shkolla sabatit tremujori iv 2011

8/4/2019 Shkolla Sabatit Tremujori IV 2011

1/104

STUDIMI BIBLIK I SHKOLLS S SABATIT PR T RRITUR

UNGJILLI TEK GALATASIT

nga: Carl Pnga: Carl Pnga: Carl Pnga: Carl Pnga: Carl P. Cosaert. Cosaert. Cosaert. Cosaert. Cosaert

Tetor, Nntor, Dhjetor2011


2/104

Botues dhe e drejta pr ribotim 2011KISHA ADVENTISTE NE SHQIPERI /ALBANIAN MISSION OF SDAs (ALM)

Prkthyese: Rajna Hoxholli

Redaktore: Kornelia Gjata

Prgjegjs: ALM Publishing Service


3/104

HYRJA

UNGJILLI TEK GALATASIT

Letrn e Palit drejtuar Galatasve e kan cilsuar si nj dinamit shpirtror dhe, kan t drejt. Prve Romakve, asnj libr tjetr n Bibl nuk ka ndriuar/pasqyruar m shum reformim dhe riprtritje shpirtrore. Asnj nuk mund tkundrshtoj se, nga faqet e Galatasve (krahas Romakve), lindi vetProtestantizmi. Ndrsa Martin Luteri po lexonte Galatasit ndodhi q ai u preknga lajmi i mir i lavdishm i drejtsis me an t besimit. Letra e Galatasve,tha ai, sht letra ime. Me t un jam martuar.Nga ana tjetr, shkrimet e Luterit t prqendruara tek ungjilli transformuan jetne John Wesley, n rrugn Aldersgate, Londr, n Maj 24, 1738. Ai m pasudhhoqi nj riprtritje shpirtrore, q mbshtolli jo vetm ishujt britanik,por t gjith botn, q fliste anglisht.Adventistt e Dits s Shtat i jan borxhlinj edhe ata - Galatasve. Me an t

studimit t Galatasve, E. J. Waggoner dhe A. T. Jones ndihmuan KishnAdventiste t Dits s Shtat n vitet 1880-t dhe 90-t, q t zbulonin t vrtetne drejtsis me an t besimit.Po far ka tek Galatasit, q e bn at shtylln kurrizore t riprtritjesshpirtrore? Pse ka qen n gjendje kjo letr t prek zemrat e kaq shumpersonave? N nj mnyr unike, n krahasim me librat e tjer t Bibls, tekGalatasit adresohen nj numr i madh i temave kryesore pr shpirtin e krishter.Tek Galatasit, Pali hulumton shtje si liria, rolin e ligjit n shptim, gjendjenton n Krishtin, natyrn e jets t udhhequr nga Fryma, ashtu si dhe pyetjen eprhershme: Si munden qeniet e mkata njerzore t jen t drejta prpara nj

Perndie t shenjt dhe t drejt?Pa dyshim, libra t tjer si Romakt trajtojn disa nga kto shtje, por tekGalatasit sht ndryshe. Jo vetm trajtohen kto shtje n mnyr konize, porkto tema t pasura jan shkruar me nj ton t fuqishm personal dhe priftrort zellshm, q nuk ka sesi t mos prekin zemrat e hapura ndaj Fryms sPerndis edhe n ditt e sotme.Megjithse letra e Palit na flet neve, personalisht, kuptimi yn mund t


4/104

prforcohet nse ne njohim situatn historike, t ciln Pali, me an t drejtimitt Fryms s Shenjt, po adresonte.Shum studiues besojn se Galatasve mund t jet letra m e hershme e Palit,ndoshta e shkruar n vitet 49 pas Krishtit, pas kshillit t famshm n Jeruzalem(Veprat 15). Libri mund t jet dokumenti i krishter m i vjetr i njohur. Ashtusi bhet e qart tek Veprat dhe Galatasve, kisha e par e gjeti veten n njbetej t ashpr pr natyrn e shptimit, veanrisht n rastin e paganve. Sipasnj grupi besimtarsh hebrenj, t njohur si Judaistt, vetm besimi n Jezus nukishte i mjaftueshm pr pagant. Ata duhet t rrethpriteshin dhe t respektonin

ligjet e Moisiut (Veprat 15:1). Nuk na befason fakti q, kur Pali gjeti nj kishpagansh n Galati, disa nga kta Judaist udhtuan pr atje q ti rregulloningjrat si duhej.Kur fjala pr kt problem arriti Palin, ai reagoi me pasion. Duke kuptuar se kyungjill i rrem i shptimit nga besimi dhe nga veprat po rrezikonte t shkatrronteveprn e Krishtit, Pali i shkroi Galatasve nj mbrojtje nga zemra t ungjillit. Mefjalt m t forta, ai e identifikoi kt msim t rrem me at q ka ishte n tvrtetlegalizm, i thjesht dhe i pastr.Studimi biblik i ksaj jave na fton n nj udhtim me apostullin Pal, ndrsa ai ilutet Galatasve q ti qndrojn besnik Jezusit. N t njjtn koh, ky udhtim

na jep mundsin pr t reflektuar mbi kuptimin q ne kemi pr ungjillin. shtshpresa ime e sinqert q, prgjat gjith ktij tremujori, Fryma e Perndis tna jap nj riprtritje shpirtrore n zemrat tona, ndrsa ne zbulojm at qPerndia ka br pr ne n Krishtin!

Carl Cosaert, PhD, sht profesor i asociuar i Dhiats s Re dhe Krishtrimit thershm. Ai jep msim n Universitetin Walla Walla, College Place, Washington.


5/104


6/104

6

Msimi 1 *Shtator 2430

PALI: APOSTULLI I PPALI: APOSTULLI I PPALI: APOSTULLI I PPALI: APOSTULLI I PPALI: APOSTULLI I PAAAAAGGGGGANVEANVEANVEANVEANVE

E SHTUN PE SHTUN PE SHTUN PE SHTUN PE SHTUN PASDITEASDITEASDITEASDITEASDITE

Lexoni pr studimin e ksaj jave: Veprat 6:915, 9:19, 1 Sam. 16:7, Mateu7:1, Veprat 11:1921, 15:15.

Vargu prmendsh: Si i dgjuan kto fjal, ata u qetsuan dhe prlvdoninPerndin, duke thn: ``Perndia, pra, edhe johebrenjve u dha pendesn prt`u dhn jetn. (Veprat 11:18).

Nuk sht e vshtir t kuptosh Saulin e Tarsit (t njohur si apostulli Pal, paskonvertimit t tij), edhe pse ai bri at q bri. Si nj hebre i prkushtuar, ai, icili ishte msuar gjat gjith jets s tij pr rndsin e ligjit dhe pr liriminpolitik (q pritej t vinte shpejt) t Izraelit, ideja e Mesias t shumpritur, i ciliekzekutohet n mnyr t turpshme si nj nga kriminelt m t kqinj ishteshum e rnd pr tu toleruar.Prandaj, ai ishte i bindur q ndjeksit e Jezusit po tregoheshin t pabes ndajTorah dhe kshtu po pengonin planin e Perndis pr Izraelin. Thirrjet e tyre qJezusi i kryqzuar ishte Mesia dhe se Ai ishte ringjallur, ai i konsideronte siapostazi. Nuk duhet t kishte toleranc pr t tilla marrzi apo pr kdo qrefuzonte t hiqte dor nga kto nocione. Sauli ishte i vendosur t ishte njagjent i Perndis pr t pastruar Izraelin nga kto besime. Prandaj, ai prmendetn faqet e Shkrimeve si nj persekutues i dhunshm i vet t afrmve t tijhebrenj i atyre. q besonin se Jezusi ishte Mesia.Megjithat, Perndia kishte nj plan trsisht t ndryshm; plane q ai nuk doti kishte menduar kurr. Ai jo vetm do ti predikonte Jezusin si Mesiabashkkombsve t tij, por edhe paganve!

*Studioni msimin e ksaj jave pr tu prgatitur pr Sabatin e dats 1 Tetor.


7/104

7

E DIEL Shtator 25

PERSEKUTUES I T KRISHTERVE

Sauli i Tarsit prmendet pr her t par tek Veprat si nj person i prfshir nvrasjen me gur t Stefanit (Veprat 7:58) dhe m pas n lidhje me nj persekutimn shkall m t gjer, q ndodhi n Jeruzalem (Veprat 8:15). Pjetri, Stefani,Filipi dhe Pali luajtn nj rol t rndsishm n librin Veprat e Apostujve, sepseata u prfshin n ngjarje, q uan n prhapjen e besimit t krishter prtej

bots ifute. Stefani ka nj rndsi t veant, sepse predikimi i tij dhe vrasja etij si martir duket ta ken ndikuar n mnyr t qensishme Saulin e Tarsit.Vet Stefani ishte nj hebre greqisht-fols dhe nj nga shtat pleqt e par (Veprat6:36). Sipas Veprave, nj grup hebrenjsh t huaj, t cilt kishin ardhur t jetoninn Jeruzalem (vargu 9) hyn n nj debat me Stefanin pr prmbajtjen epredikimit t tij rreth Jezusit. Ka mundsi, ndoshta me shum gjasa, q Sauli iTarsit t ket qen i prfshir n kto debate.Lexoni Veprat 6:915. far akuzash u ngritn kundr Stefanit? far jukujtojn akuza t tilla? (Lexoni gjithashtu Mat. 26:5961.)_______________Armiqsia e fort ndaj predikimit t Stefanit duket se ka rezultuar nga dy gjra

t ndryshme. Nga nj an, Stefani trhoqi inatin e kundrshtarve t tij, dukemos i dhn rndsi primare ligjit ifut dhe tempullit gjra q ishin br pikakye e Judaizmit dhe konsideroheshin si simbole fetare dhe identifikueskombtar. Por Stefani thjesht i minimizoi kto dy ikona t shtrenjta; ai shpallime forc q Jezusi, Mesia i kryqzuar dhe i ringjallur ishte fokusi i vrtet ibesimit hebre.Pa dyshim q ai zemroi farisuen Saul (Fil. 3:36), zelli i t cilitkundr t krishterve t par tregon se ai, me shum mundsi, i prkiste krahutstrikt dhe militant t Farisenjve nj deg plot prkushtim revolucionar. Sauli pa sepremtimet e mdha profetike t mbretris s Perndis nuk ishin prmbushurende (Daniel 2, Zak. 8:23, Isaia 4055), dhe ai ndoshta besonte se ishte detyra e tij

pr t ndihmuar Perndin pr t sjell m s fundi, at ditdhe kjo mund t bhejduke pastruar Izraelin nga korrupsioni fetar, prfshir iden se Jezusi ishte Mesia.

I bindur se kishte t drejt, Sauli ishte mse i gatshm t vriste ata q aimendonte se ishin gabim. Ndrsa ne kemi nevoj pr zell dhe prkushtimpr at q besojm, si mund t msojm t frenojm zellin ton, kurkuptojm se ndonj her mund t jemi gabim?


8/104

8

E HN Shtator 26

KONVERTIMI I SAULITDhe ai tha: ``Kush je, Zot?``. Dhe Zoti tha: ``Un jam Jezusi, q ti e prndjek;sht e rnd pr ty t godassh me shkelm kundr gjembave. (Veprat 9:5).Megjithse persekutimi i Saulit ndaj kishs s par fillon thuajse pa vn re,(sepse ai thjesht mban veshjet e ekzekutuesve t Stefanit), ai intensifikohet shumshpejt (lexoni Veprat 8:13; 9:1, 2, 13, 14, 21; 22:35). Disa nga fjalt q Lukaprdor pr t prshkruar Saulin na japin portretin e nj bishe t egr, t dhushme

apo t nj ushtari t paepur, prkushtuar ndaj shkatrrimit t kundrshtarve t tij.Fjala e prkthyer si shkatrron tek Veprat 8:3, pr shembull prdoret gjithashtu nprkthimin nga greqishtja e Dhiats s Vjetr (Psa. 80:13) pr t prshkruar njsjellje t pakontrolluar, destruktive t nj derri t egr. Kryqzata e Saulit kundr tkrishterve dukej qart q nuk ishte nj shtje me gjysm zemre pr leverdi; ajoishte nj plan i qllimshm dhe i br me bindje pr t shfarosur besimin e krishter.Lexoni t tre prshkrimet e konvertimit t Saulit (Veprat 9:118, 22:621dhe 26:1219). far roli luajti hiri i Perndis n kt eksperienc? Mefjal t tjera, sa shum e meritonte Sauli mirsin q Perndia tregoi ndajtij?_____________________________________________________________Konvertimi i Saulit, nga kndvshtrimi njerzor, duhet t jet dukur i pamundur

(prandaj shum shfaqn skepticizm kur e dgjuan pr her t par kt). Evetmja gj q Sauli meritonte ishte ndshkimi, por hiri i Perndis iu dha ktijhebreu t zellshm. sht e rndsishme q t vrehet se konvertimi i Saulitnuk ndodhi n boshllk dhe nuk u b me detyrim. Sauli nuk ishte ateist. Ai ishtenj njeri fetar, megjithse shum rnd i gabuar n kuptimin e tij pr Perndin.Fjalt e Jezusit pr Palin sht e rnd pr ty t godassh me shkelm kundrgjembave (Veprat 26:14), tregojn se Fryma e kishte bindur Saulin. N botne vjetr ferrat ishin shkopa me nj maj t mpreht dhe prdoreshin pr tngacmuar qet kur ato refuzonin t ecnin. Sauli i kishte br rezistencngacmimeve t Perndis pr nj koh t gjat, por n udhtimin e tij pr n

Damask, nprmjet nj takimi t mrekullueshm me Jezusin e ringjallur, ai mn fund zgjodhi t mos ta mohoj m gjat.Rikthejuni prvojs suaj t konvertimit. Ndoshta nuk ka qen aq dramatikesa e Palit (shum n fakt nuk jan t tilla), por n mnyra t ngjashmeishit ju marrs i hirit t Perndis? Pse sht e rndsishme t mos harrojmkurr at q na sht dhn n Krishtin?


9/104

9

E MART Shtator 27

SAULI N DAMASKGjat takimit t Saulit me Jezusin, ai u verbua dhe m pas iu dhan udhzime prt shkuar tek shtpia e nj njeriu, q quhej Juda dhe atje t priste pr nj burr tjetr,Ananian. Pa dyshim q verbria fizike e Saulit ishte nj kujtes e fuqishme e verbrisshpirtrore q e oi at n persekutimin e ndjeksve t Jezusit. Shfaqja e Jezusit nrrugn pr n Damask ndryshoi gjithka. do gj q Saulit i ishte dukur aq e drejt,n fakt kishte qen trsisht e gabuar. N vend q t punonte pr Perndin, ai kishtevepruar kundr Tij. Sauli hyri n Damask nj person i ndryshuar n krahasim me

fariseun krenar dhe t zellshm q ishte kur la pas Jeruzalemin. N vend q t hantedhe t pinte, Sauli i kaloi tri ditt e para n Damask duke agjruar dhe duke u lutur,ndrsa reflektonte mbi gjithka kishte ndodhur.Lexoni Veprat 9:1014. Imagjinoni se far po i kalonte npr mendAnanias: jo vetm ishte Sauli, persekutuesi, nj besimtar n Jezusin tani,por ai do t quhej gjithashtu Pal, apostulli i zgjedhur i Perndis pr tauar ungjillin n botn pagane (lexoni Veprat 26:1618).Pa dyshim q Anania ishte paksa i oroditur. Nse kisha n Jeruzalem ishteende n mdyshje pr t pranuar Palin pak a shum tre vjet pas konvertimit t tij(Veprat 9:2630), imagjinoni se sa pyetje dhe pikpyetje mbushnin zemrat e

besimtarve n Damask vetm pak dit pas ngjarjes! Vreni gjithashtu q Ananiasiu dha nj vizion nga Perndia, pr ti thn atij lajmin e papritur dhe tpaparashikuar pr Saulin e Tarsit; do gj tjetr prvese vegimit nuk do ta kishtebindur at se ajo q i ishte thn pr Saulin ishte e vrtetq armiku i besimtarvehebrenj ishte br tashm nj prej tyre.Sauli ishte larguar nga Jeruzalemi me autoritetin dhe misionin e priftrinjve m tlart pr t rrnjosur besimin e krishter (Veprat 26:12); megjithat, Perndia kishtenj mision t ndryshm pr Saulin; mision q vinte nga nj autoritet edhe m ilart. Sauli duhet t onte ungjillin te bota pagane nj ide q duhet t ketqen edhe m befasuese pr Ananian dhe besimtar t tjer hebrenj, sesa vetkonvertimi i Saulit. Ndrsa Sauli ishte prpjekur t pengonte prhapjen e besimitt krishter, tani Perndia do ta prdorte pr ta prhapur at prtej gjithkaje qbesimtart hebrenj do t mund t imagjinonin.Lexoni 1 Samuelin 16:7, Mateun 7:1 dhe 1 Korintasve 4:5. Cili sht mesazhi iktyre vargjeve n lidhje me arsyen pse duhet t jemi t kujdesshm n mnyrnsesi i konsiderojm prvojat shpirtrore t t tjerve? far gabimesh keni br ngjykimet tuaja pr t tjert dhe far keni msuar nga to?


10/104

10

E MRKUR Shtator 28

UNGJILLI PRHAPET TEK PAGANT

Ku u ngrit kisha e par pagane? far ngjarjesh trhoqn besimtart atje?(Veprat 11:1921, 26). far ju sjell ndrmend kjo nga koht e Dhiats sVjetr? (Lexoni Danielin 2.)_______________________________________Persekutimi q filloi pas vdekjes s Stefanit bri q shum besimtar hebrenj t

largoheshin rreth treqind milje n veri t Antiokit. Si kryeqyteti i provincsromake t Siris, Antioki ishte thjesht m pak i rndsishm se Roma dheAleksandria. Popullata e tij vlersohej t ishte pesqind mij banor. Ai ishtenj qytet tmerrsisht kozmopolitan, duke u br kshtu jo vetm nj vend idealpr nj kish pagane, por edhe si baz piknisjeje pr misionin mbarbotrorpr kishn e par.far ndodhi n Antioki q rezultoi n vizitn e Barnabs n qytet dhe nvendimin e tij pr t ftuar Palin q t bashkohej me t n Antioki? farlloj portreti i kishs na jepet ktu? (Veprat 11:2026).__________________T ndrtosh nj kronologji t jets s Palit sht e vshtir, por duket se kaluanrreth pes vjet midis vizits s tij pas konvertimit n Jeruzalem (Veprat 9:26

30) dhe ftess s Barnabs pr tu bashkuar me t n Antioki. far bri Pali atovjet? sht e vshtir t thuhet me siguri. Por bazuar n komentet e tij tekGalatasve 1:21, ai mund t ket qen duke predikuar ungjillin n rajonin e Sirisdhe Silicis. Disa kan sugjeruar se ndoshta gjat ksaj kohe ai u prjashtua ngatrashgimia e familjes s tij (Fil. 3:8) dhe vuajti shum vshtirsi, q ai vet iprshkruan tek 2 Korintasve 11:2328.Kisha e Antiokis lulzoi nn udhheqjen e Fryms s Shenjt. Prshkrimi tekVeprat 13:1 tregon se natyra kozmopolitane e qytetit u reflektua n diversitetinetnik dhe kulturor t vet kishs. (Barnaba ishte nga Qipro, Lusius nga Kirena,Pali nga Silicia, Simoni presupozohet nga Afrika dhe konsideroni t gjith

pagant e konvertuar). Fryma tashm krkonte t prhapte ungjillin tek m shumpagan, duke prdorur Antiokin si bazn pr nj mision m gjithprfshirs,prtej Siris dhe Judes.Lexoni prsri Veprat 11:1926. far mund t msojm nga kisha eAntiokis, nj kish e shumllojshmris kulturore dhe etnike, q do tndihmoj kishn sot pr t imituar t mirn q ekzistonte atje?


11/104

11

E ENJTE Shtator 29

KONFLIKT BRENDA KISHSPa dyshim q asgj njerzore nuk sht e prsosur dhe nuk kaloi shum dheshqetsimet filluan Brenda komunitetit t par t besimit. Si fillim, jo dokush ishtei knaqur me hyrjen e besimtarve pagan n kishn e par. Mosmarrveshja nukishte pr misionin e paganve, por pr bazat mbi t cilat duhet t pranoheshin pagant.Disa ndjenin q vetm besimi n Jezus nuk ishte i mjaftueshm si shenjaindentifikuese e t krishterit; besimi argumentonin ata duhet t shoqrohej me

rrethprerje dhe bindja ndaj ligjit t Moisiut. Q pagant t jen t krishter t vrtet,deklaronin ata, ata duhet t rrethpriteshin. (Ne mund t shohim tek Veprat 10:111:18, shkalln e ndarjes midis hebrenjve dhe paganve nprmjet prvojs s Pjetritme Korneliusin dhe reagimin q pasoi). Vizitat zyrtare n Jeruzalem, q monitoroninpunn e Filipit midis samaritanve (Veprat 8:14) dhe punn m pagant n Antioki(Veprat 11:22) sugjeronin pr shqetsime n lidhje me prfshirjen e johebrenjve nkomunitetin e krishter. Megjithat reagimi ndaj pagzimit t Korneliusit (nj ushtarromak i parrethprer) nga Pjetri sht nj shembull i qart i mosmarrveshjeve, qekzistonin midis besimtarve t par. Prfshirja e nj pagani t rastsishm siKorneliusi mund t vinte n siklet disa, por prpjekjet e qllimshme t Palit pr t

hapur dykanatshe dyert e kishs pr pagant bazuar vetm n besimin tek Jezusi rezultoi n prpjekjet e disave pr t shkatrruar shrbesn e Palit.Si u prpoqn disa besimtar nga Judea pr t kundrshtuar veprn e Palitme t krishtert pagan n Antioki? Veprat 15:15. ____________________Megjithse kshilli i Jeruzalemit, tek Veprat 15 u rreshtua n fund nga ana e Palit,prsa i prket shtjes s rrethprerjes, kundrshtia ndaj shrbess s Palit vazhdoi.Rreth shtat vjet m von, gjat vizits s fundit t Palit n Jeruszlem, shum vetvazhdonin t kishin dyshime pr ungjillin e Palit. N fakt, kur Pali vizitoi tempullin, aithuajse humbi jetn, kur hebrenjt nga Azia filluan t brtasin kundr tij O burra tIzraelit, na ndihmoni! Ky sht ai njeri q u mson t gjithve dhe kudo kundr popullit,kundr ligjit dhe kundr ktij vendi. (Veprat 21:28; lexoni gjithashtu 21:20, 21).Vendoseni veten n pozitn e besimtarve hebrenj, t cilt kishin dyshimepr msimet e Palit. Pse kundrshtimet dhe dyshimet e tyre kan disikuptim? far msojm nga kjo sesi idet tona t fiksuara, ashtu si dhenocionet tona kulturore dhe madje dhe fetare mund t na largojn ngarruga e duhur? Si mund t msojm t mbrojm veten nga kryerja e ktyrelloj gabimeve, pavarsisht sesa t shtyr nga e mira t jemi?


12/104

12

E PREMTE Shtator 30

Pr m tepr studim: Pr marrdhnien midis kovertimit personal dhe kishslexoni Ellen G. White, Individual Independence, fq. 430434, tek Testimoniesfor the Church, vll. 3. Pr nj hart ndihmse t viteve t para t Palit dhekomente pr kovertimin e tij lexoni The SDA Bible Commentary, vll. 6, fq.226234. Pali ishte njohur m par si nj mbrojts i zellshm i fes ifute dhenj persekutues i palodhur i ndjeksve t Jezusit. Guximtar, i pavarur dhekmbnguls, dhuntit dhe trajnimet e tij do ta kishin aftsuar pr t shrbyern do pozit. Ai mund t logjikonte me nj qartsi t jashtzakonshme dhe me

an t sarkazms s tij therrse do t mund ti bnte bisht do kundrshtari. Dhetani hebrenjt shikonin kt t ri me premisa t pazakonta tek bashkohej me ata,t cilt ai m par persekutonte dhe tek predikonte me pasion emrin e Jezusit.Nj gjeneral i vrar n betej sht humbje pr ushtrin e tij, por vdekja e tijnuk i jep forc shtes armiqve. Por, kur nj njeri i rndsishm bashkohet mepalt kundrshtare, jo vetm shrbimi i tij humbet, por ata me t cilt ai bashkohetfitojn nj avantazh prcaktues. Sauli i Tarsit, n udhtimin e tij pr n Damask,mund t ishte goditur pr vdekje nga Perndia dhe shum forc do t ishtelarguar nga pushteti persekutues. Por Perndia me providencn/maturin e Tij

jo vetm kurseu jetn e Saulit, por e konvertoi at, duke kaluar nj kampion nga

ana e armikut n ann e Krishtit. Nj fols elokuent dhe nj kritik i ashpr, Palime qllimin e tij t mir-prcaktuar dhe me guxim t palkundur, zotrontekualifikimet e duhura t nevojshme pr kishn e par.Ellen G. White, TheVeprat of the Apostles, fq. 124.Pyetje pr diskutim:* far msimesh mund t nxjerrim nga fakti q disa nga kundrshtartm t fort t Palit ishin hebrenj q besonin n Jezus?* Si mund t mbroni shtje t parimeve fetare dhe n t njjtn koh tsiguroheni q nuk po luftoni kundr Perndis?Prmbledhje: Takimi i Saulit me Jezusin e ringjallur rrugs pr n Damask

ishte momenti prcaktues n jetn e tij dhe n historin e kishs s par. Perndiae ndryshoi persekutuesin e mparshm t kishs dhe e bri at apostullin e Tij tzgjedhur pr ti sjell ungjillin bots pagane. Prfshirja e paganve n kishvetm me an t besimit, nga ana e Palit, megjithat ishte nj koncept i vshtirpr tu pranuar nga disa brenda kishsnj shembull i fuqishm i mnyrs sesiparagjykimet dhe idet e prcaktuara mund t pengojn misionin ton.


13/104

13

Msimi 2 *Tetor 17

AAAAAutututututoriteti dhe Unoriteti dhe Unoriteti dhe Unoriteti dhe Unoriteti dhe Ungjilli i Pgjilli i Pgjilli i Pgjilli i Pgjilli i Palitalitalitalitalit


Lexoni pr studimin e ksaj jave: 2 Pjetri. 3:15, 16; Galatasve 1; Fil. 1:1;Gal. 5:12.

Vargu prmendsh: Sepse un tani vall krkoj t fitoj miratimin e njerzveapo t Perndis? Apo krkoj tu plqej njerzve? Sepse, po t krkoja tuplqeja njerzve, nuk do t isha shrbtori i Krishtit. (Galatasve 1:10).

Studentt e nj universiteti ndrtuan nj qendr n kampusin e tyre, ku do njeriishte i mirseardhur pavarsisht nga raca, gjinia, statusi social ose prkatsiafetare. Imagjinoni sikur vite m von kta student t riktheheshin n kampusdhe t zbulonin se t tjer student e kishin riorganizuar qendrn. N vend tdhoms s madhe me shum hapsir, e menduar pr t krijuar ndjesin e unitetit

tek t gjith, dhoma t ishte ndar n shum dhomza, n t cilat kishte kufizimehyrjeje t bazuara n racn, gjinin e t tjera si kto. Studentt prgjegjs prriorganizimin mund t argumentonin se autoriteti i tyre pr t br t gjitha ktondryshime kishte ardhur nga praktikat e vendosura shekuj m par.Kjo situat sht e ngjashme me situatn q Pali gjeti kur ai i shkroi letr kishavet Galatis. Plani i tij, q Pagant t bashkoheshin vetm mbi baz t fes, usfidua nga msuesit e rrem, t cilt insistonin/kmbngulnin se Pagant duhett rrethpriteshin q t bheshin antar.Ky qndrim q vuri re Pali ishte sulm ndaj thelbit t ungjillit; pra, ai duhet tkundrprgjigjej. Prgjigjja e tij sht letra q i drgoi Galatasve.

Studioni msimin e ksaj jave pr tu prgatitur pr Sabatin e dats 8 Tetor.


14/104

14

E DIEL Tetor 2

PALI, LETRSHKRUESI

Lexoni 2 Pjetrit 3:15, 16. far thon kto vargje rreth mnyrs sesi kisha ehershme i shihte shkrimet e Palit? far na msojn kto vargje pr mnyrnsesi frymzimi punon?_____________________________________________Kur Pali i shkroi Galatasve, ai nuk po prpiqej t shkruante nj kryevepr letrare.Prkundrazi, nn udhheqjen e Fryms s Shenjt, Pali po adresonte situata

specifike, q prfshinin at dhe besimtart n Galati.Letra si ajo e Galatasve, luajtn nj rol thelbsor n shrbesn apostolike tPalit. Si misionar n botn pagane, Pali themeloi nj numr kishash t shprndararreth Mesdheut. Edhe pse, ai i vizitonte kto kisha sa her q mundte, ai nukmund t qndronte shum gjat. Pr t kompensuar mungesn e tij, Pali ishkruante letra kishave n mnyr q ti udhzonte ato. Me kalimin e kohs,kopje t letrave t Palit u ndan me kisha t tjera (Kol. 4:16). Megjithse njpjes e letrave t Palit kan humbur, t paktn trembdhjet libra n Dhiatn eRe mbajn emrin e tij. Sikurse fjalt e msiprme t Pjetrit tregojn, n disaraste shkrimet e Palit shihen si Shkrime. Kjo tregon se sa shum autoritet fitoi

shrbesa e tij n historin e hershme t kishs.Disa t Krishter besonin se formati i letrave t Palit ishte unik. Ky format unikishte i krijuar nga Fryma e Shenjt pr t prmbajtur Fjaln e Perndis. Kjopikpamje ndryshoi kur dy student t rinj t Oksfordit, Bernard Grenfell dheArthur Hunt, zbuluan n Egjipt rreth pes qind mij fragmente t papirusit antik(dokumente t shkruara n papirus, nj material i prdorur gjersisht pr tshkruar qindra vjet para dhe pas Jezusit). Prvese ata gjetn disa nga kopjetm t vjetra t Dhiats s Re, ata gjetn edhe lista, fatura taksash, receta dheletra personale.Pr udin e t gjithve, formati baz i letrave t Palit doli se ishte i zakonshmpr t gjith letrashkruesit n ditt e tij. Formati prfshinte (1) nj prshndetjet hapur, n t ciln prmendej drguesi dhe marrsi; (2) nj fjal falenderimi;(3) pjesn kryesore t letrs; dhe n fund, (4) nj koment mbylls.Me pak fjal, Pali po ndiqte nj format baz t kohs s tij. Ai i flistebashkkohsve t tij prmes nj forme dhe stili, me t cilin ata ishin t msuar.Nse Bibla do t shkruhej sot, far lloj formati dhe stili do t prdortePerndia pr t na e transmetuar Fjaln e Tij?


15/104

15

E HN Tetor 3

THIRRJA E PALITEdhe pse letrat e Palit ndiqnin formatin baz t letrave antike, Galatasveprmbante nj numr karakteristikash unike, q nuk gjendeshin n letrat e tjerat Palit. Kur ti identifikojm, kto ndryshime do t na ndihmojn t kuptojmm mir situatn q po adresonte Pali.Krahasoni prshndetjen hyrse n Galatasve 1:1, 2 me at t shkruar nEfesianve 1:1, Filipianve 1:1 dhe 2 Thesalonikasve 1:1. N ciln mnyr sht

prshndetja e Palit n Galatasve e ngjashme dhe e ndryshme nga t tjerat? __Prshendetja hyrse e Palit jo vetm q sht m e gjat se t tjerat, por ajo shkonedhe m tej, duke shpjeguar bazn e autoritetit t tij apostolik. Fjal pr fjal, fjalaapostull nnkupton dikush q sht drguar ose nj lajmtar. N Dhiatn e Re,n kuptimin m t ngusht, kjo fjal i referohet dymbdhjet ndjeksve t Jezusit tringjallur dhe t tjerve, q Jezusi iu shfaq dhe i bri dshmitart e Tij (Gal. 1:19, 1Kor. 15:7). Pali deklaron se i prket ktij grupi t przgjedhur njerzish. Fakti qPali kundrshton me forc se, apostullimi i tij mbshtetet n ndonj qnie njerzore,tregon se ka pasur tentativa nga disa n Galati pr t nnvlersuar autoritetin e tijapostolik. Pse? Si e kemi par, disa n kish nuk ishin t knaqur me mesazhin ePalit, q shptimi bazohet vetm n besimin n Jezus dhe jo mbi veprat e ligjit. Ata

mendonin se ungjilli i Palit po zhvlersonte bindjen ndaj ligjit. Kto turbullira ishindelikate. Ata e dinin se themelet e mesazhit t ungjillit t Palit ishin direkt t lidhurame autoritetin e tij apostolik (Gjoni 3:34), dhe ata vendosn t sulmojn n mnyrt hapur kt autoritet. Megjithat, ata nuk e dnuan direkt mesazhin e Palit; atathjesht argumentonin se, ai nuk sht, n t vrtet, shum i rndsishm. Ata medshir deklaronin se, Pali nuk isht nj nga ndjeksit e par t Jezusit; n ktmnyr, autoriteti i tij nuk vinte nga Perndia, por nga njerzit. Ata deklaronin seautoriteti i tij vinte nga udhheqsit e kishs s Antiokis, t cilt nisn Palin dheBarnabas si misionar (Veprat 13:13). Ose ndoshta vinte nga Anania q pagzoifillimisht Palin (Veprat 9:1018). Sipas mendimit t tyre Pali ishte thjesht nj lajmtar

nga Antiokia ose Damasku, asgj m shum! Si pasoj, ata argumentonin se mesazhii tij ishte thjesht mendimi i tij, jo Fjala e Perndis. Pali e kuptonte sesa t rrezikshmeishin kto akuza, prandaj ai menjher mbrojti apostullimin e dhn nga Perndia.N cilat mnyra, sfidohet autoriteti i Shkrimeve t Shenjta brenda kufijvet kishs son? Si mund ti njohim kto sfida? Si mund t ken influencuarkto n mnyrn e t menduarit tuaj rreth autoritetit t Bibls?


16/104

16

E MART Tetor 4

UNGJILLI I PALIT

Prve mbrojtjes s apostullimit t tij, far tjetr nnvizon Pali nprshendetjen e tij hyrse tek Galatasve?Krahasoni Gal. 1:35me Ef. 1:2,Fil. 1:2,dhe Kol. 1:2._____________________________________________Nj nga karakteristikat unike t letrs s Palit sht mnyra sesi ai lidh fjalt hirdhe paqe n prshndetje. Kombinimi i ktyre dy fjalve sht nj modifikim i

prshndetjeve tipike t bots Greke dhe Hebraike. Kur nj autor grek do tshkruante Prshndetje (chairein), Pali shkruante Hiri, nj fjal q tingllontenjlloj n Greqisht (charis). Ksaj Pali i shton prshndetjen tipike hebraike tPaqes.Kombinimi i ktyre dy fjalve nuk sht i thjesht. Prkundrazi, fjalt kryesishtprshkruajn mesazhin e tij n ungjill. (N fakt, Pali prdor kto dy fjal mshum se do autor tjetr n Dhiatn e Re). Hiri dhe paqja nuk vijn nga Pali,por nga Perndia dhe Jezus Krishti.

Cilat aspekte t ungjillit prfshin Pali n Galatasve 1: 1-6?____________________________________________________________

Megjithse, Pali ka pak hapsir n prshndetjen hyrse pr t shpjeguar natyrne ungjillit, ai mjeshtrisht prshkruan thelbin e ungjillit vetm me pak vargje.Cila sht e vrteta thelbsore mbi t ciln qndron ungjilli? Sipas Palit nuksht bindja jon ndaj ligjit, ide q po mbrohej shum nga kundrshtart e tij.Prkundrazi, ungjilli bazohet n at q Krishti realizoi pr ne prmes vdekjes sTij n kryq dhe ringjalljes nga vdekja. Vdekja dhe ringjallja e Krishtit realizuandika, q ne kurr nuk do t mund t bnim pr veten. Ato thyen fuqin e mkatitdhe vdekjes, duke i liruar ndjeksit e Tij nga fuqia e s keqes, q mbante shumnjerz n frik dhe skllavri.

Ndrsa Pali reflekton mbi lajmin e mrekullueshm t hirit dhe t paqes, qPerndia krijoi pr ne n Krisht, ai bie n nj himn lutjesh spontane, q shfaqetn vargun 5.

Duke ruajtur numrin e fjalve q Pali prdor tek Galatasve 1: 1-5, shkruanithelbin e ungjillit si e kuptoni ju. Sillni fjalt tuaja n shkolln e Sabatit.


17/104

17

E MRKUR Tetor 5

ASNJ UNGJILL TJETR

far vjen normalisht pas prshendetjes hyrse n letrat e Palit? Si shtletra drejtuar Galatasve ndryshe?Krahasoni Gal. 1:6me Rom. 1:8, 1 Kor.1:4, Fil. 1:3,dhe 1 Thes. 1:2.____________________________________________________________Megjithse Pali n letrat e tij trajton t gjitha sfidat dhe problemet lokale t

kishs, ai prsri e bri zakon q t hartonte prshendetjen e tij hyrse me njfjal lutjeje ose falenderimi pr Perndin, pr besimin e lexuesve t tij. Ai ebn kt edhe n letrn q i drgon Korintasve, t cilt po luftonin me problemet shumta sjelljeje (krahasoni 1 Kor. 1:4 dhe 5:1). Situata n Galati ishte aqtronditse, sa Pali e anashkalon trsisht falenderimin dhe shkon direkt n thelbine shtjes.far fjalsh prdor Pali pr t treguar shqetsimin e tij pr at q pondodhte n Galati?Lexo Gal. 1:69, 5:12.____________________________________________________________Pali nuk trheq asnj fjal nga akuza e tij kundr Galatasve. Ai i akuzon ata prtradhti ndaj thirrjes q iu b atyre si t krishter. N fakt fjala kaluatq shfaqet

n vargun 6, shpesh sht prdorur pr t prshkruar ushtart, t cilt hiqnindor nga besnikria e tyre ndaj kombit, duke dezertuar ushtrin. Pra, Pali po ithoshte Galatasve q ata ishin tradhtar, q i kishin kthyer kurrizin Perndis.Si po e dezertonin Galatasit Perndin? Duke kaluar n nj ungjill tjetr. Palinuk po thot se kishte m shum se nj ungjill, por q kishte disa n kish, tcilt, duke i msuar t tjerve, q besimi n Jezus nuk ishte i mjaftueshm(Veprat 15:15), po vepronin sikur kishte nj ungjill tjetr. Pali sht kaq itronditur nga ky shtrembrim sa q dshiron, q kushdo q predikon nj ungjillt ndryshm, t jet i mallkuar nga Perndia! (Gal. 1:8). Pali sht kaqkmbnguls n kt pik sa q e prsrit dy her kt. (Gal. 1:9).

Edhe sot, n kishn ton, ka nj tendenc pr t theksuar prvojn mbidoktrinn. far vlen m shum (na thuhet) sht prvoja jon,marrdhnia jon me Perndin. Megjithse prvoja sht shum erndsishme, far na mson Pali ktu pr rndsin e doktrins korrekte?


18/104

18

E ENJTE Tetor 6

ORIGJINA E UNGJILLIT T PALIT

Ngatrrestart n Galati pretendonin se ungjilli i Palit nxitej nga dshirapr t marr miratimin e t tjerve. far mund t kishte ndryshuar Palin letrat e tij nse ai do t krkonte kryesisht miratimin e njerzve?LexoniGal. 1:69, 1124________________________________________________Pse Pali nuk krkoi q pagant e konvertuar t rrethpriteshin? Kundrshtart e

Palit deklaronin se Pali veproi kshtu, sepse ai krkonte q Pagant tkonvertoheshin me do kusht. Ndoshta ata menduan kshtu sepse Pali e dinteq Pagant do t kishin rezerva n lidhje me rrethprerjen, prandaj dhe nuk ekrkoi at. Ai krkonte t knaqte njerzit! Si kundrprgjigje ndaj pretendimevet tilla, Pali i drejton kundrshtarve t tij fjalt e shkruara n vargjet 8 dhe 9.Nse ai do t krkonte vetm miratimin e njerzve, ai me siguri do t ishteprgjigjur ndryshe.Pse thot Pali se sht e pamundur t jesh ndjeks i Jezusit nse krkon tuplqesh njerzve? _______________________________________________

Pali deklaron n vargjet 11 dhe 12, se ai e ka marr ungjillin dhe autoritetin

direkt nga Perndia. Si e prforcojn kt, fjalt e shkruara n vargjet 13-24? ____________________________________________________________

Vargjet 1324 japin nj pamje autobiografike t situats s Palit para (vs. 13,14), gjat (vs. 15, 16), dhe pas konvertimit t tij n Perndi (vs. 1624). Palideklaron se ngjarjet, q ndodhn n seciln prej ktyre situatave, e bjn tpamundur pr kdo q t deklaroj se, ai e mori ungjillin e tij nga njerzit dhe jonga Perndia. Pali nuk do t lejoj asnj t nnmoj mesazhin e tij, duke dyshuarmbi thirrjen e tij. Ai e di se far ka ndodhur me t, ai e di se far duhet timsoj t tjerve dhe ai do ta kryej misionin e tij, pavarsisht kostove.

Sa t bindur jeni ju pr thirrjen tuaj n Jezus? Si mund ta dini me sigurise, pr far Perndia ju ka thirrur t bni? N t njjtn koh, edhe kur ju

jeni t bindur pr thirrjen tuaj, pse duhet ti dgjoni kshillat e t tjerve?


19/104

19

E PREMTE Tetor 7

PR M TEPR STUDIM: Pothuajse n do kish kishte antar, qishin hebrenj nga lindja. Msuesit hebrenj krkonin t bindnin kta t konvertuardhe prmes tyre t kishin nj pikmbshtetje n kish. Ishte e pamundur q meargumente nga Bibla t mund t hidhje posht doktrinn e msuar nga Pali. Prkt arsye, ata ndrmorn masat m t paskrupullta pr t luftuar ndikimin e tijdhe pr t dobsuar autoritetin e tij. Ata deklaruan se ai nuk kishte qen njdishepull i Jezusit, dhe se nuk kishte marr asnj urdhr nga Ai. Sipas tyre, Palideklaronte se msonte doktrina, q ishin n kundrshti direkte m ato t Pjetrit,Jakobit dhe apostujve t tjer. . . .Shpirti i Palit ishte i shqetsuar, ndrsa shihte t kqijat, q krcnoninshkatrrimin e shpejt t ktyre kishave. Ai menjher i shkroi Galatasve, dukeven n dukje teorit e tyre t gnjeshtra dhe duke qortuar me rreptsi t madheata, q ishin larguar nga besimi.Ellen G. White, Sketches From the Life ofPaul, pp. 188, 189.* N klas, lexoni shpjegimet tuaja rreth asaj se far duhet t jet ungjilli.far msuat nga shkrimet e njri - tjetrit?* N prshndetjen e Palit ndaj Galatasve, ai deklaron se vdekja e Jezusitka ndodhur pr nj arsye t veant. Cila ishte kjo arsye dhe far kuptimi

ka kjo pr ne sot?* N Galatasit 1:14 Pali pohon se ai ishte jashtzakonisht i zellshm prtraditat e etrve t tij. Me tradita, ai nnkupton edhe traditat gojore tFarisenjve edhe Dhiatn e Vjetr. far vendi (nse kan) kan traditat nbesimin ton? far paralajmrimi na ofron prvoja e Palit n lidhje meshtjen e traditave?* Pse n dukje Pali ishte aq intolerant ndaj atyre q besonin ndryshenga ai? Rilexoni disa nga gjrat q ai ka shkruar pr ata, q kishin njpikpamje t ndryshme pr ungjillin. Si mund t shihet n kishn tondikush, q mban nj qndrim kaq t fort dhe kaq t paprkulshm?

PRMBLEDHJE: Msues t rrem n Galati po mundoheshin t minoninshrbesn e Pali duke deklaruar se ungjilli dhe mesazhi i tij nuk vinin ngaPerndia. Pali prballet me t dyja kto akuza n vargjet e para t letrs s tijdrejtuar Galatasve. Ai deklaron fort se ekziston vetm nj mnyr shptimi,dhe ai shpjegon sesi ngjarjet q shoqruan konvertimin e tij tregojn se thirrjadhe ungjilli mund t vinin vetm nga Perndia.


20/104

20

MSIMI 3 *Tetor 814

Uniteti i UnUniteti i UnUniteti i UnUniteti i UnUniteti i Ungjillitgjillitgjillitgjillitgjillit


Lexoni pr studimin e ksaj jave: Gal. 2:114, 1 Kor. 1:1013, Zan. 17:121, Gjoni 8:3136, Kol. 3:11.

Vargu prmendsh: Ather e bni t plot gzimin tim, duke pasur t njjtinmendim, t njjtn dashuri, nj unanimitet dhe nj mendje t vetme.-(Filipianve 2:2).

Protestanti reformues, John Calvin, besonte se prarja dhe ndasit ishin mjetete djallit kundr kishs dhe ai paralajmroi t krishtert q t shmangnin prarjen,si smundje epidemike.Por a duhet t ruhet uniteti n kurriz t s vrtets? Imagjinoni sikur MartinLuteri, babai i Reformimit Protestant, t kishte zgjedhur t trhiqte mbrapshtpikpamjen e tij t shptimit me an t besimit, kur ai u soll n gjyq.Nse Reformatori do t kishte hequr dor qoft nga nj pikpamje e vetme,ather Satani do t kishte fituar. Por vendosmria e tij e palkundur ishte mjetemancipimi pr kishn dhe fillimi i nj epok t re dhe m t mir.Ellen G.White, The Great Controversy, p. 166.N Galatasve 2:1-14, shohim q dishepulli po bn gjithka q t ruaj unanimitetine kishs s Dhiats s Re, n nj koh kur disa besimtar po prpiqeshin tashkatrronin at. Por, sado i rndsishm ishte uniteti pr Palin, ai nuk lejoi tvrtetn e ungjillit t kompromentohej pr ta arritur kt. Ndrsa, mund t ketvend pr diversitet/pangjashmri brnda unitetit, ungjilli asnjher nuk duhet tkompromentohet gjat procesit.



21/104

21

E DIEL Tetor 9

RNDSIA E UNITETIT

Lexoni 1 Korintasve 1:1013. far na thon kt vargje rreth rndsisq kishte uniteti pr Palin?________________________________________Duke hedhur posht akuzat se ungjilli i tij nuk ishte dhn nga Perndia, Pali edrejton vmendjen e tij n Galatasve 2:1, 2 drejt nj akuze tjetr q kishin ngriturkundr tij. Msuesit e rrem n Galati deklaronin se, ungjilli i Palit nuk ishte n

harmoni me at t Pjetrit dhe me at t apostujve t tjer. Pali, thonin ata, ishterebelues.Si kundrprgjigje pr kto akuza, Pali rrfen udhtimin q kishte br nJeruzalem, t paktn katrmbdhjet vjet pas konvertimit t tij. Edhe pse, nuk edim me siguri kur u krye ky udhtim, asnj udhtim n antikitet nuk ishte ithjesht. Nse udhtimin e ka br nga toka, nga Antiokia n Jeruzalem, udhtimikatr qind e tet dhjet e dy kilometra do t ket zgjatur t paktn tri jav dhe dot ket prfshir t gjitha llojet e rreziqeve dhe t vshtirsive. Megjithat,pavarsisht t gjitha vshtirsive dhe rreziqeve, Pali e ndrmori kt udhtim,

jo pr shkak t thirrjes s apostujve, por, sepse Fryma e kishte thirrur.Pse e bri ai at? Padyshim jo sepse ai kishte dyshime pr at q po i msonte t

tjerve. Ai, sigurisht, nuk kishte nevoj pr rikonfirmin nga ana e tyre. N fundt fundit, ai tashm kishte shpalluar t njjtin ungjill pr katrmbdhjet vjet.Edhe pse ai nuk kishte nevoj pr miratimin ose lejen e tyre, ai e vlersonteshum mbshtetjen dhe inkurajimin e apostujve t tjer.Akuzat se ky mesazh ishte i ndryshm, nuk ishin nj sulm vetm mbi Palin, poredhe mbi unitetin e apostujve dhe mbi vet kishn. Mbajtja e unitetit t apostujveishte jetsore, sepse nj ndarje midis misionit t Palit dhe kishs mm nJeruzalem do t kishte pasoja katastrofike. Pa bashkpunim midis Paganvedhe t Krishterve Hebrenj, Jezusi do t ndahej dhe e gjith energjia q Palikishte trhequr dhe q shpresonte t vazhdonte t trhiqte, pr t evangjelizuar

botn pagane, do t dshtonte.F. F. Bruce, The Epistle to the Galatians (GrandRapids, Mich.: William B. Eerdmans Publishing Company, 1982), p. 111.

Cilat jan disa shtje q e krcnojn unitetin e kishs sot? M erndsishme sht: si i zgjidhim kto shtje? Cilat shtje jan m trndsishme sesa, vet uniteti i kishs?


22/104

22

E HN Tetor 10

RRETHPRERJA DHE VLLEZRIT E RREMPse sht rrethprerja nj shtje kaq e rndsishme n debatin midis Palitdhe t krishterve Hebrenj? ShihZan. 17:122; Gal. 2:35; 5:2, 6; Veprat15:1, 5. Pse nuk sht e vshtir t kuptosh, pse disa besuan q, edhe Pagantduhet ta kryenin at?Rrethprerja ishte shenja e marrdhnies s beslidhjes s Perndis meAbrahamin, babain e kombit hebre. Edhe pse rrethprerja ishte vetm pr

pasardhsit meshkuj t Abrahamit, do njeri ishte i ftuar n beslidhjen mePerndin. Shenja e rrethprerjes ju dha Abrahamit n Zanafilla 17. Kjo ndodhipas prpjekjes katastrofike t Abrahamit, lindja e nj djali me skllaven egjiptianet gruas, pr t ndihmuar Perndin pr t prmbushur premtimin.Rrethprerja ishte nj shenj e prshtatshme pr beslidhjen. Ajo tregonte se,edhe planet m t mirmenduara t njerzve, nuk mund t arrinin at q Perndiakishte premtuar. Rrethprerja e jashtme do t ishte nj simbol i rrethprerjes szemrs (Ligji i Prt. 10:16, 30:6, Jer. 4:4, Rom. 2:29). Rrethprerja tregon sekemi hequr dor nga besimi n veten ton dhe kt e kemi zvendsuar me njvarsi t plot n Perndi.Gjat kohs s Palit, megjithat, rrethprerja ishte kthyern nj shenj t muar t identiteteve kombtare dhe fetare dhe n kt mnyr,

ajo kishte humbur kuptimin e saj fillestar. Rreth nj qind e pesdhjet vjet paralindjes s Krishtit, patriot tepr t zellshm, jo vetm detyruan t gjith hebrenjtt parrethprer n Palestin t rrethpriteshin, por edhe t gjith burrat q jetoninn kombet prreth, t cilt ishin nn administrimin e tyre. Disa edhe e besuan serrethprerja ishte nj pashaport pr shptim. Kjo mund t shihet n epigramtantik, t cilt t sigurt deklaronin gjra si kto, Burrat e rrethprer nuk shkojnn Gehenna [ferr]. C. E. B. Cranfield, A Critical and Exegetical Commentaryon the Epistle to the Romans (Edinburgh: T. & T. Clark Ltd., 1975), p. 172.Do t ishte gabim t presupozonim se Pali ishte kundr rrethprerjes. Palikundrshtonte kmbnguljen e disave q pagant t rrethpriteshin. Msuesit e

rrem thonin: Nse nuk jeni rrethprer sipas ritit t Moisiut, nuk mund tshptoheni (Veprat 15:1). Pra, shtja nuk ishte n t vrtet rreth rrethprerjes,por, rreth shptimit. shtja ishte: shptimi vjen vetm nga besimi apo shtdika q mund t fitohet me an t bindjes.Ndoshta sot rrethprerja nuk prbn ndonj problem. Por me far shtjeshluftojm sot, q jan t ngjashme me kt shtje?


23/104

23

E MART Tetor 11

UNITETI N SHUMLLOJSHMRI

Lexoni Galatasve 2:110. Pali thot se vllezrit e rrem kishin hyr tinz,kishin deprtuar pr t prgjuar lirin ton q kemi n Krishtin Jezus, qt na robrojn (Gal. 2:4). Nga far jan t lir t krishtert? LexoniGjoni 8:3136; Rom. 6:6, 7; 8:2, 3; Gal. 3:2325; 4:7, 8; Heb. 2:14, 15. Si eprjetojm realitetin e liris? ______________________________________

Liria, si nj prshkrim i prvojs s krishter, sht nj koncept i rndsishmpr Palin. Ai e prdor kt fjal m shpesh se do autor tjetr n Dhiatn e Redhe n librin e Galatasve fjala i lir dhe liri prsritet shum her. Liria pr tkrishtert nnkupton lirin n Jezus. Kjo sht mundsia pr t jetuar nj jet nprkushtim t plot ndaj Perndis. Kjo prfshin lirin nga t qenit skllav idshirave t natyrs son mkatare (Romakve 6), lirin nga dnimi i ligjit (Rom.8:1, 2), dhe lirin nga pushteti i vdekjes (1 Kor. 15:55).Apostujt e pranonin se Palit i ishte besuar ungjilli pr t parrethprert,sikurse Pjetrit ai pr t rrethprert (Gal. 2:7). far sugjeron kjo prnatyrn e unitetit dhe t diversitetit brenda kishs?_____________________

Apostujt e pranonin se, Perndia kishte thirrur Palin pr ti predikuar ungjillinjohebrenjve, sikurse kishte thirrur Pjetrin pr ti predikuar ungjillin hebrenjve.N t dyja rastet, ungjilli ishte i njjt, por mnyra se si ai prezantohej varej nganjerzit q donte t konvertonte apostulli. E nnkuptuar n kt varg shtnjohja e rndsishme se nj dhe e njjta formul mund t dgjohet ndryshe dhemund t ket forc t ndryshme n kontekste sociale dhe kultorore t ndryshme. . . . sht pikrisht kjo njshmri, e cila sht baza e unitetit t krishter, si njunitet n diversitet.James D. G. Dunn, The Epistle to the Galatians (Peabody,Mass.: Hendrickson Publishers, Inc., 1993), p. 106.

Sa t hapur duhet t jemi ndaj metodave t evangjelizimit dhe dshmis qna ojn jasht zonave tona t konfortit? A ka disa forma evangjelizimiq ju shqetsojn? Nse po, cilat jan ato, pse ju bezdisin dhe mos ndoshtaduhet t jeni m mendje hapur pr kto gjra?


24/104

24

E MRKUR Tetor 12

BALLAFAQIMI N ANTIOKI (GAL. 2:1113)

Pas kshillimit t Palit n Jeruzalem, Pjetri shkoi t vizitonte Antiokin n Siri,vendndodhja e kishs s par pagane dhe baza e aktivitetit misionar t Palit, tprshkruar n Veprat. Atje, Pjetri hngri lirisht me t krishtert pagan, por kurnj grup t krishtersh hebrenj erdhi nga Jakobi, Pjetri, i friksuar nga ajo q ata

do t mendonin, ndryshoi sjelljen e tij plotsisht.Pse Pali duhet t njihte m mir? Krahasoni Gal. 2:1113 dhe Veprat 10:28.far na thot veprimi i tij rreth asaj q sa fort t rrnjosura mund t jenn jett tona kultura dhe tradita? __________________________________Disa kan presupozuar gabimisht q Pjetri dhe Hebrenjt e tjer q ishin me t,kishin ndaluar s ndjekuri ligjin e Dhiats s Vjetr rreth ushqimit t pastr dhe tpapastr. Megjithat, ky duket sikur nuk sht rasti. Nse Pjetri dhe t gjith tkrishtert e tjer do t kishin braktisur ligjin hebre t ushqimit, ather kjo do tshoqrohej me nj zhurm t madhe n kish. Nse kjo do t ndodhte, ather mesiguri do t ishte regjistruar diku, por n t vrtet, nuk kemi asnj t dhn. Kashum t ngjar q, e gjith shtja ishte ulja n nj tavolin me johebrenjt. Duke

qen se shum Hebrenj i shihnin Johebrenjt si t papastr, ishte praktik midis tyret shmagnin do lloj kontakti shoqror me ta, aq sa ishte e mundur.Pjetri kishte luftuar edhe vet me kt shtje dhe vetm nj vegim nga Perndia endihmoi at t shihte m qart. Pjetri i tha Kornelit, centurionit Kornel, pasi aihyri n shtpin e tij, Ju e dini se nuk sht e ligjshme q nj Jude t shoqrohetme nj t huaj ose t hyj n shtpin e tij; por Perndia m dftoi q t mos e quajasnj njeri t papastr a t ndotur (Veprat 10:28). Edhe pse ai dinte m shum seata, ai kishte shum frik se mos i ofendonte bashkkombasit e tij, kshtu q aiiu rikthye rrugs s vjetr. Kjo tregon sesa e fort ishte trheqja kulturore dhetradita n jetn e Pjetrit.Kshtu, Pali i quajti veprimet e Pjetrit, ashtu si ato ishin: fjala

greke q ai prdori n Galatasve2:13 sht hipokrizi. Edhe Barnaba, thot ai, u trhoqnga hipokrizia e tyre. Fjal t forta, t drejtuara nga nj njeri i Perndis tek nj tjetr.Pse sht kaq e leht t jesh hipokrit? (A nuk sht tendenca jon t fshehimnga vetvetja fajet tona, ndrsa presim me padurim t gjykojm fajet e ttjerve?) far lloj hipokrizie gjeni n jett tuaja? M e rndsishme sht:si mund ta dallojm at dhe ta largojm nga ne?


25/104

25

E ENJTE Tetor 13

SHQETSIMI I PALIT (GAL. 2:14)

Situata n Antioki, padyshim, q ishte e tendosur: Pali dhe Pjetri, dy udhheqst kishs, ishin n konflikt t hapur me njri-tjetrin. Dhe Pali nuk trhiqet ngakrkesa e tij ndaj Pjetrit, pr t dhn llogari pr veprimet e tij.far arsyesh jep Pali pr ballafaqimin publik me Pjetrin? Gal. 2:1114.Si e shihte Pali, problemi nuk ishte q Pjetri kishte vendosur t hante m vizitort

nga Jeruzalemi. Tradita antike e mikpritjes, padyshim, do tja krkonte kt.shtja ishte e vrteta e ungjillit; nuk ishte nj shtje e praktiks s mikpritjesose miqsis. Veprimet e Palit kompromentonin t gjith mesazhin e ungjillit.Lexoni Galatasve 3:28 dhe Kolosianve 3:11. Si na ndihmon e vrteta nkt tekst t kuptojm reagimin e ashpr t Palit?Gjat takimit t Palit n Jeruzalem me Pjetrin dhe apostujt e tjer, ata kishinarritur n konkluzionin se, johebrenjt mund t gzonin t gjitha bekimet ePerndis pa qen fillimisht t rrethprer. Veprimet e Pjetrit po e vendosninkt marrveshje n rrezik. Ndrsa m par hebrenjt dhe johebrenjtbashkoheshin n nj ambjent miqsie t hapur, tani asambleja ishte e ndar dhekjo do t onte n nj kish t ndar, n t ardhmen.

Nga pikpamja e Palit, sjellja e Pjetrit nnkuptonte se, t krishtert johebrenjishin besimtar t dors s dyt. Ai besonte se veprimet e Pjetrit do t ushtroninpresion q pagant t prshtateshin me zakonet hebraike, nse ata donin tprjetonin nj miqsi t plot. Kshtu, Pali thot, N qoft se ti, q je Jude,rron porsi johebrenjt dhe jo si Judenjt, pse i detyron johebrenjt t rrojn siJudenj? (Gal. 2:14). Shprehja t rrojn si Judenj, fjal pr fjal, mund tprkthehet t judenizohesh. Kjo fjal ishte nj shprehje e zakonshme, qnnkuptonte ti prshtatesh mnyrs hebraike t jetess. Kjo shprehje prdorejpr pagant q shkonin n sinagog dhe merrnin pjes n zakone t tjera hebraike.Kjo sht arsyeja pse kundrshtarve t Palit n Galati, q ai i quante vllezrit

e rrem, shpesh i quanin edhe Judaizuesit.Edhe pse Pjetri veproi gabim, Barnaba u prfshi n kt mnyr veprimi.Barnaba duhet t ishte m i ditur. Ky sht nj shembull i pastr i fuqis spresionit shoqror! Si mund t msojm t ruajm veten ton nga trheqjan drejtimin e gabuar nga ata q jan rrotull nesh?


26/104

26

E PREMTE Tetor 14

PR M TEPR STUDIM: Pr studim t mtejshm rreth shtjes s unitetitdhe diversitetit, lexoni Ellen G. White, Investigation of New Light, pp. 45,47, in Counsels to Writers and Editors; An Explanation of Early Statements,p. 75, in Selected Messages, book 1; Tactfulness, pp. 117119, in GospelWorkers; and Manuscript Release 898, pp. 1092, 1093, in 1888 Materials,vol. 3.Edhe njeriu m i mir, i ln n vetmi, do t bj gabimet m t rnda. Sa m tmdha t jen prgjegjsit pr nj njeri, sa m e lart t jet pozita e tij drejtuese

dhe kontrolluese, aq m shum shkatrrim do t shkaktoj ai n mendjet dhezemrat e oroditura, nse ai nuk do t ndjek me kujdes rrugn e Perndis. NAntioki Pjetri dshtoi n parimet e integritetit. Pali duhet ta sfidonte ndikimin etij negativ, ball pr ball. Kjo sht regjistruar, q t tjer t prfitojn dhe qky msim t jet nj paralajmrim solemn pr njerzit n pozita t larta, q tmos dshtojn n ndershmri, por ta bjn t tyren kt parim.Ellen G. WhiteComments, The SDA Bible Commentary, vol. 6, p. 1108.Pyetje pr diskutim:* Shum pak njerz i plqejn ballafaqimet, por ndonjher ato jan tnevojshme. N cilat rrethana duhet kisha t dnoj gabimin dhe t

disiplinoj ata, q refuzojn t pranojn korrigjimin?* Ndrsa Kisha Adventiste e Dits s Shtat rritet n t gjith botn, gjithnje m shum rritet diversiteti n t. far hapash duhet t ndrmarr kishaq t siguroj, q uniteti nuk do t humbas n kt diversitet? Si mund tmsojm t pranojm, madje edhe ti gzohemi ksaj shumllojshmriekulturash dhe traditash, ndrsa n t njjtn koh t ruajm unitetin?* Kur ungjilli shprndahet n kultura t ndryshme, cilt jan elementt qnuk duhen ndryshuar dhe cilt mund t ndryshohen? Si mund t dim tdallojm gjrat q duhet ti ruajm dhe gjrat q, nse sht e nevojshme,mund ti braktisim?

PRMBLEDHJE: Kmbngulja e disa t krishterve hebrenj, q pagant duhett rrethpriteshin pr tu br pasues t vrtet t Jezusit, prbnte nj krcnimserioz pr unitetin e kishs s hershme. N vend q t linin kishn t ndahej ndy drejtime t ndryshme, apostujt punuan s bashku, pavarsisht konfliktevemidis tyre, pr t siguruar, q bashksia e kishs t qndronte e bashkuar dhebesnike ndaj t vrtetave t ungjillit.


27/104

27

Msimi 4 *Tetor 1521

ShfShfShfShfShfajsim vetm me an t besimitajsim vetm me an t besimitajsim vetm me an t besimitajsim vetm me an t besimitajsim vetm me an t besimit


Lexoni pr studimin e ksaj jave: Gal. 2:1521; Ef. 2:12; Fil. 3:9; Rom.3:1020; Gen. 15:5, 6;Rom. 3:8.

Vargu prmendsh: Un u kryqzova bashk me Krishtin dhe nuk rroj mun, po Krishti rron n mua; dhe ajo jet q tani jetoj n mish, e jetoj n besimine Birit t Perndis, q m deshi dhe dha veten pr mua. (Galatasve 2:20).

Si e pam edhe javs q kaloi, Pali u ballafaqua publikisht me Pjetrin n Antiokipr mungesn e koherencs midis besimit q ai mbronte dhe veprave q bnte.Vendimi i Pjetrit pr t mos ngrn m me pagant pohonte se, ata ishin tkrishter t dors s dyt. Veprimet e tij nnkuptonin se, nse ata me t vrtetdo t dshironin t ishin pjes e familjes s Perndis dhe t gzonin plotsishtbekimet e Tij, ata duhej fillimisht t kryenin ritin e rrethprerjes.far i tha Pali, Pjetrit n at situat t tensionuar? N msimin e ksaj jave, dot studiojm nj prmbledhje t asaj q ndodhi n t vrtet. Ky pasazh prmbandisa nga fjalt m kuptimplote n Dhiatn e Re, dhe sht shum i rndsishm,sepse na prezanton pr her t par me disa fjal dhe shprehje, q jan themelorepr t kuptuar edhe ungjillin edhe pjesn e mbetur t letrs drguar Galatasve.Kto fjal kye prfshijn shfajsim, drejtsi, veprat e ligjit, besim dhe jo thjeshtbesim, por besim n Jezus.

far nnkupton Pali me kto terma dhe far mund t na msoj n lidhjeme planin e shptimit?

Studioni msimin e ksaj jave pr tu prgatitur pr Sabatin e dats 22 Tetor.


28/104

28

E DIEL Tetor 16

SHTJA E SHFAJSIMIT (GAL. 2:15, 16)

N Galatasve 2:15, Pali shkruan, Ne, q jemi Judenj nga lindja dhe jomkatar n mes johebrenjsh. far donte t thoshte Pali me kto fjal?_______________________________________________________________Fjalt e Palit duhet t kuptohen n kontekstin e tyre. N prpjekje pr t bindurhebrenjt e tjer t krishter pr qndrimin e tij, Pali fillon me dika me t ciln

t gjith do t binin dakord, me ndryshimet tradicionale midis Hebrenjve dheJohebrenjve. Hebrenjt ishin t zgjedhurit e Perndis, t ngarkuar me ligjin eTij dhe ata gzonin prfitimet q vinin nga beslidhja me Perndin. Nga anatjetr, Pagant ishin mkatar; ligji i Perndis nuk e frenonte sjelljen e tyre dheata ishin t huaj pr beslidhjen e premtimit (Ef. 2:12, Rom. 2:14). Ndrsa,

johebrenjt ishin padyshim mkatar, n vargun 16 Pali i paralajmronhebrenjt e krishter se privilegjet e tyre shpirtrore nuk do ti bjn m tpranueshm pr Perndin, sepse askush nuk shfajsohet me an t veprave tligjit.Pali prdor fjaln shfajsim katr her n Galatasve 2:16, 17. farnnkupton ai me shfajsim? LexoniEksodi 23:7 dheLigji i Prtrir 25:1.

_______________________________________________________________Folja shfajsim sht nj term ky pr Palin. Nga tridhjet e nnt her q kyterm prdoret n Dhiatn e Re, njzet e shtat her i prkasin letrave t Palit. Aie prdor tet her n Galatasve, prfshir katr her n Galatasve 2:16, 17.Shfajsim sht nj term legal, i prdorur n salln e gjyqit. Ky term i referohetvendimit q gjyqtari shqipton kur nj njeri shpallet i pafajshm ndaj akuzave tngritura kundr tij/saj. Kjo sht e anasjellta e dnimit. Pr m tepr, duke qense fjalt i drejt dhe i sakt vijn nga e njjta fjal greke, q nj person t jet ishfajsuar nnkupton q personi sht edhe i drejt. Pra, shfajsimi shtm tepr se falja e thjesht; sht pohimi pozitiv q nj njeri sht i drejt.

Pr disa nga besimtart hebrenj, shfajsimi ishte relativ. Ai ndikohej ngamarrdhnia e tyre me Perndin dhe nga beslidhja me T. T ishe i shfajsuar,gjithashtu, nnkuptonte se nj njeri prfshihej te pjesa besnike e komunitetit tPerndis, te familja e Abrahamit.Lexoni Galatasve 2:1517. far ju thot Pali ktu dhe si mund ti zbatoniktofjal n prvojn tuaj si t krishter?


29/104

29

E HN Tetor 17

VEPRAT E LIGJITPali thot tri her n Galatasve 2:16 se njeriu nuk shfajsohet me an tveprave t ligjit. far nnkupton ai me shprehjen vepra t ligjit? Sina ndihmojn kto vargje (Gal. 2:16, 17; 3:2, 5, 10;Rom. 3:20, 28) t kuptojmdomethnien e tij?Para se t kuptojm shprehjen veprat e ligjit, fillimisht, duhet t kuptojm se

far nnkuptonte Pali me fjaln ligj. Fjala ligj (nomos n greqisht) gjendet 121her n letrat e Palit. Ajo i referohet gjrave t ndryshme, si vullnetit t Perndispr njerzit e Tij, pes librave t par t Moisiut, Dhiats s Vjetr apo edhe njparimi t prgjithshm. Megjithat, kuptimi parsor q prdor Pali i referohetkoleksionit t plot t urdhresave t dhna nga Perndia pr njerzit prmes Moisiut.Shprehja veprat e ligjit prfshin t gjitha krkesat q gjenden n urdhresat edhna nga Perndia prmes Moisiut, qoft morale apo ceremoniale. Pali do t tregojse nuk ka rndsi sesa shum mundohemi t ndjekim dhe ti bindemi ligjit tPerndis, bindja jon asnjher nuk do t jet e mjaftueshme pr tu shfajsuar, prt na deklaruar t drejt para Perndis. Kjo, sepse ligji i Tij krkon besim absolutn mendime dhe veprime, jo vetm her pas here, por gjithmon, jo vetm pr disa

nga urdhresat e Tij, por pr t gjitha. Edhe pse shprehja vepra t ligjit nuk ndodhetn Dhiatn e Vjetr dhe nuk gjendet n Dhiatn e Re jasht Palit, konfirmimi ikuptimit t saj u shfaq n 1947 me zbulimin e Dorshkrimeve t Detit t Vdekur,nj koleksion shkrimesh t kopjuara nga nj grup hebrenjsh, t quajtur Esenes, tcilt jetonin n kohn e Jezusit. Edhe pse t shkruara n hebraisht, nj ngadorshkrimet prmban shprehjen ekzakte. Titulli i dorshkrimit sht Miqsat MaasHa-Torah, i cili mund t prkthehet Veprat e Rndsishme t Ligjit. Dorshkrimiprshkruan nj numr shtjesh bazuar n ligjin biblik. N to diskutohet sesi gjrate shenjta duhet t ruhen pr t mos u br t papastra dhe n to veohen hebrenjtnga johebrenjt. N fund autori shkruan se, nse kto vepra t ligjit ndiqen ti do t

llogaritesh si i drejt para Perndis. Ndryshe nga Pali, autori nuk i ofron lexuesvet tij drejtsin me an t besimit, por me an t sjelljes.Duke u bazuar n prvojn tuaj, sa mir e zbatoni ligjin e Perndis?Mendoni se e zbatoni aq mir sa mund t shfajsoheni para Perndis,duke u bazuar n zbatimin tuaj t ligjit? (Lexo Rom. 3:1020.) Nse jo, pse jo?Si ju ndihmon prgjigjia juaj t kuptoni m mir shtjen q ngrinte Pali?


30/104

30

E MART Tetor 18

BAZAT E SHFAJSIMIT TONDhe q t gjendem n t, duke pasur jo drejtsin time q sht nga ligji,por at q sht nga besimi n Krishtin: drejtsia q sht nga Perndia,me an t besimit. (Fil. 3:9).Ne nuk duhet t mendojm, se t Krishtert Hebrenj sugjeronin se, besimi n Jezusishte i parndsishm; n fund t fundit, ata t gjith ishin besimtar n Jezus. Ata tgjith besonin n T. Megjithat, sjellja e tyre tregonte se besimi q ata ndjeninishte i pamjaftueshm; ai duhet t plotsohet me bindje, sikur bindja ti shtonte

dika veprs s shfajsimit. Shfajsimi, do argumentonin ata, vinte nga t dyja, singa besimi ashtu edhe nga veprat. Mnyra sesi Pali, vazhdimisht, krahasonte besiminn Jezus me veprat e ligjit tregon kundrshtin e tij ndaj qndrimit t dyfisht (edhebesimi ne Jezus edhe veprat e ligjit). Besimi dhe vetm besimi sht baza eshfajsimit.Pr Palin, besimi nuk ishte nj koncept abstrakt; besimi ishte i lidhur nmnyr t pandashme me Jezusin. N fakt, shprehja e prkthyer dy her si besimin Krishtin n Galatasve 2:16 sht m shpjeguese se do prkthim tjetr. Shprehjan greqisht prkthehet fjal pr fjal si besimin ose besnikrin e Jezusit. Prkthimifjal pr fjal shpalos dallimin e fuqishm q Pali bn midis veprave t ligjit, q ne bjmdhe puns s Jezusit, t shfaqur n sjelljen ton, punn q ai, prmes besnikris s Tij(pra, besnikria e Jezusit) ka br pr ne. sht e rndsishme t mbahet mend se

vetbesimi nuk i shton asgj shfajsimit, sikur besimi t ishte i vet-merituar. Besimi shtmjeti se si mbajm Jezusin dhe punn e Tij n sjelljen ton. Ne nuk shfajsohemi ngabesimi yn, por nga besnikria e Jezusit ndaj nesh, t cilin e pretendojm prmes besimit.Jezusi bri at q asnj njeri nuk mund ta bnte, dhe kjo sht: Ai i vetm ishte besnik ndajPerndis, n do gj. Shpresa jon sht n besnikrin e Jezusit, jo n tonn. Si kathn edhe nj shkrimtar, Ne besojm n Jezus, jo sepse ne mund t shfajsohemi nga kybesim, por q t shfajsohemi nga besnikria e Tij ndaj Perndis.Gjoni McRay, Paul:His Life and Teaching (Grand Rapids, Mich.: Baker Academic, 2003), p. 355. Njprkthim i hershm Siriak i Galatasve 2:16 pron mir mesazhin e Palit:Megjithat njeriu nuk shfajsohet me an t veprave t ligjit, por me an t

besimit n Jezus Krisht, besuam edhe ne n Jezus Krishtin, q t shfajsoheshimme an t besimit t Tij, t Mesias dhe jo me an t veprave t ligjit.Lexoni Romakve 3:22, 26; Galatasve 3:22; Efesianve 3:12; dhe Filipianve3:9. Si na ndihmojn kto tekste dhe ajo q lexuam m lart, pr t kuptuart vrtetn e mrekullueshme se, besnikria e Krishtit pr ne, bindja e Tijperfekte ndaj Perndis, jan t vetmet baza t shptimit ton?


31/104

31

E MRKUR Tetor 19

BINDJA E BESIMIT

Pali e bn t qart se besimi sht absolutisht baza e jets s krishter. Kjo shtmnyra me t ciln krkojm premtimet q kemi n Jezus. Por far sht besimi,ekzaktsisht? far prfshin ai?far na msojn vargjet e mposhtme pr origjinn e besimit?Zan. 15:5,6; Gjoni 3:1416; 2 Kor. 5:14, 15; Gal. 5:6.____________________________

Besimi biblik i iltr sht gjithmon nj prgjigje pr Perndin. Besimi nuksht nj lloj ndjenje apo qndrimi, q njerzit nj dit vendosin ta ken, sepsePerndia e krkon at. Prkundrazi, besimi i vrtet e ka origjinn nga nj zemr embushur me mirnjohje dhe dashuri pr mirsin e Perndis. Prandaj, kur Biblaflet pr besimin, ky besim gjithmon ndjek nj iniciativ q Perndia ka ndrmarrpr ne. N rastin e Abrahamit, pr shembull, besimi sht prgjigjja e tij pr premtimete mrekullueshme q Perndia i ka br atij (Zan. 15:5, 6). Ndrsa, n Dhiatn e Re,Pali thot q besimi i ka rrnjt n at q Krishti ka br pr ne n kryq.Nse besimi sht prgjigjia jon ndaj Perndis, far duhet t prfshijkjo prgjigje? Lexoni se far thon vargjet e mposhtme n lidhje me natyrne besimit. Gjoni 8:32, 36; Veprat 10:43; Rom. 1:5, 8; 6:17; Heb. 11:6; Jok. 2:19.

Shum njerz e prkufizojn besimin si besim. Ky prkufizim shtproblematik, sepse n greqisht fjala besim sht thjesht emri i foljes tbesosh. T prdorsh njrn form pr t prkufizuar tjetrn sht njlloj si tthuash besimi sht t kesh besim. Nuk ka kuptimNj ekzaminim i kujdesshm i Shkrimeve tregon se besimi prfshin jo vetmnjohurit rreth Perndis, por edhe nj plqim ose pranim intelektual t ksajnjohjeje. Kjo sht nj nga arsyet, prse t pasurit e nj pamjeje t kuruar tPerndis sht kaq e rndsishme. Idet e shtrembruara rreth karakterit tPerndis mund ta bjn t vshtir besimin. Por nj aprovim intelektual iPerndis nuk sht i mjaftueshm, sepse n nj far kuptimi edhe demont

besojn. Besimi i vrtet ndikon mnyrn se si nj njeri jeton. N Romakt1:5, Pali shkruan pr bindje n besim. Pali nuk thot q bindja dhe besimi

jan e njjta gj. Me kt ai nnkupton se besimi i vrtet ndikon t gjith jetne nj njeriu, jo vetm mendjen e tij. Ai prfshin prkushtimin ndaj Perndisson dhe shptimtarit Jezus Krisht, jo vetm ndjekja e nj liste ligjesh. Besimisht ajo q bjm dhe mnyra se si jetojm dhe n at q besojm.


32/104

32

E ENJTE Tetor 20

A E PROMOVON BESIMI MKATIN?

Nj nga akuzat kryesore pr ungjillin e Palit ishte se ky ungjill i bazuar nshfajsimin me an t besimit i nxiste njerzit t mkatonin (lexo Rom. 3:8,6:1). Padyshim q akuzuesit arsyetonin se, nse njerzit nuk duhet t zbatoninligjin pr tu pranuar nga Perndia, pse duhet ata t shqetsoheshin se si jetonin?Si i prgjigjet Pali akuzs se, nj doktrin q pohonte shfajsimin vetm

me an t besimit, nxiste nj qndrim mkatar?Gal. 2:17, 18.__________Pali i prgjigjet akuzave t kundrshtarve t tij me fjalt m t ashpra: Zoti naruajt! Megjithse sht e mundshme q nj njeri t bjer n mkat pasi kanjohur Jezusin, prgjegjs padyshim nuk sht Jezusi. Nse shkelim ligjin, nevet jemi shkels s ligjit.Si e prshkruan Pali bashkimin e tij me Jezus Krishtin? Si i refuzon kjoprgjigje, akuzat e ngritura nga kundrshtart e tij?Gal. 2:1921.______________________________________________________________Pali mendonte se arsyetimet e kundrshtarve t tij ishin thjesht absurde. Pranimii Jezusit me an t besimit nuk sht nj gj e parndsishme; nuk sht njloj, ku Perndia e llogarit dik si t drejt, pa ndodhur asnj ndryshim i vrtet

n mnyrn e jetess s tij. Prkundrazi, t pranosh Jezusin me an t besimitsht nj ndryshim radikal. Ky ndryshim prfshin nj bashkim t plot meKrishtin, si n vdekje ashtu edhe n ringjalljen e Tij. Pali thot se, ne jemikryqzuar me Krishtin dhe rrugve tona t vjetra mkatare t rrnjosura negoizm i ka ardhur fundi (Rom. 6:514). Ne jemi larguar radikalisht nga eshkuara jon. Gjrat u bn t reja (2 Kor. 5:17). Ne jemi ngritur n nj jet t ren Jezus. Krishti i ringjallur jeton midis nesh, do dit, duke na br gjithnj em shum t ngjashm me Veten e Tij. Prandaj, besimi n Jezus nuk sht nj

justifikim pr mkatin, por nj thirrje pr nj marrdhnie m t pasur dhe mt mir me Krishtin. Kjo marrdhnie sht shum her m e mir se mund t

ishte ajo e bazuar n ligj.

Si e kuptoni konceptin e shptimit vetm me an t besimit pa veprat eligjit? A ju frikson kjo? A ju bn t mendoni se kjo mund t jet nj

justifikim pr t mkatuar, apo i gzoheni ktij lajmi? far ju thotprgjigjia juaj rreth kuptimit q ju keni pr shptimin?


33/104

33

Tetor 21E PREMTE

Pr m tepr studim: Perndia m ka paralajmruar vazhdimisht pr njerzit,q kan ide t gabuara rreth shfajsimit me an t besimit. Un kam par prejvitesh q Satani punon prmes rrugve t shumta pr t oroditur njerzit nlidhje me kt shtje. Mbi ligjin sht folur gjat dhe sht prezantuar nbashksi, pothuajse si varfrim i njohurive tona rreth Jezus Krishtit dhe lidhjess Tij me ligjin ashtu si ishte edhe oferta e Kainit. Mua m sht treguar seshum besimtar jan trhequr nga besimi pr shkak t ideve konfuze tshptimit, sepse predikuesit kan punuar n rrug t gabuara pr t arritur zemrat

e tyre. Pr vite me radh, ajo q Perndia ka fiksuar n mendjen time shtdrejtsia n Jezus . . .Nuk ka tem q ka nevoj t trajtohet m shpesh, t qndrohet m gjat apo tfiksohet n mendjen e gjithsecilit, sesa pamundsia e njeriut mkatar pr tmerituar ndonj gj me an t puns s tij t mir. Shptimi sht vetm me ant besimit n Jezus Krisht.Ellen G. White, Faith and Works, pp. 18, 19.Ligji krkon drejtsi dhe kt mkatari ia detyron ligjit; por ai sht i paaftpr ta br kt. E vetmja mnyr q ai mund t ket drejtsi sht me an tbesimit. Me an t besimit ai mund t sjell tek Perndia meritat e Jezus Krishtitdhe Perndia vendos bindjen e Birit t Tij n llogarin e mkatarit. Drejtsia e

Krishtit pranohet n vend t dshtimit t njeriut dhe Perndia pret, fal, shfajsonshpirtin e penduar besimtar. Perndia e trajton at si t ishte i drejt dhe e do atsi t donte Birin e Tij.Ellen G. White, Selected Messages, book 1, p. 367.Pyetje pr diskutim:* N pjesn e par t cituar m lart, Ellen G. White thot se asnj tem nukduhet t theksohet m shum sesa shfajsimi me an t besimit. N grup,diskutoni nse komentet e saj jan t zbatueshme pr ne sot, ashtu si ishinn kohn kur ajo i shkroi ato, mbi njqind vjet m par. Nse po, pse.* Pse thot Pali se Jezusi ka vdekur m kot nse shfajsimi kryhet prmesligjit? Gal. 2:21. far nnkupton ai me kt?

Prmbledhje: Veprimet e Pjetrit n Antioki tregonin se, ish pagant do t ishinvrtet t krishter, vetm nse ata fillimisht rrethpriteshin. Pali kundrshtoifalcitetin e ksaj rryme mendimi. Perndia nuk mund t llogaris asknd tdrejt n baz t sjelljes s tij, sepse edhe njerzit m t mir nuk jan t prsosur.Vetm duke pranuar at, q Perndia ka br pr ne me an t Jezusit, mkatartmund t shfajsohen para Tij.


34/104

34

Msimi 5 *Tetor 22-28

Besimi i DhiaBesimi i DhiaBesimi i DhiaBesimi i DhiaBesimi i Dhiats s Vjetrts s Vjetrts s Vjetrts s Vjetrts s Vjetr


Lexoni pr studimin e ksaj jave: Gal. 3:114, Rom. 1:2, 4:3, Zan. 15:6,12:13, Lev. 17:11, 2 Kor. 5:21.

Vargu prmendsh: Krishti na shpengoi nga mallkimi i ligjit, sepse u bmallkim pr ne (duke qen se sht shkruar: I mallkuar sht kushdo q varetn dru). (Galatasve 3:13).

Nj djal kishte br nj vark t vogl, q e kishte pikturuar dhe ndrtuar shumbukur. Nj dit, dikush ia vodhi varkn e tij dhe ai ishte shum i mrzitur. Dukekaluar nj dit pran nj dyqani pengjesh, ai pa varkn e tij. Me gzim, ai vrapoidrejt dyqanit t pengjeve dhe tha, Ajo sht varka ime. Jo, i tha pronari idyqanit, sht e imja, sepse un e bleva at. Po tha djali, po ajo sht e imja,sepse un e ndrtova at. Mir tha pronari, nse ti m paguan mua dy dollar,mund ta marrsh at. Kjo ishte nj shum e madhe pr nj djal, q nuk kishteasnj qindark. Megjithat, ai e zgjidhi problemin e parave pr ta rimarr varkn;kshtu, ai krasiti barin, bri pun nga m t ndryshmet dhe m n fund igrumbulloi lekt q i duheshin.Ai vrapoi pr te dyqani dhe tha, Un dua varkn time. Ai pagoi parat dhemori varkn e tij. Ai e mori varkn n duar, e prqafoi dhe e puthi at, dhe tha,Oh varka ime e dashur, un t dua ty. Ti je e imja. Ti je dy her e imja. Un tbra ty dhe tani un t bleva ty.Kshtu, ka ndodhur edhe me ne. Ne jemi dy her t Perndis. Ai na krijoi dhene prfunduam n dyqanin e pengjeve t Satanit. Pastaj, Jezusi erdhi dhe nableu me nj kosto t tmerrshme, jo me ar ose argjend, por me gjakun e tij t

muar. Ne jemi t Perndis nga krijimi dhe nga shpengimi.William MosesTidwell, Pointed Illustrations (Kansas City, Mo.: Beacon Hill Press, 1951) p.97.



35/104

35

E DIEL Tetor 23

GALATASIT E MARR

Lexoni Galatasve 3:15. Prmblidhni m posht at q po i thot Pali atyre.N ciln mnyr mund t jemi edhe ne sot, n rrezikun e rnies n t njjtinkurth shpirtror, q t nisemi n Frym dhe t prfundojm n legalizm?Shum prkthime moderne jan prpjekur t kapin kuptimin e fjalve t Palitn vargun 1 rreth Galatasve t marr. Fjala q prdor Pali n greqisht sht

edhe m e ashpr se kjo. Fjala greke sht anoetoi, dhe vjen nga fjala mendje(nous). Fjal pr fjal, ajo do t thot i pamend. Galatasit nuk po mendonin.Pali nuk ndalon ktu; ai thot se, sjellja e tyre sht aq e marr, sa ndoshtandonj magjistar ka br magji mbi ta. Kush ju ka yshtur? Zgjedhja e tij efjalve sugjeron se burimi i fundit pas gjendjes s tyre sht djalli. (2 Kor. 4:4).far e hutonte Palin m shum rreth braktisjes s ungjillit nga Galatasit, ishtefakti q ata e dinin se shptimi i kishte rrnjt n Kryqin e Krishtit. Nuk ishtedika q ata mund ta kishin harruar. Fjala e prkthyer si prshkruar oseportretizuar n Galatasve 3:1, fjal pr fjal do t thot afishuar osepikturuar. Kjo fjal prdorej pr t prshkruar t gjitha shpalljet publike. Palipo thot se kryqi ishte aq qendror n predikimet e tij sa Galatasit, si pasoj,

kishin par me syt e mendjes Jezusin t kryqzuar (1 Kor. 1:23, 2:2). Me pakfjal, ai po i thoshte, q me veprimet e tyre ata po largoheshin nga Kryqi.Pastaj, Pali krahason prvojn e tanishme t Galatasve me prvojn e tyre, kurfillimisht erdhn n besim n Krishtin. Ai e bn kt, duke u br atyre disapyetje retorike. Si e morn ata fillimisht Frymn, q do t thot, si u bn ata nfillimet e tyre t krishter? E par nga nj pikpamje pak m e ndryshme, Pse iadhuroi Perndia Frymn? A ishte kjo pr shkak se ata bn dika pr ta fituarat? Sigurisht q jo! Prkundrazi, ata besuan n lajmin e mir, n at q Jezusikishte br pr ta. Me nj fillim kaq t mir, far i ka br ata t mendojn setani mund t mbshteten te sjellja e tyre?

Sa shpesh e gjeni veten duke menduar, Po sillem shum mir kto koh.Jam nj i/e krishter e bindur, un nuk e bj kt dhe nuk e bj at . . . dhepastaj ju mendoni se jeni mjaftueshm t mir pr tu shptuar? farnuk shkon te ky ilustrim?


36/104

36

E HN Tetor 24

BAZUAR N SHKRIMIN E SHENJT

Deri tani, n letrn e tij drejtuar Galatasve, Pali e ka mbrojtur ungjillin e tij, tshfajsimit me an t besimit, duke apeluar marrveshjen e arritur me apostujtn Jeruzalem (Gal. 2:110) dhe prvojn personale t Galatasve (Gal. 3:15).Duke filluar nga Galatasve 3:6, Pali i kthehet dshmis s Shkrimit t Shenjtpr konfirmimin final dhe t padiskutueshm t ungjillit t tij. N fakt, Galatasve

3:64:31, prbhet nga argumenta progresive, q i kan rrnjt n Shkrimin.far do t thot Pali, kur ai shkruan pr Shkrimin n Galatasve 3:68?LexoniRom. 1:2, 4:3, 9:17.________________________________________

E rndsishme t mbahet mend sht se, kur Pali i shkroi letrn Galatasve nukkishte Dhiat t Re. Pali ishte autori i par i Dhiats s Re. Ungjilli i Markutsht ungjilli m i hershm i katr ungjijve, por ai nuk u shkrua deri n kohn evjekjes s Palit (p.K. 65) dhe kjo periudh sht rreth pesmbdhjet vjet pasletrs s Galatasve. Pra, kur Pali i referohet Shkrimit, ai ka parasysh vetmDhiatn e Vjetr.Shkrimet e Dhiats s Vjetr luajn nj rol t rndsishm n msimet e Palit.

Ai nuk i sheh ato si tekste t vdekura, por si Fjala autoritare dhe e gjall ePerndis. N 2 Timoteut 3:16ai shkruan, I gjith Shkrimi sht i frymzuarnga Perndia. Fjala e prkthyer frymzuar sht theopneustos. Pjesa e par efjals, (theo), do t thot Perndi, ndrsa gjysma e dyt do t thot Frym.Pali e prdor Shkrimin, pr t treguar se Jezusi sht Mesia i premtuar (Rom.1:2), pr t dhn msime rreth mnyrs s krishter t jetss (Rom. 13:810)dhe pr t vrtetuar vlefshmrin e msimeve t tij. (Gal. 3:8, 9).Shum e vshtir sht t prcaktohet saktsisht sesa qindra her Pali e citonDhiatn e Vjetr, por citime gjenden prgjat t gjitha letrave t tij, prve letrss tij m t shkurtr, Titit dhe Filemonit.

Lexoni me kujdes Galatasve 3:614. Identifikoni pasazhet ku ai citon ngaDhiata e Vjetr n kto vargje. far na thot kjo, pr autoritetin e madhq kishte Dhiata e Vjetr?__________________________________________A mendoni ndonjher se nj pjes e Bibls sht m frymzuese se pjesatjetr? Duke lexuar deklaratn e Palit tek2 Timoteu 3:16, far rreziku ka,nse ndjekim at rrug?


37/104

37

E MART Tetor 25

LLOGARITUR SI DREJTSI

Pse mendoni q Pali prdor shembullin e Abrahamit, kur ai i referohetShkrimeve, pr t vrtetuar mesazhin e ungjillit t tij? (Gal. 3:6).Abrahami ishte nj figur qendrore n Judaizm. Jo vetm ishte babai i racshebraike, por n kohn e Palit, hebrenjt e shihnin at si shembullin e nj hebreut vrtet. Shum, jo vetm q besonin q tipari i tij kryesor ishte bindja, por

edhe q Perndia e kishte llogaritur Abrahamin si t drejt pr shkak t bindjess tij. N fund t fundit, Abrahami braktisi vendin e lindjes dhe familjen e tij, aipranoi t rrethpritej dhe madje ai ishte i gatshm t sakrifikonte edhe djalin e tijpr Perndin. Kjo sht bindja! Me kmbnguljen e tyre mbi rrethprerjen,kundrshtart e Palit, sigurisht, q jepnin kto argumenta.Megjithat, Pali, i kthen kto argumente n favor t tij, duke ju referuar Abrahamit,nnt her n Galatasve, si nj shembull besimi dhe jo bindjeje ndaj ligjit.Lexoni citimin e Palit nZan. 15:6. far nnkupton ai kur thot se, besimii Abrahamit ishte ven n llogari si drejtsi? (Lexo edheRom. 4:36, 811, 2224.)Ndrsa fjala shfajsim sht nj metafor e marr nga bota legale, fjala llogariturose numroj sht nj metafor e marr nga fusha e biznesit. Ky term do t thott kreditosh ose t depozitosh dika n llogarin e dikujt. Kjo fjal, jo vetmprdoret nga Abrahami n Galatasve 3:6, por prdoret edhe 11 her n vargje ttjera t Bibls. Disa versione Bible e kan prkthyer at edhe si numruarosegjykuarsi i drejt. Nga pikpamja e Palit, ajo q na depozitohet n llogari shtdrejtsia. Pyetja sht, Mbi far bazash na llogarit ne Perndia si t drejt?Sigurisht, q nuk mund t bazohet mbi bindjen, pavarsisht asaj q kundrshtarte Palit deklarojn. Pavarsisht, far ata than n lidhje me bindjen e Abrahamit,Shkrimi thot se ishte besimi i Abrahamit q iu vu n llogari si drejtsi.Bibla sht e qart: bindja e Abrahamit nuk ishte baza e shfajsimit t tij; ishte

prkundrazi, rezultati. Ai nuk i bri gjrat q bri me qllim q t shfajsohej; ai ibri ato, sepse ai ishte tashm i shfajsuar. Shfajsimi on n bindje, jo e anasjellta.Mendoni m gjat rreth faktit q ju jeni t shfajsuar jo nga gjrat q jubni, por, nga far Jezusi ka br pr ju. Pse sht ky nj lajm kaq i mir?Si mund ta bjm kt t vrtet tonn; q do t thot, t besoni q ajo vlenedhe pr ju, personalisht, pavarsisht lufts suaj, t shkuar dhe t tashme?


38/104

38

E MRKUR Tetor 26

UNGJILLI N DHIATN E VJETR

Dhe Shkrimi, duke parashikuar se Perndia do ti shfajsonte kombet me ant besimit, ia dha m prpara Abrahamit lajmin e mir: T gjitha kombet do tbekohen n ty. (Gal. 3:8). Pali shkruan se jo vetm ungjilli iu predikuaAbrahamit, por ishte Perndia q e predikoi at; kshtu q, duhet t ishte ungjillii vrtet. Por, kur ia predikoi Perndia ungjillin Abrahamit? Citimi q i bn Pali

n Zan. 12:3, tregon se Pali kishte parasysh beslidhjen q Perndia vendosi meAbrahamin kur ai e thirri at nZan. 12:1-3.LexoniZan. 12:1-3 . far na thon kto vargje pr natyrn e beslidhjes sPerndis me Abrahamin?_________________________________________Baza e beslidhjes s Perndis me Abrahamin ishin premtimet q Perndia ibri atij. Perndia i tha Abrahamit katr her, Un do t . . . Premtimet ePerndis jan t mrekullueshme, sepse jan krejtsisht t njanshme. Perndiai bn t gjitha premtimet; Abrahami nuk bn asnj premtim. Kjo sht e kundrtme at q shum njerz bjn kur prpiqen t lidhen me Perndin. Ne, zakonisht,premtojm q do t bjm dika pr Perndin, nse Ai do t bj dika pr ne sikmbim. Por ky sht legalizm. Perndia nuk i krkoi Abrahamit t premtonte

asgj, por t pranonte premtimet e Tij me besim. Sigurisht, kjo nuk ishte nj detyre leht, sepse Abrahami duhet t msonte t besonte Perndin dhe jo veten e tij(lexoZan. 22). N kt mnyr, thirrja e Abrahamit ilustron thelbin e t gjith ungjillit,q sht shptimi me an t besimit. Disa, gabimisht, arrijn n prfundimin seBibla mson dy mnyra shptimi. Ata deklarojn se n kohn e Dhiats s Vjetr,shptimi bazohej te mbajtja e urdhresave; pastaj, pr shkak se kjo nuk po arrihej,Perndia vendosi nj ligj dhe e bri shptimin t mundshm me an t besimit. Kjosht shum larg nga e vrteta. Sikurse Pali shkroi n Zan. 1:7, ka vetm nj ungjill.far shembujsh t tjer mund t gjejm, n Dhiatn e Vjetr, t shptimitme an t besimit? LexoLev. 17:11, Ps. 32:15, 2 Sam. 12:113, Zak. 3:14.

Ne shpesh e dgjojm shprehjen hir i lir. Ky sht nj emrtim i gabuar.Hiri nuk sht i lir, ai sht falas (t paktn pr ne). Por, ne e shkatrrojmat, kur mendojm se mund ta marrim prmes veprave ose kur mendojmse mund ta prdorim si nj justifikim pr mkatin. N baz t eksperiencssuaj, n ciln nga kto dy rrug ju jeni m i prirur t shkoni? Si mund tandalojm kt?


39/104

39

E ENJTE Tetor 27

T SHPENGUAR NGA MALLKIMI (GAL. 3:914)Kundrshtart e Palit ishin padyshim t shokuar nga fjalt e guximshme t Palitn Galatasve 3:10. Ata nuk e mendonin se ishin nn nj mallkim; prkundrazi,ata prisnin t ishin t bekuar pr shkak t bindjes s tyre. Prap, Pali sht iqart: Dhe t gjith ata q themelohen mbi veprat e ligjit jan nn mallkim,sepse sht shkruar: I mallkuar sht kushdo q nuk qndron n t gjitha ato qshkruhen n librin e ligjit pr ti praktikuar. Pali po krahason dy alternativa

krejtsisht t ndryshme: shptimin me an t besimit dhe shptimin me an t veprave.Bekimet dhe mallkimet e beslidhjes t paraqitura te Ligji i Prtrir 27 dhe 28ishin t drejtprdrejta. Ata q do i bindeshin ishin t bekuar, ata q nuk do t bindeshindo t mallkoheshin. Kjo nnkupton, q, nse nj njeri do t bazohej te bindja ndajligjit pr tu pranuar nga Perndia, ather duhej zbatuar i gjith ligji. Ne nuk e kemilirin t marrim dhe t zgjedhim at q duam t ndjekim; as nuk duhet t mendojmse Perndia nuk do t vrej disa gabime. O i gjithi, o asgj. Ky, sigurisht, ishte njlajm i keq, jo vetm pr johebrenjt, por edhe pr kundrshtart legalist t Palit,sepse ne t gjith mkatuam dhe u privuam nga lavdia e Perndis. (Rom. 3:23).Sado t prpiqemi pr t qen t mir, ligji vetm mund t na dnoj si shkels ligji.Si na liroi Jezusi nga mallkimi i ligjit? Lexo Gal. 3:13, 2 Kor. 5:21.

Pali na prezanton nj metafor tjetr pr t shpjeguar at q Perndia ka brpr ne, n Krisht. Fjala shpengim do t thot t blesh mbrapsht. Kjo fjalprdorej pr t treguar mimin e paguar pr t bler lirin e nj skllavi osepengu. Duke qen se pagesa e mkatit sht vdekja, mallkimi i dshtimit tzbatimit t ligjit ishte shpesh nj dnim me vdekje. mimi i paguar pr shptiminton nuk ishte i vogl; ai i kushtoi Perndis jetn e Birit t Tij t vetmlindur(Gjoni 3:16). Jezusi na shpengoi nga mallkimi, duke u br barts i mkatitton (1 Kor. 6:20, 7:23). Ai, vullnetarisht, mori prsipr mallkimin ton dhe vuajti,n emrin ton, t gjith dnimin e mkatit. (2 Kor. 5:21).Pali citonLigjin e Prtrir21:23 si dshmi t Shkrimit t Shenjt. Sipas zakonit hebre, nj njeri ishte nn

mallkimin e Perndis, nse trupi i tij ishte varur n nj pem, pas ekzekutimit.Vdekja e Jezusit n kryq konsiderohej si nj shembull i ktij mallkimi. (Veprat5:30, 1 Pet. 2:24). Padyshim q kryqi ishte penges pr disa Hebrenj, t cilt nukmund ta kuptonin, se Mesia ishte i mallkuar nga Perndia. Por ky ishte, pikrisht,plani i Perndis. Po, Mesia mbante nj mallkim, por ky nuk ishte mallkimi iTij, por i yni!


40/104

40

E PREMTE Tetor 28

PR M TEPR STUDIM: Mbi Jezusin q ishte zvendsi yn u hoqpadrejtsia e t gjithve. Ai u llogarit si shkels, q t mund t na shpengontenga dnimi i ligjit. Faji i do pasardhsi t Adamit ishte grumbulluar n zemrne Tij. Zemrata e Perndis kundr mkatit, manifestimi i tmerrshm ipaknaqsis s Tij pr shkak t padrejtsis, e mbushn shpirtin e Birit t Tijme tmerr. Gjat gjith jets s Tij, Jezusi shprndau lajmin e mir t mshirsdhe dashuris false t Perndis, n botn e mkat. Shptimi i m t keqit ngamkatart ishte lajtmotivi i Jezusit. Por tani me peshn e tmerrshme t mkatit

q Ai mban, Ai nuk mund t shoh fytyrn paqsore t t Atit. Heqja e fytyrshyjnore t t Atit nga Shptimtari, n kt or ankthi suprem, shpoi zemrn e tijme nj pikllim q kurr nuk mund t kuptohet nga njeriu. Aq e madhe ishteagonia e Tij, sa q dhimbjet e Tij fizike mezi ndjeheshin.Satani me tundimet e tij t zjarrta piklloi zemrn e Jezusit. Shptimtari nukmund t shihte prtej portave t varrit. Ai nuk e dinte nse do t ngrihej ngavarri si Sundues, as nse Perndia e kishte pranuar sakrificn e Tij. Ai kishtefrik se mkati ishte kaq ofendues pr Perndin, saq ndarja e Tyre do t ishtee prjetshme. Jezusi ndjeu ankthin, q nj mkatar do t ndiej, kur mirsia nukdo t mbroj m racn fajtore. Ishte mkati, q e solli zemratn e Perndis

mbi T, si zvendsues t njeriut, q e bri kupn q Ai piu aq t hidhur dhetheu zemrn e Birit t Perndis.Ellen G. White, The Desire of Ages, p. 753.Pyetje pr Diskutim:* Edhe sot n kishn ton, disa e kan shum t vshtir t kuptojnshptimin vetm me an t besimit, q hiri i Perndis, prmes Jezusit, nashpton, pavarsisht veprave tona. far qndron prapa hezitimit t disave,n pranimin e ksaj t vrtete thelbsore?*Pali foli ashpr rreth gabimit teologjik t shptimin me an t veprave.far na thot kjo pr rndsin e teologjis s sakt? Pse duhet, ne sikish, t ohemi, me forc nse sht e nevojshme, kur msimet e rreme

msohen mes nesh?Prmbledhje: Nga fillimi deri n fund t jets s krishter, baza e shptimitsht vetm besimi n Jezus. Pr shkak t besimit t Abrahamit n premtimet ePerndis, q ai u llogarit si i drejt dhe q, sot e njjta dhurat drejtsie sht emundshme pr do njeri q ndan t njjtin besim si Abrahami. E vetmja arsye,q nuk jemi dnuar pr gabimet tona, sht q Jezusi pagoi mimin pr mkatettona, duke vdekur n vendin ton.


41/104

41

Msimi 6 *Tetor 29Nntor 4

PrpPrpPrpPrpPrparsia e Premtimitarsia e Premtimitarsia e Premtimitarsia e Premtimitarsia e Premtimit


Lexoni pr studimin e ksaj jave: Gal. 3:1520, Gen. 9:1117,Mat. 5:1720,Eksod. 16:2226, Gen. 15:16.

Vargu prmendesh: Sepse, n qoft se trashgimi sht nga ligji, nuk shtm nga premtimi. Por Perndia ia fali at Abrahamit me an t premtimit.(Galatasit3:18).

Dikush pyeti nj her nj politikan A i keni mbajtur t gjitha premtimet q kenibr gjat fushats? Ai iu prgjigj, Po . . . epo, kam mbajtur t gjitha atopremtimet q kam dashur t mbaj.Kujt nuk i ka ndodhur q, nj her ose nj tjetr, t mos jet ndodhur n nj ngaskajet e nj premtimi t pambajtur? Kush nuk ka thyer ndonjher ndonjpremtim ose nuk i kan mbajtur nj premtim t br?Ndonjher njerzit premtojn, plotsisht t bindur pr mbajtjen e tij, por mvon e thyejn at; t tjer premtojn duke e ditur, q n momentin e par, kure thon ose e shkruajn, q e gjitha sht nj gnjeshtr.Fatmirsisht pr ne, premtimet e Perndis jan t nj lloji krejtsisht tjetr.Fjala e Perndis sht e sigurt dhe e pandryshuar. Po kam folur dhe do t bjq t ndodh; kam br planin dhe do ta realizoj, thot Perndia (Isa. 46:11).N kt msim, Pali na trheq vmendjen pr marrdhnien midis premtimit qPerndia i bri Abrahamit dhe ligjit q iu dha Izraelit katrqind e tridhjet vjetm pas. Si duhet t kuptohet marrdhnia midis ktyre dhe far pasojash kakjo pr predikimin e ungjillit?

Studioni msimin e ksaj jave pr tu prgatitur pr Sabatin e dats5 Nntor.


42/104

42

E DIEL Tetor 30

LIGJI DHE BESIMI (GAL. 3:1518)Edhe pse kundrshtart e tij e pranonin se jeta e Abrahamit udhhiqej kryesishtnga besimi, Pali e dinte se prsri do t kishte pyetje rreth faktit q, pse Perndiai dha ligjin Izraelit rreth katr shekuj pas Abrahamit. A nuk e anulloi dhnia eligjit do marrveshje t mparshme?Cili ishte qllimi i analogjis s Palit midis dshirs prfundimtare t njnjeriu, testamentit dhe beslidhjes s Perndis me Abrahamin? Gal. 3:1518.Nj beslidhje dhe nj testament jan prgjithsisht t ndryshme. Nj beslidhje

sht nj marrveshje e dyanshme midis dy ose m shum personave, e quajturshpesh nj kontrat ose nj traktat; prkundrazi, testamenti sht deklaratae nj njeriu t vetm. Prkthyesi grek i Dhiats s Vjetr, Septuagint, asnjhernuk e prkthen beslidhjen e Perndis me Abrahamin me fjaln greke t prdorurpr marrveshje ose kontrata t ndrsjellta (syntheke). N vend t ksaj, ai prdorfjaln greke, q i referohet nj testamenti ose nj dshire prfundimtare(diatheke). Pse? Ndoshta, sepse prkthyesi e ka kuptuar se beslidhja e Perndisme Abrahamin nuk ishte nj traktat midis dy njerzve, ku jan br premtime tndrsjellta detyruese. Prkundrazi, beslidhja e Perndis bazohet n asgj mshum se sa vullneti i Tij. Asnj nse, dhe, osepor nuk u bashkangjit n ktbeslidhje. Abrahami thjesht duhet ti besonte Perndis n fjaln e Tij.

Pali prdor kt kuptim t dyfisht t testamentit dhe beslidhjes pr ttheksuar tiparet e veanta t beslidhjes s Perndis me Abrahamin. Ashtu sin rastin e testamentit t njeriut, premtimi i Perndis i drejtohet nj prfituesispecifik, Abrahamit dhe pasardhjes s tij (Zan. 12:15, Gal. 3:16); ai gjithashtuprfshin nj trashgimi (Zan. 13:15, 17:8, Rom. 4:13, Gal. 3:29). M erndsishme pr Palin sht natyra e pandryshuar e premtimeve t Perndis.N t njjtn mnyr q testamenti i nj njeriu nuk mund t ndryshohet pasi kahyr n fuqi, kshtu edhe ligji i dhn prmes Moisiut nuk mund t anullojbeslidhjen e mparshme t Perndis me Abrahamin. Beslidhja e Perndissht nj premtim (Gal. 3:16) dhe n asnj mnyr Perndia nuk mund ta shkeli

kt premtim. (Isa. 46:11,Heb. 6:18).Zvendso fjalnbeslidhje me fjalnpremtim n vargjet vijuese. Cila shtnatyra e beslidhjes n secilin pasazh? Si e qartson kuptimin e pasazhitt kuptuarit e beslidhjes s Perndis si premtim? Si na ndihmon t kuptojmm mir se far sht nj beslidhje? (Zan. 9:1117, 15:18, 17:121). far namson pr karakterin e Perndis dhe se si mund ti besojm Atij?


43/104

43

E HN Tetor 31

BESIMI DHE LIGJI (ROM. 3:31)Pali mbron superioritetin e besimit n marrdhnien ton me Perndin. Ai kadeklaruar vazhdimisht se as rrethprerja as ndonj vepr tjetr e ligjit nuk jankushte paraprake pr shptim, sepse asnj mish nuk do t shfajsohet me ant veprave t ligjit. (Gal. 2:16). Pr m tepr, nuk sht vepra e ligjit, porbesimi, shenja prcaktuese e nj besimtari (Gal. 3:7). Ky mohim i vazhdueshmi veprave t ligjit ngre pyetjen, A sht ligji, ather, plotsisht i pavlefshm?A e heq Perndia ligjin? Duke qen se shptimi vjen me an t besimit dhe jo

nga veprat e ligjit, a na thot Pali se besimi shfuqizon ligjin? far na thonvargjet e mposhtme? KrahasoniRom. 3:31 me Rom. 7:7, 12; Rom. 8:3 dheMat. 5:1720.Argumentat e Palit n Romakve 3 shkojn paralel me diskutimine tij rreth besimit dhe ligjit n Galatasve. Duke e ditur se komentet e tij mund tonin n konkluzionin q ai po lartson besimin n kurriz t ligjit, Pali bnpyetjen retorike, Anulojm ne, pra, ligjin nprmjet besimit? Fjala e prkthyersi anulim n Romakve 3:31 sht katargeo. Pali e prdor kt fjal shpeshdhe ajo mund t prkthehet si anuloj (Rom. 3:3), shfuqizoj (Ef. 2:15), mundt jet anuluar (Rom. 6:6), madje edhe shkatrroj (1 Kor. 6:13). sht e qartse, nse Pali do t kishte dashur t vrtetonte se ligji ishte anuluar n kryq,sikurse shum njerz pretendojn sot, ky do t ishte momenti m i prshtatshm.

Pali jo vetm kundrshton kt mendim me nj jo t fort, por ai faktikishtdeklaron se ungjilli i tij e forcon ligjin! Plani i shfajsimit me an t besimittregon konsideratn e Perndis pr ligjin e Tij prmes krkimit dhe sigurimitt sakrifics shlyese. Nse shfajsimi me an t besimit anulon ligjin, athernuk do t nevojitej vdekja shlyese e Jezusit pr lirimin e mkatarve nga mkatetdhe pr ti risjell ata n paqe me Perndin.Pr m tepr, besimi i pastrnnkupton n vetvete nj dshir t sinqert pr t prmbushur vullnetin ePerndis n nj jet bindjeje ndaj ligjit t Tij...Besimi i vrtet, bazuar n njdashuri t przemrt pr Shptimtarin, mund t oj vetm n bindje.TheSDA Bible Commentary, vol. 6, p. 510.

Mendoni pr pasojat q do t kishte, nse Pali do t deklaronte se, besimianulon zbatimin e ligjit. A do t thoshte kjo, se marrdhniet jasht martesore,vjedhja ose vrasja, nuk do t konsideroheshin m mkate? Mendoni prdhimbjen, vuajtjen dhe shqetsimin q ju do ti kursenit vetes nse ju do tzbatonit ligjin e Perndis. far vuajtjesh keni pasur ju ose t tjert si pasoje mosbindjes ndaj ligjit t Perndis?


44/104

44

E MART Nntor 1

QLLIMI I LIGJIT

N Galatasve 3:1929, Pali i referohet shum her ligjit. Cilit ligj ireferohet kryesisht Pali n kt pjes t Galatasve? ___________________Disa njerz besojn se fjala deri sa n vargun 19, tregon

shkolla sabatit tremujori iv 2011

Documents