De stad Groningen historisch beschouwd

Stefan Badenbroek0825966Stefan.Badenbroek@Gmail.com

De stad Groningen historisch beschouwd

Inhoudsopgave

De stad Groningen inleiding

Oorsprong van de stad Groningen 14e eeuw

De ommuurde stad Groningen tot de 17e eeuw

De stad Groningen 17e - halverwege 19e eeuw

Verwoesting en wederopbouw 19e eeuw

Stadsvernieling en stadsvernieuwing

Inleiding de stad Groningen:

De stad Groningen behoort tot een van de oudste steden van Nederland. Door zijn oncentrale ligging ten opzichte van de steden (Utrecht, Brussel ,Amsterdam en Den Haag), was de stad historisch gezien vooral op zichzelf aangewezen. De stad Groningen maakte als hanze stad deel uit van het Noord-Duitse handelsnetwerk. Later werd de stad vooral een marktcentrum voor het omliggende gebied.

Groningen hoort sinds de replubliek bij Nederland, maar tot aan de Franse tijd bleef Groningen een autonome stad. De stad Groningen was als een heer in het grootste deel van de provincie.

De grootste ramp in de Groninger geschiedenis was de Tweede Wereldoorlog, deze oorlog kostte 3300 burgers het leven kostte.Tegenwoordig is Groningen een studentestad met bijna 50.000 studenten waarvan er ruim 30.000 in de stad zelf wonen. De stad Groningen heeft ook veel gevarieerde handel en industrie.

Oorsprong van de stad Groningen:

De oudst bekende vermelding,van de stad Groningen toen nog bekend als (villa Cruoninga), da-teert uit 1040, al ver voor dat jaar was de huidige stad een bewoonde plaats was. De oudste archeo-logische vondsten binnen het gebied van de huidige stad zijn gedateerd uit circa 3950–3720 voor Chr. Groningen is waarschijnlijk ontstaan uit twee verschillende kernen, een lag rond het huidige Marti-nikerkhof, de andere tussen het Zuiderdiep en het Verbindingskanaal.De geschreven geschiedenis van Groningen begint in 1040 met de schenking door de Duitse keizer van goederen en rechten aan de kerk van Utrecht.Groningen moet in 1040 al een zekere marktfunctie voor de directe omgeving hebben gehad. De oudste kerk, de Maartenskerk, is blijkens archeologisch onderzoek gesticht rond 800. Hoewel van een formele verlening van stadsrecht geen sprake is beschouwt de stad zich dan wel als stad. In het begin van de veertiende eeuw erkent bisschop Gwijde van Avesnes ook uitdrukkelijk de rechten van de stad. In de late middeleeuwen maakte de stad deel uit van de Hanze. De handel van de stad lijkt dan echter al voornamelijk een lokale functie te hebben. Waar in de dertiende eeuw kooplieden uit Gro-ningen nog in bronnen zijn te traceren in verre streken wordt de stad in de veertiende eeuw vooral de marktplaats voor de omliggende, dan nog Friese Ommelanden. De stad ziet zich in deze peri-ode zelf ook als Fries. In 1361 is Groningen dan ook de vergaderplaats van de Upstalbeam. Nadien wordt overigens van deze algemene vergadering van alle Friese gebieden niets meer vernomen.

1616 1641

16841649

De ommuurde stad Groningen (tot de 17e eeuw)

De groei van de stad Groningen van 16de naar de 17de eeuw. In 1606 woonden er naar schatting van I.B.M. Matthey ongeveer 16.600 mensen in de stad. Rond 1620 was dit aantal; inwoners gestegen tot ongeveer 20.000 en rond 1700 zelfs tot ongeveer 23.000. De provincie Groningen telt op dat moment ongeveer zo’n 96.000 mensen.In 1614 kreeg de stad Groningen zijn universiteit voor de opleiding van predikanten. Eveneens in de zeven-tiende eeuw werd de stad fors uitgebreid en kreeg zij een nieuwe omwalling. Die nieuwe vesting werd in 1672 belegerd door de bisschop van Munster genaamd Bernhard von Galen. Ieder jaar op 28 augustus viert de stad de overwinning op Bommen Berend Dit evenement staat bekend als Gronings ontzet. In 1698 werd de vesting versterkt met ‘Nieuwe Werken’, namelijk de Linie van Helpman, ontworpen door Menno van Coehoorn. (Zie de kaarten op de pagina hiernaast. en op de volgende 4 pa-gina’s uitvergroot) van 1616 t/m 1684

1616

16161616

16161616

1641

1649

1684

1

2

3

4

De stad Groningen (17e - halverwege 19e eeuw)

Tot de zeventiende eeuw had de stad al bijna twee eeuwen de groei van de bevolking op kunnen vangen, maar in de loop van de 17e eeuw begon het toch te knellen. Er moets meer ruimte komen . Uitbreiding buiten de omwalling was niet mogelijk vanwege het militaire belang dat de stad als vesting had. Na de Frans-Duitse Oorlog van 1870–1871 werd duidelijk dat vestingen als Groningen militair geen betekenis meer kon-den hebben. De vestingwet in 1874 maakte dan ook een einde aan de Vesting Groningen, op de oude wallen ontstond het Noorderplantsoen en werd het Academisch Ziekenhuis gevestigd. Buiten de oude omwalling ontstonden nieuwe wijken, eerst langs de Hereweg, later ook de Oosterpoort en aan de noordkant.

1.Uitbreiding aan de Noord West kant. 2.Uitbreiding aan de Noord Oost kant.3.Uitbreiding aan de Zuid West kant.4.Uitbreiding aan de Zuid Oost kant.

1

1.Uitbreiding aan de Noord West kant.

2

2.Uitbreiding aan de Noord Oost kant.

3

3.Uitbreiding aan de Zuid West kant.

4

4.Uitbreiding aan de Zuid Oost kant.

Verwoesting en wederopbouw 19de eeuw

Tweede WereldoorlogDe Tweede Wereldoorlog heeft in Groningen diepe sporen nagelaten. In totaal stierven 3300 inwoners door de oorlog, onder hen 2800 Joodse burgers. De stad had in 1940 een bloeiende Joodse gemeenschap van ongeveer 3000 mensen, onder wie 250 vluchtelingen uit Duitsland . De eerste Groningser Joden - 600 mannen - werden door de Duitsers vanaf augustus 1942 opgeroepen voor werkkampen. De deportaties gingen door tot april 1943. Relatief weinig Groningse Joden doken onder. Een studentencomité hielp Joodse kinderen om onder te duiken.

Op de Grote Markt werd in het Scholtenhuis een afdeling van de SD gevestigd, die een scherpe terreur uitvoer-de. Een van de beruchtste deelnemers aan die terreur was de later ter dood veroordeelde Nederlandse SS-er Pieter Faber (geëxecuteerd) en zijn broer Klaas Carel Faber.De bevrijding van Groningen in 1945 ging gepaard met een heftige strijd, mede door het relatief grote Duitse garnizoen, onder wie SS-ers. In de stad woonden tegen het begin van de oorlog ongeveer 124.000 mensen, maar door een grote stroom vluchtelingen vanuit het zuiden was dit opgelopen tot meer dan 150.000. Vele verzetsstrijders waren vlak voor de komst van de Canadezen opgepakt en gefusilleerd.De gehele noord- en oostwand van de Grote Markt werden verwoest, de Martinitoren en -kerk bleven won-derwel gespaard.

Weder opbouw 19de tot de 20e eeuw

In de twintigste eeuw breidde Groningen zich steeds verder uit, dit gebeurde niet alleen in de vorm van bebouwing, maar ook in de oppervlakkte van de totale stad, doordat het dorp Helpman door Groningen geannexeerd werd. het dorp Helpman hoorde eerder bij de gemeente Haren. De gemeentes Hoogkerk en Noorddijk werden in 1969 ook bij de stad Groningen toegevoegd.