Jaargang 3 / editie 5 2012

Vaktijdschrift voor management en techniek van podia en theaters

Verbouwing Energiehuis Dordrecht

Achtergrond XL Video

J a a r g a n g 3 / e d i t i e 5 2 0 1 2

Interview: Derek Blok, Resident Director musical The Little Mermaid

The Little Mermaid

Theatershow Thomas en de schat

3

voorwoord

cbHet einde van 2012 – en daarmee het begin van 2013 – is in zicht. Buiten is het weer guur en we hebben al mogen genieten van de knisperende sneeuw onder onze voeten. In deze editie van Stage&Theatre belichten wij een aantal projecten van dit jaar, maar ook een aantal projecten die volgend jaar verder gaan. Zo hadden wij een interview met Derek Blok, Resident Director van de musical The Little Mermaid. Daarnaast bespreken wij de tribunebouw in het Energiehuis Dordrecht, zowel vanuit het standpunt van Koen Koch, projectleider Theatertechniek bij PB|Theateradviseurs, als vanuit het standpunt van Hans Mayer, verkoopverantwoordelijke voor COS N.V. Nederland. Ook herbergt deze editie een interview met François Wissink van Wissink AV en Patrick Slots van Cue Design, respectievelijk verantwoordelijk voor

het geluidsontwerp en lichtontwerp van de kindermusical Thomas en de Schat. Daarnaast zijn er nog interviews te lezen over Protec Industrial Doors, XL Video en Rosco myColor. Ik zou zeggen: laat de kou voor wat het is en lees deze eindejaarseditie van Stage&Theatre eens door. Geniet ervan en last but not least wens ik jullie allen fijne kerstdagen en een knallende jaarwisseling!

Marieke van DamHoofdredacteur Stage&Theatre

ColofonEen uitgave van: Buzzfacts Publishers & Mediagroup B.V., Postadres: Postbus 155, 6500 AD Nijmegen,

Tel. 024-3722900, Fax. 024-3886017 Hoofdredactie: Marieke van Dam Eindredacteur:

Joris Stortelder Vaste medewerkers: Marnix Bosman, Eeuwe Vos Bladmanager:

Richard Mulders Salesmanager: Ralph Brinkman Vormgeving: Dries van Zuylen, Anouk Smeets

Backoffice: Ralph Tijssen Abonnementen: Abonnementsprijs: € 75,- per jaar voor de vakbladen

AV&Stage, Event&Showbizz, ProAudio&Video en Stage&Theatre. Abonnementenservice: De abonnementen service is telefonisch bereikbaar

van ma t/m vrij van 9.00 uur tot 12.00 uur. Kies in het keuze menu ‘abonnementen’ Telefoon: 024-3722900. U kunt ons ook faxen Fax.

024-3886017. Afdeling abonnementen Postbus 155, 6500 AD Nijmegen. Abonnement kan ieder moment ingaan en wordt automatisch verlengd

tenzij abonnee 2 maanden voor einddatum schriftelijk opzegt. Copyrights: Het auteursrecht van dit tijdschrift en op de

daarin verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. Het verlenen van toestemming tot publicatie in dit tijdschrift houdt in dat

de auteur de uitgever, met uitsluiting van ieder ander, onherroepelijk machtigt de bij of krachtens de Auteurswet door derden verschuldigde

vergoeding voor kopiëren te innen en dat de auteur alle overige rechten overdraagt aan de uitgever. Niets uit deze uitgave mag worden over-

genomen, vermenigvuldigd of gekopieerd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden

Bankgegevens: Rabobank 1700.97.811 / IBAN: NL91RABO0170097811 / BIC: RABONL2U

4

24Theatershow Thomas en de schat

30Achtergrond XL Video

10Coverstory Musical The Little Mermaid

18Verbouwing Energiehuis Dordrecht

28Interview Protect Industrial Doors

hét vakblad voor beslissers, managers en hoofden van techniek van theaters, podia en openluchtvoorstellingen.

14Techniek Rosco myColor

8 Techniek Grande Route

Achtergrond XL Video

Coverstory Musical The Little Mermaid

Interview Protect Industrial Doors

Techniek Grande Route

nieuws

6

Helmond krijgt na de verbouwing van de Onze Lieve Vrouw Tenhemelopneming een theater dat net iets groter is dan het oude afgebrande Speelhuis. Het podium wordt groter en dieper en er komen twin-tig meer zitplaatsen.

Vorig jaar december brandde Theater ‘t Speelhuis tot de grond toe af. Als vervanging daarvoor wordt nu de monumentale OLV-kerk in het centrum van Helmond verbouwd. Zoveel mogelijk kerkelijke elementen, waaronder ook het orgel, blijven daar-bij overeind.

William Spaaij gaat de hoofdrol spelen in het theaterstuk De Kleine Blonde Dood, een productie van Albert Verlinde. Het stuk is gebaseerd op het gelijknamige boek van Boudewijn Büch.

“Voor mij als acteur is het heel belangrijk verras-send te blijven in de keuze van mijn rollen”, reageert William Spaaij. “Na het succes van Ramses was de overstap naar een grote musical als Shrek iets totaal anders. Door nu te kiezen voor een rol in een kleiner stuk kan ik weer een andere kant van mezelf laten zien.”

De Kleine Blonde Dood gaat op 9 december 2013 in première in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Het boek uit 1985 werd eerder verfilmd met Antonie Kamerling in de hoofdrol.

Groter theater Speelhuis in OLV-kerk Helmond

Hoofdrol William Spaaij in De Kleine Blonde Dood

Volgens Theo Inniger, directeur van het Speelhuis, wil het Nederlands Blazers Ensemble het orgel gaan gebruiken als het in Helmond speelt.

Over vijf jaar fonkelnieuw theater in

Helmond

“Bij de verbouwing hebben we vooral veel aan-dacht gehad voor de akoestiek en voor de verwar-ming van de kerk,” zegt Inniger. Hij is blij met de kerk als vervanging voor het afgebrande pand, maar zegt dat het zeker niet de bedoeling is dat het Speelhuis hier permanent blijft. “We hebben vijf jaar de tijd om een nieuw theater te bouwen. De eerste gesprekken daarover staan al gepland.” Omroep Brabant

Woensdag heeft Hans Kazàn in Thea-ter Figi in Zeist de Gouden Eeuw Award overhandigd gekregen. Kazàn kreeg de onderscheiding omdat hij naast dat hij reeds 40 jaar in het vak zit, ook een enor-me bijdrage aan de Nederlandse creativi-teit heeft geleverd.

Hij heeft bijvoorbeeld 888 afleveringen Prijzen-slag gepresenteerd, Kazàn was hierdoor de eerste presentator van een horizontaal geprogrammeerde

Theater Figi toneel voor bijzondere uitreiking

televisiehow op de commerciële Nederlandse te-levisie, en hij heeft duizenden (theater)shows in Nederland opgevoerd. Verschillende generaties groeide op met de talloze magic shows die door hem werden geproduceerd en gepresenteerd. Paul de Leeuw reikte op geheel eigen wijze de onder-scheiding uit aan de zichtbaar ontroerde Kazàn. De Gouden Eeuw Awards werden eerder door onder anderen André van Duin, Paul van Vliet, Wubbo Ockels, Liesbeth List en 3-Michelinsterren chef Cees Helder in ontvangst genomen. De jury staat

onder leiding van de koninklijk onderscheiden uit-gever Phia Baruch.

nieuws

7

Rabobank Noord Gooiland gaat Theater aan de Brink sponsoren. Het contract werd vrijdag 23 november ondertekend. Het theater gaat het sponsorgeld besteden aan extra techniek en het aantrekken van bij-zondere voorstellingen en gasten.

Theater aan de Brink is een nieuw theater in het hart van Laren. Er zijn 68 zitplaatsen. Voor de bank is deze overeenkomst een vorm van samen-werking. Die bestaat al met verschillende culturele instellingen in de regio. Meer nieuws vindt u op www.6fm.nl.

ZWOLLE - De overheidssubsidie neemt af en Odeon de Spiegel Theaters besluit het theaterseizoen 2011-2012 met positieve berichten.

Directeur Gijsje van Honk noemt de commerciëlere aanpak van de theaters als belangrijkste verklaring voor het heugelijke nieuws. “Onze maatschappe-lijke betrokkenheid is gegroeid. We staan steeds meer midden in de samenleving. Hierdoor krijgen we meer bezoekers die weliswaar minder besteden. Want we voelen de crisis wel degelijk. De consu-ment kijkt kritisch naar de prijzen en reserveert steeds later.”

Odeon de Spiegel sloot het vorige seizoen af met 129.400 bezoekers bij 360 professionele thea-tervoorstellingen; 3000 mensen meer dan in het voorgaande theaterjaar. Van Honk constateert een lichte groei als het gaat om het verhuren van de

Rabobank sponsor van Theater aan de Brink

Theater werkt commerciëler

theaters aan lokale (amateur)gezelschappen. Ook het verhuren van de theaterzalen aan commerciële instellingen en bedrijven neemt toe. Terwijl de over-heidssubsidie afneemt, ziet Van Honk het totaal aan overige subsidies en bijdragen stijgen. Met name het project Cultuurzaam noemt de theaterdirecteur als hoogtepunt. “We werken intensiever samen met zor-ginstellingen, woningbouwcorporaties, onderwijs, de stichtingen Meedoen en Vier het Leven waardoor minder draagkrachtigen op een betaalbare manier van muziek en theater kunnen genieten.” De positie van de schouwburg is na de opbouwjaren van De Spiegel volgens Van Honk duidelijk stabieler ge-worden. “We moeten nog wel hard werken om het weerstandsvermogen op het juiste peil te krijgen.”

Over de lening in 2006 van circa een miljoen euro van de gemeente, doet zij op dit moment geen uit-spraak. De gemeenteraad heeft besloten de aflos-singsverplichting tot januari 2013 te bevriezen en de

rente hierover kwijt te schelden. Een woordvoerder van de gemeente zegt hierover: “Er ligt bij ons nu een zogenoemd bestuursverslag van Odeon de Spie-gel maar deze is nog in behandeling. We kunnen daarom nog niet inhoudelijk op de situatie van het theater reageren.” Van Honk spreekt binnenkort met de gemeente over een oplossing voor deze lening. “Ik houd het nu liever bij de positieve resultaten. Het een heeft namelijk niets met het ander te maken.” Marion Groenewoud, De Stentor

NUHR-raam in Kleine Komedie

Verbouwing foyer Theater Kikker op tijd klaar

Theatergroep NUHR (Niet Uit Het Raam) heeft een eigen raam gekregen in De Klei-ne Komedie in Amsterdam. Vanwege het 25-jarig jubileum van de groep onthulde collega-cabaretier Bert Visscher vanmid-dag het eerbetoon in het theater.

In het raam is het logo van NUHR met ‘25 jaar’ gegraveerd. De afbeelding is ongeveer 20 bij 20 centimeter groot en zit in een muur van de foyer van de Kleine Komedie.

In 1987 richtten Peter Heerschop, Joep van Deudekom en Viggo Waas NUHR op voor het lustrumfeest op de Academie voor Lichamelijke Opvoeding. Ze kwamen dat jaar ook in de finale van het cabaretfestival Cameretten en kregen landelijke bekendheid.

Jubileumvoorstelling

Om het zilveren jubileum te vieren treedt NUHR zes keer tot in de nacht op in de Kleine Komedie. Vanavond is de eerste voorstelling; die is uitver-kocht. De cabaretiers ‘doen’ hoogte- en dieptepun-ten, nooit gespeelde scènes, verzoeknummers en een quiz. Ook zijn er gastoptredens van onder an-deren Acda en de Munnik, Erik van Muiswinkel, Frank Lammers en Marissa van Eyle. NOS

Bakers Architecten heeft de afgelopen twee maanden gewerkt aan de verbou-wing van de foyer van Theater Kikker in het centrum van Utrecht. De nieuwe foyer van dit kleine experimentele theater is door de ingrepen logistiek verbeterd en heeft een ruimtelijke, eigentijdse uitstra-ling gekregen.

Vanuit de door Bakers Architecten centraal ge-plaatste bar is er nu direct contact met de gehele foyer en de verschillende zitjes. De nieuwe ruimte kenmerkt zich verder door een rustige basis waar-in diverse accenten zijn aangebracht. Zo zijn een aantal muren voorzien van een uniek groen foto-behang en hangen er oude Poolse fabriekslampen aan het plafond.

techniek

8

Warmlopen met de Infinitus

Onlangs heeft de grootste textielprinter ter wereld zijn kunsten vertoond. Het samenwerkingsverband tussen Big Image en de

Technische Universiteit Berlijn zal zijn testfase afronden en starten met het afleveren van hoge kwaliteit naadloze prints met een

formaat van 12 x 50 meter in lengte en omvang. Een wereldpremière met onverwachte en nieuwe mogelijkheden voor decor, theater,

event en setdesign.

Het printteam in Berlijn staat klaar voor de start en de richting is duidelijk. Manager van Big Image Nederland, Hans van Dijk: “Alle onderdelen zijn nu klaar en gereed om ze stap voor stap te monte-ren, inclusief de 12 meter brede drum, de speciaal ontwikkelde printkoppen, de motor en de beno-digde software”. In augustus had de Universiteit het spanningsonderdeel met geleider inclusief digitale camera’s gereed om ervoor te zorgen dat door de juiste geleiding het materiaal strak door de machine heen gaat. Terwijl dit gebeurt, wordt alles digitaal opgenomen en indien nodig via de computer gecor-

rigeerd. Wat eerst op een 3 meter brede machine is getest is nu succesvol geïmplementeerd in de 12 meter versie. Wij verwachten dat de Infinitus een doorslaand succes wordt voor alle theateront-werpers over de hele wereld. De voorloper van deze machine, de airbrush machine, zal nog steeds ingezet worden waar nodig.

De eerste opdrachten die van de Infinitus afkomen zullen worden afgeleverd in o.a. Nederland en Oostenrijk voor ‘La Traviata’ voor het Operahuis GRAZ. Alle mogelijkheden zullen binnenkort door

Big Image uit de doeken worden gedaan op de Event en Trade Show “Meet” in Wenen.“De belangstelling tot dusver in enorm geweest”, aldus Hans van Dijk. De eerste feedback van de BTT technische conferentie onderschrijft de supe-rieure mogelijkheden van de machine.

Mocht u de mogelijkheden in uw film- of decoront-werp, op het toneel, in uw decorset of binnen uw event van deze innovatieve machine willen onder-zoeken, neem dan gerust contact met ons op. Website: www.granderoute.nl

coverstory

10

“Technisch gezien zijn er heel wat creatieve oplossingen bedacht”

coverstory

11

Het volgen van het hart, de zoektocht naar liefde en het verwezenlijken van grote dromen. Dat zijn de onderwerpen waar de musical

The Little Mermaid om draait. In het decor van de magische onderwaterwereld kunnen bezoekers genieten van een indrukwekkend

verhaal en swingende Disney-hits. Stage&Theatre belicht het werk van Derek Blok, Resident Director van The Little Mermaid.

Wat houdt jouw functie binnen The Little

Mermaid in?

Derek Blok vertelt: “Ik ben Resident Director binnen The Little Mermaid. Letterlijk vertaald betekent dit: regisseur ter plaatse. In de opstart van internationale musicals komt er vaak een regisseur uit het buitenland om de inhoud van de musical duidelijk te maken. In ons geval was dat Glenn Casale, die het hele idee van de musical uitgewerkt heeft. Na een aantal workshops van Disney in New York is het creatieve team naar Nederland gekomen, waarna de audities plaatsvonden. Toen het team in Nederland aankwam, hebben we eerst een paar weken in de Dutch Studios gerepeteerd en daarna is de montage verricht in het theater in Essen, Duitsland. In die periode had Glenn samen met de uitvoerend producent de leiding. Tot de première waren zij aanwezig en leerden ze mij om ieder detail van The Little Mermaid kloppend te maken. Bepaalde zaken vielen wel volledig onder mijn verantwoordelijkheid zoals het contact met Martine Bijl, onze vertaalster. Voor de verta-ling moet je natuurlijk Amerikaans en Nederlands kunnen. Humor is belangrijk in een musical. De Nederlandse grappen moeten net zo humoristisch overkomen als de Amerikaanse. Ik werkte dus mee aan de totstandkoming van de Nederlandse musical van The Little Mermaid. Na de première verliet Glenn het Nederlandse team. Vanaf toen was ik als regisseur volledig verantwoordelijk voor de kwali-teit van de show.”

Wat zijn aandachtspunten binnen het regis-

seren van The Little Mermaid?

“De kwaliteit en de manier waarop de show ooit bedoeld en bedacht was - inclusief technische details – moet gekoesterd blijven. Af en toe mail ik naar Glenn een film van de voorstelling. Hij beoor-deelt dan of de lijn van de show er nog in zit. Dat zit meestal wel goed hoor”, zegt Derek lachend. Hij vervolgt: “Ook als ik met een vraag zit, dan benader ik hem. Dat vaste stramien van de musical is ook zichtbaar in de teksten. Voor acteurs is het bijvoorbeeld niet toegestaan om iets anders te zeg-gen dan dat op het script staat. Martine Bijl heeft haar naam onder het contract van de Amerikaans-Nederlandse vertaling gezet en als daar iets mee misgaat, dan wordt zij erop aangekeken. Soms is er wel eens een tekst die niet helemaal lekker loopt; er is dan wel de mogelijkheid om het aan te passen, maar dat dient altijd via Martine te geschieden. Een

groot aandachtspunt in mijn werk tijdens de musi-cal is het inwerken van de hoofdrolspelers en de understudy’s. Ook hierin dient de kwaliteit gewaar-borgd te blijven; het is belangrijk dat mensen waar voor hun geld krijgen. Dat vergt veel repetitie- en voorbereidingstijd. Het acteerwerk valt onder mijn verantwoordelijkheid en de choreografieën vallen onder de verantwoordelijkheid van onze dance cap-tain: Sjoerd Hermens. Hij heeft een coördinerende functie op het gebied van dans. Wij werken veel samen. Ik ben zelf voorheen danser geweest en

Sjoerd heeft ook goede ideeën over het acteerwerk, waardoor we elkaar juist versterken. Maar ik houd me meer bezig met het grote geheel van o.a. het spel, het karakter van de show en het toneel.”

Wat waren voor jou uitdagingen binnen The

Little Mermaid?

“We hebben heel wat uitdagingen gehad! Meer dan de helft van de acteurs vliegen over het toneel door middel van touwen. Dit wordt natuurlijk gedaan om het zwemmen in de show vorm te geven. Niet

Tekst: Marieke van Dam

coverstory

12

alleen de zwembewegingen qua touwen – wat allemaal opgeslagen is in een computer – moesten door de technici geprogrammeerd worden, maar ook de acteurs moesten de zwembewegingen eigen maken. Acteurs komen elkaar tegen in de lucht en onze Ariël heeft een scène waarin ze op een standbeeld landt. Dit moesten de acteurs zichzelf

aanleren. Ariël hangt aan – letterlijk – twee touw-tjes en ze moet tegelijkertijd zwembewegingen met haar lichaam maken én het grootste nummer van de musical zingen. Dat waren pittige uitdagingen. Niet alleen voor de acteurs, maar ook voor de technici. Alle touwen in de lucht mochten elkaar niet kruisen of in de weg zitten. Ook quick changes blijven een

uitdaging alsmede het synchroniseren van bepaalde scènes. Zeeheks Ursula is namelijk een grote octopus, met acht enorme tentakels die door acht dansers gesynchroniseerd bewogen worden. Bij ieder woord dat zij zegt bewegen deze tentakels. Dat moet Ursula leren, maar ook de dansers die deze tentakels bedienen”, aldus Derek.

Waar ben je bijzonder trots op betreffende

The Little Mermaid?

Derek vertelt enthousiast: “Ik denk dat wij, in tegenstelling tot de eerste versie van Broadway, er geloofwaardiger in geslaagd zijn om de onder-waterwereld realistisch weer te geven. Dat heeft met diverse zaken te maken: met de bewegingen van de acteurs, met de touwen die de technici bedienen en met het licht en geluid. Ik weet dat de verantwoordelijken van The Little Mermaid van Disney erg content waren over de manier waarop de musical in Nederland vormgegeven was. Dat blijkt ook wel, want deze versie gaat binnenkort naar Moskou, Milaan en Japan. Joop van den Ende Theaterproducties heeft wel eens vaker – na goed-keuring van Disney – producties aangepast, ook bij Tarzan destijds. Deze betere versies worden dan vaak ook ingezet in andere landen. Dat is zeker wel iets waar we trots op mogen zijn. Wij hebben namelijk de expertise en de know how om dit voor elkaar te krijgen.”

Wat maakt The Little Mermaid anders dan

andere musicals?

Derek ligt toe: “Technisch gezien zijn er heel wat creatieve oplossingen bedacht. Het bewerkstelligen van een realistische onderwaterwereld is uniek. Ook vind ik dat het gelukt is om deze musical zowel voor kinderen als voor volwassenen interes-sant en amusant te maken; die typische Disney humor is ook voor beide doelgroepen ontwikkeld. De woordgrappen van Martine Bijl vinden de volwassenen vaak erg leuk, terwijl de kinderen een jolige meeuw weer erg interessant vinden. Voor iedere betalende volwassene mag overigens één kind gratis mee. Dat komt voort vanuit Disney. In Disneyland is ieder kind ook – vooral zo rond de feestdagen – gratis bij een betalende volwassene.”

Hoe lang zal the Little Mermaid nog draaien?

Derek vertelt tot slot: “We zouden 6 januari stop-pen, maar The Little Mermaid speelt ook volgend jaar door. We zijn gestart als een toerende musical, maar momenteel vindt de voorstelling exclusief plaats in het Beatrixtheater in Utrecht. De kaart-verkoop voor de voorstellingen van januari en februari is nu in volle gang. Voorlopig is er nog geen einddatum bekend, maar dat zal binnenkort wel worden vastgesteld. The Little Mermaid is echt een groot succes en dat is iets waar we allemaal trots op zijn!”

techniek

14

Rosco myColor: kleurrijk genieten!

Wendy Luedtke is Rosco’s Color & Lightening Product Manager, een lichtontwerpster

en een echte liefhebber van kleur. Wendy is verantwoordelijk voor Rosco Spectrum en

introduceert de nieuwste tool voor lichtontwerpers.

“Met enthousiasme presenteer ik onze nieuwe webtool, Rosco myColor. Ik gebruik Rosco myColor al sinds de dag dat het geïntroduceerd werd in ons super-secret internal beta testing lab. Ik gebruik het elke dag.”

Wendy vertelt: “myColor is onze nieuwe online tool die alle filter ranges – Roscolux, Supergel, Cinegel, E-Colour+, en Permacolor – op één plaats verzamelt. Het stelt je in staat om alle kleuren op jouw manier te vinden, filteren, sor-teren, vergelijken, noteren en te bewaren. Het is fantastisch in gebruik of als je bezig bent met het discussiëren over een bepaalde kleur. Terwijl je fysiek aanwezige kleurenwaaiers open liggen op je bureau, kun je ze tegelijkertijd virtueel geopend hebben, waarbij je de productdetails kunt bekijken en kleuren kunt toevoegen of verwijderen en een laatste selectie kunt maken.”

Wendy vervolgt: “Als color filter product mana-ger gebruik ik Rosco myColor als een snelle encyclopedie referentie van Rosco color filters, bijvoorbeeld als een klant vraagt welke kleur

roze ze moeten gebruiken of welke kleurcorrec-tie het beste werkt.”

“Als lichtontwerper, gebruik ik Rosco myColor voor verschillende toepassingen. Als ik weet waarnaar ik op zoek ben en als ik meer details nodig heb (bijvoorbeeld meer technische details of details op het gebied van filters), dan typ ik een filter nummer of een deel van de naam van een kleur in. Ik zie dan onmiddellijk kleu-rendetails, inclusief spectrale data, beschikbare groottes en andere belangrijke eigenschappen, zoals de volledige naam (wat ik niet meer geheel wist)”, aldus Wendy.

“Als ik een “zalmkleurige rood” wil, zoals R40, voor een zonsondergang scène, kan ik de opties rond R40 in chromatische volgorde inventa-riseren en doorbladeren. Ik kan alle, voor mij interessante opties aanklikken en vergelijken. Door dit te doen zie ik dat Calcolors 4660 en 4690 een beetje extra groen-transmissie hebben, die mooi zou kunnen werken op het decor van deze (theater)show.”

techniek

15

“Je zult opmerken dat sommige kleuren in de ‘color data’ sectie je in staat stellen om ‘Production Photos’ te bekijken. Als we produc-tiefoto’s in de gebruikte kleur hebben, dan kun je direct naar de foto’s in onze Color Resource Gallery doorklikken. Als we de foto’s niet heb-ben in de kleur waar je naar op zoek was, maar als jij die zelf wel hebt en je wilt deze delen met andere gebruikers, dan is dat ook mogelijk.”“myPalette en myShow zijn waarschijnlijk twee van de meest krachtige en interessante functies. Let er wel op dat je eerst een myColor user ID aanmaakt, waarop je vervolgens kunt inloggen om gebruik te maken van deze functies.”

“myPalette is net zoals je eigen custom kleuren-waaier. Gebruik het om op de hoogte te blijven van je favoriete Rosco kleuren, met name de kleuren die je keer op keer gebruikt of waarvan je niet kunt wachten om ze een keer te probe-ren. Maak notities over wat je mooi vindt aan bepaalde kleuren. Assistenten kunnen gebruik maken van myPalette om op de hoogte te blijven van de favoriete kleuren van een ontwerper of om aantekeningen te maken door te refereren naar een designers naam of memorabel project. Ingezeten bedrijven kunnen een myPalette creë-ren die ze kunnen exporteren voor bezoekende ontwerpers, of ze kunnen een palet bewaren van hun voorraad voor ontwerpers om naar te verwijzen terwijl ze kleurkeuzes maken voor de rest van hun schema.”“myShow is jouw kleurenlijst voor een bepaalde show. Laten we zeggen dat je een cabaretvoor-stelling aan het ontwerpen bent… Begin door middel van het toevoegen van kleuren die je

overweegt om te gebruiken in je palette buil-der. Vervolgens sla je dit op onder een nieuwe myShow. Voeg toe, verwijder en verfijn je kleurkeuzes terwijl je aan het werk bent aan het project. Gebruik de notes section om het doel of de positie van elke kleur in kaart te brengen. Exporteer je laatste selectie en mail deze naar je assistent.”

“Leraren kunnen een myPalette of myShow creëren met hun lecture colors om de voorbe-reidingstijd van een les te versnellen. Ik heb mijn color lecture opgeslagen met aantekenin-gen en demonstraties van kleuren. Je kunt ook een groep login realiseren, waardoor studenten myShows kunnen opslaan voor ieder project, zodat ze dat later kunnen vergelijken en discus-siëren in de klas. Studenten kunnen daardoor bovendien ideeën uitwisselen met studenten buiten hun klas.”

Kortom: myColor biedt talloze mogelijkheden. “Ik zou uren door kunnen praten hierover.” vertelt Wendy enthousiast. Als je meer hierover wilt leren, bezoek dan: www.rosco.com/spectrum/index.php/2012/08/rosco-mycolorMaak een userID en ontdek zelf de mogelijkhe-den die myColor biedt. Het is echt leuk!

verbouwing

18

Van elektriciteitscentrale naar culturele broedplaats

De renovatie

Koen Koch vertelt: “De renovatie bestaat uit 3 delen. De aannemer, Van Wijnen, start met Machine- en Ketelhal 3, gebouwd in 1928, het hoogste deel van het Energiehuis. In de tweede

helft van 2011 is de renovatie van het tweede bouwgedeelte gestart, Machine- en Ketelhal 2, her-kenbaar als de ruimte zonder dak aan de Lijnbaan. Met de laatste bouwfase werd gestart in mei 2012. Begin 2013 staan de eerste voorstellingen al op

Het Energiehuis Dordrecht biedt binnenkort ruimte voor theatervoorstellingen, circussen, vergaderingen en productpresentaties.

Deze vroegere elektriciteitscentrale wordt namelijk compleet gerenoveerd tot theaterlocatie en muziekpodium. Op 6 juli 2011 hebben

wethouder Jasper Mos en Edith de Bruin, directeur Stichting Energiehuis, de officiële aftrap gegeven voor de bouwwerkzaamheden

aan het Energiehuis. De redactie van Stage&Theatre sprak met Koen Koch, projectleider Theatertechniek bij PB|Theateradviseurs

in Uden, over de tribunebouw van het Energiehuis Dordrecht.

het programma. In drie bouwperiodes zijn er zes grote ruimtes ontstaan: een klein Ketelhuis, een kleine Machinehal, daartussen is er een iets gro-ter Ketelhuis en Machinehal en aan het eind het grootste Ketelhuis met Machinehal. In het gebouw,

verbouwing

19

van ongeveer 100 meter lang en 50 meter breed, worden echt ‘state of the art’-podia gemaakt. Het pand bevat geen toneelhuis en dus geen trek-kenwand, maar wel een zeer uitgebreid technisch plafond voorzien van computergestuurde kettingta-kels. Alle zalen zijn vlakkevloerzalen. Dat betekent dat er wel gehesen kan worden, maar dat er – niet zoals bij een trekkenwand – complete decors uit het zicht kunnen worden gehaald. Het Energiehuis Dordrecht is een enorm flexibel gebouw met een grote diversiteit aan zalen die multifunctioneel inzetbaar zijn. Theatervoorstellingen, circussen, vergaderingen, congressen, productpresentaties en feesten… Het zijn slechts enkele voorbeelden van de mogelijkheden die dit gebouw biedt. Het risico van multifunctionele zalen is dat je iets creëert dat eigenlijk nergens geschikt voor is. Daar zijn wij ons bewust van geweest. Dat is bij het Energiehuis Dordrecht niet het geval; hierbij is goed over het concept en doel nagedacht.”

Kwalitatief en multifunctioneel

Het Energiehuis in Dordrecht heeft PB|Theateradviseurs voor de uitdaging gesteld om kwalitatieve hoogwaardige en multifunctionele zalen te creëren. Koen Koch legt uit: “De zalen moesten, probleemloos en snel, in allerlei vormen op te stellen zijn. Mijn idee was om een tribune, in dit geval, uit zes delen te produceren, waarvan drie delen op een hoger niveau konden worden opgesteld. Dat kan op allerlei manieren: optakelen, opbouwen met een heftruck of de tribune volauto-matisch laten functioneren. Een automatische tribu-ne was mijn streven. Het idee voor de tribunebouw hebben we verwoord in een bestek. We hebben dus een uitgebreide functionele omschrijving gemaakt van de gewenste mogelijkheden. Met deze vraag ben ik naar diverse tribunebouwers gegaan. Daar heb ik van de tribunebouwers antwoord op gekre-gen. De oplossing van tribunebouwer COS N.V. viel het meest binnen de beoogde functionaliteit en binnen het beoogde budget. De kosten zijn geraamd op de basisonderdelen van een theater, waardoor het Budget Bouwkosten beperkte mogelijkheden kent. Bovendien is het ambitieniveau ten tijde van de bouw – een lang proces van enkele jaren – langzamerhand hoger geworden. Instellingen en techniek groeien in die tijd en ook de culturele ontwikkelingen. Het budget is vaak niet vanzelf-sprekend evenredig met de mate van complexiteit die je voor de inhoudelijke ambitie nodig hebt na een tijdje. Over het algemeen is er altijd een drang om zo zuinig mogelijk aan te doen met het budget van een theater. En dat begrijp ik ook wel. Het is tenslotte belastinggeld van jou en mij.”

Volledige theatertechnische inrichting

“Ons aandeel binnen het Energiehuis Dordrecht

is – zowel in het algemeen als binnen de tribu-nebouw – redelijk groot. Wij verzorgen namelijk de volledige theatertechnische inrichting. Waar de gebouwinstallaties ophouden, daar begint ons werk. Waar hier de stopcontacten eindigen, begin-nen wij met installaties van licht, geluid en mecha-nica. Hieronder vallen ook de tribunes. De M3, de grootste Machinehal, kent meerdere gebruikers: Schouwburg Kunstmin, Operagezelschap Hollands Diep en OMSK, een samenvoeging van Lotte van den Bergs gezelschap en de erfenis van de Dogtroep. De Dogtroep maakte bijzonder thea-ter op locatie. Wat wij, van PB|Theateradviseurs geprobeerd hebben, is om aan alle drie de groe-pen tegemoet te komen door zowel locatietheater als een middengrote vlakkevloerzaal te realiseren. Hierdoor is respectievelijk de oude elektriciteits-centrale nog duidelijk zichtbaar, maar is het tege-lijkertijd ook dat klassieke theater met een echte theateropstelling, dat zeer gewenst is door bepaalde gezelschappen. Dat vereist, zeker als je niet om de drie dagen wilt ombouwen, een hoge mate van flexibiliteit. Met de tribunebouw hebben wij hier ook op ingespeeld”, aldus Koen Koch.

Bijzondere tribunebouw

De tribunebouw van het Energiehuis Dordrecht is opmerkelijk en speciaal te noemen. Koen Koch illustreert: “Wat aan deze tribune bijzonder is, is dat deze uitermate licht is qua gewicht. Ook bestaat de tribune uit 6 tribuneblokken die de theatertech-nici op een rij kunnen zetten, zodat er lange lagen ontstaan. Daarnaast is het mogelijk om 3 van de 6 blokken automatisch omhoog te laten gaan, zodat ze aansluiten op de onderste 3 blokken die op de vloer staan, waardoor er één grote tribunevloer met ongeveer 300 zitplaatsen wordt gevormd. ”

Aandachtspunten tribunebouw

Het financiële plaatje was een belangrijk aandachts-punt binnen de totale verbouwing van Energiehuis Dordrecht, maar ook binnen de tribunebouw was er voldoende uitdaging te vinden. Koen Koch vertelt: “Het budget kent beperkingen. Wij wilden een tribune bouwen die snel en gemakkelijk werkt, met een beperkt aantal mensen in een kort tijdsbestek. Dat vormt natuurlijk een spanningsveld met het financiële kader. Gezien het grote aantal gebruikers van het theater, wilden wij losse hulpstukken, con-structies en aanvullende artikelen in het magazijn zoveel mogelijk vermijden. Deze tribune van COS N.V. kan zonder externe hulpstukken – alleen met de toevoeging van een kleine hoeveelheid elektriciteit – zelfstandig werken. Hierdoor kunnen de meest uiteenlopende opstellingen gerealiseerd worden. Er zijn 6 onafhankelijke tribunes die aan elkaar gekoppeld kunnen worden. Stoelen kunnen op een dusdanige wijze worden opgesteld dat de

looppaden altijd gemakkelijk gewijzigd kunnen worden en altijd goed toegankelijk zijn.”

Uitdagingen tribunebouw

“De hoogte is bij tribunebouw telkens weer een uitdaging. Hoe hoger een tribune op poten wordt gezet, hoe instabieler het wordt. Er moeten rond de 200 of 300 gasten op zo’n tribune kunnen zitten, die allemaal bewegen en in hun handen klappen. Zij moeten goed zicht hebben, maar ook stabiel zitten. Daardoor moet de tribune hoog op de poten staan én een stabiele constructie hebben. De horizon-tale en verticale hoogte per rij moet respectievelijk minimaal 27-35 cm zijn. Naast hoogte en stabiliteit moest deze tribune ook verplaatsbaar zijn. Dus in plaats van de gebruikelijke bijna 10 ton voor een tribune, wegen deze tribunes nog geen 2000 kg per stuk. Wij, van PB|Theateradviseurs, hebben het concept bedacht, en dat is na zorgvuldig zoekwerk onder tribunebouwers in de Benelux uitgewerkt door COS N.V. Zij kwamen simpelweg het beste uit de bus”, aldus Koen Koch.

Trots

Koen Koch vertelt tot slot tevreden: “Wij zijn bij-zonder trots dat wij in een moeilijke financiële tijd een zeer hoogwaardige technische ambitie binnen het beoogde budget hebben weten te realiseren. En dat we ondanks dat het concept tribune al sinds het jaar 0 – en ver daarvoor – bestaat, toch nog een nieuwe benadering hebben bedacht voor een inschuiftribune. De tribune schuift niet alleen in, maar deze schuift ook zelf omhoog. De tribune van COS N.V. werkt compleet automatisch. In een paar uur tijd kan de ene opstelling volledig wor-den getransformeerd naar een willekeurige andere opstelling. Dat is bij zo’n multifunctioneel gebouw erg handig en essentieel.”

verbouwing

20

“Een ingewikkelde oplossing is niet per definitie de beste oplossing”

COS N.V., gelegen in het Belgische Oudenaarde, heeft de complete tribunebouw van het Energiehuis Dordrecht verzorgd.

Het bedrijf is gespecialiseerd in de ontwikkeling en productie van telescopische tribunes, mobiele tribunes & podia, vaste tribunes &

zitsystemen en theatertechnieken. De redactie van Stage&Theatre sprak Hans Mayer, verkoopverantwoordelijke voor COS

Nederland.

verbouwing

21

Jullie kwamen voor het Energiehuis

Dordrecht betreffende de tribunebouw het

beste uit de bus. Hoe komt dat?

Hans Mayer vertelt: “PB|Theateradviseurs is op pad gegaan langs diverse tribunebouwers met een aan-tal vragen betreffende de functionaliteit, materialen en kosten. Wij kregen van PB|Theateradviseurs de mogelijkheid om samen met onze engineers na te denken over mogelijke oplossingen. Het zou bijvoorbeeld handig zijn als er zoveel moge-lijk functies geïntegreerd waren in de tribunes, waardoor losse hulpmiddelen niet nodig zijn. Ons vernieuwende concept sprak PB|Theateradviseurs wel aan.”

Was het lastig om een concept te bedenken

voor een geschikte tribunebouw voor het

Energiehuis Dordrecht?

“Het basisidee hadden we al snel helder. Daarna is er uiteraard nog een flinke tijd aan engineering bijgekomen, om het concept te verfijnen. Zowel de vragen als de oplossingen kunnen soms best simpel zijn, maar om tot die oplossingen te komen, is wel het één en ander nodig. Het gewicht en de stabiliteit waren bijvoorbeeld belangrijke onderwerpen van gesprek.”

Waarom waren gewicht en stabiliteit onder-

werp van gesprek?

“Machinehal 3 (M3) is een zaal met 6 mobiele tribunes. 3 van deze 6 tribunes dienden in hoogte

verstelbaar te zijn, zodat ze achter de niet-verstel-bare 3 tribunes geplaatst konden worden. Op die manier ontstaat er één grote tribune. Omdat een deel van de tribune in hoogte verstelbaar moet zijn, zijn wij gebonden aan een bepaald maximaal gewicht om dat te realiseren. Daarom hebben wij een type tribunestoel ontwikkeld die de helft lichter is dan een normale tribunestoel. De stoelen wegen nu ieder rond de 10 kg en een traditionele stoel – daar zit natuurlijk veel meer staal in – weegt onge-veer tussen de 20 en 25 kg. Naast het totaalgewicht, speelde ook de stabiliteit van de in hoogte verstel-bare tribune een belangrijke rol bij het ontwerp: door de hoogteverstelling moeten voorzieningen getroffen worden die ervoor zorgen dat de tribune net zo stabiel is als de tribune die deze hoogtever-stelling niet heeft.”

Hoe werkt de mobiele telescopische tribune

in Machinehal 3 (M3)?

“De tribunedelen in M3 kunnen manueel verplaatst worden en op elke denkbare plaatst in de hal gepositioneerd worden. De tribunes kunnen zowel individueel als aan elkaar gekoppeld gebruikt wor-den. Men zit niet vast aan een vaste indeling zoals bij een traditionele telescooptribune. Drie van deze mobiele tribunes kunnen volledig automatisch op hoogte gebracht worden door middel van elektri-sche actuatoren, vervolgens wordt het tribunedeel manueel uitgeschoven. Het voorste platform van het in hoogte verstelbare deel, sluit dan perfect

aan op de tribune die daarvoor staat, zodat er een mooi aaneengesloten geheel ontstaat. De 6 mobiele telescopische tribunes vormen na het koppelen één grote tribune met capaciteit voor 260 bezoekers. Het Ketelhuis 1 (K1) heeft een telescopische tri-bune met duwkettingaandrijving en is voorzien van 150 zitplaatsen. Ook deze tribune heeft een noviteit: het automatisch omhoog zetten en neerleg-gen van de tribunestoelen wanneer de tribune wordt in- of uitgereden. Het Ketelhuis 2 (K2) heeft 200 zitplaatsen en beschikt over een vaste tribune met daarvoor een telescopische tribune geplaatst. Deze vaste tribune is door de aannemer gemaakt. Ook is er nog een poppodium aanwezig in het Energiehuis Dordrecht, maar daar zijn geen tribunes geplaatst. Wat de tribunes in het Energiehuis Dordrecht anders maakt dan andere tribunes, is dat de mobiele telescopische tribunes in hoogte verstelbaar zijn. Het in- en uitschuiven gebeurt overigens manueel. Tribunes die automatisch in hoogte verstelbaar zijn, zijn uniek; dat is nog nergens anders in theaterland gecreëerd.”

verbouwing

22

“Tribunes die automatisch in hoogte verstelbaar zijn, zijn uniek; dat is nog nergens anders in theaterland gecreëerd.”

Hoe lang duurt het in hoogte en in lengte

verstellen van de tribunes?

“In een paar minuten is de gehele tribune in hoogte versteld. Vervolgens wordt de tribune manueel geborgd. Daarna is het een kwestie van de tribune-delen uitschuiven en aansluiten op het voorgaande deel. Het manueel uitschuiven klinkt voor veel mensen ingewikkeld, maar het is erg eenvoudig in gebruik en vrij van storingen. Als we het auto-matisch hadden gemaakt, dan zou het gewicht een stuk hoger uitvallen en dat was niet de bedoeling. Het is erg simpel gehouden. Koen Koch, van PB|Theateradviseurs, gebruikt voor onze tribunes de term low tech, wat aangeeft dat wij gebruiks-vriendelijke tribunes leveren, die niet te technisch in gebruik zijn.”

Wat waren uitdagingen bij het realiseren

van de tribunebouw?

“De uitdaging was onder andere om het plan dat we hadden geschetst ook daadwerkelijk op papier te krijgen, met name op het gebied van stabiliteit, gewicht en het functioneren. Tijdens het ontwerp denk je wel eens aan oplossingen, die in praktijk toch niet uitvoerbaar blijken of simpelweg te kostbaar zijn. Dan moet er een andere oplossing bedacht worden. Een ingewikkelde oplossing is

niet per definitie de beste oplossing. Tribunes moe-ten vooral functioneel zijn. Voor onze engineers was het een uitdaging om alles goed te berekenen en te zoeken naar oplossingen die de stabiliteit van de gehele constructie kunnen waarborgen.”

In welk traject bevindt COS N.V. zich

momenteel betreffende de tribunebouw?

“De laatste definitieve productietekeningen worden momenteel gemaakt. Als dat af is, worden alle materialen en onderdelen besteld zodat we hier in Oudenaarde met de productie kunnen aanvangen. In januari zullen de in hoogte verstelbare tribunes eerst bij ons volledig worden opgebouwd. Het wordt dan getest en eventueel bijgestuurd. In februari worden de mobiele telescopische tribunes kant-en-klaar in Dordrecht afgeleverd.”

Wat zijn de voordelen voor de gebruiker van

deze tribunes?

“De multifunctionaliteit van de mobiele tribunes in de M3. Deze tribunes kunnen in vele verschillende opstellingen worden gebruikt. Daarnaast zijn deze tribunes ook voorzien van een systeem dat de tri-bune niet de gebruikelijke 30 mm opheft, maar 150 mm! Hierdoor krijgt de tribune meer bodemvrij-heid en kan de tribune ook op een trailer gereden

worden en vervoerd. Doordat de tribunes vervoerd kunnen worden zijn de mogelijkheden nog uitge-breider. De tribunes kunnen dan bijvoorbeeld op het naastgelegen evenementenplein gebruikt wor-den of verhuurd worden aan externe partijen als het Energiehuis Dordrecht er een avond geen gebruik van maakt. Een groot voordeel bij de telescopi-sche tribune in K1 is dat deze wordt aangedreven door ons duwkettingsysteem. In tegenstelling tot de traditionele trommelmotoren die de vloer als weerstand moeten gebruiken, duwt een tribune met duwkettingsysteem zichzelf op het eigen chassis open met tandwiel en ketting. Het systeem opereert dus autonoom en ongeacht de ondergrond zal de tri-bune perfect open- en dichtschuiven. Het systeem wordt van achteruit aangedreven, waardoor de platforms naar voren worden geduwd. Deze heeft dus niet de weerstand van de vloer nodig omdat het hele systeem aan de tribune zelf bevestigd zit. Hierdoor ontstaat er, met dit nieuwe systeem, geen schade aan de tribune en vloer. De aandrijving met de duwketting heeft als bijkomend voordeel dat het systeem om de stoelen automatisch omhoog te zetten en neer te leggen een optie is die nu makke-lijker is te realiseren. Zowel technisch voor ons, als financieel voor de opdrachtgever. ”

onafhankelijk advies • risico management opleidingen en trainingen • inspecties

THEATERSHOW

24

“Het is een uitdagende tour! ”Licht- en geluidsontwerp vormt een leuke uitdaging

Thomas de Stoomlocomotief – bekend van tv – is terug in het theater met een gloednieuwe theatershow Thomas en de schat.

Wanneer het blauwe treintje een oude schatkaart vindt en besluit op zoek te gaan naar de verborgen schat, weet hij nog niet welke

verrassingen hem allemaal te wachten staan. De levensgrote, rijdende treinen, vrolijke muziek en kleurrijke decors maken de

voorstelling een feest voor de hele familie. Uiteraard komen alle bekende figuren uit de tv-serie voorbij, waaronder de Dikke

Controleur (Peter Lusse), Thomas en zijn vrienden Percy, James en Gordon. De redactie van Stage&Theatre interviewde François

Wissink van Wissink AV, verantwoordelijk voor het geluidsontwerp, en Patrick Slots van Cue Design, verantwoordelijk voor het

lichtontwerp.

Tekst: Marieke van Dam

Hoe en van wie kwam het idee om een

theatervoorstelling te maken van Thomas

en de schat?

François: “Van Hoorne Entertainment is de initi-atiefnemer van de theaterproducties waar wij op worden ingezet. Wij worden beide, samen met anderen zelfstandigen, al enige jaren als vast team ingezet op verschillende theaterproducties en fami-lie-evenementen voor de technische invulling. Van Hoorne Entertainment heeft via haar eigen netwerk het idee opgedaan en de contacten gelegd om deze productie naar Nederland te halen.”

Voor welke leeftijd is de voorstelling

Thomas en de schat bedoeld?

Patrick: “Deze voorstelling richt zich op kinderen van 2 jaar en ouder. Maar ik moet eerlijk bekennen dat wij zelf ook nog bij iedere show moeten lachen. De voorstelling heeft meerdere lagen humor.”

Wat maakt Thomas en de schat een

andere voorstelling dan alle andere

kindervoorstellingen?

Patrick: “Thomas de Stoomlocomotief is al jaren een hype op televisie. De twee levensgrote treinen

die – elektrisch aangedreven – over het toneel bewegen maken heel veel indruk op de kinderen en de ouders. De kwaliteit is hoog, zowel creatief als technisch.”

Wat zijn, technisch gezien, uitdagingen bij

de voorstelling Thomas en de schat?

François: “Geluidstechnisch is de uitdaging groot. In dit verhaal komen 4 treinen en een helikopter voor, die deel uitmaken van de conversaties. De stemmen voor deze conversaties staan op band. Ik start deze stemmen, dus neem actief deel aan het proces. We hebben ervoor gekozen om zoveel mogelijk digitaal te werken. We gebruiken als geluidstafel een Yamaha LS-9 die geprogrammeerd is in scènes. De scènes worden getriggerd door QLab, waar ook alle orkestbanden en stemmen van

de niet-live karakters in zijn verwerkt. Daardoor kan ik me optimaal concentreren op het geluids-beeld en de timing van de cues.”Patrick: “Voor mij was de uitdaging in dit ontwerp de doelgroep. Deze is heel jong en snel afgeleid. Het verhaal is vlot en afwisselend en er is veel te zien waardoor de kinderen geboeid blijven. De kunst is om dat in het licht te ondersteunen en versterken. Dat is aardig gelukt. Op televisie komt Thomas in diverse settings voor. Daardoor ben ik in het theater vanzelfsprekend beperkt qua decor. Voor mij lag de uitdaging dan ook in het ontwerpen van kleurrijke plaatjes die het geheel ondersteunen. Door middel van het leggen van verschillende accenten hebben we met dezelfde settings in het decor echt heel verschillende plaatjes kunnen maken.”

THEATERSHOW

25

Wat is er gedaan om de zintuigen van

kinderen te prikkelen?

Patrick: “Qua belichting is het een uitgebalanceerd en kleurrijk geheel geworden. We gebruiken ver-schillende effecten, zoals een portable rookmachine in Thomas. Hierdoor komt er ook echt rook uit de schoorsteen van Thomas. Ook in de schatkist, waar het verhaal om draait, zijn licht- en rookeffecten verwerkt.”François: “Er zijn talloze geluidseffecten gebruikt om accenten te leggen op bewegingen en om de sfeer te verstrekken. At heeft geresulteerd in ruim 280 cues.”

Thomas en de schat is te zien tot en met

maart 2013. Komt er een vervolg in het

theaterseizoen 2013/2014?

Patrick: “In seizoen 2013/2014 komt Thomas de Stoomlocomotief niet terug. Van Hoorne

Entertainment brengt volgend seizoen Assepoester de Musical, Bob de Bouwer de Theatertour en Woezel en Pip naar het theater. Bij deze drie producties zullen wij beiden opnieuw betrokken zijn. ”

Hoe kijken jullie terug op het afgelopen sei-

zoen van Thomas en de schat?

François: “Het is opnieuw een uitdagende tour. Het is leuk om betrokken te zijn bij een succesvolle tour, zeker in deze tijden.”

Gebruikte materialen Thomas en de schat:

Licht:GrandMAMac 250 Entour24 x Eleation Led Spots4 x HQI1 x ACL setConventioneel licht

Geluid:Yamaha LS94 X-Act monitors (vliegend)8 Sennheiser MKE 2Shure UR4D zendersApple met QLabM-Audio firewire interfacePA wordt vrijwel altijd van het theater gebruikt

Voor meer informatie: Thomas en de Schat: www.vanhoorneentertainment.nl

Wissink AV: www.wissink-av.nl

Cue design: www.cuedesign.eu

Op ons kunt u rekenen...

Wij wensen u in 2013 optimale informatie en zakelijk succes

John van Dolderen

Anouk Smeets

Mars

ha

Laij

an

Harm Cornelissen

Sandra Verlinde

Linda Reijs

Robin van Gemert T

heo

W

ub

bo

lts

Mark Muis

Marcel NicolasenRichard Mulders

Bob Janssen

René van Eijden

Joo

p

Ra

asv

eld

Marco Gerritsen

Dorothee Verdaasdonk

Fred

eri

c

B

issc

ho

p

Dries van Zuylen

BertOling

Eeuwe Vos

Joris Stortelder

Dorita Brinkman

Ralph Tijssen Dic

k

Ste

ffen

s

Nie

lsA

chte

reekte

Tilly Wijnhof

Sandra Elzinga Joris

KroezenAkim Bwefar

Heltjo Brinkman

Mirjam van de Meerendonk

Reinoud Goossens

Ruud Bakkers

Jacc

o v

an

den

Berg

Han

s K

àza

n

Martin Bos

Karin de Vries

Diego Teunissen

Raymond Smit

Leo

S

chaeff

er

Marieke van Dam

Ralph Brinkman

John Bindels

Rene Moes

• AV Nieuwjaarswens jan13.indd 1 04-12-2012 14:42:54

interview

28

Protec Industrial Doors opent deuren

Brandwerende, explosiebestendige deuren, inbraakveilige deuren maar voor de theaterbranche ook niet geheel onbelangrijk:

speciale en geluidsisolerende deuren… Protec Industrial Doors, gevestigd in het Utrechtse Vianen, levert het allemaal!

Het begintraject tot en met de engineering en het uiteindelijke resultaat van de deuren wordt volledig verzorgd volgens de nieuwste

normen (Peutz, Efectis, TNO, Warrington en SGK). Het bedrijf is alles behalve standaard; sterker nog: het opent deuren!

De redactie van Stage&Theatre belicht het werk van Patrick Kwakernaak, marketingmanager bij Protec Industrial Doors.

interview

29

Is veiligheid een belangrijk onderwerp

binnen Protec Industrial Doors?

Patrick: “Veiligheid is zeker een belangrijk onder-werp binnen Protec Industrial Doors. Wij bieden de brandwerende en explosiebestendige deuren, maar ook inbraakveilige deuren. Al deze eigenschappen kunnen ook gecombineerd worden. In sommige opslagruimtes van bedrijven worden gevaarlijke stoffen opgeslagen; daar plaatsen wij onze brandwe-ren deuren, die aan de PGS15 voldoen. Veiligheid speelt natuurlijk ook een rol op het gebied van akoestiek. Bij de akoestiek in bijvoorbeeld een the-ater dient de geluidsoverlast gereduceerd te worden door middel van geluidsabsorberende deuren. Het is belangrijk om het geluid in de voorstellingen en naar buiten toe beheersbaar te maken. Ook plaatsen wij onze geluidsabsorberende deuren vaak in test-ruimtes en verschillende industrieën, waar regel-matig veel geluidsoverlast is.”

Welke deuren leveren jullie voornamelijk

aan de theaterbranche?

“Wij leveren voornamelijk veel geluidsisolerende deuren, die een overgang zijn van het toneel naar de opslagruimtes. Door deze – vaak grote – deuren worden de decorstukken heen en weer getranspor-teerd. Vaak is het een harde eis dat deze deuren ook brandwerend zijn. Wij kunnen dan een brand-werende geluidsisolerende overheaddeur bieden, die eerst getest wordt op geluid en vervolgens op brandwerendheid, waardoor deze compleet gecer-tificeerd is. Naast de deuren in opslagruimtes, leveren wij aan theaters ook vaak deuren voor in de buitenmuren, voor de aan- en afvoer van thea-termateriaal. Bij theaters en culturele centra zien wij dat het esthetische karakter erg belangrijk is. Theaters willen graag een bepaalde uitstraling en kiezen dan ook regelmatig voor onze speciale deu-ren, die een mooi uiterlijk hebben en compleet naar de wens van de opdrachtgever zijn gemaakt, maar

tegelijkertijd geluidsabsorberend en geluidswerend zijn. Voor Theater De Kom in Nieuwegein hebben wij bijvoorbeeld glazen deuren met LED-lampjes erin vervaardigd. Vooral als de deur niet ergens achteraf gesitueerd is maar onderdeel is van een plein, dan willen theaters vaak dat het er represen-tatief uitziet. Deze speciale deuren worden altijd in samenspraak met de architect gemaakt en vaak ook met het bedrijf die de gevel verzorgt. Zo ontstaat er uniformiteit.”

Wat maakt Protec Industrial Doors uniek?

“We hebben een eigen productie in Turkije, dus kunnen alles op de wensen van de klant aanpassen.

Wij geven advies en beschrijven de mogelijkhe-den. Als er bijvoorbeeld demping (dB) gewenst is op bepaalde frequentiebanden buiten de reeds geteste deuren, dan kunnen wij de deur daar naar ontwikkelen in samenspraak met een akoestisch adviesbureau. Dat is het voordeel van een eigen productie en eigen engineers. Wij verzorgen alleen gecertificeerde deuren en leveren akoestiek op maat. Geen uitdaging is ons te gek. Grote afmetin-gen of speciale oplossingen… Zolang het technisch haalbaar is, voeren wij het uit. Wij werken niet met standaardmaten maar projectmatig. Voor elk pro-ject wordt een nieuwe deur ontworpen.”

Aan welke projecten werken jullie

momenteel mee?

“Het meest uitdagende project waar we nu mee bezig zijn is het Muziekpaleis in Utrecht. Daar leveren we een combinatie van brandwerende en geluidsisolerende deuren. Het is een complex gebouw, waarin de montage en inbouw van de deu-ren lastig is door de beperkte ruimte. Het muziekpa-leis in Utrecht heeft verschillende verdiepingen en zalen en in de aanwezige liftschachten hebben wij geluidsisolerende deuren geplaatst. Akoestisch en logistiek is dat een mooie uitdaging. Ook de Ziggo Dome, speciaal ontworpen voor versterkt geluid, was een mooie uitdaging voor ons. Daar zitten in de buitengevel allemaal deuren, voor de aanvoer van materialen voor concerten, van Protec Industrial Doors. Ook hebben wij daar twee deuren geplaatst van de opslagruimte naar de zaal toe.”

achtergrond

30

XL Video groots aangepakte projectie voor de entertainment- en theaterbranche

XL Video is leverancier in videomaterialen in de evenementen- en theaterbranche. Dit varieert van projectoren tot en met LED-

schermen met mogelijk diverse video-aansturingen. De redactie van Stage&Theatre sprak Hedwig van der Geer, accountmanager

van XL Video Nederland, in Utrecht.

Wat leveren jullie op het gebied van video-

techniek aan theaters?

“In de theaterbranche leveren wij voornamelijk pro-jectieoplossingen. Projectie geeft een mooi en scherp beeld, afhankelijk van de content uiteraard. Vaak geeft projectie voor een decor tevens een realistischer beeld, wat voor een decor of achtergrond tijdens een theatervoorstelling erg geschikt is. Wij merken dat er in de theaterwereld minder vraag is naar LED. LED is er in verschillende soorten en maten en tevens is de pixelpitch per product ver-schillend. Voor elke wens is er een mogelijkheid. Toch is LED vaak wel kostbaarder dan projectie. In tijden van budgetbeperkingen en gezien een theatertour vaak voor een langere periode weggaat, sluit projectie meestal beter aan bij de wensen van de opdrachtgever.”

Zijn er ontwikkelingen binnen de vraag naar

de producten van XL Video?

“In de theaterbranche is er steeds meer vraag naar kleinere en stillere projectoren. Met name voor dans en opera is dat essentieel. Wij volgen de ontwikkelingen voor kleinere en stillere projecto-ren op de voet, zodat wij voorlopen in technische

innovaties. Naast de gereduceerde grootte en het compactere karakter, is ook het gewicht een steeds terugkerend onderwerp. Momenteel zijn wij bezig met een van onze vaste leveranciers om in te spelen op de ontwikkelingen voor muisstille projecto-ren. We brengen deze nieuwe ontwikkeling begin volgend jaar op de markt.”

Foto: Koen Broos

Foto: XL Video Foto: Koen Broos

achtergrond

31

Alvin Williams

Alvin Williams is 1e Voorstellingsleider bij De Nederlandse Opera t.b.v. 3 producties per jaar sinds 1995. Hij heeft daarnaast een eigen bedrijf (JMTmanagement) dat organisatorische en artis-tieke diensten verleent t.b.v. live-events in alle vormen (concerten, theaterproducties, festivals, tv-uitzendingen, congressen),Naast een fijn JMTmanagement-team van profes-sionals die wereldwijd allerlei diensten verlenen, verzorgt Alvin zelf ook namens JMTmanagement productieleiding, stagemanagement en showregie.En doceert hij het vak ‘Voorstellingsorganisatie’ t.b.v. de ‘Opleiding Productie Podiumkunsten’ aan de ‘Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten’.Alvin: “Ik kies met grote regelmaat voor XL-video als videopartner voor internationale theaterpro-ducties, omdat zij naast de top-expertise ook een onnavolgbare service leveren. De aandacht die elk project krijgt is intens, of het nu een zeer groot pro-

Opdrachtgevers over XL Videoject betreft of een kleine productie. De omvang van de productie heeft geen invloed op de benadering in deze en dat is aangenaam. Het meedenken en vooral het verder (vooruit) denken is wat de samen-werking zeer compleet maakt en je als ‘opdrachtge-ver’ een ontzettend veilig gevoel geeft!”

Uri Rapaport:

Uri Rapaport werkt sinds 1978 in het theater voornamelijk in technische en creatieve functies waarvan meer dan 15 jaar bij de Stadsschouwburg Utrecht. Hij heeft nu een eigen bedrijf dat zich voornamelijk richt op het maken van lichtontwer-pen en het bedenken van concepten voor thea-ter, evenementen, concerten, architectuur, muse-ale activiteiten maar ook communicatietrajecten. Recente theaterproducties zijn: Hij gelooft in mij, Aspects of love, Dik Trom de musical, Lucia di Lammermoor, Matheuss Passie van Boudewijn Tarenskeen en Lover of Loser.

Ik werk graag met XL video om de volgende redenen: - De wijze waarop een project wordt benaderd, het

meedenken om tot de beste oplossing te komen en daarbij het theatrale aspect als leidraad hou-den. D.w.z. dat niet altijd de videoweergave als prioriteit geldt maar ook de geluidsproductie van de gebruikte apparatuur, gewicht, wijze van plaat-sing, tijdsdruk en uiterlijk visuele aspecten, zoals als kleur en vorm van de gebruikte apparatuur.

- De wijze waarop een project wordt opgeleverd, de manier hoe men zich op de werkvloer mani-festeert, de kennis en het enthousiasme, hoe klein of groot een project ook is.

- Hoe het bedrijf problemen oplost. Een nadeel van theater en evenementen is dat er altijd gewerkt moet worden op onmogelijke tijden wanneer er problemen zijn. Dit was tot op heden eerder van-zelfsprekend dan dat dat een probleem is.

- De kennis op elk gebied van videoweergave.

Wat is belangrijk binnen het contact met

opdrachtgevers?

“Wij vinden het belangrijk om écht met de opdrachtgever mee te denken, door te luisteren wat de bedoeling is van het eindplaatje. Wat heeft de klant nodig? En wat is het gewenste eindbeeld wat de opdrachtgever voor ogen heeft? zijn vragen die wij onszelf altijd stellen. Vervolgens inventariseren wij verschillende oplossingen om het gewenste resultaat te bereiken. Wij denken ook aan oplossin-gen waar een klant in eerste instantie wellicht niet aan gedacht had. Kortom: wij denken creatief mee over de mogelijkheden binnen video en de daarbij behorende video-aansturing. Deze aansturing speelt

ook een grote rol. Er zijn soms wensen waarvan een opdrachtgever denkt dat deze niet haalbaar zijn. Vaak zijn deze wensen wel haalbaar en wij adviseren onze opdrachtgevers hierin.”

Aan welke projecten werken jullie

momenteel?

“Wij zijn nu bezig met een project van het Theater aan het Vrijthof in het zuidelijke Maastricht. Zij zijn momenteel bezig met een theatervoorstelling die zij zelf bedacht hebben. Voor de projectie van deze voorstelling hebben zij echter een probleem: de projectieafstand is erg klein. Het Theater aan het Vrijthof heeft ons benaderd om mee te denken

over de mogelijkheden. Wij hebben vervolgens, in samenspraak met het Theater aan het Vrijthof, gekozen om met spiegels te werken. Door middel van de weerkaatsing van een projectie via een spe-ciale projectiespiegel in een bepaalde hoek, komt het gewenste beeld via deze spiegel op de juiste plek, ook als er weinig ruimte is. Dat zijn oplos-singen waar wij wel aan denken maar waaraan een opdrachtgever nog niet had gedacht. Wij zijn specialisten op het gebied van het verhuren van videoproducten en willen dat graag zo houden. Wij willen dátgene doen, waar we goed in zijn!”

Foto: Koen Broos Referentie: Opera: Der Ring des NibelungenOperatour in: Berlijn & MilaanVideo-ontwerper: Arjen Klerkx & Kurt D’Haesleer

Foto: Hans Hijmering Referentie: Das Lied von der Erde 2012 Operatour in: Antwerpen, Brussel, Rotterdam en AmsterdamTechnische producer: JMTmanagement

4

Xl video nederland BvKrommewetering 21 • 3543 AP UTRECHT

+31(0)30 248 22 70 • www.xlvideo.nl

coverstory

32

4

3

2

1

2

theater textiel en theaterinrichting

Voorbancken 5, 3645 gV VinKeVeenPostbus 9 , 3645 ZJ VinKeVeen

telefoon (0297) 26 30 87 - 26 46 62telefax (0297) 26 40 88

e-mail: theatex@xs4all.nlWebsite: www.theatex.nl

1

3

NIEUWE NEDERLANDSE IMPORTEUR VAN

GEAVANCEERDE LICHTSTURINGEN

INTRODUCTIEAANBIEDINGEN:

Markt15 7064 AZ Silvolde

Telefoon: 0315-33 02 27E-mail: info@lightconnection.nl

M1 Licht en Media console met 512 Ch.

Nu 870,- excl. BTW

S1 Licht en Media console met 4096 Ch. Nu 3.350,- excl. BTW.

EEN LICHTSHOW PROGRAMMEREN WAS NOG NOOIT ZO SIMPEL.. .

Download de gratis software voor Windows of MAC via www.jandsvista.com/download

Kijk naar de onbegrensde mogelijkheden via www.jandsvista/support/training

Voor meer informatie: www.jandslighting.nl