sistina plus no. 2

�� .

�� , �� .

�� .• �� 10.000 ��.• �� 84 ��.• �� .• �� 8,45%.• !� �� .

www.sparkasse.mk

�� !"�� #��.

3

��

Почитувани,Пролетта, конечно, дојде. Природата, како и се ко гаш

во ова време од годината, ни ги понуди своите ве ли чест-ве ни дарови, а луѓето со радост ги прифатија ка ко олес-ну вање по долгата, студена и дождлива зима. Сон цето, расцутената природа и убавото време се како ин јекција на животна радост, но и предвесник на летото што допрва доаѓа. Насекаде веќе може да се забележат при мам ли ви реклами за летувања. Почнуваат плановите, договорите...

Сепак ние, лекарите од Клиничката болница „Систина”, не би биле до крај професионалци ако во ова вре ме на подготовки за уживање во летото (дома или на не ко ја плажа, планина, на село или во град) и неговите при ви ле гии не ве потсетиме, со време, на сите опасности што во ле то то демнат. Намерата не ни е да ви го расипеме рас по ло же ние то. Сакаме едноставно да ве потсетиме, опо ме неме на можните опасности, сé со цел, според народната поговорка - да спречиме е подобро отколку да лечиме.

Во лето кога растителната природа е вивната не за-бо равајте на животните кои во ова време од годината се посебно активни - змии, пајаци, крлежи, комарци. Некои од нив се сами по себе животнозагрозувачки (како змиите и некои видови пајаци), а некои, пак, од нив преносители на сериозни заразни болести. Не верувајте на познатата фраза, која ни носи олеснување од одговорноста, мене нема да ми се случи.

Летото поради прекрасното сонце и топлина носи и се риозни труења од храна, сончаници, изгореници од сон це, алергии. Сериозни за сечие здравје, но посебно за најмладите.

Конечно, сонцето користено во неразумни количини и неразумно време може да предизвика или провоцира развој на опасни меланоми (рак на кожата), но и други

видови на сериозни оштетувања на кожата и видот. За

овие заболувања не мора непромислено да седите на

сонце на плажа. Последиците можат да бидат идентични

и од седење во градското кафуле.

И вака можеме до недоглед. Главни правила кои тре-

ба да ги следите пред летното лудило дефинитивно да

почне се: направете здравствена контрола пред трг ну-

ва ње на летување ако имате каков било сомнеж за некој

по тен цијален здравствен проблем. Посоветувајте се со

ле кар кои се нештата кои задолжително морате да ги

има те во медицинското куферче, распрашајте се и за

постапките на прва помош, на време распрашајте се (ако

де стинацијата е странство) за задолжителни вакцини или

чести, а не опасни заболувања (висинска болест, дијареја)

во дестинацијата во која патувате, и какви лекарствата се

потребни за тоа (ако можете набавете ги дома).

За сите оние кои ќе останат дома или ќе отпатуваат

не каде важи и златното правило - не се лекувајте са ми.

Понекогаш последиците од ваквото лечење можат да

предизвикаат посериозни проблеми отколку здравст ве-

ни от проблем сам по себе.

Клиничката болница „Систина” во текот на целото лето

ќе работи со несмалено темпо и Ви стои на располагање

ка ко и досега во секое време на денот и ноќта.

Со желба да си поминете убаво и незаборавно, Ви

посакуваме пријатно лето и, се разбира, што помалку

непријатни случки.

�� 2011 � �� 2� ��

Магазинот Плус излегува еднаш во 3 месеци и се дели бесплатно. Информациите имаат едукативен и информативен карактер.Однапред Ви се извинуваме за можните печатни грешки.Сите Ваши коментари во врска со Магазинот Плус или Вашите предлози за содржината на следното издание, испратете ги на: [email protected] Издавач: СИСТИНА МЕДИКАЛ ДООЕЛ Скопје

Д-Р МИТКО КАРАЃОЗОВ

Дипломирал во 1983 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по општа хирургија завршил во 1988 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Магистрирал во 2003 година на истиот факултет. Д-р Караѓозов моментално работи во Клиничката болница „Систина”.

� �

5

��

Д-Р ГОРДАНА ПЕТРОВСКА

Дипломирала во 1994 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по гинекологија и акушерство завршила во 2000 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Гордана Петровска моментално работи во Клиничката болница „Систина“

Д-Р СНЕЖАНА ТИМЧЕВА ЦВЕТКОВСКА

Дипломирала во 1988 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација

по гинекологија и акушерство завршила во 1996 година на Медицинскиот факултет во

Скопје. Д-р Снежана Тимчева Цветковска моментално работи во

Клиничката болница „Систина“

ПРОФ.Д-Р ЉУПЧО ЛЕКОВСКИ

Дипломирал во 1982 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по урологија завршил 1990 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Докторска дисертација одбранил во 2002 година на истиот факултет. Проф. д-р Љупчо Лековски моментално е работи во Клиничката болница „Систина“.

Д-Р ДАНИЕЛА ПРОЈЕВСКА

Дипломирала во 1990 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Специјализација по интерна медицина завршила во 1997 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Супспецијализација по кардиологија завршила на истиот факултет.Магистрирала во 2001 година. Д-р Даниеа Пројевска моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

АС. Д-Р БИЉАНА ЌУРЧИЌ –ТРАЈКОВСКА

Дипломирала во 1998 година на Медицинскиот факултет во

Скопје. Специјализација по микробиологија и паразитологија

завршила во 2006 година на Медицинскиот факултет во

Скопје. Д-р Биљана Ќурчиќ –Трајковска моментално работи во

Клиничката болница „Систина“.

АС. Д-Р КАТЕРИНА ОБОЧКИ

Дипломирала во 1996 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Специјализација по педијатрија завршила во 2003 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Катерина Обочки моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

��

��

��

��

��

Д-Р СИМОНИДА СПАСЕВСКА

Дипломирала во 1997 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по педијатрија завршила во

2007 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Симонида Спасевска моментално работи во

Клиничката болница „Систина“.

��

Д-Р БЛАГОЈА ВЕЛКОВСКИ

Дипломирал во 1984 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по анестезиологија завршил во 1993 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Благоја Велковски моментално работи во Клиничката болница „Систина“

��

Д-Р МИТКО КАРАЃОЗОВ

Дипломирал во 1983 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по општа хирургија завршил во 1988 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Магистрирал во 2003 година на истиот факултет. Д-р Караѓозов моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

��

Д-Р КАТЕРИНА КУБЕЛКА –САБИТ

Дипломирала во 1997 година на Медицинскиот факултет во

Скопје. Специјализација по патологија завршила во 2006

година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Катерина Кубелка

Сабит моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Д-Р М-Р ТОНИ ЈОСИФОВСКИ

Дипломирал во 1985 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по општа хирургија завршил во 1992 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Супспецијализација по дигестивна хирургија завршил во 2008 година.Магистерски студии завршил во 2006 год. Д-р Јосифовски моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Д-Р ЗЛАТКО АРНАУДОВСКИ

Дипломирал во 1986 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по офталмологија завршил во 1994 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Арнаудовски моментално работи во „Систина Офталмологија”

Д-Р АЛЕКСАНДАР ЛАЗАРЕВСКИ

Дипломирал во 1997 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по оториноларингологија завршил во 2003 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Лазаревски моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

ПРИМ. Д-Р ЉУПЧО СТОЈКОВСКИ

Дипломирал во1985 год. на Медицинскиот факултет во

Скопје. Специјализација по интерна медицина

завршил во 1994 година на Медицинскиот факултет во

Скопје. Супспецијализација по нефрологија завршил во 2006

година на истиот факултет. Д-р Стојковски моментално работи во

Клиничката болница „Систина”.

��

��

��

��

��

��

Д-Р НЕБОЈША НАСТОВ

Дипломирал во 1997 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Специјализација по општа хирургија завршил во 2005 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Настов моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Д-Р КЛЕМЕНТИНА КУЗЕСКА

Дипломирала во 1992 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Во 1996 година магистрирала во областа на хумана репродукција на Медицинскиот факултет во Белград. Специјализација по гинекологија и акушерство завршила во 1999 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Кузеска моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

��

БОБАН ИЛИЕВСКИ

Средно уметничко училиште завршува во Скопје. Образованието го продолжува на престижниот моден институт Бурго во Милано, Италија. Во 2005 година Бобан Илиевски станува дел од дизајнерскиот тим на КАРА.

��

ПРОФ.Д-Р ВАСКО ВАСИЛЕВСКИ

Дипломирал во 1972 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Специјализација по интерна медицна завршува во 1979 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Супспецијализација по гастроентерохепатологија завршува во 1998 година на истиот факултет.Докторирал во 1986 година. Д-р Василевски моментално работи во Клиничкатата болница „Систина“.

7

ДАРКО ЦРВЕНОВ

Дипломирал во 2001 година како виш рендген техничар на Медицинскиот факултет во Скопје, а во 2008 година се усовршил како специјалист радиолошки технолог на Високата медицинска школа во Битола. Поседува сертификат за пилатес инструктор од Факултетот за физичка култура во Софија, Бугарија. Моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Д-Р НЕЏИП ЏЕМ КИНАЧИ NECIP CEM KINACI

Дипломирал во 1984 година на Медицинскиот факултет во Истамбул, Р. Турција. Во 1990 година дипломирал на одделот за нуклеарна медицина при Ѓулхане, Воена медицинска академија во Анкара, Р. Турција. Д-р Киначи моментално е ангажиран во Клиничката болница „Систина“.

ПРОФ.Д-Р САЛИС ТАЏЕР

Дипломирал 1978 година на Медицинскиот факултет во Љубљана, Словенија.Специјализација по кардио и торакална хирургија завршил во 1993 година на Саклер медицинскиот факултет, на Универзитетот во Тел Алвив. Супспецијализација во областа на адултна хирургија завршил на истиот универзитет. Проф.д-р Таџер моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

��

М-Р Д-Р ЗЛАТКО ПАЛЧЕВСКИ

Дипломирал 1994 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по гинекологија и акушерство завршил во 2000 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Палчевски моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Д-Р ВЛАДИМИР ОРТАКОВ

Дипломирал во 1985 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по невропсихијатрија завршил во 1993 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Ортаков моментално работи во Клиничката болница „Систина“

��

14

. 41

36

8

PRIPA–ATEAko sakate da kupuvate na ednakvi meseËni rati

Ako barate kvalitetna usluga prilagodena na vaπite potrebi

Ako barate kreditna kartiËka so koja sekade ste dobredojdeni

Togaπ go najdovte ona πto go barate!

Ova e vaπata kreditna kartiËka.

Uæivajte vo prednostite koi gi nudi Diners Club.

Info centar 15 155

KO GA K U P U V A W E T O Δ E S TA N E D OÆ I VU V A W E,

9

АКТУЕЛНО

ОнкологијаДОБРИ ВЕСТИ ЗА ЛЕКУВАЊЕТО НА РАКОТ

ЖИВОТ

СО 4 ОТСТО НАДЕЖ СТАНА ФЕНОМЕНКога Михаил Трајков легнал под нож на семејството му било кажано дека шансите да преживее се само 4 отсто. Таква е суровата статистика на пациентите со пукната стомачна аорта. Д-р Митко Караѓозов денес го смета Михаил за феномен, особено што за време на операцијата во Систина, која траела 6 часа, „феноменот” примил дури 30 шишиња со крв!

ЗДРАВЈЕ

ОвулацијаЧЕКОР КОН ПОЛЕСНО ЗАБРЕМЕНУВАЊЕАутизамПРОТОКОЛОТ DAN ПОЧНА ДА ДАВА ПОЗИТИВНИ РЕЗУЛТАТИУрологијаМАКАТА НАРЕЧЕНА КАМЕН ВО БУБРЕГБактерииДАЛИ ЛЕТОТО Е ОДМОР И ОД РЕСПИРАТОРНИ ИНФЕКЦИИ?

��

��КОРИСНИ СОВЕТИ

ПРЕД ДА ЗАМИНЕТЕ

НА ПАТ

Совети од кардиолог��КАКО ДА СЕ

ОРГАНИЗИРАМЕ ЗА

ЛЕТНИОТ ОДМОР?��НА ПЛИВАЧКИ БАЗЕН

СО „ЛАДНА” ГЛАВА

Солариум��ЖРТВИ НА

БРОНЗЕНИОТ ТЕН

Офталмологија��ОД СИТЕ ПРАВА,

НАЈГОЛЕМО Е

ЧОВЕКОВОТО

ПРАВО НА ВИД

ТЕМА

ЛЕТО

20

ПРОФИЛ Д-р Никола Панчевски

СЕ ГОРДЕЕ СО СИСТИНА, СТРАСТ МУ СЕ АВТОМОБИЛИТЕ, А СОНУВА СО

СЕМЕЈСТВОТО ДА ЈА ПРОПАТУВА ЕВРОПА

10

57

30

Висока заштита SPF 50Составен од термалните води Gamarde-les Bains-Франција, богати со минерални и сулфурни елементи кои смируваат и ублажуваат иритации, регеративно и антиоксидантно Органско масло од ARGAN богато со Омега 6 и anti-ageing Витамин Е и освежувачки Огански Mint,преставува совршена заштита за лице и осетливи делови при екстремно сонце за нормална,нетолерантна и осетлива кожа.

СЕРТИФИЦИРАНА ОРГАНСКА И 100% ПРИРОДНА ДЕРМОКОЗМЕТИКА

БЕЗ10

0%

хемиски филтрипарабенбоиphenoxyetanolPAG,GMO тестирања на животни Увозник и дистрибутер

Воиса –СкопјеТел.02 3246988

Само во аптеки!

�� !�� "��

Спонзор на Еуромеланома 2011 во Македонија

44

68

40

62

ЖИВОТ

ЕДНА

ОПЕРАЦИЈА

ДВЕ ПРИКАЗНИ!Секој хирушки

зафат носи две

приказни. Едната

е онаа животната,

на пациентот, кому

операцијата му

дала нов голем

импулс да продолжи

со секојдневните

радости, но и да ги

решава неизбежните

проблеми. Втората

е, како што се вели,

хирушки прецизна.

Неа ја раскажува

докторот хирург, кој

успеал понекогаш да

го врати „отпишаниот

од мртвите”. За

Систина плус, секој

од свој агол, говорат

20-годишната тетовка

Ајнур Лика и Проф.

д-р Салис Таџер

52

��Никола ПАНЧЕВСКИНикола ПАНЧЕВСКИ

Како функционира брак меѓу правник и доктор? Ако за модел

ги земете Елена и Никола, верувајте дека тоа изгледа

како добитна комбинација. Кај брачната двојка Панчевски

бевме на кафе кога дома беа и нивните деца - синот Игор

и ќерката Ивана. Летово планираат сите заедно да

патуваат низ Европа, со новиот автомобил, план кој неколку години се одложува

поради максималната посветеност на докторот-

директор во „Систина”, проект на кој особено се гордее.

Како функционира брак меѓу правник и доктор? Ако за модел ги земете Елена и Никола, верувајте дека тоа изгледа како добитничка комбинација. За волја на вистината, Елена не е само правник, туку како што шеговито ја нарекуваат пријателите, е „полицајка”

бидејќи работи во МВР како дипломиран првник. Никола, пак, е познатиот медицински директор на Клиничката болница „Систина”, ама кој во ниту еден момент не ја занемарил својата определба - да биде не само одличен менаџер туку и врвен гинеколог.

Кај брачната двојка Панчевски бевме на кафе во недела, кога дома беа и нивните деца- синот Игор и ќерката Ивана. Тоа е и еден од ретките моменти кога се сите собрани на купче. Игор има 17 години, а Ивана 13. Тој е трета година гимназија, а таа 7-мо одделение. Вообичаено за тинејџери, главен предмет на расправија до неодамна им бил кој да има приоритет на компјутерот, но откако купиле лаптоп овој „жежок” проблем бил успешно надминат.

��

11

Коки е вистински зависник од ав то мо билите, ама и своевиден „ма нијак” како возач. Ауди е не го-виот омилен топ бренд. Од пред еден месец стана сопственик на но во ауди А4, патем тоа му е веќе трет автомобил од оваа марка.

Неговото семејство одлично ја познава неговата пасија кон оваа црна машина, па со насмевка рас кажуваат дека А4 е неговото домашно милениче. Не дозволува прашинка да падне на него. Секој ден, верувале или не, миленичето оди на капење во пералната, што се наоѓа веднаш до зградата во која живее семејството Панчевски.

А каков возач е доктор Коки, најдобро ќе ви отслика податокот што тој со восхит ни го соопшти: „Од тука до Загреб стигнавме за 5 часа и 45 минути!” Па, сега пресметајте со која брзина го „нагазил” аудито за да стигне до Загреб за ова време! Се чини како да летал со авион!

Пријатно е да си на седенка со семејството Панчевски. Непосредни луѓе, со позитивна енергија, шеговити досетки. Коки, како што пријателите го нарекуваат д-р Никола Панчевски, со Елена е веќе „100 години”. Учеле заедно уште од 5-то одделение, во училиштето „Лазо Трповски” ама „се фатиле” дури во втора година, во гимназијата „Никола Карев”.

- „По толку години поминати заедно Елена повеќе личи на мене отколку на брат ѝ близнакот”- духовито коментира Коки потенцирајќи дека обајцата живееле во најубавата населба- Карпош 3.

Сега, пак, живеат во стан во Центар, близу до Министерството за внатрешни работи. Како што објасни Коки, сторил демек сé домот да им биде блиску до работата на Елена. Таа, пак, ни откри како завршила на работа во МВР.

„Кога дипломирав на Правниот факултет почнав да волонтирам кај еден адвокат и подготвував правосуден испит. Тогаш, во 1992 година, излезе конкурс во МВР, се примаа повеќе стручни кадри. Бев во дилема дали да конкурирам или да продолжам во адвокатурата. И знаете како, родителите, блиските притискаа

се спомена свадбата, Коки се присети на еден смешен настан од тој период.

„Нашата свадба беше закажана за 29 мај, а брат ми правеше свршувачка на 8 мај, значи неколку недели пред нашата веселба. И одиме кај сватовите на свршувачка, кога некој почна да ѝ објаснува на Елена колку било тешко да бидеш во брак со доктор. Како тој може по неколку дена да не се сврти дома и сé во тој стил. Се исплашив во еден момент Елена да не се предомисли”- со смеење ни раскажа Коки, но и Елена го следеше во реакцијата.

Сепак, д-р Никола Панчевски завршил на медицина по еден чуден развој на настаните. Бил одличен ученик, но само заради една четворка, по физика, не го примиле на Медицинскиот факултет. Требало да оди во војска, па одлучил да се запише на Градежен факултет.

„Арно ама, мајка ми Викторија запна за Економски, и ме запиша и на овој факултет. И така заминав во Белград во војска запишан на два факултети. Кога наеднаш дознав дека за првпат на Медицина ќе може да се полага приемен испит. Дојдов во Скопје,

�, �� , ��

АУДИТО ПОБРЗО

ОД АВИОН!!!

100 ГОДИНИ ЗАЕДНО!

во оној стил „државно си е државно”. Многу се двоумев, цела ноќ не спиев, се сеќавам, и на крајот, сепак, пресеков - конурирав и еве веќе 19 години сум таму” - раскажува Елена.

Свадба правеле во 1993 година. Кога се родил Игор Коки работел на Клиника, а кога дошла на свет Ивана татко ѝ бил во фаза на специјализација. Кога веќе

положив и веќе во септември, кога, конечно, завршив со војската, бев на три факултети”- открива Панчевски, кој потекнува од докторско семејство, татко му Трајко е невропсихијатар во пензија, а брат му Горан е максилофацијален хирург.

Дека неговите куси контакти со Градежниот и со Економскиот факултет имале некаков ефект, ќе се покаже во неговиот ангажман во „Систина”. Тој е менаџер на болницата, но максимално ги контролираше градежните зафати.

Но, отсекогаш се знаело дека

Коки ќе стане доктор Панчевски. Така барем тврди некогашната негова соученичка, а денес сопруга Елена.

„Сите другари и пријатели се двоумеа, не знаеја што да запишат, што сакаат да бидат во животот, освен Коки. Откако го знам, значи од 11-та година, без двоумење, без трошка сомнеж тврдеше

СЕ ЗАПИШАЛ НА ТРИ ФАКУЛТЕТА

ШИРЕМБЕЛ КЛУЧЕН ДА СТАНЕ ГИНЕКОЛОГ

дека ќе биде доктор”- објаснува правничката, г-ѓа Панчевска

Сепак, иако бил јасно насочен кон медицината, имал мака околу изборот - што да специјализира. Коки ни ја открива енигмата како се насочил на гинекологијата. Имал уште три испити до дипломирање, а тој уште не знаел каде да се насочи, во која гранка од медицината.

„Сите мои другари веќе почнаа да волонтираат низ клиниките, а јас не знаев што сакам понатаму. Ништо посебно не ме влечеше. Е еден од тие три испити ми беше гинекологија. Почнав да го подготвувам испитот и клучно да ја засакам гинекологијата беше книгата од Германецот Ширембел, кој покрај гинекологија имал завршено и филозофија. Оваа

книга од 1000 страници ја прочитав во еден здив, не ја испуштив од рака 3 дена и 3 ноќи. Беше како да читаш бестселер. И си реков: ова било многу лесно”- раскажува Коки како лесно станал гинеколог иако одлуката ја донел во 5 до 12.

Игор и Ивана сé уште немаат одлучено дали ќе продолжат по стапките на татко им, можеби како мајка им ќе се определат за правото или ќе изберат нешто сосема трето. Во секој случај, ниту Елена ниту Коки не ги форсираат кон одредена област. Согласни се дека децата треба да студираат тоа што сакаат. Особено што, вели Коки, нему му сугерирале да не оди на медицина, ама ваквите препораки не дале резултат! И добро е што е така, нели!

��Никола ПАНЧЕВСКИНикола ПАНЧЕВСКИ

„Систина” е вториот дом на Коки. Работата на Клиничката болница во 2009 и во 2010 вели дека бил тежок период. Од утро до мрак бил посветен на овој голем проект. Првата болница, гинеколошката „Мала Богородица”, му делува како играчка сега, иако Елена го потсетува дека заборавил како и тогаш било слично, само што се забораваат маките откако болницата се покажа како полн погодок.

Семејство Панчевски е во вонредна состојба од утринските ритуали на медицинскиот директор на „Систина”. Неколку

Како страстен вљубеник во спортот, поранешен ракометар на Работнички, Коки Панчевски редовно ги следи сите меѓународни натпревари на македонската фудбалска и ракометна репрезентација. И често патувал заедно со сега покојниот Илија Камчев.

„Многу ми недостасува Илија. Водевме разговори до бескрај, имавме различни мислења, но никогаш не се скаравме. Беше широк човек. Еднаш му велам: Добро, ќе се скараме ли некогаш? Ме погледна зачудено и ми рече: Е зошто? Ти мислиш така, јас имам друго мислење, и готово. Беше уживање со него да разговараш и да полемизираш” - со респект кон основачот на „Систина”, но и огромна носталгија кон овој човек, д-р Панчевски ја опишува нивната дружба.

МНОГУ МИ НЕДОСТАСУВА ИЛИЈА

ОДМОР НИЗ ЕВРОПА

13

Како природата и помага

на раната

�� , �� , �� . �� , �� . �� , �� , �� , � �� , � �� .

�� !" �� #�� $�� %�� #�� &�'� �. #�� , �� %�� . �� $�� , ��

�� . (�� !" �� . )� �� $�� , �� , �� , �� , �� .

„Ратка е невиден работник. Не познавам друг таков човек. Како булдожер е! Со неа најдобро функционираме” - вака Никола Панчевски ја опишува г-ѓа Ратка Камчева со која заедно ја „граделе” Клиничката болница „Систина”.

Тие биле првите кои заедно со работниците се преселиле во зградата на тогашната фабрика ОРКА за да почнат со комплетното реновирање и нејзино трансформирање во најмодерна болница. Што би се рекло, секојдневно се расправале со градежните работи, па на шега како тандем почнале да се сметаат за посебна фирма - Градежно претпријатие Систина!

ГРАДЕЖНО ПРЕТПРИЈАТИЕ „СИСТИНА”

го објаснува со обврската да биде прв во болницата наутро. Потоа следуваат состаноци со сите одделенија во „Систина”.

„Често одев во Словенија, кај проф. д-р Томажевич, и секогаш кога ќе се вратев овде се чувствував фрустриран и искомплексиран колку се тие организирани, колку се напред во медицината. Е сега дојде време кај нас да доаѓаат Словенците да ја снимаат нашата организација во „Систина“. Признаваат дека сме врвна клиничка болница во регионот. Не можам да ви опишам колку се чувствувам среќен и горд на тоа што го постигнавме”- а така и изгледа кога ова го раскажува Панчевски.

Потоа со иста возбуда

објаснува дека сега ја подготвуваат новата зграда на „Систина”, каде ќе има место за уште 60 нови кревети или пациенти, сеедно. Задоволен е што сé оди според план. Најбитна, сепак, му е хипербарната комора. Со нетрпение го очекува и петскенот, па да профункционира новото педијатриско одделение. И во овој занес наеднаш Коки нафрли со сериозен тон дека летово планира со Елена, Ивана и Игор да одат на одмор низ Европа. Верувајте, сите се изнасмеаја слатко. Зошто? Па, при сите големи планови со „Систина”, велат, тешко издржува повеќе од 5 дена да не биде во болницата, во чие создавање мора да се признае дека максимално се вложил!

будилници и аларми не го будат само Коки, ами сите се во погон од канонадата од звуци. Но, ова

15

ашата Елена пристигна на ашата Елена пристигна на 23. 02. 2011, цели 9 недели 23. 02. 2011, цели 9 недели порано отколку што ја порано отколку што ја очекувавме, а предвременото очекувавме, а предвременото раѓање донесе неизвесност раѓање донесе неизвесност

во која насока ќе оди нејзиното здравје и дали во која насока ќе оди нејзиното здравје и дали воопшто ќе успее да се избори за животот.воопшто ќе успее да се избори за животот.

На почетокот не бевме ни целосно свесни На почетокот не бевме ни целосно свесни во колку тешка и комплицирана состојба бе-во колку тешка и комплицирана состојба бе-ше таа и што сé нé чека. Ни претстоеја три ше таа и што сé нé чека. Ни претстоеја три месеци борба за живот, неизвесност, ис че ку-месеци борба за живот, неизвесност, ис че ку-вање, среќни денови со добри вести, тажни вање, среќни денови со добри вести, тажни денови со лоши вести, неочекувани моменти, денови со лоши вести, неочекувани моменти, враќања наназад, шокови, стресови...враќања наназад, шокови, стресови...

Сепак, во ниту еден момент не ја из гу бив-Сепак, во ниту еден момент не ја из гу бив-ме позитивната мисла дека Елена ќе ус пее и ме позитивната мисла дека Елена ќе ус пее и целосната доверба во тимот на нео на тал-целосната доверба во тимот на нео на тал-ната интензивна нега. Во тие тешки денови ната интензивна нега. Во тие тешки денови верувавме дека ние како родители единствено верувавме дека ние како родители единствено што можеме да направиме за нашата Елена што можеме да направиме за нашата Елена

е да ја оставиме во најдобрата болница, кај е да ја оставиме во најдобрата болница, кај најдобрите доктори и да не се предаваме.најдобрите доктори и да не се предаваме.

Здив за здив, минута за минута, ден за Здив за здив, минута за минута, ден за ден... Губевме многу битки, поминавме долг и ден... Губевме многу битки, поминавме долг и те жок период, сепак, на крајот Елена успеа те жок период, сепак, на крајот Елена успеа да се избори и по цели 86 денови таа ни дојде да се избори и по цели 86 денови таа ни дојде до ма здрава и спокојна.до ма здрава и спокојна.

Доживотна благодарност кон тимот на Доживотна благодарност кон тимот на нео на тална интензивна нега, предводен од нео на тална интензивна нега, предводен од д-р Душ ко Фидановски. Да не беа д-р Душко, д-р д-р Душ ко Фидановски. Да не беа д-р Душко, д-р То ни, д-р Симонида и д-р Светлана, како и сес-То ни, д-р Симонида и д-р Светлана, како и сес-три те Милена, Мери, Весна, Сузе и Тина, кои три те Милена, Мери, Весна, Сузе и Тина, кои покрај со професионалната посветеност кон покрај со професионалната посветеност кон нашата Елена се однесуваа и со родителска нашата Елена се однесуваа и со родителска грижа, немаше да ги пишуваме овие редови.грижа, немаше да ги пишуваме овие редови.

Со почит,Со почит,Родителите на Елена,Родителите на Елена,

Ивана и Дарко Христови Ивана и Дарко Христови

��Отворено писмоОтворено писмо

С о н а ј д о б р и т е д о к т о р и Е л е н а С о н а ј д о б р и т е д о к т о р и Е л е н а с е и з б о р и з а ж и в о т о тс е и з б о р и з а ж и в о т о т

H

НЕВРОХИРУРГОТ НЕВРОХИРУРГОТ

МЕМЕТ ОЗЕКМЕМЕТ ОЗЕК ВО ВО

ПОСЕТА НА „СИСТИНА”ПОСЕТА НА „СИСТИНА”

ЕЕминентниот турски професор по детска неврохирургија, д-р Мемет

Озек ја посети Клиничката бол ни ца „Систина Аџибадем”. Целта на не го ва та посета беше да се запознае со ме ди цинс-киот тим на болницата, како и со ка па ци-те ти те, можностите и условите што ги нуди Клиничката болница „Сис ти на”, каде би можел во иднина да из вр шу ва операции од областа на детската неврохирургија.

Инаку, д-р Мемет Озек има импресивна работна биографија. Дипломирал во 1981 година на Медицинскиот факултет во Истанбул, а потоа до 1987 бил шеф на катедрата за неврохирургија на Универзитетот Хаџетепе, Анкара. Од 1990 до 1991 година Озек работел како клинички соработник на одделот за детска не вро хи рур ги ја при Медицинскиот универзитетски центар во Њујорк, а од 1991 е и шеф на истиот оддел.

Неговата кариера продолжува по нагорна линија во Турција. Од октомври 1999 е шеф на катедрата за детска неврохирургија на Академскиот универзитет Аџибадем. Од 2007 до 2010 д-р Мемет Озек бил раководител на одделот за неврохирургија на Уни вер зи тетс ки от медицински центар Мармара, Истанбул, и директор на Институтот за неврологија.

Изминативе две години д-р Мемет Озек е претседател на Европската асоцијација на детс ки неврохирурзи. Член е на уредувачкиот одбор на светски реномирани ме ди цинс-ки списанија од областа на неврохирургијата.

Инаку, посебна специјалност д-р Мемет Озек искажува во областа на тумори на мо зоч но стебло, таламус и хипоталамус, хирургија на спастични деформитети, невроендоскопија и Спина бифида.

�� Вести

СИМПОЗИУМ „25 ГОДИНИ СТЕНТИРАЊЕ”

Пред 25 години Жак Пуел во Франција го постави првиот ко ро на рен стент со што почна но во поглавје во

интервентната кар дио ло гија. Од тогаш до денес имплантирани се милиони коронарни стентови, а ин те рвентната кардиологија доживеа не ви ден развој и напредок, како ретко која ме дицинска гранка.

По повод „25 години коронарно стен ти-ра ње“ во Клиничката болница „Систина” се одржа симпозимум, а акцентот беше ставен на превенирање на срцевите заболувања, преку навремено дијагностицирање.

Клиничката болница „Систина” деновиве ја посети група вра-ботени од болницата во Сло-

вен градец, Р Словенија. Колегите од оваа реномирана здравствена ус танова, позната во регионот по из ве ду ва ње на сложени уролошки ин тер вен ции, беа воодушевени од тоа што го видоа и доживеаја во Ре-публика Македонија.

„Импресионирани сме од па ту-ва њето во Македонија. Беше крат-ко, но мислам дека го видовме нај-уба во то што Македонија може да ни го понуди: кањонот на Треска, Мав ро во, Св. Јован Бигорски, Св. На ум, Битола, Скопје и уште мно гу прекрасни локации. Немам збо ро ви со кои можам да ги опишам впе ча-то ците од посетата на КБ Систина. Сте создале болница каква што во моментов не постои на Балканот” - ни изјави г-ѓа Елена Марулц.

Г. Јанко Родар, дипломиран ра-дио лог, по посетата на болницата бе ше воодушевен од тоа што го ви-де во „Систина”.

„Воодушевен сум од вашата бол-ни ца. Вистинско ремек дело. Јас по следен пат бев во Македонија пред 35 години. Можам да кажам де ка има голема разлика од тоа што го видов тогаш и сега. Македонија во многу работи напреднала, а до-каз за тоа е и оваа болница. Се на-де вам дека ќе имаме можност да со ра ботуваме во иднина” - порача Родар на крајот од посетата.

„СИСТИНА Е ВИСТИНСКО РЕМЕК ДЕЛО”

ВЕЖБИ ЗА ТРУДНИЦИ

Бремената жена не треба да чека да се роди бебето за да може нешто

да направи за него. И претходните девет месеци може да ги искористи

квалитетно за себе, а истовремено од тоа да има корист и бебето.

Вежбањето во бременоста е најдоброто нешто што може да си го дозволи

за себе и за бебето. Вежбите се една од можностите кои ќе ви овозможат

поздрава бременост, лесно породување и поголема свесност за сè што се

случува во текот на бременоста и што всушност таа значи.

За таа цел, во Клиничка болница „Систина”, од септември ќе почнат

организирани часови за вежби наменети за бремени жени.

На овие часови ќе научат правилно да дишат, да се опуштат и да ја подобрат

циркулацијата.

Д-р Александар Мицковски (уролог) , д-р Никола Панчевски (медицински директор) , д-р Љупчо Стојковски ( нефролог) ја претставија

болницата пред гостите од Словенија

Хајати Шабани , Проф. д-р Мемет Озек и д-р Љупчо Стојковски

СИСТИНА НА САЕМОТ НА ФИРМИ НА

ОПШТИНА КАРПОШ „ЕМ УМЕАМ ЕМ МОЖАМ“

17

КОНГРЕС НА ГИНЕКОЛОЗИ

ВО ИСТАНБУЛ

Од 6 до 10 април во Истанбул, Турција, се одржа 5-от Интернационален конгрес за Минимално ин-ва зив на гинеколгија, под покровителство на ААГЛ

(Американската асоцијација на гинеколози ла па ро ско-писти). Собирот беше на највисоко стручно и научно ниво со учество на повеќе стотина учесници и еми нент-ни предавачи од целиот свет. На конгресот беа из не-се ни нај новите достигнувања во областа на ми ни мал-

но инвазивната хи рур гија, ла па ро скопска хи рур гија и при ме на та на ро бо ти во хирургијата.

Доц. д-р Никола Баџаков од Клиничката болница Сис тина, од одделот за ги-не ко ло гија и акушерство, ак тив но учествуваше на со-би рот со презентација на на ши достигнувања од оваа об ласт. Темите на неговите из лагања се однесуваа на ла пароскопска операција на кар цином на грлото од мат-ката и лапароскопска ре кон-

струк тивна хирургија на матката и мочниот меур. Презентацијата на Доц. Д-р Никола Баџаков на овој

еминентен собир беше проследена со големо внимание со што беше афирмирана КБ Систина, а воедно и до-стре лите на македонските лекари во областа на врвното здравство.

Доц д-р Никола Баџаков со еден од пионерите на лапароскопската хирургија во светот Проф. д-р

Незхат Фар

ККлиничката болница Систина го прослави првиот ро ден ден. Една година успешна работа која ја издигна бол ни ца та на врвот во македонското здравство. Повеќе од 100 и лјади

пациенти, се доволен доказ за довербата и признанието што ни го дадоа граѓаните.

Систина започна како првата ултрамодерна приватна кли ни-ка во земјава. Уште на почетокот привлече врвен медицински ка-дар. Но, тука не застана нашиот развој. Во текот на последните 12 месеци со зголемување на пациентите растеше и бројот на вра ботени, се со цел да одговориме на потребите за врвна ме-ди цинс ка услуга во Македонија. Исто така, отворивме и нови оддели.

Клиничката болница Систина во наредниот период ќе про-дол жи да вложува дополнителни напори за да го одржи приматот на најмодерна болница во регионот, со највисок рејтинг, но и како болница која што и понатаму ќе нуди врвна медицинска услуга за своите пациенти.

ЕДНА ГОДИНА НА ВРВОТ ВО МАКЕДОНСКОТО ЗДРАВСТВО

Од прославата во скопскиот ресторан „Балканика“

��Летување

ОПШТИ СОВЕТИОПШТИ СОВЕТИ

* Без разлика каде патувате, секогаш понесете здравствено осигурување кое ќе ги покрие трошоците за евентуално лекување (медицински третман во случај на болест или незгода, болничко лекување) .Побарајте од туристичката агенција да организира здравствено осигурување кое ќе одговара на вашата дестинација.

* Консултирајте се со епидемиолог за тоа кои вакцини треба да ги примите пред да тргнете на патување.

*Ризиците од патувањата се поголеми за - деца, бремени жени, постари лица, инвалиди и оние кои страдаат од хронични болести. За овие патници, потребни се и совети во врска со нивната здравствена состојба. Пожелно е да понесете со себе една кратка медицинска историја.

* Доколку земате терапија, со себе покрај лековите понесете и читливо испечатена медицинска препорака за генеричкото име на лекот, дозата, како и кратка историја за болеста.

* Сите лекови кои ги носите ставете ги во вашата чанта за да ги имате покрај себе во секој момент.

ППред да заминете на пат треба да бидете информирани за можните ризици од патувањето, и за тоа кои превентивни мерки треба да ги преземете за вашата безбедност.

Со секое патување ја менуваме животната средина на која не сме навикнати и сето тоа е поврзано со одредени ризици

по здравјето. Ова особено важи денеска кога имаме можност за брзо патување во најдалечените делови на светот. Но не секогаш се ризични само тропските болести. Дури и ако изберете една од соседните земји, и тогаш сте поподложни на болести. Затоа, пред да заминете на пат треба да бидете информирани за потенцијалните ризици, и за тоа како да се заштитите.

За да уживате во летниот одмор треба да размислувате за многу работи. Пред да заминете на пат информирајте се за можните ризици по здравјето кои можат да се случат. За да ги сведете на минимум, потребно е да се консултирате со епидемиолог, најдобро четири до шест недели пред да тргнете на патување. Ако не сте во можност, совет побарајте и еден ден пред патувањето.

Кои вакцини или превентивни лекови ќе треба да ги примите пред да заминете на патување зависи од дестинацијата која сте ја одбрале, годишното време, моменталната епидемиолошка состојба, како и условите за престој.

ВНИМАТЕЛНО СО СОНЦЕТО!ВНИМАТЕЛНО СО СОНЦЕТО!

* Бидете внимателни со сонцето. Избегнувајте сончање меѓу 11 и 15 часот. Сонцето има големо значење за животот, одмор и релаксација, но бидете претпазливи да не ве повреди.

Изгорениците предизвикани од сонце не само што може да ви го расипат расположението туку со текот на времето тие се акумулираат во организмот, и во голема мера го зголемуваат ризикот од рак на кожата. Особено ранливи се децата. Ако патувате во тропските предели, запомнете го следново:

- Доколку вашата дестинација е поблиску до екваторот, тоа значи дека сонцето е со поголем интензитет, а со тоа и поопасно.

- Сончевите зраци се рефлектираат на вода и песок, а со тоа се зголемува интензитетот на зрачењето. Најдобра е тројна заштита. Употребувајте средства за сончање со висока УВ заштита, пожелно е да ги нанесете еден час пред да излезете на сонце. Правете го тоа почесто во текот на сончањето. Никогаш не сончајте се долго, особено во попладневните часови. Изложените делови од телото (глава , раце и рамена) заштитете ги со соодветна облека. Особено обрнете внимание малите деца да имаат капа, долги ракави, панталони и висока заштита од УВ зраци.

�� пред дапред заминете на пат

21

ЗА ДА УЖИВАТЕ ВО

ЛЕТНИОТ ОДМОР, ТРЕБА

ДА РАЗМИСЛУВАТЕ ЗА

МНОГУ РАБОТИ. ПРЕД

ДА ЗАМИНЕТЕ НА ПАТ

ИНФОРМИРАЈТЕ СЕ ЗА

МОЖНИТЕ РИЗИЦИ ПО

ЗДРАВЈЕТО КОИ МОЖАТ

ДА СЕ СЛУЧАТ. ВО СЕКОЈ

СЛУЧАЈ, СИСТИНА ПЛУС

ВИ ДАВА НЕКОЛКУ

КОРИСНИ СОВЕТИ!

ВНИМАТЕЛНО СО СОНЦЕТО!

ВОДА, ХРАНА И СЕКС!ВОДА, ХРАНА И СЕКС!

* Внимавајте каква вода пиете за време на патувањето. Најдобро е да се пие флаширана вода. Консумирајте алкохол во умерени количини поради можноста од дехидрација, особено во топла клима.

* Бидете внимателни со храната.

* Внимавајте на сексуално преносливи болести. Примената на латекс кондоми го намалува ризикот од сексуално преносливи болести и е ефикасна мерка за лична заштита (најдобро е да си понесете со вас бидејќи можеби ги нема во земјата во која патувате, или нивниот квалитет се разликува).

* Побарајте информации за здравствените услуги во земјата која ја посетувате.

* Поради климатските и другите карактеристики на секоја земја, има зголемен ризик од некои заразни болести. Тоа се групи на цревни заразни болести и болести предизвикани од контакт со животни и инсекти.Според Светската здравствена организација, пред да патувате во некоја земја потребно е да се вакцинирате и да добиете потврда за тоа.

�� пред дад да заминете на патзаминете на пат


��

��За лични потреби, доволна количина на лекови препишани за вас!��Антисептички спреј за дезинфекција на рани.��Преврски- стерилни компреси, фластери, еластичен завој.��Лек против болки како парацетамол.��Прашок со електролити за да се надоместат изгубените минерали во случај на дијареа.��Средства за ублажување на симптомите од убоди на инсекти.��Лекови препорачани од Вашиот лекар, во зависност од земјата во која патувате.

МЕРКИ НА ПРЕТПАЗЛИВОСТ ПРИ ВРАЌАЊЕМЕРКИ НА ПРЕТПАЗЛИВОСТ ПРИ ВРАЌАЊЕ

За ваша безбедност и безбедноста на вашето семејство, како и на целата земја, потребно е, а и со закон задолжително, откако ќе се вратите од патување да се пријавите на преглед кај надлежните епидемиолози.

Доколку имате зголемена телесна температура, од три месеци до една година по враќање од ендемски области на маларија (земјите на тропски и суптропски области) веднаш да се јавите на лекар!

ШТО ТРЕБА ДА СОДРЖИ ВАШАТА ПАТНА АПТЕКА

д

��

��! ��

��! �� "��

�� #?

23

�� ?РЕЧИСИ ВО СЕКОЕ

СЕМЕЈСТВО ИМА ЧЛЕН

СО СРЦЕВА БОЛЕСТ.

МНОГУ ЧЕСТО ВО ТЕК

НА ЛЕТНИОТ ПЕРИОД

ЛУЃЕТО СО СРЦЕВИ

СТРАДАЊА ОСТАНУВААТ

ДОМА И НЕ УЖИВААТ

ВО ЛЕТНИОТ ОДМОР. СО

МАЛКУ ВНИМАНИЕ КОН

НИВНИТЕ СПЕЦИФИЧНИ

ПОТРЕБИ И НИВНИОТ

ЛЕТЕН ОДМОР МОЖЕ ДА

ПОМИНЕ МНОГУ УБАВО.

ППациентите кои имаат срцеви заболувања, особено новооткриените, во овие моменти чувствуваат страв и често се прашуваат што е препорачливо за нив.

Кога надворешната температура ќе се покачи над 30 степени целзиусови, особено во услови на висока

влажност на воздухот, треба да бидеме внимателни. Повозрасната популација и луѓето со хронични срцеви заболувања имаат најголеми проблеми. Речиси во секое семејство има член со срцева болест. Многу често во тек на летниот период луѓето со срцеви страдања остануваат дома и не уживаат во летниот одмор. Со малку внимание кон нивните специфични потреби и нивниот летен одмор може да помине многу убаво.

ПодготвиД-р Даниела Пројевска - кардиолог

МОРЕЕ ИЛИ ЕЗЕРОО!МОРЕ ИЛИ ЕЗЕРО!

ОвОва а е е нанајчјчесеститиотот и избзборор з за а

лелетнтните ододмоморири. ССе совете увува

да се избегнува изложување

на директни сончеви зраци

во најтоплиот дел од денот

одод 11часот до 17 часа от. Во

тетекот наа најтот плиот дел одод

денот по можжнот пррестој ј во

клклими ататизи иранани и прпросстот ририи,и,

нон нне е премемноогу лададнини,

оптимално околу 22-24 4

степени. Избегнувајте нагло

излегување од многу ладна

просторија во надворешни

услови на температури кои се

нанад д 3030 сстетепепенини. . КоКорир стс ењење наа

лелел снсна а обоблелекака с со о свсвететлили б боиои

кккокои и јаја оодбдбививаааатт свсвететлилинанатата.

ГлГлГГГГГГ ававататаа дада ббидиде е зааштштититенена а

сососоооо кк апа. Кога има голема

рарарарараррарарарааззлики а мем ѓуѓу нададвоворер шната а

тететеет мпмммммммпмпмпмпмперее ата ура и морската или

езезззззерерререррррррррссссксссссс ата вода, секогаш

ее е е е ппопопопопопопоотттттртттртттт ебно внимаматет лно,

бабабаббавнвнввнвннннннно о прилагагагаггооододо увањањњњњњње.ееееее Да

ссесесесесесесесесее избеггггнунунунунуввава н напаапооророрноно ииии и и

долггггоотототрарарајнј о о плплливививваањањњње,ее,е, ккккккк к какааааааа о и

додододооллглги и нанапопооррнрнннии и ааакктитивнвннооосососососососо ти и

сспортутуувавањњањања..

КОНСУЛТИРАЈТЕ КОНСУЛТИРАЈТЕКАРДРДИОЛООГ!ГКАРДИОЛОГ!

КоКоКоКооКоКоКоКК гага ннададвов реешните

тететететеетететттт мператури се високи,

ттттттеттт лото има потреба да се

разлади. Разладувањето на

телото ннастанува со ширењење

на крвнитее садово и преку

механизмот на а потење.

ПрПри и тотоа а срсрцецетото з забабрзрзанано о

рарабоботити, аа кркрвнвниои т прпрититисисокк

се намалува. Затоа треба

внимание кај пациентите

кои примаат лекови за

намалување на крвниот

питисок.

Внимание е пото реребнб о о и и каај ј

паацициенентиитете ссо осослалабеб ноно

срсрцеце ккоиои пприримамаатат л лекековови и и

заза и исфсфрлрлањањее нана в вишишококототттт

тетечнчносостити оод телото.

ДеДехихидрдратацијата ја ззгогооооооооооолелелелемумумуввава

гугустс ини ата на крвта, штооо оо ооо о о оо о ее ее

ооооопопоооооо аса но кај паца иентите ссссососососососос

вевевееееееееев штштаччкики залистоок к на срррццрцрцрцрцрцццеетто,о,,

какакакококококококококококококоо и кај коронарните ббббооололо нинииииин

сосо а аааантнтнтнттттнтнтттнттики оагулантна тераапапапааапијијијјјааа.а.а.

ОвОвОвааааааа оо о оппппапаппппп сност важи и ззаааааа

сиситете п ппппацацацацццццаццциенти со претхххоододооодо нннананаааа

исистотооририиијајааааааааај на венска ттрооооооомбмбмбмбмбоооооозозза аа а

илли и тртртроомоммбббобобббббб емболичниии и ии и

коомпмпплилиил ккакаацицицицицицицицициии.

ЗаЗатотоа а прпрредедед л лллллллллете нинитете о оооооодмдмдмдмооророррриии

ушу тете е еднднашашша кккккккккк кононсусууулллтлтлтлтл иририрааајајјттетееее

сее с о о вавашишиототтот м ммммммммм мммматататаааататаа иичичичии ененен

додоокткторр, , а а попо пппотототтттотттттррререебабабааа и ииии к кккаајајај

ммммамамммм тиитичннч иоиот тт кааак рдрдрдиииилилиллиииии ооогогогогг з зззааа а

прпррррррпрепепеееее ишши анна ититте е е лелелееееееекакакакааарррсрсрсствтва,а,

реререрр жижижижижиижииимомот наан и исхсххрарарарарараннана ии

дододоообибибиб јтјтјттттјтттте е е ееееее спсппецце иффифичичичнини с сововововввввввввввететететететететтететететететииии и и и и

сооодододдддвевевев тнтнтннннннннни и и ииииииии нанаа в вашшатта а

сосоостс ојојјојбабабабабб . ..

ИзИззбоб роророт тт нананаан мммесеесесесесестотототото зззз ззааа аа

лелеетутутутутутутууууваваававававававањење еее ииииииндндндн иввивввидидидидидидиддидуауауауау лелелелелеллелелееееееенн.н.н.н.ннн

ПЛАНИНА!ПЛАНИНА!

ОдОдлиличечен н изизбобор р заза л лететенен о одмдморор. . СеСе

раразбзбирира,а, н нее нана ммноногугу г гололемема а нанадмдморорскска а

височина. Секогаш да е доволно свеежож , сее

препорачуваат долги, не многу напорни

прошетки на чист воздух. Внимателно

одберете ги обувките, кои треба да бидат

лелесни, уудобнбни, но доволно сигурни. И

тукак секогаш е најдобро да имам те капа

кокојаја ќ ќе е јаја ш штититити г глалававатата. . ЛеЛ какарсрствт ата а дада

гиги и испспиеиетете п преред д дада ппојојдедетете н на а прпрошошететкака. .

Секогаш даа имате доволнон тече ности и тоа

најдобро не премногу засладени.

----------------------------------------------------------------

СЕЛСКИ ТУРИЗАМ!СЕЛСКИ ТУРИЗАМ!

Тоа е можеби најстар, традиционален вид

на туруризама на наашишите проросторри, кој сега

е е сéсé ппоаоактктуеуелелен.н. Т Тојој п пововтоторнр о стстананувува а

сéсé ппочочесест т изизбобор р нана м мноногугу с семемејејстствава. . СеСе

сосовеветутувава д даа сесе и избзбегегнунуваваатат п пререстстоиои н а а

сонце во најтоплиот период од деноот.т

Моожее дда а сес седе и и воо убавово ззасасененчеенини

зелени дделови.

Внимание е потребно и кај луѓе со брројјни

ризик фактири, но без манифеф сттни срццеви и

болести. Екстремни напори, како што е

интензиввно пливање или трчање во услови

на високи температури и голема влажност

можат да предизвикаат срцев удар и други

сериозни состојби и кај оваа груупа луѓе.

��ЈЈаЈаЈаЈаЈаЈаЈаЈаЈаЈаЈЈаддидидиидд л лесеснана хх рарар нана! !!��НеННе вв вненесусусусусусуууусуувававававававававававав јјјјјјјјјјј ј мнмнмнмнммнмнмнммнм огогогогогогогогу у соосол л л вововововов иисхсхрарананатата!!��ППоовевеќеќ ообрброцоци,и, к коиои нне е сеес о оооообибилнлни!и!��НеНекоколлку уу попорцрцииии о овоовошјшјш е е и и зеелеелееенчннчнчнчнн уку на ден!��ПиПииј ј додоововолнлно о тетечнчносост,т, ннајајајдодод брбро водадададада!!!! !��ИзИзбеббегнгннувувајјај ммноногугу з засаслаладедед ниини ннапапити оцци!и!��ИзИИзбебегннгнувувајај ж жесестотокк алалкоохохоол!лл!��И И сесекакакококо:: ненене јј јаа а зазабобобобоорарарараррр вававав јјј јј прпрррепепе ишишишананата а тетерарапип јаја!!!

СОВЕТИ ЗА ИСХРАНА ВО ТЕК НА ЛЕТНИТЕ МЕСЕЦИ

ВНИМАВАЈ ОПАСНОСТ: дехидратација во тек на летните месеци! Во

услови на директна изложеност на сонцеви зраци, дехидратацијата може

да доведе до топлотна исцрпеност и топлотен удар, особено кај срцевите

болни и треба да бидат препознаени навремено.

�� ?�� ?

� ИзИзраразезезеноно ппототењење е!е!е� ЛаЛадндна и и лелеплплививаа кокожажа!!� ВрВрВрВрВрВрВВрВрВрВртотототототототототооглглглглглглглглглглг ававававававвававававицицицицицицицициццицицца а а а а а аа а а илилилилилилилиллиллилиии и ии и и и и нененененененененененееесвсвссвсвсвсвсвсвсвесесесесесесесесесессстититититититититититиицацацацацацаацацацацаацаац !!!!� ЗЗаЗаЗаЗаЗаЗаЗабрбрбрбрбрбрррзазазазазазазан нн нннн пупупупупупупууулслслслслслслссл ( ( ( ( ((( (срсрсрсрсрсрсрсрсрцецецецецецецеебибибибибибибибиењењењењењењењњње)е)е)е)е)е)ее !!!!!!!� ПлПлПлПлПлПлПлПлитититититититткококококкко и и ии иииииииии з ззз з з ззабабабабабабабабрзрзрзрзрзрзрзрзанананананананано о о оо ооо дидидидиидидишешешешешешеењењењењењењењење!!!!!!!� ПоПоПоПоПоПоПоврврврврврврврвв аќаќаќаќаќаќќаќаањаааааањааааањаа !е!е!

КАКО ДА СЕ ПРЕПОЗНАЕ ТОПЛОТЕН УДАР И ТОПЛОТНА ИСЦРПЕНОСТ

ПРЕПОРАКА: Брзо разладување! Побарај лекарска помош!

Пливачките базени прет-ста ву ваат мес та за разонода и раз ла ду-ва ње најчесто во жеш-ки те месеци. Во овој

период се и најмногу по се те ни. Но пливачките базени се по вр за ни и со многу црни статистики.

Во Франција во периодот од 1996 до 2006 година само во приватните, домашни базени настанале 37 тешки повреди на вратниот дел од ‘рбетот, и тоа 97 отсто од нив биле кај млади мажи на средна возраст од 27 години.

Удирањето во страните или дното на базенот при нурнување или скокање во вода кога се нема соодветна длабочина е една од најчестите причини за повреди на главата и вратниот дел од ‘рбетот. Други чести причини за настанување на повредите поврзани со базените се: лизнување на влажна подлога, падови од отскочните штици и од скалите на базенот. Повредите кои можат да настанат во и околу базените се движат од најлесните, како што се исеченици, набиеници, па сé до најтешките, како што се скршеници на екстремитетите, ‘рбетниот столб или черепот.

НАЈЧЕСТО СТРАДААТ МЛАДИТЕНАЈЧЕСТО СТРАДААТ МЛАДИТЕ

Како среќна околност мора да се напомене дека најголем процент од повредите кои настануваат се најлесните повреди како набиеници и површни рани на кожата.

Потешките повреди се јавуваат со помал процент, но важно е да се напомене дека истите многу често доведуваат до трајни последици по повредените, односно до инвалидитет.

Сето што претходно е кажано добива поголема вредност кога ќе се знае и фактот дека тешките повреди настануваат кај младата популација. Третманот на овие повреди е долготраен и секогаш е поврзан со несигурен краен резултат.

Најчести причини за повредувањето се несоодветното однесување на капачите во и околу базенот, со што се загрозува нивната лична безбедност и безбедноста на другите.

Една од најефикасните мерки за превенција на ова однесување е постоењето на спасувачка служба, која покрај безбедноста во базенот се грижи и за безбедноста околу базенот.

Поставувањето на нелизгави, гумени патеки за движење околу базенот во голема мерка ја намалува веројатноста од падови заради лизгавите влажни плочки крај базените.

25

� �� $�� $�� „��”„��” ��

ПодготвиД-р Небојша Настов - хирург, трауматолог

Повредите што можат да се случат во и покрај пливачките базени не се воопшто „наивни”. Токму затоа, внимавајте и однесувајте се одговорно кон себе и кон другите капачи!

Давењето во базните не е ретка појава иако се смета дека тоа не може да се случи во толку мали водени средини. Тоа најчесто се случува кај младата, детска популација и претставува речиси една третина од причините за ненадејна смрт кај оваа возрасна група. Со соодветната контрола врз малите деца, родителска или од посебнаслужба, се намалува веројатноста за вакви катастрофални последици. Пренатрупаноста на детските базени исто така може да биде причина за повредување и во т.н. детски базени кои вообичаено имаат длабочина на водата до 60 цм. И покрај сé што претходно е споменато, целта на овој текст не е да се предизвика страв од пливачките базени туку со поголема одговорност и свесност да се пристапи кон уживањата кои ги нудат базените во претстоечкиот топол период. Со познавањето на можностите за повредување во базените очекуваме значително да се намали бројот натешки повреди што многу млади луѓе ги врзува за постела.А сега сите на капење, пливачките базени ве очекуваат. Но, внимавајте и однесувајте се одговорно кон себе и кон другите капачи!

ВНВНВНВНВ ИМИМИМИМИМММИ ААААВАВАВАВАВАВАААВАЈАЈАЈАЈАЈАЈАЈААЈАЈТЕТЕТЕТЕЕТЕЕТЕ Н ННННННННА А ААААА ДЕДЕДЕДЕДЕЕДДЕДЕД ЦАЦАЦАЦАЦАЦАЦААТАТАТААААТТ

TEMAЛето


Лекарите се едногласни - солариумите немаат свои добри стра ни. Според нив, зрачењето во солариум е поопасно ду-ри од сончањето на пладне. Иако производителите велат де ка модерните солариуми содржат заштита, ста тис ти ките го тврдат спротивното - дека тие се одговорни за прераното стареење и зголемен ризик од рак на кожа!Белиот тен се обидува со години да се врати во мода, но без успех. Милиони жени и мажи и понатаму преферираат бронзен тен бидејќи ги прави послаби, среќни и задоволни со својот изглед.

��

ШТЕТНОСТА НА

СОЛАРИУМОТ

Голем дел од лицата кои користат солариум имаат зголемен ризик да заболат од рак на кожа. Според едно истражување, во кое биле вклучени 4000 лица, докажано е дека лицата кои почнуваат да користат солариум пред 35-тата година го зголемуваат ризикот од малигнен меланом дури за 75 проценти.Постои вообичаена, но погрешна претпоставка дека сончањето во солариум е здрав начин да дојдете до потемен тен. Меѓутоа, интензитетот на некои УВ зраци во солариум може да биде и до 15 пати поголем од попладневното сонце, а и самите знаете колку сончањето на пладне е опасно.Постојаната изложеност на такви УВ зрачења ја оштетува ДНА на клетките со што се зголемува ризикот од развој на рак на кожа. Малигниот меланом, кој во голем број случаи завршува фатално, е најчестиот облик на рак кај лицата меѓу 15-тата и 35-тата година.Само во Велика Британија годишно заболуваат повеќе од 9 000 луѓе, од кои над 1.800 умираат од оваа опасна болест.Ребека Русел во своето истражување за ракот во Велика Британија вели ,,Штетата која УВ зраците ја прават не може веднаш да се види. Таа се акумулира со текот на времето. Секојпат кога користите солариум ѝ штетите на вашата кожа и ги зголемувате шансите за развој на тумор”.

27

И додека здравствените работници гласно предупредуваат да внимаваме со солариумите, сепак, нивниот глас постојано се игнорира поради визуелниот впечаток кој се постигнува со потемен тен. За разлика од нив, пак, многумина тврдат дека

солариумот и не е толку штетен.Лекарите се едногласни - солариумите немаат свои добри страни. Според нив, зрачењето во солариум е поопасно дури од сончањето на пладне. И покрај ставот на производителите дека модерните солариуми содржат заштита, статистиките го тврдат спротивното - дека тие се одговорни за прераното стареење и зголемен ризик од рак на кожа.

КОЈ НЕ СМЕЕ ДА КОРИСТИ СОЛАРИУМКОЈ НЕ СМЕЕ ДА КОРИСТИ СОЛАРИУМ

Доколку не можете да се откажете од вештачкиот бронзен тен, сепак, важно е да знаете дека сите не се погодни за сончање во солариум. Лицата со светол тен мораат да бидат многу повнимателни од оние со потемен, а времето кое го поминувате во солариум морате внимателно да го прилагодувате.

Солариум никако не смеете да користите: ��Ако сте помлади од 16 години��Имате осетлива и многу светла кожа��Лесно горите на сонце��Имате многу бемки по телото��Сте имале рак на кожа во минатото��Некој во вашето семејство имал рак на кожа��Користите лекови кои ја зголемуваат осетливоста на УВ зраци

Доколку одлучите да ги игнорирате ризиците, и повторно

посетувате солариум, ве молиме строго да се придржувате

на следниве правила:

� Пред одење во солариум направете пилинг за да ги

остраните мртвите клетки и сите нечистотии.

� Отстранете ја целата шминка.

� Со помош на стручни лица проценете го својот тип на

кожа и потребното време за престој во солариум. Покрај

видот и состојбата на вашата кожа, должината на престој

во солариум зависи и од квалитетот на солариумот.

� Проверете ја хигиената во солариумот.

� Заштитете ги очите со очила наменети за сончање во

солариум.

� Ако ви стане претерано жешко, ако чувствувате слабост,

чешање или пецкање во некои делови од телото, веднаш

прекинете со сончањето.

� Триесетина минути по сончање во солариум,

истуширајте се и нанесете хидратантна крема.

� По сончање во солариум не излегувајте на сонце тој

ден.

� Надополнете ги изгубените течности со вода или друг

освежувачки напиток.

ПРАВИЛА ЗА КОРИСТЕЊЕ НА СОЛАРИУМУЛТРАВИОЛЕТОВИТЕ СЕ УЛТРАВИОЛЕТОВИТЕ СЕ КАНЦЕРОГЕНИ!КАНЦЕРОГЕНИ!

Во текот на само една

деценија во Астралија бројот

на солариуми се зголеми за

600 пати. Со воведувањето

на законодавството во

2008 година и негативниот

публицитет кон оваа

индустрија, бројот на

солариуми во Мелбурн во

периодот од 2006 до 2009

година е намален за 51 отсто.

Во 2009 година

Меѓународната агенција за

истражување на ракот (ИАРЦ),

ултравиолетовите зраци ги

прогласи за највисок ризик од

рак, и ги вброи во категоријата

„канцерогени за луѓето”.

��Кожа Подготви

Д-р Катерина Кубелка-Сабит - специјалист патолог

ММеланомот е рак на кожа кој потекнува

од клетките во кожата наречени

меланоцити. Тоа се всушност

клетките кои на вашата кожа ѝ го

даваат тенот. Додека се сончате,

меланоцитите произведуваат црн пигмент - меланин,

кој има основна улога да ја заштити кожата од

ултравиолетовите зраци, а од друга страна вам ви

го овозможува оној прекрасен бакарен тен. За жал,

сé уште не се познати точните причини за појава на

меланомот.

Познато е дека одредени луѓе имаат поголем

ризик за развој на меланом. Тоа се луѓе кои имаат

неправилни по боја и по големина бемки или имаат

повеќе од 50 вообичаени бемки на кожата. Исто

така, со поголем ризик од развој на меланом се и

луѓето кои имаат светол тен, лесно поцрвенуваат

на сонце и им се појавуваат дамки, оние кои имаат

светла или црвена коса и сини очи.

Зголемена будност е потребна кај оние кои

имаат барем двајца блиски роднини со меланом

или имаат друг тип на рак на кожата. Зголемен

ризик од меланом имаат и оние кои имале сончеви

изгореници со пликови во детството или тинејџерска

возраст. Токму од овие причини клучна е улогата на

родителите во заштита на децата од сонце. Ризична

група се и земјоделците и градежните работници,

односно оние кои долготрајно се изложени на сонце.

��

�� ?�� ?

ПРВ ЗНАК ЗА МЕЛАНОМ Е

ПРОМЕНА ВО ГОЛЕМИНАТА,

БОЈАТА ИЛИ ОБЛИКОТ

НА ПОСТОЕЧКА БЕМКА.

МЕЛАНОМОТ МОЖЕ ДА СЕ

ЈАВИ И КАКО НОВА „ДАМКА“

КОЈА ОБИЧНО ИЗГЛЕДА

НЕВООБИЧАЕНО, ЦРНА Е И

СО ГРД ИЗГЛЕД. ЗАПОМНЕТЕ:

ВООБИЧАЕНИТЕ БЕМКИ

ОБИЧНО ГИ ИМАМЕ ОД РАЃАЊЕ

ИЛИ СЕ ЈАВУВААТ ДО 40-ТАТА

ГОДИНА, А ПОТОА БЛЕДНЕАТ!

29

ДАЛИ БЕМКАТА Е ВООБИЧАЕНА ИЛИ СЕ РАЗВИВА МЕЛАНОМ?

Прв знак за меланом е промена во големината,

бојата или обликот на постоечка бемка. Меланомот

може да се јави и како нова „дамка“ , која обично

изгледа невообичаено, црна е и со грд изглед.

Запомнете: вообичаените бемки обично ги

имаме од раѓање или се јавуваат до 40-тата година,

а потоа бледнеат.

За да запомните на што треба да внимавате

потсетете се на првите 4 букви од абецедата

„ABCD“ :

* Asymmetry (асиметрија) - едната половина на

бемката е различна од другата.

* Border (раб) - рабовите на бемката се

разјадени, назабени, заматени или неправилни, а

пигментот се шири и кон околната кожа.

* Colour (боја) - Бојата е нееднаква. Може да се

видат нијанси на црна, кафена и розова боја.

* Diameter (дијаметар) - промена во големината

на постоечката бемка. Меланомите се обично

поголеми од гумичката на моливот (>5 мм).

КАКО ДА СЕ ЗАШТИТИМЕ ОД ОВАА

ПОДМОЛНА БОЛЕСТ?

Еве неколку препораки како да се заштитиме од оваа

подмолна болест:

��Запомнете го златното правило: Секогаш кога

вашата сенка е покуса од вас, заштитете се од сонцето.

��Избегнувајте изложување на сонце меѓу 10-16 часот

доколку обврските ви го дозволуваат тоа.

��Доколку мора да сте надвор, носете долги ракави и

долги панталони, како и шапка со широк обод.

��Посебно внимавајте кога сте покрај вода или на

планина. Заштитете се од ултравиолетовите (УВ) зраци

кои се рефлекираат од песокта, водата и снегот.

��Заштитете ја кожата со нанесување на лосиони,

креми или гелови кои содржат УВ филтри. Најдобри

за превенција на меланом се оние УВ филтри кои ги

одбиваат и ги апсорбираат двата типа ултравиолетови

зраци (А и Б). Средствата за заштита од сонце се

рангираат според т.н. фактор за заштита од сонце.

Средствата со заштитен фактор со вредност 2 - 11

пружаат минимална заштита, оние со фактор 12 - 29

овозможуваат средна заштита, а оние со фактор 30 или

повеќе пружаат најдобра заштита од изгореници од

сонце.

„БЕЗ СОНЦЕ НЕМА

ЖИВОТ” Е ЕДНА

ОД НАЈЧЕСТО

СПОМЕНУВАНИТЕ

ВИСТИНИ. СЕПАК, БЕЗ

НИКАКВА НАМЕРА

ДА ГО ОСПОРАМ ТОЈ

ФАКТ ЌЕ УКАЖАМ НА

ШТЕТНОТО ВЛИЈАНИЕ

НА СОНЦЕТО ВРЗ ОЧИТЕ

И НАЧИНОТ КАКО ДА СЕ

ЗАШТИТИМЕ ОД НЕГО.

�� , �� , �� „$� �� ”!„$� �� ”!

ООштетената озонската обвивка на Земјата во последните децении претставува сериозен проблем кој што е поврзан со зголемена изложеност на ултра виолетово зрачење од типот

УВ-А и УВ-Б, кое може да предизвика низа на заболувања кај човекот, а особено на очите. Најчестите болести, кои што овие сончеви зраци ги предизвикуваат после долгогодишна изложеност се макуларна дегенерација, катаракта (перде), птеригиум на роговицата (крилце), изгореници на

роговицата, рак на кожата околу очите и др. Според Светската здравствена организација катарактата и макуларната дегенерација се всушност и најчестите причини за слепило во светот.

НАУЧЕТЕ ГИ ДЕЦАТА!

Прекумерната изложеност на сонце, особено во детската возраст, претставува фактор на висок ризик за појава на овие болести во повозрасната доба од живот и од тие причини особено значајно

��Летување Подготви

Д-р Златко Арнаудовски - офталмолог

31

ПРВА ЛИНИЈА БЕЗ МИРИС ВРЗ БАЗА НА 100% МИНЕРАЛИНИ И ОРГАНСКИ ФИЛТРИ СО ДВОЈНА ЗАШТИТА

ЗАШТИТА НА БЕБИЊА И ДЕЦА

ОД СОНЦЕ

Заштитен крем

UVB/SPF 50+За лице и телоНежна и осетлива кожаПри изложување на јако сонце- водоотпорна- хидратантен крем- видлива при нанесување- 100% Органско –минерална формула

Минерален крем SPF 50+За лице и телoНетолерантна кожа�� - атопичен дерматит- наклонета на алегрии- реактивна и хиперосетлива- видлива по нанесување- водоотпорна- ја обновува кожната бариера- 100% минерална формула

Спонзор на Еуромеланома

2011 во Македонија

е токму децата да ги научиме од најрани години да носат заштитни очила за сонце и капи со поширок обод за да го намалиме ризикот за губење на видот во подоцнежните години. Важно е да се следат овие совети од очните доктори, посебно во текот на летото и летниот одмор на езерата, морињата, светлите песочни плажи, како и во зима на снежните падини на планините, но и секој сончев ден во периодот од 10 до 14 часот, кога влијанието на УВ зраците е најштетно.

КАКВИ ОЧИЛА ЗА СОНЦЕ?

Изборот на очилата за сонце како наједноставен и најдобар начин за заштита на очите, мора да понуди квалитетни стакла, не квалитетен дизајн во смисол на целосна блокада на УВ-А и УВ-Б зраците. Информацијата за квалитетот на стаклата која задолжително треба да ја побарате во декларацијата на производителот на очилата, треба да понуди ресорпција на штетните зраци од 99% до 100%, да го редуцира отсјајот, очилата да бидат комотни за носење и да не ги изобличуваат боите. Изложувањето на сончевите зраци (УВ-Б), покрај другите бројни ризик фактори, е една од причините за појава на едно од најчестите заболувања кај очите, катарактата

(популарно, старечко перде). Денешната модерна офталмохирургија ја користи факоемулзификацијата како најдобра метода во лекувањето на пердето. При оваа операција, од особена важност е изборот на високо квалитетна леќа која што се вградува во окото и која треба да ја има функционалоста и заштитната улога на природната леќа.

МОЖНОСТИТЕ НА СИСТИНА ОФТАМОЛОГИЈА

Најновиот тип на леќи кои се вградуваат во Систина Офталмологија се асферични леќи со жолт филтер кои претставуваат најблиска замена за нашата природна леќа. Нивниот дизајн и биокомпатибилност обезбедува добра видна функција на далеку, сферичната аберација е намалена ( нема појава на халоа, двојни слики и одблесоци), колорната и контрастна сензитивност е зголемена, а она што е најважно е дека со оваа леќа, мрежницата е заштитена од УВ-А и УВ-Б зраците од синиот спектар на сончевата светлина кој може да предизвика макуларна дегенерација или оштетување на точката на јасен вид.

Систина Офталмологија со помош на високо квалитетната и софистицирана опрема од една страна и искусните, едуцирани и стручни хирурзи од друга страна се гаранција за безбедноста и ефикасноста на извршената операција како и почитување на медицинската етика при заштита на здравјето на вашите очи.

��Летување Подготви

Др - Снежана Тимчева Цветковска - гинеколог акушер

�� !!! ��

ННајчести сексуално преносливи инфекции се инфекциите со Chlamydia, Tricho-monas, Gonor-rhoea, HSV (herpes

simplex virus), HPV (human pap-iloma virus)Се добиваат преку сексуален однос без заштита или со често менување на партнерите. Најдобра заштита од сексуално преносливите инфекции овозможува презервативот. Употребата на други контрацептивни методи, како на пример таблети, спирала и сл. не се заштита од овие инфекции.

КАКВИ СИМПТОМИ ДАВААТ ОВИЕ ИНФЕКЦИИ? ��Chlamydia - Околу 80 до 90 отсто се без симптоми, додека во помал процент се јавува вагинално печење, зголемен секрет, ако инфекцијата толку напреднала се појавуваат болки во стомакот, болни сексуални односи, натечени жлезди во препони, а ретко може да предизвика т.н. пелвична инфламаторна болест која понатаму води до тешкотии и неможност за забременување.

Сексуално преносливи болести

��прво и основно, употребата на презерватив кој во голем процент дава заштита��да се избегнува носење на долна облека изработена од синтетички материјали��да се избегнува носење на дневни влошки и тесни панталони повеќе од 2-3 часа��да не се употребуваат парфимирани и агресивни средства за интимна хигиена��да не се седи на краевите од базените за капење��водените костуми за капење редовно да се менуваат со суви��внимателно при користењето на јавните тоалети��отстранувањето на влакненца од интимниот дел треба да е со сигурни методи кои гарантираат хигиена��да не се практикува заедничка употреба на долна облека, крпи за бришење и други предмети за интимна нега.

КАКО ДА СЕ ЗАШТИТИМЕ?

Летните одмори понекогаш можат да ви донесат и сексуално преносливи болести. Најдобра

заштита од овие инфекции е презервативот. Во секој случај, гинекологот со многу едноставни

тестови, најчесто со земање на брис, ќе го открие причинителот, а потоа ќе ја определи и терапијата

��Trichomonas - Вагиналниот секрет е жолто-зелен и има непријатна миризба.��Gonorrhoea - Обилен жолт, гноен вагинален секрет кој може да биде комбиниран со болен сексуален однос.

��HSV (herpes simplex vi-rus) - Периодична појава на болни меурчиња на кожата и слузокожата на гениталните органи. ��HPV (human papiloma vi-rus) - Обично не дава симптоми

33

�� !!!��!!!

освен ако не е комбинирана со

некоја од другите инфекции. Овој

вирус е најчест причинител на

карциномот на грлото на матката.

ДАЛИ МАШКИОТ ПАРТНЕР ИМА ТЕГОБИ?

Во најголем процент кај машкиот

партнер не се јавуваат симптоми,

а ако ги има тоа најчесто се

црвени точкасти промени на

пенисот, болен сексуален однос,

болки при мокрење.

КАКО СЕ ДОКАЖУВА ИНФЕКЦИЈАТА?

Треба да се посети гинеколог

и со многу едноставни тестови,

најчесто со земање на брис, се

открива причинителот и точно се

определува која терапија ќе се

примени кај пациентот.

35

ПодготвиМ-р Д-р Златко Палчевски - гинеколог акушер

��Контрацепција

��

Зборот контрацепција значи заштита од бременост. Поимот опфаќа методи и средства кои спречуваат настанување на несакана

бременост. Во некои делови на светот контрацепцијата се применува често, додека некаде, за нејзиното користење сé уште постојат предрасуди, што од страв и незнаење, што од верски причини.

Бидејќи нема совршено и 100% сигурно средство и метод, изборот на контрацепција е некој вид компромис.

Постојат повеќе начини за заштита од бременост, но најчесто применувани средства за контрацепција се таблети против забременување, кондом и спирала. Исто така, ако сте имале

НЕМА СОВРШЕНО И 100%

СИГУРНО СРЕДСТВО И МЕТОД

ЗА ЗАШТИТА ОД НЕСАКАНА

БРЕМЕНОСТ, ПА ОТТАМУ,

ИЗБОРОТ НА КОНТРАЦЕПЦИЈА

Е НЕКОЈ ВИД КОМПРОМИС. НО,

СОВЕТОТ ЗА КОНТРАЦЕПЦИЈА

ВО „СИСТИНА” Е БЕСПЛАТЕН.

ПОТСЕТЕТЕ СЕ

Контрацептивните таблети (пилули):

��едноставно се употребуваат,

��не доведуваат до зголемување на телесната тежина,

��помагаат кај симптоми на предменструален синдром,

��ја разубавуваат кожата.

Кондом или презерватив претставува средство за контрацепција, но исто така е многу сигурна заштита и од сексуално преносливи болести.

Интраутерината спирала е погодна за жени кои сметаат дека завршиле со репродукција или жени кои не сакаат или не смеат да земаат пилули. Таа особено е погодна за жени над 40 години кога расте ризикот од несакани ефекти од земање на контрацептивни таблети.

незаштитен секс, контрацептивното средство неправилно сте го користеле или сте имале механички проблеми со кондомот (пукање, лизгање, капнување), тогаш итна контрацепција може да спречи несакана бременост.

Итната контрацепција се нарекува и посткоитална (контрацепција веднаш по незаштитен однос). Таблетата за итна контрацепција може да се земе до 72 часа од незаштитениот однос. Оваа таблета особено ја користат адолесцентки кои почнуваат со сексуален однос пред

да размислат за контрацепција.Запомнете! Најдобро е да се

консултирате со вашиот гинеколог кој ќе ви помогне во донесување на одлуката.

Не заборавајте! За користење на некои методи на контрацепција неопходен е претходно гинеколошки преглед.

Во нашата болница советот за контрацепција е бесплатен.

ЗАПОМНЕТЕ!


Летото за трудниците може да биде многу напорно и стресно, особено поради високите температури. Систина плус ги потсетува на неколку корисни совети, кои ќе им помогнат полесно да ги совладаат горештините и наглите промени на воздушниот притисок.

��

оради високите температури и спарнини, летото за трудниците може да биде многу напорно и стресно. Секако треба да ги потсетиме на неколку корисни совети, кои ќе им помогнат полесно да

ги совладаат летните горештини и наглите промени на воздушниот притисок.

Широка удобна облека од природни материјали ( памук, лен, свила ) во светли бои кои ги одбиваат светлосните зраци. Шапки со широк раб и очила за сонце се добра заштита од УВ зрачење. Обувките треба да бидат комотни, поголеми за половина број, со максимална висина од 3 до 4 см бидејќи е најфизиолошка за ‘рбетот, а при тоа отоците на нозете се најмали. Најудобни се оние обувки од типот на Боросани. Се препорачуваат и спортски, како и анатомски обувки. Балетанки и апостолки не се препорачуваат.

Секако НЕ! Во бременоста дневниот внес на калории треба да е само 300 калории повеќе дневно. Во лето храната треба да биде богата со свеж зеленчук, овошје, протеини, интегрални житарици и внес на многу вода. Премногу солена храна треба да се ограничи, но тоа не значи дека солта треба комплетно да се исклучи. Храна која посебно треба да се избегнува во лето, заради почестите труења е: непастеризирано млеко, сирови или недоволно варени јајца, сладолед и кремови од свежи јајца, недоволно термички обработено месо, како и риба од типот на ајкула, сабјарка и туна поради поголемо присуство на жива. Треба да се избегнуваат и меките сирења од непастеризирано млеко, како и преголем внес на кофеин и јаки чаеви.

Пред секое патување и одење на летен одмор јавете се на преглед кај вашиот гинеколог. Тој ќе направи проценка на вашата состојба и состојбата на плодот и ќе ви даде дозвола за патување. Повеќето авиокомпании даваат дозвола за летање до 28-та гестациска седмица. Може да се лета и до 34-та гестациска седмица, но со посебна препорака и дозвола од лекар. Ако сте во можност барајте место на предните седишта во авионот бидејќи се поудобни и турбуленциите во текот на летот помалку се чувствуваат. При патување со автомобил бидете секогаш врзани

со безбедносниот појас. По патување од час и половина направете пауза од десеттина минути заради раздвижување. Трудниците кои се во вториот и третиот триместер на бременост НЕ СМЕАТ да управуваат со автомобил поради поголема опасност од повреди со воланот дури и при полесни „сообраќајки”. Во бременост најнеудобно патување е со автобус.

КАКВА ОБЛЕКА СЕ ПРЕПОРАЧУВА?

ВО БРЕМЕНОСТА ТРЕБА ДА ЈАДАМ ЗА ДВАЈЦА?!

ПАТУВАЊЕ СО АВТОМОБИЛ ИЛИ СО АВИОН?

ПодготвиД-р Гордана Петровска - гинеколог акушер

P

37

��

Во текот на бременоста хормоните создаваат поголема количина на меланин, па опасноста од изложеноста на сонце и создавање на дамки по кожата е многу поголема. Пред секое излегување на сонце најмалку половина час заштитете ја вашата кожа со крема за сончање со висок заштитен фактор - најмалку 30. Избагнувајте изложеност на сонце меѓу 11 и 17 часот. Не употребувајте креми за самопотемнување и солариум. Пливањето е една од идеалните активности за трудниците во лето. Се советува постепено влегување во вода со обувки за пливање поради избегнување на повреди. Во вториот и третиот триместер од бременоста пливањето на грб не се препорачува, поточно се препорачува градно пливање. Скокање, скијање на вода, како и возење со скутери е многу опасно и не е дозволено. Капењето во базени заради голема можност од инфекции исто така не се препорачува.

СОНЦЕ, МОРЕ, ПЛАЖА!

ПРИЈАТЕН ОДМОР!!!


Изгорениците се јавуваат при изложеност на сончеви зраци - УВ радијација. Најчесто не се манифестни веднаш, што ве залажува дека на вашето бебе му е пријатно на сонце. Се јавуваат неколку часа подоцна и може да се манифестираат со црвенило, болка, оток, затегнатост на кожата, па дури и појава на пликови.

КАКО НАСТАНУВААТ ИЗГОРЕНИЦИТЕ?

Семејствата што имаат новороденчиња сигурно се прашуваат дали е безбедно нивните најмлади членови да ги изложуваат на сонце. Систина плус Ви дава неколку корисни совети како да ги заштитите доенчињата од изгореници, а, сепак, тие да ги почувствуваат позитивните влијанија на сончевите зраци врз организмот, како што е поттикнувањето на синтеза на витаминот Д во кожата.

Н аближувањето на летото буди пријатни чувства асоцирани од долгите сончеви денови, релаксираност, море, плажа, пријатни мигови поминати надвор. Сепак, што е со оние семејства што имаат новороденчиња или многу млади доечиња? Дали и колку е безбедно изложување на оваа популација на сонце?Повеќето педијатри ќе ве советуваат да не ги изложувате вашите новороденчиња на

сончевото влијание во текот на летото и тоа би било сосема точно од медицинска гледна точка, но секако не е и многу практично. Затоа ако, сепак, се одлучите да поминете извесен период надвор со вашиот најмлад член на семејството, потребно е да знаете неколку работи поврзани со сончањето, кожата на вашето бебе и нејзината заштита.

��

ПодготвиД-р Симонида Спасевска - специјалист педијатар

39

СОВЕТИ ЗА БЕЗБЕДНО СОНЧАЊЕСОВЕТИ ЗА БЕЗБЕДНО СОНЧАЊЕ

��Новороденчето и младото доенче до 6 месеци не ги изложувајте на директно сончево влијание.

��Ако, сепак, сте одлучиле да излезете надвор, избегнувајте го сончевото влијание меѓу 11-16ч.

��Најдобро е да го чувате вашето бебе под природна сенка или користете чадори за сонце.

��Облечете го во памучна лесна облека во светли бои, по можност да биде покриена поголема површина на телото.

��Почесто поите го со течности (доење, млеко по формула или кај постарите доенчиња - бистри сокови и вода)

��Повеќето педијатри не препорачуваат употреба на заштитни креми за сончање до 6-месечна возраст. Кај постарите доенчиња, употребувајте крема за сончање соодветна за деца (кремата треба да штити од УВА и УВБ зраците, да биде водоотпорна, хипоалергена и да има висок заштитен фактор).

ДОБРО Е ДА ЗНАЕТЕ...

��Кожата на новороденчето е тенка, нежна, чувствителна и посебно вулнерабилна.

��Новороденчињата имаат поголема кожна површина во однос на целокупниот волумен на телото за разлика од возрасните (поголема можност за оддавање течности - дехидрација) и зголемена способност за апсорпција на сончеви зраци, (апликативни креми...)

��Природниот механизам за заштита на кожата од сончевите зраци не е целосно развиен.

��Изложување на новороденчето 15-20 минути на директно сончево влијание може да предизвика изгореници и дехидратација.

��Оштетувањето на кожата од сонцето има кумулативен ефект, 80% од периодот на изложеност на сонце за време на животниот век е во текот на детството. Изгорениците во раното детство ја зголемуваат можноста за појава на рак на кожата подоцна во животот.

Секако прво треба да го тргнете од директното влијание на сонцето. Доколку кожата е црвена и затегната потребно е да ставаат ладни облоги во текот на денот, а потоа да се нанесе хидратантна крема. Ако изгорениците се од потежок степен, контактирајте го вашиот педијатар.

АКО ВАШЕТО БЕБЕ ИМА ИЗГОРЕНИЦИ ОД СОНЦЕ?

БЕЗ СОНЦЕ НЕМА ЖИВОТ

Сепак, да не заборавиме дека без сонце нема живот. Тоа е извор на енергија. Едно од позитивните влијанија на сончевите зраци врз организмот е поттикнување на синтеза на витаминот Д во кожата. За создавање на Д-витаминот доволно е десетминутно изложување на сонце трипати во една недела.На крај да потсетиме дека антирахитичната профилакса со витамин Д треба да биде континуирана во текот на целата прва година од животот на вашето дете независно од годишното време.

��Овулација Подготви

Д-р Клементина Кузеска - гинеколог акушер

ДАЛИ СТЕ ЗНЕЛЕ ДЕКА ...

Жената се раѓа со над еден милион незрели јајце клетки во своите јајници. Во периодот на телесен раст и развој голем дел од нив пропаѓаат. Во пубертетот бројот е намален на половина и овие јајце клетки ја очекуваат својата можност за целосно созревање во некој од месечните циклуси на жената во процесот на овулација. Бидејќи овулација е процес во кој нормално се ослободува само една зрела јајце клетка, околу 450 од нив успеваат да го остварат тоа во текот на целиот животен век на жената. Најчесто само неколку јајце клетки се искористуваат во процес на оплодување и бременост во репродуктивниот период на жената.

ШТО Е ОВУЛАЦИЈА?

Овулација е фаза од менструалниот циклус на жената кога зрелата јајце клетка се ослободува од површината на еден од јајниците. Ослободената јајце клетка е спремна за оплодување. Ова е идеалниот период за зачнување. Новиот живот почнува доколку зрелата јајце клетка се сретне со сперматозоидот на нејзиниот пат низ јајцеводот. Во спротивно таа пропаѓа. Кај поголемиот дел од жените овулацијата се случува еднаш во секој месечен циклус,

од пубертетот до периодот на менопауза, освен за време на бременоста и доењето. Понекогаш може да постојат и неправилни овулации или овулацијата да изостане.

ОВУЛАТОРЕН КАЛЕНДАР...

Овулацијата настапува две недели пред очекуваниот менструален циклус. Во идеален 28-дневен циклус овулација се очекува 14-тиот ден сметано од првиот ден на менструалното крвавење. Бидејќи должината на циклусот нормално може да варира од 24 до 35 дена, овулацијата може да се очекува од 10-тиот до 18-тиот ден, во зависност од основната временска рамка на циклусот, но секогаш две недели пред очекуваното крвавење поради константноста на втората постовулаторна фаза на циклусот. Месечно крвавење може да се јави и во отсуство на овулација, а овулација може да се јави и во отсуство на месечно крвавење.

ФЕРТИЛЕН ПРОЗОРЕЦ?

Јајце клетката е со краток животен век. Доколку не настапи оплодување таа пропаѓа во период од 12 до 24 часа. Ова не значи дека сексуалниот однос треба да се случи точно во моментот на овулација. Фертилен прозорец е период од 6 дена кога може да се забремени. Заради зголемување на шансите за оплодување потребно е присуство на семен материјал до 5 дена пред очекуваната овулација поради можноста подвижните сперматозоиди да преживеат неколку дена во женскиот репродуктивен тракт. Од овие причини се советува редовен сексуален однос секои два до три дена или подесување на сексуалните односи во периодот на концепцискиот максимум. Кај двојките со нормална плодност во секој циклус постои можност за

забременување од 20 до 25 отсто.ЗНАЦИ И СИМПТОМИ НА ОВУЛАЦИЈА

- Регуларен менструален циклус - регуларен месечен циклус на 24 до 35 дена е во најголем број случаи овулаторен.

- Промени во цервикалниот секрет - две недели пред очекуванато месечно крвавење се јавува прозирен, обилен, воденест вагинален секрет кој е најизразен непосредно пред овулацијата. Ваквиот секрет обезбедува храна и заштита на сперматозоидите и го олеснува нивното движење кон јајце клетката.

- Зголемено либидо ( сексуален нагон ) и зголемена физичка

ОТСУСТВОТО НА

ИНФОРМАЦИЈА ЗА

ПЛОДНИОТ ПЕРИОД ВО

МЕСЕЧНИОТ ЦИКЛУС НА

ЖЕНАТА Е ПРИЧИНА БРОЈ

ЕДЕН ВО НЕМОЖНОСТА

ЗА ЗАБРЕМЕНУВАЊЕ.

СОЗНАНИЈАТА ЗА

ОВУЛАЦИЈАТА И

ПРЕПОЗНАВАЊЕТО НА

СИМПТОМИТЕ НА ОВУЛАЦИЈА

ГИ ЗГОЛЕМУВААТ ШАНСИТЕ ЗА

БРЕМЕНОСТ КАЈ СЕКОЈА ЖЕНА.

$�� $�� %�!�� %�!

41

привлечност преку подобар изглед и зголемен телесен мирис.

- Стомачна болка - некои жени чувствуваат болка за време на овулацијата. Болката може да биде распространета или

локализирана на една страна од долниот дел на стомакот.

- Оскудно крвавење од матката - како резултат на хормонските промени во период на овулација можна е појава на оскудно вагинално крвавење кое се смета за нормален знак.

напнатост во дојките и нивно зголемување, подуеност на мевот и промена на расположението.

ТЕСТОВИ ЗА ПРЕДИКЦИЈА НА ОВУЛАЦИЈАТА

Физиолошкиот пораст на лутеинизирачкиот хормон (ЛХ) во крвта за 24 до 36 часа предизвикува исфрлање на јајце клетката од овариумот. Овој пораст може да се регистрира со спроведување на едноставен тест на мокрачата два дена пред да настапи овулацијата. Овој метод се препорачува кај жени со регуларен менструален циклус и без хормонски дизбаланс. Медицинските тестови за докажување на овулација опфаќаат спроведување на хормонски анализи во крвта и мокрачата и ултразвучно следење на циклусот.

АНОВУЛАЦИЈА - ИЗОСТАНОК НА ОВУЛАЦИЈА

Процесот на овулација е зависен од хормони кои се лачат од структури во мозокот ( хипоталамус и хипофиза), а кои раководат со функцијата на овариумите. Одредени нарушувања во овие структури како стрес, исцрпувачка физичка активност, потхранетост, дебелина, тумори или повреди можат да предизвикаат изостанок на овулација.

Кај пациентки со хроничен изостанок на овулација како причина за неплодност се спроведуваат методи за стимулирање на овулацијата со употреба на таблети и инјекции под строг надзор на гинеколог од областа на репродуктивната медицина за постигнување бременост.

- Пораст на базалната температура - обично се јавува благ пораст ( 0,5 Ц степени ) на базалната температура. Овој температурен скок е сигнал дека настапила овулација. Тој не ѝ претходи на овулацијата туку е

показател за веќе настапена овулација.

- Предменструален синдром -

овулацијата може да биде

следена со појава на

��Одржувајте ја телесната тежина оптимална за вашата телесна градба. Запомнете дека дебелината и потхранетоста се секогаш поврзани со изостанок на овулација.��Физичката активност треба да биде умерена. Запомнете дека исцрпувачки физички вежби доведуваат до изостанок на овулација. ��Хранете се здраво, избалансирано и редовно. Запомнете дека повторувачки диети, изгладнетост и нарушување во хранителните навики предизвикуваат анорексија и булимија со губиток на овулација и менструација.��Хроничен стрес и замор може да доведе до промени во циклусот и отсуство на овулација

КАКО МОЖЕТЕ САМИ ДА ПОМОГНЕТЕ ВАШИТЕ ЦИКЛУСИ ДА БИДАТ ОВУЛАТОРНИ

��Хирургија

ПодготвиМ-р Д-р Тони Јосифовски - дигестивен хирургПроф. Д-р Васко Василевски - гастроентерохепатолог

ДЕБЕЛИНАТА Е ОПАСНА ПО ЗДРАВЈЕТО

Научници во САД следеле повеќе од 300.000 дебели мажи и преку 400.000 дебели жени при што кај оваа група луѓе утврдиле зголемена смртност за 50 проценти во однос на лицата со нормална тежина. Ова иследување докажува дека дебелите луѓе, без ралика на полот, особено младите луѓе со прекумерна телесна тежина, порано умираат од нивните врсници со нормална телесна тежина. Во друга студија учествувале 200 екстремно дебели мажи од 23-70 години, со просечна телесна маса од 143,5 кг. Утврдено е дека стапката на смртност во групата од 25-34 години е 12 пати поголема, а во групата од 35-44 години е до 6 пати поголема во однос на врсниците со нормална телесна тежина.

Дебелината е опасна по здравјето. Таа се поврзува со повеќе кардиоваскуларни ризици, како што се: зголемен крвен притисок, таложење на масни наслаги по ѕидовите на крвните

Екстремната дебелина е заболување кое настанува како резултат на

прекумерно внесување на јаглени хидрати (шеќери) и масти со храната. Вишокот на овие состојки на храната се таложи во вид на масни наслаги во организмот.

Дали некој е со прекумерна телесна маса или боледува од екстремна дебелина се одредува со пресметување на индексот на телесната маса (ИТМ). ИТМ се пресметува со делење на телесната маса (во килограми ) со квадратот на телесната висина (во метри ) и се изразува во килограми/метри. За нормална тежина ИТМ треба да биде од 20-25. Секоја поголема вредност се смета за дебелина. Ако ИТМ е над 40 кг/м, тогаш лицето боледува од екстремна дебелина. На пример, лице со висина од 155 см и тежина од 90 килограми има ИТМ = 90 кг/(1.55), што пресметано изнесува 37 кг/м. Ова значи дека лицето е на граница на екстремна дебелина. Прекумерната телесна тежина е придружена со бројни здравствени проблеми. Докажано е дека дебелината ја зголемува стапката на смртност.

садови и дијабетес. Кај овие лица е зголемено нивото на инсулин, нивото на триглицериди, а намалено е нивото на заштитниот ХДЛ холестерол. Намалување на телесната тежина за 10 отсто го намалува ризикот од појава на кардиоваскуларни болести за 20 отсто. Сериозни здравствени проблеми кои можат да се појават

при екстремна дебелина се: нарушувања на работата на срцето и белите дробови, болести на органите за варење, ендокрини и ортопедски заболувања, како и одредени кожни и гинеколошки заболувања.

Дебелината претставува голем предизвик за лекарите, но и голем психолошки предизвик за самите пациенти.

Голем број научни истражувања укажуваат дека со неоперативни методи на лекување (диети, препарати за слабеење и сл.) не може да се постигне долготраен губиток на телесна маса кај екстремно дебелите лица. Потврдено е дека повеќето од овие пациенти се враќаат на „старата” телесна тежина во наредните 5 години. Во една студија која траела 4 години, во која биле користени 2 лека кои го намалуваат апетитот, паралено со диетална исхрана и физичка активност, почетните оптимистички резултати не се оствариле. Покрај тоа, една третина од учесниците во студијата се откажале предвреме, а просечниот

ДЕБЕЛИНАТА Е ГЛОБАЛНА ЕПИДЕМИЈА

Во 20 век дебелината беше ретка појава. Во 1997 година СЗО официјално ја прогласи дебелината како глобална епидемија. Во 2005 година СЗО процени дека најмалку 400 милиони возрасни ( 9,8 отсто од светската популација ) се дебели, од кои поголемиот број се жени.

Се смета дека екстремната дебелина во САД, Австралија и Канада се зголемува многу побргу од вкупната стапка на дебелина во светот. Овие појави најдраматично се изразени во урбаните средини. Единствен регион каде дебелината не е проблем е Супсахарска Африка.

ПРЕКУМЕРНАТА ТЕЛЕСНА ТЕЖИНА ВООБИЧАЕНО Е ПРИДРУЖЕНА

СО БРОЈНИ ЗДРАВСТВЕНИ ПРОБЛЕМИ, А ДОКАЖАНО Е И ДЕКА

ЈА ЗГОЛЕМУВА СТАПКАТА НА СМРТНОСТ. СЕПАК, ИМА НАДЕЖ -

ХИРУРШКИТЕ ИНТЕРВЕНЦИИ ДАВААТ ОДЛИЧНИ РЕЗУЛТАТИ ВО

НАМАЛУВАЊЕТО НА ТЕЛЕСНАТА ТЕЖИНА КАЈ ЕКСТРЕМНАТА ДЕБЕЛИНА.

��%�� &

43

3

2

1ВИДОВИ ОПЕРАТИВНИ

ПРОЦЕДУРИ

Поставување на силиконски прстен со регулирачка лента која се поставува на желудникот (операцијата најчесто се изведува лапароскопски). Оваа процедура се изведува во Клиничката болница „Систина”.

Премостување на желудникот со витка од тенкото црево т.н викок гастричен бајпас операција. Оваа процедура се изведува во Клиничката болница „Систина” (со класична хируршка техника и лапароскопски).

Билиопанкреатично одвојување со дуоденално поместување е процедура која се применува кај пациенти со посебни индикации.

Покрај хируршките процедури постојат и ендоскопски интервенции во третманот на пациенти со прекумерна тежина. Гастричен балон, кој се применува од 1980-тите години, е дизајниран да обезбеди краткорочно губење на телесната тежина. Техника на изведување: силиконски балон кој е исполнет со течност се става ендоскопски (низ устата и хранопроводот под анестезија) во желудникот. Истиот делумно го исполнува желудникот и создава чувство на ситост. Балонот

краен резултат на оние кои до крајот учествувале во студијата бил дека изгубиле само 1.5 килограми.

Целта на лекувањето на екстремната дебелина е трајно намалување на телесната тежина, како и промени во секојдневниот стил на живеење.

ЦЕЛТА НА ХИРУРШКОТО ЛЕКУВАЊЕ

Хируршкиот третман на овие состојби е неопходен затоа што тоа е единствен терапевтски метод со кој се одржува долготраен губиток на телесната тежина. Хируршкиот третман на екстремната дебелина не е естетска процедура и не подразбира отстранување на масно ткиво како на пример при липосукција. По оперативната процедура внесувањето на храна драматично се намалува. Се намалува калорискиот внес, што овозможува пациентот да ги прифати промените во начинот на исхрана: да јаде полека, со помали залаци и подолго да ја џвака храната. Успехот на хируршкиот третман мора да биде заснован на реално поставените цели со употреба на добро дизајнирани и проверени оперативни техники. Во светот хируршкото лекување на екстремната дебелина се применува околу 30 години. Оваа хируршка метода е стандардизирана, со прецизно утврдени процедури и со јасни и докажани резултати.

Оперативно лекување на екстремната дебелина се препорачува за пациенти кои се мотивирани и сакаат да ослабнат. Денеска постојат јасно дефинирани критериуми за хируршко лекување.ИТМ треба да биде поголем од 40 или од 35. Доколку кај овие пациенти доминираат и тешко се лекуваат болестите како последица на дебелината, на пример: покачен крвен притисок, дијабетесот и др. Пациентите со психолошки манифестации, кои не соработуваат, не можат да бидат прифатени за хируршки третман. Кај секој пациент пред оперативниот зафат се проценува ризикот и користа од ваквото лекување. Пациентите мораат јасно и реално да сфатат и да ги прифатат промените во начинот на живот по операцијата.

Пред операцијата неопходно е да се спроведе психолошко и ендокринолошко тестирање.

Кандидатите за хируршки третман треба да бидат прегледани од страна на тим од искусни лекари (ендокринолози, психолози, нутриционисти ). На пациентите треба да им се објаснат сите информации врз основа на кои тие донеле одлука за овој вид терапија. Операцијата треба да ја изведува хирург кој е обучен за овој вид оперативни техники.

Најдобар ефект се постигнува по 18 до 24 месеци од операцијата. Кај техниката на премостување на желудникот, по петгодишно следење на пациентите, се постигнува идеална телесна тежина, а кај техниката на гастропластика со вертикална лента губењето на телесната тежина е од 50 до 60 отсто.

Три клучни успеси за намалување на килограмите�� Храната треба да биде добро избалансиранаСекој ден внесувајте разновидно овошје и зеленчук, протеини,

квалитетни јаглени хидрати (овошје) и онолку масти колку што е потребно за храната да биде по ваш вкус. Храната треба да биде богата и со витамини, минерали и растителни (целулозни) влакна со кои на организмот ќе му ги обезбедите оние хранливи материи кои се потребни за оптимална работа на вашите клетки.

�� Радовно вежбањеСо редовното вежбање и физичка активност ќе се чувствувате

подобро и ќе го подобрите вашиот изглед. Вежбањето му годи на вашето срце, ве ослободува од стрес и го олеснува постигнувањето и одржувањето на здравата телесна тежина.

�� Пијте многу водаОколу две третини од вашето тело го сочинува водата. Во просечен

ден губите најмалку еден и пол литар вода, дури и ако не се потите прекумерно. За да се чуствувате добро, треба секој ден да пиете 8 до 10 чаши вода.

РЕЗУЛТАТИ

може да остане во желудникот најмногу до 6 месеци, по што мора да се отстрани поради ризик од пукање на балонот. Оваа метода се користи во два случаи:

- Пред хируршката интервенција кај екстремно дебели луѓе со цел да се намали хируршкиот ризик.

- Губиток на телесна тежина кај дебели пациенти кои имаат здравствени проблеми поради дебелината и не можат да бидат кандидати за хируршко слабеење.

И оваа процедура се изведува во Клиничката болница „Систина”.

��АутизамАутизам

Во последните неколку години научниот пристап, изразен во протоколот на DAN (De-feat autism now! - Победи го аутизмот сега!), почна да дава позитивни резултати. Кај значаен број аутистични деца овој протокол, преку соодветен биомедицински третман со хипербарична терапија со кислород, детоксификација и хелатен третман, диета, витамински и минерални додатоци, ензими и аминокиселини, третман со биофилм, премостување на гени и друг вид терапија бележи забележителен напредок во лекувањето на аутизмот.

ПРИЧИНИ ЗА ПОЈАВА НА БОЛЕСТА

Генетските предиспозиции (мононуклеотидни полиморфизми), како и неспособноста на овие деца да се изборат со токсините и инфекциите доведуваат до меѓусебно поврзани невроимуни процеси кои го предизвикуваат аутизмот. Се смета дека поради намалувањето на цревните течности и ензими, варењето на белковините од храната е нарушено и тие поминуваат во крвта недоволно разложени. Овие полипептиди

утизам е невроимуна болест која предизвикува нарушувања во развојот на децата. Се смета дека постојат повеќе причини за развој на аутизам: генетски предиспозиции, инфекции, токсични хемикалии, хипоксемија, како и одредени протеини и пептиди кои се наоѓаат во храната.

Една од главните причини за појава на аутизам е изложеноста на тешки метали, антибиотици и други хемиски и токсични супстанции. Не треба да се занемарат бројните инфекции (рубеола, цитомегало вирус, стрептокока, клостридија, борелија, кандида), недостигот на кислород кај детето пред, за време или по породувањето, како и намалувањето на протокот на крв во мозокот.

имаат дејство како морфиум во ткивата и во мозокот. Рамнотежата на корисните цревни бактерии е нарушена и на нивно место се размножуваат бактерии, габи и паразити што предизвикуваат болести. Метаболитите што потекнуваат од токсините и од пренамножените микроорганизми заеднички доведуваат до воспаление на дигестивниот систем. Поради зголемената пропустливост на цревните клетки, токсините коишто во нормална состојба би се исфрлиле од организмот, влегуваат во крвта. Од друга

страна, поради нарушувањето на функцијата на цревните клетки, витамините, минералите и другите хранливи материи што се поврзани со белковините не влегуваат во крвта. Како резултат на ова, во многу случаи се развива состојба на недостиг на витамини, минерали и други хранливи материи.

Поради нарушувањето на варењето на мастите, во крвта не влегуваат витамините и други хранливи материи што се растворливи во масти (витамините А, Д, Е, К, ликопен). Како резултат се појавуваат симптоми на недостиг на

�� $� �� $� �� !�� !

DANDAN

45

Голем број научници на родителите коишто не знаат кои се причините што нивните деца боледуваат од аутизам им објаснуваат дека нема да има подобрување на болеста и дека не постои лек за неа. Се советуваат одредени лекови и школување во посебни установи. Секако дека, поради неможноста да се елиминира вистинската причина, во пракса не може да се обезбедат добри резултати. Повеќегодишните напори на родителите водат кон исцрпеност, финансиска и психофизичка.

Со истражувањата што се спроведени во последниве години, како и со примената на резултатите од нив брзо почнаа да се откриваат тајните на аутизмот. Во многу случаи истражувањата кај децата што боледуваат од аутизам покажаа: помал проток на крв во мозокот, воспаление на нервниот систем, имунолошки недостаток, оксидативен стрес, нарушување на функцијата на митохондриите, нарушување на функцијата на нервните предаватели (неуротрансмитерите), проблеми со исфрлање на токсините и нарушување на цревната флора.

Во последните неколку години овој научен пристап, којшто бара свој израз во протоколот на DAN (Defeat autism now! - Победи го аутизмот сега!), почна да дава позитивни резултати. Кај значаен број аутистични деца овој протокол, преку соодветен биомедицински третман со хипербарична терапија со кислород, детоксификација и хелатен третман, диета, витамински и минерални додатоци, ензими и аминокиселини, третман со биофилм, премостување на гени и друг вид терапија бележи забележителен напредок во лекувањето на аутизмот.

Бројот на деца кај кои успешно е спречен развојот на аутизмот не е воопшто мал и расте од ден на ден.

СЕПАК, ИМА ЛЕК?!

овие материи.Можеме да заклучиме дека

појавата на аутизам кај едно дете е всушност резултат на засилениот имунолошки одговор и воспаленија, на забавувањето на ензимските реакции и одредени хормонални недостатоци. Со нарушувањето на невротрансмитерите и директното влијание на токсините на мозокот и другите органи се отвора пат за општо нарушување на развојот.

УЛОГАТА НА ТОКСИНИТЕ

Во периодот 2005 - 2010 направивме тестови за присуство на тешки метали кај илјадници пациенти и кај речиси сите или кај повеќето утврдивме присуство на големи количини тешки метали во

организмот. Според нашите резултати, во Турција најбројни се случаите на труење со олово, а по нив по бројност следат случаите на труење со жива.

Некои од овие отрови се најдени во воздухот во домовите на луѓето, во белилата, теписите, мебелот, електронските апарати, дури и во рамките на прозорците. Исто така, тешките метали се особено присутни во храната од рибно потекло, во некои вакцини, козметички препарати, омекнувачи за облека, како и кај детските играчки, во школските автобуси и во многу други извори.

Овие токсини, особено кај децата, се причина за промени со различен интензитет во нивното однесување, како и промени во перцепцијата, интелектуалните и моторните функции. Колку е детето помало и колку е неговиот мозок понеразвиен толку и степенот на оштетување ќе биде поголем.

Сите ние внесуваме отровни супстанции во најразлични форми и облици, но ако имаме здрав и доволно добар метаболизам успеваме да ги исфрлиме од организмот. Децата што боледуваат од аутизам го носат генот на полиморфизам и од оваа причина не можат во доволна мера да ги исфрлат внесените токсини, особено кога станува збор за токсините сврзани со мастите во ткивата. Во поглед на масти, мозокот е еден од органите што се најбогати со овие материи. На овој начин, отровите што се насобрани во мозокот предизвикуваат штети на различни нивоа.

И покрај неговото постоење со

илјадници години, генот на полиморфизам самиот не предизвикува аутизам. Само во последните педесет

години, поради загадувањето на животната средина, се случи вистинска експлозија во поглед на порастот на случаи на аутизам. Се смета дека без факторите од околината, присуството на генот на полиморфизам можеби и не би бил доволен самиот да предизвика аутизам.

ПодготвиД-р Неџип Џем Кинаџи - Специјалист по хипербарна медицина

Специјалист по нуклеарна медицина - DAN доктор

ШТО Е АУТИЗАМ?

Аутизмот преставува попречување во развојот на детето вклучувајќи и попречувања во социјализацијата, комуникацијата и однесувањето. Во последниве десетина години зголемен е бројот на аутистични деца. Се смета дека едно од 150 деца има аутизам. Причините за појавата на аутизам не се познати.

Дијагнозата најчесто се поставува по 18 - от месец кога родителите забележуваат дека детето е повлечено во себе, не реагира кога ќе го повикаат, не се заигрува, ниту си игра со други, не искажува емоции, тешко или воопшто не зборува. Кај аутистичното дете се забележуваат сериозни попречувања во социјалниот развој и социјалните односи, детето тешко воспоставува комуникација, а неговите интереси и активности се стеснети и се повторуваат.

Кога родителите ќе го забележат овој забавен развој кај своето дете треба да побараат стручна помош и поддршка во лекувањето на детето со аутизам. Колку порано се започне со терапијата резултатите се подобри, а детето побрзо напредува и се вклопува во секојдневниот живот.

��АортаАорта

�� 4 �� & �� 4 �� & �

'��'�� !

Кога Михаил Трајков легнал под нож на семејството му било кажано дека шансите да преживее се само 4 отсто. Таква е суровата статистика на пациентите со пукната стомачна аорта. Д-р Митко Караѓозов денес го смета Михаил за феномен, особено што за време на операцијата во „Систина”, која траела 6 часа, „феноменот” примил дури 30 шишиња со крв!

СЕМЕЈНА БОЛЕСТ

Токму од своето искуство Трајков осознал дека аневризмата на абдоминалната аорта или скратено ААА е нивна семејна болест. Еден негов роднина починал од прсната стомачна

ден хирург кому низ раце му минале илјадници лица веројатно не се сеќава најпрецизно на сите свои оперирани пациенти. Меѓутоа, речиси по правило, секогаш ги има во глава деталите за оние најтешките, најризичните, кои ги вратил во живот.

За д-р Митко Караѓозов такво е медицинското досие на Михаил Трајков. Она, пак, што како прва асоцијација му се јавува во случајот на Трајков се 30-те шишиња крв и одењето дома на 6-тиот ден од операцијата! Да, Трајков бил опериран со пукната стомачна аорта, а колку неговата состојба била критична говори токму „гајбата крв” што за време на оперативниот зафат било неопходно да ја добие. Сега можеме и да се шегуваме на ваков начин, но дури и самиот Михаил, кога раскажува за својата здравствена голгота, прави споредби токму со шишињата крв.

„Мојот братучед со истата дијагноза како мојата, кого исто така го оперираше д-р Караѓозов, но неколку недели подоцна, прими 7 шишиња крв. Па, сега јасно ви е каков бил мојот случај штом сум примил толкава количина крв - дури 30 шишиња! “ - објаснува 65-годишниот Михаил Трајков.

аорта, додека веќе двајца, тој и братучедот, се спасиле во Клиничката болница „Систина”. Во секој случај, Трајкови сега веруваат дека стомачната аорта е нивна семејна слабост или дека постои нешто генетско во ваквата нивна судбина.

За Михаил 26 декември 2010 година е ден на кој трајно ќе се сеќава, иако многу детали што дента му се случиле едноставно не се регистрирани во неговата меморија. Тој ден добил страшни болки во половината, или како што вели самиот, „како со нож

47

�� 4 �� & ��

'��!!

болки што ги трпел опишувајќи ги како ужасни. „Дали си подготвен за спиење” е последното нешто што го памети пред д-р Митко Караѓозов да ја изведе сложената операција која траела 6 часа!

СЕКОЈА МИНУТА Е ВАЖНА

За пациенти со ваква дијагноза секоја минута има огромно значење. И Караѓозов се сомнева дека доколку влегле во операционата сала 20-тина минути подоцна можеби резултатот ќе бил фатален по животот на Трајков.

Патем, судбина било д-р Караѓозов тој викенд да биде во Маврово. Откако му јавиле дека имаат пациент со руптурирана абдоменална аневризма, пристигнал најбргу што можел. Докторот најдобро знае каква опасност по животот е тоа и дека и секунди одлучуваат.

Во тие рамки, еднакво битно

е и што Трајков кога го добил нападот бил во Скопје, каде што и живее. Оти, не дај Боже, да се наоѓал во Берово, на пример. Сега веќе би бил покоен.

„Ние имаме страшно добри резултати во Систина. Од 10 оперирани со прсната аневризма, од отварањето на болницата, 9 се сега живи и здрави. Преживеаја!”- со задоволство ја истакнува статистиката на „Систина” д-р Караѓозов, иако кога се говори за човечки живот понекогаш бројките делуваат сурово.

Се согласува дека има генетика и во оваа болест. Причинител е артериосклерозата како болест на крвните садови во целиот организам. Како ризик фактори се високиот крвен притисок, никотинот, масната храна, стресот. Проблемите настануваат со таложење на масти и на калциумови соли на внатрешната страна на артериите.

„Артериите имаат свој

По сила на условите, откако на 26 декември бил опериран, Михаил Трајков ја дочекал новата 2011 година во Клиничката болница „Систина”. За него, пак, во пријатно сеќавање е тоа што било дозволено и семејствата на пациентите да можат со нив да ги одбројуваат последните секунди од старата година, во која тие биле оперирани. Поради празникот и ваквиот режим на куќниот ред, сите болни добиле еднокреветни соби за да можат со своите најблиски да ги споделат новогодишните мигови. „Полицискиот час” за овој новогодишен болнички режим бил до 3 часот, инаку во редовни околности е до 9. Михаил Трајков опишува дека сé било во духот на новогодишната треска- собите биле украсени, а и секој пациент-славеник добил подарок од Дедо Мраз, односно од болницата. Можеби единствената мака била кое од седумте јадења на новогодишното мени на „Систина” да го изберат, иако ваквиот „проблем” пациентите на оваа болница го имаат и во делник и во празник.

НОВА ГОДИНА ВО СИСТИНА

да ме пресече нешто”. Дури не се сеќава дека во еден момент рекол дека многу му се спие, што ја запалило црвената светилка за аларм во семејството.

Всушност, Трајков кога се обидува да го опише тој 26 декември главно се повикува на описот на настаните и изјавите што му ги раскажала неговата сопруга Хонората. Кога виделе дека човекот се губи, семејството повикало Брза помош. Се сомневале дека има кила, па бил пренесен во Ургентниот центар. Но, крајот од оваа болничка приказна ќе се одигра во „Систина”.

Настаните се одвивале како на филмска лента, со невидена брзина. Биле направени снимки, а Михаил се сеќава уште на силните

пречник, низ нив минува крв. Во состојба на напор аортата се шири. Но, како се таложат масни материи и калциумови соли, пречникот на аортата се намалува. Ѕидот на аортата ја губи еластичноста, а со тоа исхраната на ткивата подолу од местото на стеснувањето се намалува и ткивата трпат за храна.Во друга ситуација, пак, артериосклерозата кај аортата прави слабост на ѕидот со проширување на истата. Проширувањето е за сметка на истенчувањето на ѕидот на аортата. Ова претставува можност за прскање на истата во просторот зад задниот лист на стомачната марамица или во слободната стомачна шуплина. Оваа аневризма е темпирана бомба која може сама од себе при нагла промена на притисокот или при удар од надвор во стомакот

да експлодира” - ги објаснува д-р Караѓозов, онака народски, разбирливо за секој лаик, причините за тоа што придонело Трајков да заврши на неговата операциона маса во „Систина”.

ДОКТОР СО ПОЗИТИВНА

ЕНЕРГИЈА

Всушност кусото предавање на тема „Артериосклерозата ги затнува крвните садови”, васкуларецот Караѓозов го одржа на брачната двојка Трајкови преку цртежи. Така разбравме дека аортата има граден и стомачен дел. Се дели во карлицата на два дела, за двете нозе.Аневризмата кај Трајков почнала непосредно под разделувањето на крвните садови за бубрезите.Била голема колку детска глава и со ѕид тенок колку лист од хартија за цигари.

Прскањето настанало кај задниот ѕид , над пршлените од ’рбетот.При вакви прскања веќе минути се во прашање за живот или смрт.

Михаил Трајков, кој сега веќе одлично се чувствува, слушајќи ги објаснувањата на докторот-спасител, сака да нагласи дека нема ниту белег на кожата од операцијата. На средбата со Караѓозов во „Систина” беше со сопругата Хонората. Доколку името ви прозвучува чудно, да појасниме дека Хонората е Полјачка. Брачната двојка Трајкови

има две деца- ќерка и син.

Инаку, овие васкуларните, исто како и кардио-васкуларните операции одат на финансиски товар на Фондот за здравство. Проблемот е што болеста тешко се открива. Пулсирањето на предниот ѕид на стомакот и болките може да ве наведат на помислата дека маките се предизвикани од кила или од слепо црево. Но, по кусо време, додека вие нагаѓате што чудо е тоа што предизвикува веќе неподносливи болки, стомачната аорта прска. Спасот од ваквото лошо сценарио Караѓозов го гледа во редовни систематски прегледи, и навремено откривање на болеста, за што Клиничката болница „Систина” е супер опремена.

Кога Трајков легнал под нож на семејството му било кажано дека шансите да преживее се само 4 отсто. При тоа, Караѓозов дополнува со податокот дека дури 96 отсто од пациентите кои со пукната стомачна аорта влегуваат во операциона сала, па и кога ќе ја преживеат операцијата, можат во текот на првите пост оперативни денови да се соочат со смртта поради бројните компликации кои се последица на генерализираните промени на артериите во организмот.

Михаил Трајков денес со задоволство вели дека по 50 години пушачки стаж, и повеќе неуспешни обиди, по операцијата дефинитивно се откажал од цигарите. Патем, со гордост се потсетува дека на првата контрола кога стигнал во „Систина” д-р Караѓозов му се обратил со зборовите: „Ти си феномен од човек!” За овој феномен, пак, токму Караѓозов е вонсериски доктор, но едноставен и со позитивна енергија.

„Големината на Систина е во суперодличната организација на работата” - ги објаснува Караѓозов добрите статистики на болницата кога се во прашање операциите со прсната стомачна аорта. Секако, докторот васкуларец не пропушта да го вметне тука и факторот време, што многу често може да биде одлучувачки за животот на пациент со пукната аорта. „Да влезеше Михаил во операционата сала 20 до 30 минути подоцна, веројатно резултатот ќе беше поинаков. Од влезот во болницата, преку комплетната дијагностичка процедура спроведена од д-р Душко Михајловски, па до реанимацијата и анестезиолошката подготовка направена од д-р Никола Шиков до почнување на операцијата поминале само 30 минути.Оваа ефикасност и брзина од целокупниот тим од Систина е клучен момент” - со доза на скромност го објаснува својот успех д-р Митко Караѓозов. Ќе го истакне дури како особено заслужен и Тони шоферот, кој дури 6 пати одел до Трансфузиологија при Клиничкиот центар по шишиња крв за Михаил.„Сум оперирал многу вакви пациенти, ама толку крв немам дадено никому досега”- со чудење коментира Караѓозов за неговиот пациент- феномен!

ТОНИ ШОФЕРОТ ГО „СПАСИЛ” МИХАИЛ!

��Аорта

49

ПРЕДИЗПОЗИЦИИ ЗА БОЛЕСТА

Покрај генетската предиспозиција, артериосклерозата е и стекната болест во текот на животот кај луѓето кои консумираат храна богата со холестерол, пушачите, луѓето со покачен крвен притисок, како и пациентите кои се изложени на секојдневен психички стрес.

ШТО СЕ АРТЕРИИТЕ?

Артериите се цевки со еластичен ѕид низ кои во состојба на мирување во единица време поминува одредена количина на крв. Во состојба на напор, благодарение на еластичниот ѕид се зголемува пречникот на крвниот сад, а со тоа се зголемува протокот на крв и се задоволува зголемената потреба за хранливи материи во ткивата.

КАКО НАСТАНУВА

АРТЕРИОСКЛЕРОЗАТА?

Артериосклерозата значи таложење на масни материи и калциумови соли од внатрешната страна на големите артерии. Со ова таложење се нарушува праволиниското движење на крвните елементи и тие почнуваат

да се движат вртложно удирајќи во тие нерамнини, се таложат на истите и полека го стеснуваат пречникот на артеријата, а со тоа се намалува протокот на крвта низ заболениот крвен сад, се намалува исхраната на ткивото и истото трпи во состојба на мирување. Во исто време, заради таложењето на овие материи, ѕидот на артеријата ја губи еластичноста и не може да се шири и да ги задоволи зголемените потреби на ткивото во состојба на напор.

КАКО СЕ ЛЕКУВА?

Во зависност од развојот на

артериосклерозата на одредени

органи и делови на човековото тело

почнува клиничката манифестација

на болеста. Кога станува збор за

долните екстремитети почнуваат

болки при одење. А како напредува

болеста, болките во листовите на

нозете почнуваат по сé помалку

изодени метри, преминуваат

во болки во мир, а болеста

продолжува со одумирање на

ткивата на стапалата. Како и кај сите болести успехот

во лекувањето зависи од раното откривање и соодветно лекување на истата. Лекувањето може да биде со лекови специфични за болести на артериите, антикоагулантна терапија против згрутчување на крвта, доволен внес на течности и борба против сите ризични фактори.

Кога лекувањето со лекови е неможно, може да се продолжи, ако постојат делумни стеснувања на артериите, со ширење на тие делови и ставање на стентови во истите. Ако, пак, запушувањата се од подолги сегменти, тогаш истите треба по хируршки пат да се премостат со употреба на природни крвни садови кои ќе се земат од самиот пациент или со вештачки крвни садови.

��Артериосклероза „СИСТИНА” СО ВРВНИ

ЕКСПЕРТИ И ТЕХНОЛОГИЈА

Клиничката болница „Систина”

располага со врвна технологија

за дијагностицирање на

артериосклерозата кај сите

артерии во човековиот организам,

поткрепена со врвни експерти.

Проширувањето и стентирањето

на сите артерии го изведуваат

стручни тимови со најсовремена

технологија и употреба на

најнови генерации на стентови.

Во исто време во Клиничката

болница „Систина” работи врвен

тим на хирурзи, анестезиолози и

комплетен придружен персонал

во најсовремени технолошки и

стационарни услови во кои ги

изведуваат сите реконструкции

на артериите на вратот, аортата и

артериите на горните и долните

екстремитети.

ПодготвиД-р Митко Караѓозов - хирург

�� !

По карциномот, најмногу луѓе во светот умираат од артериосклероза. Но, како и кај сите болести, успехот во лекувањето зависи од раното откривање и соодветно лекување на истата!

Според Светската здравствена организација, веднаш по карциномската болест најмногу луѓе на планетата умираат од артериосклероза. Тоа е болест на секоја возраст. Според полот повеќе заболуваат мажите. Болеста ги зафаќа сите артерии, од врвот на главата до прстите на нозете, некои повеќе, а некои помалку.

51

�� è �� , �� . �� , �� .

�� !� �� , �� . "� �� . #�� , �� - ��, �� !�. $�� , �� , � �� , �� !�.

$�� !� �� . # �� 200 �� , �� . %��

�� , �� . "�� !� �� .

$�� , � � � � �� . &�� !�� .

'�� !� �� . (��!�� !� �� , �� !� �� , �� . %�� !� �� L. acidophilus , Bi) dobacterium lac* s I St.termophilus.

( �� . $�� . %�� -�� . $�� , L. acidophilus, Bi) dobacterium lac* s I St.termophilus

��

��Срце

Секој хирушки зафат носи две приказни. Едната е онаа животната, на пациентот,

кому операцијата му дала нов голем импулс да продолжи со секојдневните радости, но и да ги решава неизбежните проблеми. Втората е, како што се вели, хирушки прецизна. Неа ја раскажува докторот хирург, кој успеал понекогаш да го врати „отпишаниот од мртвите”. За Систина плус, секој од свој агол, говорат 20-годишната тетовка Ајнур Лика и Проф.д-р Салис Таџер, кој се нафати да го стори тоа од што дигнаа раце неколку европски болници. И успеа!

53

�� (�� !

ВО СИСТИНА СЕ РОДИВ ПОВТОРНО!ВО СИСТИНА СЕ РОДИВ ПОВТОРНО!

Се викам Ајнур Лика, а моето Се викам Ајнур Лика, а моето име може да се преведе како име може да се преведе како „ѕвезден сјај”. Благодарение на „ѕвезден сјај”. Благодарение на професорот Таџер мојата ѕвезда професорот Таџер мојата ѕвезда уште сјае. Откако знам за себе се уште сјае. Откако знам за себе се борам со болеста. Не знам низ колку борам со болеста. Не знам низ колку болници поминав, но спасот дојде болници поминав, но спасот дојде токму во „Систина”.токму во „Систина”.

Шокот го доживеав кога Шокот го доживеав кога бев во петто одделение. Тогаш бев во петто одделение. Тогаш разбрав што е мојата мака. Ми разбрав што е мојата мака. Ми дијагностицираа шум на срце. дијагностицираа шум на срце. Се сеќавам на тие мигови многу Се сеќавам на тие мигови многу јасно. Деновите на голема радост јасно. Деновите на голема радост или на стрес секогаш се врежани или на стрес секогаш се врежани во меморијата. Имав проблеми во меморијата. Имав проблеми со дишењето, температура ... И со дишењето, температура ... И завршив во болницата во Тетово. завршив во болницата во Тетово. По 10-ина дена ме префрлија на По 10-ина дена ме префрлија на Клиничкиот центар. Повторно Клиничкиот центар. Повторно испитувања, ама и од таму по еден испитувања, ама и од таму по еден месец ме препратија во Бугарија. месец ме препратија во Бугарија. По сите испитувања, коишто По сите испитувања, коишто траеја околу 5 недели, се откажаа траеја околу 5 недели, се откажаа од нешто повеќе. Шансите со од нешто повеќе. Шансите со операцијата ми биле околу 1 отсто.операцијата ми биле околу 1 отсто.

СУДБИНАТА СИ ПОИГРАЛА СО СУДБИНАТА СИ ПОИГРАЛА СО МОИТЕ РОДИТЕЛИМОИТЕ РОДИТЕЛИ

Страшно е да живееш со Страшно е да живееш со

чувството дека ти нема спас. чувството дека ти нема спас. Всушност, да бидам искрена, јас и Всушност, да бидам искрена, јас и не ги знаев сите детали за мојата не ги знаев сите детали за мојата состојба. Освен дека сум многу состојба. Освен дека сум многу болна. Во средното училиште болна. Во средното училиште веќе морав и да се збогувам со веќе морав и да се збогувам со образованието. образованието.

Интересно е, барем од оваа Интересно е, барем од оваа временска дистанца, дека повеќето временска дистанца, дека повеќето работи поврзани за мојата болка работи поврзани за мојата болка ги дознав дури подоцна. Моите ме ги дознав дури подоцна. Моите ме штитеа. Судбината си поиграла штитеа. Судбината си поиграла со нив. Од трите деца, две им со нив. Од трите деца, две им умреле - првото на 7, а третото умреле - првото на 7, а третото на 10-годишна возраст. Јас сум на 10-годишна возраст. Јас сум второто нивно чедо. И кога и мене второто нивно чедо. И кога и мене ме нападна болеста, можете да ме нападна болеста, можете да замислите какви јадови се тоа. замислите какви јадови се тоа. Моите браќа умреле од епилепсија, Моите браќа умреле од епилепсија,

така барем ми кажуваат.така барем ми кажуваат.Но, да се вратам на моите Но, да се вратам на моите

болнички голготи. Од Бугарија болнички голготи. Од Бугарија тогаш не советуваа да го тогаш не советуваа да го испратиме моето болничко досие испратиме моето болничко досие во Лондон или во Париз. Татко ми во Лондон или во Париз. Татко ми трчаше на сите страни, а моите трчаше на сите страни, а моите документи, колку што знам, ги документи, колку што знам, ги достави и во Швајцарија преку достави и во Швајцарија преку некои наши роднини. Од ниту една некои наши роднини. Од ниту една од европскиве болници никогаш не од европскиве болници никогаш не добивме никаков одговор. Ниту дека добивме никаков одговор. Ниту дека бива, ниту дека не се нафаќаат да бива, ниту дека не се нафаќаат да ја лечат мојата болест.ја лечат мојата болест.

НЕ ЗНАЕВ ДЕКА ОДАМ НА НЕ ЗНАЕВ ДЕКА ОДАМ НА ОПЕРАЦИЈАОПЕРАЦИЈА

И во такви околности што друго И во такви околности што друго ви останува освен да терате до ви останува освен да терате до кога можете. Некако преживував, кога можете. Некако преживував, сé до февруари оваа 2011 година. сé до февруари оваа 2011 година. Тогаш ме „стегна” грип. На мојата Тогаш ме „стегна” грип. На мојата здравствена состојба ова беше здравствена состојба ова беше своевидна бомба. Завршив повторно своевидна бомба. Завршив повторно во тетовската болница. И овој пат во тетовската болница. И овој пат многу кратко време лежев таму. многу кратко време лежев таму. По само два дена ме препратија на По само два дена ме препратија на Клиника. Клиника.

Веќе и не се сеќавам, но според Веќе и не се сеќавам, но според кажувањата на моите родители кажувањата на моите родители сум останала таму три недели. сум останала таму три недели. Сум била 4 дена во кома. Велат Сум била 4 дена во кома. Велат дека ме вратиле во живот со дека ме вратиле во живот со електро шокови. Е тогаш веќе електро шокови. Е тогаш веќе влегува во мојата животна влегува во мојата животна приказна Проф. д-р Салис Таџер. приказна Проф. д-р Салис Таџер. Од Клиниката препорачаа да се Од Клиниката препорачаа да се обидеме да побараме спас кај овој обидеме да побараме спас кај овој врвен кардиохирург. И тоа во што врвен кардиохирург. И тоа во што моето семејство до ден денес не моето семејство до ден денес не може да поверува е што д-р Таџер може да поверува е што д-р Таџер веднаш дојде до Клиника да ме види веднаш дојде до Клиника да ме види мене, моето медицинско досие и, мене, моето медицинско досие и, се разбира, да ги чуе стручните се разбира, да ги чуе стручните проценки на доктор Жантева, која проценки на доктор Жантева, која неколку недели се бореше за мојот неколку недели се бореше за мојот живот.живот.

И, конечно, завршив во И, конечно, завршив во „Систина”. Меѓутоа, мене ме „Систина”. Меѓутоа, мене ме убедуваа дека ќе треба само да ми убедуваа дека ќе треба само да ми го снимаат срцето, а за да биде го снимаат срцето, а за да биде

полесно ќе ми дадат анестезија. полесно ќе ми дадат анестезија. Всушност бев, што би се рекло, Всушност бев, што би се рекло, смртно исплашена од каква било смртно исплашена од каква било можна операција на моето срце, можна операција на моето срце, иако сфаќав дека состојбата не ми иако сфаќав дека состојбата не ми е добра.е добра.

КОГА СЕКОЈ ЧАС ЗНАЧИ ВЕЧНОСТ! КОГА СЕКОЈ ЧАС ЗНАЧИ ВЕЧНОСТ!

Сега знам дека на татко ми Сега знам дека на татко ми Џемиљ д-р Таџер му рекол дека Џемиљ д-р Таџер му рекол дека немам шанси да преживеам без немам шанси да преживеам без операција, иако ни операцијата не е операција, иако ни операцијата не е со преголеми можности. Ама, сепак, со преголеми можности. Ама, сепак, дава надеж барем. Со оглед на тоа дава надеж барем. Со оглед на тоа што и не знаев каква тешка одлука што и не знаев каква тешка одлука донеле моите родители, кои, веќе донеле моите родители, кои, веќе споменав, имале тажна судбина споменав, имале тажна судбина да си погребаат две свои чеда, да си погребаат две свои чеда, јас не знаев што ми се спрема во јас не знаев што ми се спрема во „Систина” така што не бев многу „Систина” така што не бев многу вознемирена.вознемирена.

На денот Д ме внесоа во На денот Д ме внесоа во операциската сала во 7 часот, а операциската сала во 7 часот, а ме изнеле во 13 часот и 15 минути. ме изнеле во 13 часот и 15 минути. Татко ми ги знае овие детали до Татко ми ги знае овие детали до секунда. Едно чудо роднини биле тој секунда. Едно чудо роднини биле тој ден во „Систина”. Откако поминале ден во „Систина”. Откако поминале два часа од мојата операција, два часа од мојата операција, татко ми чекал секој миг да му татко ми чекал секој миг да му соопштат дека не сум преживеала. соопштат дека не сум преживеала. Но, еве, јас сум сега жив сведок за Но, еве, јас сум сега жив сведок за врвните квалитети на д-р Таџер, врвните квалитети на д-р Таџер, кој ме врати во живот.кој ме врати во живот.

Има еден занимлив момент од Има еден занимлив момент од целава оваа наша болничка епопеја. целава оваа наша болничка епопеја. Јас 24 часа по операцијата бев Јас 24 часа по операцијата бев во можност да комуницирам. И во можност да комуницирам. И се јавив по телефон, петок околу се јавив по телефон, петок околу 13 часот, дома кај моите. Знаев 13 часот, дома кај моите. Знаев дека ќе дојдат да ме видат, дека дека ќе дојдат да ме видат, дека претходниот ден приумреле претходниот ден приумреле чекајќи ја операцијата и крајниот чекајќи ја операцијата и крајниот резултат, па се јавив за да ми го резултат, па се јавив за да ми го донесат мобилниот телефон. донесат мобилниот телефон. Верувајте дека татко ми не ме Верувајте дека татко ми не ме препозна, ќе се онесвестеше. Тој препозна, ќе се онесвестеше. Тој беше убеден дека по толку тешка беше убеден дека по толку тешка операција сум уште во шок соба.операција сум уште во шок соба.

Во секој случај, денес можам Во секој случај, денес можам слободно да кажам дека д-р Таџер и слободно да кажам дека д-р Таџер и „Систина” ми подарија нов живот!„Систина” ми подарија нов живот!

��Од мојата пракса

Девојката ја префрлив кај мене на Одделението за кардиохирургијаво КБ ,,Систина” и повторив еден дел од испитувањата. Со компјутерска томографија утврдивмв е дека стомачната аорта е сосема затната, а долните екстремитети опстојуваат преку колатералнна циркулација. Го повторивме ехо прегледот на срцето. Девојката немаше вентрикуларен септален дефект, аортната регургитација беше тешкшкка,а,а,а,а,а,аа,, а левата комора со екстремнонооооо н н нннниисиисисиссскаккакаа ежежекциона фракција од 20%.%..

ДоДДојде денот на операциијајатата... . .Сиитее ббеввме под гололем притисосоооооооок.к.к.кк. Операцијата попомиинана ррутутининскскии.и.и.и.и.ии. Завршивме вово пплаланинираранииотот р ррококооокооо иииииии без интраопеперратит внвни и компмплиликакациции.иииии.ии.ииииии Напрравивмее ззамменна а наа а аороророророророрррртнтнтнтнтнтнтнтнтнтнниоиоиоиоиоиоиоии т тттттзаалил стоко ссо о мемехаханинииччкчкчкчкчкчкчкчкчкчкчккккииииииии,ииииии шштооо е ададеккватнно нан ннејејјјззизизизизизиизизизизиииинннннниннн тете ггодини, сосо голем дијијамамеетететететтететте аааааараа , штшто о е е ушуштее попододобро.о. ССрцрцететтттттттттттттоооо оооооооо нана кккрарајојот т нана опопере ацијјатата ффуфуфууууууфуфуууннннкнннкциициционоооонири аше поподобро ототкоколлклклллккллллккку ууу нананан п почоо етокот, тааааааааааккккккккакак и прпрододололжижи. ВВВоооВооо п пососососо тототоператит вниоооооооооооооооотт ттетек к ненеемамавмвмме е нинииииииииккакакакк квквквквк и ии и компликацицццицицициициииициициц и.и. СéСé с се одвиивавашешшеешешешш ссссспопопопоп реререр д планотот и и сосо г гололемемо о зазаддоддооододдд вововововолслслслслслствттт о беевмвмеее е еееееесвведедоцоци на закакккккккререеереер пнпнпнпнпнувувувувувву ањањететоо о ннаннан ее еднднднна а а,,,ноовава”, ддеве ојоо какааааааа ккккојојојојоја а аа а попоппопооп чнчнчна ааа дадддаддд с се нннаанн смеве нунуувававаа ии иии ддддддддддд дддддддддддд дддддддаааааааааааа а сесеесесесесесе шшшшшшшш шеегеегеге увувувувуву а.а.а.аа ТТТТТТТ Т Т ТТ Такакакакккккккккккккккквававававаав ии јајајајааа ииии иииспспспспспспспрараррараратттитититиивввммммммввммммвв еее ее е дододомамама, какокоо ддддда аааа сссссссесеееееесессс рррааар боббобоботететеелолололо з з за а а аа нененененннененекоккој ј ј руруутитиит нснсн ки слулуулуучччччччааачччччај,ј,ј зазазаазза ннн ешешештооо ссссекекекекоојојојојоооојдддндднд евевноно и и е ееднднднд остааввввввввнвнвнввно.оо.оо..

,,НОВА” ДЕВОЈКА

Бев сигурен дека девојката има ретко заболување, но, за жал, истото не е дијагностицирано на време. Ми беше јасно дека оперативниот ризик е многу голем, но и тоа дека операција е единствената шанса за оваа девојка да преживее. Операцијата помина рутински и со големо задоволство бевме сведоци на закрепнувањето на една ,,нова” девојка која почна да се насмевнува и да се шегува.

Покрај стручност и знаење потребна е и голема Покрај стручност и знаење потребна е и голема храброст кога се донесува одлука за операцијахраброст кога се донесува одлука за операција

Се постави прашањето како да и Се постави прашањето како да и се помогне на оваа млада девојка. се помогне на оваа млада девојка. Може ли да се оперира? Беше Може ли да се оперира? Беше случај за кој многумина лекари случај за кој многумина лекари се изјасниле дека не може да се се изјасниле дека не може да се оперира, дека е доцна. Промените оперира, дека е доцна. Промените на срцето и на крвните садови беа на срцето и на крвните садови беа напреднати. напреднати.

Кога за првпат ја видов, со тенка Кога за првпат ја видов, со тенка и долга става, си помислив дека и долга става, си помислив дека можеби се работи за Марфанов можеби се работи за Марфанов синдром (ретка наследна болест на синдром (ретка наследна болест на сврзното ткиво) со сите придружни сврзното ткиво) со сите придружни компликации. При прегледот компликации. При прегледот навистина ги најдов сите типични навистина ги најдов сите типични знаци на Марфанов синдром или знаци на Марфанов синдром или можеби на Ехлерс-Данлос синдром можеби на Ехлерс-Данлос синдром (исто така ретка наследна болест). (исто така ретка наследна болест). Бев сигурен дека девојката има Бев сигурен дека девојката има ретко заболување, но, за жал, ретко заболување, но, за жал, истото не е дијагностицирано на истото не е дијагностицирано на време. време.

Ми беше јасно дека Ми беше јасно дека оперативниот ризик е многу оперативниот ризик е многу голем, но и тоа дека операција голем, но и тоа дека операција е единствената шанса за оваа е единствената шанса за оваа девојка да преживее. Разговарав со девојка да преживее. Разговарав со нејзиниот татко. Тој ми кажа дека нејзиниот татко. Тој ми кажа дека пред десетина години во Софија, пред десетина години во Софија, Бугарија, ја одбиле за операција Бугарија, ја одбиле за операција бидејќи оцениле дека девојчето бидејќи оцениле дека девојчето нема да преживее. Навистина, нема да преживее. Навистина, смртноста при операција на ваквите смртноста при операција на ваквите случаи е многу висока, меѓу 20 и 50 случаи е многу висока, меѓу 20 и 50 отсто.отсто.

Требаше да се донесе тешка Требаше да се донесе тешка одлука! Татко одлука! Татко ѝѝ ме замоли да и ме замоли да и дадеме шанса на Ајнур. Заедно дадеме шанса на Ајнур. Заедно со неа, земајќи ги предвид сите со неа, земајќи ги предвид сите ризици, одлучив - ќе ја оперирам. ризици, одлучив - ќе ја оперирам. Навистина за ваква одлука е Навистина за ваква одлука е потребна голема храброст поради потребна голема храброст поради огромниот притисок пред кој сте огромниот притисок пред кој сте исправени во тој момент.исправени во тој момент.

ТЕШКА ОДЛУКА

Лика Ајнур е 20-годишна девојка која ми ја претставија во Клиничкиот центар во Скопје со дијагноза: аортна

регургитација и вентрикуларен септален дефект (ВСД) којашто три дена пред тоа имала тешки нарушувања на работата на срцето и била во животна опасност. Едвај преживеала по неколку процедури на оживување, а неколку дена била и на машина за вештачко дишење.

ПодготвиПроф. Д-р Салис Таџер - кардиохирург

�� $��

��)��

57

Како може да се излечи

ракот со опрема на напредната

технологија? На ова прашање

одговараат врвните доктори од

системот Аџибадем во Турција.

Со апаратите како што се Cy-

ber Knife, Gamma Knife, Rapidarc

и Trilogy, кои се последен збор на

технологијата, а се користат при

лечењето на ракот во болницата

Аџибадем, освен што се скратува

времето на лечење и се зголемува

процентот на можност за лечење,

исто така се намалуваат и

штетните ефекти на зрачењето.

�� "�#$ %�&'�$(�"� )$ �$&�"

ППрофесор д-р рофесор д-р Енис ОзјарЕнис Озјар, , специјалист специјалист за онкологија за онкологија во болницата во болницата

„Аџибадем Маслак” во „Аџибадем Маслак” во Истанбул, Турција, објаснува Истанбул, Турција, објаснува дека со апаратите кои дека со апаратите кои се последен збор на се последен збор на технологијата и кои се технологијата и кои се користат при лечењето користат при лечењето на ракот, освен што се на ракот, освен што се скратува времето на лечење скратува времето на лечење и се зголемува процентот и се зголемува процентот на можност за лечење, на можност за лечење, исто така, се намалуваат исто така, се намалуваат и штетните ефекти на и штетните ефекти на зрачењето. Тој потврдува зрачењето. Тој потврдува дека со апаратурата како дека со апаратурата како што се Cyber Knife, Gamma што се Cyber Knife, Gamma Knife, Rapidarc и Trilogy Knife, Rapidarc и Trilogy болницата Аџибадем не само болницата Аџибадем не само што ја претставува најновата што ја претставува најновата технологија туку претставува технологија туку претставува и конкуренција на најдобрите и конкуренција на најдобрите медицински центри во светот. медицински центри во светот.

Проф. д-р Проф. д-р Селчук ПекерСелчук Пекер од Одделот за неврохирургија од Одделот за неврохирургија во болницата „Аџибадем во болницата „Аџибадем Козјатаги” во Истанбул Козјатаги” во Истанбул запира само на Gamma Knife запира само на Gamma Knife и тврди дека оваа апаратура и тврди дека оваа апаратура го претставува највисокиот го претставува највисокиот стандард на технологијата стандард на технологијата во однос на третманот на во однос на третманот на тумори во мозокот и крвните тумори во мозокот и крвните садови на мозокот. садови на мозокот. Д-р Селчук го објаснува Д-р Селчук го објаснува системот на Гама-ножот.системот на Гама-ножот.

Веднаш по него, доц. д-р Веднаш по него, доц. д-р Мервлис ЕнгозМервлис Енгоз, експерт по , експерт по онкологија во болницата онкологија во болницата „Аџибадем Козјатаги” во „Аџибадем Козјатаги” во Истанбул, вели дека Rapidarc Истанбул, вели дека Rapidarc претставува метод на зрачење претставува метод на зрачење при што место да се зрачи во при што место да се зрачи во една точно определена точка една точно определена точка се создава еден прстен околу се создава еден прстен околу самиот пациент и, главно, самиот пациент и, главно, се користи во случаите со се користи во случаите со тумори кои се лоцирани во тумори кои се лоцирани во внатрешноста на телото или, внатрешноста на телото или, пак, тумори кои се околу или, пак, тумори кои се околу или, пак, се наоѓаат близу до некој пак, се наоѓаат близу до некој орган во телото. Доц. д-р орган во телото. Доц. д-р Енгоз додава дека Trilogy ја Енгоз додава дека Trilogy ја сочинува инфраструктурата сочинува инфраструктурата на методата Rapidarc.на методата Rapidarc. !

Текстот е преземен од болницата „Аџибадем“ -Истанбул, Р. Турција

�� Онкологија

�� Онкологија

Професор д-р Енис Озјар, специјалист за онкологија во болницата „Аџибадем Маслак” во Истанбул, објаснува дека технологијата Cyber Knife, всушност, има слично влијание како и хируршките интервенции, но, сепак, пациентот може истиот ден да се врати на својот нормален живот.

Можете ли да објасните како функционира методот на Cyber Knife?

Cyber Knife е метод со кој преку зрачењето може да се елиминира една прецизно определена површина, исто толку прецизно колку и со хируршката

интервенција, но истовремено се спречува оштетувањето на здравиот дел. Со оваа метода, со три терапии на голема доза на зрачење, може да се отстрани и жариште кое се наоѓа во белите дробови. Оваа метода се применува на сличен начин како и при хируршката интервенција. Но за разлика од операцијата, со оваа метода пациентот не чувствува болка и истиот ден може да се врати во нормален живот. Пациентот ќе биде во солидна физичка кондиција, дури и способен за веселење.

Во кои случаи може да се користи?

Cyber Knife може да се примени во случаи на бенигни тумори на мозокот и во случаи на абнормалности на крвните садови на мозокот. Истовремено, друга карактеристика на оваа метода е што истата може да се примени и кај болести кои не се на самиот мозок, туку на некои други делови од телото. Оваа метода успешно се применува и кај туморите на ‘рбетната срцевина, кај метастазите на белите дробови, кај ракот на панкреасот, кај ракот на простатата, кај туморите на параспиналното ткиво, како и кај ракот кој се појавува на лицето, како што се меланомот и максиофацијалниот рак.

УДАР ВРЗ КОНЦЕНТРАЦИЈАТА НА ТУМОРИТЕ СО Cyber Knife

Текстот е преземен од болницата „Аџибадем“ -Истанбул, Р. Турција

ENADA / ENACHI (�� , ��-�� N.A.D.H. - Coenzyme 1), ��

��.: 02/3110-951 ��.: 071/39-93-83www.natura-plus.net [email protected]

�� : �� (��), �� (��) � �� (�� ). �� . �� , ��: substantia nigra � striatum - ��. �� 50% � �� . �� – ��.

�� N.A.D.H. (enada®), �� . �. ��-�� 1, �� , �� . N.A.D.H. �� . �� 1,000 �� 1. !��, �� . "�� #�� . 1.$�� %� �� , �� % �� N.A.D.H. �� . &� �� , �� 6 ��. �.1 �� tyrosine hydroxylase (TH), � �� 70%. *�� , �� +��, � ��# � �� . 1 � �� 40%. /�� , double-blind placebo-�� % �� 3�� 5�� , �� .1(enada®), �� $-�� . �� .1(enada®), � �� #�� : �� , ��%, ��, ��, �� , �� , �� .8�� N.A.D.H. (enada®) �� $-��, #�� #�� , �� . �� 1 �� , ��

� �� ( 9;� � �� )� �� .�� , N.A.D.H. (enada®) �� , � �� : 9 ��, ��, �� , ��, �� (�� #�� #��%), � �� , �� % �� . �� #�� 89 �� . �� #�� , �� #�� .�. 1-ENADA/ENACHI, �� , �� , ��, ��

� �� , � �� FDA (Food and Drug Administration) � �� Investigative New Drug (IND) �� .

��.&�� *��<��

8��-� �� , <��

59

Кои се одликите на Cyber Knife?

Во изминатите години пациентите добивале ограничена доза преку стари апарати и се знаело дека оваа доза не може да го стави под контрола туморот. Но, истовремено, не можеле да употребат поголеми дози заради големиот ризик од оштетување на другите органи. Како пример може да се земе случајот со тумор кој се наоѓа меѓу очите. Во овој случај, задолжително мораше да се примени една доза на слабо зрачење затоа што ова зрачење можеше да влијае врз очите и пациентот да ослепи. Па така, туморот не можеше да се стави под контрола и да се спречи неговиот напредок. На крајот, или пациентот ќе умре или ќе исчезне туморот, а пациентот ќе остане слеп до крајот на својот живот. Но сегашната апаратура дозволува прецизно зрачење и со тоа може да се зрачи со поголеми дози.

Како функционира опремата?

Опремата под роботот ги насочува зраците кон телото на болниот од 200 различни делови и нуди можност за концентрирано зрачење.

Колку време трае терапијата?

Времетраењето на терапијата се определува врз основа на состојбата на болниот и на фактот дали претходно се зрачел или не. Прво се прави томографија на пациентот или, како што ја нарекуваме, МР. Добиените податоци се внесуваат во компјутерот кој врши нивна анализа и одредува кој дел треба да се зрачи и со колкава доза. Потоа физичарите ги прават потребните планирања. Во следната етапа се гледа дали соодветната доза е или не е во согласност со претходните планирања и дали пациентот може да се изложи на лечење. Терапиите траат од 15 до 45 минути, а вкупниот број на терапии се движи од една до пет.

Кои се предностите на оваа метода во споредба на другите и во што е разликата?

Како прво, лицата кои се третираат со зрачење и кај кои болеста повторно се појавила, ќе може повторно да се подложат и на второ зрачење. Второ, може да се направи третман со висока доза на зрачење без да се оштетат деловите околу туморот. И една карактеристика која треба да се предочи е фактот што оваа метода

се применува и на ретките болести кои во изминатите години не можеа да се третираат.

Која е разликата со другите методи?

Разликата кај Gamma Knife се наоѓа во фактот што во случајот со Cyber Knife главата не се фиксира во рамка, туку со маска, дури и за туморите кои не се на мозокот; се реализира не само со една терапија, туку преку неколку терапии и нема ограничување во однос на големината на туморот кој се третира. Со овој метод може да се третираат и тумори со

ДВА РОБОТА ПРАВАТ СНИМКИ!

голема маса, со што третманот ќе се реализира преку неколку терапии. Доколку туморот е 5 см, тогаш се прават пет терапии.

Зошто се користат маски и кревет?

Главно се користат за да се фиксира пациентот. Всушност, кај оваа метода не станува збор за еден, туку за два робота - роботот

кој е лоциран на опремата и кој го врши зрачењето и „кревет-роботот”. Тие два робота наизменично прават снимки на пациентот и точно ја одредуваат локацијата на туморот, по што го реализираат зрачењето.

Дали постои старосна граница за лекување со оваа метода?

Не, не постои старосна граница.

Колку долго се применува оваа метода?

Иако пронајдокот датира од 1994-1995, истиот се применува од 2000 година.

Дали третманот истовремено вклучува повеќе дисциплини?

Да, секако дека е потребен тим. Во случаите на тумори на мозокот се соработува со неврохирург, во случај на тумори на белите дробови со торакален хирург, за туморите со ‘рбетот со ортопед, а за уролошките тумори и оние на простата со специјалист доктор, уролог.

Која е разликата меѓу Gamma Knife во споредба со другите методи на радиохирургијата?

Ова метода се применува само на мозокот. Големата предност која ја нуди оваа метода за третман на мозокот е што главата е фиксирана за време на терапијата и воопшто не се движи, постои константен извор на зраци со што и ризикот од оштетување на околното ткиво се сведува на минимум. Податоци

ПРЕДНОСТИТЕ НА Gamma Knife

�� Онкологија Текстот е преземен од болницата „Аџибадем“ -Истанбул, Р. Турција

Професорот д-р Селчук Пекер од Одделот за неврурохирургија од болницата ,,Аџибадем Козјатаги” во Истанбул, објаснува дека Gamma Knife го претставува високиот стандард на технологијата во однос на лечењето на туморот на мозокот и на крвните садови на мозокот. Дали може да ни го објасните системот на Gamma Knife?

Радиохирургијата Gamma Knife е метода која овозможува примена на зрачење со висок интензитет и тоа истовремено само на болниот дел под черепот. И покрај тоа што зборот „Knife” во англискиот јазик значи „нож” сепак, Gamma Knife не е нож. Кај методата на Gamma Knife местото на скалпел кој се користи при хируршките интервенции се заменува со зраци кои го елиминираат болниот дел во главата. Пакетот со гама-зраци зрачат од 201 извор, концентрирајќи се на болната зона и го елиминираат проблемот, а истовремено го заштитуваат здравиот дел од мозокот.За кој вид тумори или болести се користи оваа метода?

Се користи за бенигни и малигни тумори, за неправилната работа на крвните садови на мозокот, за абнормалностите на крвните садови на мозокот, за болките на лицето и за некои видови епилепсија. Во некои случаи се применува на туморите, а во некои случаи и на состојбите кои се резултат на хируршките интервенции. Целта е да се спречи растот и развојот на туморот и негово намалување со текот на времето. Ова воопшто не е хируршка интервенција. Напротив, во неколку случаи целта на примената на Gamma Knife е да се избегне хируршката интервенција.

61

од истражувањето покажуваат дека оваа метода, која е најмногу тестирана, дава успешни резултати. Истовремено, треба да се нагласи дека Gamma Knife се применува само еднаш кај еден пациент.

Која е предноста на Gamma Knife во споредба со другите методи?

За време на третманот со Gamma Knife на пациентот му се фиксира

главата во рамка. Истовремено и изворот на зрачењето е неподвижен. Со оваа техника, одредената точка кој се наоѓа внатре во главата се бомбардира со зраци без никаква отстапка. Додека во другите техники, каде што пациентот може да ја движи главата, се врши проверка за евентуалната потреба од дополнителни терапии на зрачење. Може да се зборува за искуство и специјализација кои произлегуваа од неколкугодишно искуството. Уште од 1968 година Gamma Knife се применува кај повеќе од 500.000 пациенти. Оттогаш, па сé до денес се објавени

илјадници статии и студии кои ја потврдуваат ефикасноста на

оваа техника.

Како се фиксира главата на пациентот за време на терапијата?

За да се задржи главата на пациентот неподвижна, се поставува стереотактична рамка. Во оваа рамка се наоѓа и делот за

администрирање на инјекцијата со што се овозможува

администрирање на локална анестезија. Па така, болниот не чувствува болка за време на третманот.

Колку трае третманот?

Откако ќе се стави рамката врз пациентот се врши магнетна резонанција, а по неа ангиографија. Откако ќе се реализира потребното планирање, почнува третманот. Во зависност од состојбата на болниот, овој третман може да трае од 15 до 20 минути па сé до 2-3 часа, по што пациентот може истиот ден да се врати дома и да продолжи со своите вообичаени активности.

Која е историјата на овој метод?

Ова метода се применува од 1968 година. Значи, до ден-денес се применила кај повеќе од 500.000 болни со најразлични аномалии на мозокот.

Кој одлучува дали ќе се прими овој метод кај пациентот?

За да се донесе одлука дали ќе се примени оваа метода, треба да одлучат неврохирургот и онкологот.

(продолжува)

искуството. УштеGamma Knife се пповеќе од 500.00Оттогаш, па сé до

илјадници статипотврдуваа

оваа те

Како на пана те

Зглавнепсе стерасе

��Урологија Подготви

Проф. Д-р Љупчо Лековски – уролог хирург

ОД НЕПОЗНАТИ ПРИЧИНИ БРОЈОТ НА ЛУЃЕ СО БУБРЕЖНИ КАМЕЊА ВО СВЕТОТ

РАСТЕ ВО ПОСЛЕДНИТЕ 40 ГОДИНИ. ИНАКУ, ТИЕ СЕ ЧЕСТА ПРИЧИНА ЗА ПОЈАВА НА

КРВ ВО УРИНАТА И ПРЕДИЗВИКУВААТ ЈАКА БОЛКА ВО СЛАБИНАТА, СТОМАКОТ ИЛИ

ПРЕПОНАТА. СИСТИНА ПЛУС ВИ ДАВА ОДГОВОРИ НА НЕКОЛКУ ВАЖНИ ПРАШАЊА

ПОВРЗАНИ СО ПОЈАВАТА НА БУБРЕЖНИТЕ КАМЕЊА!

ЗОШТО НАСТАНУВААТ

БУБРЕЖНИ КАМЕЊА?

Бубрежните камења се

формираат кога ќе настанат

промени во нормалниот баланс

на вода, соли, минерали и други

супстанци кои ги има во урината.

Други хемиски компоненти кои

можат да формираат камења во

уринарниот тракт се уричната

киселина и амино киселината -

цистин.

Дехидратацијата поради

намален внес на течност го

�� $�� !

Бубрежните камења настануваат кога минералите во урината

кристализираат и формираат јадро. Ова јадро во почетокот е многу мало, како зрно песок, но со тек на време се таложат соли на него и тоа расте, па може да нарасне и до димензии од неколку сантиметри. Бубрежните камења се честа причина за појава на крв во урината и предизвикуваат јака болка во слабината, стомакот или препоната.

63

ШТО КОГА НЕ СЕ ИСФРЛААТ СПОНТАНО?

За камењата кои спонтано не се исфрлаат од уринарниот

тракт се употребува процедура наречена литотрипсија (кршење

на каменот). При оваа процедура се употребуваат шок бранови за

да се искрши каменот на ситни фрагменти кои потоа спонтано

се исфрлаат од уринарниот тракт. Постојат и хируршки

техники за отстранување на камен од бубрегот и уретерот

(перкутана непхролитхотомија, уретерореноскопија или

отворена хирургија).

КАКО СЕ ПОСТАВУВА

ДИЈАГНОЗАТА?

Дијагнозата се поставува врз

база на типичните симптоми кои

ги предизвикува бубрежниот

камен, како и со помош на

одредени дијагностички методи:

рендген снимка на уринарниот

тракт, контрастна урографија или

компјутеризирана томографија.

Кај трудници или пациенти каде

не е пожелна експозиција на

радијација прегледот со ултразвук

може да помогне во поставување

на дијагнозата.

КАКО СЕ ТРЕТИРААТ?

Повеќето бубрежни камења

спонтано се исфрлаат од

уринарниот тракт во првите

48 часа по почнувањето на

бубрежниот напад. Лековите

за болка можат да помогнат за

ублажување на симптомите.

Неколку фактори можат

да влијаат на исфрлањето на

камењата од уринарниот тракт.

Тука спаѓаат големината и

физичката градба на пациентот,

претходни спонтани исфрлувања

на бубрежен камен, зголемена

простата, бременост. Големината

на каменот има многу голема

важност при оценувањето на

можноста од спонтано исфрлање.

Камен со големина од 4 мм има

80 отсто шанси да биде спонтано

исфрлен, додека камен со

големина од 5 мм има 20 отсто

шанси за спонтано исфрлање.

Камен поголем од 9-10 мм

ретко спонтано се исфрла од

уринарниот тракт и обично бара

некаков вид на третман.

КАКО ДА СЕ

ПРЕВЕНИРА?

Најчеста причина за појава на бубрежната калкулоза е недоволното внесување на течности. Препорачливо е да се пие доволно течност за урината да биде бледо жолтеникаво обоена, односно што повеќе разредена. Затоа секојдневно треба да пиете најмалку 8 до 10 чаши вода.

зголемува ризикот од формирање на бубрежни камења. Некои луѓе почесто создаваат камења поради одредени медицински состојби или вродена предиспозиција.

КОЈ ИМА ПОГОЛЕМИ ШАНСИ?

Од непознати причини бројот на луѓе со бубрежни камења во светот расте во последните 40 години. Во 70-тите години на минатиот век 3,8 отсто од луѓето имале проблеми со бубрежни камења, во 90-тите тој број се зголемил на 5,2 отсто, а во 2010 год. се смета дека 5,8 отсто од светската популација имале бубрежен камен.

Зачестеноста на бубрежните камења расте драматично со возраста. Кај мажите по 40-тата година од животот и продолжува да расте сé до 70-тите години. Кај жените честотата на бубрежните камења го достигнува максимумот во 50-тите години од животот.

КОИ СЕ СИМПТОМИТЕ?

Бубрежните камења може да не предизвикуваат болки кога се локализирани во бубрегот, но ако излезат од бубрегот и навлезат во мочниот канал може да предизвикаат нагла, јака болка. Симптоми на патувачки бубрежен камен се: силна, грчевита болка во грбот, слабината, стомакот и препоната, како и појава на крв во урината. Ако постои придружна инфекција на уринарниот тракт, можна е појава и на покачена телесна температура и треска.

63

„*�� +�� -� ��, �� -�� , �� , �� . ��-�� +��. 1� �� , �� +�� - �� -�� , � �� .“

�� , �� -�� -�� .

� �� , �� -�� , �� -��, �� !��, �� -� � �"� �� , � �� , �� -�� . #�� - �� , �� -�� , �� "� �� , �� , �� -

��, � �� , �� "� � �� , �� .

)�� , �� - 2� �� -�� Visa Classic �� +�� -� ��

�� "� �� . �� 5.000 ��, �� 8,45% (�� /��-��) �� "� ��, �� 60 �� (5 �� ). �� -�� . #�� , � ��-�� $��. &�� - �� $� � �� . '�� $-� �� 3 (��) �� . *� �� , �� +� � �� 2% � �� .*� ��, �� +��, �� $� ��"� � �� Visa - Visa Electron, Visa Classic, Visa Busi-ness Visa Gold. Visa Classic � �� "�� $�� "�� – �� "�� $�� . �� 2 ��"� ��"� ��, � �� 10,9% (��/�� ). �� "� �� "�� "�� . *� �� "�� - 2% � �� .

�� , �� 3��, +�� -� �� . 1� �� -�� 4� � � �� 32 �� .

8� �� +�� -� �� -�� - �� -�� .

#�� +��9#�)! -�2#� ��#!1(2�:� – 8� ��+� )�3;92()� � �(119+#�!

65

ПодготвиД-р Благоја Велковски - специјалист анестезиолог

��Анестезиологија

Анестезиологот прегледот го изведува во посебна амбуланта, без брзање и со голема стрпливост. Пациентот е должен

сите барани податоци да ги даде точно и вистинито бидејќи тоа е во негов интерес за одбегнување на одредени компликации во текот на анестезиолошките постапки. Многу се битни податоците за евентуалните претходни хируршки интервенции. Пациентот треба да биде прашан за видот на претходно примените анестезии и како ја поднел анестезијата. Дали имал некакви проблеми: срцеви, со крвниот притисок, постоперативно гадење и повраќање, болки во грло, венска тромбоза и сл.

Значаен е податокот за евентуална алергија на некои лекови кои би можеле да бидат користени во предоперативната подготовка, анестезијата или во постоперативниот тек. Податокот за алергија се внесува со големи букви во сите документи на пациентот - болничката историја, анестезиолошката и температурната листа. Во случај на сериозни алергиски манифестации пациентот се упатува на претходно тестирање за преосетливост на анестетиците кои се планира да се користат. Пациентот мора да биде прашан и за алергија на одредени видови храна (школки, морски плодови, жолчка, соино масло и сл.).

Лекарот мора да биде запознаен со постоењето на евентуална шеќерна болест, нејзиното времетраење и третман, како и со податокот за прележана жолтица.

Податокот за евентуално продолжено крвавење при случајни повреди или вадење заби е значаен за идната анестезија. Сите жени во репродуктивен период мора да бидат прашани за датумот на последната менструација и можноста да се бремени во моментот.

Пушењето, должината на пушачкиот стаж и бројот на дневно испушените цигари е податок од интерес за анестезиологот. Пушачите се склони на постоперативни белодробни компликации неколкупати повеќе од непушачите па се препорачува престанок на пушењето од минимум

четири недели пред планираната операција.

Пациентот е должен искрено да каже за евентуалното користење или злоупотреба на дрога, алкохол и лекови. Сите овие супстанции можат да предизвикаат сериозни проблеми во тек на анестезијата доколку анестезиологот не знае за нивно претходно користење.

При хронично земање на

одредени лекови анестезиологот е тој кој решава за тоа дали и кога таа терапија ќе се прекине. Многу од лековите можат да предизвикаат несакани дејства доколку се користат во исто време со некои анестетици.

Во некои болници се користат претходно подготвени прашалници кои им се даваат на пациентите да ги пополнат за да може одговорите да бидат што покомплетни и попрецизни.

По земањето на анамнестичките податоци анестезиологот треба да направи целосен преглед на пациентот.

Стандардниот преглед подразбира преглед на белите дробови, срцето, проверка на крвниот притисок и невролошки преглед.

Покрај тоа анестезиологот прави детален преглед на главата и вратот на пациентот поради тоа што токму ова е регијата каде што делува анестезиологот во текот и по операцијата.

Во текот на анестезиолошкиот преглед треба да се процени и психичката состојба на пациентот. Тој мора да биде запознаен со болеста, свесен за потребата од операцијата и психички подготвен за неа. Анестезиологот разговара со пациентот за изборот на анестезијата и ги појаснува сите постапки кои ќе бидат направени пред, во текот и по оперативниот зафат.

Сето ова треба да го отстрани стравот на пациентот од непознатото што го очекува, да го охрабри и да му влее доверба кон оној во чии раце се предава - неговиот анестезилог.

Пред да добие каков било вид анестезија пациентот треба да биде прегледан од страна на лекар специјалист анестезиолог кој ќе се запознае со неговата физичка и психичка состојба. Покрај деталниот преглед ова подразбира и запознавање на анестезиологот со сите испитувања и резултати кои дотогаш се направени. Претходниот контакт на анестезиологот со пациентот е битен за да се намали стравот и напнатоста од интервенцијата, како и да се воспостави однос на заемно почитување и доверба.

�� *��


ПодготвиД-р Александар М. Лазаревски Оториноларинголог

�� *�� *�� *� ��*� ��

На почетокот воспалението се манифестира со чешање во увото, оток и чувство на полност на увото. Набрзо потоа се јавува остра пулсирачка болка, особено при притисок на предниот и долниот дел на ушната школка. Ушната школка може да поцрвене и да отече, а понекогаш се јавува и исцедок од увото. Во потешките случаи се јавува и покачена температура и треска.

За да се спречи појавата на воспалението на слушниот канал потребно е да се внимава на неколку моменти. По пливањето да се избрише и исуши надворешниот дел од увото со мека памучна ткаенина. Доколку во каналот остане влага, да се навали главата на страна за да се исцеди вишокот на вода. Ушите може да се исушат и со фен вклучен на најмала брзина и поставен на триесетина сантиметри од увото.

Не се обидувајте да го исушите или исчистите каналот со памучни стапчиња, шноли или

КАКО ДА СЕ ПРЕВЕНИРА

ВОСПАЛЕНИЕТО?

КОИ СЕ СИМПТОМИТЕ?

Пред поаѓање на годишен одмор, посетете го вашиот оториноларинголог. Тој ќе ја провери состојбата на вашите уши и ќе ви даде практични совети како да се заштитите од несакани инфекции кои можат да ви го искомплицираат годишниот одмор.

67

Л етните месеци се период на годишни одмори, период кога сите уживаме во топлото време, а пливањето е една од нашите омилени активности. Преголемото количество на влага во слушниот канал, во комбинација со малите гребнатинки на кожата на каналот кои ги предизвикуваме

при чепкање на ушите со памучни стапчиња или различни предмети создаваат идеални услови за развој на воспаление.

слично. Малите гребнатинки на кожата на каналот настанати при ваквите обиди помагаат во ширењето на инфекцијата.

Пред поаѓање на годишен одмор, посетете го вашиот оториноларинголог. Тој ќе ја провери состојбата на вашите уши и ќе ви даде практични совети како да се заштитите од несакани инфекции кои можат да ви го искомплицираат годишниот одмор.

Користење на силиконски оптуратори кои го штитат увото од влага може да бидат корисни, особено кај оние кои веќе имале воспаление на слушниот канал.

Лекувањето на воспаленијата на слушниот канал зависи пред сé од интензитетот на болката и тежината на симптомите. Во најголем број случаи доволни се антибиотски капки во комбинација со кортикостероид. Капките се аплицираат неколкупати дневно во период од 7 до 10 дена. Доколку се појави силна болка и покачена температура, најдобро е веднаш да побарате лекарска помош.

КАКО СЕ ЛЕКУВА?

СИСТИНА................................................................................................3099 500

СИСТИНА ФАКС.....................................................................................3099 599ИНФОРМАЦИИ ЗА МЕДИЦИНСКИ УСЛУГИ.......................................3099 790

ОДДЕЛ ЗА КАРДИОХИРУРГИЈА...........................................................3099 520

ОДДЕЛ ЗА КАРДИОЛОГИЈА.................................................................3099 540ИВФ.........................................................................................................3099 560

УРОЛОГИЈА И НЕФРОЛОГИЈА............................................................3099 710

ТОРАКАЛНА И ВАСКУЛАРНА ХИРУРГИЈА.........................................3099 720

ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЈА................................................................072 321 750

ПЕДИЈАТРИЈА И ДЕТСКА ПУЛМОАЛЕРГОЛОГИЈА...........................3099 740

НЕВРОЛОГИЈА.......................................................................................072 321 747

ГАСТРОЕНТЕРОХЕПАТОЛОГИЈА........................................................072 321 757

ПСИХИЈАТРИЈА СО МЕДИЦИНСКА ПСИХОЛОГИЈА,

ДЕТСКА ХИРУРГИЈА, ПУЛМОЛОГИЈА , ЕНДОКРИНОЛОГИЈА,ЕСТЕТСКА,ПЛАСТИЧНА И РЕКОНСТРУКТИВНА ХИРУРГИЈА,

МАКСИЛОФАЦИЈАЛНА ХИРУРГИЈА ,

ТРУДОВА МЕДИЦИНА , ДИГЕСТИВНА ХИРУРГИЈА..........................3099 580ОРТОПЕДИЈА СО ТРАУМАТОЛОГИЈА................................................3099 730

ОНКОЛОГИЈА И ХЕМАТОЛОГИЈА.......................................................3099 770

ОДДЕЛ ЗА ГИНЕКОЛОГИЈА И АКУШЕРСТВО,

ДЕРМАТОВЕНЕРОЛОГИЈА...................................................................3099 700

ОДДЕЛ ЗА НЕОНАТОЛОГИЈА..............................................................3099 780

ДИЈАГНОСТИЧКИ ЛАБАРАТОРИИ......................................................3099 510

РЕНДГЕН................................................................................................3099 750ОДДЕЛ ЗА НУКЛЕАРНА МЕДИЦИНА..................................................3099 760

ОФТАЛМОЛОГИЈА.............................................................3097 000 / 070 351 008

ТЕЛЕФОНИ ЗА ИНФОРМАЦИИ ВО КЛИНИЧКАТА БОЛНИЦА

�� Инфо 3099 5003099 666

��Бактерии

ПодготвиАс. Д-р Катерина Обочки - педијатар пулмоалергологАс. Д-р Биљана Ќурчиќ–Трајковска - микробиолог

ВО ЛЕТНИОТ ПЕРИОД „ДЕМНАТ” БАКТЕРИИ КОИ ВО ЛЕТНИОТ ПЕРИОД „ДЕМНАТ” БАКТЕРИИ КОИ

ПРЕДИЗВИКУВААТ АТИПИЧНИ ВОСПАЛЕНИЈА ПРЕДИЗВИКУВААТ АТИПИЧНИ ВОСПАЛЕНИЈА

НА БЕЛИТЕ ДРОБОВИ. СИСТИНА ПЛУС ВИ ДАВА НА БЕЛИТЕ ДРОБОВИ. СИСТИНА ПЛУС ВИ ДАВА

НЕКОЛКУ ОСНОВНИ, НО КОРИСНИ ИНФОРМАЦИИ ЗА НЕКОЛКУ ОСНОВНИ, НО КОРИСНИ ИНФОРМАЦИИ ЗА

LEGIONELLA И MYCOPLASMA PNEUMONIAЕ!LEGIONELLA И MYCOPLASMA PNEUMONIAЕ!

ШТО ПРЕДИЗВИКУВА И КОИ СЕ СИМПТОМИТЕ?

Предизвикувач е на

легионелоза или легионерска болест. Се јавува во вид на помали или поголеми епидемии во лето и рана есен. Симптомите се: висока температура, треска, малаксаност, кашлање, болка во мускулите, главоболка, кои почнуваат 2 до 14 дена од контактот со бактеријата. Ако не се лекува навремено и со соодветни антибиотици, сериозниот облик на легионелоза може да доведе до смрт во 5 до 30% од случаи.

КАКО СЕ ДОБИВА БОЛЕСТА?

Бактеријата живее слободно во надворешна влажна средина, особено во места со топла вода

�� '��(��?LEGIONELLA како: бојлери, тушеви, грејачи на

вода, стари водоводни системи, системи за разладување на воздух во домовите, хотелските соби, автомобилите, авионите и работните места. Со активирање на овие системи во воздухот се ослободуваат милиони честички на водени капки контаминирани со легионели. Кога ќе се вдишат овие аеросоли во белите дробови предизвикуваат воспаление на белите дробови, особено кај лица постари од 65 години, активни или пасивни пушачи, лица со хронични белодробни болести или со ослабнат имунитет. Болеста не се пренесува од еден на друг човек, значи не е потребна изолација на заболениот.

КАКО ДА СЕ ЗАШТИТИМЕ ОД ИНФЕКЦИЈАТА?

За да се спречи инфекцијата со легионела, филтрите и системите

за загревање на вода или ладење на воздухот треба постојано да се чистат и дезинфицираат.

Еден поблаг тип на легионелоза е понтијачната треска која се јавува 2 до 5 дена од контактот со бактеријата, има лесно присутни симптоми на покачена температура, главоболка, треска, но не и воспаление на белите дробови. Овој облик поминува спонтано без антибиотска терапија и без сериозни последици по општото здравје.

КОЈА Е ДИЈАГНОЗАТА НА БОЛЕСТА?

Навремената дијагноза е од особено значење за правилно и успешно лекување на болеста. Може да се докаже специфичен антиген во урината или, пак, да се докажуваат специфични антитела во крвта на пациентот 10-тина дена од контактот со бактеријата.

69

ШТО ПРЕДИЗВИКУВА И КОИ СЕ СИМПТОМИТЕ?

Предизвикува воспаление на белите дробови кое се јавува во доцниот летен и есенски период. Најчесто ги напаѓа луѓето под 40-годишна возраст. Таа е причинител на 15-50% од воспаленијата на белите дробови кај деца од претшколска и школска возраст и адолесценти. Симптомите се: болка во градите, треска, покачена температура, продуктива кашлица, обилно потење, главоболка, болки во грлото и мускулите, малаксаност и потешкотии во дишењето.

КАКО СЕ ДОБИВА БОЛЕСТА?

Болеста се развива по една до три недели по контактот со заболен од оваа инфекција.

КАКО ДА СЕ ЗАШТИТИМЕ ОД ИНФЕКЦИЈАТА?

За да се спречи инфекцијата треба да се изолираат заболените лица до нивното излекување.

КОЈА Е ДИЈАГНОЗАТА НА БОЛЕСТА?

Навремената дијагноза подразбира докажување на специфични антитела во крвта на пациентот. Ако не се лекува со соодветни антибиотици можат да настанат компликации како инфекција на увото, воспаление на синусите, сериозно и тешко воспаление на белите дробови или упорна кашлица која може да трае со месеци.

MYCOPLASMA PNEUMONIA�

�� (�� )?

�� , � � �� . �� - ��, ��, ��, �� , �� , �� .�� , �� . �� !� �� "�� 285 �� !� �� (6,6% � �� ), � �� 2030 ��. �� 439 �� !� (7,8% � �� ).�� : �� , �� , �� , ��, �� , �� , �� .�� ?#�� , � �� $�� , �� , �� , �� , �� , � � ��, �

�� 3-9 �� & �� &�� , �� .10 �� &�� . '�� &�� .

�� (�� )

�� -� �� * �� , �� , ��

ШЕЌЕРНАТА БОЛЕСТ Е ОПАСНА, НО НЕ И НЕПОБЕДЛИВА!КАКО ДА Ѝ СЕ СПРОТИВСТАВИМЕ?

РЕДОВНА КОНТРОЛА НА КРВНИОТ ШЕЌЕР Е НЕОПХОДНА КАЈ СИТЕ ЛУЃЕ, А ОСОБЕНО КАЈ ЛУЃЕТО СО ШЕЌЕРНА БОЛЕСТ

��

&�

��

+�

/��

/�

1�

��

/�

/�

��

/�

/��

��

/�

��

;��

&�

/�

� ��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

!� ��

�� H

��

!� ��

��

��

� � ��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

HbA1

��

��

� �

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

�

��

��- ��

��

��

��

��

��

��

�

/� � 1 =�� ? �� 5 2 =�� 65 �� / � �� 5 3 =�� !� 45-64 �� 5 4 =�� 64 �� 9 5 @� �� 4,1 �� 1 6 =�� 1 7 =�� 1 &�*/B'

�� (�� ADA- �� )

�� , �� &�� .�� ?C�� $�� , ��, ��, � � ��, �� , �� . C�� , �� (�� , �� $� � �� ) � �� . /�� &�� (��).

�� ?

B�� , �� &�� . /�� , �� , � �� , �. � �� . � �� &�� &� � �� &� �� . =�� , � �� &�� .�� , �� . & �� : �� , � �� 6 ��/�, � �� "� �� 7,8 ( ��! �� 8,0) ��/�.B�� &� � �� 6-8 �� . �� #�� #�� $1� (HbA1c). ;� �� . '�� . %�� HbA1c �� 6%. +�� HbA1c �� 6% �� &� �� .'�� $1� �� !�� !� ��! �� .'�� , �� , ��, ��, �� .

�� , � �� &� ��!

Почитувани читатели,Во минатиот број на Систина Плус, во рубриката Здравје објавивме серија текстови кои се однесуваа

на карциномот на дојката, како едно од најчестите заболувања кај жената, и реконструкцијата на дојката

по нејзиното отстранување.

Во редакцијата на Систина Плус пристигнаа многу прашања кои се однесуваат на оваа многу

чувствителна тема. Заклучивме дека на жените кои поминале низ „пеколот” наречен карцином на дојка

всушност им е неопходна стручна помош, психолошко советувалиште, за да се справат со траумата која

ја преживеале. Нивниот „повик” за помош најчесто ги содржеше следните констатации:

„Откако ми е отстранета дојката се плашам да се погледнам во огледало! Многу поретко излегувам од

дома! Мислам дека сите околу мене ја забележуваат мојата телесна загуба! Помислата на водење љубов

ми создава страв и отпор, едноставно мојот сексуален живот како да заврши! Можете ли да ми помогнете

да ги надминам овие проблеми?”

Токму поради овие причини рубриката „Пациентите прашуваат” ја посветивме на оваа тема. За неа

пишува Д-р Владимир Ортаков - психијатар.

�� !"#Пациентите прашуваат

ПСИХОЛОШКО СОВЕТУВАЛИШТЕ

)��*�� %� � ��)��*��

ЕДНО ОД НАЈЧЕСТИТЕ ЗАБОЛУВАЊА КАЈ ЖЕНАТА, КАРЦИНОМОТ НА ДОЈКАТА, ЧЕСТО И ПОКРАЈ СОВРЕМЕНИТЕ ТЕРАПЕВТСКИ ПРИСТАПИ БАРА РАДИКАЛНО ОТСТРАНУВАЊЕ НА ДОЈКАТА. ОВА ПРЕТСТАВУВА ГОЛЕМА ФИЗИЧКА И ПСИХОЛОШКА ТРАУМА ЗА ЖЕНАТА КОЈА НЕ МОЖЕ ДА СЕ ПРЕБОЛИ БЕЗ СТРУЧНА И ЕКСПЕРТСКА ПОМОШ. ПСИХОЛОШКОТО СОВЕТУВАЛИШТЕ Е ВИСТИНСКИ ИЗБОР ЗА ОВОЈ ТЕЖОК ПРОБЛЕМ.

КАКО ВЛИЈАЕ НА ЖЕНАТА?

Кај оперираната жена се јавуваат промени на перцепцијата на сопственото тело, намалена самодоверба, социјално повлекување, растројства на поле на сексуалноста и најразлични видови на психолошко страдање.

ПодготвиД-р Владимир Ортаков - психијатар

��Карцином на дојка

Раната дијагноза на карциномот на дојката - гаранција за успешно излекување!

Карциномот на дојката е најчестиот карцином кај жената. Само раната дијагноза може да ги спречи катастрофалните последици од него. Која е најдобрата превенција во борбата со него? Секако, навременото откривање!

ВЕЌЕ ПОЗНАТИ ФАКТИ ЗА КАРЦИНОМОТ НА ДОЈКАТА:

Една од девет жени до крајот на животот ќе развие карцином на дојка.

Во Р Македонија годишно се регистрираат 750 новозаболени.

Возрасната граница сé повеќе се намалува - неретко го среќаваме и на 20-годишна возраст.

Не се заштитени ниту бремените

жени ниту, пак, мажитеСепак, овие информации немаат

за цел да нé исплашат туку да ни помогнат да создадеме стратегија со која ќе ја преземеме контролата. Доколку болеста навреме се открие, истата успешно се лекува.

Што треба да знаеме?Потребно е да ги познаваме

основните ризик фактори кои се поврзани со појавата на карциномот на дојка и соодветните акции кои треба да ги преземеме.

Општите ризик фактори: прекумерната телесна тежина, физичката неактивност, внесувањето на токсини (пушење, брза храна), стресот се добро познати. На сите овие можеме свесно да влијаеме.

Грижата за сопственото тело

значи грижа за сопственото здравје и грижа за најблиските.

Употребата на хормонски препарати спаѓа во специфичните ризик фактори. Во денешно време сé почеста е употребата на хормонски препарати (контрацептивни таблети, при лекувањето на стерилитет). Запомнете дека хормонските препарати не треба да ги употребувате без дозвола на лекар.

Редовните прегледи и редовниот самопреглед имаат значајна улога во раното откривање на болестите на дојката.

Како да направиме правилен самопреглед?

Лесно, основни се два фактора. Правилно време – самопрегледот

треба да се извршува два дена

�� +� -��+.�� /��?К

АРЦИНОМОТ НА ДОЈКАТА Е НАЈЧЕСТИОТ КАРЦИНОМ КАЈ ЖЕНАТА. САМО РАНАТА ДИЈАГНОЗА МОЖЕ ДА ГИ СПРЕЧИ КАТАСТРОФАЛНИТЕ ПОСЛЕДИЦИ ОД НЕГО. КОЈА Е НАЈДОБРАТА ПРЕВЕНЦИЈА ВО БОРБАТА СО НЕГО? СЕКАКО, НАВРЕМЕНОТО ОТКРИВАЊЕ!

Подготвид-р Маја Стојчевска-ЧаповаРадиолог

47

?по завршување на менструалното крвавење за жени со регуларен циклус. Жена која зема контрацептиви прегледот го извршува со првата таблета од новата кутија. Жена која е во менопауза самопрегледот го прави секој месец на ист датум .

Правилна техника - самопрегледот се состои од два дела: разгледување и опипување. При разгледувањето потребно е да воочите присуство на симетрија, постоење на испакнувања или вдлабнување на кожата, како и промени на бојата и структурата на кожата на дојката.

Обрнете внимание на брадавките: дали се еднакви, вовлечени или навлажнети.

Никогаш не ги стискајте брадавките, присуството на исцедок анализирајте го на долната облека.

Разгледувањето направете го

застанати пред огледало во три позиции: со рацете подигнати над главата, рацете спуштени до телото и рацете на колкови со половината лесно наведната кон напред. Се погледнувате од напред, и од обете страни.

При опипувањето важно е да го правите тоа во легната позиција, тогаш дојките се рамномерно распоредени, достапни. Ја поставувате под глава раката од страната на онаа дојка која ја прегледувате. Со врвовите од прстите на другата рака (никако меѓу два прста) прегледувате. Истражувате дали постои тврдина која ја немало минатиот месец и се разликува од другите делови на дојките. Го истражувате подрачјето од клучната коска до линијата под дојката, од градната коска до пазувата вклучувајќи ја и неа.

Доколку почувствувате промена,

не анализирајте ја сами, појдете на лекар и дозволете тој да ги направи потребните анализи.

Практикувајте го самопрегледот редовно од почетокот на 20 год.

Целта на самопрегледот е навремено воочување на промени, но и свест за потреба од редовни стручни прегледи.

Редовните прегледи ги извршува лекар специјалист радиолог. Изборот на методите на преглед оставете ги на вашиот радиолог. Тој одлучува дали треба да направите ехо на дојките, мамографија или некакво друго испитување.

Изборот на радиолог направете го внимателно бидејќи радиологијата не е сликовница, а мамографијата не е слика која зборува самата. Во неа може да бидат скриени опасности кои навреме може да бидат воочени само од искусен радилог.

КОГА ДА СЕ ПОЧНЕ СО РЕДОВНИ ЛЕКАРСКИ ПРЕГЛЕДИ?

Се препорачува да се почне со годишни ултразвучни прегледи од 30 год. Со мамографија се почнува меѓу 36 и 40 год. и истата се повторува секои 2 год.

Редовните самопрегледи и редовните лекарски прегледи овозможуваат рано откривање на карциномот на дојка и негово излекување.

90% од карциномите можат да се излекуваат доколку рано се откријат.

Најважна улога во раното откривање на карциномот на дојката имаат самопрегледот и редовните лекарски прегледи.

ло водигнаени доо полоапред

ед, и о

ажно еа позицномерни. Ја ракатаојка којвовите ока (никадувате.тои тврдот месецте деловте подралинијатаата коска а и неа.вате пром

ни

0 год. и истатпрегледи и реоткривање на

мите можат да

во раното открот и редовните

Постојат многу причини

по ради кои илјадници

же ни се одлучуваат за

зго лемување на дојките

со импланти. Некои од

нај честите причини поради кои

же ните се одлучуваат да ги зго ле-

мат дојките се: мали дојки со на-

ру шена пропорционалност на те-

ло то, дојки кои ја изгубиле својата

фо рма поради доење, дојки кои се

раз лични по големина со нагласена

аси метрија. Се разбира дека при-

чи ни те се лични и одлуката за ед-

на ваква интервенција мора да би-

де донесена во корелација меѓу

хи рур гот и пациентката. Треба да

се вни ма ва кога се земаат пред-

вид личните барања и желби, но

воедно да не се пречекори гра-

ни цата на можните решенија.

Здрав јето на жената, естетскиот

из глед и пропорционалноста на те-

лото се водечки критериуми при

донесувањето на одлуката за “ра зу-

ба ву вање” на дојките.

НАЧИНИ ЗА ПОСТАВУВАЊЕ НА

ИМПЛАНТОТ

Можни пристапи при

поставувањето на имплантот за

зголемување на дојката:

1. Пристап под брадавката. При

овој пристап лузната најмалку се по-

знава.2. Пристап на долниот пол на

дојката. Во овој случај лузната е по-

го лема и понекогаш се забележува

под дојката.

3. Пристап преку пазувата. Оваа

интервенција се изведува ен до-

скопс ки. Лузната е во пазувите.

Секогаш во консултација со хи-

рургот се избира најприкладниот

на чин за одредена пациентка.

Оперативната процедура се из-

ве дува во општа анестезија, трае-

ње то е од 1 до 2 часа. Фазата на

пост опе ративна рехабилитација е

ин дивидуална за секоја пациентка.

Пр вите 24-72 часа се обично нај-

кри тични поради отокот, чувството

на осетливост на дојките итн.

Обич но по 7. постоперативен ден

пациентките се способни да поч-

нат да извршуваат нормални ак тив-

нос ти. Важно за овој период е де ка

пациентките мора да носат спе ци-

јал ни елечиња кои ќе им даваат под-

дрш ка во рехабилитацијата.

��Корективна хирургија

��

� �� ЗДРАВЈЕТО НА ЖЕНАТА, ЕСТЕТСКИОТ ИЗГЛЕД И ПРОПОРЦИОНАЛНОСТА НА ТЕЛОТО СЕ ВОДЕЧКИ

КРИТЕРИУМИ ПРИ ДОНЕСУВАЊЕТО НА ОДЛУКАТА ЗА “РАЗУБАВУВАЊЕ” НА ДОЈКИТЕ. ОПЕРАТИВНАТА

ПРОЦЕДУРА СЕ ИЗВЕДУВА ВО ОПШТА АНЕСТЕЗИЈА, ТРАЕЊЕТО Е ОД 1 ДО 2 ЧАСА.

ВИДОВИ ИМПЛАНТИ

Најчесто се користат два

вида импланти :

1. Био-гел полнети

импланти кои се компактни

и со одлични естетски

карактеристики

2. Импланти полнети со

физиолошки раствор кој е

компатибилен со течностите во

човечкиот организам.

Во однос на формата

постојат најразлични видови

импланти кои овозможуваат

природен облик на дојката.

Подготвија

д-р Огнен Даскалов (Хирург) и д-р Боро Џонов (Хирург)

Специјалисти по пластична и реконструктивна хирургија

ележува

та. Оваа

а ен до-

ите.

а со хи-

кладниот

ка.

ра се из-

ија, трае-

Фазата на

итација е

пациентка.

бично нај-

чувството

ките итн.

ативен ден

ни да поч-

ални ак тив-

риод е де ка

осат спе ци-

даваат под-

ата.

За мна ки изввањ

Предносра цијата на вува траумаживотот на ната реконсшто се: заздра тивен треку вање, кои

Најчестотрук ција соимпланти ил

РЕКОНСПри едно

исто време се вградува

РЕКООПЕРАЦ

73

�� - �� !

Помал дел од пациентките краток период по операцијата се враќаат во нормалните животни текови без поголеми последици, но кај повеќето доаѓа до тешкотии во прилагодувањето на новонастанатата ситуација.

ПРОМЕНА НА СЛИКАТА ЗА

СОПСТВЕНОТО ТЕЛО

По отстранувањето на дојката жената сопствената психолошка „телесна шема” ја чувствува значително нарушена, особено што се работи за дел од телото кој поголемиот дел од жените го идентификуваат со сопствената

ЕМОЦИОНАЛНИ ИМПЛИКАЦИИ

Дури и самото ди ја гнос ти ци-ра ње на карциномот на дој ката предизвикува чувства на воз-не ми ре ност, страв, депресија и несигурност. Кога жената се соочува со хируршкото отстранување на дојката дополнително можат да се јават чувства на беспомошност и бес, но и повремена конфузија. По операцијата, најчесто доминира чувство на тага по загубата на едната или двете дојки. Се јавува вознемиреност и загриженост за здравствената состојба во иднина, за можното повторно враќање на карциномот. Депресивноста може да достигне ниво на клиничка де-пре сија. Самосожалувањето е честа појава по оперативниот зафат.

СОЦИЈАЛНИ ИМПЛИКАЦИИ

Истражувањата покажале дека веднаш по оперативниот зафат жената има проблеми со прифаќањето на новонастанатата состојба и се наоѓа во состојба

Психолошкото советување главно се занимава со справувањето со „стресот на промената” во смисла наподдршка во прилагодувањето кон новонастанатата ситуација. Кои сé елементи го сочинуваат психолошкото советување:

��Психолошка поддршка која оди во правец на зајакнувањена самодовербата;��Психолошка помош да се прифати хируршкатаинтервенција т.е. последиците од интервенцијата без да сенаруши чувството за сопствената вредност како личност;��Намалување и сузбивање на чувството на инвалидност,самосожалувањето и „саможигосувањето”;��Посветување посебно внимание на појавата на чувството на срам, кое често е присутно, а чии корени вообичаено сеистражуваат преку анализа на личната историја, за да можеда се направи што поуспешно емоционално зацврстување;��Групен третман, кој во одредени случаи може да бидеод голема полза. Во атмосферата на групата жената ќепочувствува поддршка од другите членови на групата, коипреку споделувањето на сопствените искуства ќе ѝ помогнаттаа да не се чувствува изолирано со својот проблем.

КАКО ПОМАГА ПСИХОЛОШКОТО СОВЕТУВАЛИШТЕ?

Почитувани читатели,

Редакцијата на Систина Плус и натаму останува отворена за вашите прашања и коментари. Пишувајте ни, давајте предлози за нови теми и содржини на: [email protected] Систина Плус е ваш магазин. Магазин кој се грижи за вашето здравје.

Со почит,СИСТИНА ПЛУС

на негирање на последиците од операцијата. Тоа е вообичаен психолошки механизам на справување со непријатните промени во животот. Со текот на времето жената почнува да ја прифаќа сопствената ситуација, но самодовербата многу тешко се враќа. Срамот и „саможигосувањето” резултираат со повлекување и намалување на квалитетот на социјалниот живот.

СЕКСУАЛНИ ИМПЛИКАЦИИ

Отстранувањето на дојката влијае врз женската сексуалност. Жената може да се чувствува помалку привлечна и помалку пожелна по операцијата. Тоа може кај неа да создаде отпор во однос на сексуалниот однос. За некои жени отстранувањето на дојката симболично значи губиток на нивниот идентитет како жена. Обично се јавува страв кај жената дека нема да биде прифатена од сексуалниот партнер, што може многу да влијае на намалувањето на нејзиното либидо.

49

многу пациентки кои го победиле карциномот дојка реконструкцијата на дојката е вис тинс-избор. Реконструкцијата на дој ка та може да се

веде во исто време со операцијата за от стра ну-ње на ту мо рот или по неколку недели од истата. ста на реконструкцијата во исто време со опе-ту мо рот е во тоа што пациентката не ја до жи-

ата на губитокот на дел од своето тело кој во же ната има многу значајно место. И од ло же-

струкција на дој ка та има свои предности како дравување на организмот од прет ходниот опе-етман и мож на потреба од дополнително ле-

се приоритети на па циентката во тој период.о применувани хируршки ме тоди се: ре конс-

сопст ве но ткиво, реконструкција со град ни ли комбинација на двете методи.

СТРУКЦИЈА НА ДОЈКАТА СО ИМПЛАНТИофазната реконс трук ци ја ко ја се изведува во со опе рацијата за отстранување на ту мо рот имплант кој е траен. Пред нос та е во тоа што

па циентката е из ло же на само на еден опе ративен зафат.

Овој имплант има туба која се вградува под кожата или

ја има на самиот имплант и која е потребна за полнење

на имплантот со физиолошки раствор. Оваа про це дура

трае неколку недели сè до дека имплантот не ја постигне

по са куваната големина. Потоа се отс транува тубата и

имплантот ос та ну ва трајно на своето место.

Кај двофазната реконструкција, кога реконструкцијата

на дојката се прави по неколку недели од от стра ну ва ње-

то на туморот, прво се по ста вува времен имплант кој по

извесно време се заменува со траен.

ЗАКРЕПНУВАЊЕ ПО РЕКОНСТРУКЦИЈАТА НА ДОЈКАТА

Закрепнувањето по оперативниот за фат е брзо и

веќе по седум до де сет дена пациентката може да пре зе-

ма умерени активности. Во те кот на закрепнувањето во

првиот ме сец пациентката носи градник кој овозможува

дополнителна под дрш ка на дојката.

��

��

Хирургија

ОНСТРУКЦИЈАТА НА ДОЈКАТА МОЖЕ ДА СЕ ИЗВЕДЕ ВО ИСТО ВРЕМЕ СО ЦИЈАТА ЗА ОТСТРАНУВАЊЕ НА ТУМОРОТ ИЛИ ПО НЕКОЛКУ НЕДЕЛИ ОД

ИСТАТА. КАКО И ДА Е, ОБЕТЕ ОПЦИИ СЕ ВИСТИНСКИОТ ИЗБОР

сексуалност. Тоа драматично може да го измени чувството за сопствениот идентитет кај жената. Во таа смисла, кај жените може да се јави чувство на губиток, а кај некои чувство на тежок инвалидитет, кое ќе се рефлектира во сите сфери на социјалното живеење.

��

Претурањето Претурањето

по плакарите по плакарите

на нашите на нашите

мајки и баби мајки и баби

може да може да

почне. Чевли почне. Чевли

со високи со високи

платформи, платформи,

материјали материјали

со богати со богати

принтови, принтови,

долги долги

здолништа, здолништа,

неспоиви неспоиви

комбинации комбинации

на бои, на бои,

волуменозни волуменозни

фризури и фризури и

впечатлива впечатлива

шминка. шминка.

Предолгата Предолгата

зима, конечно, зима, конечно,

заврши, бидете заврши, бидете

храбри во храбри во

комбинациите, комбинациите,

сé е во игра!сé е во игра!

Мода ПодготвиБобан Илиевски - моден дизајнер

ЕТНО ШИК ИЗГЛЕД

Предолгата зима заврши, бидете храбри во комбинациите, сé е во игра. Во сиот овој живописен ретро амбиент, како двигател на пролетната тенденција се издвојуваат макси долгите фустани, без разлика дали биле со живописни најчесто флора принтови, или пак, една впечатлива боја, џипси лежерен изглед или глам холивуд тесен крој.

Тоа е парче од гардеробата којашто морате да ја имате, надополнета со претерано многу аксесоари, како широки појаси, огромни чанти, широки шешири коишто се исто толку битни во надополнувањето, како и соодветните чевли за да го добиете етно шик изгледот.

ПРОЛЕТ ВО ЛИНИИ

Време е да ги „одморите” малку тесните фармерки. Новите рафинирани широки панталони кои ја следат формата на телото адаптирани на сегашниот тренд е вистинскиот погодок ова лето, уште доколку случајно е и со дезен во линии веќе сте во целосна согласност со диктатите на летнава сезона. На линиите, како многу битно обележје во секоја летна сезона, овој пат им е дадено примарно место, па затоа треба да се застапени во дел од вашата гардероба, во сите бои и величини и варијации, па дури и искомбинирани едни со други.

TTврдењето или фразата дека

„модата се враќа” никогаш не

била поточна отколку оваа сезона

пролет-лето 2011. Конечно,

креативната претпазливост во

претходните сезони заврши. Па така,

претурањето по плакарите на нашите

мајки и баби може да почне. Чевли со

високи платформи, материјали со богати

принтови, долги здолништа, неспоиви

комбинации на бои, волуменозни фризури

и впечатлива шминка. Подгответе се за во

диско, седумдесеттите се вратија.

��

�� !!

75

Coriolus-MRL ��

��

�� EF GIJKELF MIF GKNEOPLIF PQJREPKNQSEF LQF JKITQMQF IG GNUELEMPQPQF VEWXNOQ YZ[\Z]^_`a[_\dZ]Z[ OIeQ a IGfREGXUQLQ LQF MPENKRELF MXVMPNQPghIUEiEUEOIULQPQF jKNIOQF XVIPNEJQF LQVEWXNOQPQ YZ[\Z]^_F `a[_\dZ]Z[ UIF PNQGKkKILQRLQPQF OKLEMOQF KF eQVILMOQF TEGKkKLQlF GELEM EVNKmQPELQFKFUIFMIUNETELQPQFTEGKkKLMOQFVNQOMQg �� hNIPEKLMOKF MUNnQLF VIRKMQoQNKG pF qrstu KRKF p[a_v\wl MRIJIGLKF VIRKMQoQNKGKlVNIPEIfRXOQLKlFELnKTKlFMEOXLGQNLKFTEPQJIRKPKFqPENVELKlFQROQRIKGKlFMPENIKGKu�� xEMVEkKmKWELFKTXLIMPKTXRQPINyhNIPKUPXTINLIyzLPKUKNXMLIlFORKLKWOKFGIOQ{QLIFGEeMPUIFVNIPKU |r} K ~�_va\wy��[[ UKNXMIPgyzLPKTKONIJLI�� pQOIFGIVIRLKPERLQFPENQVKeQFOQeFVQkKELPKFMIFILOIRIjOKFnQJIRXUQSQFqNQOFLQFeQeLKkKlGIeOKlFVNIMPQPQlFJERKFGNIJIUKFKFGEJERIFkNEUIug �KFLQTQRXUQFLEMQOQLKPEFEmEOPKFVNKFREOXUQSEFMIoETIPENQVKeQFKFNQGKIPENQVKeQgF�TF fI VIGIJNXUQF OUQRKPEPIPFLQF{KUIPIPFKF fIFIONEVXUQFKTXLKIPMKMPETgy �QjPKPQ IGFfELKPQRLKFUKNXMLKFKLmEOkKKFq|r}uy �KF LQTQRXUQF MKTVPITKPEF VNKF �KLGNITF LQF �NILKWELF nQTINlF �KLGNITF LQF LQGNQnLEPIF kNEUIF KKTXLIRIjOQFMRQJIMPy �QNQGKFQLPKIOMKGQPKULQPQFQOPKULIMPlFVIfIGELFEFKFVNKFfNKVFKFIMPNKFUKNXMLKFKLmEOkKKhNEVQNQPIP �� ! TI{EFGQFfIFLQJQUKPEFUI VIGIJNIFMLQJGELKPEFQVPEOKg"��#��$��%&'()*)+,�-�.��#� /0��1/�2�2��03�� 2�+��4!5��6+ 7.8-��

��#.�9�:;<,<= 9��-�>>??@ABCD EEE! ��3��!0�F!FG

ТАНТЕЛА КАКО ДЕТАЛ

Зачудувачки тенденциозно се наметнува и тантелата оваа пролет. Без разлика дали тоа бил детал, цела кошула од тантела или, пак, фустан , нема да погрешите, совршено ќе се вклопи со останатите хит парчиња на сезонава, а ќе ви даде дополнителниот глам-шик изглед на филмска ѕвезда.

Сепак, не претерувајте во доловувањето на автентичноста на гореспоменатата декада, не ни е целта да изгледаме смешно на улица.

Затоа препорачувам по едно парче кое ќе потсетува и ќе ја дава таа вибрација на глам шик моментот, а, сепак, нема да отскокнувате во очите на другите.

И покрај стилските квалитети, сепак е тоа декада којашто изминала со причина.

1. ВИСТИНСКО ВРЕМЕ

Најдобро време за вежбање во текот на летото е пред 10 часот претпладне, поради две важни причини:

Прво, да се избегне потење во текот на најжешкиот дел од денот - 10:00-14:00 часот.

Второ, ако живеете во град каде што смогот е присутен, утрата обезбедуваат најдобар квалитет на воздухот. Воздухот е најсвеж во утринските часови бидејќи уште не поминал цел ден со движење и бучавата од автомобилите.

2. ПОБАРАЈТЕ СЕНКА

Ако не можете да вежбате рано наутро, сé уште можете да ја одбегне летната жештина и здодевниот смог преку добар

избор на тренинг локација. Секако, секогаш постојат климатизирани вежбалници и сали, но најдобриот дел од вежбањето на лето вклучува излегување надвор.

Одењето во парк или шума со многу сенка може да се направи разлика. Места под сенка не само што ве заладуваат туку и ве чуваат од директните зраци од сонцето, со што помагаат во блокирањето на УВ зраците и горењето на кожата.

��Пилатес Подготви

Дарко Црвенов - пилатес инструктор

ЛЕТО Е СЕЗОНА КОГА КОНЕЧНО МОЖЕ ДА ВЕЖБАТЕ НАДВОР, НО, БИДЕЈЌИ ВО ТОПЛО И

ВЛАЖНО ВРЕМЕ СТЕ ПОДЛОЖНИ НА ПОВРЕДИ, ПОТРЕБЕН ВИ Е ПЛАН ПРЕД ДА ПОЧНЕТЕ ДА

ВЕЖБАТЕ. СЛЕДНИТЕ СОВЕТИ ЌЕ ВИ ПОМОГНАТ ДА ГО НАПРАВИТЕ ВАШЕТО ВЕЖБАЊЕ УДОБНО

И ПОСВЕЖО ДУРИ И КОГА ТЕМПЕРАТУРИТЕ СЕ ЗГОЛЕМУВААТ.

7 �&� �� &��%� �

��

3. ЗЕМЕТЕ ХРАНА И ВОДА

Да се сетите да пиете вода е лесно кога времето е топло - она што е тешко е да се погрижите дека сте внеле доволна количина.

Ако чекате да се напиете кога сте жедни, тоа е премногу доцна. Останете хидрирани со пиење на неколку чаши вода 30 до 60 минути пред вежбањето и напијте се повеќе за време на тренингот.

За летното одење, трчање и пешачење се препорачува користење на шишенце вода прицврстено на ремен. На тој начин вашите раце се слободни за време на вежбањето, и можете да ги користите џебовите за мобилниот телефон и протеинскиот оброк.

4. НОСЕТЕ ОЧИЛА

Лесна заштитна капа, очила и крема со заштитен фактор се задолжителни придружници за време на летните активности.

Ставете заштитен фактор на места каде кожата е изложена: на вашите раце, а не само на лицето, рамената и нозете. Освен што кремата треба да е отпорна на пот, одберете и формула која е немасна со што, додека се потите, ќе ви биде поудобно.

77

5. СЛОЕВИ ОБЛЕКА

Во летните месеци температурите понекогаш брзо се менуваа од ладно на топло. Па затоа облечете се во слоеви.

Ако ви е премногу топло, секогаш може да врзете една маица или лесна јакна околу вашата половина.

Не носете облека направена од тежок памук, кој премногу впива и останува долго влажен и тежок со пот. Место тоа, носете лесни, со систем за ладење блузи и панталони, кои ќе ги најдете во продавниците за фитнес облека.

6. АНАТОМСКИ ФИТНЕС ПАТИКИ

Соодветни обувки е клучот за безбедно вежбање во секое време од годината. Избегнувајте да носите исти патики кои сте

ги носеле во вежбалница во зимскиот период. Тие веројатно нема да обезбедат поддршка на стапалата која ви е потребна.

Луѓето забораваат дека треба редовно да ги менуваат спортските обувки. Ако не се ги промениле патиките во изминатите шест месеци, а редовно сте вежбале, време е да го посетите трговскиот центар.

7. ЗАГРЕЈТЕ СЕ ПРЕД ВЕЖБАЊЕ

Може да помогне во спречување на повреди и да добиете најмногу со вашето вежбање ако загревањето трае

од три до пет минути, и да, дури и кога е веќе надвор жешко!

Вашето тело сé уште треба да се загрее без разлика дали времето е топло или ладно. Причината? Вежбите за загревање ќе ве подготват за тренингот, ги подмачкуваат зглобовите, па Вие можете да се движите удобно и безбедно.

Дали постои подобар начин да се остане мотивиран со вежбање, преку безбедна, пријатна фитнес рутина на отворено за време на лето? Сега е време да додадете различност на вашето вежбање. Излезете од салата ова лето и уживајте во свежиот воздух!

�&;<'=��<�>��>>www.cosmotinex.com.mk

"� ��=��=�� =�� #��>��>��>��>��"�>��$��?>��>��>�>�� >��>�>��"��>��>��>��>A>��?>��>>� ��"��>��>A>! ��?> ��>��>>��D>��>��>��>��>A>��"��>��>� >FHIJ?>FHIK>>��>��>A>��$��>>��>��>��>��>> ��>�� >��>��"��L>

8��= �=��=��=�� '��?>��?>��>>��M>��>�� >��>��>��>>>��> �>��> ��?>��>>��L

2��=��=�� >��>��>��>��>�� >��>�� >��>��$��?> ��>! ��>> ��>��>�>��>� ��>��>��L>

�N�<O>;=OP;QO<'#O>#�*��=;#O

Va`en e

rezultatot

81

�� !

Cyqoky ��

�� Axxon Trejding Starvin DOOEL

��. ��"�� .6-1/3; '��

83838383838383883838383838383338383838383838383883838883883838383838338838838383383838833838383838338833838383383383888333883333338883383888833888833333833388833333883388

��Катче

О Б О И

NET-ELEKTRONIKSSKOPJE

tel. 02/321 80 90

GE Signa HDi 1.5T Magnetnata Rezonansa ovozmo`uva

brzi, lesni i komforni MR pregledi za pacientite -

so jasni, ostri i detalni MR sliki za doktorite,

{to im pomaga da donesat sigurna dijagnoza duri i

kaj najpredizvikuva~kite MR pregledi.

Perfektna slikaza sekoj pacient

sistina plus no. 2

Documents