1. Svitova teorieoja stanovnistva?Najsigurniji znak za blagostanje neke zemlje jeste rast broja njenih stanovnika.

2. Maltusova teorija stanovnistva?-Delo ‘’Esej o stanovnistvu’’- Po njemu, stanovništvo se razmnožava brže nego što raste proizvodnja hrane.Namera Maltusa je bila da se formulise tzv prirodni zakon stanovnistva.

3. Petijeva teorija stanovnistva?Smatra da stanovnistvo predstavlja komponentu bogatstva zemlje i on kaze: „Malobrojnost ljudi znaci stvarno siromastvo“

4. Uza i sira definicija privrednog sistema?Privredni sistem prema sirem odredjivanju obuhvata celinu odnosa izmedju ljudi i subjekata privrede u sferi:*materijal proizvodnje *razmene*raspodele *potrosnje u odredjenoj zemlji, vremenskom periodu i fazi drustveno-ekonomskog razvoja.U okviru uže definicije privrednog sistema posebna pažnja se posvećuje kategorijama kao što su:- tržišna proizvodnja- pluralizam svojinskih oblika- položaj proizvođača u procesu proizvodnje- resursi i rezultati proizvodnje- organizovanje privrednih subjekata u tržišnim uslovima- tržište roba novca kapitala kreditni i monetarni sistem odnosi sa inostranstvom

1

- upravljanje i koordiniranje privrednim razvojem.

U sirem smislu privredni sistem obuhvata izucavanje konkretnih oblika privrednog zivota, nastajanje odredjenih institucija, delovanje instrumenata ekonomske politike pomocu kojih se regulise privredni zivot i uslovi poslovanja privrednih subjekata.

5. Sta je ekonomska politika?Ekonomska politika se moze tretirati kao posebna disciplina i ona obuhvata utvrdjivanje konkretnih ekonomskih mera i instrumenata od strane drzave i drugih nadleznih institucija.Ekonomskom politikom se utice na:*prometne i trzisne tokove*odnose reprodukcione i finalne potrosnje

6. Sta spada u grupu ekonomskih nauka?Ekonomika i privredni sistem spadaju u grupu ekonomskih nauka.Ekonomske nauke >> osnovne društvene nauke.Predmet izučavanja ekonomskih nauka su pojave i zakonitosti u oblasti materijalne proizvodnje i privrednog razvoja.Dakle, predmet izučavanjja EPSa jesu međusobni odnosi koji nastaju u oblasti: 1. proizvodnje; 2. raspodele; 3. razmene; 4. potrošnje.

7. Naucne metode u ekonomici i privrednom sistemu?Postupak analize i sinteze , metod apstrakcije , metod komparacije , metod grupisanja , metod opsteg i posebnog i matematicko-statisticke metode.

2

8. Kako su grupisanje (podeljene) privredne oblasti?Primarne (poljoprivreda, sumarstvo, rudarstvo…)Sekundarne (industrija, saobracaj, gradjevinarstvo…)Tercijalne ( trgovina, ugostiteljstvo, turizam)Informacioni sistemi (obrazovanje, nauka, naucno-istrazivacki radovi…)

9.Koja misljenja su moguca pri proucavanju ekonomskih pojava?Kod proučavanja ekonomskih pojava moguća su 4 pristupa:Stara misljenja o starim problemimaStara misljenja o novim problemimaNova misljenja o starim problemimaNova misljenja o novim problemima

10. Primena i cilj naucnih metoda?Kod primene naucnih metoda mora se voditi racuna o:Faktoru u minimumu (ogranicava brzinu rasta proizvodnih i ekonomskih rezultata)Faktoru u maksimumu (uticu na visinu troskova, smanjuju ih)Naucne metode imaju za cilj da povezu teoriska i prakticna dostignuca. Teoriska dostignuca da nadju svoju primenu u praksi. Prakticna iskustva kao novo bogacenje teoriskih saznanja.

11. Privredni rast?Privredni rast predstavlja stalno povećanje obima proizvodnje koje se izražava apsolutnim veličinama porasta proizvodnje u određenom vremenskom periodu, obično za godinu dana.

3

12. Privredni razvoj?Privredni razvoj podrazumeva kvalitativne promene u obimu i nivou proizvodnje i kvalitativne promene u strukturi proizvodnje koje se ogledaju kroz zastupljenost vrsta, grana, grupacija i oblasti u strukturi privrede.

13. Ekonomski rast?Ekonomski rast pored rasta fizičkog obima proizvodnje (privredni rast), u analizu uključuje promene u visini troškova i rezultata proizvodnje.Ekonomski rast dakle podrazumeva takav rast u kome rezultati nadmasuju troskove proizvodnje.Posebno je to znacajno na nivou preduzeca,odnosno grane.

14. Koji su smerovi kretanja privrednog rasta?Privredni rast može imati različite smerove kretanja:rast stagnaciju i pad

15. Sta se podrazumeva pod rastom?Rast podrazumeva, ne samo, pozitivnu stopu rasta materijalne proizvodnje vec i promene u:*kolicini , *vrsti i *tehnoloskom nivou posmatranje faktora materijalne proizvodnje.

16. Sta se podrazumeva pod stagnacijom?Stagnacija podrazumeva minimalan rast, koji obezbedjuje isti nivo GDP-a percapita i zadrzavanje stecene pozicije na svetskoj rang listi razvijenosti.

4

17. Sta se podrazumeva pod padom?Pad podrazumeva, ne samo negativnu ili nultu stopu kretanja privrednog rasta, vec i sporu promenu obima proizvodnje, strukture investicija, prodor novoga, sto se ispoljava kao kriza celokupnog drustvenog sistema.

18. Koja su kretanja stope rasta?1. Rastuca (pozitivnoj ili negativnoj zoni)2. Nulta (kada je prethodio rast ili pad)3. Padajuca (pozitivnoj ili negativnoj zoni)

19. Faze razvoja privrede SFRJ/Srbije?1. Privreda izmedju I i II sv. rata i gubici u II svetskom ratu2. Privreda u periodu od 1945-19903. Privreda u periodu od 1991-19934. Privreda posle 1994

20. GDP?GDP je trzisna vrednost svih finalnih dobara i usluga proizvedenih u jednoj zemlji u odredjenom vremenskom periodu.

21. GNP?GNP-Bruto nacionalni proizvod je vrednost finalnih dobara i usluga, čijom prodajom domaći rezidenti stiču dohotke nezavisno od toga da li je proizvodnja ostvarena unutar ili van granica sopstvene zemlje.

22. ND?ND predstavlja ukupan dohodak koji su stanovnici zemlje ostvarili od proizvodnje dobara i usluga. ND= DP-Am

5

23. DP?DP je materijlna osnova svih oblika finalne potrosnje i to: licne, drzavne ii investicione potrosnje. DP= DBP-MT

24. Kako se mogu izraziti promene u obliku strukturne materijalne proizvodnje?Preko 3 osnova ekonomska pokazatelja: DBP, DP, ND.

25. Uloga stanovnistva?Prva uloga: U zavisnosti od ukupog stanovnistva formira se raspolozivi kontigent radne snage.Druga uloga: Stanovnistvo kao potrosac svojom brojnoscu uslovljava razvoj drustvenih potreba.

26. Definicija stanovnistva?Stanovnistvo je osnovni faktor drustveno ekonomskog razvoja u svakoj zemlji.

27. Natalitet?Natalitet je ukupno rađanje na određenom području u određenom vremenu.Stopa nataliteta je odnos broja rodjenih i ukupnog broja stanovnistva tj broja rodjenih na 1000 stanovnika.

28. Mortalitet?Mortalitet je zbir slučajeva umiranja u jednom određenom vremenu. Stopa mortaliteta je odnos broja umrlih i ukupnog broja stanovnistva tj broja umrlih na 1000 stanovnika.

6

29. Prirodni prirastaj?Prirodni prirastaj pitanje nije dobar odgovor tacan je : Prirodni priraštaj predstavlja razliku između broja živorođenih (natalitet) i umrlih (mortalitet) na nekoj teritoriji u jedinici vremena. Ja mislim da su promili.

30. Stopa bracnosti?Stopa bracnosti je ukupan broj sklopljenih brakova na 1000 stanovnika.

31. Sta utice na opadanje stope prirodnog prirasta?Utice brzo opadanje stope nataliteta u odnosu na opadanje stope mortaliteta.

32. Migracije?Migracija ili seoba je izraz kojim se opisuje fizičko kretanje ljudi iz jednog područja u drugo, najčešće preko velikih udaljenosti i/ili u velikim grupama.

33. Radno sposobno stanovnistvo?Radno sposobno stanovnistvo je stanovnistvo starosne grupe od 15-65 godina.

34.Izdrzavano stanovnistvo?U izdrzavano stanovnistvo spada stanovnistvo do 15 i preko 65 godina starosti.,tj ono koje nije radno sposobno.

35. Privredno aktivno stanovnistvo?Pod privredno aktivnim stanovnistvom podrazumeva se ono radno sposobno stanovnistvo koje se bavi odredjenom privrednom i ekonomskom aktivnoscu.36. Vaznija ekonomska obelezja stanovnistva?

7

*Struktura stanovnistva prema ucescu radnog sposobnog stanovnistva*Aktivnost stanovnistva*Odnos izmedju muskog i zenskog stanovnistva*Kretanje broja domacinstva i njihova prosecna velicina

37. Deagrarizacija stanovnistva?Deagrarizacija stanovnistva cini opadanje ucesca poljoprivrednog, a povecanje nepoljoprivrednog u ukupnom stanovnistvu.

38. Faze deagrarizacije?U I fazi intezivnijeg privrednog razvoja procenat degrarizacije stanovnistva utice samo na blago opadanje ucesca poljoprivrednog u ukupnom stanovnistvu.U II fazi pod uticajem ubrzanog privrednog razvoja nastaju intezivni migracioni procesi i velika pokretljivost poljoprivrednog stanovnistva.U III fazi deagrarizacije stanovnistvo pod uticajem privrednog i industriskog razvoja karakterise se po tome sto ubrzano opada brojnost i relativna zastupljenost poljoprivrednog stanovnistva u ukupnom.

39.Starosna piramida?Pokazuje da je starenje teklo na 2 demografska pola:*Starenje od baze*Starenje od vrhaOvo se manifestuje na taj nacin sto opada natalitet, pa se smanjuje ucesce dece i sto se povecava zastupljenost starijih kategorija stanovnistva, jer opada stopa mortaliteta40.Definicija pismenog lica?

8

Za pismeno lice se smatra ono lice koje ume da procita ili napise sastav iz svakodnevnog zivota, bez obzira na kom jeziku cita ili pise.

41. Urbanizacija?Pod pojmom urban. ekonomisti i demografi podrazumevaju procenat koncetracije stanovnistva u gradovima.

42. Kako se ispoljava proces diferenciranja stanovnistva?*Smanjuje se broj tipicnih (klasicnih) seoskih naselja*Izdvaja se odredjen broj seoskih naselja u kojima je prisutan intezivniji proces koncetracije stanovnistva.

43. Tipovi naselja?1. Gradska ; 2. Seoska ; 3. Mesovita

44. Mesovita naselja?U seoskim naseljima u kojima se pod uticajem privrednog razvoja gradske sredine povecava seosko stanovnistvo, po pravilu se mogu svrstati u mesovita naselja.

45. Prirodna bogatstva?Prirodna bogatstva su znacajna za privredni i ekonomski razvoj zemlje..Ona spadaju u materijalna bogatstva!U prirodna bogatstva spadaju sve upotrebne vrednosti koje se zaticu u prirodi a u koje nije ulozen nikakav rad.Prirodno bogatstvo sa stanovnistva znacaja za jednu zemlju predstavlja sveukupnost prirodnih uslova koji se mogu aktivirati i koristiti za razvoj materijalne proizvodnje i rast GDP-a.

9

46. Ekonomska klasifikacija prirodnih resursa?Materijalni resursi ( merljivog kvantiteta i limitiranih zaliha: zrmljište, nafta, gvožđe ...)Nematerijalni resursi (nemerljivog kvantiteta, kao što su: lepota pejzaža, rekreaciona vrednost..)

47. Kako se dele prirodni resursi prema I kriterijumu?Prirodni resursi atmosfere Prirodni resursi litosfere – zemljine kore (Mineralne sirovine i zemljiste- pedosfera)Prirodni resursi hidrosfere (kopnene vode i okeani)Prirodni resursi biosfere (flora i fauna)

48. Podela resursa?Trajni: 1.Sunceva energija, gravitacija

2.Vetrovi, plima i oseka, talasi i tekuca vodaNeobnovljivi: 1.Metalicni minerali 2.Fosilna goriva

3.Nemetalicni mineraliObnovljivi: 1.Vazduh

2.Voda 3.Zemljiste 4.Biodiverzitet

49. Prema Bludenu prirodni resursi?1. Promenljive – cija kolicina neposredno zavisi od ljudske delatnosti2. Nepromeljive – po kolicini sa kratkorocnog stanovnistva3. Kontinuelne – cije prisustvo nije uslovljeno aktivnoscu ljudi

10

50. Prema Lojteru prirodni resursi?1. Potencijalni – resursi koji u datoj ekonomskoj situaciji ne mogu da se koriste2. Raspolozivi – izvori koji se mogu iskoriscavati u konkretnim ekonomskim uslovima

51. Prema Hacaturovu prirodni resursi?I Prema mogucnosti nadoknadjivanja1. Nadoknadivi –mogu se naci nova rudna nalazizsta,novi primerci biljaka2. Nenadoknadivi –zivotinje koje su iscezle-morska krava,mamut,dodo ..

II Prema mogucnosti supstitucije1. Zamenljivi – ugalj se menja naftom2. Nezamenljivi – resurs kao sto je kiseonik nicim se

ne moze supstituisati..III Prema stepenu izucenosti

1. Po kolicini i sadrzaju korisnih komponenti –leziste rudnog blaga

2. Po strukturi -zemljista3. Po starosti - sume

52. Podela prirodnih resursa prema II kriterijumu?I Opsti prirodni uslovi

1. Geografski polozaj i onografske karakteristike2. Klimatski uslovi

II Energetski izvoriHidropotencijali ,Ugalj , Nafta i prirodni gas , Drvo , Uran, Energija sunca ,Energija vetra, Termalne vode

11

III Prirodno bogatstvo1. Rude gvozdja2. Rude obojenih metala3. Rude nemetela

IV Zemljisni resursiV Vodni potencijalVI Osetljivi ekosistemiVII AtmosferaVIII Biodiverzitet i genofond

53. Koji su vazniji energetski izvori u Srbiji?1. Hidropotencijal2. Ugalj3. Nafta4. Zemni gas5. Termalne vode

6. Drvo7. Uran8. Solarna energija9. Energija vetra

54. Sta spada u rudna bogatstva?I Rude gvozdjaII Rude obojenih metalaBoksit,bakar,olovo i cink,antimon,nikal,magnezijum i molibden,kalaj,hrom i feronikl..III Rude nemetalaMagnezit,sljunak i pesak,cement,kvarc i kvarcni pesak

55. Koji faktori negativno uticu na koriscenje zemljisnih povrsina?*Erozija*Zagadjenje zemljista- Primene fizicko-hemiskih osobina- Zaslanjivanje

12

*Zakon o nasudjivanju56. Kada je voda prirodni resurs?Kada nije zagadjena

57. Pojam proizvedenog drustenog bogatsva?U proizvedeno drustveno bogatstvo spadaju sva materijalna dobra koja su proizvedena ljudskim radom tokom svih generacija (u prethodnom periodu) u jednom drustvu/drzavi /zemlji.

58. Na sta uticu promene u obimu i strukturi drustvenog bogatstva?Uticu na : *Ekonomsku snagu drzave

*Zadovoljavanje razlicitih potreba

59. Podela proizvedenog drustvenog bogatstva?I Sredstva za proizvodnju (proizvodni fondovi)II Sredstva za licnu potrosnju (fondovi licne potrosnje)

1. Trajne potrosnje2. Trenutne potrosnje

60. Sta su proizvodni fondovi?Proizvodni fondovi su najvazniji deo prozvednog drustvenog bogatstva. To su materijalna dobra koja na razne nacine i oblike ucestvuju u daljem procesu proizvodnje. Predstavljaju osnovni faktor stvaranja bruto nacionalnog dohodka i akumulacije.

61. Podela proizvodnih fondova?Prema ponašanju u procesu proizvodnje proizvodni fondovi se dele na:

13

1. Fixni fondovi (sredstva za rad)2. Obrtni fondovi (predmeti rada)

62. Pojam fixnih fondova i njihova podela?Fixni fondovi se koriste veci broj puta u procesu proizvodnje, a na gotov proizvod prenose samo deo vrednosti (amortizacija).Dele se na: Gradjevinske objekte,opremu,orudja i ostale fixne fondovi (osnovno stado)

63. Kakvi mogu biti obrtni fondovi?*U gotovom obliku za proizvodnju ili potrosnju*Sirovina za dalji proces proizvodnje

64. Sta su fondovi licne potrosnje i kako se dele?Fondovi licne potrosnje sluze za zadovoljavanje licnih potreba stanovnistva.Dele se na:

1. Sredstva neposredne licne potrosnje2. Sredstva trajne licne potrosnje

65. Kako se izrazava proizvedeno drustveno bogatstvo?Izražava se preko:1. nabavne vrednosti2. sadašnje vrednosti3. nove nabavne vrednosti4. tržišne vrednosti

66. Sta je nabavna vrednost?Nabavna vrednost je fakturisana vrednost + troskovi prevoza i instalacije

14

67. Sta je sadasnja vrednost?Sadasnja vrednost predstavlja revalorizovanu nabavnu vrednost (NV-Am)

68. Sta je nova nabavna vrednost?Nova nabavna vrednost je iznos koji bi se morao platiti za nabavku sredstava u momentu utvrdjivanja nabavne cene.

69. Sta je trzisna vrednost?Trzisna vrednost predstavlja vrednost koja bi se dobila prodajom materijalnih dobara na trzistu.

70. Koje su posledice neuskladjenog odnosa izmedju osnovnih i obrtnih sredstava?Poremecaji u proizvodnjiFaktori u min kao usko grlo u procesu proizvodnjePovecanje proizvodnjeNizak stepen koriscenja kapaciteta

71. Sta obuhvata naucno-tehnicki progres?Proces usavrsavanja materijalnih elemenata proizvodnje, izvore i nacin koriscenja energije.Usavrsavanje i unapredjivanje proizvednih metoda, organizacije i upravljanja proizvodnjom i stvaranja uslova da se na toj osnovi poveca drustvena produktivnost rada.Stvaranje novih proizvoda ili novih vrsta vec poznatih proizvoda.

72. Klasifikacija nauka?*Fundametalna istrazivanja *Primenjenja istrazivanja *Razvojna istrazivanja

15

73. Podela naucnih istrazivanja?*Cista fundametalna istrazivanja*Fundametalna istrazivanja sa odredjenim zadacima*Primenjena studijska istrazivanja*Primenjena operaciona istrazivanja*Razvoja istrazivanja

74. Sta se podrazumeva pod tehnologijom u sirem smislu?Podrazumeva se usmeravanje svih raspolozivih resursa u odredjene proizvodne procese, odnosno u proizvodnju predmeta kojima se mogu zadovoljiti odredjene ljudske i sire drustvene potrebe.

Broj stanovnika u Srbiji je priblizno 7,500,000.Prirodni prirastaj je priblizno 13%Poljoprivredno zemljiste Srbije je priblizno 5,000,000. ha

16