Sunum ve Sistematik

1. BÖLÜM: İNSAN MADDE İLİŞKİLERİNİN TARİHÇESİ KONU ÖZETİ

Bu başlık altında, ünitenin en can alıcı bilgileri, kazanım sırasına göre en alt başlıklara ayrılarak hap bilgi niteliğinde konu özeti olarak sunulmuştur.

ALIŞTIRMALAR1. BÖLÜM: İNSAN MADDE İLİŞKİLERİNİN TARİHÇESİ

Bu başlık altında her bölüm kazanımlara ayrılmış, kazanımlar tek tek çözüm-lü temel alıştırmalar ve sorular ile taranmıştır. Özellikle bu kısmın sınıf içinde öğrencilerle işlenmesi öngörülmüştür.

UYGULAMALI SORULAR

Bu başlıklar altında uygulamalar yaparak öğrenciye yorum, analiz, sentez yetisinin geliştirilmesi hedeflenmiştir.

TEST - 1

KONU KAVRAMA TESTİ

Eski Çağ İnsanları – 1

Bu başlıkla üniteler alt bölümlere ayrılmış, her bölümün içerdiği kazanım ve alt başlıklar dikkate alınarak testler oluşturulmuştur.

ÜNİTE YAZILI SORULARI KİMYANIN GELİŞİMİ

Bu başlık altında resmi ve özel okul yönetmeliklerinde öngörülen formatlar ile ünitenin tamamını kapsayan yazılı soruları konulmuştur. Bu uygulamanın amacı, öğrenciyi okuldaki yazılılara hazırlamak ve öğrencinin okul başarısını arttırmaktır.

KİMYANIN GELİŞİMİ ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ

Bu başlık altında ünitenin geneli sorularla taranmış, öğrencinin bu ünite ile ilgili sınava hazır bulunulmuşluğu ölçme yoluna gidilmiştir. Bu başlık, ünitenin finali niteliğindedir.

1. BÖLÜM: İNSAN MADDE İLİŞKİLERİNİN TARİHÇESİ

1. BÖLÜM: İNSAN MADDE İLİŞKİLERİNİN TARİHÇESİ

119. Sınıf Kimya

1. BÖLÜM: İNSAN MADDE İLİŞKİLERİNİN TARİHÇESİ KONU ÖZETİ

1. BÖLÜM: İNSAN MADDE İLİŞKİLERİNİN TARİHÇESİ

A. ESKİ ÇAĞ İNSANLARI

Eski insanlar hayatta kalabilmek için yiyeceğe, doğanın teh-likelerine ve hayvanlara karşı korunmak için ise barınma ve savunma araçlarına ihtiyaç duymuştur.

Bu çabalar sonucunda insanlar, doğada bulunan yemek tuzu, kil, şarap, kıbrıs taşı, kükürt, altın, cam ve bakır kimyasalları tesadüfen keşfettiler.

Güzelleşmek ihtiyacını duyan insanlar, çeşitli süs eşyalarını ve takıları geliştirdiler.

Yaraları iyileştirmek için çeşitli bitki ve madenlerden elde ettik-leri maddeleri ilaç olarak kullandılar.

B. SİMYA

Simya, madenleri altına çevirmek, yaraları ve hastalıkları iyi-leştirmek ölümsüzlük iksirini keşfetmek ve arınmak için göste-rilen çabaların tümüdür.

• Yöntemi, sınama yanılmadır. Öğütme, kaynatma, buhar-laştırma, yakma, çözme, çalkalama, buharlaştırma, özüt-leme, süzme gibi teknikler kullanmışlardır.

• Teorik temelleri yoktur. Bilgi birikimi yapmamıştır.

• Simya ile uğraşanlar simyacı veya alşimist denilmektedir.

• Simyanın tıp, astroloji, felsefe, kimya, fizik, metalurji, misti-sizm, sipiritualizm ve sanatla ilgili olduğu bilinmektedir.

• Empedokles, Aristo, Isaac Newton, Robert Boyle, Rocer Bucon, Cabir bin Hayyan, Ebubekir el Razi, İbn-i Sina, Al-Kindi, Al-Tusi, Ebu Reyhan el Biruni gibi simyagerler sayı-labilir.

C. ELEMENT KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ

1. Antik Çağ Element Kavramı

Element kavramı Eski Yunan Kültürüne dayanmaktadır. Empedokles, toprak, su, hava ve ateşin maddeyi oluşturan dört element olduğunu ortaya koymuştur.

Dört element kavramı Plato ve Aristo tarafından da benimsen-miştir. Aristo dört element kavramını teorileştirmiştir.

Aristo'ya göre maddeler çeşitli formlarda olabilir. Bu formları belirleyen özellikler sıcak, soğuk, kuru ve ıslaktır.

kuru - soğuk → toprak

Islak - soğuk → su

Islak - sıcak → hava

Kuru - sıcak → ateş

şeklinde ifade edilmiştir.

2. Orta Çağ Element Kavramı

Rönesans döneminde Robert Boyle tarafından element kav-ramı "daha basit maddelere parçalanmayan maddelere ele-ment denir." şeklinde değiştirmiştir. Bu tanımdan sonra bileşenlerine ay-rıştırılamayan kireç, sodyum hidroksit gibi maddeler element kabul edilmiştir.

3. Kimyasal Element Kavramı

Tek cins atomdan oluşan saf maddelere element denir.

• Elementlerin cinsini atom numarası belirler.

• Atom numarası, proton sayısıdır.

• Atomlardaki proton sayısı elementlerin kimlik özelliğini oluşturur. Bir elementin tüm atomlarının proton sayısı eşittir.

• Her elementin proton sayısı birbirinden farklıdır.

• Proton sayıları aynı olan atomların bir araya gelerek oluş-turduğu saf maddeye element denir.

• Saf olarak elementlerin elde edilmesi sonucu bu element-lerin birbiri ile etkileşimleri inceleme için cazip hale gelmiş-tir. Bu incelemeler sonucunda;

a. Kimyasal kanunlar keşfedilmiştir.

b. Terazinin kullanılması yaygınlaşmıştır.

c. Nicel kimya gelişmiştir.

d. Nicel değerlendirmede duyarlılık gelişmiştir.

129. Sınıf Kimya

1. BÖLÜMİNSAN MADDE

İLİŞKİLERİNİN TARİHÇESİ

A. ESKİ ÇAĞDA KEŞFEDİLEN MADDELER

Kazanım 1.1.1: Eski çağ insanlarının sınama -yanıl-ma yoluyla yararını keşfettikleri maddelere örnekler verir.

Bugün yüzlerce kullanım alanı keşfedilmiş olan bir çok mad-de ilk defa yüzyıllarca önce simyacılar tarafından kullanıl-mıştır. Başka bir ifade ile simyanın kimya biliminin temellerini oluşturmada katkıları olmuştur.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi eski çağ insanları-nın, sınama-yanılma yoluyla yararını keşfettiği madde ör-neklerinden değildir?

A) Kostik soda B) Sönmüş kireç C) Nitrik asitD) Teflon E) Şap

Çözüm

Kostik soda, sönmüş kireç, nitrik asit ve şap çok eski devir-lerden beri kullanılan maddelerdir. Bu nedenle bu maddeler simyacılar tarafından deneme-yanılma yoluyla keşfedilmiştir. Teflon ise petrol ve türevlerinin işlenmesi sonucunda elde edilmiştir. Teflon çağımızın keşiflerindendir. Kimyacılar tara-fından elde edilmiştir.

Cevap: D

Temel Alıştırma

1. I. Eski Çağlarda tuz yalnızca yemeklerinin lezzetlendiril-mesinde kullanılmıştır.

II. Bazı bitkiler eski çağlarda boyama için kullanılmıştır. III. Kauçuk, deterjan gibi maddeler çok eski çağlardan beri

insanların günlük yaşamlarında kullandıkları maddelerdir.

Eski çağ insanların yaşamlarında kullandıkları madde-ler ile ilgili yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I ve III

B

2.

III IIIKireç taşıGöz taşı Kıbrıs taşı

Yukarıdakilerden hangileri eski çağlarda insanlar tara-fından kullanılan maddelerdendir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) I ve III E) I, II ve III

E

3.

IIIKauçuk silgi Naylon poşet Mürekkep

III

Yukarıdakilerden hangileri eski çağ insanları tarafından bulunmuş olamaz?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) I ve III E) I, II ve III

B

ALIŞTIRMALAR1. BÖLÜM: İNSAN MADDE İLİŞKİSİNİN TARİHÇESİ

21

UYGULAMALI SORULAR

9. Sınıf Kimya

1. Eski çağda barınma, kendini koruma ve yaşamını sürdürebilme ihtiyacından kaynaklanan bulgulara örnek veriniz.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

2. Eski çağda sınama yanılma sonucu keşfedilen maddelere örnek veriniz.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

3. Simya ile uğraşanlara simyacı veya alşimist denir. Türk-İslam simyacılarından bir kaç tanesini yazınız.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

4. Simya bir bilim değildir. Kimya bilimine katkıları ol-muştur. Simyanın kimya bilimine katkılarına örnek veriniz.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

5. Simyanın bilim olmamasına neden olan olgulardan bir kaç tanesini yazınız.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

6. Aristo'nun tanımladığı dört element ve özelliklerini yazınız.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

7. Kimya için doğru olduğu halde simya için doğru olmayan bir kaç özelliği yazınız.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

8. Antik çağ simyacılarının amaçlarını yazınız.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

9. Element kavramının en son geldiği tanımı yazınız.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

10. Rönesans döneminin element tanımını ve bu tanı-mın sakıncaları nelerdir?

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

11. Simyanın kimya bilimine dönüşmesinde etkili olan gelişmelerden üç tanesini yazınız.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

12. Günümüzdeki element kavramı ve atom ile ilgili bir kaç cümle yazınız.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

1. BÖLÜM: İNSAN MADDE İLİŞKİSİNİN TARİHÇESİ

KONU KAVRAMA TESTİ

9. Sınıf Kimya23

1. İnsanoğlu geçmiş yıllarda sınama-yanılma yoluyla buldukla-rı bir çok maddeyi değişik amaçlar için kullanmışlardır.

Aşağıdakilerden hangisi eski çağ insanının, sınama-yanılma yoluyla yararlarını keşfettiği madde örneklerin-den değildir?

A) Kıbrıs taşı B) Cıva C) Yemek tuzuD) Neft yağı E) Şap

2. I. Simyacı için amaç felsefe taşını elde etmektir. Bunu elde etmek uzun ve zahmetli bir iştir.

II. Simyacı kendi laboratuvarını kendi kurmak zorundadır. Aletlerini kendi temin etmelidir.

III. Simyacı felsefe taşını bütün maddelerin başı ve sonu olarak görmektedir.

Bir bilim dalı kabul edilmeyen simya ile uğraşan kişilere sim-yacı denilmektedir.

Simyacı için yukarıda verilen ifadelerden hangisi doğru-dur?

A) Yalnız I B)Yalnız II C) I ve IID) I ve III E) I, II ve III

3.

2

53

4

1SİMYA

İhtayaca yönelik olması

Sınama yanılmakullanması

Ruhsal olması

Deneylerledesteklemesi

Teorik olmaması

Simyanın bilim sayılmaması ile ilgili kavram haritası veril-miştir.

Buna göre, kutucuklarda yer alanlardan hangisi simya-nın bilim sayılmamasının nedenlerinden biri değildir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

4. I. Eski dönemlerde maddeleri birbirine karıştıran ve altına dönüştürmeye çalışan, ölümsüzlük iksirini keşfetmeye çalışan insanlara .................. denir.

II. Simyacılar uzun yıllar boyunca maddelerin toprak, su, hava ve ............ olarak dört elementten oluştuğunu ka-bul etmişlerdir.

III. Simyacılar fırınlar, ........................, saklama kapları ve su banyosu gibi aletler kullanmışlardır.

Yukarıdaki cümlelerde bırakılan boşluklara aşağıda ve-rilen sözcük gruplarından hangisi yazılırsa doğru olur?

I II III

A) Alşimist Islak İmbikB) Simyacı Ateş İmbikC) Simyacı Altın Eritme potalarıD) Alşimist Ateş KalorimetreE) Simyacı Altın İmbik

5.

1. Cabir bin Hayyan Dört element

b

a

2. Aristo Rönesans element kavramı

c3. Robert Boyle Kimyanın babası

Yukarıda verilen düşünür ve bilim adamlarının ilgili ol-dukları terimlerle eşleştirmeleri için hangisi doğru olur?

A) 1-c B) 1-c C) 1-b D) 1-b E) 1-a 2-a 2-b 2-c 2-a 2-c 3-b 3-a 3-a 3-c 3-b

6.

I. II. III.

Yukarıda verilen sembollerden hangileri simyacılar tara-fından elementler için kullanılmıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III

Eski Çağ İnsanları -1 TEST - 1

1.BÖLÜM: İNSAN MADDE İLİŞKİSİNİN TARİHÇESİ

249. Sınıf Kimya

7.

I. II. III.

Simya ile uğraşan kişi

Simyacılarınasıl amacı

Çalışmalarınınyöntemi

? ? ?

SİMYA

Simya ile ilgili verilen tablodaki boş kısımlara aşağıdaki-lerden hangisinin gelmesi doğru olur?

I II III

A) Sınama-yanılma Kimyacı Ölümsüzlük iksirini keşfetme

B) Deney Simyacı Basit metalleri altına çevirme

C) Bilimsel Kimyacı Felsefe taşını keşfetme

D) Sınama-yanılma Simyacı Basit metalleri altına çevirme

E) Sınama-yanılma Kimyacı Ölümsüzlük iksirini keşfetme

8. Eski çağ insanları sınama-yanılma yoluyla elde ettikleri bilgi ve tecrübe birikimini aşağıdaki amaçlardan hangisi için kullanmış olamazlar?

A) Seramik ve cam üretimi B) Süs eşyası yapımı C) Deterjan üretimi D) Esans üretimi E) Kıyafet hazırlama

9. Orta çağdan itibaren simyacılar hedeflerine ulaşmak için ef-sanevi bir madde olan felsefe taşını bulmak için uzun süre uğraş verdiler.

Simyacılar felsefe taşını ararken kimya endüstrisine bazı katkıları oldu.

Buna göre;

I. Boya üretimi ve deri boyaması II. Seramik ve cam üretimi III. Plastik ev eşyası yapımı

hangileri simyacılardan kimya endüstrisine aktarılan buluşlarından değildir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IID) I ve III E) II ve III

10. Kıbrıs taşı, şap, kireç, göztaşı gibi maddeler eski çağlar-daki insanlar tarafından toprak elementi olarak adlandı-rılır.

Çözme, damıtma, süzme, mayalama, pişirme gibi işlem-ler simyacılar tarafından sıklıkla kullanılmıştır.

Simyacıların keşfedemediği ölümsüzlük iksiri ve basit madenlerden altın eldesi çağdaş kimyacılar tarafından başarılmıştır.

Yukarıdaki cümlelerden doğru olanlara "D" işareti, yan-lış olanlara "Y" işareti konulduğunda, aşağıdaki sırala-malardan hangisi doğru olur?

A) D, D, Y B) D, D, D C) D, Y, DD) D, Y, Y E) Y, D, Y

11. I. İbn-i Rüşd II. İbn-i Sina III. Aristo

Yukarıdakilerden hangileri İslam dünyasının önemli simyacılarındandır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IID) I ve III E) I, II ve III

12. Element ile ilgili olarak yapılan bazı tanımlamalar aşağıdaki gibidir.

I. Aynı cisn atomlardan meydana gelen saf maddelere ele-ment denir.

II. Tüm maddeler toprak, su, hava ve ateş elementlerinden oluşmuştur.

III. Kendisinden daha basit maddelere dönüşmeyen saf maddelere element denir.

Buna göre, bu tanımlamaların kronolojik olarak günü-müze kadar sıralanışı hangisi olabilir?

A) I, II, III B) II, III, I C) II, I, IIID) I, III, II E) III, I, II

13. I. Basit metalleri altına dönüştürme, II. Simya, III. Alşimist

Yukarıda verilen kavramlar birbiri ile ilişkilerine göre sı-ralandığında aşağıdakilerden hangisi doğru olur?

A) I, II, III B) II, III, I C) II, I, IIID) III, II, I E) I, III, II

1. D 2. E 3. D 4. B 5. A 6. E 7. D 8. C 9. B 10. A 11. C 12. B 13. B

739. Sınıf Kimya

ÜNİTE YAZILI SORULARI – 1

T.C. …………………………………………………………………………… Lisesi

… /… Öğretim Yılı 9. Sınıf Kimya Dersi … Dönem ……Yazılı Soruları

Öğrencinin Adı / Soyadı: …………………………………

No: …… / Sınıfı:……… Aldığı Not: …………………

1. Eski çağ insanlarının sınama ve yanılma yoluyla yara-rını keşfederek kullandıkları ve günümüze kalan dört maddenin adını yazınız.

(Puan………………)

Cevap

2. Simyacılar yaraları iyileştirmek, yaşamı uzatmak ve gençleşmek için ilaçlar elde ederken genellikle hangi yöntemleri kullandılar?

(Puan………………)

Cevap

3. Simyanın bilim kabul edilmeyişinin nedenlerini kısaca yazınız.

(Puan………………)

Cevap

4. Aşağıda verilenlerden hangileri Türk-İslam simyacıları-na örnek verilebilir?

I. Robert Boyle VI. Ebu Bekir El Razi

II. Carl Wilhelm VII. İbn-i Sina

III. Joseph Priestly VIII. Rocer Bucon

IV. Cabir Bin Hayyan IX. İbn-i Rüşd

V. Aristo X. Demokritos

(Puan………………)

Cevap

KİMYANIN GELİŞİMİ

9. Sınıf Kimya77

ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ –1KİMYANIN GELİŞİMİ

1. Simyacılar ile ilgili;

I. Yalnızca Orta Asya'da yaşamışlardır. II. Yaptıkları çalışmalarda yalnızca modern laboratuvar

araç ve gereçlerini kullanmışlardır. III. Bazıları sonsuz zenginliğe ulaşmak için basit madenleri

altına çevirmeye uğraşmışlardır.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I ve III

2. Fe2O3 bileşiğinde Fe kütlesinin, oksijenin kütlesine oranı 37

tür.

7'şer gram Fe ve O alınarak Fe2O3 elde ediliyor.

Tam verimle gerçekleşen tepkime ile ilgili;

I. 14 gram Fe2O3 oluşur.

II. Oksijenin artan kütlesi, reaksiyona giren kütlesinden fazladır.

III. Toplam kütle değişmez.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

3. Simya, simyacılar ve kimya biliminin gelişimi ile ilgili;

I. Simya 18. yüzyıl başından itibaren Asya'da ve Avrupa'da ortaya çıkmış olan bir bilim dalıdır.

II. Değersiz madenleri altına çevirerek sonsuz zenginliğe ulaşmak için gösterilen çabalar simyacıların çalışmaları arasında yer alır.

III. Simya teorik temelleri olmayan sınama-yanılma yapılan çalışmaları içerir.

IV. Cabir bin Hayyan, Ebubekir el Razi ve İbn-i Sina gibi dünyaca ünlü alimler simyanın temellerinin atılmasında katkıda bulunmuşlardır.

yargılarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IIID) II ve IV E) II, III ve IV

4.

X Y Z

Elektron katman dizilimleri verilen elementler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Y atomunun son katmanında 4 elektron vardır. B) Z atomu oktedini tamamlamak için 1 elektron almalıdır. C) X ile Z arasında oluşan bileşikte elektriksel çekim kuv-

vetleri olan zıt yüklü iyonlar vardır. D) Y ve Z arasında oluşan bileşikte katyon ve anyon bulu-

nur. E) X atomunun kararlı bileşiklerinde 2 katmanı vardır.

5. Flor elementi bileşik oluştururken 1 elektron alır.

Buna göre F atomu bileşik oluştururken,

I. Proton sayısı II. Yükü III. Elektron sayısı

niceliklerinden hangileri azalır? (9F)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

6.

1. KatmanAtom 2. Katman

Katmanlardaki elektronlar

3. Katman

2

2

2

2

X

Y

Z

Q

7

8

1

8

–

3

–

6

Yukarıda katman elektron dizilimleri verilen element atomlarından hangileri elektron alarak oktet kuralına sahip olamaz?

A) Yalnız X B) Y ve Z C) X ve QD) X, Y ve Z E) Y, Z ve Q