Stereotipi i predrasude u najoptijem smislu upuuju su naine reprezentacije drugih na unapred odreene i naizgled nepromenjive naine. Proizvodnja predrasuda i stereotipa o onima koji su razliiti, dakle o drugima, pre svega ima veze sa karakteristikama nekih pojedinaca i/ili pojedinki ili nekih grupa, koje se predstavljaju kao opte, sutinske i nepromenjljive (primeri "svi Srbi su", ili "sve ene su".) Rasizam, seksizam, homofobija, kao i druge forme diskriminacije, kao svoju znaajnu pretpostavku imaju i podrazumevanju- izmeu ostalog- i proizvodnju stereotipa i predrasuda. U osnovi stereotipa nalazi se pogrena i neopravdano iroka generalizacija. Stoga se svaki grupni stereotip koji sadri izrazito emocionalno negativno ocenjivanje neke etnike, rasne, verske ili socijalne grupe tumai kao predrasuda.

Kroz mnoge ivotne uloge i situacije upoznajemo veliki broj interesantnih osoba razliitog nivoa obrazovanja i socijalnog statusa. Svaka od njih suoava se sa razliitim problemima, kao to su: stres, strah, nezadovoljstvo, osjeaj odbaenosti i slino. Takoer jedan od goruih problema dananjice s kojim se veina osoba susretne tokom svog ivota jesu predrasude o nekome ili neemu, ponekad i o njima samima. Tada ljudi, i ne razmiljajui, odbacuju takvu obiljeenu osobu iz svog drutva. Predrasude postaju glavni problem neijeg neuspjeha i odbaenosti, a glavni objekti istih su i dalje vjera, nacija, spol, tjelesne i mentalne mane. U prvo dijelu svog seminarskog rada upoznat u vas sa samom definicijom predrasude i njenim nastankom, dok u se u drugom dijelu vie posvetiti nainima suzbijanja i prevazilaenja predrasuda. U nastavku sam pisala o stereotipu konvencionalnih predrasuda, gdje sam navela osnovne osobine koje karakteriziraju stereotipe, bazirala sam se takoe na etnike ili nacionalne predrasude. Cilj mi je da usmjerim ljude ka tome da ne osuuju druge na osnovu tuih miljenja, jer svi imaju pravo na vlastite izbore koje treba pokuati prihvatiti i razumjeti.

DEFINICIJA PREDRASUDA

Predrasuda je unaprijed donesen sud o nekome ili neemu koji je zasnovan na nedokazanim tvrdnjama, odnosno negativni stav prema nekoj skupini ili prema pojedincu. One su esto temelj raznih oblika nepravednog ponaanja i diskriminacije prema onom na koga se odnose. Predrasude su emocionalno obojene i sprjeavaju nas da ispravno procjenjujemo ljude, predmete i situacije. One su stavovi, uvjerenja koji nisu zasnovani na injenicama i kao takvi su veoma postojani. Kako predrasude esto sadre negativni i neprijateljski stav prema objektu, to predstavlja ozbiljan problem u drutvenom ponaanju. U predrasude ubrajamo sve vrste osuivanja, podcjenjivanja, neprijateljski stav, a bitnu odliku predrasuda ini neosnovanost, nepostojanost dokaza i utemeljenih injenica. One su podlone generalizaciji koja se odrava ak i do danas. Svaka borba protiv predrasuda mora zapoeti u porodici. Razlog tome jeste to roditelji esto djecu plae raznim priama o nekoj osobi koja ivi u njihovoj okolini i ima odreenu manu, i samim tim djeca stvaraju predrasude o razliitim osobama. To je sasvim pogrean pristup koji se treba iskorijeniti iz svake porodice.Francis Bacon, engleski filozof, o predrasudi kae: Idoli i pogreni pojmovi uvijek su zaposjedali ljudski razum i na taj nain prijeili put istini, a ak i kad se taj pristup i oslobodi, oni uvijek iznova izranjaju pri stjecanju novih znanja i pravi su teret, sve dok ne budemo svjesni i po mogunosti od njih zatieni. vrstom i sveanom odlukom ih se treba odrei i bez ostatka osloboditi i oistiti razum. U dananjem vremenu moral je izgubio svoju vrijednosti i zbog toga su ljudi sve vie podloni predrasudama jer ne osjeaju sram zbog uinjenog. Sve vie se slue laima i spletkama, gazei preko drugih da bi ostvarili vlastiti cilj. Spletkarenje je prenoenje drugima ono to neko uje o nekome i to ba toj osobi i na taj nain da to prouzrokuje razdor meu tim dvjema osobama, poremeti njihove iskrene odnose ili povea ve postojeu ozlojeenost meu njima.

Kao i stereotipi, i predrasude su uproene slike, onda generalizovane na sve pripadnike neke grupe. One predstavljaju stav ili uverenje koje nije zasnovano na prethodnom promiljanju, razumevanju ili znanju. Predrasude su tip stavova, koje neproverene prihvatamo od drugih ljudi koji su nam bliski ili vani. U tome najveu ulogu imaju psiholoki principi vezani za identifikaciju sa autoritetima, ljubav i bliskost. One su najee odraz neznanja, neinformisanosti i straha. Diskriminacija je drugaije tretiranje ljudi iz razloga njihove grupne pripadnosti (narodu, rasi, religiji, seksualnoj orijentaciji). Diskriminatorno ponaanje vrlo esto svoju osnovu ima u stereotipima i predrasudama.Proitajte jo na:http://www.prekoramena.com/t.item.425/etnicki-stereotipi-i-predrasude.htmlPreko ramena: Pratite nas na Facebooku (http://www.facebook.com/prekoramena) i Twitteru http://twitter.com/#!/preko_ramena

Faizamje naziv za ideologije i pokrete koji smatraju kako je drava temelj ljudskog drutva, odnosno institucija koja treba u potpunosti nadzirati svaki aspekt drutvenog ivota.

Faizam je ime dobio po pokretu koga je uItalijiosnovaoBenito Mussolinii koji je bio na vlasti do 1922. do 1943. godine. Faizam je posluio kao inspiracija za mnoge druge pokrete u Evropi i svijetu prijedrugog svjetskog rata, od kojih je najpoznatijinacionalsocijalizamkoji je vladaoNjemakomod 1933. do 1945. godine.

Faistiki reimi i pokreti su se razlikovali od zemlje do zemlje, ali im je zajednika bilo stavljanje drave iznad pojedinca i njegovih prava, politiki sistem izgraen oko jedne stranke i jednog voe, te korporativni ekonomski sistem kome je cilj bio postii harmoniju izmeu razliitih drutvenih klasa.

Faizam se esto opisuje kao ekstremni obliknacionalizma, s obzirom da su veina drava u kojima se pojavio bile nacionalne drave. U vieetnikim sredinama se faizam esto manifestirao kroz etniku, rasnu i vjersku netoleranciju, iji je krajnji izraz bioHolokaust.

Prava pojedinca u faizmu su skroz ukinuta, a nasilje je bilo institucionalizirano kao orue unutranje, pa i vanjske politike. Bila je dozvoljena samo jedna stranka, a sloboda tampe i izraavanja nisu postojale.

Faizam je nestao sa historijske scene s krajem drugog svjetskog rata, iako su i poslije nastajali reimi s odreenim primjesama faizma.

Faizam se danas uglavnom koristi kao pejorativan termin kojim se neki reim, institucija ili pojedinac opisuje kao neopravdano represivan.

ovinizam

ovinizamje uvjerenje u nadmonost ili superiornost vlastite skupine ilinarodanad drugima.

ovinizam je u izvornom smislu oblik pretjeranog ili ak i agresivno pretjeranognacionalizma. ovinisti se osjeajaju superiorni prema pripadnicima drugih naroda i tako obezvreuju druge ljude.

Moe u ekstremnim sluaju dovesti do politike progonjenja, istrebljivanja, ugnjetavanja, koja je dobila ime po francuskom vojniku Chauvinu, poklonikuNapoleonoveimperijalistike politike.

ovinizam se usmjeruje prema drugim narodima, raspaljivanju nacionalne mrnje te propovijedanju nacionalne iskljuivosti.

Rasizam

Izvor: Wikipedia

Rasizamje naziv za ideologiju koja smatra da jerasatemelj ljudskog drutva, odnosno da pripadnost pojedinca odreenoj rasi mora biti osnov za njegov drutveni poloaj.

Rasizam se ponekad definira i kao vjerovanje da su pojedine rase superiorne ili inferiorne jedna drugoj. Na osnovu tog vjerovanja se rasizam nekad jednostavno definira i kao rasna netolerancija.

Iako je u odreenim oblicima postojao i ranije, rasizam se kao ideologija profilirao tek u 19. stoljeu pod uticajem napretka u prirodnim naukama koje su raznim teoretiarima rasizma dale naunu podlogu. Najpoznatiji primjer jeCharles Darwini njegova teorija evolucije koju su rasisti nastojali primijeniti na odnose meu razliitim rasama. Dodatni poticaj rasizmu bio je iimperijalizam, zahvaljujui kome su bjelake drave u Europi i SAD-u dobile vlast nad velikim brojem podanika crne i ute rase te ijem je porobljavanju rasizam dao ideoloko opravdanje.

Rasizam je ponekad dobijao i svoju institucionalnu formu, pogotovo u mijeanim sredinama gdje je provoenarasna segregacijairasna diskriminacija. Najpoznatiji takvi primjeri su se june draveSADdo 1960-ih, odnosnoJuna Afrikapod reimomapartheida.

Najekstremnije forme rasizma se najee vezuju uznacionalizamifaizam, odnosno rasne teorije ija je primjena dovela doHolokaustai genocida uRuandi.

U suvremenom svijetu se rasizam smatra nespojivim s naelimaliberalne demokracije, te je institucionalni rasizam gotovo svuda odbaen. S druge strane se rasistika vjerovanja u eksplicitnom i, to je mnogo ee, implicitnom obliku ispoljavaju u raznim dravama, meu raznim narodima i meu raznim kulturama.

Istovremeno, to je prilika i da se zamislimo nad prijetnjama rastueg trenda faizacije crnogorskog drutvu koji ugroava ljudska prava velikog broja graana i demokratski razvoj.

Podsjeanje na uase koje su proizveli nacizam i faizam trebalo bi da nas opomene i doprinese veem stepenu osjetljivosti na nepravdu, nasilje i krenje ljudskih prava sa kojima se Crna Gora i danas suoava.

"Netrpeljivost, mrnja, nasilje, diskriminacija, stigmatizacija i predrasude prema razliitim manjinskim grupama (kao to su LGBT osobe, Romi, osobe sa invaliditeom i etnike grupe), mizoginija, religiozni fanatizam i retradicionalizacija drutva kojima vladajue strukture manipuliu, sve prisutniji govor mrnje u medijima, tendencija da se kritiari vlasti predstavljaju kao dravni neprijatelji protiv kojih su legitimna sva sredstva, te njihovo disciplinovanje putem brutalnih medijskih kampanja i pokuaja montiranja procesa u cilju zatite interesno-ekonomskog monopola pod velom tobonje borbe za nacionalne interese - predstavljaju savremeni oblik faistikog diskursa u crnogorskom drutvu koji zabrinjava", navodi se saoptenje.

Dugogodinja politika, ekonomska i kriza identiteta doprinijele su smanjenju otpornosti na faistike ideje kroz uruavanje institucija i sistema vrijednosti, a razvoj endemske korupcije.

"To je otvorilo prostor za razliite vidove manipulacija i ucjenjivanja koji onemoguavaju slobodnu politiku participaciju i odluivanje graana kao esencijalnu odrednicu funkcionalne demokratije. Proces suoavanja sa prolou se odvija sporo ime se stvara opasan privid da Crna Gora nema veze sa ratnom prolou na prostorima bive Jugoslavije, koja se zasnivala na idejama krvi i tla, a to ne doprinosi preveniranju slinih ili pogubnijih greake u budunosti i ouvanju multinacionalnog i multikonfesionalnog suivota", navode iz CGO.

Kako dodaju, izgradnja drutva spremnog da se odupre opasnostima faizacije ostvarljiva je jedino kroz dosljednu primjenu zakona, efikasnu i pravovremenu reakciju dravnih organa u odbrani temeljnih ljudskih prava i sloboda.

"To zahtijeva i angaovanje svih drutvenih aktera na oblikovanju vrijednosnog okvira zasnovanog na jednakim ansama, uvaavanju razliitosti i toleranciji, solidarnosti i odgovornosti", navode iz CGO.

Meunarodni dan borbe protiv faizma, antisemitizma i ksenofobije obiljeava se irom Evrope 9. novembra u spomen na Kristalnu no (njem. Kristalnacht), dogaaj iz novembra 1938. u nacistikoj Njemakoj, koji se dogodio u okviru sistemskog progona Jevreja i ostalih nearijevaca, kasnije nazvanog Holokaustom.

Toan broj ljudskih rtava u ratu nepoznat je i do danas. Broj se procjenjuje na oko 55 milijuna ljudi, to je najvei broj do danas. Broj ranjenih bio je viestruko vei, to, s obzirom na tadanji broj stanovnika planeta Zemlje, Drugi svjetski rat ini najkrvavijim sukobom u povijesti.

Rat je doveo do dramatinih demografskih promjena u mnogim dijelovima svijeta. Cijele su etnike zajednice ili desetkovane ili prisilno raseljene. Najalosniji su primjer tog desetkovanja i muenja europskiidoviiRomi. idovi koji su preivjeliholokaustuglavnom su se iselili uSADi Aziju gdje su stvoriliIzrael.

Podrobniji lanak o temi:Progon Nijemaca nakon Drugog svjetskog rataOd protjeranih naroda to su bili Nijemci (iz Istone Europe).

I materijalni gubici bili su veliki. U ratu su nestali i mnogi dijelovi kulturne batine, za to su najbolji primjer Varava, koju su, nakon neuspjelog ustanka godine 1944., Nijemci u potpunosti razorili, teDresdeniji je vei dio godine 1945. spaljen u saveznikom bombardiranju.

Holokaust

Izvor: Wikipedia

Jevrejska deca u holokaustu.

Holokaustje naziv za sistematsko istrebljivanjeidova(u irem smislu i drugih naroda, prije svegaRomaiSlavena) koje je za vrijemedrugog svjetskog rataprovedeno uEvropina teritoriju pod kontrolomnacistike Njemakei njenih saveznika.

Sadraj/

[sakrij/]

1Provoenje holokausta u nacistikoj Njemakoj

2Provoenje holokausta na Balkanu

3Broj idovskih rtava

4Posljedice

5Povezano

6Izvori

7Vanjske veze

Provoenje holokausta u nacistikoj Njemakoj[uredi - ]

U jasenovcu je ubijeno vie od 700 000 Srba prema podacima agencije za sluaj Jasenovac.

Gering izdao nalog Hajnrihu da izvri "sve potrebne pripreme za celokupno reenje jevrejskog pitanja u Evropi". Ovim je zapoeto "konano reenje", odnosno, fiziko unitavanje evropskih Jevreja.[1]

Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 31. jula 1941.

Iako je antisemitizam i eliminacija idova iz drutvenog ivota bili jedni od temeljanacistikeideologije, te iako su idovi, prvo u samoj Njemakoj, a potom u okupiranim i satelitskim zemljama, bili izloeni razliitim vrstama progona pa i o povremenih pogroma (od kojih je najpoznatijaKristalna no), fizika eliminacija idova - tzv.Konano rjeenje idovskog pitanja- je kao slubena politika nacistike Njemake ustanovljena tek nakonferenciji u Wanseepoetkom1942. godine.

Holokaust je imao razliite forme, ali je najea i najzloglasnija bilo masovno hvatanje idova i njihovo trpanje u vlakove koji su ih dovozili do posebnihkoncentracijskih logora- tzv. logora smrti - u Njemakoj,AustrijiiPoljskoj. Dio - najee ene, djeca i starci - je pri dolasku odmah likvidiran, dok je dio privremeno ostavljen na ivotu kao robovska radna snaga. Metode likvidacije su postupno evoluirala u masovno guenje u gasnim komorama, a leevi su se spaljivali u krematorijima.

Cijeli je proces bio u nadlenostiAdolfa Eichmana, koji je pokazao velike organizacijske sposobnosti i bitno doprinio da ubijanje ide sve bre i sve efikasnije. Bez obzira na njegove napore, Holokaust je s vremenom ipak poeo crpiti velike logistike resurse Reicha i tako posredno utjecati na situaciju na bojnom polju. To je bio jedan od razloga zato zapadni saveznici i SSSR, iako raspolaui s podacima to se dogaa, nisu uloili bitne napore u cilju da zaustave Holokaust. Holokaust se nastavio sve do samog kraja rata, odnosno sloma nacistike Njemake.

Provoenje holokausta na Balkanu[uredi - ]

Nacisti i podrka koju su oni dobili naBalkanudoveli su do drastine transformacije etnike kompozicije u regionu. Jevrejsko stanovnitvo palo je sa 856.000 u1930. godini na manje od 50.000 u1950.[2]

Kada su u Grkoj uvedene mere protiv Jevreja, niz razliitih organizacija i institucija, ukljuujui crkvu, atinsku policiju i komuniste, pruio je efikasnu i jasnu podrku. Arhiepiskop Damaskin sreo se sa opunomoenikom Rajha u Grkoj i uloio snaan prigovor u vezi s merama koje se preduzimaju protiv Jevreja uSolunu.Narodnooslobodilaka fronta, najsnanija meu grkim organizacijama otpora, bila je najefikasnija u pruanju pomoi Jevrejima da se sakriju ili da pobegnu, i tako preive. Pripadnici ove organizacije izigravali su planove nacista unitavajui podatke o jevrejskoj zajednici u Atini, a pomogli su i rabinu da prebegne na slobodnu teritoriju.EAM-ova ilegalna tampa redovno je objavljivala pozive stanovnitvu da pomae jevrejskim sugraanima, dok je sama organizacija omoguavala grkim Jevrejima da se prebace na Bliski istok ili ih regrutovala kao dobrovoljce u svoje redove.[2]

Broj idovskih rtava[uredi - ]

rtve, na Muhlhausenu

Zemlja

minimum

maksimum

Austrija

58.000

60.000

Belgija

25.000

28.000

ehoslovaka (1936)

233.000

243.000

Francuska

60.000

65.000

Grka

57.000

60.000

Italija

8.500

9.500

Jugoslavija

55.000

58.000

Luksemburg

3.000

3.000

Maarska (u granicama od 1938)

180.000

200.000

Nizozemska

104.000

104.000

Norveka

200

700

Njemaka (u granicama od 1938)

160.000

180.000

Poljska

2.350.000

2.600.000

Rumunjska (u granicama od 1940)

200.000

220.000

SSSR (u granicama od 1939) i baltike drave

700.000

750.000

UKUPNO RTVE AKCIJE "KONANOG RJEENJA"

4.194.200

4.581.200

Navedeni najnii i najvii broj rtava, do kojih se dolo istraivanjima koja su provedena neovisno jedno o drugome, odnose se na fazu iskorjenjivanja idovstva u tijeku "konanog rjeenja idovskog pitanja" (izvori:dokumentation zur Massenvergasung dokumentacija o masovnom trovanju, izd. Savezna centrala domovinskih slubi, 1958. godine. G. reitlinger,Die Endlsung- Konano rjeenje idovskog pitanja, Berlin, 1956). Pritom nisu uzete u obzir rtve koje se na posredan nain mogu pripisati nacionalsocijalistikim progonima. Zbog toga je sveukupni broj rtava jo mnogo vei, te se vjerojatno moe raunati s vie od pet milijuna idovskih rtava.

(Preneseno iz: Keller, Werner:Povijest idova, Zagreb:1992, str. 511)

Posljedice[uredi - ]

Pregled dobiti po zatvoreniku u koncentracionim logorima (original).

Pregled dobiti po zatvoreniku u koncentracionim logorima (prevod).

Holokaust je iza sebe ostavio trajne posljedice. Rauna se da je u njemu ubijeno pet do est milijuna idova, odnosno treina svih idova koji su prije rata ivjeli u svijetu. Demografska slika u Europi se bitno promijenila, pogotovo u Istonoj i Srednjoj Europi gdje su idovske zajednice prestale postojati. Najvei dio preivjelih je odluio emigrirati uSAD, odnosno uPalestinu, gdje je stvorena idovska nacionalna drava zvanaIzrael.

Romisu druga grupa koja je bila objekt genocida. Broj njihovih rtava procjenjuje se na 220.000 ili vie (do 800.000), izmeu etvrtine i polovice njihovog ukupnog broja u Europi. Sa svim drugim grupama koje su sustavno istrebljivane, broj rtava holokausta (u irem smislu rijei, ne ukljuujui samo idove) obino se procjenjuje na devet do 11 milijuna, iako neke procjene idu i do 26 milijuna.

Slino kao iprvi svjetski rat, Holokaust je predstavljao veliki ok za tadanju zapadnu civilizaciju. Mnogi su se teko mirili s time da je ubijanje u takvom opsegu i s takvom razinom beutnosti mogue u 20. stoljeu, pogotovo kada dolazi od strane tako napredne, prosvijeene i civilizirane drave kao to je Njemaka. Jo se tee bilo pomiriti s injenicom da su u svrhu tog projekta koritena najmodernija dostignua znanosti.

Zato se Holokaust esto opisuje kao jedinstveni dogaaj u svjetskoj povijesti, odnosno odgovornost za njega se pripisuje ogranienom broju ljudi najee samom Adolfu Hitleru i uskom krugu njegovih pristaa i specifinom spletu okolnosti za koje je malo vjerojatno da e se ikada ponoviti.

S druge strane, u posljednje vrijeme se sve vie iznose teze da Holokaust ne bi bio mogu, barem ne u tako masovnom opsegu, da nacisti nisu uivali preutnu ili otvorenu podrku neidovskog stanovnitva, ak i u okupiranim zemljama poput Poljske, motiviranu pohlepom i latentnimantisemitizmom.