sumarstvo2006_3_rad2

JULOKTOBAR, 2006. 13

UDK 630*22 : 558.632.2 QuermsOriginalni nauni rad

STAE I UZGOJNI CIEVI U IZDANAKIM UMAMA SLADUNA I CERA I VETAKI

PODIGNUTIM SASTOJINAMA NA PODRUJU TRSTENIKA

UBIVOJE STOJANOVI MILUN KRSTI

IVAN BJELANOVI

Izvod: U radu su prikazani rezultati istraivaa staa i uzgojnih cieva u meo-vitoj izdanakoj umi sladuna i cera (Quercetum farnetto-cerris) kao i vetakipodignutim sastojinama duglazije, aria i crvenog hrasta na podruju Trstenika.Istraivae je izvreno u izdanakoj umi sladuna i cera, staroj 60-65 godina isastojinama crvenog hrasta, duglazije i aria vetaki podignutim na ovom sta-nitu. Starost vetaki podignutih sastojina je 32-35 godina. Na osnovu proua-vaa staninih uslova, tipoloke pripadnosti, sastojinskog staa, razvojapojedinanih stabala i kvaliteta sastojine odreeni su uzgojni cievi i zahvati.Ove ume koje se nalaze u blizini manastira Velue imaju posebnu namenu.

Kune rei: uma sladuna i cera, sastojinsko stae, razvoj stabala, uzgojnicievi

THE STATE AND SILVICULTURAL AIMS IN COPPICE FORESTS OF HUNGARIAN OAK AND TURKEY OAK AND IN ARTIFICIALLY

ESTABLISHED STANDS IN THE REGION OF TRSTENIK

Abstract: The state and silvicultural aims were researched in the mixed coppice forest ofHungarian oak and Turkey oak (Quercetum farnetto-cerris), as well as in artificially estab-lished stands of Douglas-fir, larch and red oak in the region of Trstenik. The coppice forest ofHungarian oak and Turkey oak was aged 60-65 years and the artificially established stands ofred oak, Douglas-fir and larch artificially established on this site were aged 32-35 years. Thesilvicultural aims and operations were determined based on the study of site conditions, thetypology, stand condition, development of individual trees and stand quality. These special-purpose forests are situated in the vicinity of the Monastery Velue.

Key words: Forest of Hungarian oak and Turkey oak, stand condition, tree development, sil-vicultural aims

dr ubivoje Stojanovi, red. prof., umarski fakultet Univerziteta uBeogradu

dr Milun Krsti, red. prof., umarski fakultet Univerziteta u Beogradu

Ivan Bjelanovi, istraiva-stipendista, postdiplomac na Gajeu uma,umarski fakultet Univerziteta u Beogradu

14 [UMARSTVO 3

1. PROBLEM I ZADATAK RADA

uma sladuna i cera (Quercetum farnetto-cerris) je klimatogena (kli-maks) uma Srbije, odnosno istonog dela Balkanskog poluostrva. PremaJ o v a n o v i u, B. (1986) ona u sebi odraava ukrtae uticaja klime ivegetacije srede Evrope, kontinentalno-stepskih i submediteranskihkrajeva. Ekoloko floristiki vrlo bogata i raznolika, ova uma pro-izvodno-ekonomski zaostaje za umama luaka i kitaka. Zbog dobrogzemita velikim delom je iskrena.

ume hrastova i meovite ume hrastova sa drugim vrstama drvea,bez bukve, zauzimaju 836.446 ha ili 36,1% od ukupnog umskog fonda u Sr-biji, to znai da su posle bukovih uma to najzastupenije i najznaaj-nije ume. ienica da su hrastove ume najvie krene za stvarae po-oprivrednog zemita, ukazuje da je navedeno uee u prolosti bilodaleko vee. Rezultat nekontrolisanih sea, pre svega za vreme ratova,dovelo je do toga da je uee ovih uma izdanakog porekla daleko naj-vee u umskom fondu Srbije.

Podruje Srbije, kako navodi J o v a n o v i , B., na dodiru triju veli-kih regija (evrosibirsko-amerike, sredozemne i aralokaspijske), najbo-e je okarakterisano umom hrastova sladuna i cera i umom mezijskebukve. Srbija je u centru rasprostraea uma sladuna i cera, a ova za-jednica se java kao en cenoloki sinonim. To znai, da govoriti o u-mi sladuna i cera, predstava istovremeno iznoee bitnih cenoeko-lokih karakteristika velikog dela Srbije.

uma sladuna i cera je prvi put opisana u Srbiji kao asocijacija Que-rcetum confertae-cerris (R u d s k i, 1940). Kasnije je o oj pisao vei brojautora, G l i i , M. (1968), G a j i , M. (1952), J o v a n o v i , B. (1986),T o m i , Z. (1972), S t o j a n o v i , . (1982) i dr.

uma sladuna i cera pokriva veliki deo Srbije i nalazi se do 600 mnadmorske visine i ti prostori su danas, a i u prolosti, najveim delombili pod ovim umama. Antropogena promena umovitosti Srbije najbo-e se odraava upravo na ovim umama.

Najvei deo gradova i nasea u Srbiji nalazi se u zoni ovih uma. Ra-una se da je umovitost Srbije sredinom XIX veka iznosila oko 80%, adanas je u umadiji ona oko 30 %, to znai da je u umadiji, a slino i uSrbiji, za samo dva udska veka uniteno i devastirano uma na oko 60%ene teritorije.

Danas u Srbiji ouvanih sastojina sladuna i cera, kao uma visokoguzgojnog oblika, ima vrlo malo. Sve to uticalo je da je u proteklih 50-takgodina vreno unoee raznih vrsta drvea u ove ume, a pre svega eti-nara. Imajui to u vidu, u okviru prouavanog lokaliteta analizirane suvetaki podignute sastojine crvenog hrasta (Quercus rubra L.), duglazije(Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco) i aria (Larix decidua Mill.).

Moe se slobodno rei, da osim fitocenolokih prouavaa, deta-nih istraivaa u okviru ovih uma u Srbiji nije bilo.

Imajui u vidu izloeno, samo mai deo ienica koje se odnose naume sladuna i cera, moe se sagledati ihov ogroman znaaj kao umakojima treba gazdovati sa posebnom namenom, jer se nalaze u okrueu ve-


likih gradova u Srbiji (poev od Beograda, Kragujevca i dr.), baa, par-kova prirode, spomenika kulture (manastira, crkava), vojnih objekata idr.

Na osnovu izloenog, u vezi sa umama sladuna i cera i ihovim gaz-dovaem sa posebnom namenom, proiziao je sledei zadatak rada:

prouiti uslove sredine u istraivanim umama sladuna i cera ivetaki podignutim sastojinama na tom stanitu;

istraiti sastojinsko stae kako prirodnih sastojina sladuna icera, tako i vetaki podignutih sastojina duglazije, aria i cr-venog hrasta;

predloiti uzgojne cieve, odnosno odgovarajue uzgojne zahvate uprouavanim umama.

2. METOD I MATERIJAL RADA

2.1 Metod rada

Istraivae u okviru ovog rada obaveno je u prirodnim sastoji-nama sladuna i cera, kao i vetaki podignutim sastojinama na ovom sta-nitu duglazije, aria i crvenog hrasta na podruju Trstenika. Prikup-ae taksacionih podataka izvreno je po principu rada na stalnim og-lednim povrinama u toku 2006. godine, obaveno je detano prouavaestaninih uslova, tipoloke pripadnosti, sastojinskog staa i razvojapojedinanih stabala, oceivae biolokog poloaja stabala i kvali-teta debla i kroe.

Obrada prikupenih podataka izvrena je na uobiajen nain radakoji se primeuje kod istraivaa ovog karaktera. Formirani su deb-inski stepeni od 5 cm. Izvrena je i dendrometrijska analiza po 3 stab-la od sredeg stabla 20% najjaih. Izvrena je i statistika obrada po-dataka. Zapremina je obraunata za sladun, cer, kitak, bukvu i grab potablicama Trifunovia za izdanake ume hrasta i bukve. Za odreiva-e zapremina vetaki podignutih sastojina koriene su sledee tab-lice: crveni hrast kitak visoke ume Mirkovi, duglazija-Hauzer(Hausser) i ari-ifel (Scheffel).

2.2 Materijal rada

Podaci za ovaj rad prikupeni su na oglednim poima koja se nalaze uGJ Trstenike ume, odeeu 2, odseku b, sa kojima gazduje JP Srbija-ume, G Kruevac, odnosno U Trstenik. U okviru ovog objekta po-stavena su ogledna poa u umi sladuna i cera, vetaki podignutimsastojinama duglazije, aria i crvenog hrasta. Na osnovu detano pri-kupenih svih taksacionih elemenata, kao i podataka o stanitu, kvali-tetu sastojine dobijeni su podaci za donoee predloga o odgovarajuimuzgojnim cievima.

16 [UMARSTVO 3

3. REZULTATI ISTRAIVAA I DISKUSIJA

3.1 Osnovni podaci o stanitu i sastojini

Prouavane sastojine nalaze se na nadmorskoj visini od 280300 m, vr-lo blagom nagibu terena do 5, ekspoziciji sever-severoistok. Geolokupodlogu ini gnajs, a zemite je kiselo smee od plitkog do dubokog. Pro-uavae zemita u okviru ovog objekta izvrila je K o a n i n, O. i n li t (2006), a fitocenoloki je definisao C v j e t i a n i n, R. i n l i t (2006).Na osnovu izvrenih prouavaa definisane su ekoloke jedinice u okvi-ru prouavanih oglednih poa, odnosno sastojina i to:

I. Tipina uma sladuna i cera (Quercetum farnetto-cerris typicum)na plitkom kiselom smeem zemitu na gnajsu. Ova sastojina jeizdanakog porekla, starosti 60-65 godina, dosta razreena, ne-potpunog sklopa;

II. Vetaki podignuta sastojina crvenog hrasta na stanitu umesladuna i cera (Quercetum farnetto-cerris typicum) na plitkom kise-lom smeem zemitu;

III. Vetaki podignuta sastojina duglazije na stanitu ume sladu-na i cera (Quercetum farnetto-cerris typicum) na srede dubokom ki-selom smeem zemitu;

IV. Vetaki podignuta sastojina aria na stanitu ume sladuna icera (Quercetum farnetto-cerris typicum) na luvisolu.

Sve tri vetaki osnovane sastojine su podignute posle izvrenesupstitucije, odnosno iste see sladuna i cera, na pruge irine 15 m istarosti su 3235 godina.

3.2 Sastojinsko stae i struktura

a) Osnovni podaci o istraivanoj sastojini sladuna i cera prikazanisu u tabeli 1 i grafikonima 1 i 2.

Ukupan broj stabala iznosi 444 po ha od toga na sladun dolazi 413 poha ili 93,0%, a na cer 31 po ha ili 7,0%. Maksimum zastupenosti brojastabala nalazi se u debinskom stepenu od 20 cm i 25 cm sa 50,7%, odno-sno 42,3% od ukupnog broja stabala u sastojini. Kod sladuna je najveibroj stabala u debinskim stepenima 20 cm i 25 cm sa 54,5% i 39,4%.Sredi sastojinski prenik iznosi za sladun 21,9 cm, cer 26,1 cm i sasto-jinu u celini 22,2 cm.

Linija raspodele stabala, kako za sladun i cer, tako i za sastojinu ucelini pokazuje tipinu raspodelu za jednodobne ume (grafikon 1).


Grafikon 1 - Raspodela stabala po debinskim stepenima za sve istraivane sastojineDiagram 1 - Distribution of trees per diameter degrees in all analysed stands

Slika 1 - Izdanaka sastojina sladuna i ceraFigure 1 - Coppice stand of Hungarian oak and Turkey oak

0

10

20

30

40

50

60

70

5 10 15 20 25 30 35

Prenik (cm)

N (%

)

sladun i cercrveni hrastduglazijaari

18 [UMARSTVO 3


Drvna zapremina iznosi 160,1 m3/ha za celu sastojinu, od toga sladunuestvuje sa 144,1 m3/ha ili 90,0%, a cer 16,0 m3/ha ili 10,0%. Tekui za-preminski prirast je 2,99 m3/ha od toga na sladun dolazi 2,63 m3/ha, a nacer 0,36 m3/ha. Procenat prirasta je 1,87%.

Grafikon 2 - Raspodela zapremine po debinskim stepenima Diagram 2 - Distribution volume per diameter degrees

Raspodela drvne zapremine po debinskim stepenima je rezultat ra-spodele broja stabala, te se maksimum zastupenosti nalazi u istim deb-inskim stepenima 20 cm i 25 cm sa 41,6% i 53,0% od celokupne drvne ma-se (grafikon 2)

b) Osnovni podaci o istraivanim vetakim sastojinama crvenoghrasta, duglazije i aria, podignutim na stanitu sladuna i cera dati suu tabeli 2 i grafikonima 1 i 2.

Starost istraivanih sastojina iznosi za crveni hrast 32 godine, a zaduglaziju i ari 35 godina.

Ukupan broj stabala je: duglazije 778 po ha, crvenog hrasta 812 po ha iaria 850 po ha. Sva stabla su rasporeena u debinskim stepenima od 15cm do 30 cm. Maksimum zastupenosti broja stabala nalazi se u debin-skom stepenu od 20 cm sa 42,9% za crveni hrast, 45,7% za duglaziju i 58,8%za ari. Sredi sastojinski prenik je najmai za ari 18,4 cm, za crve-ni hrast 21,5 cm i duglaziju 22,1 cm.

01020304050607080

5 10 15 20 25 30 35

Prenik (cm)

V (%

)

sladun i cercrveni hrastduglazijaari

20 [UMARSTVO 3

Slika 2 - Vetaki podignute sastojine crvenog hrasta i duglazijeFigure 2 - Artificially established stands of red oak and Douglas-fir


3.3 Razvoj prenika i tekueg debinskog prirasta

a) U svakoj sastojini, odnosno u okviru svakog oglednog poa izvre-na je dendrometrijska analiza tri sreda sastojinska stabla od 20% najja-ih stabala u sastojini, pre svega za debinsku analizu, te odreivaerazvoja prenika i toka tekueg debinskog prirasta. Dobijeni rezulta-ti prikazani su na grafikonima 3 i 4.

Tok linije razvoja prenika, kako za sladun, tako i za crveni hrast,ari i duglaziju ima pravilan tok, sa veim odstupaem za ari, koji do10. godine ima nagli porast, a kasnije usporen rast. U najveoj zajednikojstarosti najmai prenik dostigao je sladun od 11,3 cm, najvei crvenihrast od 21,9 cm, to je skoro dvostruko vie. Primenom analize varijan-se utvreno je da se u dostignutim prenicima meusobno, a i od ostalihvrsta, razlikuju sladun i ari, dok izmeu duglazije i crvenog hrasta raz-like nema.

Tok tekueg debinskog prirasta sladuna (grafikon 3) karakteriese sa dve jasno izraene kulminacije, prva izmeu 10. i 15. godine i drugaizmeu 30. i 35. godine, to je konstatovano za sva tri analizirana stab-la. Rana kulminacija je karakteristina za izdanake ume, a druga se mo-e objasniti izvedenom prorednom seom oko 25. godine starosti sastoji-ne.

Grafikon 3 - Razvoj i prirast prenikaDiagram 3 - Diameter development and increment

Sladun - Quercus farnetto Ten.

0

50

100

150

200

250

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65

Starost (god)

Pre

nik

(mm

)

stablo 1stablo 2stablo 3prosek

Sladun - Quercus farnetto Ten.

0,01,02,03,04,05,06,07,08,0

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65

Starost (god)

Id (m

m)


Crveni hrast - Quercus rubra L.

0

50

100

150

200

250

0 5 10 15 20 25 30 35

Starost (god)

Pre

nik

(mm

)


Crveni hrast - Quercus rubra L.

0

2

4

6

8

10

12

0 5 10 15 20 25 30

Starost (god)

Id (m

m)


22 [UMARSTVO 3

Grafikon 4 - Razvoj i prirast prenikaDiagram 4. Diameter development and increment

b) Za vetaki podignute sastojine ija je starost relativno mala uodnosu na izdanaku umu sladuna i cera, i iznosi oko 35 godina jasno jeizraena jedna kulminacija, i to za ari izmeu 5. i 10. godine, za dugla-ziju izmeu 10. i 15. godine i za crveni hrast izmeu 15. i 20. godine. Ova-ko rana kulminacija tekueg debinskog prirasta je poznata i ve kon-statovana pojava za vetaki podignute sastojine (S t a m e n k o v i , V.e t a l l (1988), S t o j a n o v i , . e t a l l (1987, 1990), V u k o v i , M. e ta l l (1990), K r s t i , M. e t a l l (2000) i dr.).

Uporednom analizom vrednosti tekueg debinskog prirasta u vremekulminacije utdvreno je, da je najmai za sladun sa 6,3 mm, a najvei, ta-koe, za ari gde iznosi 14,6 mm, ili 2,3 puta vie. Izmeu ih i ostalihvrsta postoji statistiki znaajna razlika, dok izmeu crvenog hrasta iduglazije te razlike nema.

3.4 Predlog uzgojnih cieva

U okviru prouavaa navedenih sastojina izvrena je i ocena svihstabala po biolokom poloaju (dominantna 1, kodominantna 2 i pod-stojna 3), kvalitetu debla i kroe (dobro 1, srede 2 i loe 3).

Dobijeni rezultati dati su u tabeli 3.Iz iznetih podataka moe se konstatovati, da nema stabala u podstoj-

nom delu sastojine, jer su prilikom izvoea dosadaih uzgojnih zahva-ta sva ta stabla ukloena iz sastojine. Uee stabala prvog biolokograzreda kod svih sastojina se kree od 60-70% od svih stabala u sastojini,a preostalih 30-40% ine kodominantna stabla.

Ari - Larix decidua Mill.

020406080

100120140160180200

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Starost (god)

Pre

nik

(mm

)


Ari - Larix decidua Mill.

0,0

2,0

4,06,08,0

10,0

12,0

14,016,0

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Starost (god)

Id (m

m)


Duglazija - Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco

0

50

100

150

200

250

300

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Starost (god)

Pre

nik

(mm

)


Duglazija - Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco

0

2

4

6

8

10

12

14

0 5 10 15 20 25 30 35

Starost (god)

Id (m

m)



Tabela 3 - Bioloki poloaj stabala, kvalitet debla i kroeTable 3 - Biological position of trees, quality of stem and crown

Kada se posmatra kvalitet debla i kroe, moe se zapaziti da je ve-lika razlika izmeu prirodne izdanake ume sladuna i cera i vetakipodignutih sastojina crvenog hrasta, aria i duglazije. Kod sastojinesladuna i cera uee stabala sa loim deblom i kroom iznosi oko50% od svih stabala u sastojini, a sa dobrim deblom je svega oko 10% sta-bala. Meutim, kod vetaki podignutih sastojina duglazije i aria,praktino, nema stabala sa loim deblom i kroom, a oko 70% je sa do-brim deblom i oko 40% sa dobrom kroom. Kvalitet debla stabala cr-venog hrasta nalazi se na sredini po kvalitetu izmeu izdanake umesladuna i cera sa jedne strane i duglazije i aria sa druge. Najvee jeuee stabala sa srede dobrim deblom i kroom od oko 50%. Ueeod oko 30% stabala sa dobrim deblom i kroom ukazuje da ova sastojinaima dovoan broj kvalitetnih stabala, da se izvoeem pravovremenihprorednih sea moe pravilno oblikovati u eenom ciu.

U okviru prouavanih sastojina izvren je izbor stabala budunostikoji je dat u tabeli 4.

Bioloki poloaj%

Kvalitet debla%

Kvalitet kroe%

Sladun i cer

1 - dobar 67,6 9,9 29,6

2 - sredi 32,4 40,8 18,3

3 - lo 0,0 49,3 52,1

Crveni hrast

1 - dobar 60,7 32,1 25,0

2 - sredi 39,3 53,6 46,4

3 - lo 0,0 14,3 28,6

Duglazija

1 - dobar 60,0 71,4 45,7

2 - sredi 40,0 28,6 51,4

3 - lo 0,0 0,0 2,9

Ari

1 - dobar 70,6 67,6 41,2

2 - sredi 29,4 32,4 58,8

3 - lo 0,0 0,0 0,0

24 [UMARSTVO 3

Tabela 4 - Osnovni podaci o stablima budunosti i doznaci Table 4 - Basic data on future trees and tree marking

Iz iznetih podataka vidi se da je izdanaka sastojina sladuna i ceraprilino razreena, da je broj stabala budunosti oko minimalnog brojada bi se moglo ii sa konverzijom ovih uma u ume visokog uzgojnog ob-lika. Izdvojen broj stabala budunosti od oko 80 po ha u ovoj sastojini odgoreg proizvodnog dela sastojine omoguava da se predloe odgovara-jui uzgojni cievi, jer je sklop sastojine ouvan.

Broj stabala budunosti u vetaki podignutim sastojinama je zado-voavajui, to se vidi u tabeli i kree se od 174 po ha za crveni hrast do267 po ha, za duglaziju.

Na osnovu analize staa, razvoja i kvaliteta vetaki podignutihsastojina crvenog hrasta, aria i duglazije na stanitu sladuna i cera udostignutoj starosti od oko 35 godina, moe da se zakui da crvenihrast i duglazija daju do sada zadovoavajue rezultate, a da ari ne tre-ba u budue unositi na ova stanita.

Posle izvrene analize sastojinskog staa, razvoja, kvaliteta staba-la, izdanake ume sladuna i cera i ihove funkcije kako u okviru ovogobjekta, tako i ire u Srbiji, moe da se konstatuje sledee:

Najvei deo ovih uma, pre svega, u umadiji (centralni deo Srbi-je) pripada umama kojima treba gazdovati sa posebnom namenom, jer senalaze u okrueu gradova i drugih naseenih mesta, baa, manastira,rekreacionih zona i dr.;

Da su preko 90% ove ume izdanakog porekla i priblino istestarosti izmeu 60-70 godina, i da je uzgojni ci da se prevode u ume vi-sokog uzgojnog oblika;

Prilikom konverzije ili restitucije ovih uma treba voditi ra-una na unoee odgovarajuih vrsta drvea, pre svega liara, koje ezadovoiti kriterijume ovih uma koje imaju posebnu namenu.

Imajui u vidu sve napred izloeno, na osnovu izvrenih proua-vaa u konkretnim sastojinama, pre svega izdanakoj umi sladuna icera, kao uzgojni ci se predlae konverzija ove ume u sastojinu viso-kog uzgojnog oblika. Pored toga, u loim delovima treba ii i sa unoe-em drugih vrsta liara (crvenog hrasta, vokarica i dr.), a od etina-ra, pre svega kedra, dok sa drugim vrstama etinara treba biti obazriv.

Stabla budunosti DoznaenoOgledno poe N V

dgN V

po ha % po ha % po ha % po ha %Sladun i cer 81 18,3 35,6 22,2 24,7 - - - -Crveni hrast 174 21,4 107,2 31,2 26,8 116 14,3 39,7 11,6Ari 200 23,5 45,7 29,8 20,7 - - - -Duglazija 267 34,3 104,8 46,0 25,2 133 17,1 31,9 14,0


4. ZAKUCI

Na osnovu izvrenih prouavaa u izdanakoj umi sladuna i cera ivetaki podignutim sastojinama crvenog hrasta, duglazije i aria naovom stanitu na podruju TrstenikaVelua, dolo se do konkretnihzakuaka po ekolokim jedinicama:

I. Tipina uma sladuna i cera (Quercetum farnetto-cerris typicum)na plitkom kiselom smeem zemitu na gnajsu

Izdanaka uma sladuna i cera starosti izmeu 6065 godina. Ukupanbroj stabala iznosi 444 po ha, od toga na sladun dolazi 93,0%, a na cer90,0%. Drvna zapremina je 160,1 m3/ha, gde na sladun dolazi 90,0%, a na cer10,0%. Tekui zapreminski prirast je 2,99 m3/ha. Sastojina je po struktu-ri jednodobna. Predloena je konverzija, kombinovana sa restitucijomodnosno unoeem, pre svega, plemenitih liara, a od etinara kedra.

II. Vetaki podignuta sastojina crvenog hrasta na stanitu umesladuna i cera (Quercetum farnetto-cerris typicum) na plitkom ki-selom smeem zemitu

Sastojina starosti 32 godina, saena na pruge irine 15 m. Ukupanbroj stabala je 812 po ha, drvna zapremina 343,3 m3/ha, tekui zapreminskiprirast 16,5 m3/ha. Predlae se izvoee prorednih sea umerenom jai-nom zahvata oko 15% po broju stabala i zapremini.

III. Vetaki podignuta sastojina duglazije na stanitu ume sla-duna i cera (Quercetum farnetto-cerris typicum) na srede dubokomkiselom smeem zemitu

Sastojina starosti 35 godina, saena na pruge irine 15 m. Ukupanbroj stabala je 778 po ha, drvna zapremina 228,0 m3/ha, tekui zapreminskiprirast 10,4 m3/ha. Predlae se proredna sea, ima dovoan broj kvali-tetnih stabala budunosti oko 270 po ha, jainom zahvata 15 - 18% po bro-ju stabala i zapremini.

IV. Vetaki podignuta sastojina aria na stanitu ume sladunai cera (Quercetum farnetto-cerris typicum) na luvisolu

Sastojina starosti 35 godina. Ukupan broj stabala je 850 po ha, drvnazapremina 153,5 m3/ha, tekui zapreminski prirast 4,56 m3/ha, izdvojenibroj stabala budunosti iznosi oko 200 po ha. Za sada nije predvienaproredna sea. Postignute vrednosti drvne zalihe, kao i razvoj ove sasto-jine nije zadovoavajui, pa se ne predlae unoee aria na ova sta-nita.

Iz svega izloenog, moe da se konstatuje da ume sladuna i cera ko-je najaee imaju posebnu namenu, pre svega, treba prevoditi u visokiuzgojni oblik, putem konverzije i restitucije uz unoee plemenitihliara, a od etinara kedra.

26 [UMARSTVO 3

LITERATURA

V u k o v i , M., S t a m e n k o v i , V., S t o j a n o v i , ., K r s t i , M. (1990): Raz-voj, proizvodnost i uzgojni tretman aria, duglazije i vajmutovog bora u ve-taki podignutim sastojinama na podruju Aria. Publikacija Unapreeeuma i umarstva regiona T. Uice, kiga II, Beograd, str. 121-130.

G a j i , M. (1952): O vegetaciji Koutaka. Glasnik umarskog fakulteta br. 1,Beograd, str. 283-301.

G l i i , M. (1968): umske fitocenoze umskog kompleksa Bogovaa. Zbornikradova Instituta za umarstvo, kiga VIII, Beograd, str. 29-64.

J o v a n o v i , B. (1986): Srpska uma sladuna i cera (Quercetum farnetto-cerris serbi-cum). Allgemeine Forst zeitschrift, str. 759-761.

K r s t i , M., A l e k s i , P., S t a m e n k o v i , A. (2000): Tree development and pro-ductivity in the mixed Hungarian oak and Turkey oak copice forest and some coniferousspecies stands established on the their site on the Radan mountain. Zbornik rezimea sa 6.Simpozijuma o flori jugoistone Srbije, str. 80. Sokobaa.

M e d a r e v i , M. (1983): Vrednovae prirodnih pogodnosti uma za rekreaciju uokolini Beograda. Magistarski rad u rukopisu, umarski fakultet, Beograd.

S t a m e n k o v i , V., V u k o v i , M. (1988): Prirast i proizvodnost stabala i um-skih sastojina. umarski fakultet, Beograd.

S t o j a n o v i , . (1982): Istraivae najpovonijih mera nege nekih kulturaetinara podignutih na stanitu Quercetum farnetto-cerris Rud. u park umiTitov gaj. Glasnik umarskog fakulteta, br. 59, Beograd.

S t o j a n o v i , . (1987): Predlog najpovonijih uzgojnih mera u umi sladuna icera (Quercetum farnetto-cerris serbicum) u umskom kompleksu Bogovaa. Glasnikumarskog fakulteta br. 69, Beograd, str. 37-59.

S t o j a n o v i , ., K r s t i , M., B o b i n a c, M. (1990): Rezultati istraivaaoptimalizacije mera nege putem sea proreda u kulturama crnog i belog bora napodruju Srbije. Zbornik radova sa savetovaa "Savremene metode pouma-vaa i zatite u ouvau i proireu umskog fonda Srbije", Aranelovac,str. 407-420.

S t o j a n o v i , ., A l e k s i , P., K r s t i , M., T o m o v i , Z. (1996): Unapreeestaa postojeih uma. Publikacija: ume Srbije, stae, projekcija razvoja do2050. godine i oekivani efekti. Srbijaume, Beograd.

S t o j a n o v i , ., K r s t i , M. (1997): Silvicultural treatment research results in some artifi-cially established stands in the region of Arie. Proceedings of 3rd ICFWST, Volume II,Belgrade, 150-157.

T o m i , Z. (1972): Fitocenoze Lipovice. Magistarski rad u rukopisu, umarskifakultet, Beograd.

C v j e t i a n i n, R., K o a n i n, O. (2006): Rezultati fitocenolokih i ped-olokih istraivaa na podruju Trstenika, rukopis.


THE STATE AND SILVICULTURAL AIMS IN COPPICE FORESTS OF HUNGARIAN OAK AND TURKEY OAK AND IN ARTIFICIALLY ESTABLISHED STANDS IN THE REGION OF

TRSTENIK

ubivoje StojanoviMilun Krsti

Ivan Bjelanovi

Summary

The research was performed in the coppice forest of Hungarian oak and Turkey oak (Quercetumfarnetto-cerris) and in the artificially established stands of red oak (Quercus rubra L.), Douglas-fir(Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco) and larch (Larix decidua Mill.) aged 3235 years on this site.The study stands are classified in the following ecological units:

- Typical forest of Hungarian oak and Turkey oak (Quercetum farnetto-cerris typicum) onshallow acid brown soil on gneiss;

- Artificially established stand of red oak on the site of the forest of Hungarian oak and Turkeyoak (Quercetum farnetto-cerris typicum) on shallow acid brown soil;

- Artificially established stand of Douglas-fir on the site of the forest of Hungarian oak and Tur-key oak (Quercetum farnetto-cerris typicum) on medium deep acid brown soil;

- Artificially established stand of larch on the site of the forest of Hungarian oak and Turkeyoak (Quercetum farnetto-cerris typicum) on luvisol.

The analysis of stand state, distribution of trees and timber volume per diameter degrees showsthat all stands belong to even-aged structure.

The analysis of development of diameter and current diameter increment resulted in the conclu-sions on the previous development of these forests.

Based on the assessment of the biological position and quality of stems and crowns, as well asbased on the above researches, the reliable parameters are obtained for the correct conclusions on theexecution of the appropriate silvicultural operations.

28 [UMARSTVO 3

sumarstvo2006_3_rad2

Documents