starzejemy siĘ
DESCRIPTION
STARZEJEMY SIĘ. Paweł Dąbrowski Oddział Kardiologii Szpital im Papieża Jana Pawła II w Zamościu tel. 6773890. STARZENIE. TO PROCES INWOLUCJI OBEJMUJĄCY CAŁY ORGANIZM CO PROWADZI DO UTRATY ICH REZERWY CZYNNOŚCIOWEJ. STARZENIE. INWOLUCJA NATURALNA - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
STARZEJEMY SIĘ
Paweł Dąbrowski Oddział Kardiologii
Szpital im Papieża Jana Pawła II w Zamościu tel. 6773890
STARZENIE
• TO PROCES INWOLUCJI OBEJMUJĄCY CAŁY ORGANIZM CO PROWADZI DO UTRATY ICH REZERWY CZYNNOŚCIOWEJ
STARZENIE
• INWOLUCJA NATURALNA
• ZMIANY CHOROBOWE - nakładanie się skutków chorób
• MECHANIZMY KOMPENSACYJNE
• ODDZIAŁYWANIE ZEWNĘTRZNE- ŚRODOWISKOWE- sumowanie
• ODRĘBNOŚĆ PSYCHOLOGICZNA
STARZENIE KOMÓREK
• ZANIK• DEGENERACJA• WYMIANA• ZABURZENIA
FUNKCJI
• ROZPLEM• ODNOWA• KOMPENSACJA
ANATOMICZNA• KOMPENSACJA
CZYNNOŚCIOWA
STARZEJEMY SIĘ
8,5
9
9,5
10
10,5
11
11,5
1987 1989 1991 1993 1995 1996
% osób >65rż
%
STARZEJEMY SIĘ
• Liczba osób po 85rż w Europie zachodniej >3%
STARZENIE NATURALNE
• 0-30-65-70-100-120 LAT
• SŁABA PŁEĆ ? KOBIETY 8 LAT DŁUŻEJ
• WARUNKI ŻYCIA, PRACA, PAPIEROSY
• 100 LAT TEMU W AMERYCE– 2% 65 LAT– 50 LAT TEMU 4%– DZISIAJ >11%
OPIEKA NAD STARSZYMI
• KOSZTY: LECZENIE, 30% ŁÓZEK SZPITALNYCH W USA, 30% LEKÓW,
• REHABILITACJA FIZYCZNA, I PSYCHOLOGICZNA, KOSZTY ~300MILIARDÓW
• 25% W DOMACH STAROŚCI• 50% PO 80 RŻ- WIĘCEJ ŁÓŻEK NIŻ W
SZPITALACH
STAROŚĆ
• ZMIANA PODEJŚCIA DO STAROŚCI– PRZESUNIĘCIE GRANICY WIEKU– ZMIANA SAMOOCENY– STAREGO NIE WARTO LECZYĆ ?– MOTYWACJA– AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA
• ZŁOŻONY PROBLEM, BRAK PRZYGOTOWANIA– KILKA CHORÓB– EFEKT DOMINA– PSYCHOLOGIA
MASA CIAŁA• PRZYROST W WIEKU ŚREDNIM
• SPADEK W WIEKU STARCZYM– MASA MIĘŚNIOWA– MASA KOSTNA
• ZMIANY W KOMÓRCE– PRZYROST TŁUSZCZU, LIPOFUSCYNY– SPADEK WODY, POTASU
• ZMIANY CZYNNOŚCIOWE: SPADEK ZUŻYCIA TLENU I PRZEMIANY MATERII
STARZENIE - WYDOLNOŚĆ
• PŁUCA : WZROST OBJ. ZALEGAJĄCEJ, SPADEK OBJ. ZYCIOWEJ, PROCESY CHOROBOWE
• SERCE: ZMNIEJSZENIE WYDOLNOŚCI SERCA, ZMIANY NACZYŃ , PROCESY CHOROBOWE
• ZMNIEJSZENIE WYDOLNOŚCI INNYCH NARZĄDÓW: NEREK, UKŁADU ENDOKRYNNEGO I INNE
STARZENIE
• NIEDOBORY WITAMIN, ŻELAZA• NERKI: SPADEK PRZEPŁYWU KRWI I
CLEARENSU KREATYNINY• SERCE: CO, HR, CHF• NIETOLERANCJA GLUKOZY• PŁUCA VC• ODPORNOŚĆ KOMÓRKOWA• DEPRESJA, DEMENCJA, PARKINSONIZM• MIAŻDŻYCA
STAROŚĆ
• SKUTECZNOŚĆ LECZENIA I REHABILITACJI
• INNE PROBLEMY:• URAZY• BEZSENNOŚĆ• NIEDOWIDZENIE, NIEDISŁYSZENIE• BRAK PRAGNIENIA• PRZEWLEKŁY BÓL• NADUŻYWANIE LEKÓW
STAROŚĆSCHORZENIA TYPOWE DLA WIEKU
• WYPADANIE NARZĄDÓW PŁCIOWYCH
• CHOROBY NOWOTWOROWE• PÓŁPASIEC• RAK SKÓRY• PARKINSONIZM• CHOROBY TARCZYCY (MASKED
HUPERTHYREOIDISM)
STAROŚĆSCHORZENIA TYPOWE DLA WIEKU
• HYPOTERMIA (32 ST)
• ŚPIĄCZKA HYPEROSMOLARNA
• UDARY
• POLIMIALGIA REUMATYCNZA
• OSTEOPOROZA
• ZŁAMANIA SZYJKI KOŚCI UDOWEJ
• RAK GRUCZOŁU KROKOWEGO
STAROŚĆPODSTAWOWE PROBLEMY OPIEKI
SZPITALNEJ
• ZABURZENIA SNU I ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI, BŁĄDZENIE
• UPADKI, OMDLENIA• ZŁAMANIA BEZ UCHWYTNEGO URAZU• ODLEŻYNY• NIETRZYMANIE MOCZU / LUB ZALEGANIE• PRZEDŁUŻONA REHABILITACJA• TĘSKNOTA ZA DOMEM
FIZJOLOGIA - SERCE
• ZMNIEJSZENIE SIŁY SKURCZU• WYDŁUŻENIE CZASU SKURCZU• ZWOLNIENIE NAPEŁNIANIA• ZWOLNIENIE AKCJI SERCA• OSŁABIENIE REAKCJI NA STYM.
ADRENERGICZNĄ
• NIEWYDOLNOŚĆ PRZY WYSIŁKU
SERCE
• ZANIK MIĘŚNIA: – ZANIK BRUNATNY: WŁÓKNIENIE I NACIEKI
AMYLOIDU– KRĘTY PRZEBIEG NACZYŃ WIEŃCOWYCH– SPADEK PODATNOŚCI ROZKURCZOWEJ– DEFORMACJA KOMÓR, ZANIK
BELECZKOWANIA, POSZERZENIE OPUSZKI AORTY
– WŁÓKNIENIE UKŁADU BODŹCOPRZEWODZĄCEGO
SERCE
• TKANKA ŁĄCZNA:
• UTRATA SPRĘŻYSTOŚCI- KOLAGEN/ELASTYNA, WAPNIENIE
• WĘZEŁ ZATOKOWY: BRADYKARDIA, NIEWYDOLNOŚĆ WĘZŁA
• ZABURZONE PRZEWODZENIE ŚRÓD I MIĘDZYPRZEDSIONKOWE
SERCE
• UKŁAD BODŹCOPRZEWODZĄCY:– ZANIK KOMÓREK, DEGENERACJA,
ZASTĘPOWANIE PRZEZ KK TŁUSZCZOWE, PRZEROST TK. ŁĄCZNEJ, ZWŁÓKNIENIE, ZWAPNIENIA, FA
– REAKCJA NA REGULACJĘ AUTONOMICZNĄ
– BLOKI S-A, A-V I OBWODOWE
SERCE
• WĘZEŁ A-V:
• BLOK A-V IO
• BLOK A-V IIO
• BLOKI ODNÓG: LBBB, RBBB
• BLOK A-V III
FIZJOLOGIA - NACZYNIA KRWIONOŚNE
• MIĘŚNIE GŁADKIE- SPADEK SIŁY SKURCZU
• ŚRÓDBŁONEK: NO, ZAKRZEPY
• SZTYWNOŚĆ ŚCIANY I OPÓR
• ŻYŁY: ZMNIEJSZENIE PODATNOŚCI
• NACZYNIA PŁUCNE : WZROST OPORU
CIŚNIENIE TĘTNICZE
• RR: 100 + WIEK ?
• OPÓR X POJEMNOŚĆ MINUTOWA
• SPOŻYCIE SOLI
• DIETA, ALKOHOL, PAPIEROSY
• CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE
• CZ. PSYCHOGENNE
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE po 65 rż > 50%
• PIERWOTNE
• WTÓRNE:
• CH. NEREK
• CH. GRUCZOŁÓW DOKREWNYCH: TARCZYCA, NADNERCZA, PRZYSADKA, PRZYTARCZYCE I INNE
• KOARKTACJA AORTY
• CZ. GENETYCZNE
NADCIŚNIENIE PRZYSPIESZA STARZENIE
• PRZYSPIESZENIE MIAŻDŻYCY
• PRZEROST SERCA
• CHF, FA, AEV
• PRZEROST BŁONY ŚRODKOWEJ TETNIC
• ZMIANY NARZĄDOWE
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE
REHABILITACJA ?
TAK
BEZ WYSIŁKU IZOMETRYCZNEGO
Często inne ograniczenia
SERCE
• POWIĘKSZENIE JAM• PRZEROST ZWŁASZCZA
PRZEGRODY• ZACHOWANA F-CJA W SPOCZYNKU• ZMNIEJSZENIE SPRAWNOŚCI
WYSIŁKOWEJ: CZĘSTOŚĆ, NAPEŁNIANIE, KURCZLIWOŚĆ, CZYNNOŚĆ ENDOKRYNNA ANP
SERCE
• PRZEPŁYW WIEŃCOWY
• GORSZA REAKCJA ADAPTACYJNA I ODRUCHOWA: HRV, HYPOTONIA ORTOSTATYCZNA
• UKŁAD BODŹCO-PRZEWODZĄCY SERCA
• APARAT ZASTAWKOWY
SERCE
• APARAT ZASTAWKOWY:
• ZASTAWKA AORTY I MITRALNA:
• ZWŁÓKNIENIE, ZWAPNIENIA PO 70 RŻ 32% KOBIET, 14% MĘŻCZYZN,
• ZABURZENIA FUNKCJI: ZWĘŻENIA, NIEDOMYKALNOŚĆ
ZWĘŻENIE ZASTAWKI AORTY
• NABYTE: GORĄCZKA REUMATYCZNA
• MIAŻDŻYCOWE
• POWIERZCHNIA Z ~3 DO <1CM2
• GRADIENT
• PRZEROST LK
• ROZSTRZEŃ LK
ZWĘŻENIE ZASTAWKI AORTY
• OBJAWY:– OBRZĘK PŁUC– UTRATY PRZYTOMNOŚCI I ZASŁABNIĘCIA– SPADEK RZUTU– TPV,FV– SPADEK PRZEPŁYWU WIEŃCOWEGO
(GRADIENT)– BÓLE WIEŃCOWE : SPADEK
PRZEPŁYWU(GRADIENT)
ZWĘŻENIE ZASTAWKI AORTY
• OBJAWY cd:
– TOWARZYSZĄCE ZMIANY MIAŻDŻYCOWE
– NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA– MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW– ZATORY OBWODOWE– BAKTERYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA
ZWĘŻENIE ZASTAWKI DWUDZIELNEJ (MITRALNEJ)
• NABYTE: – GORĄCZKA REUMATYCZNA– MIAŻDŻYCOWE
• POWIERZCHNIA ZASTAWKI ~5CM DO 1.5CM2
• GRADIENT, ROZSTRZEŃ LA, PCW
ZWĘŻENIE ZASTAWKI DWUDZIELNEJ (MITRALNEJ)
• POWIKŁANIA:– MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW
– ZATORY OBWODOWE
– NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA
– ZAKAŻENIA DRÓG ODDECHOWYCH
– BAKTERYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA
• OBJAWY:– OBRZĘK PŁUC
– KASZEL, KOŁATANIA SERCA, DUSZNOŚĆ, CHRYPKA
NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWKI MITRALNEJ
• NABYTA:– REUMATYCZNA– NIEDOKRWIENNA– CHF
• ROZSTRZEŃ LA I LK• OBJAWY:• OSŁABIENIE, DUSZNOŚĆ • OBRZĘK PŁUC
NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWKI MITRALNEJ
• POWIKŁANIA:
• FA
• ZATOROWOŚĆ
• ZAPALENIE WSIERDZIA
• NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA
NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWKI AORTY
• NABYTA:– REUMATYCZNA– MIAŻDŻYCOWA– ZZSK
• ROZSTRZEŃ I PRZEROST LK (COR BOVINUM)
• OBJAWY:OSŁABIENIE, DUSZNOŚĆ, KOŁATANIA SERCA, ZAWROTY GŁOWY, OMDLENIA, STENOKARDIA
NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWKI AORTY
• POWIKŁANIA:– FA– ZATOROWOŚĆ– BAKTERYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA
MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW
• 350-600/MIN
• SPADEK RZUTU
• CZĘSTOŚĆ ROŚNIE Z WIEKIEM
MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW
• PRZYCZYNY:– SAMOISTE– WADY SERCA– NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY– NADCIŚNIENIE TĘTNICZE– CHNS– POCHP
MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW
• OBJAWY:– KOŁATANIE SERCA– OSŁABIENIE – DUSZNOŚĆ– BÓLE W KLP– OMDLENIA I ZASŁABNIĘCIA
MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW
• POWIKŁANIA:– CHF – TACHYKARDIOMIOPATIA– NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA – ZATOROWOŚĆ OBWODOWA– POWIKŁANIA LECZENIA P-
KRZEPLIWEGO
NIEWYDOLNOŚĆ SERCA
• JEST TO STAN, W KTÓRYM WIELKOŚĆ RZUTU MINUTOWEGO SERCA JEST NIEWYSTARCZAJĄCA W STOSUNKU DO POTRZEB ORGANIZMU
• PRAWO FRANKA-STARLINGA: WYDOLNOŚĆ JEST FUNKCJĄ KURCZLIWOŚCI, OBCIĄŻENIA WSTĘPNEGO I NASTĘPCZEGO
NIEWYDOLNOŚĆ SERCA
PRELOAD, EDP,EDV
AFTERLOAD CO
CHF
NIEWYDOLNOŚĆ SERCA
• PRZYCZYNY:– CHOROBA NIEDOKRWIENNA SERCA– WADY SERCA WRODZONE I NABYTE– ZAPALENIE MIĘŚNIA SERCA– ZAPALENIE WSIERDZIA– ZAPALENIE OSIERDZIA– KARDIOMIOPATIE– ZABURZENIA RYTMU SERCA
ZAPOTRZEBOWANIE SERCA NA TLEN
• HR
• KURCZLIWOŚĆ
• AFTERLOAD
• WYSIŁEK DO GENEROWANIA CIŚNIENIA JEST WIĘKSZY NIŻ DO OBJĘTOŚCI (np. AoS vs AoI )
• RPP (RATE PRESSURE PRODUCT)
ZAPOTRZEBOWANIE SERCA NA TLEN
• METABOLIZM TLENOWY
• ZDOLNOŚĆ EXTRAKCJI TLENU (PO CS)
• KWAS MLEKOWY - METABOLIZM BEZTLENOWY
ĆWICZENIE I REZERWA SERCA
• REZERWA SERCA: ZDOLNOŚĆ DO ZWIĘKSZENIA PRACY SERCA (RZUTU) PRZY WZROŚCIE ZAPOTRZEBOWANIA TKANEK NA TLEN: HR I OBJ. WYRZUTOWA->CO 6->25L/MIN, O2 250->1500L/MIN, (TISSUE EXTRACTION)
WYSIŁEK W NIEWYDOLNOŚCI SERCA
• WZROST ZAPOTRZEBOWANIA TKANEK NA TLEN
• ZWIEKSZENIE DYSOCJACJI OXYHEMOGLOBINY
• ZWIĘKSZENIE RZUTU SERCA
• REDYSTRYBUCJA KRĄŻENIA
WYSIŁEK W NIEWYDOLNOŚCI SERCA
• ZAWARTOŚĆ TLENU:
18ml O2/dl tętnicza różnica 4ml
14 ml O2/dl żylna
• przy wysiłku różnica 12-14 ml O2/dl
WYSIŁEK W NIEWYDOLNOŚCI SERCA
• CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WYDOLNOŚĆ:
• HEMOGLOBINA (NIEDOKRWISTOŚĆ MEGALOBLASTYCZNA, MIKROCYTARNA, NORMOBLASTYCZNA)
• KARBOXYHEMOGLOBINA• FUNKCJA PŁUC
WYSIŁEK W NIEWYDOLNOŚCI SERCA
• TRANSPORT TLENOWY
pH 7.2pH 7.4
SATURACJA100%
50%
PO250mm Hg
P50
P50~27mmHg
KURCZLIWOŚĆ W NIEWYDOLNOŚCI SERCA
• NIEWYDOLNOŚĆ SKURCZOWA -> NIEKOMPLETNE OPRÓŻNIANIE SERCA-> WZROST OBJ. PÓŹNOSKURCZOWEJ-> PRZESUNIĘCIE NA PRAWO KRZYWEJ FRANKA-STARLINGA, WZROST CIŚNIENIA KOŃCOWOROZKURCZOWEGO-> UTRZYMANIE RZUTU SERCA
KURCZLIWOŚĆ W NIEWYDOLNOŚCI SERCA
• UTRZYMANIE CIŚNIENIA ( WZROST OPORU OBWODOWEGO- AFTERLOAD)
• WZROST CIŚNIENIA PŁUCNEGO. PRZEKROCZENIE CIŚNIENIA ONKOTYCZNEGO BIAŁKA(~24MMHg) POWODUJE OBRZĘK-> WZROST WYSIŁKU ODDECHOWEGO ->OBRZĘK PŁUC
NIEWYDOLNOŚĆ PRAWEJ KOMORY
• CHOROBY PŁUC• WTÓRNIE DO NIEWYDOLNOŚCI
LEWOKOMOROWEJ• WADY SERCA, PIERWOTNE NADC.• ZNACZNE ZWIĘKSZENIE OBJ. KRWI
np.. NIEWYDOLNOŚĆ NEREK• ->PODWYŻSZONE CIŚNIENIE ŻYLNE,
OBRZĘKI OBWODOWE, WĄTROBA
ZESPÓŁ PŁUCNO-SERCOWY
• ZESPÓŁ OBJAWÓW WYSTĘPUJĄCYCH W WYNIKU NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO PŁUCNEGO
• PRZYCZYNY: CHOROBY PŁUC (ZMNIEJSZENIE ŁOŻYSKA NACZYNIOWEGO PŁUC): POCHP, ROZEDMA, ZWŁÓKNIENIE, GRUŹLICA, PYLICE, SARKOIDOZA, MUKOWISCYDOZA, NOWOTWORY
ZESPÓŁ PŁUCNO-SERCOWY
• PRZYCZYNY cd.: ZAMKNIĘCIE ŚWIATŁA TT PŁUCNYCH: ZATORY, ZAKRZEPY, UCISK Z ZEWNĄTRZ, KURCZ
• PIERWOTNE NADCIŚNIENIE PŁUCNE
ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ
• ZAMKNIĘCIE ŚWIATŁA TĘTNIC PŁUCNYCH MATERIAŁEM ZATOROWYM. NAJCZĘŚCIEJ FRAGMENTAMI ZAKRZEPÓW Z ŻYŁ KK DOLNYCH, RZADZIEJ ZATORY TŁUSZCZOWE
ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ
• PRZYCZYNY: – UNIERUCHOMIENIE W ŁÓŻKU– NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA– NOWOTWORY(TRZUSTKA)– CZERWIENICA– ŻYLAKI KOŃCZYN DOLNYCH– ZAKRZEPOWO-ZATOROWE ZAPALENIE ŻYŁ– NIEWYDOLNOŚĆ ŻYLNA– PROSTATEKTOMIA, INNE ZABIEGI
ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ
• OBRAZ KLINICZNY:– GWAŁTOWNY SPADEK PRZEPŁYWU PRZEZ
KRĄŻENIE PŁUCNE– SPADEK OBJ. WYRZUTOWEJ– SPADEK SATURACJI– BÓL W KLP, DUSZNOŚĆ , SINICA– WZROST CIŚNIENIA ŻYLNEGO– WSTRZĄS, ŚMIERĆ
CHOROBA NIEDOKRWIENNA • DUSZNICA BOLESNA• ZAWAŁ SERCA 50% OSOBY PO 65 rż
– ZMIANY WIELONACZYNIOWE– WYSOKA ŚMIERTELNOŚĆ– RZADZIEJ BÓL, WYSOKA ŚMIERTELNOŚĆ– NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA, KRĄŻENIA– WSPÓŁISTNIENIE KILKU CHORÓB– ZŁOŻONE ZMIANY EKG – CZĘSTSZE POWIKŁANIA
CHOROBA NIEDOKRWIENNA
• MNIEJ INTENSYWNA TERAPIA• UTRUDNIONA I ZBYT KRÓTKA
REHABILITACJA RUCHOWA– NISKA WYDOLNOŚĆ– POWIKŁANIA, INNE SCHORZENIA – W TYM NIESPRAWNOŚĆ RUCHOWA,
NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA– ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI I PSYCHICZNE– ZABURZENIA NEUROLOGICZNE– ARYTMIE
CHOROBA NIEDOKRWIENNA
• UTRUDNIENIA REHABILITACJI• NIESPRAWNY UKŁAD RUCHU• CUKRZYCA, NIEDOKRWIENIE KK DLN,
PRZEPUKLINY W TYM ROZWORU PRZEŁYKU, ŻYLAKI, OWRZODZENIA, DUSZNOŚĆ, ZAWROTY GŁOWY, ZAB. RYTMU, NIEDOWIDZENIE, OBRZĘKI, CH PARKINSONA I INNE
UTRUDNIENIA REHABILITACJIW ZAWALE I CH.N.S.
• POWIKŁANIA: CHF, NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA, ZATOROWOŚĆ PŁUCNA, ZAKRZEPICA, KRWIAKI, INFEKCJE UKŁADU MOCZOWEGO, ODDECHOWEGO PO WKŁUCIACH, ODLEŻYNY, PSYCHOZA,
• ZABURZENIA RÓWNOWAGI, OSŁABIENIE SIŁY MIĘŚNIOWEJ
• PO CABG : UDAR, DRENAŻ, NIESTABILNOŚĆ MOSTKA
ZABURZENIA RYTMU SERCA
• MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW• ZABURZENIA PRZEWODZENIA• ARYTMIE KOMOROWE• STYMULACJA STAŁA• KARDIOWERTER DEFIBRYLATOR
• OMDLENIA: HIPOTONIA ORTOSTATYCZNA• INNE OMDLENIA ODRUCHOWE• ZABURZENIA NEUROLOGICZNE I
NACZYNIOPOCHODNE
WYSIŁEK
• MAX WYDOLNOŚĆ TLENOWA 15-30RŻ
• SPADEK 5-10%/10 LAT
• MET (metabolic equiv =3.5mlO2/kg/min)
• 60-69 lat ~8 MET
• 70-79 lat ~7 MET
• 80-89 lat ~5 MET
• HR max: 220- wiek
WYSIŁEK
• RR WZROST O MAX 30mmHg
• wolny przyrost HR, zużycia O2 i poziomu CO2- gorsza reakcja na stym adrenergiczną
• wolniejszy powrót HR, RR, O2 i CO2
WYSIŁEK
• SYSTEMATYCZNY WYSIŁEK UTRZYMUJE WYDOLNOŚĆ
• PRÓBA WYSIŁKOWA PRZED REHABILITACJĄ - OCENA WYDOLNOŚCI– WYZNACZENIE BEZP. ZAKRESU HR I RR– WYKLUCZENIE IHD– 85-90% MAX
REHABILITACJA W MIAŻDŻYCY TĘTNIC ?
•TAK !!!• ROZWÓJ KRĄŻENIA OBWODOWEGO
• ZACHOWANIE SPRAWNOŚCI I SAMODZIELNOŚCI
PACJENT ZE STYMULATOREM I ICD
• ZAKAZ WSTĘPU DO PRACOWNI REHABILITACJI???
• LECZENIE CIEPŁEM:PARAFINA, PODCZERWIEŃ, DIATERMIA,
• KRIOTERAPIA• HYDROTERAPIA, KINEZYTERAPIA• ULTRADŹWIĘKI, LASEROTERAPIA• MAGNETOTERAPIA• ELEKTROSTYMULACJA
PACJENT ZE STYMULATOREM I ICD
• NIE WYMAGA SPECJALNEJ TROSKI– MOŻE OGLĄDAĆ TELEWIZJĘ– ODKURZAĆ, PRASOWAĆ, ROZMAWIAĆ PRZEZ
TELEFON ITD
• ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: – SILNE POLA ELEKTRYCZNE I MAGNETYCZNE
(MRI), DC
– NARAŻENIE NA GWAŁTOWNE, RUCHY
ZABURZENIA KRZEPLIWOŚCI• SKAZA NACZYNIOWA, WYBROCZYNY,
PURPURA SENILIS (KRUCHOŚĆ NACZYŃ)– MAŁOPŁYTKOWOŚĆ Z HIPERAGREGACJĄ– NADKRZEPLIWOŚĆ: WZROST
FIBRYNOGENU, CZ. VII I D-DIMERÓW, SPADEK ATIII, tPA I białka C
– SPADEK SYNTEZY CZ. KRZEPNIĘCIA W WĄTROBIE (VIT K)
TĘTNIAKI
• AORTA PIERSIOWA WSTĘPUJĄCA I ZSTĘPUJĄCA
• AORTA BRZUSZNA• TĘTNICE BIODROWE, UDOWE I
PODKOLANOWE• TĘTNIAK ROZWARSTWIAJĄCY
AORTY(KRWOTOK DO BŁONY ŚRODKOWEJ)
CHIRURGIA SERCA W STARSZYM WIEKU
• CABG
• OPCAB
• MIDCAB
• EACAB
• SZTUCZNE ZASTAWKI
• PLASTYKA ZASTAWEK I SERCA
CHIRURGIA SERCA W STARSZYM WIEKU
• WYŻSZA ŚMIERTELNOŚĆ
• DŁUŻSZY CZAS HOSPITALIZACJI
• LICZNIEJSZE POWIKŁANIA:– UDARY, PSYCHOZY, ZATORY PŁUCNE I
OBWODOWE, NIEWYDOLNOŚĆ NEREK, KRWOTOKI, NIEWYDOLNOŚC ODDECHOWA
PTCA W STARSZYM WIEKU
• NISKA ŚMIERTELNOŚĆ
• LICZBA POWIKŁAŃ ROŚNIE Z WIEKIEM:– UDARY, PSYCHOZY, ZATORY PŁUCNE I
OBWODOWE, NIEWYDOLNOŚĆ NEREK, KRWOTOKI, NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA
CHOROBY TĘTNIC OBWODOWYCH
• MIAŻDŻYCA TĘTNIC• ZAKRZEPOWO-ZATOROWE ZAPALENIE TĘTNIC• OBJAWY:
– BÓLE MIĘŚNI, CHROMANIE PRZESTANKOWE– BÓLE SPOCZYNKOWE– KURCZE MIĘŚNI, PARESTEZJE– OZIĘBIENIE KOŃCZYNY– ZANIKI MIĘŚNIOWE– BLADOŚĆ POWŁOK
MIAŻDŻYCA TĘTNIC
• MĘŻCZYŹNI PO 50 RŻ• CUKRZYCA• PALENIE TYTONIU• WSPÓŁISTNIENIE CHNS• ZABURZENIA LIPIDOWE• WYWIAD RODZINNY• NADCIŚNIENIE• OTYŁOŚĆ
ŻYLAKI
• NIERÓWNOMIERNE POSZERZENIE I WYDŁUŻENIE ŻYŁ, ZWYKLE W OBRĘBIE KOŃCZYN DOLNYCH W WYNIKU WRODZONEJ , LUB NABYTEJ DYSFUNKCJI ZASTAWEK
ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁ
• STAN ZAPALNY ODCINKA ŻYŁY Z WYTWORZENIEM W TYM MIEJSCU ZAKRZEPU. ŻYŁY KK DLN I MIEDNICY
• ETIOPATOGENEZA: ZASTÓJ, LEPKOŚĆ ,
• NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA,• UNIERUCHOMIENIE W ŁÓŻKU• ZABIEGI OPERACYJNE
ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁ• PRZYCZYNY:
– CIĄŻA I PORÓD– URAZY, ZAKAŻENIA– UCISK NA ŻYŁY– CZRWIENICA– OTYŁOŚĆ– LEKI ZWIĘKSZAJACE KRZEPLIWOŚĆ– ANTYKONCEPCJA, STERYDY
• OBRAZ KLINICZNY: OBRZĘK, BÓL, GORĄCZKA
Narząd ruchu
• STARZENIE:
• Teoria zużycia: inwolucja +kumulacja nieodwracalnych uszkodzeń
• „Zegar biologiczny” komórkowy: apoptoza, układowy, hormonalny
Choroby kości
• Kość: – Warstwa korowa – zbita– Warstwa beleczkowata rdzeniowa
• Przebudowa kości– Resorpcja – osteoliza– Nowotworzenie- osteogeneza
Osteoporoza
• Choroba metaboliczna przebiegająca z obniżeniem masy kostnej
• Nasilenie resorpcji kości• Gęstość kości maleje 3-5%/10 lat• Kobiety• Okres pomenopauzalny• Podatnośćna złamania: trzony kręgów,
kość promieniowa, szyjka kości udowej
Osteoporoza- postacie
• Pomenopauzalna• Inwolucyjna• Wtórna ( sterydy, nadcz. Przytarczyc,
niewydolność wątroby, niewydolność nerek, hiperprolaktynemia, hipogonadyzm, alkohol, polekowe, POCHP, cukrzyca, zesp złego wchłaniania, RZS,
Osteoporoza- cz. ryzyka
• Wiek• Płeć• Rasa (biała)• Genetycznie uwarunkowana• Tryb życia• Dieta• Sylwetka• Stan po usunięciu przydatków
osteoporoza
• Leczenie i rehabilitacja
• Aktywność fizyczna spacery, pływanie
• Ca(hamowanie parathormonu), Vit D, estrogeny, kalcytonina, fluor, bisfosfoniany
• Rehabilitacja naświetlanie słoneczne, balneoterapia
Osteoporoza – waga ciała
• Nadwaga: – Większe obciążenie– Większy poziom estrogenów– Mniejszy katabolozm
• Niedowaga- większe ryzyko
• Masa mięśniowa
OSTEOMALACJA
• Zmniejszenie stosunku prawidłowo zmineralizowanej tk kostnej do niezmineralizowanej bez zmniejszenia masy kostnej
• Przyczyna: niedobór Vit D, hipofosfatemia, hipokalcemia, zaburzenia wchłaniania, stan po gastrectomii, niewydolność trzustki, niewydolność nerek, niewydolnośćwątroby
• Może współistnieć z osteoporozą
Osteomalacja
• Vit D2 - wchłanianie
• Vit D3 - w skórze
• Hydroksylacja hydroxycholekalcyferolu w wątrobie do kalcytriolu
• I do dihydroxycholekalcyferolu w nerkach
Osteomalacja - objawy
• Bóle kostne: kręgosłup, żebra, kości biodrowe, miednicy, kończyn
• Bóle nasilają się przy ruchach
• Deformacje kości obciążonych
• Patologiczne złamania
Osteomalacja- postępowanie
• Vit D• Zesp. Złego wchłaniania
– Dieta– Leki żółciopędne– Enzymy trawienne
• Niewydolność nerek– Aktywna vit D i wapń– Leki wiążące fosforany
• Ch. wątroby: VitD, dieta
Choroba zwyrodnieniowa stawów
• Choroba ze zużycia chrząstki szklistej, warstwy podchrzęstnej kości i tkanek okołostawowych
• Najczęstsza przyczyna kalectwa po 65 rż. : starzenie, otyłość, liczne urazy, stany zapalne, ch. metaboliczne
Choroba zwyrodnieniowa stawów
• Objawy:
• Bóle
• Ograniczenie ruchopmości
• Deformacje
• Nasilenie bólu przy ruchu i obciążeniu
Choroba zwyrodnieniowa stawów
• Leczenie i rehabilitacja• Redukcja bólu• Leki p-zapalne?• Ćwiczenia na zakres ruchów• Ćwiczenia wzmacniające i wytrzymałościowe• Zabiegi rehabilitacyjne np.: magneto,
laseroterapia, krioterapia itd.• Powikłania leczenia : ch. wrzodowa i jej
powikłania
Choroba zwyrodnieniowa stawów
• Czynniki wpływające na rozwój:• Złamania• Stany bólowe, nierównomierne obciążenie• Udar mózgu• Niewydolność krążenia• Ch. naczyń obwodowych• Depresja• Neurologiczne: zanik mięśni, koordynacji
ruchowej
Polimialgia reumatycznai zapalenie tętnic olbrzymiokomórkowe
• Zespół chorobowy• Ból i sztywność mięśni obręczy
barkowej i biodrowej• Zapalenie tt. Skroniowych i tt.
Czaszkowych• Częste współistnienie, • częściej kobiety• 10 x częściej po 80 rż
Polimialgia reumatycznai zapalenie tętnic olbrzymiokomórkowe
• Nacieczenie komórkowe błony wewnętrznej tętnic (kk. Langerhansa)
• Ból zapalny miejscowo
• Wtórne do niedokrwienia objawy
• Powikłania niedokrwienia
zapalenie tętnic olbrzymiokomórkowe
• Objawy:
• Pulsujący ból głowy
• Zaczerwienienie , obrzęk, guzki nad tętnicą
• Martwica w ciężkich postaciach
• Objawy z innych tętnic: ocznej, szyjnej itd
Polimialgia
• Symetryczny ból• Sztywność mięśni obręczy• Poranna sztywność• Często depresja, spadek masy ciała,
gorączka• 15% cechy zapalenia stawów kolanowych,
mostkowo-obojczykowych• 10% kaszel, ból gardła, chrypka• Nerki, wątroba, tarczyca
Polimialgia reumatycznai zapalenie tętnic olbrzymiokomórkowe
• Rozpoznanie: morfologia, OB., CRP, biopsja t. Skroniowej
• Leczenie:
• glikokortykosterydy
RZS reumatoidalne zapalenie stawów
• Przewlekałe schorzenie przebiegające z zapaleniem stawów obwodowych, stopniowo prowadzące do zniszczenia struktury stawu i tkanek okołostawowych
• Choroba rozwija się w średnim wieku, ale pełne objawy występują u osób starszych
Objawy RZS
• Proces zapalny błony maziowej
• Przerost maziówki
• Zanik chrząstki
• Niszczenie nasad kości
• I tkanek okołostawowych
Objawy RZS
• Początek ostry lub podstępnie postępujący
• Gorączka, obrzęk, bóle, ograniczenie ruchomości
• Sztywność poranna• Najczęściej stawy: nadgarstka,
śródręczno-paliczkowe, międzypaliczkowe
Objawy RZS
• Liczne stawy przy dłuższym przebiegu
• Górne kęgi szyjne-> zniszczenie więzadła poprzecznego kręgu szczytowego
• Ulnaryzacja palców
• Zwichnięcia palców
Objawy zaawansowanego RZS
• Rozległe przykurcze
• Deformacje stawów
• Podwichnięcia wielu stawów
• kalectwo
Objawy RZS- obraz rtg
• Osteoporoza przynasadowa
• „zwężenie” szpar stawowych ( zanik chrząstki)
• Nadżerki krawędzi kostnych
• Jamki kostne nasad
RZS - leczenie
• p-bólowe niesterydowe leki p-zapalne
• Metotrexat
• Chlorochina (arechin)
• Sole złota
• Specyficzne p-ciała
• sterydy
RZS - rehabilitacja
• Zachowanie ruchomości stawów
• Utrzymanie siły mięśniowej
• Samoobsługa !!!!!
• Psychoterapia
• Zabiegi rehabilitacji wspomagające np. krioterapia, laseroterapia itp
Inne schorzenia układu ruchu
• Zespół cieśni kanału nadgarstka• Spondylo-artroza kręgosłupa• Choroby mięśni i przewodnictwa
nerwowo- mięśniowego np. miastenia, miopatie ( np. posterydowa)
• Ubytek masy mięśniowej• Schorzenia neurologiczne: np. udar
mózgu, Parkinsonizm itp
Inne schorzenia układu ruchu
• Koślawy paluch
• Ostroga piętowa
• Bóle stóp
Rehabilitacja wysiłkowa
• Cel:
• Poprawa wydolności
• Poprawa siły mięśniowej i ruchomości stawów
• Poprawa koordynacji ruchowej i równowagi
• Trening interwałowy 15-20 min
Rehabilitacja wysiłkowa
• Masa mięśniowa/tłuszcz
• Osteoporoza
• HDL
• Glikemia
• Insulinooporność
• Depresja
Ryzyko i ograniczenia wysiłku
• Zwężenie zastawki aorty• Zaawansowana choroba niedokrwienna
serca• Ciężka niewydolność krążenia• Urazy i przeciążenia• Niewydolność układu ruchu• Osoby wysokiego ryzyka rozpoczynają
ćwiczenia pod nadzorem
Kwalifikacja do rehabilitacji wysiłkowej
• Próba wysiłkowa
• Wywiad + badania dodatkowe z oceną układu ruchu
• Cukrzyca – korekta leczenia
• Przyjmowane leki
Przerwanie testu wysiłkowego
• AEV: wieloogniskowe, pary, TPV
• Spadek RR >10mmHg
• RR > 250/ lub > /115
• FAP, FLAP, TPS
• Blok a-v
• Ból w klp, duszność, inne objawy
• Chromanie przestankowe
Przerwanie testu wysiłkowego
• Obniżenie ST
• Uniesienie ST
• 85% max HR
Zalecenia dot. Treningu wysiłkowego
• Rozgrzewka i zakończenie:
• 5-10 minłagodnych ćwiczeń rozluźniających
• Docelowa czętość HR = 65-80% Max HR
• 30 min zwiększenia HR 3-4 x tyg
• Stopniowo rozpoczynając od 2-3 min
Zalecenia dot. Treningu wysiłkowego
• >75 lat mniejsze nasilenie i częściej
• Zalecenia AHA
• 3 x /tydz
• 50-60%
• 20-30 min
• Spacer, bieg, rower
Wysiłek w MET:
• 2-4 MET: – spacer 3-5km– Rower 10 km po płaskim– Pływanie z deską– Prace domowe
• 5-6 MET:– Spacer 6 km/godz– Rower 13 km/godz– Intensywna praca domowa
Wysiłek w MET:
• 7-8 MET:– Chód 8km/godz– Pływanie 800m w 30 min– Rower 15-20 km/godz
Układ oddechowy- starzenie
• Wentylacja
• Wymiana gazowa
• Odporność
• Kumulacja procesów chorobowych
wentylacja
• Podatność ściany klp
• Podatność płuc
• Funkcja przepony
• Mięśnie oddechowe pomocnicze
Podatność płuc i ściany klp
• Płuco starcze: • Nadmiernie rozszerzenie pęcherzyków, • Rozedma• Ściana klp:• Sztywność• Ustawienie wdechowe, kyfoza• Zmniejszenie ruchomości• Wzrost pojemności zalegającej
Zaburzenia wentylacji
• Natężony szczytowy przepływ wydechowy: FEV 1
• Spadek Pa O2
• Pojemność dyfuzyjna: (powierzchnia wymiany pęcherzykowo-włośniczkowej)
• Zaburzenia regulacji na hipoksję i hiperkapnię
Mechanizmy obronne płuc: oczyszczanie
• Transport rzęskowy
• Osłabienie kaszlu
• Zaburzenia połykania
Mechanizmy obronne płuc:
• odporność komórkowa (kk T)
• Odporność humoralna
• Zapalenie płuc czwarta przyczyna zgonu u osób starszych
• Przebieg podstępny ( brak gorączki)
• Przewlekłe zapalenie płuc
gruźlica
• Skąpe objawy
• Brak skuteczności szczepienia- anergia
• Gruźlica popierwotna
• Negatywny test skórny- anergia
grypa
• Cięższy przebieg
• Zapalenie płuc
• Powikłania pogrypowe
• Powikłania z układu krążenia
• Wtórne bakteryjne nadkażenie
• Wysoka śmiertelność
Przewlekła obturacyjna choroba płuc POCHP
• Obturacja dróg oddechowych• Obniżenie stos natężonej objętości
wydechowej jednosekundowej do natężonej pojemności życiowej
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli• Rozedma oskrzeli• Choroba oskrzelików• Astma oskrzeli• Rozstrzenie oskrzeli
POCHP:
• 6-10% osób starszych• Przyczyna: palenie tytoniu, płuco farmera, • Objawy: przewlekły kaszel z wykrztuszaniem
przez co najmniej trzy miesiące w roku przez kolejne dwa lata
• Kaszel z wykrztuszaniem, duszność, świsty, oddychanie przez zasznurowane usta
• FEV1 < 80% FVC• Pink puffer, blue blotter
POCHP
• Rehabilitacja
• Utrzymanie samodzielności
• Zmniejszenie hospitalizacji
• Depresja
• Ćwiczenia fizyczne i dieta
• Tlenoterapia
• Zapobieganie zakażeniom
Układ moczowo-płciowy
• Nykturia 2/3 osób po 65 r.ż.
• Nietrzymanie moczu
• Zakażenia dróg moczowych
• Przerost gruczołu krokowego
• Wypadanie narządów rodnych
• Krwawienia z dróg rodnych
Nykturia
• Mniejsza rozciągliwość pęcherza
• Zaburzenia zagęszczania moczu
• Przerost gruczołu krokowego
• Niewydolność krążenia (l. Moczopędne)
• Stosowane leki: moczopędne, p-depresyjne, psychotropowe, antycholinergiczne, p-histaminowe
Nietrzymanie moczu
• Częściej u kobiet
• Towarzyszy schorzeniom układu moczowo-płciowego
Zakarzenia dróg moczowychi przerost gruczołu krokowego
• Dyzuria- bolesne oddawanie moczu
• Częstomocz
• Gwałtowne parcie na mocz
• Nocne oddawanie moczu
• Białko w moczu
• Skłonność do nawrotów
Przerost gruczołu krokowego
• Częstość wzrasta z wiekiem
• Różnicowanie z rakiem
• alfa-blokery
• Impotencja
• Leczenie operacyjne
Wypadanie narządów rodnych
• Osłabienie dna miednicy, stan po histerectomii
• Rectocele• Cystocele• Enterocele• Leczenie operacyjne• Zachowawcze: krążki dopochwowe• przetoki
Krwawienia z dróg rodnych
• Badanie ginekologiczne
Choroby endokrynologiczne
• Nadczynność/ niedoczynność tarczycy
• Cukrzyca
• Menopauza
• Inne
Nadczynność/ niedoczynność tarczycy u osób starszych
• Nadczynność– Zaburzenia rytmu, rzadziej tachykardia, dusznica
bolesna, niewydolność serca, rzadsza hiperfagia, utrata masy ciała, częściej zaparcia, apatia, depresje, osłabienie mięśniowe, bóle stawów
• Niedoczynność:– Zmęczenie, apatia, depresja, bóle mięśniowe,
zaparcia, suchość skóry,nietrzymanie moczu, bóle stawowe
hipoglikemia
• Poty, tachykardia, osłabienie, drżenia, nadpobudliwość, lub senność, mrowienie ust, ból głowy, zaburzenia widzenia, splątanie,
Śpiączka hiperosotyczna
• Hiperglikemia
• Diureza osmotyczna
• Niskie pragnienie
• Odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe
Przytarczyce
• Nadczynność: Parathormon(PTH), oseoporoza, osteomalacja, hiperkalciuria, kamica nerkowa
• Niedoczynność: tężyczka,
menopauza
• Zmiany hormonalne
• Napady naczynioruchowe
• Miażdżyca
• Zmiany zanikowe narządów rodnych
Układ pokarmowy
• Ubytki uzębienia, zapalenia jamy ustnej• Przepuklina rozworu przełykowego• Zespół złego wchłaniania• Bóle brzucha• Zaparcia• Nietrzymanie stolca• Uchyłki jelita• Krew w stolcu
Ubytki uzębienia, zapalenia jamy ustnej
• Próchnica• Zużycie• Choroby przyzębia• Stany zapalne ( protezy), grzybice• Zanik i degeneracja kości szczęki i
żuchwy• Zaburzenia wytwarzania i p[rzepływu
śliny
Przepuklina rozworu przełykowego
• Przepuklina wślizgowa żołądka i przełyku:• Bóle w dołku podsercowym i w klp• Puste i kwaśne odbijania• Dolegliwości często zależne od pozycji:
nasilają się w pozycji leżącej szczególnie po posiłku
• Podobne objawy: kurcz przełyku, zaburzenia czynnościowe, czynniki psychogenne, aerofagia, dyspepsje
Zespół złego wchłaniania
• Zanikowe zapalenie i zanik błony śluzowej żołądka : niedokrwisość złośliwa, stan przedrakowy
• Utrata zewnątrzwydzielniczej f-cji tyrzustki• Gorsze wchłanianie tłuszczów i
rozpuszczonych w nim vitamin A, D, K, A• Achlorhydria i niedobór czynnika
wewnętrznego, niedobór Vit B12• Niedobór żelaza?? – głównie utrata
Bóle brzucha
• Dyspepsja
• Przepuklina rozworu przełykowego
• Choroba wrzodowa
• Zaburzenia czynnościowe
• Niedokrwienie
• Uchyłkowatość
• Zapalenie uchyłków
Zaparcia• Megacolon, zaklinowanie mas kałowych• Hipertoniczne jelito grube• Obniżone pragnienie i łaknienie• Brak aktywności fizycznej• Depresja, zaburzenia neurogenne,
niedoczynność tarczycy, niektóre leki: Ca-blokery, opioidy, p-depresyjne, spazmolityki, moczopędne itd
• Niedokrwienie jelita, nowotwory, uchyłkowatość• Nieprawidłowa dieta- ubogoresztkowa
Zaparcia
• Powikłania:
• Omdlenia przy defekacji
• Niedrożność jelit
• Toksemia
• Hemoroidy
• przetoki
Nietrzymanie stolca
• Utrata zależnej od woli kontroli nad wydalaniem stolca:
• Upośledzona funkcja zwieracza odbytu: samoistna , pourazowa, lub neurogenna
• Stany zapalne• Biegunka• Obniżenie krocza, • Zaklinowanie mas kałowych
Uchyłki jelita
• Do 40% po 65 r.ż, 50% po 80 r.ż.• Wypuklenia błony śluzowej poprzez
warstwy mięśni gładkich, którym towarzyszą bolesne skurcze
• Osłabienie i zanik mięśni gładkich, prawdopodobnie z powodu diety ubogiej w błonnik
• Zapalenia uchyłków
Krew w stolcu
• Żylaki odbytu
• Uchyłki jkelita grubego
• nowotwory
Układ nerwowy
• Starzenie
• Brak regeneracji
• Gromadzenie lipofuscyny
• Zaburzenia układu dopaminergicznego- ch Alzheimera, Parkinsonizm
• Zaburzenia snu
• Demencja, otępienie
Demencja, otępienie
• 15% osób po 65r.ż. Ma zaburzenia funkcji poznawczych
• Otępienie
• Zespoły amnestyczne
• Utrata f-cji poznawczych
Otępienie
• Osłabienie myślenia abstrakcjnego• zaburzenia orientacji w czasie i przestrzeni• Afazja, agnozja• Zmiany osobowości• Przyczyna: miażdżyca, choroby naczyniowe,
ch. Alzheimera, Parkinsona, cukrzyca, niedobory witaminowe, udary mózgu
Parkinsonizm
• > 2% po 50r.ż.• Niedobór dopaminy w mózgu• Zanik istoty czarnej• Objawy: drżenia mięśniowe, zaburzenia
chodu, sztywność mięśniowa, zaburzenia równowagi, zaburzebnia nastroju, depresja
• Leczenie inhibitorami MAO
Zaburzenia psychiki
• Upośledzenie pamięci
• Upośledzenie inteligencji
• zaburzenia snu
• Depresje
• Nerwica lękowa i psychoorganiczne
• Współzależność zdrowia fizycznego i psychicznego
Depresja
• 15-30% osób w wieku podeszłym
• Obniżenie nastroju, drażliwość, zaburzenia emocjonalne, poczucie niskiej wartości, osamotnienia, izolacji, myśli o śmierci, zaburzenia snu, łaknienia