sultan papağanları ve Özel bakımları (ver1-1)

www.sultanpapagani.net

Tm hayvan severlere

Yaln Kaya SAYILGAN [email protected]

2


1. nsz a. nsz ve teekkr 2. Sultan trnn tantlmas a. Menei b. Genel Karakteri c. Kimler iin uygundur d. Alt trleri e. Cinsiyet ayrm f. Ya tahmini 3. Bakm a. Genel b. Kafes ekli, lleri, i dizayn, konumu c. Is, nem ve k ayarlar d. Uyku dzeni e. Temizlik bilgileri 4. Beslenme a. Genel b. Ne yer? ne yemez? c. Beslenme tablosu d. Mama tarifleri 5. Davranlar a. Genel b. Davranlar ve anlamlar 6. Salk Bilgileri ve Hastalklar a. Genel salk durumunu gzlemleme b. Hastalk belirtileri c. Psikolojik hastalklar i. Ty yolma ii. Kusma iii. Durgunluk iv. lk d. Fiziksel Hastalklar i. Souk algnl ii. shal iii. Kabzlk iv. Yumurta tkanmas


3

www.sultanpapagani.netv. Mantar trevleri vi. ve d parazitler vii. Gribal enfeksiyonlar viii. Gz enfeksiyonlar ix. Virsler x. Zehirlenmeler xi. Vitamin eksiklii - fazlal 7. reme Bilgileri a. Genel b. E seimi ve iftletirme koullar c. iftleme ve yumurtlama d. Kuluka e. Yavrularmz byrken f. Karlalan zorluklar ve zmleri 8. Eitim ve Evcilletirme a. Genel b. Ku ile tanma ve gven salama c. Ele alma, elden besleme d. Kafes dnda yaam e. Kafa kama ve dokunma izinleri f. Ses tekrarlar 9. Genetik 10. SSS 11. Yaymlanan yazlarm


4

www.sultanpapagani.netNSZ VE TEEKKR Hi tahmin etmezdim ama kitabn en zor blm buras oldu. Syleyecek ve yazacak o kadar ok ey var ki, ilerinden seim yapmak ok zor. Baz dndklerimi kaleme almam sz konusu deilken bazlarn da yazmaya gnlm el vermiyor. Ancak unu sylemeden geemeyeceim ki Bu kitabn Trkiyede bugne kadar yazlm ilk Sultan Papaan kitab olmasndan dolay ok zgnm. Gelimi toplumlarda hayvanlar ile ilgili zel kitaplar bulunurken, bizler Trkiyemizde maalesef bir kitaba bile hasretiz. Ne yazk! te bu sebepten dolay bu kitaptan hibir maddi kayg gdemedim. nk bu kitaptan para kazanmaya almak bir hayvan sever iin olduka ac verici olurdu. Bu kitapla amacm insanlarn kulaktan dolma bilgilerle hareket etmelerine, en azndan, bu tr iin son vermek oldu. Bu sebepten kat basksnn yannda dijital kitap olarak da bizzat kendim basp cretsiz olarak dattm ve datmaktaym. Bilmiyorum siz hangisini okuyorsunuz dijital mi? Orijinal bask m? Ama umarm sizin ve kk dostunuzun iine yarar. Unutmayn o kk canl siz istiyorsunuz diye sizinle beraber ve sizin ona sunduunuz yaam yaamak zorunda. Ltfen unutmayn ki onun size ihtiyac var. Ltfen ona iyi bakn. Ayrca kitapta emei geen ok fazla kiiye de buradan tek tek teekkr edemeyeceim. Ancak zellikle www.sultanpapagani.net sitesinden mesai arkadalarma ve btn yelerimize ayrtmakszn teekkr bir bor bilirim. Beni bu kitab yapmaya tevik ettiiniz ve bana destek verdiiniz iin hepinize Sultan Papaanlar adna teekkr ederim. Umarm bu kitap bir balang olur ve hem Sultan Papaanlar hem de dier trlerle ilgili daha bir ok kitap yazlr.


5

www.sultanpapagani.netSULTAN TRNN TANITILMASI MENE: Sultan Papaan adn kafasnda bulunan ibiinden alr. Bu papaan cinsinin ngilizce ad ise Cockateils dir. Doal yaam alanlar Avustralyada ki yeil alanlardr. Bu alanlarda byk srler halinde yaarlar. lk dnemlerde youn olarak yakalansalar da artk pek byle bir sorunlar yok. Avustralya hkmetinin de destekledii bir ok Sultan Papaan reticisi Avustralyada bu papaanlar retmekte ve btn dnyaya ithal etmektedir. Ayrca Avrupada da bir ok reticisi vardr.


6

www.sultanpapagani.netGENEL KAREKTER: Sultan papaanlar dier bir ok papaan cinsi gibi vahi hayattan evcilletirilmitir. Bu evcilleme ve uyum sreci Sultan papaanlarnda ok ksa srm ve ev hayatna ok iyi uyum salamlardr. Oyuncu, yakn ve sempatik tavrlaryla bulunduklar evde ki herkese ok ksa srede alrlar. Boyutlar ve ihtiyalar da gz nne alndnda evde beslemeye en uygun papaan tr olarak karmza karlar. Yalnz kalmay ve sessiz bir odada yaamay kabul etmeyen karakterleri vardr. Bu karakter yaps ile ksa srede yaadklar evin bir ferdi oluverirler ve ev halk ile beraber yer, ier ve televizyon seyrederler. Ayrca ok yksek olmayan sesleri komular iin bir sknt yaratmaz. Konuma zellikleri ise kstldr. Grtlak yaps yznden kelimeleri tam olarak syleyemez sadece slk ile konuurlar. Ancak slk ile alaca arklarn ve yapaca taklitlerin de snr yoktur. Eer ift olarak beslerseniz ki ben byle tavsiye ederim, uygun artlar saladnz takdirde size ksa srede yavru vereceklerdir. Bir doa olayna bu ekilde ahitlik yapmak ise size tarif edilemez duygular yaatacaktr. Doal hayatta ki ortalama yaam sreleri 20 yldr ancak ev ortamnda bu sre maalesef ksalmakta 15 yl civarlarnda olmaktadr. KMLER N UYGUNDUR: Sultan papaanlar karakterleri gerei ilgi bekleyen hayvanlardr. Evin bir kesinde duracak ve orada kendi kendine yaayacak canllar deillerdir. Dolaysyla en azndan akamlar onunla ilgilenmeli ve evin iinde serbest dolamasna izin vermelisiniz. Sultan papaan almay dnen kiilerin ilk nce kendisine sormas gereken soru kesinlikle budur. Evin iinde akamlar en az 1 saat dolama imkan olup


7

www.sultanpapagani.netolamayaca. Ayrca eer gndz evde kimse olmayacaksa mutlaka e olarak yaamalarn salamalsnz. nk Sultan Papaanlarnda uzun saatler yalnz kalmak strese neden olmakta ve eitli hastalklarn olumasna sebep olmaktadr. ALT TRLER(MUTASYONLARI): Sultan papaanlar sadece renkleri ile birbirlerinden ayrlrlar. Dier btn zellikleri btn renklerinde ayndr. Normal Gri Sultan trnn doal yaamda en ok karlalan ve doal rengi olarak tabir edilen eklidir. Bu trde vcudun tamam koyu gri tylerle kapldr, kanatlarda simetrik ekilde beyaz barlar vardr. Gaga ve trnaklarn bir blmnde siyah lekeler grlr. Yanaklar pembe beneklidir. lk ty deiimine kadar tamamnn yzleri vcutlar ile ayn renktir. lk ty deiimde erkeklerin yz sarya dner, diilerin ise gri olarak kalr.

ERKEK

D


8

www.sultanpapagani.netCinnamon Sultan papaannn bu tr, Normal gri ile ayn ekildedir. Sadece gri ksmlar daha ak renkte, kahverengiye doru alar ve ayak ile gagada ki siyahlk ok az olur ya da hi olmaz. Erkein surat Normal Gri de olduu gibi ilk ty deiimde sarya dner diilerde ise gri olarak kalr.

ERKEK Lutino

D

Sultanlarn beenilen trlerinden birisidir. Vcutlarnda sar ve beyazdan baka renk olmaz. Tamamen sar ya da tamamen beyaz olabilecekleri gibi yar yarya da olabilirler. Ancak ne olursa olsun yanaklarnda turuncu benekleri vardr. Dii ile erkei birbirinden ayrtmak ok gtr. Diilerin kanatlarnn altndaki tylerde ak renk barlar olur ancak baz ok ak renk tylere sahip kularda bu barlarn grlememesi sebebiyle cinsiyet tahmininde hatalar yaplr. Baz Lutinolar krmz gzlere sahiptir. Lutino ile White Face iftlemesinden Albino (tamamen beyaz) yavrular elde


9

www.sultanpapagani.netedildii iin reticiler tarafndan tercih edilen bir trdr.

Pearl Bu sultan tr dier hi bir trde olmayan bir gene sahiptir. Bu gen sayesinde bir tyde iki renk barndrabilirler. Deiik oranlarda Pearling zellii bulunduran trleri vardr. zellikle deiik mutasyonlardan deiik gs renkleri ortaya kar. Ancak ortak nokta srt ve kanatlarda ki krll tylerdir. Bu tyler ilk ty deiiminde erkeklerde kaybolur. Erkek Pearl sultanlar genelde Cinnamon veya Normal gri ile kartrlrlar, ancak bu kulara dikkatli baklrsa btn krll tylerini kaybetmedikleri grlr. zellikle kuyruk altnda ve ensede Pearl tyler kalr. Dii Pearller ise hayatlarnn tamamn krll olarak srdrrler.


10


ERKEK Pied

D

Bu tr aslnda Cinnamon ile Lutino melezidir. Ancak ok sk rastland iin artk bir tr olarak kabul grmtr. Lutinolar gibi sardan beyaza deiik tonlar tamasnn yan sra kanatlarnda simetrik ekilde gri tyler vardr. Gri tylerin miktar ve ekli deiiklik gstermektedir. Dardan gzle cinsiyet tahmini imkanszdr.


11

www.sultanpapagani.netSilver Bu sultan tr de Normal Griden tremi bir alt trdr aslnda. Ancak bu trde artk ok fazla vardr. Trn tamamnda kafa sar vcut en ack tondan gridir. Ayaklar ve gaga pembedir ve siyah leke barndrmaz. Diilerinin kanat tylerinin altnda sar barlar vardr.

White Face Bu tr sultanlar suratnda turuncu benek tamayan tek trdr. Bu trn btn vcudu gri tyler ile kapldr. Erkeklerinde ilk ty dkmnden sonra beyaz bir surat belirir. Diilerinde ise suratta gridir. Ancak hi bir ekilde turuncu yanaklar olmaz.


12


ERKEK Albino

D

White Face ile Lutino iftlemesinin ikinci mutasyonudur. Tamamen beyaz, gzleri ise krmzdr ve renk ayrm ile cinsiyet tahmini ans yoktur. Az rastlanan deerli bir trdr.


13


Silver White Face Tartlmaz en deerli ve nadir grlen trdr. Albino ile Silver mutasyonlarnn ikinci kademe mutasyonudur ki her yavrunun bu ekilde olma garantisi yoktur. Olduka az rastlanr ve renkten cinsiyet tahmini yaplamaz.

CNSYET AYRIMI: Sultan papaanlarnda cinsiyet ayrmn yapmann 2 yolu vardr. Birinci yol ty yapsna bakmaktr. Bu yntem her mutasyon iin zm olmamaktadr (baknz Alt trler). Ayrca renklerinden cinsiyet ayrm yaparken dikkat edilmesi gereken bir konu da kuun yadr. Ya dolmam kularn ty renkleri tam oturmadndan dolay bazen yanl tahminler


14

www.sultanpapagani.netyaplabilir. kinci yol ise en kesin yoldur. Ancak bu yola bavururken de kuun yan doldurduundan emin olmak gerekir. Bu yolda sultan papaannn t takip edilir. Sultan papaanlarndan dii olanlar CURK CURK tarz tek ve ksa t tarzndan baka hibir ses kartmazlar, erkekleri ise alakl yksekli kanarya tn andran sesler kartabilir, slk alabilir ve konuabilirler. Dolaysyla rengi ne olursa olsun slk alan ya da uzun tler yapan her sultan papaan erkektir. YA TAHMN: Sultan papaanlarnda bu i olduka zordur. Kesin bir yntem olmasa da genel baz eyler ile kuun hangi evrede olduu tahmin edilebilir. 0-1 Ya aras yavrular; yusyuvarlak gzl, ince ayak parmakl olurlar. Gagalar przszdr. 1-8 Ya aras gen sultanlar; yavrulara gre daha byk olur. Ayaklar her yl kalnlar ve ptrleir. Ayn ekilde gagada da katmanlar olumaya balar. Ku en gsterili yllarndadr. Gz yuvarlakln kaybetmeye balar ve gz evresinde ki tyler azalr. 8-16 Ya aras olgun sultanlar; artk ku yavalamaya ve durgunlamaya balamtr. Gaga ve ayaklarda ki kalnlk ve ptrler oalmtr. Ku daha az yer ve daha az hareket eder. 16 Ya st yal sultanlar; kuta salk problemleri olumaya balar ve gnn 18 saatine kadarn uyuyarak geirir. Bu noktada ku daha yumuak gdalar tercih eder.


15

www.sultanpapagani.netAncak unu belirtmeliyim ki, petshoplarda satlan kularn %90 0-1 ya arasdr. Ayrca kalan %10 ise evden gelmi kulardr ki onlarda 1-8 ya arasnda olur. Daha yal bir ku bulmak ok dk bir ihtimaldir.


16

www.sultanpapagani.netBAKIM GENEL: Btn dier ev hayvanlar gibi Sultan Papaanlar da yaadklar koullara bal olarak daha salkl, mutlu ve akll olurlar ya da olmazlar. yle ki, iyi koullarda baklan ve bu dnemde konuan bir sultan papaan kt koullu baka bir eve geldii zaman hi konumayan hareket etmeyen bir yapya brnebilir. Dolaysyla kuumuzdan ya da kularmzdan baz beklentilerimiz olmasndan nce onlara ne verdiimize tekrar bir bakmalyz. KAFES EKL, KONUMU: LLER, DZAYNI VE

Kularmzn sal ve mutlu yaamalarnn temel art kafeslerinin doru konumlandrlm ve doru dzenlenmi olmasdr. Sultan papaanlar da dnk ve insana yakn olmay seven papaanlardr. Bu sebeptendir ki papaanmzn kafesi kesinlikle gnmz en ok geirdiimiz odada olmaldr. Bu oda iinde ki konumunu seerken ise direk cam nnden ve cereyanda kalaca bir noktadan kuumuzu korumalyz. Bu noktada yaadmz odann en iyi konumunu semeli, kuumuzu oraya koymal ve mmknse bir daha yerini deitirmemeliyiz. Kuumuzun kafesini seerken ise kare bir kafes tercih etmeliyiz. Kare kafeslerde kular ok daha fazla yaam alan bulurlar. Ayrca yuvarlak kafeslerde kularn uzun olan kanat ve kuyruk tyleri ksa srede zarar grmektedir. Kafesin ls ise tek bir sultan iin en az 30cmx30cmx30cm ve ift iin 50cmx50cmx50cm olmaldr. Tellerin yerletirili ekli ise n ve arkada


17

www.sultanpapagani.netdikine yanlarda ise yataylamasna olmas en salklsdr. Ayrca kafesin alt ksmn yani pisliklerin dt blm kutan ayrtan bir tel mutlaka olmal ve bu blm ekmeceli srg ile kafes hareket ettirilmeden temizlenebilmelidir. Ayrca ift besleyeceiniz kular iin alnan kafeslerde de en az 3 kap olmas ok nemlidir. Kafesin boyas ise mutlaka statik boya olmaldr ki kuunuz kemirerek bu boyay kartamasn. Sultan Papaanlar iin uygun olan tel aral ise 1.2cm dir. Bunlarn hepsi ilk bakldnda detay gibi grnse de kuunuzun sal, eitilebilirlii, oyunculuu ve hareketlilii hep bu detaylara baldr. Kuumuzun kafesinin iine gelirsek, Sultan papaanlarnn ok hareketli bir tr olduunu gz nne alarak kafesi olabildiince byk almalyz ki hem kuumuza hareket alan brakabilelim hem de btn ihtiyalarn kafese bir kerede koyabilelim. Kuumuzun kafes ii ihtiyalarn ksaca sralarsak; -Deiik kalnlklarda ve alarda aa tnekler, -Mineral Ta, -Yemlikler, -Suluk, -Meyve ve Sebze iin mandal, ve bir ka aa oyuncak mutlaka kafesin iinde olmaldr. Ayna, plastik veya metal oyuncaklar kafese konulmamaldr ki bu tarz oyuncaklar kuunuzu yaralayabilir. ISI, NEM VE IIK AYARLARI: Sultan papaanlar Avustralya kkenli scak iklim papaanlardr, ancak asla tropikal ortam canls deillerdir. Dolaysyla srekli yksek sda ve nemde yaamalar sultan papaanlar iin pek ho bir durum deildir. Genel s deeri olarak oda scakl dediimiz en az 25 derece en fazla 30 derece scakta gayet


18

www.sultanpapagani.netmutlu olurlar. En sevdikleri s derecesi kesinlikle 27 derecedir ki bahar aylarnda bu sda iftleip yavru yaparlar. Nem ise en az s kadar nemlidir. Nem deerinin her zaman %55 ler civarnda olmas en salklsdr. Fazla nem kuta mantar hastalna sebep olurken srekli kuru hava da yaayan ku ise bir sre sonra fiziksel gcn kaybeder ve hareketsizleir, durgunlar. Is deerini lmek gibi nem deerini de lmek olduka basittir. Alnmas gereken alet hem nemi hem de sy gsteren dijital bir lerdir. Ik konusu ise deiiklik gsterir. Eer kuunuzun normal mevsim artlarn bilmesini ve buna uygun yaamasn isterseniz k iin zel bir ey yapmanza gerek yok. Normal aydnlanma sreleri yeterli gelecektir. Ancak kuunuza kn bahar ortam yaratp yavru almak isterseniz kuun k alma sresini gn veren ampul ile uzatmal ve gnlk 14 saat civarlarnda tutmalsnz. Dier dikkat etmeniz gereken konularn banda ise kuun ani s deiimlerinden ve rzgarda kalmasndan korunmas gerekliliidir. Bu durumlara asla izin verilmemeli. nk sultan papaanlarnn bu iki duruma da tolerans olduka dktr ve kolaylkla hastalanrlar. Bahar ve yaz aylarnda ise kuunuzu balkon ya da baheye kartmanz olduka yararldr. Ku hem temiz hava alr hem de gneten yararlanr. Ancak gene dikkat edilmesi gereken iki ey vardr. Birincisi kuunuza direk ve sert rzgar arpmamal, ikincisi ise kuunuz direk gnein altnda kalmamaldr. UYKU DZEN: Sultan Papaanlar biraz da ocuklar gibidir. Ar aktivite merakls olmalarndan dolay siz onlar


19

www.sultanpapagani.netkafeslerine koyup dinlenmeye brakmadnz, uyumalar iin gerekli k ve ses ayarn yapmadnz srece uyank kalmaya alacaklardr. Bu sebeptendir ki kuumuzun uyku saati geldiinde onun uyumas iin gerekli dzenlemeleri yapmalyz. Genel olarak Sultan papaanlar iin kesintisiz 8 saat gece uykusu ve gndz ekerlemeleri gerekmektedir. Ancak bu 8 saatlik gece uykusu hesaplanrken uyanma vaktini kendi uyanma vaktinizle hesaplamamal gnein dou saatiyle hesaplamalsnz. nk Sultan Papaanlar dier btn kular gibi sabah gneiyle beraber uyanacaklardr. Dolaysyla rnein sabah 06:00 da gn doumu olan bir akamda kuunuzun en ge 22:00 de uyumas gerekmektedir. Gndz ekerlemelerini ise kendisi ayarlayp uyuklayacaktr. Genelde yemek ertesine denk gelecek bu ekerlemelerde ku rahatsz edilmemelidir. TEMZLK BLGLER: Bu konuyu 3 e blebiliriz, Malzemelerin Temizlii Kuumuzu iine koyacamz kafes, tnekler, yemlikler ve her ey ilk kullanmdan nce yksek sda ykanmal ve temizlenmelidir. nk petshoplarda ki mikrop ve bakteriler bu malzemeler ile kolaylkla evimize gelebilir. Bu ilk temizliin yannda kuumuzun yemlik ve suluklarn her gn yeniden doldurmal ve doldururken de mutlaka ykamalyz. zellikle suluk her gn gzelce ykanmaldr ki ii yosun tutmasn. Ayrca hafta da 1 veya 2 kerede kafesin alt ve tnekler temizlenmelidir.


20

www.sultanpapagani.netevrenin Temizlii Sultan Papaanlarnn ty yaps 2 katmandan oluur. Bunlardan birinci katman dardan da grnen renkli ve byk tylerdir. Bu tyler dklrken bir problem yaratmazlar, nk ksa sreli ve belirgin olarak dklrler. kinci katman ise bu trlerin altnda olan beyaz pel tylerdir. Bu tyler baz dnemlerde fazla baz dnemlerde az da olsa srekli olarak dklrler. Ve kk olmalarndan dolay kafesin dna uup odaya yaylabilirler. Bu evresel bir kirlilik yaratacaktr. zellikle kendi tylerini dzelttikten sonra silkindiinde zerinden bolca bu tylerden kabilir. Bu nlenemez bir durumdur. Bu tyleri evden temizlemenin en kesin ve ksa yolu su filtreli elektrik sprgeleridir. Normal sprge bu tozlar bazen tutamayabilmektedir. Kuun Temizlii Sultan papaanlarnn ty temizlii olduka basit ancak nemlidir. Sultan papaanlar temizlik ilerini aslnda kendileri her gn yaparlar. Biz sahiplerinin yapmas gereken ise scak yaz gnlerinde her gn, kn ise hafta da bir veya iki kere iek slatma spreyiyle kularmz birazck slatmaktr. Bu slatma iini lk su ile gnn ortasnda ya da sabah yapmamz kuumuzun sal iin iyi olacaktr. zerine 4-5 kere su sktmz ku, bu su ile btn ty temizliini yapacaktr. Burada dikkat etmemiz gereken ey bu slatma iini kuun uykusu ncesi yapmamamz ve kuu, slandktan sonra scak bir odada bulundurmamzdr. Sultan papaanlarnn trnaklarnn ve gagalarnn bir d mdahale ile temizlenmesi ya da kesilmesi sz konusu deildir. Doru kalnlkta ki (kalorifer borusu


21

www.sultanpapagani.netkalnlnda) ve aatan tneklerde kular hem gagalarn hem de trnaklarn temizler ve ksaltrlar.


22

www.sultanpapagani.netBESLENME GENEL: Sultan Papaanlar, doal hayatlarnda tohumlar bitki kkleri ve yeillikle beslenirler. Bizlerde kafeslerde kularmza olabildiince doal hayata yakn bir beslenme tablosu uygulamalyz. Bu beslenme tablosunun temelinde kuularda satlan ku yemleri olmaldr. Bu ku yemleri kuumuzun besin ihtiyacnn %75 ini karlayacaktr. Sultan Papaanlar iin deiik markalarn zel yemleri kullanlabilecei gibi muhabbet kuu yemi de kullanlabilir. Ancak muhabbet kuu yemini kullanacaksanz kuru yemiiden alacanz tuzsuz ekirdei ve krlm fndk iini bu yeme katmanz gerekecektir. Bu yemin harici Sultan Papaanlar Dal Dary severek tketirler. Ancak besin deeri ok yksek olan dal darnn yarar yannda dikkat edilmez ise ksa srede kuu imanlatan kt bir taraf da vardr. Normal yem haricinde kularmza yeil arlkl sebzeler ve meyve de vermeliyiz ki vitamin ihtiyacn doal yolla karlayalm. Ancak baz kular meyve ve sebze yemeyi reddetmektedir ki bu durumda takviye olarak vitamin vermemiz kanlmaz olur. Ayrca Sultan Papaanlar midelerinde gerekli asitlerin olmayndan dolay yemleriyle beraber ku kumu da yemelidir. Bu ku kumunu da petshoplardan zel olarak alabilirsiniz. Bu ku kumu sayesinde yediklerini tebilecek ve sindirebileceklerdir. Uzun sreli olarak ku kumu yemeyen kular ciddi sindirim problemleri ile karlarlar. Ku kumunu her bir yemlie yarm kak olarak katmanz yeterli olacaktr.


23

www.sultanpapagani.netNE YER? NE YEMEZ? ok Faydal besinler: Kepekli pirin (halanm), Havu, Brokoli, Bezelye, Ispanak, Karnabahar, Patates, Kukonmaz, Yeil ve krmz biber, Yumurta (ok Pimi), Tavuk/hindi eti (ok Pimi), Muz(Kabuksuz), Elma (ekirdei ayklanm), Yourt (Yasz), Kabak ekirdei, Bulgur, Kepek ekmei, Msr ekmei, Kepekli/Sebzeli makarna (Halanm), Msr (Koan ok fazla verilmemelidir) Faydal besinler: zm (ekirdekleri ile), Portakal (ekirdei ayklanm), eftali (ekirdei ayklanm), Limon (ekirdei ayklanm), Armut (ekirdei ayklanm), Greyfurt (ekirdei ayklanm), ilek, Dutgiller, Ekmek, algam, Kiraz (ekirdei ayklanm), Vine (ekirdei ayklanm), Domates, Salatalk, Badem, Pirin (Pimi), Sarmsak, Yeil fasulye, Karpuz (ekirdekleri ile), Kavun (ekirdekleri ile) Snrl faydal besinler: (Besleyici deeri yksek ancak yksek yallar) Yerfst (Tuzsuz ve fazla kavrulmam), Ceviz, Dana eti (ok Pimi), Ay ekirdei (Tuzsuz ve fazla kavrulmam), Krem ve sert peynirler (Diyet olanlar tercih edilmeli), Fndk (Tuzsuz ve fazla kavrulmam) Ntr besinler: (Besleyici deeri zararl olmayanlar) dk ancak

Kabak, Kereviz, Patlam msr (Yasz), Beyaz ekmek, Kvrck salata, Kraker ve Biskviler (Diyet olanlar tercih edilmelidir)


24

www.sultanpapagani.netZararl besinler: (Zehirli olmayp ar yal, tuzlu veya ekerli besinler) Patates kzartmas, Cips, Sosis, Kek, Tereya ve margarin, Dondurma, Kek ve kurabiyeler, Konserve yiyecek ve orbalar Zehirleyici besinler (Zehirli ve zararl besinler) ikolata, Kahve (Kafein), Alkoll iecekler (Alkol), Gazl iecekler, St (Hazm iin gerekli enzimler kularda yoktur), Kuru meyveler (Slfat ve/veya slfr ierirler), Soan (Kandaki hemoglobini bozar), Mantar, Elma ekirdei (siyanr ierir) BESLENME TABLOSU: Bu blmde sizlere rnek olmas adna yaz ve k iin ayr ayr olmak zere iki beslenme tablosu rnei veriyorum. Bu tablolara olduu gibi uyabileceiniz gibi eitli deiikliklerle kendinizde uyarlamalar yapabilirsiniz. Yaz beslenme tablosu GNDZ Yem Elma Yem Dal Dar Yem K.Yemi Yem Karpuz Yem Dal Dar Yem K.Yemi Yem Kr. Biber AKAM Sivri Biber Marul Elma Ha. Patates Sivri Biber Marul Muz

Pazartesi Sal aramba Perembe Cuma Cumartesi Pazar


25

www.sultanpapagani.netK beslenme tablosu GNDZ Dal Dar Dal Dar K.Yemi Dal Dar Dal Dar K.Yemi Yumurta AKAM Sivri Biber Ha. Patates Elma Havu Sivri Biber Ha. Patates Elma

Pazartesi Yem Yem Sal aramba Yem Perembe Yem Yem Cuma Cumartesi Yem Yem Pazar

MAMA TARFLER: Yumurta mamas Bu mama kularn zellikle iftleme ncesi hazrlanmas ve yavrularn byme dneminde tketilmesi gereken bir mamadr. ok deiik tarifleri vardr, sizde bu tarifi gelitirebilirsiniz. Benim tarifim en basit olandr. Ancak belirtmeliyim ki temel vitamin ve gdalarn tamamn ierir ve ek bir besine ihtiya brakmaz. Bu mama ile ilgili dier nemli husus mamann tazelik sresidir. erisinde halanm yumurta bulunduu iin kafese sabah koyulduu zaman akam mutlaka alnmaldr. Yapl ise gayet basittir. Bir yumurta tam ve iyice halanr ve soutulup soyulur. Beyaznn tamam, sarsnn yars ve bir tane bebe biskvisi bir bak ile kk paralara blnr ve kartrlarak kua servis edilir. Ball kraker Bu krakerin benzerlerini petshoplardan da alabilirsiniz. Ancak petshoplarda satlanlarn evde yaplan bu kraker


26

www.sultanpapagani.netkadar salkl olmalar dnlemez. Bu krakerleri normal dnemde Dal darya alternatif olarak kullanabilirsiniz. Yapl ise gayet basittir. 20gr Un, 1 Yumurta, 1 Yemek ka bal ve 20gr Ku yemini bir kaba koyup iyice kartrn. Macun kvamna gelen karm hafif yaladnz frn tepsisine istediiniz ekillerde koyunuz. (ben kk kurabiye kalplarnda yapyorum) 180 derecede 3 dakika stlm frna srp 10-15 dakika piirin. Souyunca tketime hazrdr. Tohum imlendirme eitleri tohumlarn imlendirilerek kulara verilmesi ok salkldr. imlenmi tohumlar ok besleyici ve salkldr. Bu imlenmi tohumlar yavru byten anne baba kulara vermeniz anne ve babann iini olduka kolaylatracaktr. Ancak dzgn yaplmam bir imlendirme kularnzda mantara neden olaca iin dikkat edilmelidir. Hazr olan tohumlar kulara bir kere de verilmeli ve en fazla 24 saat kafeste tutulmaldr. Yapl, Normal ku yeminizden istediiniz kadarn ii su dolu bir kaba koyun ve 8 saat suyun iinde brakn. Sonra yemleri bir szgece alp zerlerini bir havlu ile rtn. Her 4 saatte bir suyun altndan geirin ve zerini kapatn. Szgece aldktan 24 saat sonra tohumlar imlenmeye balayacaktr. Artk kuunuza sunabilirsiniz.


27

www.sultanpapagani.netDAVRANILAR GENEL: Genel olarak Sultan Papaanlar dier btn ku trlerinden daha fazla olarak davran birlii gsterirler. Yani byk bir ounluu ayn davranlar ile ayn eyleri anlatrlar. Bu benzemenin temel nedeni sanyorum srler halinde yaayan ve sosyal kular olmaldr. Birbirlerini seyrederek ve iletiim kurarak birbirlerinden her eyi renebilirler. Bende kitabn bu blmnde belli bal Sultan Papaan davranlarnn anlamlarn aklamaya alacam. DAVRANILAR VE ANLAMLARI: Gaga gcrdatma Sultan Papaanlarnn alt gagalarn saa ve sola doru hareket ettirerek karttklar bir sestir. Sadece Sultan Papaanlarnn yapabildii bu hareketin anlam her eyin yolunda gittiidir. Mutlu olan Sultan Papaanlar genelde uyku ncesi bu sesi kartrlar. Bu sesi duyduunuz zaman kuunuzu rahatsz etmemelisiniz. Kendi adn tekrarlama Sultan Papaanlar erkekleri birka kelime de olsa konuabilirler. Ve bu kelimelerden bir tanesi genelde kendi isimleri olur. Eer kuunuz durup dururken kendi adn tekrar etmeye balarsa bilin ki sizin onunla ilgilenmenizi, konumanz, sevmenizi ve eer serbest brakyorsanz kapsn amanz istiyordur.


28

www.sultanpapagani.netYemlikleri yerinden kartma Kuunuz srarla yemliklerini yerinden kartmaya alyor ve onlarla urayorsa sizi kafesin yaknna getirmeye alyor demektir. Ya can sklmtr ya da bir ihtiyac vardr. Kafes iinde kanat rpma Sultan Papaanlar uucu tr bir kutur. Doal ortamlarnda gnn uzun saatlerinde uarlar. Kafes ortamnda bu imkan bulamayan kularn kanatlarnda uyuma ve kan birikimi olur. Bu durum kua ar verir ve kuta bu durumdan kurtulmak iin kafes iinde rpnmaya balar. Eer imkannz varsa kuunuz bu kadar sklmadan evin iinde umasna izin verin. lk atma Kular bulunduklar ortamdan rahatsz olduklarnda dz ve yksek lklar atarlar. Bu herhangi bir ey olabilir. Bu durumda kuunuzun problemini bulup zmeniz gerekmektedir. Kanatlarn aarak tslama Sultan papaanlarnn korunma gds ile yaptklar bir harekettir. Her ne zaman bu hareketi yapyorsa biliniz ki kuunuz korkuyor ve korunmas gerektiini dnyor. Gaga vurma Erkek Sultan Papaanlar iftleme isteini belirmek iin bazen kafes tellerine veya yuvaln i duvarlarna gagalarn vururlar.


29

www.sultanpapagani.netYksek alak tler Gene erkek Sultan Papaanlarnn iftleme ncesi yapt kurdur. Dii bu sesle mest olur ve iftlemeyi kabul eder. ift kularda ayak srma Sadece dii Sultan Papaanlarnn yapt bir harekettir. Erkeinin ayan ok hafif srrlar ve ne doru uzanarak iftleme pozisyonu alrlar. Yani bir iftleme istei hareketidir. Tek yaayan dii sultanlar bu hareketin ayak srma blmn geerek direk ne uzanr ve kanatlarn yana drerek iftlemeyi beklerler. Yukar doru uzanarak gaga ama Doal bir harekettir ve kursan boaltmak iin yaparlar. Normal artlarda ok fazla yapmamas gerekir. Eer ok fazla yapyorsa, ku kumunun kalitesini kontrol edin ve miktarn arttrn. Kanma Doal bir harekettir. Uyku ncesi dzenli olarak yaparlar. Kuunuzu rahatsz etmeyin. Ayak Toplama Sultan Papaanlar 25 derece snn altnda ki scaklklarda rler. Ve ayaklarnda ty olmamas sebebiyle de ilk nce ayaklarndan rler. Ayrca ayak damarlarnn kan dolamnda nemli bir rol oynamasndan da dolay kular dkleri anlarda ayaklarn ilerine toplayarak ayaklarn stmaya


30

www.sultanpapagani.netalrlar. Bu durum sk olmaz ise normal kabul edilse bile oda scakln kontrol etmekte yarar vardr.


31

www.sultanpapagani.netSALIK BLGLER VE HASTALIKLAR GENEL SALIK DURUMUNU GZLEMLEME: Salkl bir Sultan Papaan ortalama 90-100 gram arlnda, hareketli, itahl ve olabildiince uzun tyl olur ve dik durur. Gagas ve ayaklar temiz ve przszdr. Kuunuzu yeni alrken bunlara dikkat edeceiniz gibi kuunuzun ev ii yaamnda da bunlar yakndan gzlemlemelisiniz. nk kular genel olarak ok belirgin hastalk belirtileri gstermezler. zlerek sylemek durumundaym ki kular lm belirtisi veren canllardr. Yani doal ortamlarnda bir Sultan Papaan bizim hastalk belirtisi dediimiz belirtileri verince ou zaman lr ve siz ancak lm sebebini anlayabilirsiniz. Oysa gelien dnyann nimetleri olan ilalar ile bir ok evcil Sultan lmn penesinden kurtulmaktadr. Ancak burada ki en ve en nemli ey erken tehistir. Erken tan ve tehis iin ise genel kural kuunuzu yakndan takip ediyor olmanzdr. HASTALIK BELRTLER: Dk, Sultan Papaanlar normalde yeil-beyaz olarak ne ok kat ne de ok sv ekilde dklarlar. Dklarnn yumuak ama dalmayan bir yaps vardr. Ara sra yediklerinden dolay oluan geici renk ve kvam deiiklikleri nemli olmasa da 1 Hafta boyunca deiik dklayan kutan phelenilmeli, hastalnn tehisi konduktan sonra tedaviye geilmelidir. Hareketlilik, Sultan Papaanlar normal gece uykusu dnda gndz de ksa kestirme uykular yaparlar. Ancak eer kuunuz srekli olarak kabark ve uyuklar ekilde ise kendisinden phelenilmesi gerekir. Burada


32

www.sultanpapagani.netkritik nokta normal gndz uykusu yapan kular ile srekli uyuklayan kularn iyi ayrlmas gerekliliidir. Gece uykusu, eer kuunuz geceleyin ok hareket ediyorsa bu durum mutlaka hastalk belirtisi olarak kabul edilmeli ve tehis koyulmaldr. Bu durumu takip etmenin en kolay yolu, akam saatinde kuun kafesinin zeminini temizlemek ve sabah dklara bakmaktr. Normal artlarda dklarn bir blgede toplanm olmas gerekir. Eer bir ok deiik yerde dk var ise kuunuz geceleyin rahat uyuyamamtr. Kilo, kuunuzun kilosunda ki ani deiiklikler salk durumunun takibi asndan ok nemlidir. Bir mini mutfak tarts ile kuunuzu dzenli olarak tartmanz bir ok hastal erken tehis etmenize yardmc olacaktr. Ayak gaga ve gz bakm, kuunuzun ilgili uzuvlarn mutlaka srekli olarak takip etmeli ani renk, ekil deiiklikleri ve akntlarda hemen mdahale etmelisiniz. PSKOLOJK HASTALIKLAR: Bu hastalklar genel olarak stres kkenlidir. yi uyuyamayan, srekli rahatsz edilen, sigara dumanna maruz kalan, einden ayrlm, iyi beslenmeyen, srekli yalnz kalan ya da kk ve bakmsz kafeslerde tutulan kularda bu hastalklara rastlanr. Ty Yolma Sultan Papaanlarnda ok az da olsa rastlanlan, en belirgin psikolojik rahatszlktr. Bu hastaln kesin bir sebebi yoktur. Her ku farkl bir sebepten tylerini yolar. Bu noktada dikkat edilmesi gereken konu kuun normal ty deiimi dahilinde kopartt tyler ile ty


33

www.sultanpapagani.netyolma hastalnn kartrlmamas gerekliliidir. Ty yolma hastalna yakalanan ku belirli bir blgenin ya da btn vcudunun tylerini tamamen, etini ortaya karana kadar yolar ve kanamalara neden olur. Bu durumda ki kua mutlaka hem antibiyotik tedavisi uygulanmal hem de strese sebep olan konu ve konular ortadan kaldrlmaldr. Kusma Kusma baka hibir belirti vermeksizin sadece kusan kularda psikolojik kaynakldr. Ancak dikkat edilmelidir ki zehirlenen ya da st solunum yolu enfeksiyonu kapm kularda kusarlar. Burada psikolojik sebepli kusmay tehis etmenin temel art kuun baka hibir rahatszl olmad hallerde kusuyor olmasdr. Bu durumun ounluk sebebi kuun einden yeni ayrlm olmas ya da e istiyor olmasdr. Temel zm kua yumuak gdalar mesela halama patates ve halama yumurta vermek ve kar cins bir ku ile iftletirmektir. lk En ok rastlanlan psikolojik rahatszlktr. Ancak dier btn psikolojik rahatszlklar gibi bununda kesin nedeni bulunurken zorlanlabilir. Konunun banda psikolojik rahatszlklara sebep olan eyler tek tek gzden geirilmeli ve sebep yok edilmelidir. Bu noktada size yardmc olacak dier belirti kuun lklar sklatrma zamandr. Bu dnemde en son ne yaptnz hatrlanmal ve o konunun zerine dnlmelidir.


34

www.sultanpapagani.netFZKSEL HASTALIKLAR: Fiziksel hastalklarda en ok rastlanlan problem hastaln yanl tehis edilmesi ve yanl tedavi abalar ile zaman kaybedilmesidir. Unutulmamaldr ki kularda tedavi iin uzun sremiz olmayacaktr. Dolaysyla en ksa srede doru tehis konmal ve ila tedavisine balanmaldr. Souk Algnl Kularda en ok rastlanan hastalktr. zellikle mevsim deiimlerinde ok sk rastlanr. Ani scaklk deiimleri, slak kalmak, rzgarda kalmak hastaln temel sebepleridir. Belirgin belirti olarak gzde ve burunda aknt ve kuun srekli burnu ile oynamas gsterilebilir. Ateinin ykseldii anlarda kuun titremesi, tylerini kabartmas da ok sk grlr. Hastaln ilerleyen safhalarnda itah azalmas ve g kayb akabinde ku tnekten aa iner ve genelde uyuklar. Genel tedavi metodu olarak erken tehiste bronit ilac ve vitamin yeterli olur. Ancak antibiyotik kullanm da nerilebilir. Ku scak tutulmal ve yorulmamaldr. Hastaln ilerleyen formlarnda ise ila tedavisi yannda azdan besleme de yaplabilir. Ancak gzde ve burunda aknt yoksa souk algnlndan phelenilmemeli gribal enfeksiyon zerinde durulmal ve direk olarak antibiyotik tedavisine balanmaldr. shal ki formda grlebilir. Birincisi yedii gdalardan ve temiz olmayan ortamlarda bulunmaktan barsaklarda oluan bakteriler sebep olabilir. Buna ounlukla ak satlan yemler ya da iyi ykanmam veya ykandktan


35

www.sultanpapagani.netsonra iyi kurulanmam sebzeler sebep olur. kinci ihtimalde ise yanl beslenme sebebi ile ishal grlebilir. Bu ikisini birbirinden ayrtmak laboratuar takibi olmadan imkanszdr. Hastaln genel tehisi iin kuun en az iki gn boyunca btn dklamalarnn sv olmas beklenir. Genel tedavi olarak ilk i kafeste ki btn sebze ve meyvelerin alnmas ve kafeste sadece normal yem braklmasdr. Ayrca kafese halanm, soutulmu ve soyulmu patates koyulur. Aslnda bakteriyel olmayan durumlarda antibiyotik tedavisine gerek olmasa da laboratuar tetkikinin yaplamad durumlarda mutlaka antibiyotik tedavisi ile yukarda ki gdalar desteklenmelidir. Kabzlk Sultan Papaanlarnda yanl beslenme sonucunda oluan bir rahatszlktr. Ku geriye doru kendisini esnettii kanatlarn kenara drd halde bile dklayamamas anlamna gelir. lerleyen gnlerde kuun arka alt ksm belirgin ekilde ier. Genel sebebi yanl beslenmedir. Kalitesiz ku kumu, az su tketimi veya sadece ekirdek tketimi sebeplerin banda gelir. Tedavide ilk nce ku tutulmal lk bir suya batrlm pamuk ile kuun alt taraf slatlmal ve daha sonra da ok az miktarda sv ya gene bir pamuk ile ansn evresine srlmelidir. Ancak hibir ekilde ansten ieri bir ey sokulmaya allmamal ya da anse bask uygulanmamaldr. Bu ilk mdahale takibinde mutlaka veterinere bavurmak gerekir.


36

www.sultanpapagani.netYumurta Tkanmas Sultan Papaanlarnda nadirde olsa rastlanlan bir hastalktr. Gerekli vitamin ve minerali alamam kularn yumurtalar bazen tam geliemezler. Bu durumda ku bu yumurtay yumurtlayamaz. Bazen de biyolojik bir rahatszlktan dolay ku yumurtlamaz. Bu iki durumda da ku yksek lm riski altndadr ve ok ac eker. Ancak yumurtlama zorluu eken kular ile yumurtlama gn gelmemi kular kartrlmamaldr. Yumurtlama gn gelmemi kularn karnlar i olsa da kular gayet rahat kafes iinde dolarlarken, yumurtlama zorluu eken kular kafesin zeminde ac iinde hareketsiz durur ya da srekli yumurtlamaya alr pozisyonda kendilerini zorlarlar. Hastaln tedavisi iin mutlaka en yakn veterinere bavurulmaldr. nk kesin tedavi cerrahi mdahaledir. Ancak cerrahi mdahale ncesi rntgen ektirilmesi ve yumurtann tam yeri ve ekli belirlenmesi ok nemlidir. Mantar Trevleri Candidiasis, kafes kularnda Candida albicans ad verilen bir mantar trnn yol at enfeksiyonlarn genel addr. Bu mantar tr normal zamanda ok az sayda btn kularn sindirim sisteminde bulunur ancak enfeksiyona neden olmaz. Eer bu mikro organizmann says artarsa veya sindirim sisteminde bir hasar varsa, sindirim sisteminde, gaga ve solunum sistemi gibi dier organlarda, deri, ty, gz ve reme organlarnda da enfeksiyon oluur. Candida Sultan Papaanlarnda ok nadir grlr. Mantar, daha ziyade gen kularda ve baklk sistemi zayf olan hayvanlarda ortaya kar.


37

www.sultanpapagani.netMantarn oluma riskini arttran faktrler ok eitli olabilir: * Kursan ge boalmas * Uzun sreli ve bilinsiz antibiyotik kullanm * Kafes temizliine dikkat edilmemesi * Vitamin A yetmezlii * Hatal beslenme * Stres, ortamda sigara iilmesi, travma ve baz virs enfeksiyonlarnn yol at tahribatlar. Hastaln belirtileri yerletii organa gre deiiklik gsterir. Tek bir organda olabilecei gibi, birka organa ayn anda yerleebilir. Az ve gaga blgesinde olduunda az kokusu ve azda beyaz plaklar oluur. Enfeksiyon genellikle alt ve st gagann birletii ada oluur. Gagadaki hastalkta yemi geri karma, itah kayb ve halsizlikle birlikte depresyon izlenir. Gaga kalnlar, yemin kursa geii gecikmeye balar. Enfeksiyon, sindirim sisteminin alt blgelerine yerletiyse, sulu dk, kusma, kilo kayb, itahszlk ve depresyon grlr. Solunum sistemindeki mantar ise burun aknts, ses ve t deiiklikleri, solunum gl ve kolay yorulma gibi belirtiler izlenir. Hastaln tehisinde mantarn miktar ve belirtilerin tespiti nemli. Tedavisi iin mutlaka veteriner hekim gzetiminde mantar ilac kullanlmaldr. zellikle lkemizde bu tedavi iin uygun ila bulmak skntldr. lalar genelde kedi ve kpekler iin uygun dozajlarda retildii iin Sultan Papaan gibi 100 gram arlnda ki kularda kullanmlarna ok dikkat edilmelidir.


38

www.sultanpapagani.net ve D Parazitler Genelde kedi ve kpek gibi dier tr hayvanlardan Sultan Papaanlarna geen bir rahatszlktr. Dolaysyla yeni alnan bir kuta ya da malzeme veya yemde de bulanabilir ve ev ortamnza gelebilir. Bu parazitler deiik ekillerde belirtiler verir ama 3 ana noktadan parazit tehisi konabilir. lk olarak gaga ve ayaklar kontrol edilmelidir. Gagada beyaz tabakalama ve ayaklarda pullanma en belirgin rnekleridir. Devam eden durumlarda ayak trnaklarnda ve gagada ciddi ekil bozukluklarna neden olur. kinci belirtisi kuun gzlemlenmesi ile yakalanr. Ku yem yerken ya da uyurken aniden sert bir ekilde kanmaya balar. Buna neden olan parazit hastaldr. nc belirti ise dksnda grlr. Dk bazen ip gibi uzun bazen de popo tylerine yapm olarak grlr. Bu durumda da parazit tedavisine balanmaldr. Tedavi iin mutlaka veteriner hekim gzetiminde parazit ilac kullanlmaldr. zellikle lkemizde bu tedavi iin uygun ila bulmak skntldr. lalar genelde kedi ve kpekler iin uygun dozajlarda retildii iin Sultan Papaan gibi 100 gram arlnda ki kularda kullanmlarna ok dikkat edilmelidir. Gribal Enfeksiyonlar En sk rastlanlan rahatszlktr. Ku her hangi bir ekilde, zellikle mevsim deiimlerinde, vcudunun gsz dt anlarda baz mikroplara yenilerek hasta olur. Belirtileri srekli ierek uyuma, az yem yeme, hareketsizlik, ilerleyen safhalarda tnekte duramamadr. Bu belirtiler souk algnl ile kartrlmamaldr. Souk algnlnda burun aknts ve hapuruk vardr. Bu hastalktan korunmak iin aynen


39

www.sultanpapagani.netinsanlarda olduu gibi kuun genel yaam kalitesinin ve beslenmesinin iyi olmas gerekir. Beslenme ve bakm artlar iyi olmayan kular mutlaka bir mikroba yenilerek hasta olacaklardr. Tedavi iin ku mutlaka scak tutulmal ve hi gecikilmeden antibiyotik tedavisine balanmaldr. Bu noktada kritik dier bir konuda ku eer yemek yiyemez su iemez durumdaysa kuun el ile beslenmesi gerekliliidir. nk antibiyotiin etkisini abuk gsterebilmesi iin ku olabildiince direnli olmaldr. Gz Enfeksiyonu yi temizlenememi tnekler ve malzemeler araclyla kua geen bakterilerin sebep olduu ve gzn evresinde ki tylerin dklmesi, kuun gznn evresini kamas ve hatta gzn sulanarak kapanmas belirtileri ile ortaya kan bir rahatszlktr. nlemenin temel yolu temiz ortamlarda kuu bulundurmaktr. Tedavisi iin ise hem azdan antibiyotik hem de gz evresine srlecek antibiyotik krem uygulanmaldr. Virsler Sultan Papaanlar bu konuda ansl canllardr ve ok fazla virsn taycs ya da tehdidi altnda deillerdir. En korkutucu virs beyne yerleen ve epilepsi krizlerine neden olan virstr. Bu virse yakalanm ku dnem dnem rpnmal, titremeli krizler geirir. Kua ac veren bir durumdur. Virsn tipi belirlenmesi iin veteriner mutlaka laboratuar analizi yaptrmal ve sonucuna uygun ilalar ile kuu tedavi etmelidir. Ev ortamnda yaplabilecek neredeyse hibir ey yoktur.


40

www.sultanpapagani.netZehirlenmeler Sultan Papaanlar kemirmeyi seven ve merakl canllar olduklar iin kafes iinde ve dnda bulduklar her eye gagalar ile dokunur ve mmknse kemirirler. Bu sebepten dolay da sklkla zehirlenme tehlikesi geirirler. lk nce dikkat edilmesi gereken konu kafes ve iinde ki malzemelerdir. Kafes mutlaka soyulmayan statik boya ile boyanm olmaldr. Ayrca kafesin iine koyduunuz oyuncak ve aksesuarlarnda boyasz ve ahaptan olmas gerekmektedir. Kafes iinde ki bu konularn haricinde evin iinde dolaan kular bir de evin iinde ki tehlikeler beklemektedir. zellikle ev bitkileri ve demir aksamlarla kular sklkla ilgilenmekte ve zehirlenmektedirler. Zehirlenen kuun durumu ok hzl ktye gider. Genelde krmz dklama ve kusma belirtisi gsterir. Zehirlenmeden phe duyulduunda bile hemen en yakn veterinere gidilmelidir. Evde yaplabilecek bir ey maalesef yoktur. Veterinerde bol vitamin takviyesi ve serum vererek kuu hayatta tutmaya alacaktr. Vitamin Eksiklii - Fazlal Kularmz almas gereken vitaminleri eksik ya da hi almadklar durumlarda vitamin ayla karlarlar. Bu durum hem baka hastalklar vcuda davet eder hem de baz direk rahatszlklara sebep olur. Bunu nlemek iin kuumuzun meyve, sebze yemesi salanmal, tek tip beslenmeden kanlmaldr. Eer ku nceki alkanlklarndan dolay sadece balirli gdalar yiyorsa bir takvim dahilinde gerekli vitaminler suyuna katlmaldr. Ancak srekli ve dzensiz vitamin kullanm kuta vitamin fazlalna neden olabilir. Bu durumda kuta gaga erimesi balar ve normal kuru yemler bile ku yem yerken gagasna yapr. Bu


41

www.sultanpapagani.netdurumda ki kularda durdurulmaldr. vitamin kullanm hemen

A Vitamini Eksiklii: Vitamin A eksiklii eken kular solunum sistemi hastalklarna kar korumaszdr. Kronik A vitamini eksiklii alt gaga etrafndaki deride ikinliklere neden olabilir; nk vcudun bu ksmndaki tkrk bezleri imitir. Boaz mukozas sklkla sarms-beyazms bir renkle kaplanmtr, ku gz kapa imesi gibi gz rahatszlklar geirir. Eer bir kuta A vitamini eksiklii olduundan kuku duyuluyorsa erken davranlmaldr. rnein hastaln balang safhalarnda salya bezlerinin ikinlii vitamin enjeksiyonlar ile tedavi edilebilir. Sonraki zamanlarda bu ikinlikleri vitaminlerin yardmyla tedavi etmek olanakszdr, salg bezlerinin veteriner tarafndan kesilip karlmas gerekir. B Vitamini Eksiklii: B vitamini eksiklii kua eitli virsleri davet eder. Bu virslerin banda da epilepsiye neden olan virs vardr. Bu rahatszln sonucu olarak kuun bacaklar fel olur. Bir ok ku fel sebebiyle ince dallara tneyemez. Yere derler ve topallayarak yrrler. Ku veterinerleri kuun ime suyuna eklenebilecek svlar verirler. Bu besin ilaveleri bir B vitamini bileii ierir. Buna ek olarak kulara B vitamini enjekte etmek ou zaman fayda salar. Ltfen B vitamini eksiklii bulunan kuu kendiniz tedavi etmeye almayn, her zaman doru tedaviyi semek iin kularla ilgilenen bir veterinerle grn. D Vitamini Eksiklii: Bir kuun vcudunda, D vitamini minerallerle ilgili metabolik ilemler iin ok nemlidir. Kalsiyumun ve besindeki fosforun ince barsaktan geerken emilimine yardmc olur. Bununla birlikte D vitamini, iskeletin mineral tuzlar


42

www.sultanpapagani.netdepolamasndan sorumludur. Eer D vitamini eksiklii oluursa organizma kalsiyum eksikliinden dolay salam kemik oluturamaz. Bu yzden kemikler ok yumuar ve bklrler. Gen kularda bu durum olutuunda bu rachitis(raitizim), daha yal kularda ise adult rickets (ergen raitizmi)dir. Bunlarn her ikisinde de belirtiler olduka benzerdir. Kemikler yeterince mineral tuz iermediklerinden ok yumuarlar ve bunun sonucunda iskelette (bacaklar,omur) deformasyonlar oluur. Radyograf yardmyla bir veteriner kuun iskelet durumuyla ilgili daha fazla ey belirleyebilir. Bylece kuun D vitamini eksiklii yaayp yaamad belli olur. Kua salkl besin vererek optimal vitamin ve mineral destei salamak ok nemlidir. Buna ek olarak birok durumda hasta kuu gne na karmak ya da UV lambasnn nlarn vcuduna almasn salamak faydaldr. Ultraviyole nlar, kuun derisinin D3. vitamini retebilmesi iin gerekli ve bu yzden nemlidir. E Vitamini Eksiklii: zellikle Sultan Papaanlar E vitamini eksikliine kar hassastrlar. Eer bir kuta E vitamini eksiklii varsa, ku yrmeye alrken titremeye ve yalpalamaya balar. Kramplar ve zorunlu dairesel hareket E vitamini eksikliinin belirtileri olabilir. Bir ok kuun grme kabiliyeti azalr, baz ilerlemi durumlarda ku tamamen kr olabilir. Dikkat! Eer E vitamini eksiklii bir kez oluursa ku iyiletirilemez. E vitamini enjeksiyonlar bile kuu iyiletirmez; sadece acy dindirebilir. Bu yzden iyi dengelenmi bir beslenme salamak, E vitamini eksikliini nlemek iin nemlidir.


43

www.sultanpapagani.netREME BLGLER

GENEL: Bir ok ku severin en ilgisini eken ve kiiyi heyecanlandran konusudur ev iinde retim. Bu doa harikas olaya ahitlik eden ansl kiilerden olmak iin ilk nce altn izmek istediim konu, kitabn nceki konularnn iyi okunmu, anlalm ve uygulanm olmas gerekliliidir. nk kularnzn salk durumu, yaam koullar ve beslenme ekilleri doru olmad srece retim konusunda yapmanz gerekenleri yapsanz bile yavru alma ansnzn az olduunu tekrar belirtmek isterim. Ayrca zel durumlar hari eve yeni gelmi bir ku veya kulardan ya da yeni bir araya konmu iftlerden 3 aydan nce yumurta, yavru beklemek biraz sabrszlk olacaktr. Dolaysyla iyi artlar ve bakmla geen 3 aylk sre konunun devam


44

www.sultanpapagani.netiin aslnda n arttr. Ben bu noktadan sonra sizlerin nceki konularda yazlanlar uyguladnz varsaym altnda konuya devam edeceim. E SEM VE FTLETRME KOULLARI: Sultan papaanlarnn genel karakterlerinde tek elilik vardr. Bu gz nne alndnda kuunuza bir e seerken dikkatli olmanz tavsiye ederim. nk kular birbirlerini ift olarak kabul ettikleri zaman bu kular ayrmanz olduka zc sonular dourabilir. kinci nemli konu ise cinsiyeti doru anlamaktr. Birok iftletirme abas srf bu sebepten dolay sonu vermemektedir. Cinsiyet ayrm konusunda kitapta yazlanlar dikkatlice okumanz tavsiye eder ve eer henz acemilik dnemindeyseniz ty renginden cinsiyeti kolay ayrlan mutasyonlar tercih etmenizin sizi bu problemden kurtaracan da hatrlatrm. Yukarda ki konular dikkate alnarak aldnz yeni ku eve geldiinde iftlerin birbirleriyle tantrlmadan nce yeni gelen papaann en az 30 gn karantina altnda tutulmasnda yarar vardr. Bu sre ierisinde hareketlilii, yem yemesi, dks, nefes al-verii, gzlerinin parlakl gibi etmenler dikkatle gzlenmelidir. Herhangi bir salk sorunu olmadna kanaat getirilirse papaanlar ilk olarak ayr kafeslerde, birbirinden mmkn olduu kadar uzak mesafede, ancak ayn odada birka gn tutulmaldr. Bu mesafe gn getike azaltlarak 10 gn sonunda kafes tellerinin arasndan birbirleriyle temas edebilecek ekilde yan yana getirilmelidirler. Bu sre ierisinde iftler rahatsz edilmeden dikkatlice gzlenmelidirler. Agresif davranlar tespit edilirse ve bunda belli bir sre boyunca herhangi bir azalma tespit edilemezse iftlerin uyumsuz olduuna kanaat getirilip baka bir e denenmelidir. Eer iftler birbirleriyle terek


45

www.sultanpapagani.netdiyalog kuruyorsa tellerin arasndan birbirlerine yaklayorlarsa bunlar iftlerin uyum saladn gsterir ve ikinci aamaya geilebilir. kinci aamada papaanlar ayn kafes ierisine konulmaldr. Kafes byklkleri en az 50cm*50cm*50cm olmaldr. Kular ayn kafese girdikten sonra bir hafta sre ile dikkatlice gzlenmelilerdir. nk bazen birbirlerine zarar verici saldrlar olabilmektedir. Byle bir durumda iftler mutlaka ayrlmallardr. Ancak baz ufak yemlik, suluk ya da tnek itimeleri ok ciddiye alnmamaldr. Bu problemlerde aldktan sonra artk elinizde e sultanlarnz var demektir. E sultanlar resimde de grld zere genel olarak yan yana durur birbirlerinin tylerini dzeltirler. Erkek ku diiyi sizden korumaya alrken dii korktuu zaman erkein arkasna kaar.


46

www.sultanpapagani.netSultanlarnz iftlemeye ve yumurtlamaya balamadan nce kafesinizin de yavru almak iin uygun bir kafes olduundan emin olmalsnz. Yavru almak iin uygun kafes lleri yukarda da belirtildii zere en az 50cm*50cm*50cm civarlarnda olmaldr. Bu kafesin en az 3 farkl kaps olmal ve kafesiniz, kafesi yerinden hareket ettirmeden zemin temizliini yapmanza olanak tanyacak ekmeceli bir sisteme sahip olmaldr. Yuvalk lleriniz ise aada resimde grlen llerde olmaldr.

Yuvaln iinde uygun bir tnek mutlaka bulunmal ve yuvaln zemini 1 parmak kadar am talayla kaplanmaldr. Bu tala marangozlardan almanz ok tehlikeli olabilir. Kularnzn sal iin bu tala Hamsterlar iin retilen zemin talandan kullanmalsnz. Bu kafes zellikleri ve yuvalnz da


47

www.sultanpapagani.nethazr ettikten geebilirsiniz. sonra artk sonraki admlara

FTLEME VE YUMURTLAMA: Bu safhada kularnzn beslenmesine dikkat etmeli ve beslenme blmmzde tarifi bulabileceiniz yumurta mamas ile kularnz takviye etmelisiniz. Ayn dnemde oda ii s deerleri ve kafesin k alma sresi de nemlidir. Kularnz her gn ortalama 14 saat k almaldr ki mevsimin iftleme mevsimi olduunu dnsnler. Ayrca oda scakln 25 ile 30 derece arasna ayarlamal ve nem oran da %55 lerde tutulmaldr. Ancak belirtmek isterim ki, iftletirme iin en gzel dnemler olan ilk bahar dnemlerinde bu deerler kendiliinden olumaktadr. Bu doal artlar saladktan ve zellikle de dii kuunuzda gzle


48

www.sultanpapagani.netgrlr bir itahllk saladnz noktada artk yuval kafesinize takabilirsiniz. Ancak bu hazrlk sresi nceki blmlerde de belirtildii zere 3 aya kadar uzayabilir. Bu zamann geldiini anlamann en pratik yolu erkek kuunuzu takip etmektir. Dnem yaklatka erkek kuunuz dii kuunuza doru yksek sesle ve sk sk tler yapmaya balayacaktr. Yuvaln kafesinize taklmas takibinde zellikle erkek kuunuz yuvalkla ilgilenmeye balayacak yuvalkta uzun saatler geirecek ve sk sk yuvala girip kacaktr. lk dnemde dii kuunuzun yuvalkla az ilgilenmesi gayet doaldr. Bu dnemde yuvalkla ayn anda kafesinize banyolukta takmanz kularnzn yuval hazrlamas iin onlara kolaylk salayacaktr. Yuvaln ve banyoluun taklmas takibi kularnz iftlemeye balayacaklardr. iftleme ncesi erkein dii kua yapt kurlar grebilirsiniz. Normal artlarda salkl bir ift e sultan iftleme dnemi boyunca gnde 2 ila 5 kere aras iftleirler. lk iftlemeden sonra 15 gn iinde dii ilk yumurtay yumurtlar. Takibinde birer gn ara ile yumurtlamaya devam eder. Sultan papaanlar ortalama olarak her bir kulukada 4 yumurta yaparlar. Ancak burada unu belirtmeliyim ki bu yazda sz edilen sreler ve tavrlar her eyin iyi gittii artlardr. Herhangi bir noktada yaanacak problem sonras sre tekrar baa dndrlmelidir. KULUKA: Yumurtlama sonras dnemi anlatan bu dnem Sultan papaanlarnda 18 ila 20 gn aras srer. Genel olarak salkl gelimi bir sultan yavrusu 17. gn yumurtada canlanr ve cikciklemeye balar. Bu noktadan sonra da


49

www.sultanpapagani.net48 saat iinde yumurtadan kar. Kuluka dneminde kularnz iin dzenli besleme ve banyo ihtiyalarn karlama dnda yapabileceiniz bir ey yoktur. Bu dnemin olabildiince duraan gemesi en iyisidir. Son yumurtadan 25 gn sonrasnda kmayan yumurtalar yuvalktan alnmal ve dikkatlice krlp ii incelenmelidir ki bu yumurtalar iin problemin ne olduu anlalabilsin. Yumurtalardan yavrularn kmas takibinde anne baba hemen yavrular beslemeye balayacaklardr. Bu dnemde kafeste yumurta mamas, halanm patates ve sebze meyvenin her zaman hazr olmas anne ve babann iini kolaylatracaktr. YAVRULARIMIZ BYRKEN:


50

www.sultanpapagani.netYumurtadan kan yavrular anne ve babalar tarafndan beslenip byrken bizlerin yapmas gereken temel ey anne ve babaya ihtiya duyduklar seviyede bol ve kaliteli gday vermektir. Yavrularmzn 7. gnde gzleri alacak, 14. gnde tylenme hzlanacak, 21. gnde gs kafesi tamamlanmaya balayacak ve nihayet 28. gn civarnda yuvadan kmaya hazr hale geleceklerdir. 4. Haftada yuvadan kan yavrular ilk gnlerde zeminde vakit geirecek ve gene anne ve babalar tarafndan besleneceklerdir. 5. haftada kendi balarna yemek yer ve hayatta kalabilir duruma gelmenin takibinde 6. hafta anne ve babalarndan ayrlabilir gce erieceklerdir. Ancak mmknse ve anne baba izin verirse 8. haftaya kadar anne babalar ile beraber kalmalar olduka iyi olacaktr. Byme dneminde de kafeste bolca yem bulundurulmal ila kullanmndan uzak durulmaldr.


51

www.sultanpapagani.netKARILAILAN ZORLUKLAR VE ZMLER: - Kularmz anlamad. Bunun bir ok sebebi olabilir. Ya veya eski einden ok yeni ayrlm kular, salk durumu iyi olmayan kular dnem dnem anlaamayabilirler. Bu durumda en basit yntem yeni gelen kuu deitirmek olsa da, bunun yaplamad dnemlerde kulara zaman tannarak bu problem alabilir. - Kular anlat ancak iftlemiyorlar. lk gzden geirilmesi gereken ey kularn yadr. Kularmz 1,5 yana gelmeden onlar iftlemeye zorlamamalyz. Eer ya deilse, salk problemleri dolaysyla gerekli gce erimemi olabilirler ki yaplacak ey zaman verip iyi bakm yapmaktr. Ya da kularnz iftlemeyi bilmiyor olabilir. Bu durumda ki zm ise kularnzn yan kafesine iftleen bir ift koymaktr. - Kular iftletikleri halde yumurtlamyorlar. lk olarak dii ku muayene edilmeli ve yumurtann ansn civarnda olup olmadndan emin olunmal, eer emin olunamyorsa rntgen tavsiye edilir. Eer kuunuzun iinde yumurta varsa ve yumurtlayamyorsa lk pamuk ve ya ile 2-3 gn srecinde gnde 2-3 kere karnna masaj yaplmal ve kua banyo imkan verilmelidir. Eer ku yumurtlamazsa mutlaka acilen veteriner mdahalesi gerekir. Eer yumurta hi olumuyorsa biraz zaman verilmeli ve diide ki biyolojik bir rahatszlktan phelenilmelidir. - Yumurtalardan yavru kmyor. Bunun birok sebebi olabilir, ilk nce eski yumurtalar krlmal ve yumurta ierikleri incelenmelidir. Eer yumurtalar tamamen bo ise anne veya babada


52

www.sultanpapagani.netbiyolojik bir rahatszlk var ya da henz yalar ufak demektir. Eer yavrular az gelimi ve kk kalmlarsa, kuluka dneminde s ve nem dengesi gzden geirilmelidir. Eer yavrular tam gelimi ama yumurtadan kamamsa gene s ve nem dengesi gzden geirilmelidir. Eer yumurtalarn iinde ki yavrular farkl durumdaysa kuluka dneminde yumurtalar soutulmu demektir. - kan yavrular yaamyor. Kafeste yeterince ve doru yem ve vitaminler yok veya anne ve baba ok acemi ve yavrulara bakmyor ya da bakamyor olabilir. Yemlemeyi arttrmal ve eer ihtiya varsa anne ve babay yavrular beslemeyi iyi yapan baka bir ift ile ayn ortamda tutmalsnz. - Anne-Baba yavrulara zarar veriyor. Bunun yavrularn ka haftalkken olduunun nemi vardr. Eer yavrular 4 haftala ulamlar ve halen yuvalkta duruyorlarsa anne babann onlara saldrmasnn sebebi yavrular yuvalktan kartmaya almalardr. Bu durumda yavrular yuvalktan kafesin iine kartlmaldr. Eer saldrlar yavrular daha kkken veya kafesin iindeyken oluyorsa yavruya saldran ku tekrar iftlemek istemektedir ve bu saldrlar yapan ku baka bir kafese alnmaldr.


53

www.sultanpapagani.netETM VE EVCLLETRME GENEL: Sultan papaanlarnn genel karakterleri sakin ve oyuncudur. Sultanlar insana ksa srede alan ve insanla birlikte olmaktan mutluluk duyan bir trdr. Ancak btn bu olumlu yanlarnn yannda ciddi bir gven problemleri de vardr. zellikle erkek sultanlarn karsnda ki kiiye gvenmesi bazen zaman alabilir. Bu noktada nemli olan kuun sizden nce yaad tecrbelerdir. Tama srasnda ya da hayatnn baka bir blmnde baka bir insandan zarar grm ya da ciddi derecede korkutulmu bir sultann insanlara tekrar gvenmesi zaman alrken evde domu ve insanlarn yannda, elinde bym bir sultann gvenle ilgili bir problemi olamaz. Aslnda konuyu en iyi aklayan cmle her sultann bir karakteri olduudur. Kimisi daha zor eitilir kimisi daha kolay. Yeni balayacak olanlara tavsiyem eitimi nce tek bir kua yapmasdr. nk ift sultanlar birbirleriyle yaknlaacaklar iin insanlarla olan ilikilerini hep belirli mesafede tutacak ve ok evcillemeyeceklerdir. Dolaysyla ift ku istiyorsanz bile nce birincisini alp evcilletirmek sonra da ikinciyi alp evcil kuun yannda evcilletirmek gerekir. Ayrca evcilletirmek iin almay dndnz kuu olabildiince yavru iken almanz size kolaylk salayacaktr. KU LE TANIMA VE GVEN SALAMA: Aslnda konunun bu noktas hepsinden nemli ksm. nk bu noktay evcilletirme, devamnda anlatacaklarm ise eitim olarak dnebiliriz. nemli ve zor olan ksm kesinlikle evcilletirmedir. Ancak


54

www.sultanpapagani.netunu belirtmeliyim ki bir ok sultan kendiliinden evcil olarak evimize gelirken, evcil olmayanlar ise doru bir yaklamla kolaylkla evcilletirilebilmektedir. Tabii ki evcil kelimesini de bu noktada biraz aarsak, evcil benim iin insandan korkmayan elde omuzda duran anlamna gelir. Bu nemli konunun en nemli ksm bence gene nceki konularda bahsedilen bakm ve beslenme koullardr. Bakm koullar, yani kafesi, kafesin konumu, uyku artlar iyi olmayan ve iyi beslenemeyen ku hep huysuz olacak ve size gvenemeyecektir. Bu sebeptendir ki ilk nce kularmza doru ortam kurmal ve salkl bir beslenme program ile onlar zinde ve gl tutmalyz. Bu bilgilerin nda eve yeni gelen bir ku ile konumuzu srdrrsek ilk nce renmemiz gereken ey sabrl olmamz gerektiidir. Ancak sabrl davranrsak kuun gvenini kazanabiliriz. Bunun iinde evcilletirme srecinin akn kua brakmalyz. Eve ilk gelen kuu nceden hazrlanm kafesine koymal ve kuunuzun sesi kana, evresini seyretmeye balayana ve tepkiler vermeye balayana kadar yalnz brakmalyz. Gnler boyunca sadece yemini ve suyunu koymal ve deiik mesafelerden kuunuzla yumuak bir ses tonuyla konumalsnz. Bu hareketleri ilk gnlerde siz kafese yem koyarken korkan ve rpnan ku siz geldiinizde rpnmak yerine sadece kenara ekilir duruma gelene, siz kafese yaklanca kafesin sizin bulunduunuz tarafna gelene kadar devam ettirmelisiniz. Bir sre sonra, ki bu sre baz kularda birka gn baz kularda ise birka ay srer, artk kuunuzun size gvendiini grecek ve hissedeceksiniz. O dnemde artk ileri doru admlar atabilirsiniz.


55


Bu ilk gnlerde yaplmas asla tavsiye edilmeyen baz davranlar vardr. Bunlar; - Papaannzn yannda ani hareketler yapmaktan kann, - Papaannz evin iine salmayn, - Acele ile kuun size almas konusunda zorlamayn, - Kafesin iine sadece yem su deitirmek iin elinizi sokun, - Dinlenme zamanlarnda kuunuzu rahatsz etmeyin. ELE ALMA, ELDEN BESLEME: Kuunuz size ve ortama uyum saladktan sonra artk hem evcilletirme srecini tamamlamak hem de eitime balamak adna onunla daha da yaknlaabilirsiniz. Bunun ilk adm olarak kuunuzun


56

www.sultanpapagani.netelinizden yem salamalsnz. yemesini ve elinize kmasn

Bu eitimi alabilecek duruma gelmi bir sultana ilk nce kafesin dndan tellerin arasndan baz yiyecekler ikram etmeli ve hareket etmeden gelip yemesini beklemelisiniz. Bu biraz zaman alsa da mutlaka gelecektir. Burada en sevdii yiyecei vermeye zen gsterin ki ok daha kolay ikna olsun. Ancak sakn papaannz a brakmayn. Kafesin dndan yaptnz ikramlar kabul eden kuunuza bir ka gn bu ekilde yaknlamaya devam edin. Artk elinizde grd eyi ister duruma gelince yavaa kapsn aarak elinizi yem ile beraber ieri sokun ve ikram kafes iinden yapn. Bu ilem srasnda ilk anda elinizi tamamen ieri sokup kuunuzu rktmemeye zen gsterin. Bu ekilde bir ka gn kuunuzu besleyip artk elinizden korkmadndan emin olunca yemi sol elinize alnz ve ilk nce sa elinizi kafese sokup gsne paralel olarak yaklatrnz. Daha sonra dier elinizde ki yemi de kafese sokunuz ama kuunuz parmanza kmadan eriemeyecei yerde tutunuz. Kuunuz yemi almak iin parmanza kacaktr. Bu ekilde kuunuzu bir ka gn elinizi ieri sokar sokmaz zerine kar duruma gelene kadar besleyin. Artk kuunuz parmanza kar duruma geldi. Bu noktadan sonra elinizden yem alan ve parmanza kan kuunuzu ani hareketlerle rktmemeniz nemlidir. nk sultanlar akll canllardr ve gveninizi kaybedebilir ve eitimde gerileyebilirler. KAFES DIINDA YAAM: Kuunuz parmanza gelir duruma gelince parmanz kafese sokarak kuunuzu kafesin dna alnz ve kafesten uzaklatrmadan, kafesin hemen kapsnn nnde besleyiniz. Bu ekilde beslenme devam


57

www.sultanpapagani.netederken kuunuzu kafesin zerine brakabilirsiniz. Kuunuz kafesin zerindeyken de beslemeye devam edin. Kuunuz ilk anlarda kafes dnda rkek olacaktr, bu gayet doaldr zerine gitmeyin ve kuunuzu asla umaya zorlamayn. O kendisine gvenince umaya balayacaktr.

Kafesin dnda beslediiniz kuunuzu gzlemleyerek kafesin zerinde brakabilir ve uzaklaabilirsiniz. Ancak kuunuzu kafesten ilk anda sizinle birlikte uzaklatrmayn. Bir sre sonra kuunuz kafesin evresini tanmaya, dolamaya ve umaya balayacaktr. Kuunuz ilk uma denemelerinde biraz saha sola arpabilir. Bu durumda kuunuzu parmanza alnz ve sakinletirerek tekrar kafesinin zerine ya da iine koyunuz. Bir sre sonra kuunuz kafesten uzaklamaya alacaktr. Bu noktadan sonra


58

www.sultanpapagani.netsizde kuunuzu uzaklatrabilirsiniz. parmanzda kafesinden

Kuunuz ilk gnlerde kafese girmekte de zorluk yaayacaktr. Onu parmanzla kafese sokarak yardmc olun. Ve bir nemli tavsiye ilk gnlerde kuunuzu kafese koyar koymaz zerine kapy kapatmayn. Bu durumda kuunuz serbest dolarken size gelmeyi reddedecek ve kafese girmek istemeyecektir. nk size her geldiinde kafese kilitlendiini renecektir. Kuunuzu kafese koyduktan sonra bir sre kapsn ak brakn, kuunuz istedii zaman tekrar kabileceini renecei iin kafese girmekte zorluk kartmayacaktr.


59

www.sultanpapagani.netKAFA KAIMA VE DOKUNMA ZNLER: Bu konuya balamadan nce mutlaka belirtmeliyim ki baz kular ne kadar evcilleirlerse evcillesinler hibir zaman elde tutulmay kabul etmeyebilir ve hatta kafasna bile dokunulmasna izin vermeyebilirler. Buna kuunuzun nceden yaad kt tecrbeler ve hepsinden nemlisi yavruluk dneminde yeteri kadar ele alnmamas sebep olur. Bu durumda ki kua mutlaka zaman tannmaldr. Ancak normal artlarda ele gelen, sizden yem kabul eden bir ku ksa srede kendine dokunulmasna izin verir. Hatta ksa bir sre sonra kendini katmaya sizin yannza gelir.

Bu eitim srasnda da kuu sakin tutmak iin gene yem kullanacaz. Kuunuzu kafesin zerinde ya da benzeri bir yerde elinizle beslerken dier elinizin sadece bir parmayla yava yava ve kua gstererek


60

www.sultanpapagani.netkuunuzun kanat ksmna ayaklarna dokunun ve okayn. Burada kritik nokta kuunuzun ilk andan itibaren kendisine dokunmaya gelen parma grmesidir. Eer ku sizin kendisine dokunmak zere olduunuzu bilmez ve aniden elinizi grrse bundan rkp kaabilir. Bu ekilde kk kk balayan dokunular her seferinde daha yukar noktalara kafaya doru ilerler. Bir sre sonra kafasn ve srtn btn elinizle kamanza bile izin verecektir. Ancak burada da gene nemli olan sabrl olmanzdr. Eer kuunuz bazen geri ekilir istemezse kendisine dokunulmasn sakn zorlamayn ve bu ii daha sonraya erteleyin. SES TEKRARI: Sultan papaan tr kularn diileri ve erkeklerinin arasnda ki en belirgin fark karttklar seslerdir. Dii sultanlar sadece CURK CURK diye tek ton ve tek sra olarak ses kartrlar. Erkek sultanlar ise birka kelime konuabilir ve ok deiik mzikleri, kap zillerini, araba alarmlarn ezberleyip birebir ayn ekilde alabilirler. Ancak erkeklerin de bu sesleri bir ya civarnda kartmaya balayacaklarnn altn izmek isterim. Dolaysyla belirli sesleri kuunuza retmeniz ve onun tekrar etmesini salamanz iin kuunuzun erkek ve en az bir ya civarnda olmas gerekmektedir. Kulara kelime retmenin, ark retmenin bir ok yolu vardr. Ancak bence sultan papaanlar iin en geerli ve hzl yol benim bir kelime bir slk diye adlandrdm yoldur. Bu yolda kuunuza ksa srede birka kelime retebilirsiniz. Bu yntemin temelinde kuunuza ayn anda bir al-ver retmeniz vardr. yle ki kuunuza her seferinde, severken, seslenirken, yanna gittiinizde ayn kelime ve ayn slkla seslenmelisiniz. rnein gm hu


61

www.sultanpapagani.nethuuuu hu bu ekilde srekli olarak kuunuza seslenirken bir gn siz gm dediinizde kuunuz sizden nce hu huuuu hu yu yapacaktr. Bu noktadan sonra artk bir al-ver balam olur. Siz ilk kelimeyi sylediinizde kuunuz slk blmn yaparken siz slk blmn yaptnzda da kuunuz kelime blmn yapacaktr. Ayn yntemle baka kelime ve slklar retebileceiniz gibi, ayn zaman da uzun arklar da para para retebilirsiniz.


62

www.sultanpapagani.netGENETK Sultan Papaanlarnda genetik konusu tm dnyada zerinde ok durulan, alma yaplan ve yaz yazlan bir konu iken Trkiyemizde maalesef hibir kaynaa rastlamadm. Bunun temel sebebi sanyorum Trkiyede Sultan Papaan retimiyle ilgilenen ciddi bir firmann olmay. Bu sebepten dolaydr ki burada sizinle paylaacam Sultan Papaan genetiine ynelik bu bilgileri edinmem olduka uzun vaktimi ald. Ben burada size konunun sadece balang ksmn en basit ekilde anlatarak ev reticilerinin hangi renk sultanlardan hangi renk yavrular alabileceini bilmesini ve hepsinden nemlisi de yavrularnn cinsiyetini henz 1 aylkken tahmin edebilmesini salayacam. Konuya balamadan nce genel genetik bilgilerinin bize lazm olanlar buraya eklemem gerek sanrm. Hepimizin duyduu ve bildii kelimedir sanyorum GEN. Peki nedir bu gen diye sorarsak. GEN: DNA zincirindeki belli bir uzunluktaki birimdir. Kromozom DNA'nn zel bir ekilde paketlenmesi sonucu ortaya ktna gre her kromozomda ok sayda gen var demektir. Her bir gen dierinden farkl bir ifre ierir ve farkl bir proteini kodlar. Eer vcutta bir genin kodlad proteine gereksinim varsa o gen aktif hale geerek zerindeki ifre, haberci RNA ad verilen bir yap eklinde kopyalanr. Bu yap hcrenin sitoplazmasndaki ilgili birimlere gelerek kalp vazifesi grr ve o proteinin yapm salanr. Ksacas vcudun fiziksel ekli ve ynetim eklini genler belirler. Sultan Papaanlarnda cinsiyeti ve kuun ty rengini belirleyen 2 gen vardr. Bu genlerden birisi anne kutan birisi baba kutan gelir. Ve bu genlerin


63

www.sultanpapagani.netbuluma noktasnda yavru kuun rengi ve cinsiyeti belirlenir. te biz bu iki gen zerinde younlaacaz. Erkek bir Sultan Papaan 2 tane X genine sahiptir. Bu iki gende X olduu iin ku erkektir. Gen grnmde XX eklindedir. Ayrca genlerin ikisine de renk tayabilecek byklktedir. Bunun anlam Sultan erkei hem grnen rengini tayan bir gene sahiptir (buna baskn gen denir) hem de grnmeyen bir renk daha tayan gene sahiptir. Bu ikinci gen genelde ya ilk genin ayns ya da Normal Grey renklerini tar. Dii Sultan Papaan ise 1 tane X 1 tane y genine sahiptir. Yani gen grnm Xy eklindedir. Bu gen tablosu kuun dii olmas anlamna gelir. Erkeklerdekinin tersi olarak diilerde ki bu 2 genden X byk ve renk tayabilirken y kk bir gendir ve renk tayamaz. Dolaysyla diilerde renk konusunda tek gen aktiftir, X geni, ve o ne renk tarsa sadece o renk vardr diide. Sultan yavrusu ise 1 gen babadan, 1 gen anneden alr. Babadan alaca gen her halkarda X olacaktr. Anneden alaca gen ise deiir, bazen X bazen y. Eer yavru anneden X alrsa gen tablosu XX olur ve erkek olur. Eer anneden y alrsa gen tablosu Xy olur ve dii olur. te bu noktadan sonra da bu genlerin tad renkler sonucunda yavrunuzun ald renge bakarak yavrunuzun cinsiyetini belirleyebilirsiniz. Bir rnek yaparsak, En sk rastlanlan ifti rnek alalm. Erkek Normal Grey, dii ise lutino. Yani gen tablosu Erkek XnXn (2 tane X var ve ikisi de normal grey rengi tayor) Dii XLy (yani X lutino rengi tayor y ise renk tamyor) olur.


64

www.sultanpapagani.netErkek(XnXn) Dii (XLy) Elimizde bunlar var. Bu iki ku iftleirse olaslklara bakalm. 1. Olaslk Erkekten Xn gelir Diiden XL gelir. Sonu ku ERKEK olur ama asla sadece normal grey grnmde olamaz. Ya ku youn gri ama zerinde kk sar nak gibi lekeler olur ya da pied bir ku olur. Yani sar arlkl kanatlar gri grnr. 2. Olaslk ise gene Erkekten Xn gelir Diiden ise y gelir. Bu durumda ku D olur ve tam bir normal grey grnmne sahip olur. Dolaysyla byle bir iftten elde ettiiniz yavrularn cinsiyetini kolaylkla belirleyebilirsiniz. Normal Grey olanlar dii, dier renk karmlar erkek. rnekler arttrlabilir ancak temel kural sabittir. Eer yavru ayn babas gibi ise, anneden hibir renk almadysa D dir. Eer anne gibi ya da anne baba karm bir renge sahipse ERKEK tir. Konu tabii ki derinletirilebiliyor ancak ben bu kitapta sadece bu kadarn aktaracam sizlere. Umarm iinize yarar.


65

www.sultanpapagani.netSSS Bu blmde ku besleyenler tarafndan bugne kadar bana sorulmu sorular ve ksa cevaplarn bulabilirsiniz. Aslnda bir ok cevap ayn zamanda kitabn iinde ilgili yerlerde de olsa da bu blm ile pratikte sizlere kolaylk salayacam dnmekteyim. Dii Sultan Papaanlar konuur mu? Hayr. Sultan papaan diileri ses konusunda fakirlerdir. Sadece curk curk eklinde bir ses kartabilirler. Dolaysyla konumalar ya da slk almalar, baz melodileri taklit etmeleri imkanszdr. Burada kartrlmamas gereken ey, erkek sultanlarnda ilgili ses taklitlerini 1 yandan sonra yapmaya balayacadr. Yani kuunuz eer daha yavru ise erkek bile olsa dii gibi sadece curk curk eder. Dii kuum yalnz yayor yumurtalardan yavru kar m? ve yumurtlad,

Hayr. Dii kular yalnz yaarken bile zaman zaman yumurtlarlar ve yumurtalarnda zerine yatarlar. Ancak yavru kmas sz konusu deildir. Birka gn beklenmeli sonra yumurta ya da yumurtalar kafesten alnmaldr. Sultan Papaanlar Beslenmelidir? ift. Sultan hayvanlardr. tek mi? ift mi?

Papaanlar sosyal ve tek eli Dolaysyla siz onunla ne kadar


66

www.sultanpapagani.netilgilenirseniz ilgilenin o kendi cinsinden bir arkadaa her zaman ihtiya duyacaktr. Sultan Papaan alacam, ilk nce tek mi almalym yoksa hemen ift olarak m almalym? Tek. Eer Sultan Papaann ift olarak alrsanz ve yabanilerse evcilletirme ve size altrma ansnz yok denecek kadar azdr. Bu sebepten nce bir tane alp onu evcilletirmeli ve daha sonra da ona uygun bir e almanz daha iyi olacaktr. Sultan Papaan baka tr kularla ayn kafeste yaar m? Hayr. Sultan Papaanlar hibir baka tr ile beraber yaamaya msait deildir. Uyku ve dinlenme dzenleri ve sosyal iliki yaplar dier kutan farkl olacandan ksa srede psikolojik problemler yaayacaktr. zellikle muhabbet kular ile yaatlmas hi salkl deildir. Sultan papaanm ile ayn odada baka tr kular besleyebilir miyim? Evet. Kendilerine ait kafesleri ayr olduu srece problem deil. Ancak unutmayn ki daha byk trler Sultan Papaanna, daha kk trlere de Sultan papaan yakalarsa zarar verir. Sultan Papaanmn trnaklarn kesmeli ya da kestirmeli miyim? ve gagasn

Hayr. Byle bir ey yapmaya gerek yok. Doru kalnlkta ki aa tneklerde hem gagasn hem de trnaklarn kendisi dzeltecektir.


67

www.sultanpapagani.netSultan Papaanm tatile gtrsem bir ey olur mu? giderken yanmda

Hava deiimi ve yol kuunuzu yoracan gz nne aln. Eer gideceiniz yerde 2 hafta veya daha uzun kalacaksanz gtrebilirsiniz. Ancak daha ksa geziler iin yorduunuza deymez. Hafta sonu tatiline gidiyorum yalnz braksam olur mu? kuumu evde

Hayr. Tm yemlerini ve suyunu koysanz bile 12 saatten uzun sre yalnz kalmas kuun psikolojisini ciddi derecede bozabilir. Sultan Papaanlar ka gramdr? Ortalama 90-100 gram arlndadrlar. Sultan Papaanlar ka yl yaar? Doal hayatta 20-25 yl ev hayatnda ise daha ksa. Deiik renklerde ki Sultanlar iftleir mi? (Mutasyonlarda ki)

Evet iftleir. Sultan Papaanlar e seerken renk konusunu nemsemezler ve her renk sultan dieri ile kolaylkla iftleir.


68

www.sultanpapagani.netYAYIMLANAN YAZILARIM Bu blmde eitli dergilerde yaymlanan yazlarm toparladm. eitli bilgilerin iinize yarayaca kansndaym.

KAFES KULARI N EV GVENL Yaplan aratrmalarda ve ayrca benim tecrbelerimde sabittir ki ok az ku yaayabilecei kadar sre hayatta kalabilmektedir. Dier bir deile pek az kafes kuu mrn tamamlayabilmektedir. Kularmzn byk bir ounluu evde geirdii kazalar sonucunda ya da evden kamalar sonucunda hayatn daha ok erken dnemlerde kaybetmektedir. Bunun temel nedeni bizlerin evinde olan ve bizim iin tehlike tekil etmedii iin bize tehlikeli grnmeyen ev gerelerimizdir. Bu yazm da genel olarak ok rastlanlan kazalardan ve bunlardan korunma yntemlerini anlatmaya alacam. Dier Ev Hayvanlar; Risklerin banda maalesef dier tr ev hayvanlar gelmektedir. zellikle kedi ve kpekler ska evlerde barndrlmaktadr. Bu hayvanlarn evin iinde serbest dolaan kulara iki farkl zarar olabilir. Birincisi tabii ki fiziksel saldrlar. zellikle sahipleri oda da yokken ok uzun zamandr ayn evde yaam olmalarna ramen saldrya uram bir ok ku vardr. Bu kular oda bo kalnca dier hayvann yanna gitmekte ancak ani bir hareketle bazen bilerek bazen de yanllkla incitilmektedirler. Bu durumun nne gemek iin hayvan sahipleri srekli olarak ok dikkatli olmaldrlar. kinci ve asl risk ise paraziter rahatszlklardr. zellikle kpekler srekli olarak d dnyaya kmakta


69

www.sultanpapagani.netbaka kpekler ile bazen direk bazen de dolayl yaknlamalar yaamaktadrlar. Bu olaylardan ve kpeklerin doal yaplarndan kaynaklanan ar paraziter yani parazit barndran bir yaplar vardr. Bu parazitlerin byk bir ounluu kpee zarar verememesine ramen ayn ortamda bulunan kafes kularn ksa srede hasta edebilmektedir. Metal Zehirlenmesi Aslnda zamanla azalma gsteren bir durumdur. nceki yllarda denetimlerin az olmas sebebiyle bir ok mobilya, beyaz eya ve metal ev aksesuarlar ar metal boyalar ile boyanmaktayd. Bu boyalar biz insanlara uzun srede zarar verse de kularmz bu eyalar kemirdikten ksa sre sonra metal zehirlenmesi sonucu hayatlarn kaybetmekteydi. Gnmzde zararl ve zehirli boyalarn kullanmna engel olmak iin devletler ok daha youn aba harcamaktadr. Dolaysyla risk azalmtr ancak yok olduunu sylemek hayalcilik olur. Genel olarak kularmzn evde serbest dolarken bu tr bir riske maruz kalmasn istemiyorsak mutlaka kularmza istediklerinde oynayabilecekleri, kemire bilecekleri doal formda oyuncaklar vermeliyiz. Ayrca her ne olursa olsun evin iinde ki bir eyleri kemirmelerine gz yummamalyz. Bitkiler lk dnldnde bitkilerin kularmza zarar verme ihtimalleri olamaz gibi dnsek de ev bitkilerinin bir ou zehirli svlar ve toksin maddeler iermektedir. Bunu nemsemeyecek olan kuunuz sizin verdiiniz yeilliklerden sanarak ev bitkilerini yiyebilir ve ciddi salk problemleriyle ba baa kalabilir. Kesin ve tek zm kuun bitkilere ulamasn engellemektir.


70

www.sultanpapagani.netMutfak Kularmz iin genel olarak en tehlikeli blgedir ve kularn girii kesinlikle engellenmelidir. Mutfakta kaynayan bir yemee, suya ya da tencereden kan scak buhara dokunacak olan kuunuzda geri dnlemez yanklarn olumas an meselesidir. Ayrca tezgahn zerinde ki bir bak kuunuzun kendini kesmesi iin gayet yeterlidir. Bu noktada kesin ve tek zm kularn mutfaa giriinin kesinlikle engellenmesidir. lalar Aynen kk ocuklarmz iin olan riskler gibi ortada braklan her trl ila kularmz iin de ciddi bir risk unsurudur. yle ki ilacn ar bir ila olmas ya da zehirli bir ila olmasna hi gerek yoktur. Basit bir asprin ya da vitamin tabletini kemirip yiyen kuun hayatta kalma ans neredeyse hi yoktur. Bunu nlemek iin yapmamz gereken tek ey ilalarn tamamn her zaman kapal bir dolapta tutmaktr. Spreyler Artk evde kullanlan rnlerin yarsndan fazlasnn basnl spreylerde olduu dnldnde riskin bykl ortaya kmaktadr. Ortada duran basit bir sprey ne kadar zararsz grnse de eer kuunuzun gagasnn tutabilecei byklkte bir kenar ya da kesi varsa ve kuunuz buradan tutup skarsa emin olun ki bu basnl spreyi kutusunu kolaylkla delebilir. Delinen basnl kutunun risklerini ise anlatmama bile gerek yok. Kuunuz zellikle evde serbestken ortada bu tarzda spreylerin ortada bulundurulmamas gerekir. Elektrik Kablolar Elektronik eyalarn hayatmzda ki yeri arttka bu aletlere bal olarak evimizde uzayan kablolar kilometreyi bulabilmektedir. Kularmz iin olduka


71

www.sultanpapagani.netcazip bir oyuncak olan bu kablolarda unutmayn ki elektronik aletiniz kapal iken de elektrik vardr. Ve kuunuzun sadece bir srkta elektrie maruz kalmas an meselesidir. Kularmzn ulaamayaca noktalardan bu kablolar geirmek ise btn riskleri ortadan kaldracaktr. Havalandrma Pervaneleri Isnan havalarda ok sk kullandmz bu pervaneler alr durumdayken odada serbest bir kuun bulunmas ok tehlikelidir. Burada hatrlanmas gereken ey pervanelerin dnda bulunan koruyucu tellerin insanlarn gvenlii iin yaplddr. Bu tel aralklar sizin iin gvenli bir ortam yaratsa da kuunuz rahatlkla ieri kanadn ya da kuyruunu sokabilir.

SONBAHAR Bu ay ki yazm mevsim deiimleri zerine yazmak istedim. Malum Sonbahar aylarna girdik ve devamnda da bizi k bekliyor. Neredeyse yaanana hastalklarn %90 bu aylarda yaanyor. Bu noktada papaanlarmzn sal iin hepimizin dikkat etmesi gereken eyler var. Sonbahar aylarnn temel riskini s deiimleri oluturur. Mevsimin de deimesiyle beraber artk gece ile gndz s farklar olumaya balad. Ve bu aylarda henz stma sistemleri devreye girmedii iin ev ii s farklar da olduka fazlalayor. rnein ben stanbul Baheehirde oturuyorum, gndz ev ii scaklm ortalama 26 derece iken geceleri scaklk 20 dereceye kadar dmeye balad bile. Bu durum kularmz iin ok sakncal. Bu s farklar dolaysyla kularmz terek hasta olabilecekleri gibi vcut


72

www.sultanpapagani.netdirenlerinde de dler yaamalar sonucunda gribal enfeksiyonlara da kolaylkla yakalanabilirler. Dolaysyla ilk i olarak, bu s farklarn olabildiince engellemeliyiz. Ayrca artk kularmzn bulunduu odalar direk olarak havalandrrken de ok dikkat etmeliyiz. Siz ilk anda anlamasanz bile d scaklk sizin evinizin ssndan ok aada olabilir ki bu durum da kuunuz yukarda yazdm sebeplerden dolay kolaylkla hasta olabilir. Ayrca yaz aylarnn aksine artk kuumuzun banyo skln da azaltmal ve gerekli scak ortam salamadan kularmz ykamamalyz. Yazdklarmdan da anlald zere son bahar aylarnn bu ilk gnlerinde temel risk s farklar dolaysyla tme ve gribal enfeksiyonlar. Ka doru gnler ilerledike ve stma sistemleri devreye girdike ise bu s fark meselesi kapanacak ve kuruyan nemsiz hava da mikrobik hastalklar daha da n plana kacak. Yeterince nem olmamas ve gene yeterince hava deiimi olmamas sebebiyle eve dardan gelen bir mikrop gelime ve oalma ans bulacak. Bu hastalklardan korunmann temel yolu ise evde yeterince nem yaratmak ve gerekli hava deiimini salamann yannda kularmz glendirmek ve kularmzn vcut direncini arttrmak. Kular glendirmek iin ise (hem de s deiimlerinden daha az etkilenmeleri iin) biraz kilo aldrmal ve beslenme ekillerini yaz aylarna gre deitirmeliyiz. Bu nokta da unu hep aklmzda tutmalyz ki, hastalklardan korunmak tedavi etmeye gre hem daha ucuz hem de ok daha kolay. Bu yzden ki hastalklar ve tedavileri konularnda bilgi edinmeye almann yannda ncelii hastal nleyici nlemlere verelim.


73


SULTANLARDA KLO TAKB Arkadalar yavrularn ve bence btn kularmzn salk durumunu ve geliimleri takip ederken sadece gz kararmz yeterli deildir. Ku sever herkesin bence edinmesi gereken temel aletlerden birisi de hassas terazidir. Hani u mutfakta bayanlarn kullandklarndan. Bu teraziler ile kularmz en az ayda bir kere tartmal ve kilo deiimlerini takip etmeliyiz. Aramzda kendi kilosunu bilmeyen yoktur eminim ama kularmzn kilolarn genel olarak takip etmiyoruz. Oysa kilo takibi ile kularmzn sal hakknda ok daha iyi bilgiler edinebilir ve salklarn kontrol edebiliriz. rnein aniden kilo kaybetmeye balayan bir kuun hastalanacan anlar ve gerekli vitamin takviyelerini yapabiliriz. Normal salnda bir sultan papaannn kilosu 90100 gr olmaldr. Yavrulama dnemi banda 110gr115gr aralna kadar kilo almallardr. Normal zamanda ise 100gr st kilolu olur ve salk problemleri balar. Bu yzden 110gr ve st olan bir sultan normal zamanda diyete tabii tutulmaldr. Diyetin anlam kuruyemi vermemeniz ve yeillik ve meyve arlkl beslemenizdir. Sultanlarda alt snr ise 80gr dr. Bu gramn altndaki kulara mutlaka vitamin ve gda takviyesi yaplmaldr. Ayrca yavrularmzn geliimini de ancak kilo lm ile salkl takip edebiliriz. Bazen biz anlamasak da bir yavru a kalabilir ya da gelimeyebilir. Bunu yakalayabilmenin tek yolu haftalk tartlardr.


74

www.sultanpapagani.netYavrularn kilosuna gelince ise; 0-2 Gn ------ 4-6gr 3-6 Gn ------ 5-12gr 1-2 Hafta ---- 12-45gr 2-3 Hafta ---- 45-72gr 3-4 Hafta ---- 72-108gr 4-5 Hafta ---- 80-120gr 5-6 Hafta ---- 75-90gr 6-7 Hafta ---- 85-100gr Sonras ------- 90-110gr

NEM Havada bulunan su buhar miktarna nem denir. Nem lmlerinde mutlak nem, bal nem ve spesifik nem hesaplanr. Mutlak nem birim hacimdeki nem miktardr. Gram/metrekp olarak verilir. Bal nem havadaki nem miktarnn o havann alabilecei maksimum neme olan orandr. Birimsel olarak verilir ve scaklk ile ters orantldr. Spesifik nem ise bir gazda bulunan su buharnn arlnn gaz arlna olan orandr. ngilizcede moisture ise bir katnn ald ya da verdii sv miktarna denir. Trkede ise tam bir karl yoktur, rutubet olarak adlandrlabilir. i noktasnda ise yzey zerindeki bal nem %100e eittir. Bu, i noktasn scaklnda havann (ya da ilgili gazn) suya doyduu anlamna gelir, scakln biraz daha azalmas durumunda yzey zerinde bir miktar su younlaacaktr. Bizim konumuz olan ve elimizde ki basit aletlerin lt, hava durumlarnda ve sokaklarda ki baz scaklk lerlerin gsterdii nem bal nemdir.


75

www.sultanpapagani.netNemin havaya etkisi Nemin havaya yani soluduumuz, iinde yaadmz havaya direk olarak hibir etkisi yoktur. Nemin olumlu ve olumsuz etkileri, havann temas ettii cisimler zerindedir. Bu noktada nemin bizim konumuza giren ve girmeyen bir ok etkisi vardr. Biz bu makalede bunlarn iinden bu konu ile direk ilgili olanlarn zerinde duracaz. Havada ki nem orannn insan vcudu zerinde ki direk etkileri ve papaan

inde yaadmz ve soluduumuz hava bizim dndmz gibi tertemiz, hibir partikl barndrmayan saf bir hava deildir. Yaadmz hava yanstmayan dolaysyla da tarafmzdan grlemeyen olduka fazla toz zerrecii ile doludur. Karanlk bir ortamda mor fosforlu kla bakldnda bu hava da uuan toz zerreciklerini ok net olarak grebiliriz. Daha da tehlikelisi bu toz zerreciklerinin tad mikroskop ile grlebilecek boyutta olan milyonlarca canl organizmadr. Bu canl organizmalar genel ad ile anmak gerekirse mikrop ve bakteriler diyebiliriz. Bu toz ve tad mikrop ve bakterilerden tamamen arnma ansmz yoktur. Ancak bu zararl partikllerin hava iinde ki oran olduka deikendir. Yani yok edemesek de hareketlerini, dier bir deile ulam mesafelerini ve havada bulunma saylarn dramatik bir ekilde etkileyebiliriz. te bu noktada da elimizde ki tek silah nemdir. Bu toz zerreciklerinin ty gibi dnrsek duruma gelir sanrm. kuumuzdan kopmu alalm. Bu tylerden ve tadklar mikroplar bir ku konu biraz daha anlalabilir bir Eer bir deney yapmak istersek ayn byklkte iki adet ty birini slatalm ve daha sonra


76

www.sultanpapagani.netikisini ayn anda havaya atalm. Kuru olan ty daha uzun sre hava da kalacak daha ok yol kat edecektir. Islak olan ise dorudan yere inecektir. stelik ikisinin yanndan da hzl bir ekilde getiimiz de kuru olan tekrar havalanrken slak olan havalanmayacaktr. te bu rnekten hareketle hava da uan ve gremediimiz toz zerreciklerini de slatarak daha ksa srede yere dmelerini salayabilir ve tekrar havalanma imkanlarn kstlayabiliriz. Ancak bu zerrecikleri deneyde ki ty slattmz gibi slatma imkanmz olmayacaktr. Yapabileceimiz tek ey soluduumuz havann nem orann ykseltmek ve dolayl olarak bu partiklleri slatmaktr. rnein %25 nem olan bir kapal odaya bir insan ve bir papaan koyarsak bu iki canl hi yan yana gelmeseler bile birbirlerinin tad btn mikroplara maruz kalacaklardr. nk dk nem oran olan havada insandan kan veya zerinde getirdii mikroplar kua kadar uabilecek srede havada kalacaklardr. Tabii ki aynsnn terside mmkndr. stelik iki canlda hareket edecei iin bu mikroplar hibir zaman yere kmeyecektir. Yani olas bir temizlik ile de bu mikroplardan kurtulma ansmz yoktur. Ayrca bu iki canlnn da dk nem oranl havay solumaktan dolay Havann nem orannn insan ve papaan vcudu zerinde ki dolayl etkileri ne de maruz kalacan dnrsek ve mikroplarn yaama sresinin uzamas ile oalma imkan da bulduklarn dnrsek hastaln kanlmaz olduunu herhalde kabul etmek zorunda kalrz. Bu iki canldan papaann savunma mekanizmasnn insana gre gsz oluu ise hastalk nceliini ona geirecektir. te bu rnekte anlattmdan dolaydr ki papaanlarmz ounlukla yaz aylar haricinde (k ve son bahar da) hasta olurlar. nk bu aylarda stma sistemleriyle snan evimizde nem oran ok aalara der, sokaklarda


77

www.sultanpapagani.netartan mikroplar zerimizde evimize girer sonrasnda da kapanan cam ve kaplar ile burada oalr ve gzel bir yaam alan bulurlar. Ve ayn mikroplar bizleri ama ncelikle papaanlarmz (ve tabii ki eer varsa, bebeklerimizi, ocuklarmz, yallarmz) defalarca hasta ederler. Tam iyileti derken tekrarlayan hastalklarn sebebi mikrobu papaannzdan atm olmanz ancak evinizden atamam olmanzdr. Yaanlan ayarlanmas ortamlarn nem oranlarnn

Btn bu yazlanlardan sonra tabii ki ilk akla gelen soru doru nem orannn ne olduudur. Doru nem oran insanlarn yaadklar kapal mekanlar iin ortalama %55 tir. Papaanlarmzn ise biraz daha fazla neme ihtiyac var ve bu oran %60 tir. Bu nokta da ie herhalde ilk nce evimizin nem orann kontrol ederek balamalyz. Bu olduka basit dijital nem lerler ile kontrol edebileceimiz bir ey. Ben birka ay nce dijital bir nem ler aldm. (stanbul-EminnDoubank merkezi Kasm 2006 35YTL) Bu nem ler ayn zamanda scakl da lyor ve gn iinde ki maksimum ve minimum deerleri de kaydediyor. Bu zellik evde bulunmadnz dnemde evin nem ve scaklk hareketlerini grmeniz asndan bence nemli. (Ben bu nem leri papaanlarmn kafesinin hemen yanna koydum ve lm sonularmda nem oran ortalama olarak %27 de kald.) Bu aleti alp lmler yaptktan sonra ise eer nemi arttrmaya ihtiyacnz olduu ortaya karsa hava nemlendirici almanz gerekecektir. Bu nokta da iki seeneiniz var. Birincisi souk hava buhar reten hava nemlendiriciler. Bu aleti Trkiyede sadece Philips ve Tefal markal olarak grdm. kinci alet ise suyu bir miktar starak nem yapan alettir ki bu alet Sinbo tarafndan sata sunuldu. Ben satn aldm nemlendiriciyi odada


78

www.sultanpapagani.netkularmn bulunduu keye yakn koydum (kafese 2 metre mesafede) ve bu sayede kularmn yaam alan civarnda %55 kendi yaam alanmda ise %50 nem oranna ulatm. Ancak bu noktadan sonra yaplmas gereken bir ey daha var bizlerin ve bu kk arkadalarmzn sal iin. Satn alnmas gereken bir elektrik sprgesi. Bu sprgenin zellii filtre olarak su kullanmas. Bu sprgeler yerden ekmi olduu havay ve pislikleri gvdesindeki suya veriyor, hava doal olarak kendiliinden bir fokurdama hareketi yaparak sudan ayrp yukar kyor ve tekrar odaya karyor ancak yerden ektiimiz partikller bu suyun iinde hapis olup kalyorlar. Oysa ki kuru vakum yapan sprgelerde nem ile yere km toz paralar sprgenizin arka kndan tekrar havalanyorlar. Sprgenizin filtresi ise sadece byk paralar tutuyor. Yani yaptmz btn almay tamamlamamza engel oluyor. Ben bu alet ile hem kendim hem de papaanlarm iin daha salkl bir ortam yaratmay baardm. Papaanlarmda ki salk fark grlmeye deer.

KULUKA DNEM ISI KONTROL Arkadalar ilk gnden beri baz konularda kullanlan bilgilerin doru olmas yannda rakam iermemesinden yani teknik veri olmamasndan dolay skntlar yaadm. Bu konularda yaptm aratrmalar sonunda topladm bilgileri yerlerine gre sizinle paylamak istedim. lk balang noktamz kesinlikle scaklk olmal ve evimizde dijital bir s ler olmal. Genel kural olarak Sultan papaanlarn salkl yavru yapmalar iin


79

www.sultanpapagani.netihtiya duyduklar deer 25-28 C derecedir. Bu scaklk oda ii scaklktr. Yavruluk ii scaklk ise 30 C derecede olmaldr. Bu ikisini birden kontrol etmek iin en gzel alet btn marketlerde satlan 30YTL fiyat olan ve aralar iin retilmi bir derecedir. Bu derece hem bulunduu odann scakln ler hem de kulak ii kulaklk boyutunda olan ikinci sensr astnz yerin scakln ler. Aralarda bu aleti ara ii ve d scakl lmek iin kullanyorlar ancak siz bu kk sensr yuvaln uygun kesine asarak yuva ii scakl da oda scakl ile ayn ekranda grebilirsiniz. Scakln ve nemin nemi ok byktr eer bu llerde scakl ve doru nem orann salayabilirseniz yavrularnz tam zamannda yumurtadan kacaklardr. Aslnda sultan papaan yavrular 17. gnde geliimlerini tamamlayabiliyorlar. rnein benim yavrularmn tamam 18. gnde yumurtadan ktlar. Ayrca doru nem ve scaklk salandnda anne baba da ok rahat bir kuluka dnemi geiriyorlar. nk anne baba bu scaklk ortamlarnda ayn anda 1 saate kadar yuvay bo brakabiliyorlar. Ayrca yavrular ktktan sonra da ayn ekilde ok rahat ediyorlar. nk yavrularn vcut scakln da ilk 4 hafta da 38 C derece de

sultan papağanları ve Özel bakımları (ver1-1)

Documents