Socijalizacija linosti

SEMINARSKI RAD: SOCIJALIZACIJA LINOSTI

S roenjem ovjek ne stie sposobnost razmiljanja, govora, komunikacije. Dijete jeste jedna 'tabula rasa' koji eka da bude ispunjenj, a ispunjava ga sredina svojim uticajem. Podlijee pod uticaj sredine jer je to dijete drutveno bie koje ima dispozicije za uspostavljanje i odravanje socijalnog kontakta, za komunikaciju, saosjeanje itd. Proces odrastanja jednog djeteta u punopravnu jedinku, odraslog ovjeka koji je sposoban da uestvuje u svim sferama drutva naziva se socijalizacija.Socijalizacijom se ne stiu samo osobine i navike drutva gdje jedinka boravi i neophodna brojna znanja i vjetine za ivot u drutvu ve i line i individualne karakteristike, navike, tenje i identitet. U socijalnoj psihologiji pojam socijalizacije oznaava dugotrajan proces formiranja ljudske jedinke kada se bioloki nezrela jedinka pod uticajem drutvene sredine preobraava u linost odraslog, kompetentnog pripadnika drutvene zajednice. Socijalizacija ne donosi nuno pozitivne osobine i navike, pored prosocijalnog jedinka usvaja i neke vidove antisocijalnog ponaanja kao to je agresivnost, pohlepa itd. to nam potvruje dananje drutvo.Znaaj socijalizacijeZnaaj socijalizacije se ogleda u postojanju divlje (feralne) djece. Postoji vie primjera divlje djece meu kojima su i 'djeca vukova'.Jedan od najbolje dokumentovanih sluajeva djece koja su odrasla sa ivotinjama jeste ivot Kamale i Amale, poznatije kao djeca vukova. Pronaene su 1920. godine u indijskim dunglama kada su imale tri i osam godina. Djevojice je uzgajala vuica. Nije bilo poznato da li potiu iz iste porodice ili ne, ali je bilo oigledno da im je toj, u kojoj su se zatekle, bilo dobro. Pronaao ih je svetenik J.A.L. Sing i odveo u svoj dom. Pokuavao je da ih prilagodi ljudskom okruenju, a uprkos tome to su prvih godina pokazivale izvestan napredak, obije su se na kraju suoile sa fatalnim bolestima. To je navelo svetenika da se zapita da li bi bilo ispravnije da ih je ostavio u divljini.Ukoliko djeca nisu od poetka upoznata sa drutvenom sredinom nee biti sposobni da funkcioniu, odnosno moraju se socijalizovati kako bi mogli da obavljaju najosnovnije radnje u drutvu.Izvori socijalizacijeJedinka se socijalizuje kroz kulturu i drutvo, poto oni odreuju ciljeve, sadraj i sredstva socijalizacije, oni propisuju norme, standarde, vrijednosti i vjerovanja koje e dijete usvajati tokom odrastanja.Roenjem, svaki ovjek postaje dio zajednice koja ima svoje uobiajene naine rjeavanja drutveno vanih pitanja, oformljene ustanove i institucije, formiranu tradiciju, obiaje, moral i norme ponaanja, tj. svoju kulturu. Kultura, sveukupnost ovjekovih materijalnih i duhovnih tvorevina, predstavlja sloen sistem, koji se tradicijom prenosi s generacije na generaciju. Jednu kulturu grade eksplicitna kultura (obiaji, orua, obredi, nain ivota i oblaenja, standardne obrasce ponaanja, drutvene ustanove itd.) i implicitna kultura (moralne norme, vrijednosti, potrebe, ideali, vjerovanja, pogled na svijet i ideje pripadnika te kulture).Nae drutvo je multikulturalno te je i uticaj na pojedinca sloen, odnosno globalizacijom jedinka je izloena raznim kulturama i moe da bira kulturne uticaje meu mnotvom razliitih. Ali na kraju, to nije jednosmjerni odnos, ovjek ima uticaj na kulturu isto koliko i ona na njega jer je on njen aktivan nosilac, korisnik i tvorac.Drutvo predstavlja jedan od najmonijih izvora socijalizacije koji na pojedinca djeluje preko svojih agensa, roditelja (njihovog drutvenog karaktera), porodinog vaspitanja, vrtia, kole, crkve, knjievnosti i drugih vrilaca socijalizacije.Agensi socijalizacije Agensi (vrioci, posrednici) jesu drutveni inioci koji predstavljaju zastupnike drutva i kulture, koji neposredno utiu na proces socijalizacije.Glavni agensi jesu: porodica, vrti, kola, vrnjaci, religija, drutvene organizacije i sredstva masovne komunikacije. Oni ne stvaraju norme niti uzore, samo ih prenose!Porodica je elija jednog drutva i tu se stiu bazine vrijednosti i ue osnovni obrasci ponaanja. Frojd, Adler, From, Erikson i mnogi drugi psihoanalitiari/antropolozi/socijalni psiholozi su pokazali da upravo podizanje djece i odnos prema djeci u porodici oblikuje pojedine osobine linosti, kao i linost u cjelini.kola je vaspitno-obrazovna institucija, koja vri snaan i obuhvatan uticaj na intelektualni, emocionalni, moralni i socijalni razvoj uenika. Ona ga navodi da usvoji brojne kulturne i drutvene premise, norme i misaone navike, kao i da prihvati propisane, a da eliminie nepoeljne vidove ponaanja. Vanost ove institucije se ogleda u tome to je ona glavni prenosilac pravih sistema vrijednosti i pravila datog drutva na mlade ljude.Vrnjaci su neformalna grupa djece/mladih, slinog uzrasta, nivoa obrazovanja i sistema vrijednosti, u kojoj se lanovi intenzivno drue. Oni postaju inilac socijalizacije ve sa 5/6 godina. Oni su prenosioci naina oblaenja, poeljnog ponaanja i stava, vrijednosti i uzora. Ukratko, njihov uticaj je najjai meu mladima, pogotovo u periodu adolescencije. Radno mjesto predstavlja vaan agens u procesu sekundarne socijalizacije. Uspjeno obaljanje posla i afirmacija u struci, doprinose uvrivanju grupnog (profesionalnog) identiteta linosti i njenom osjeanju ponosa i line samoostvarenosti.Oblici socijalnog uenja i njihov znaaj u procesu socijalizacijeKlasino uslovljavanjePo mnogim autorima, veliki broj sluajeva socijalnog uenja moe se objasniti ovim modelom. Po Olportu na tom principu dijete ui da govori. Ono na odreenom stupnju razvitka refleksno poinje da proizvodi glasove i kombinacije glasova. Kad se uz odreene, sluajno proizvedene glasove pojavi neka odreena spoljna situacija ili neka reakcija odraslih npr. pojavi se majka, i ova veza izmeu odreenih glasova i odreene spoljne pojave, odreeni broj puta pojavi izmeu glasova i objekata stvorie se odreena veza, dijete e odreenim glasovima (ma-ma) imenovati majku. Slino se stiu nazivi za razliite predmete: roditelji ponavljajui odreene glasove pokazuju na odreene predmete i tako dijete ui da imenuje odreene predmete, da povezuje odreene kombinacije glasova i odreene objekte. Ovakvim klasinim uslovljavanjem, autori pokuavaju da objasne uenje djeteta da se suzdri od reakcije koje drutvo smatra nepoeljnim, npr. od ispoljavanja agresivnosti.Instrumentalno uslovljavanjeProces socijalizacije se najee objanjava uenjem po principu instrumentalnog uslovljavanja ili potkrepljivanja. Takvo uenje se naziva instrumentalnim jer predstavlja sredstvo, instrument, da se neka potreba zadovolji i neki cilj postigne. Ne naui se neto naprosto zbog toga to postoji ponavljanjem uspostavljena veza kao to smatraju pristalice klasinog uslovljavanja, nego se naui zbog toga to se tim novim steenim oblikom ponaanja postie neki cilj i to se njime moe zadovoljiti neka potreba. Da takav nain uenja moe biti put sticanja novih naina ponaanja, dokazuje se Skinerovim ogledima sa ivotinjama: Izgladnjeli pacov koji se nalazi u kavezu i koji, da bi doao do hrane, mora da naui da pritisne jednu polugu nauie to postepeno. Pacov podstaknut glau vri razliite pokrete, i jednim od njih sluajno pokrene polugu. Pokretanje poluge izaziva padanje slanine u kavez. Pacov i kad pojede tu slaninu ostaje gladan i dalje vri niz sluajnih pokreta. Opet, neki od pokreta dovode do pritiska na polugu i do dobijanja hrane. Ako se ovaj postupak due vremena ponavlja, broj sluajnih pokreta se sve vie smanjuje, a odreeni pokreti koji dovode do pokretanja poluge i dobijanja hrane, sve se vie uvruju. Posle dovoljnog broja ponavljanja, pacov naui da vri samo jedancelishodan pokret kojim odmah dolazi do hrane. On je nauio odreeni oblik ponaanja koji mu slui kao sredstvo za zadovoljenje potrebe. On ga je nauio jer je taj pokret instrumentalan, jer mu omoguava da doe do hrane.Uenje po modeluUtvreno je da djeca sa kojom je nastavnica prethodno postupala izrazito srdano, vie podraavaju njeno ponaanje u toku igre nego djeca iz grupe prema kojoj je nastavnica prethodno pokazala nezainteresovani odnos. Rezultati pokazuju da je do ugledanja na ponaanje modela i do eventualne identifikacije sa njim dolazilo u sluaju kad je postojala emocionalna vezanost sa modelom.Imitacijom se objanjava slinost u ponaanju lanova pojedinih grupa, zajedinca, kao i uopte pojava konformiranja u ljudskom drutvu. Po Tardu, imitacija je klju za socijalnu tajnu. On govori da je drutvo u sutini imitacija. Postavlja zakone imitacije kojima pokuava da objasni socijalno ponaanje. Proces imitacije je slian hipnotikom stanju. Odvija se pod djelovanjem slika u glavama onih koji imitiraju, a te slike nastale su na osnovu opaanja modela. Tard vie opisuje pojavu podraavanja tueg ponaanja nego to je objanjava. Traei izvore este pojave podraavanja tueg ponaanja, veliki broj autora izvor imitacije vidi u instinktima. Meu ostalim nasleenim tendencijama za odreene oblike ponaanja, postoji i instinkt za imitacijom. On je vaan za odravanje jedinke. Zahvaljujui njemu jedinka lako i brzo usvaja oblike ponaanja koji joj omoguavaju da se uspeno nosi sa preprekama na koje nailazi u prirodi i u kontaktu sa drugim jedinkama.DIJANA mALINI | JELENA LJUBOJEVI Stranica 3