sÜnn nin - feqih.com · ì ìóq: m ì ìrr ìm ayÍ Ín 22-si, 1394-cü hicri ili. qeyd: sünn ì...

SÜNN NIN

SLAMDA M QAMI

Mü llif M h mm d N sr ddin l-Albani

furqan

Kitab n ad : Sünn nin islamda m qam . Mü llif: M h mm d N sr ddin l-Albani. T rcüm çi: AbdurRahim Muradl .

Bu, 1392-ci hicri ilin mübar k Ramazan ay nda,

Qatar dövl tinin paytaxt , Dövh h rind söyl diyim mühazir dir. B zi qarda lar bu mövzunun müs lmanlar üçün h miyy tini v faydal oldu unu

qeyd ed r k onu çap etdirm yi m sl h t gördül r. M n d onlar n xahi l rin sas n müs lmanlara

xeyir ver c k bu kitabçan n r etdirir m. Kitabçan n daha da faydal olmas üçün sonradan ona b zi

ba l qlar lav etmi m. Uca Allahdan, m ni Onun dinini müdafi ed nl rin s ras na yazmas n v bu

dind m ni sabitq d m etm sini dil yir m. D m q: M h rr m ay n n 22-si, 1394-cü hicri ili.

Qeyd: Sünn sözünün m nas Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) h disl ri dem kdir. Bu söz dig r m nalarda da i l n bil r.

Lakin kitabçada i l dil n m na birinci m nad r (t r.).

Kitab n hüquqlar t rcüm çiy m xsusdur.©

Sünn nin islamda m qam ...

4

Sünn nin islamda m qam v

onsuz Quran n kifay t etm m si. qiq t n h md s nalar Allaha m xsusdur. Biz d Ona h md s na edir, Ona s n r v Ondan ba lanma dil yirik. N fsimizin rind n v pis m ll rimizd n Allaha s n r q.

Allah n do ru yola yön ltdiyi kims ni heç k s bu yoldan azd ra bilm z, haqq yoldan azd rd kims ni is heç k s do ru yola yön ld bilm z. M n had t verir m ki, Allahdan ba qa ibad t layiq haqq m bud yoxdur v M h mm d Onun qulu v elçisidir. Allah t al buyurur: "Ey iman g tir nl r! Allahdan layiqinc qorxun. Yaln z müs lman oldu unuz halda (müs lman kimi) ölün!" (Ali- mran: 102). "Ey insanlar! Sizi t k bir xsd n (Ad md n) x lq ed n, ondan zövc sini (H vvan ) yaradan v onlardan da bir çox ki i v qad nlar tör d n R bbinizd n qorxun! (Ad il ) bir-birinizd n (cürb cür eyl r) ist diyiniz Allahdan, h mçinin qohumluq laq l rini k sm kd n h z r edin! übh siz ki, Allah sizin üz rinizd göz tçidir!" ( n-Nisa: 1). H qiq t n n do ru k lam Allah n kitab d r, n do ru yol M h mm d pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) yoludur. n pis m ll r din edilmi yenilikl rdir. H r bir yenilik bid t, h r bir bid t is z lal tdir v h r bir z lal t d c h nn mlikdir. Sünn nin Quran il birg v zif si: Bildiyimiz kimi Allah t al M h mm di (Ona Allah n salavat v salam olsun) pey mb r olaraq seçmi , ona Öz risal tini vermi , Qurani K rim adl kitab n ona nazil etmi v bu kitab n insanlar üçün aç qlama mr etmi dir. Allah t al buyurur: "S n d Quran nazil etdik ki, insanlara onlara gönd ril ni (hökml ri, halal-haram ) aç qlayasan v b lk , onlar da dü ünüb d rk ed l r!" ( n-N hl: 44). Ay d qeyd olunan "aç qlama" iki növdür:

M h mm d N sr ddin l-Albani...

5

Birinci: Quran n sözl rinin v t rtibinin aç qlanmas . Bu, nazil olmu Quran t bli etm k, onu gizl tm m k v onu oldu u kimi ümm t çatd rmaqd r. Bu haqda Allah t al buyurur: "Ya Pey mb r! R bbin t r find n s n nazil edil ni t bli et." ( l-Maid : 67). H disl rin birind Ai (Allah raz olsun) deyir: "Kim, "M h mm d ona nazil olan ri td n h r hans bir eyi gizl dib insanlara çatd rmay b" des , h qiq t n Allaha qar böyük böhtan atm olar" bu sözl rd n sonra, "Ya Pey mb r! R bbin t r find n s n nazil edil ni t bli et." ( l-Maid : 67) ay sini oxudu. (Buxari v Müslim). Müslimin r vay tind deyilir: g r Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) t bli olunmas mr edil n hans sa hökmü gizl ts ydi bu ay ni gizl d rdi: "(Ya Pey mb r!) Xat rla ki, bir zaman Allah n (islam dinin yön ltm kl ) nem t verdiyi v s nin özünün (köl likd n azad etm kl ) nem t verdiyin xs (Zeyd ibn Haris y ): “Zövz ni (Zeyn b bint C h i) saxla (bo ama), Allahdan qorx!” – deyir, Allah n a kar etdiyi eyi (Zeyn bin bo anaca t qdird onu alma n haqda s n nazil olan v hyi) ür yind gizli saxlay r v adamlardan (onlar n Pey mb r o ullu unun bo ad övr tl evl nir, – dey c kl rind n) qorxurdun. Halbuki slind s nin qorxmal oldu una n çox layiq Allahd r...." ( l- hzab: 37). Ikinci: Ümm tin d rk etm diyi sözün, cüml nin v ya ay nin m nas n aç qlamaq. Bu anla lmamazl q çox vaxt ümumi, qeyri müf ss l v mütl q m na da yan ay l rd olur. Bu halda sünn d n götürül n d lill rl ümumi ay l r xüsusil ir, qeyri-müf ss ll r aç qlan r v mütl q m na da yanlar is mü yy nl ir. Bütün bunlar Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sözl ri, m ll ri v görüb inkar etm dikl ri i l rd sübuta yetir.


6

Quran ba a dü m k üçün sünn nin z ruriliyi: t al nin Qurani K rimd buyurdu u: "O ru ki i il o ru qad n n gördükl ri i in v zi kimi Allahdan c za olaraq (sa ) ll rini k sin." ( l-

Maid : 38) ay si, buna n göz l misald r. Ay d o ru sözü l sözü kimi mütl q (y ni, mahiyy ti aç qlanmam ) deyilmi dir. Lakin Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) o ru sözünü aç qlam v demi dir: "Yaln z dinar n dörtd birini v ya ondan art n o urlayan n li k silir" (Buxari v Müslim).

lin k silm h ddini d Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) öz feli v ya hüzurunda ba ver n shab n n feli il aç qlam d r. Çünki onlar o runun lini bil kd n k sirdil r. Bu, h dis kitablar nda qeyd edilmi dir. H mçinin t y mmüm ay sind : "ondan üzünüz v ll riniz sürtün..." ( l-Maid : 6) deyil n " l" sözünü d Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) öz sözü il aç qlam v buyurmu dur: "T y mmüm, üz v ll rin bil kl r q d r olan hiss sin torpaqla m sh etm kdir" (H disi, hm d, Buxari, Müslim v dig r aliml r Ammar bn Yasird n r vay t edibl r). Indi is siz , sünn siz düzgün ba a dü ülm si mümkün olmayan, b zi ay l ri xat rladaca am. 1. Allah t al buyurur: " man g tirib imanlar n zülm

qat d rmayanlar min-amanl qdad rlar. Haqq yola yön lmi l r d onlard r!" ( l- nam: 82). Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) shab bu ay d deyil n "zülm" sözünü ümumi m nada ba a dü dükl rind n dolay ay nin m nas onlara qaranl q qald . Ona gör Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) yan na g lib dedil r: Ey Allah n Elçisi! Bizl rd n kim öz iman n zülm qar d rmaz? Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) buyurdu: O zülm sizin ba a dü düyünüz zülm deyildir. Bu zülm irkdir (Allaha rik


7

qo maqd r). Heç Lo man n sözünü e itm misinizmi: "Do rudan da, Allaha rik qo maq böyük zülmdür!” (Lo man: 13) (H disi Buxari, Müslim v dig rl ri r vay t etmi dir).

2. Allah t al buyurur: "S f r ç xd n z zaman kafirl rin siz z r r yetir c kl rind n qorxars n zsa, namaz q saltmaq (dörd r k tli namaz iki r k t q lmaq) siz günah hesab edilm z. H qiq t n kafirl r sizinl aç q dü m ndirl r." ( n-Nisa: 101). Ay nin zahiri m nas na gör s f r namaz yaln z qorxu hallar nda q l n r. Ona gör d b zi s hab l r Pey mb rd n (Ona Allah n salavat v salam olsun) soru dular: Biz ki, min-amanl qday q, n üçün namaz q saldaq? Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) buyurdu: "Bu (namaz q saltmaq) Allah n siz verdiyi s d q dir. Siz d Allah n s d q sini q bul edin" (Müslim).

3. Allah t al buyurur: "Ölü (k silm d n ölüb murdar olmu ) heyvan, qan,... siz haram edildi..." ( l-Maid : 3). Lakin sünn b yan etmi dir ki, bal n v ç yirtk nin ölüsü, t rkibi qan olan dalaq v qara ciy r d bizl r halald r. Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) buyurur: "Biz iki ölü: ç yirtk il (bütün növ) bal q ölüsü, iki qan: dalaq il qara ciy r, halal edildi." (Beyh qi v dig r aliml r r vay t etmi l r. H dis s hihdir).

4. Allah t al buyurur: "(Ya R sulum!) De: “M n g l n v hyl r iç risind murdar olduqlar üçün ölü heyvan, axar qan, donuz ti v ya Allahdan ba qas n n ad il günah olaraq k silmi

heyvanlar istisna olmaqla, h r hans bir k sin yediyi yem kl r iç risind haram buyurulan bir ey görmür m..." ( l- nam: 145). Sünn is ay d deyilm y n b zi yem kl ri d haram etmi dir. M s l n, Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) buyurmu dur: "H r bir y rt c d l ri olan heyvan v h r bir caynaqlar olan qu haramd r". Bu haqda dig r h disl r d mövcuddur. H mçinin Pey mb r (Ona Allah n salavat v


8

salam olsun) Xeyb r qalas n f th ed n günü demi dir: "H qiq t n Allah t al v Onun elçisi ev e kl rini sizl r haram edir. H qiq t n o murdard r" (Buxari v Müslim).

5. Allah t al buyurur: "(Ya Pey mb rim!) De: “Allah n Öz b nd l ri üçün yaratd zin ti v t miz (halal) ruzil ri kim haram buyurmu dur?”..." ( l- raf: 32). Yen d sünn b zi zin tl rin haram olmas n aç qlam d r. Bir gün Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) öz s hab l rinin yan na g ldi. Onun bir lind ip k, dig rind is q z l var idi. O dedi: "Bu iki ey m nim ümm timin ki il rin haram, qad nlar na is halald r!"

(Hakim r vay t edib v h disin s hih oldu unu bildirib). Bu haqda Buxari v Müslimin s hih kitablar nda misallar çoxdur.

ziz müs lman qarda lar m, dediyimiz misallarda sünn nin islam ri tind nec mühüm rol oynamas aç q-a kar görs nir. Biz, dediyimiz bu misallara n z r salsaq gör rik ki, sünn siz Quran düzgün anlamaq mümkün deyildir. M n h l dig r misallardan dan m ram. Indi is keç n misallara n z r salaq:

Birinci misalda s hab l r ay d deyil n "zülm" sözünü zahiri m nas na gör ba a dü mü dül r. Baxmayaraq ki, s hab l r bn M sudun dediyi kimi: "S hab l r bu ümm tin n f zil tli, t miz q lbli, d rin elmli v az günah da yanlar idil r". Lakin buna baxmayaraq onlar ay ni düzgün ba a dü m dil r. g r Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) onlar n

bu s hvini düz ltm s ydi v h min zülmün irk oldu unu aç qlamasayd , biz d eyni s hvi ed c ydik. Lakin Allah t al öz lütfü v Pey mb rinin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sünn si il bizi bu x tadan qorudu. Ikinci misalda deyil n h dis olmasayd onda biz d , Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) s hab l rinin


9

s f r zaman min- manl a ç xd qda namaz q saltmaq bar sind übh etdikl ri kimi, übh ed c ydik. Baxmayaraq ki, s f r namaz n n q l nmas üçün min manl q v ya qorxu rt deyildir. Üçüncü misalda deyil n h dis olmasayd biz halal olan ç yirtk il bal q ölüsü, qara ciy r v dalaq kimi nem tl rd n m hrum olacayd q. Dördüncü misalda deyil n h dis olmasayd onda biz Allah n bizl r üçün haram etdiyi, y rt c di li heyvanlar v caynaql qu lar halal ed c ydik.

Beçinci misalda deyil n h dis olmasayd onda biz Allah n Öz Pey mb rinin (Ona Allah n salavat v salam olsun) dili il ki il r haram buyurdu u ip k v q z l halal ed c ydik. Bu bax mdan b zi s l fil r demi l r: "Qurana sünn il hökm verilir".


10

Quranla kifay tl nib sünn y ehtiyac duymayanlar n z lal td olmalar :

fsuslar olsun ki, b zi t fsirçil r v müasir yaz ç lar Quran n zahirin saslanaraq bütün y rt c heyvanlar n, h mçinin q z l v ip yi geym yin d

halal olmas n iddia edirl r. H tta günümüzd "Quranil r" deyil n az n bir d st d mövcuddur. Onlar s hih sünn y üz tutmayaraq Quran öz ist kl ri v a llar na gör t fsir edirl r. Bu k sl r pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sünn sini öz ist kl rin tabe ed rl r. Onlar özl rin s rf ed n h disl r saslanar, s rf etm y nl ri is t rk ed rl r. Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) s hih h disl rin birind bel insanlara i ar ed r k buyurmu dur: "Oturaca na dirs kl nmi h r hans biriniz m nim mr etdiyim v ya qada a qoydu um bir i bar sind söyl nil rs , onu: Bel bir ey bilmir m! Biz yaln z Allah n kitab nda gördükl rimiz tabe

oluruq" - dey n görm yim" (Tirmizi). Ba qa r vay td is deyilir: "...Biz Quranda tapd m z haram haram hesab edirik" - dey n görm yim. H qiq t n m n , Quran v onun misli q d r verilmi dir!". Dig r r vay td is deyilir: "H qiq t n pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) haram etdiyi, Allah n haram buyurdu u il eynidir". B zi yaz ç lar Islam ri ti v qid si haqda kitab yazm v kitab n ön sözünd , onu yaln z Qurana saslanaraq yazd n qeyd etmi dir. Bu s hih h dis aç q-ayd n d lildir ki, islam ri ti yaln z Quran deyil, Quran v sünn d n (s hih h disl rd n) ibar tdir. Kim onlar n birin ba lanar v dig rini t rk ed rs h qiq td heç birin ba lanm say lmaz. Çünki onlar bir-birin ba lanmalar n mr edirl r. Allah t al buyurur: "Pey mb r ita t ed n kims ,


11

übh siz ki, Allaha ita t etmi olur..." ( n-Nisa: 80). "Amma, xeyr! (Ya R sulum!) R bbin and olsun ki, onlar öz aralar nda ba ver n ixtilaflarda s ni hakim (münsif) t yin etm yinc v verdiyin hökml r gör özl rind bir s x nt duymadan s n tam bir ita tl boyun ym yinc , (h qiqi sur td ) iman g tirmi olmazlar." ( n-Nisa: 65). "Allah v Pey mb ri bir i i hökm etdiyi zaman heç bir mömin ki iy v qad na öz i l rind ba qa yol seçm k (öz ixtiyarlar il ayr cür h r k t etm k) yara maz. Allaha v Onun Pey mb rin asi olan k s, übh siz ki, (haqq yoldan) aç q-ayd n azm d r!" ( l- hzab: 36). "Pey mb r siz n verirs , onu götürün; n yi qada an edirs , ondan l ç kin" ( l-H r: 7). bn M suddan (r.a.) bu ay haqda r vay t olunan h dis m nim

çox xo uma g lir. Bir qad n bn M sudun yan na g lir v deyir: S n deyirs n ki: qa n ald ran v qa alan qad nlara Allah l n t etsin,...?" Ibn M sud deyir: B li. Qad n deyir: M n Allah n kitab n vv ld n ax ra q d r oxumu am lakin s nin bu dediyini orada tapmam am. Ibn M sud deyir: g r s n h qiq t n Quran oxusayd n onu tapard n. S n bu ay ni: "Pey mb r siz n verirs , onu götürün; n yi qada an edirs , ondan l ç kin" ( l-H r: 7) - oxumam sanm ? Qad n dedi: b li oxumu am. Sonra Ibn M sud (r.a.) dedi: M n Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) bel buyurdu unu e itdim: "Qa n ald ran v qa alan qad nlara Allah l n t etsin,..." (Buxari v Müslim).


12

Quran anlamaq üçün r b dilinin kifay t etm m si:

t n söhb td n görünür ki, insan r b dilini n q d r d rind n bils bel yen d Quran h disl rsiz ba a dü bilm y c k. Çünki, r b dilini bil n adam Pey mb rin

(Ona Allah n salavat v salam olsun) s hab l rind n daha göz l r b dilin yiy l n bilm z. Bel ki, onlar Quran n öz dill rind

nazil olmas na v dill rinin ba qa dill qar mamas na baxmayaraq ir lid qeyd etdiyimiz ay l ri s hv ba a dü mü dül r. T bii ki, buna s b b onlar n ancaq dil saslanmalar olmu dur.

Ona gör d kim sünn ni daha göz l bil rs o, Quran daha göz l ba a dü r v ondan hökml r ç xara bil r. Kim d sünn ni bilm zs bunu ed bilm z. Ümumiyy tl sünn y h miyy t verm y n adam is heç vaxt buna nail ola bilm z. Ona gör elm adamlar yekdillikl bel bir qayda qoymu lar: Quran, Quran v sünn il t fsir edilir, sonra s hab l rin sözl ri il ... v i.a. Bütün bunlardan sonra günümüzd v keçmi imizd mövcud olan f ls f çil rin z lal t dü m l rinin v s l fl r qid d müxalif olmalar n n s b bl ri a karlan r. Buna s b b, sünn d n uzaq dü m k, onu d rk etm m k, Allah n ad v sif tl rini öz a llar na uy un t fsir etm k v anlamaqd r. "T havi qid sinin

rhi" kitab n n mü llifi Ibn bil-izz nec d göz l buyurmu dur: "Dinin saslar n Quran v Sünn d n deyil, onun-bunun sözl rind n öyr n n adam bu haqda nec dan a bil r? g r o, öz elmini yaln z Qurandan ald n iddia ed rs v onu anlamaq üçün aliml rin biz n ql etdikl ri Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) h disl rind n istifad etm zs , s hab l rin v tabiinl rin sözl rin h miyy t verm zs etdiyi t fsirin gör , h tta düz des d günah qazanar. Çünki s hab l r v onlar n ard c llar biz yaln z Quran n oxunu qaydalar n


13

deyil, eyni zamanda m nalar n da çatd rm lar. Onlar Quran u aqlar kimi öyr nm zdil r. ksin Quran onun m nas n ba a dü r k öyr n rdil r. Kim s hab l rin v onlar n ard nca ged nl rin yolu il getm zs öz r yi il dan m olar. Öz r yi il dan b, bunu Allah n dini kimi t qdim ed n, elmini Quran v sünn d n almay nca onun dan d qlar h tta düz dan sa da günah olar. Kim elmini Quran v sünn d n götürüb s hv dan sa onun bir savab olar. g r düz dan sa onun savab ikiqat olar. Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) tam ita t etm k v onun mrl rin tabe olmaq, onun bizl r g lib çatan x b rl rini t sdiql m k v q bul etm k, a l il ona zidd ç xmamaq, bu h disl r übh etm m k, kimins r yini v çirkab fikirl rini onun h disl rind n üstün tutmamaq vacibdir. Allah ibad td , duada v t v kküld t k tutdu umuz kimi, Onun Pey mb rini (Ona Allah n salavat v salam olsun) vahid örn k v hakim tutmal , tam ita tl ona t slim olmal y q" (T havi qid sinin rhi: s h: 212).

Yekun olaraq bildirir m ki, g r k müs lmanlar Quran il sünn ni bir-birind n ay rmas nlar v onlar n h r ikisini q bul edib ri ti onlar n üz rind qursunlar. Bu onlar n sa a v sola azmamalar v z lal t dü m m l ri üçün z man t ola bil r. Bunu göz l aç qlayan Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) buyurmu dur: "M n siz iki eyi, Allah n kitab n v m nim sünn mi qoyub gedir m. Siz onlar n h r ikisind n s x tutsan z heç vaxt z lal t dü m zsiniz. Bu iki ey hovuzda m n yeti n q d r bir-birind n ayr lan deyildir" (Malik v Hakim). X b rdarl q!!!

Ita t edilm si vacib olan sünn nin s hih olmas n qeyd etm k yerin dü rdi. Bel h disl r biz s hih isnadlar v elmi yollarla g lib çatm d r. Onlar biz çatd ran, h disi v h disl rin isnadlar nda olan


14

r vay tçil ri göz l tan yan aliml rdir. m l olunmas vacib olan s hih h disl rin m nb l ri t fsir, fiqh, t r ib v t rhib kitablar deyildir. Çünki bu kitablarda kifay t q d r z if, uydurma v inkar olunacaq h disl r mövcuddur. H tta bu cür h disl rin b zil ri birba a islam dinin ziddir. Onlar haqda m n dig r kitablar mda dan m am. Lakin s hih h disl rin etibarl m nb l ri s rf h dis kitablar d r. M n z if, uydurma v qondarma h disl rin bir çoxunu "Silsil tul h dis d-daif v l movdu v s ruh s-seyyi fil umm h" kitab mda toplam am.

Sünn y saslanma n vacibliyi v ona müxalif olma n haraml !

ziz Qarda lar m!

vv lki müs lmanlar yekdillikl Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sünn sini islam ri tinin

bütün sah l rind Qurandan sonra ikinci v sonuncu elm m nb yi olaraq tan m v q bul etmi l r. Onlar onu etiqadi, qeybi, m li, siyasi v t rbiy vi i l rd örn k tutmu lar. R y, ictihad v ya müqayis il sünn y qar ç xma v ona müxalif olma is haram hesab etmi l r. Imam afii (r.) "Risal " kitab n n sonunda demi dir: "H dis olan yerd müqayis etm k olmaz". Buna b nz r bir sözü: "H dis olan yerd n z riyy batildir", "Quran v sünn olan yerd ictihad edilm z" v sair ni indiki aliml r d qeyd edirl r. Bu qaydalar n sas Qurani K rim v s hih sünn dir. Qurani K rim biz Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sünn si il mühakim etm yi mr edir. Bu haqda Quranda ay l r çox oldu undan m n onlar n b zil rini siz xat rladaca am. H qiq t n xat rlatmaq möminl r fayda ver r!


15

Allah t al buyurur: "Allah v Pey mb ri bir i i hökm etdiyi zaman heç bir mömin ki iy v qad na öz i l rind ba qa yol seçm k (öz ixtiyarlar il ayr cür h r k t etm k) yara maz. Allaha v Onun Pey mb rin asi olan k s, übh siz ki, (haqq yoldan) aç q-ayd n azm d r!" ( l- hzab: 36). Allah t al buyurur: "Ey iman g tir nl r! (Sözl riniz, i v h r k tl rinizd ) Allahdan v Pey mb rind n ön keçm yin. Allahdan qorxun. H qiq t n, Allah (h r eyi) e id ndir, (h r eyi) bil ndir!" ( l-Hucurat: 1). Allah t al buyurur: "Söyl : “Allaha v Pey mb r (Onun Pey mb rin ) ita t edin! g r üz dönd r rsinizs , übh siz ki, Allah da kafirl ri (haqdan üz çevir nl ri) sevm z!" (Ali mran: 32). Allah t al buyurur: "(Ya R sulum!) Biz s ni insanlara pey mb r gönd rdik. Allah n buna ahid olmas (s n ) kifay t ed r. Pey mb r ita t ed n kims , übh siz ki, Allaha ita t etmi olur. Kim üz dönd rs (qoy dönd rsin)! Biz ki s ni onlar n üz rind göz tçi olaraq gönd rm mi ik." ( n-Nisa: 79-80). Allah t al buyurur: "Ey iman g tir nl r! Allaha, Pey mb r v özünüzd n olan ixtiyar ( mr) sahibl rin ita t edin! g r bir i bar sind mübahis ets niz, Allaha v qiyam t günün inan rs n zsa, onu Allaha v Pey mb r h val edin! Bu daha xeyirli v n tic etibaril daha yax d r." ( n-Nisa: 59). Allah t al buyurur: "Allah v Onun Pey mb rin ita t edin. Bir-birinizl ç ki m yin, yoxsa qorxub z ifl y r v gücd n dü rsiniz. S br edin, çünki Allah s br ed nl rl dir!" ( l- nfal: 46). Allah t al buyurur: "Allaha v Pey mb r ita t edin. g r (ita td n) boyun qaç rsan z, bilin ki, Pey mb rimizin v zif si yaln z aç q bir t bli dir (Quran aç q-ayd n t bli etm kdir)." ( l-Maid : 92). Allah t al buyurur: "Pey mb ri ça rma öz aran zda bir-birinizi ça rma n zla eyni tutmay n! (Pey mb ri özünüz bir-birinizi


16

ça rd n z kimi ça rmay n. Ona “Muh mm d, n deyirs n?” yox, “B li! Buyur, ey Allah n elçisi, ey Allah n pey mb ri!” – dey cavab verin. V ya Pey mb rin duas n öz duan z kimi hesab etm yin. Onun duas , sizinkil rd n f rqli olaraq, Allah d rgah nda mütl q q bul olunar). H qiq t n, Allah sizl rd n (xütb zaman m scidd n) x lv t sovu ub aradan ç xanlar bilir. Onun (Allah n, yaxud Pey mb rin) mrin qar ç xanlar ba lar na g l c k bir b ladan, yaxud düçar olacaqlar idd tli bir zabdan h z r etsinl r!" ( n-Nur: 63). Allah t al buyurur: "Ey iman g tir nl r! Pey mb r sizi, sizl ri dirild c k bir ey (imana, haqqa) d v t etdiyi zaman Allah n v Onun Pey mb rinin d v tini q bul edin. Bilin ki, Allah insanla onun q lbi aras na gir r (insan n bütün varl na hakim olar; Allah ür kl rd n keç n h r eyi bilir, bütün ür kl rin ixtiyar da Onun lind dir) v siz ax rda Onun hüzuruna c m edil c ksiniz!" ( l-nfal: 24).

Allah t al buyurur: "H r k s Allaha v Pey mb rin ita t ed rs , Allah onu (a aclar ) alt ndan çaylar axan c nn tl r b di olaraq daxil ed r ki, bu da (möminl r üçün) böyük qurtulu dur (u urdur)! H r k s Allaha v Pey mb rin ita t etm yib Onun h dl rini a arsa, (Allah da) onu h mi lik C h nn m daxil ed r. Onu rüsvayedici zab gözl yir." ( n-Nisa: 13-14). Allah t al buyurur: "(Ya R sulum!) S n nazil edil n (Qurana) v s nd n vv l nazil edil nl r (Tövrata, ncil ) iman g tirdikl rini iddia ed nl ri (münafiql ri) görmürs nmi? Onlar Ta utun ( eytan n) hüzurunda mühakim olunmaq ( eytan n m hk m sin müraci t etm k) ist yirl r. Halbuki onlara ( eytana) inanmamalar mr olunmu dur. eytan is onlar (do ru yoldan) çox uzaq olan z lal t sürükl m k ist r. Onlara: “Allah n nazil etdiyin (Qurana) v Pey mb r t r f g lin!” – deyildiyi zaman, münafiql rin s nd n büsbütün üz dönd rdikl rini gör rs n." ( n-Nisa: 60-61).


17

Allah t al buyurur: "Aralar nda hökm verm k üçün Allah n (Allah n kitab n n) v Pey mb rinin yan na ça r ld qlar zaman möminl rin sözü ancaq: “E itdik v ita t etdik!” – dem kd n ibar tdir. Nicat tapanlar da m hz onlard r! Allaha v Onun Pey mb rin ita t ed nl r, Allahdan qorxub ç kin nl r – m hz bel l ri u ura çatanlard r ( b di s ad t - C nn t qovu anlard r)." ( n-Nur: 51-52). Allah t al buyurur: "Pey mb r siz n verirs , onu götürün; n yi qada an edirs , ondan l ç kin..." ( l-H r: 7). Allah t al buyurur: "H qiq t n, Allah n R sulu Allaha, qiyam t günün ümid b sl y nl r (Allahdan, qiyam t gününd n qorxanlar) v Allah çox zikr ed nl r üçün göz l örn kdir!" ( l- hzab: 21). Allah t al buyurur: "Batmaqda olan ulduza (Sür yya ulduzuna) and olsun ki, Sizin yolda n z (Muh mm d leyhiss lam) n haqq yoldan sapm , n d azm d r! O, kefi ist y ni (havadan) dan m r. Bu, ancaq (Allah d rgah ndan) nazil olan bir v hydir." ( n-N cm: 1-4). Allah t al buyurur: "Biz onlar (pey mb rlikl rinin do ru oldu unu sübut ed n) aç q-a kar möcüz l r v kitablarla gönd rdik. S n d Quran nazil etdik ki, insanlara onlara gönd ril ni (hökml ri, halal-haram ) izah ed s n v b lk , onlar da dü ünüb d rk ed l r!" ( n-N hl: 44). Bu haqda ay l r Qurani K rimd çoxdur.


18

H r bir i d Pey mb ri (Ona Allah n salavat v salam olsun) örn k götürm y s sl y n h disl r:

bu Hureyr (r.a.) Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) bel buyurdu unu deyir: "M nim ümm timin ham s c nn t daxil olacaq. Yaln z c nn ti

ist m y nl r müst snad r." S hab l r dedil r: kiml r ist m z? Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) dedi: "Kim m n ita t ed rs c nn t daxil olar. C nn ti ist m y nl r is m n asilik ed nl rdir" (Buxari: Etisam kitab ). Cabir Ibn Abdullah (r.a.) deyir: Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) yuxuda olark n m l kl r onun yan na g ldil r. Onlar n b zil ri dedil r: O yat b. Dig rl ri is dedil r: Onun gözl ri yat b, q lbi is oyaqd r. Sonra bir-birl rin dedil r: Sizin bu dostunuz haqda bir m s l vard r. O, bir ev tikmi ki iy b nz yir. Evi tikdikd n sonra orada qonaq süfr si aç r. Sonra qonaqlar ça rmaq üçün bir n f r gönd rir. Kim bu ça r a cavab ver rs ev daxil olar v yem kd n yey r. Ça r a cavab verm y nl r is ev daxil olmaqdan v yem k yem kd n m hrum olarlar. Onlar dedil r: Yuxunu aç qlay n ki, o ba a dü sün. Dig rl ri is dedil r: Onun gözl ri yatm , q lbi is oyaqd r. Sonra yuxunu aç qlayaraq dedil r: Ev c nn tdir. Ça ran is M h mm ddir. Kim M h mm d ita t ed rs Allaha ita t ed r, M h mm d asi olan is Allaha asi olar. M h mm d (mömin il qeyri mömin) insanlar bir-birind n f rql ndirir" (Buxari).

bu Musa (r.a.) Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) bel buyurdu unu r vay t edir: "M n v Allah n m niml gönd rdiyinin misal , bir tayfa aras na g lib: "Ey Qövmim! M n öz gözl riml qo un gördüm. M n sizl ri aç q-a kar x b rdar edir m. Özünüzü qurtar n. Qövmünün bir hiss si onun sözünü dinl yib, arxay nl qla h min yerd n uzaqla r, dig r hiss si is onun bu x b rini t kzib edir v olduqlar


19

yerd qal rlar. Deyil n qo un da g lib onlar n ham s n m hv edir" - dey n ki iy b nz yir. Bu misal m n ita t ed n v m nim buyurduqlar ma tabeçilik göst r n v m n asi olub buyurdu um haqq yalan hesab ed n adama b nz yir" (Buxari v Müslim).

bu Rafi (r.a.) Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) bel buyurdu unu r vay t edir: "Oturaca na dirs kl nmi h r hans biriniz m nim mr etdiyim v ya qada a qoydu um bir i bar sind söyl nil rs , onu: Bel bir ey bilmir m! Biz yaln z Allah n kitab nda gördükl rimiz tabe oluruq" - dey n görm yim" ( hm d, bu Davud, Tirmizi, bn Mac v b.). Miqd m bn M dik rb (r.a.) Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) bel buyurdu unu r vay t edir: "H qiq t n m n Quran v onun misli q d r verilmi dir. Qarn tox olan bir ki inin dirs kl n r k: "Siz yaln z bu Quran götürün. Orada tapd n z haramlar haram edin" – dem sin az qal bd r. H qiq td is Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) haram buyurdu u Allah n haram buyurdu u il eynidir. M g r ev e kl ri, y rt c di li v h i heyvanlar v mü yy n adam n tapd n z haqq sizl r haram deyilmi? Yaln z h min adam öz haqq ndan keçdikd bu siz halal ola bil r. Kim bir qövmin qona olarsa ona yem k, içm k verm lidirl r. g r onlar onu q bul etm s l r onda h min qonaq da onlara qar bax ms zl q ed bil r" ( bu Davud, Tirmizi, Hakim v hm d).

bu Hureyr (r.a.) Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) bel buyurdu unu r vay t edir: "M n siz iki eyi, Allah n kitab v m nim sünn mi qoyub gedir m v siz onlar n ikisind n s x tutsan z heç vaxt z lal t dü m zsiniz. Bu iki ey hovuzda m n yeti n q d r bir-birind n ayr lan deyildir" (Malik v Hakim).


20

Öt n ay v h disl rin da d qlar m nalar:

Allah n v Onun r sulunun hökmü aras nda heç bir f rq yoxdur.

Mömin insan bu mrin heç birin qar ç xmamal d r. Çünki Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) buyurduqlar na ita tsizlik etm k, Allaha ita tsizlik etm kdir. Bu is aç q ayd n z lal tdir.

Allah t al d n ön keçm k qada an oldu u kimi, Pey mb rd n (Ona Allah n salavat v salam olsun) d ön keçm k olmaz. Bu, Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sünn sin ita t etm k m nas n verir. Ibn Qeyyim (r.) "Elam l-Muvaqqiin" kitab (1\ 58)-d Pey mb rd n (Ona Allah n salavat v salam olsun) ön keçm yi aç qlayaraq deyir: y ni, "Ondan vv l dan may n, o mr verm mi mr verm yin, o f tva verm mi f tva verm yin, onun mri olmadan bir i d n l ç km yin".

Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) ita t etm kd n boyun qaç rmaq kafirl rin xüsusiyy tl rind ndir.

Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) ita t ed n Allah t al y ita t etmi say l r.

Din m s l l rind bir ixtilaf v ya fikir ayr l ba verdikd Allaha v Onun Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) dönm k laz md r. Ibn Qeyyim (r.) "Elam l-Muvaqqiin" kitab nda (1\ 54) deyir: "Allah t al Özün v Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) ita t etm yi mr edir. H min ay d Pey mb r ita tin müst qil olmas n aç qlamaq üçün ay d ita t felini t krar n vur ulam d r. Bununla bildirm k ist yir ki, Quranda olub-olmamas ndan as l olmayaraq, Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) mr etdiyi h r bir mr d rhal ita t edilm lidir. Çünki

Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) Quran v


21

onun misli q d r verilmi dir. Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) ita tini qeyd etdikd n sonra mr sahibl rin ita ti qeyd ed rk n daha ita t felini t krar n vur ulamam d r. Bu onu bildirir ki, mr sahibl rin ita t Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) ita t ç rçiv sind olmal d r. Aliml r yekdillikl , "Allaha h val etm k" sözünün m nas n n Allah n kitab na, "Pey mb r h val etm k" sözünün m nas n n is sa l nda onun özün , v fat ndan sonra is onun sünn sin (s hih h disl rin ) müraci t etm k oldu unu bildirirl r. Bu, iman n

rtl rind ndir". Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sünn sini t rk etm k v bununla raz la maq islam ümm tini v onun qüvv tini m hv etm kdir.

Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) müxalif olmaqdan ç kinm k laz md r. Çünki bunun h m dünyada h m d axir td pis aqib ti olacaqd r.

Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sünn sin müxalif olanlar bu dünyada fitn y , axir td is idd tli zaba layiqdirl r.

Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) d v tini q bul etm k v mrl rin ita t etm k vacibdir. Bu dünya v axir t h yat n n xo b xtliyin nail olma a s b bdir.

Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) ita t etm k c nn t daxil olma a v z f r çalma a s b bdir. Ona müxalif olmaq is c h nn m at lma a v alçald c zaba düçar olma a s b bdir.

Pey mb ri (Ona Allah n salavat v salam olsun) v onun sünn sini öz aralar nda hakim etm k deyil nd ondan üz çevirib ona qar ç xmaq, islam t zahür edib, küfrü daxill rind da yan münafiql rin xüsusiyy tl rind ndir.


22

Möminl r münafiql rin tam ksini edirl r. Onlara Pey mb ri (Ona Allah n salavat v salam olsun) v onun sünn sini hakim etm k dey nd d rhal ita t ed r v "E itdik v ita t etdik!" - dey rl r. Bununla onlar nicat tapar v n im c nn tl rin qovu arlar.

Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) buyurdu u h r bir mr ita t etm k, qada an etdikl rind n d ç kinm k biz vacib edilmi dir.

Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) Allaha v axir t günün inan b nicat tapmaq ist y n h r bir k sin, bütün dini i l rind örn yi olmal d r.

Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) din v qeyb aid buyurdu u h r bir söz Allah n ona nazil etdiyi v hyd ndir. Batil onun ön v ya arxa t r find n g l bilm z.

Sünn ona nazil olan Quran n aç qlamas d r. Quran n sünn y ehtiyac vard r. H qiq td sünn y ita t etm k

Qurana ita t etm k kimi vacibdir. Sünn d n üz dönd r n adam Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) müxalif v ita tsizdir. Bu m li il o, öt n ay l r müxalifdir.

Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) haram etdiyi, Allah t al nin haram etdiyi kimidir. H mçinin Quranda olmayan, Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) k lamlar Allah n buyurduqlar d r. Çünki Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) Quran v onun misli q d r verilmi dir.

Z lal t v sapq nl a dü m m k üçün z man t yaln z Quran v sünn dir. Bu, qiyam t q d r davam ed c k bir düsturdur. Ona gör d Quran il Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sünn sini biri-birind n ay rmaq olmaz.


23

Bütün n sill rin, qid v hkamda sünn y ita t etm l rinin vacibliyi:

ziz Qarda lar m! vv ld , Quran v sünn d n g tirdiyimiz sübutlar bütün dini i l rd Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sünn sin ita t

etm yin vacibliyini vur ulay r. Kim onun sünn sini hakim seçm y v ona ita t etm y raz olmursa o, mömin deyildir. M n, iki h miyy tli nöqt ni sizin n z riniz çatd rmaq ist yir m, onlar:

Birinci: Bu d lill r qiyam t q d r Islam d v ti çatm h r bir k s aiddir. Bu iki ay d "Bu Quran m n sizi v ona (g l c kd ) yeti c k kims l ri (qiyam t q d r) x b rdarl q edib qorxutma m üçün v hy olundu" ( l- nam: 19), "(Ya R sulum!) Biz s ni (t kc öz qövmün deyil) bütün insanlara (möminl r C nn tl ) müjd ver n, (kafirl ri is C h nn m zab il ) qorxudan bir pey mb r olaraq gönd rdik" (S ba: 28) - sözl ri il , aç q-a kar qeyd olunur. Pey mb r (Ona Allah n salavat v salam olsun) bu ay l ri h disd aç qlayaraq buyurmu dur: " vv lki Pey mb rl r yaln z öz tayfalar na gönd rilirdil r, m n is bütün insanlara gönd rilmi m" (Buxari v Müslim). Dig r h disd deyilir: "N fsim lind olana and olsun! Bu ümm td n y hudi v ya xaçp r st olan bir ki i m nim haqq mda e idib iman g tirm zs , o mütl q c h nn m hlind n olar" (Müslim v b.). Ikinci: O, bütün dini i l ri hat edir. Bunun qid v ya m li hökm olmas n n heç bir f rqi yoxdur. g r bir s hab Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) buyurdu u mri bir n f r vasit si il e itdikd ona ita t etm k vacib olurdusa, el c d bir n f r s hab d n e id n tabiin d h min x b r ita t etm k vacib olurdu. H mçinin s hab qid m s l sind bu h dis bir n f rd n e idil n " h d" h disdir dey r k sünn ni r dd etm zdi. S hab v tabiinl r bel olduqlar halda biz n sasla bu gün sünn ni bu h dis bir


24

n f rd n e idil n " h d" h disdir dey r k r dd ed bil rik! slind bizim üçün h min h disi x b r ver n adam n etibarl olmas kifay tdir. Bu m l qiyam t q d r bel davam etm lidir. Çünki s hab l r, tabiinl r v müdrik aliml r bu fikird dil r.

X l f aliml rin sünn il hökm verm k v zin ona

hökm etm l ri:

hab v tabiinl rd n sonra sünn y fikir verm y n bir tayfa meydana ç xd . Bunun s b bi is b zi f ls f , fiqh v üsul aliml rinin özl rind n mü yy n qaydalar qoymalar idi.

Bunun n tic sind sünn nin bir çox hiss sind übh l r yaratd lar. Onlar sünn nin bir hiss sini h min qaydalara zidd oldu una gör r dd etdil r. Onlar Quran ay sind deyil n "Pey mb ri hakim tutmaq" m nas na saslanmaq v zin , Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sünn sini öz qayda-qanunlar na tabe etdil r. Bundan sonra öz qaydalar na uy un olan götürür, dig rl rini is r dd edirdil r. Bu s b bl r gör Pey mb rl (Ona Allah n salavat v salam olsun) müs lmanlar aras nda laq k sildi. Onlar Pey mb ri (Ona Allah n salavat v salam olsun) tan mayaraq onun qid sind n, h yat ndan, ibad tind n, orucundan, namaz ndan v h ccind n bix b r oldular. S n onlardan bu hökml r haqda soru duqda s n z if v ya uydurma h disl , yaxud filank sin m zh bind bel dir dey r k cavab ver rl r. Onlar n bu r yl rinin s hih h dis müxalif oldu unu dedikd is buna h miyy t verm zl r. Çünki mövcud übh l r buna imkan vermir. Ümumiyy tl bütün bunlar n s b bi dediyimiz o qayda-qanunlard r. In allah f slin ax r nda onlar n b zil rini qeyd ed c yik.


25

Bu b la h tta srimizd olanlara da yeti mi dir. Günümüzd olan kitablar, dini jurnal v qazetl rin ks riyy ti Quran v sünn sas nda yazm r v onunla f tva vermirl r. Bu i d çox az insanlar

müst sna ola bil r. Bu gün çox insanlar dörd m zh b saslan rlar. Ç tinliy dü dükd bir m zh bd n dig rin üz tuturlar. Lakin Pey mb rin (Ona Allah n salavat v salam olsun) sünn sini is t mamil r unudurlar. Dem k olar ki, çox vaxt sünn y heç n z r bel salmazlar.

Günümüzd sünn nin q ribliyi: ünn nin q ribl m sin d lil olaraq islami jurnallar n birind yaz lm m qal ni qeyd etm k olar. Orada bel bir sual verilir: "Quyam t günü heyvanlar diril c kl rmi?" Cavab is

bel olmu dur: " mam l-Alusi t fsirind demi dir: Bu haqda Quran v sünn d n heç bir d lil yoxdur. Diril nl r yaln z insanlar v cinl r olacaqlar". Bu, h min suala veril n cavabd r. Bu çox q rib v t cüblüdür. Indiki vaxtda b zi elm adamlar n n bildikl ri v yeti dikl ri elmi s viyy budur. slind bu m s l haqda bir neç s hih h dis vard r. O h disl rd , heyvanlar n da h r olunacaqlar , birinin dig rind n öz qisas n alaca qeyd olunur. Bel h disl rd n Müslimin s hih kitab nda qeyd etdiyi r vay tdir: "(O gün) Ham n n haqqlar öz sahibl rin qaytaracaqd r. H tta buynuzlu qoçdan buynuzsuz qoçun qisas da al nacaqd r". Dig r r vay tl rd deyilir ki, kafir qiyam tin bu idd tini gördükd : "ka ki m n d torpaq olayd m" dey c kdir: Indi is siz x l f aliml rinin sünn y müxalif olaraq qoyduqlar qayda v qanunlar n b zil rini xat rlad m. 1. B zi k lam aliml ri deyirl r: h d (y ni, bir n f rd n e idil n) h disl r qid d q bul olunmur. H tta günümüzd ki b zi islam


26

d v tçil ri deyirl r ki, h d h disl ri qid m s l l rind q bul etm k olmaz v bu haramd r.

2. M zh bl rin özl ri üçün qoyduqlar b zi qanunlar: a. Qiyas h d h disl rd n üstün tutmaq. b. Qaydalara zidd olan h d h disl rin r dd olunmas . c. Quranda deyil n hans sa hökm h disd lav edilm sini,

bu n sx olunub (hökmü l v olunub) dem kl r dd etm k. Çünki onlara gör h dis Quran n sx ed bilm z.

d. Ziddiyy t olduqda ümumi d lill ri xüsusi d lill rd n ön ç km k. Yaxud, " h d" h disl Quran n ümumi ifad sini xüsusil dirm y icaz verilm m si.

e. M din h rinin halisinin r yini s hih h disd n üstün tutmaq.

3. T qlid etm k v onu özün m zh b seçm k. M nim toplay b oxucuya çatd rmaq ist diyim bunlar idi.

g r do ru demi ms bu Allahdan, s hv demi ms n fsimd ndir. Allah bizi h r bir çirkin m ld n qorusun!

Son duam z Allaha h md s nalard r. Yazan: M h mm d bn Nasir d-Din l- lbani

(Allah ona r hm t etsin!).


27

Qeydl r

sÜnn nin - feqih.com · ì ìóq: m ì ìrr ìm ayÍ Ín 22-si, 1394-cü hicri ili. qeyd: sünn ì...

Documents