t.4.el arte romano
TRANSCRIPT
ROMAArquitectura
Mapa de Roma con principais centros de influencia cultural. Século I.
Expansión de civilización romana
Calzadas romanas
Derecho romano
Latín
Campamento romanoPlano ortogonal
cardo
Decumanus
Plano teórico dun campamento militar romano.
Plano de Timgad
Muralla de Lugo. Esquerda: zona da Mosqueira. Dereita: Porta Miñá.
S. II, Lugo.
Cloacas
Castillo para construcciones
Características arquitectura
Materiales
Hormigón(opus caementicium)
Cal, agua, y roca volcánica (puzzolana)
Permite construir con rapidez, barato y resistente
Piedra(a veces mármol)
Sillares de piedra en unión viva o con argamasa
Mampostería
Generalmente como recubrimiento
Material pobre que hay que enmascarar
Ladrillo (opus latericium)
Distinto tamaño y disposición
Dan gran ligereza
Elementos
Muros
Incertum latericium espicatum
mixtum
( ver tema arquitectura romana)
ColumnasY
pilares
Órdenes más libres (decorativos)
Dórico griegoDórico romano (toscano) basa y fuste lisoJónico capitel de esquina (4 volutas)Corintio Entablamentos muy ricosCompuesto (jónico-corintio)
Superposición de órdenes
Arcos de medio punto bóveda de cañón
bóveda anular bóveda de media naranja
Entablamento adintelado
Techumbre abovedada
Fusión adintelado y abovedado
Más solidezEquilibrio dinamismo-reposo
Triángulos enmarcados (enjutas)
Cubiertas a dos aguas
finalidad
Edificios funcionales
Carácter propagandístico
Ábsides exedras acentúan eje de simetría longitudinal
Materiales
HormigónOpus caementium
LadrillosOpus latericium
Cantos rodados
Piedras
Sillares
Unión viva Unión con argamasa
Tipos de paramentos
Opus espicatum
Opus erraticum
OPUS ROMANOS
PRINCIPAIS ORDES COLUMNARIAS ROMANAS
Elementos sustentantes cinco órdenes
Columnas toscanas Basa toscana
Capitel de esquina
Combinación arco de medio puntoy estructura adintelada
Bòveda de cañón
Bóveda de media naranja
Foros de Roma
Planta de Foro romano, Roma.
Foro de Julio César
Foro de Augusto
Foro Trajano
Foro de Trajano. Mercado
Foro de Trajano. Cabecera
Columna trajana
Basílica Ulpia
Foro romano. Restos da columnata
do templo de Saturno e da basílica Xulia.
Roma.
Basílica Ulpia
Basílica de Magencio
Reconstrucción da Basílica de Maxencio. 307 – 330. Roma.
Restos da Basílica de Maxencio. 307 – 330. Roma.
Templo Fortuna virilisRoma
Sobre podium con solo escalinata frontal (potencia eje
longitudinal)
Pseudoperíptero(columnas adosadas
al muro)
Templo jónico de reducidas dimensiones
Templo tetrástilo
Características clásicas: equilibrio, proporción, armonía, simetría, etc.
Siguen siendo mera casa del dios. Los
rituales se hacen fuera
Templo Fortuna virilis
Templa da Fortuna Viril. Primeira metade do s. I a.C. Roma.
Sobre podium con solo escalinata frontal (potencia eje
longitudinal)
Pseudoperíptero(columnas adosadas
al muro)
Templo corintio de reducidas dimensiones
Templo hexástilo
Características clásicas: equilibrio, proporción, armonía, simetría, etc.
Muy estilizado
Cuatro columnas exentas a cada
lado crean pórtico profundo (claroscuros)
Templo Maison CarreèNimes
Carece de opistodomo
Romanos ubican templos en centro
de las ciudades
No dispone de gran decoración en
su entablamento
Construido en honor a Augusto
Templo Maison Carreè
Planta Maison Carree
Maison Carreé. 16 a.C. Nimes, Francia.
Templo de Vesta
142 a.C.
Roma.
Panteón. Vista aérea
Planta con un cuerpo rectangular y uno circular unido por un
espacio de transición
Dividido en tres cuerposseparados por marcadas
líneas de imposta
Tambor cilíndrico construido mediante un triple piso de arcos de ladrillos
incrustados en el grueso muro (más de 6 metros) de hormigón que permite trasladar las presiones
hacia ocho pilares
Cubierta con bóveda de media naranja (realizada con materiales
porosos para que pesase menos) y con un óculo central de 9 metros de diámetro cerrado con alabastro traslúcido que permite penetrar la
luz
Exterior recubierto de ricos mármoles y
estucos hoy desaparecidos
Templo concebido para permitir recibir
a mucha gente (ya no es meramente la
casa de los dioses)
Altura de la bóveda es igual al diámetro
del recinto (enormes proporciones solo posible por el empleo del
hormigón)
Panteón. Fachada
Pórtico ostástilo(fuste de granito y
basa y capitel de mármol blanco)
Concebido para ir al fondo de una plaza porticada, su frontal ocultaba la plantacircular del interior
Dieciséis columnas sostienen el pórtico dividiéndolo en tres calles. Dos terminan
en exedras y la central en las puertas de acceso a la cella
Aunque en el friso una inscripción indica que lo
construyó Agripa, su forma definitiva la adquiere en tiempos del emperador
Adriano
Panteón. Interior
Enmascaramiento con ricos mármoles
Numerosos elementos constructivos griegos:
frontones, columnas, etc.
En el segundo cuerpo se abrían vanos con celosía
que aportaban una luz indirecta, siendo el foco lumínico principal la luz cenital del
óculo central
Entre los ocho pilares se abren ocho vanos (uno para la entrada el resto para los astros
conocidos: sol, luna y cinco planetas)
Panteón. Cúpula con casetones
Divididida en circo anillos concéntricos (5 esferas del sistema
planetario concebido entonces) con 28 casetones (días lunares)
Casetones convergentes que acentúan efecto
de perspectiva
Óculo central simboliza el sol que a lo largo del día
ilumina de distinto modo la estancia
Se pensaba que el cielo que era la perfección
y ellos asociaban la misma al círculo
Panteón. Vista aérea
Panteón. Planta y alzado
Panteón. Fachada
Fachada do Panteón. 128. Roma.
Interior do Panteón. 128. Roma.
Panteón. Cúpula con casetones
Panteón. Estructura interna
Circo Máximo
EspinaGradas
Cárceres
Porta triumphalisPodium
Cárceres
Meta segunda
Spina
Meta primera
Reconstrucción dun circo romano
Planta e seccións do Teatro Marcelo
13 a.C.
Roma.
Detalle da fachada do Teatro Marcelo. 13 a.C. Roma.
Planta e vista aérea do Teatro de Mérida. Iniciado no s. I a.C., Badaxoz.
Teatro de Mérida. Vista aérea
Scaena Frons ScaenaeOrquestra
cavea
Vomitorium
prima
media
summa
Atrio traseroPórtico, biblioteca,etc.
Teatro de Mérida. Frons Scaenae
Vista da cavea e do Scenae frons do Teatro de Mérida. Iniciado no s. I a.C., Badaxoz.
Anfiteatro. Vista aérea
Coliseo de Roma. Vista aérea
Planta elíptica(anfiteatro fruto de
la unión de dos teatros)
Totalmente exento mediante la superposición
de pisos
Red compleja de pasillos radiales conectados
con otros transversales sostenidos sobre bóvedas de cañón y arista
80 arcos de medio punto permiten una rápida entrada
y salida al recinto
Arena central con subsuelo excavado con galerías, pasillos,
conducciones de agua, etc. Características generales
romanas: funcionalidad, propaganda, combinación dintel y arco, hormigón, etc.
Construido en tiempos de Vespasiano
Coliseo de Roma. Fachada
Cuarto cuerpo añadido en tiempos de Domiciano
Sobre gradas o estereobato
Superposición de órdenes(dórico, jónico, corintio)
Segundo y tercer cuerpo con estatuas en intercolumnios
Predominio del muro sobre el vano
(sólo pequeñas aberturas rectangulares)
Articulación del muro con lesenas
(estrechas pilastras)
Ménsulas que sostienen mástiles
de los toldos
Recubrimiento exterior con mármoles y estucos
Reconstrucción parcial en el s. XVIII
Planta e seccións do Anfiteatro Flavio (Coliseo)
72 - 80
Roma.
Coliseo de Roma. Vista aérea
Coliseo de Roma. Fachada
Coliseo de Roma. Reconstrucción
Coliseo de Roma. Arena
Interior do Anfiteatro Flavio (Coliseo). 72 – 80. Roma.
Fachada do Anfiteatro Flavio (Coliseo). 72 – 80. Roma.
Fachada do Anfiteatro Flavio (Coliseo). 72 – 80. Roma.
Teatro de Mérida.Vista aérea
Scaena Frons Scaenae( dos pisos, con
entrantes y salientes tres calles)
Orquestra(semicircular)
cavea
Vomitorium
prima
media
summa
Atrio traseroPórtico, biblioteca,etc.
En Mérida primeras gradas excavadas en roca y el resto
exentas
Termas de Caracalla. Vista aérea
Termas de Caracalla. 216. Roma.
Termas de Caracalla. Plano
Fragmento das Termas de Lugo.
S. II.
Lugo.
Arco de CaparraCuatro fachadas
Arcos de triunfo de Tito e Constantino. Ss. I e IV. Roma.
Arco de Tito.
Un Vano
basamento
Cuerpo principal (pilar flanqueado por
columnas)
Ático(con cartela epigráfica)
Carácter conmemorativo
Combinación de estructura adintelada y abovedada (arco de
medio punto, bóveda de cañón con casetones,enjutas, etc.) dan más firmeza y equilibran
dinamismo y estatismo
Material: hormigón recubierto de placas
de mármol
Arco de Tito.Un Vano
Arco de Tito
Fins do s. I.
Roma.
Arco de Constantino.Tres vanos
Ático adintelado
Inscripciones epigráficas y relieves alegóricos o históricos
Características generales: monumentalidad, propaganda,
hormigón enmascarado con ricos mármoles, combinación
dintel y arco, empleo de órdenes con función
decorativa, etc.
Arco de Constantino.Tres vanos
Arco de Bará
102 – 107.
Tarragona.
Columna de Trajano
Triple función: conmemorativa, funeraria e indica altura de la colina antes de rebajarla
Basamento de base cuadrangular
Fuste cilíndrico con 12 tambores horadados
y con relieve helicoidal exterior(200 m. de bajorrelieves continuos)
Garita superiorrematada originalmente
por estatua de emperador
En los cimientos se encontraban las urnas funerarias de Trajano
y su esposa
Capitel dórico
Columna de Trajano
Columna de Trajano.Interior
Ponte do Gard. Fins s. I. Vers, Francia.
Acueducto de Nimes
Ponte do Gard. Fins s. I. Vers, Francia.
Ponte do Bibei.
S. II.
Pobra de Trives, Ourense.
Acueducto de Mérida
Bicromía influirá en mezquita de Córdoba
Acueducto de Mérida
Acueducto de Segovia
Unión viva de sillares
Verticalidad equilibrada con líneas de imposta
Salvar desnivel para conducir el agua (cuerpo superior siempre igual, inferior se adapta
a irregularidad del terreno)
Combinación arco y dintel
Acueducto de Segovia
Detalle do Acueducto de Segovia.
s. II.
Segovia.
Puente de Alcántara
Añadido renacentista
Normalmente eranacodados pero éste
es horizontal
Seis ojos de tamaño diferente
Gruesos pilares
Puente de Alcántara
Ponte de Alcántara.
s. II.
Cáceres.
Puente de Alcántara.Arco de triunfo
Casa romana. Esquema
Modelo ideal dunha domus romana.
Casa romana. Atrium
Domus das “Vodas de Prata”: Impluvio.
s. II a.C.
Pompeia, Nápoles.
Casa romana. Lararium
Casa romana. Cubiculum
Casa romana. Peristilo
Restos da casa do Fauno: Impluvio e ao fondo peristilo. S. II a. C.
Pompeia, Nápoles.
Reconstrucción e restos dunha insula ostiense. Ostia.
Tumba de Cecilia Metela
Tumba de Adriano( Castel Santangelo)
ROMAEscultura
Aule Metele.
1,80 metros.
Bronce.
Retrato etrusco
cara ó 100 a. C.
Patricio Barberini
Realismoromano
Tradición funeraria
Rasgos griegos: canon, contrapposto, etc.
Estudio natural de los pliegues
Prefieren el mármol
policromadas
Patricio Barberini
Togado Barberini.
s. I a.C.
Museos dos Conservadores,
Roma.
Brutus libertador
Evolución de los bustos: hasta hombros,
después pecho, etc.Realismo: arrugas, pómulos
salientes, etc.
Bruto Capitolino.
s. III a. C.
Museo Capitolino, Roma.
Octavio Augusto.Togata
Augusto oferente.
12 a.C.
Museo Nacional Romano,
Roma.
Augusto ad prima portaThoracata
Idealización del emperador
(joven)
Rasgos griegos: canon( de Policleto), contrapposto,
cabeza levemente girada, etc.
Apoyo en delfín y Dionisos(se considera que familia
Julia es descendientede Eneas, hijo de Venus)
Gruesos pliegues del paludamentum
Coraza con ricos relieves alegóricos sobre la paz augustea:
bajo el cielo partos devuelven águilas romanas, flanqueados
por símbolos de la Galia e Hispania
Mayoría de las obras pensadas
para ponerlas delante de pared, por lo que parte trasera menos trabajada
Pies descalzos, símbolo de divinización
Augusto ad prima portaThoracata
Augusto ad prima portaReconstrucción de policromía
Augusto ad prima porta.Detalle de la coraza
Augusto Prima Porta.
s. I a.C. Museo Vaticano, Roma.
Augusto Prima Porta.
s. I a.C.
Museo Vaticano, Roma.
Emperador ClaudioApoteósica
Estatua ecuestre de Marco Aurelio
Contraste verticalidad del emperador con
formas curvas del caballo
Fuertes contrastes de claroscuro en cabello
más desarrollado
Realizada en bronce ( varias
piezas ensambladas)
Modelo arquetípico: con túnica de soldado revisaba a las tropas
Estatua ecuestre de Marco Aurelio
Retrato ecuestre de Marco Aurelio.
s. II.
Campidoglio, Roma.
Busto de Julio César
Busto de Tiberio
Busto de Adriano
Busto de Caracalla
Retrato de Caracalla.
215.
Museo dos Conservadores, Roma.
Busto de Cómodo
Emperador Constantino
Coloso de Constantino
312 - 315
Museo dos Conservadores,
Roma.
Los Tetrarcas
Ara Pacis
Procesión.
Familia deAugusto
Tellus Procesión.Familia
de Augusto
Roma
Eneas
Rómulo Y Remo
(muro no reproducido)Decoración de roleos
de acanto y animales
Cenefa geométrica
Empalizaday guirnaldas
Ara Pacis: planta, perspectiva isométrica e vista xeral.
13 – 9 a.C.
Roma.
Ara Pacis
Ara Pacis. Lateral
Familia de Augusto
Livia
MarcusAgripa
Detalle do friso do Ara Pacis).13 – 9 a.C. Roma.
Ara Pacis. Eneas
Ara Pacis. Tellus entre el agua y el aire
Fragmento da procesión dos quirites (Ara Pacis).
13 – 9 a.C.
Roma.
Detalle das cabezas dalgúns dos participantes na procesión
dos quirites (Ara Pacis).13 – 9 a.C. Roma.
Relieve del Arco de Tito
Superposición de planos para
crear profundidad
Se capta aireinterpuesto
Representa la derrota de los judios a manos de los romanos(expolio del templo de Salomón)
Relieve del Arco de Tito
Relevos do Arco de Tito
Fins do s. I.
Roma.
Relevos do Arco de Tito Fins do s. I. Roma.
Relieve de columna de TrajanoPreparativos para la campaña
Bajorrelieves con escenas sin separaciones
Su afán narrativo les lleva a tratar con igual
detallismo los elementos del primer término y los del fondo
Perspectiva caballera(punto de vista elevado) Desproporción entre
personajes y paisajes
Intentos de profundidad con escorzos y figuras superpuestas
Franjas aumentan de tamaño en sentido ascendente
Relieve de columna de TrajanoPreparativos para la campaña
Relieve de columna de TrajanoCruzando el Danubio
Pequeños óculos cada cuarto de
vuelta para iluminar escalera
interior
Temática se centra más en
aspectos logísticos que en las batallas
Retratos: emperador Trajano aparece más de cincuenta veces
Relieve de columna de TrajanoCruzando el Danubio
Relieve de columna de Trajano
Columna Traxana e detalle da mesma.
110 – 113. Roma.
Detalle da columna Traxana. 110 – 113. Roma.
Detalles da columna Traxana. 110 – 113. Roma.
Sepulcro romano
Sepulcro con estrías
Dionysos e Ampelos. Museo Arqueolóxico Provincial, Ourense.
ROMApintura y mosaico
Retrato de panadero Próculo y su mujer
Primer estilo.Estilo de incrustación
Segundo estilo.Estilo arquitectónico
Tercer estilo.Estilo ornamental
Cuarto Estilo.Estilo ilusionista
Mosaico. Opus Sectile
Mosaico ornamental.Opus tesellatum
Mosaicos costumbristas.Opus tesellatum
Alejandro en Issos.Opus vermiculatum
Alejandro en Issos.Detalle
Interior de Sta. Baia de Bóveda. Ss. III – IV. Lugo.
(DETALLE)
Mosaico da Cigarrosa. Ss. III – IV. Museo Arqueolóxico Provincial, Ourense.