do

minimum, lecz element ten jest wręcz niezbędny dla bezpiecznego wykonania tej

czynności.

Najczęściej zatrzymania niebezpiecznych przestępców realizowane są w formie

operacji policyjnych. Dowodząc tego typu operacją należy:

ocenić zagrożenie, ustalić jego rodzaj i przewidywany rozwój;

określić i zebrać siły oraz środki niezbędne do usunięcia zagrożenia;

określić zadania i zorganizować sztab dowódcy operacji;

wyznaczyć i określić zadania dowódców podoperacji;

nadzorować i koordynować przebieg operacji zgodnie z planem działania

dowódcy;

koordynować przygotowanie zaplecza logistycznego, medycznego

i technicznego;

zorganizować systemy łączności i obiegu informacji;

wyznaczyć policjanta uprawnionego do kontaktów ze środkami

masowego przekazu w zakresie przebiegu operacji;

współdziałać ze służbami specjalistycznymi i instytucjami właściwymi

dla rodzaju zdarzenia oraz właściwymi terytorialnie organami

administracji państwowej;

przygotować i przekazywać właściwemu przełożonemu meldunki

i relacje z realizowanych działań.

7

Kierowanie przygotowaniami do działań zleca się dowodzącemu operacją. Każde

działania policyjne ukierunkowane na organizację działań przy udziale grupy

policjantów powinny być kierowane i organizowane przez dowódcę, który na każdym

etapie jakichkolwiek działań sprawuje bezpośredni nadzór i kontrolę nad całością

operacji. To dowódca na podstawie swojej wiedzy, doświadczenia i zebranych

informacji dotyczących konkretnych działań podejmuje kluczowe dla powodzenia

operacji decyzje. Aby móc jak najdokładniej zaplanować działania takie jak

np. zatrzymanie niebezpiecznej osoby w pomieszczeniu, dowódca do stworzenia planu

operacji potrzebuje szeregu informacji dotyczących zatrzymywanego i miejsca

zatrzymania. Część tych informacji może, a nawet w niektórych przypadkach

powinien, uzyskać osobiście, ale większość może zlecić do zdobycia policjantom

biorącym udział w operacji. Sam dowódca powinien większość czynności jedynie

koordynować, a tylko w kluczowych sprawach angażować się osobiście w działania

i ich realizację.

***

Planowanie zatrzymania składa się z kilku etapów opisanych szczegółowo

w kolejnych rozdziałach. Czas ich trwania i zakres podjętych czynności jest bardzo

różny i uzależniony od wagi sprawy. Niemniej jednak nigdy nie należy lekceważyć

tzw. prostych interwencji i do każdych działań związanych z zatrzymywaniem osób

podchodzić w sposób rzetelny i z maksymalną koncentracją, wykorzystując przy tym

wszelkie dostępne środki bezpieczeństwa.

8

I. ROZPOZNANIE

Jednym z pierwszych działań podejmowanych przy planowaniu zatrzymania jest

rozpoznanie. Rozpoznanie jest bardzo szerokim pojęciem i obejmuje wiele sfer, może

być ponadto prowadzone wielopłaszczyznowo. Zakrojone na dużą skalę pozwala

nie tylko na rozpoznanie terenu, samego budynku, ale też rozkładu dnia,

przyzwyczajeń i nawyków zatrzymywanego. Jeśli na rozpoznanie mamy mniej czasu,

należy wówczas skupić się na pozyskaniu najbardziej istotnych informacji,

nie zapominając przede wszystkim o bezpieczeństwie.

Do głównych zadań rozpoznania należy określenie:

drogi dojazdu do posesji (główne i zapasowe) – musi zostać ustalona i określona

dodatkowa droga umożliwiająca np. dotarcie na miejsce drugiego zespołu

wsparcia lub na wypadek podejrzenia o podłożeniu na drodze głównej ładunków

wybuchowych;

miejsca oczekiwania grupy szturmowej – grupa szturmowa musi być

skoncentrowana w miejscu niewidocznym dla innych osób, aby miała czas

na przygotowanie się do ewentualnego szturmu;

rodzaju budynku – należy dokładne określić strukturę obiektu,

np.: budynek wolnostojący, zabudowa szeregowa, budynek wielorodzinny

(blok mieszkalny) itp.;

ilości kondygnacji w budynku i usytuowania lokalu (mieszkania), w którym

będzie realizowane zatrzymanie – niezbędne jest określenie sposobu

przemieszczania się pododdziału pomiędzy kondygnacjami, jak również

określenie różnych możliwości wejścia do konkretnych pomieszczeń,

np. za pomocą wydłużonej drabiny, wysięgnika lub poprzez balkony;

możliwości wejścia i wyjścia z budynku – należy zebrać niezbędne informacje

dotyczące zabezpieczenia otworów wejściowych i wyjściowych (tj. rodzaju

zamontowanych drzwi i okien, zastosowanych zabezpieczeń, obicia blachą, ilości

9

i rodzaju zamków, domofonów), kierunku ich otwierania, umieszczenia zawiasów

oraz klamek itp.;

wyjścia ewakuacyjnego – niezbędne jest przygotowanie planu na wypadek

szybkiej ewakuacji grupy, osób trzecich lub zakładników, a także w sytuacji

użycia grupy pozoracji w celu odwrócenia uwagi;

rozmieszczenia pomieszczeń – konieczne jest dobranie odpowiedniej taktyki

działania wewnątrz obiektu oraz ilości szturmujących policjantów, a także

ustalenie ewentualnych miejsc, w których może się ukryć osoba zatrzymywana,

jak również zabudowań pomieszczeń. Istotnym elementem jest uzyskanie

informacji w zakresie rozmieszczenia pomieszczeń newralgicznych

(rozdzielni prądu, gazu itp.);

ewentualnego miejsca przebywania przestępcy – jeśli dowódca operacji posiada

możliwość stałej obserwacji budynku powinien z niej niewątpliwie skorzystać,

zebrane w ten sposób informacje mogą okazać się kluczowe w bezpiecznej

realizacji zatrzymania osoby. Tego typu obserwacja nie musi być prowadzona

jedynie przez obserwatora, można to zadanie powierzyć również snajperowi.

Obserwacje możemy prowadzić z ukrycia, np. z budynku mieszczącego się

w bezpośrednim sąsiedztwie obserwowanej posesji, samochodu, lokali

gastronomicznych lub bezpośrednio z ulicy, pamiętając jednak, żeby zachowanie

obserwatora nie wzbudziło podejrzeń. Zebrane w ten sposób informacje ułatwią

grupie szturmowej szybkie wejście do budynku i natychmiastowe zatrzymanie

celu we wskazanym przez obserwatora miejscu;

planu w razie wystąpienia szturmu natychmiastowego – niezbędne

w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia lub sytuacji zakładniczej, kiedy to

następuje atak natychmiastowy;

możliwości ukrycia się i wykorzystania przez policjantów zasłon naturalnych

znajdujących się wokół obiektu – w celu zapewnienia bezpieczeństwa własnego

policjantów, jak również uzyskania elementu zaskoczenia oraz przewagi, grupa

szturmowa musi przemieścić się pod obiekt niezauważona, wykorzystując do tego

elementy naturalne takie jak drzewa, krzaki, słupy energetyczne, zaparkowane

pojazdy itp. Jeżeli skryte podejście nie jest możliwe, grupa powinna być

10

ubezpieczana przez snajpera lub przez cały biorący udział w działaniach zespół.

W razie przemieszczania się po terenie otwartym należy stosować taktykę

polegającą na szybkim przemieszczaniu się od osłony do osłony.

Rozpoznanie można przeprowadzić za pomocą:

utrwalenia za pomocą

kamery w trakcie

prowadzenia obserwacji.

Metoda ta pozwala

na dokładne odtworzenie

wyglądu osoby,

jak również zarysów

szturmowanego obiektu;

przy filmowaniu należy

wykorzystać wszelkiego

rodzaju naturalne elementy

otoczenia np. ławki,

zaparkowane i poruszające

się pojazdy

― kamera

11

obserwacja z lokalu

obserwacja z ukrycia

utrwalenie za pomocą

aparatu fotograficznego

12

utrwalenie za pomocą

szkicu

utrwalenie za pomocą

zdjęć lotniczych

analiza dokumentacji

budowlanej obiektu

13

rozpoznanie może być

również prowadzone przez

patrol Policji bezpośrednio

przed podjęciem

interwencji

14

II. UZYSKANIE PRZEWAGI

Kolejnym z elementów planowania działań związanych z zatrzymaniem

niebezpiecznych osób jest uzyskanie przewagi przez grupę zatrzymującą. Do tego

etapu możemy zaliczyć takie składowe jak: wykorzystanie elementu zaskoczenia,

wybór czasu ataku czy miejsca, od którego atak się rozpocznie.

Element zaskoczenia przy planowaniu zatrzymania powinien być w zasadzie

wpisany na stałe w całość założeń. To właśnie zaskoczenie pozwala nam na szybkie

i sprawne zatrzymanie osoby, częstokrotnie bez potrzeby użycia środków przymusu

bezpośredniego, za wyjątkiem oczywiście siły fizycznej i kajdanek.

Bezpośrednio z zaskoczeniem powiązane są czas i miejsce ataku. Atak

powinien rozpocząć się w momencie i z kierunku, którego zatrzymywany najmniej się

spodziewa. Zaskoczeni szybkością następujących po sobie wydarzeń, zatrzymywani

często nie podejmują nawet próby ucieczki, nie mówiąc już o stawianiu

jakiegokolwiek oporu czy walki. Aby dopełnić elementu zaskoczenia istotnym jest,

by w działaniach została przewidziana odpowiednia liczba policjantów, wyposażona

ponadto w taki sprzęt, który pozwoli na natychmiastowe wejście do pomieszczenia,

pokonanie przeszkód, które mogą pojawić się na drodze grupy szturmowej

i zabezpieczenie pod każdym względem szturmowanego terenu. Ponadto zdarza się

często, że grupy szturmowe bezpośrednio przed szturmem wprowadzają element

odwrócenia uwagi może to być wybuch granatu huk-błysk lub zaplanowana

wcześniej akcja sabotażowa.

Zawsze przy planowaniu należy wziąć pod uwagę ewentualną potrzebę

powtórnego lub kolejnego ataku. Często rozpoznanie nie jest w stanie

ze stuprocentową pewnością stwierdzić, czy np. drzwi mają dodatkowe wzmocnienia

od środka. Jeśli zdarzy się taka sytuacja, to zastosowanie elementu zaskoczenia staje

się niemożliwe, trzeba więc w takiej chwili mieć zaplanowany drugi wariant ataku

przy użyciu cięższego i mocniejszego sprzętu lub z innego miejsca.

15

grupa szturmowa

przygotowana do ataku

w wyznaczonym

miejscu oczekiwania

wykorzystanie

sprzętu

specjalistycznego

(drabina)

do wejścia na wyższą

kondygnację

użycie tarana

do wyważenia drzwi

16

III. ZDOLNOŚĆ DO ATAKU

Kolejnym z etapów planowania działań jest punkt, który określono jako zdolność do

ataku. Można go również rozumieć jako zdolność do całościowego wykonania zadania

lub zadań postawionych poszczególnym policjantom biorącym bezpośredni lub

pośredni udział w akcji.

Niebagatelną sprawą w tym kontekście staje się wyszkolenie indywidualne

policjantów biorących udział w działaniach, jak również ich umiejętności

współdziałania ze sobą, dowódcą i wszystkimi, którzy biorą udział w akcji. Wszelkie

sprawy związane z koordynacją dobrze jest szczegółowo ustalić na tyle wcześnie,

by można było je sprawdzić i przećwiczyć, a także zweryfikować poprawność

działania. Często jednak z powodu braku czasu, zadania te wykonuje się bezpośrednio

przed atakiem, co sprawia, że aby uniknąć błędów konieczna jest maksymalna

koncentracja wszystkich zainteresowanych.

Na tym etapie działań należy również pomyśleć o zabezpieczeniu logistycznym

planowanych działań. Dowódca operacji powinien w sposób przemyślany dokonać

analizy i wyboru wszelkiego rodzaju narzędzi i środków potrzebnych

do przeprowadzenia bezpiecznego zatrzymania.

17

Analiza ta i wybór powinien być rozszerzony również o sprzęt innych

współdziałających służb, np. straży czy pogotowia. Etap ten powinien być

sfinalizowany przybyciem grup realizujących operację na miejsce działań do czasu

ogłoszenia gotowości.

W celu odizolowania rejonu działania oraz po to, by pozostał on bezpieczny

dla osób postronnych stosowane są tzw. pierścienie. Pierścienie zapewniają wszystkim

biorącym udział w działaniach komfort pewności, że nikt niepowołany nagle

nie zakłóci przebiegu działań.

Pierścień zewnętrzny ma zadanie odizolować rejon działań tak, aby podczas

prowadzenia operacji nie ucierpiała żadna z osób postronnych. Tworzą go siły

policyjne lub współdziałające w operacji inne służby mundurowe.

Pierścień wewnętrzny tworzą przede wszystkim policjanci, którzy nie biorą

bezpośredniego udziału w działaniach. Mogą oni jednak stanowić bezpośredni odwód,

a jeśli będzie tak stanowił plan działań, mogą również wykonywać zadania

18

sił wsparcia. Zadaniem tego pierścienia jest nie dopuścić do ucieczki zatrzymywanego

ze szturmowanego obiektu oraz nie dopuścić do wejścia na teren obiektu osób

postronnych. Ponadto policjanci pierścienia wewnętrznego mają za zadanie reagować

na sytuacje nagłe, prowadzić stałą obserwację obiektu i znajdujących się w nim osób

oraz przekazywać wszelkie informacje i spostrzeżenia do stanowiska dowodzenia.

Zabezpieczenie snajperskie może spełniać wiele zadań, w tym: prowadzić

obserwację obiektu, w którym zaplanowano zatrzymanie, identyfikować osobę

lub osoby zatrzymywane czy też ubezpieczać grupę szturmową.

19

IV. IDENTYFIKACJA CELU

Bezpośrednio przed rozpoczęciem działań należy uzyskać potwierdzenie obecności

zatrzymywanego w miejscu planowanego zatrzymania. Często w wyniku

wcześniejszych obserwacji, analiz i ustaleń, dowodzący akcją znajduje się

w posiadaniu wielu informacji dotyczących rozkładu dnia zatrzymywanego,

w związku z czym, z dużym prawdopodobieństwem jest w stanie stwierdzić,

czy w czasie szturmu będzie on

znajdował się w miejscu, które

przewidziano na zatrzymanie. Jednak

z uwagi na częsty brak pewności

co do tych informacji, dla potwierdzenia

obecności zatrzymanego stosuje się wiele

sposobów potwierdzenia tego faktu.

Mówimy tu właśnie o identyfikacji celu. Z uwagi na fakt, że często tego typu działań

nie da się powtórzyć, dowodzący powinien mieć stuprocentową pewność

lub przynajmniej powinien kierować się wysokim prawdopodobieństwem informacji

o miejscu i czasie pobytu zatrzymywanego. Pewność taką można uzyskać wieloma

sposobami, że wymienimy tylko podsłuchy, bezpośrednią obserwację czy kamery.

Jednak w niektórych sytuacjach wiele

technik może okazać się niemożliwych

lub bardzo trudnych do zastosowania.

Wówczas działania rozpoczyna się po

sygnale informatora, którym może być

np. osoba przebywająca w bezpośrednim

towarzystwie zatrzymywanego.

20

V. ZABEZPIECZENIE DROGI WYCOFANIA

Planując jakiekolwiek działania policji, dowodzący powinien oprócz wcześniej

wymienionych elementów wziąć również pod uwagę zabezpieczenie dróg ewakuacji

(odwrotu). Ponadto powinien przewidzieć konieczność wprowadzenia w życie planu

zapasowego lub ratunkowego, w przypadku gdy zatrzymujący policjanci wpadną

w pułapkę lub którykolwiek z nich odniesie obrażenia. Niebagatelne znaczenie

w takiej sytuacji będzie miał fakt udzielenia wsparcia przez grupę zapasową

i służby pomocnicze.

21

VI. WSPÓŁDZIAŁANIE Z INNYMI SŁUŻBAMI

W sytuacjach gdy policjanci dokonują planowanego zatrzymania, w celu nadania mu

płynności i zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim jego uczestnikom, może zaistnieć

potrzeba nawiązania współpracy, a nawet udzielenia pomocy z ramienia innych służb,

nie tylko mundurowych. Współpraca ta odbywa się każdego dnia z wieloma

podmiotami. Wspomnieć należy choćby: pogotowie, straż pożarną, straż miejską,

pogotowie gazowe czy energetyczne. Służby te nie biorą często bezpośredniego

udziału w działaniach związanych z zatrzymaniem, ale stanowią ważne wsparcie

i zabezpieczenie logistyczne. Obecność tych służb niejednokrotnie pozwoliła

na skrócenie czasu rozpoczęcia działań, wpłynęła na ich bezpieczeństwo czy też

skróciła czas działań ratowniczych.

W przypadku działań prowadzonych przez patrol osobą, która odpowiedzialna

jest za powiadamianie i kierowanie na miejsce zdarzenia służb, jest dyżurny jednostki.

22

BIBLIOGRAFIA

1. „Komandos. Militarny Magazyn Specjalny”, red.: A. Wojtas, PHU "GLADIUS",

nr 9 (140): 2004.

2. „Komandos. Militarny Magazyn Specjalny”, red.: A. Wojtas, PHU "GLADIUS",

nr 11 (142): 2004.

3. „Komandos. Militarny Magazyn Specjalny”, red.: A. Wojtas, PHU "GLADIUS",

nr 2 (156): 2006.

4. „«Terroryzm» Zagrożenia, prewencja, przeciwdziałanie”, red.: K. Liedel,

Euro-media Sp. z o.o., nr 3: 2008.

5. Jałoszyński Kuba: Aktywność Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP

na forum stowarzyszenia europejskich policyjnych jednostek kontrterrorystycznych

— ATLAS, „Policja – Kwartalnik Kadry Kierowniczej Policji” 2010, nr 1.

6. Jałoszyński Kuba: Współczesny wymiar antyterroryzmu, Warszawa:

Wydawnictwo TRIO: Collegium Civitas, 2008.

7. Jałoszyński Kuba: Wybrane elementy taktyki antyterrorystycznej. Technika

wejścia do pomieszczeń, Legionowo: Centrum Szkolenia Policji, 1994.

8. Jałoszyński Kuba: Wybrane elementy taktyki antyterrorystycznej. Użytkowe

techniki wysokościowe, Legionowo: Centrum Szkolenia Policji, 1995.

9. Zagadnienia fizycznej walki z zagrożeniami terrorystycznymi. Aspekty

organizacyjne i prawne, red.: K. Jałoszyński, Warszawa: Wydawnictwo TRIO,

2010.

10. Szafrański Jerzy: Współdziałanie jednostek obrony terytorialnej i Policji w walce

z terroryzmem, Szczytno: WSPol Szczytno, 2004.

11. Szafrański Jerzy, Szafrańska Elżbieta: Organizacyjne i prawne aspekty działań

antyterrorystycznych, red.: G. Kędzierska, Szczytno: WSPol Szczytno, 2002.