seyrü sülük Âdabı

8/3/2019 Seyr Slk dab

1/101

Seyr Slk dab

140. Senden bir gnah vki olduunda bu, seninRabbine olan istikametinin husulnden midinin kesilmesine sebep olmasn. Olabilir ki bu,sana takdir edilmi olan son gnahtr.

Hakiki mrid, atn hzla hedefe sren, dt an hemen atna binip sratle yoluna devameden yolcu gibidir.

Ey mrid! Bir gnah ilediinde hemen midini yitirip yoldan vazgeme. stikameteulamaktan midini kesme. Belki bu gnah senin nefsini krmak iin sana takdir edilmi olupmenfaatine olabilir. Allahn (c.c) sana bir rahmeti, bir usanma, gnahtan tiksinme vesilesiolabilir. Belki de sana takdir edilmi son gnah olabilir. Dtn yerde kalk ve hzla ve ayn

azimle yoluna devam et.

Mevl (c.c),Deki: Ey kendi nefisleri aleyhine haddi aan kullarm. Allahn rahmetinden mit kesmeyin(Zmer 39/53).

Rabbinin rahmetinden ancak saptanlar midini keser (Hicr 15/56).

Allahn rahmetinden ancak kfir topluluklar midini keser (Ysuf 12/87) buyurmutur.

Reslullah (s.a.v),Her demolu hata edicidir. Hata edenlerin hayrls tvbe edenlerdir buyurmutur.53

Birok zat eskiden hrsz, ikici, ekya vs. iken tvbe ettikten sonra byk evliya olmutur.Fudayl b. yz, Bir-i Hf vs. gibi.54

141. Sana rec (mit) kapsnn almasn istiyorsan Ondan sana gelene bak.

Havf (korku) kapsnn almasn istiyorsan senden Ona gidene bak.


2/101

Aklama: mitlenmek istediinde Mevlnn sana olan ihsan ve nimetlerini dn. imdiyekadar seni nasl ki nimetlere bomu ise yine sana iyilik edecek ve acyacaktr.

Korkmak istediinde ise gnahlarna, ibadetindeki gaflet ve kusurlarna bak. Bu, korkununartmasna kfidir.

142. ou kere, bast aydnlnda elde edemediin fayday sana kabz karanlnda verir.Fayda asndan hangisinin size daha yakn olduunu bilemezsiniz (Nisa 4/11).

Aklama: Recnn okluu ferahl, korkunun okluu ise sknt ve hzn dourur. Bu ikihal gece ve gndz misali birbirini takip ederler. Hangisinin daha faydal olduu bilinmez.

Gndz ho, gece ise skc grnr ama bazen gece, gndzden daha hayrl olabilir (nkgeceleri ibadet, zikir, mnct ve manev hicabn kalkma zamandr).

Kabz hali belki bast haline gre daha skntldr ama bast halinde kazanlamayan faydalarbelki kabz halinde kazanlabilir. Nitekim demiler ki:

Bazen bir saatlik hzn ile -hznsz olarak- senelerce alnamayacak yol kat edilebilir.

143-144-145. Nurlarn dou yerleri kalpler ve srlardr.

Aklama: Nurlardan murat, ilh varidat ve mkefelerdir.

Allahtan (c.c) gelen ilh ltuflarn parlama yeri kalp ve srlardr.

Kalplere braklan bir nur vardr ki, gayb hazinelerinden akp gelir. Nur vardr ki, sayesindeHakkn eserleri sana alr. Yine nur vardr ki, sayesinde sana Onun vasflan alr.

Aklama: Kalplere gelen ilh nurlar derece derecedir.

Kalbe evvela yakn nuru gelir. Bu slm nuru olup, yldz misali zayftr. Allahn gaybhazinelerinden gelen yardmlarla kuvvetlenir ve ay gibi oalr. Bu ise iman nurudur.Kul bu nur ile her eyde Hakkn eserlerini grr, ibadet, zikir ve sohbetle bu nur artmayadevam ederek gne gibi oalr. Bu nur ise ihsan nuru olup kul bu nur ile her eydeHakkn sfatlarn mahede eder.

Bu sralama (slm, iman, ihsan) sofilere gredir. nk kul, zahir ibadetlerle megul olduumddete slm makamndadr. Amel kalbe ulap ihls, tezkiye ve tasfiye ile megul olduka

buna iman makam denilir. Amel ruh ve srra ulatnda ise ihsan makam denilir.

Fakihlere gre ise iman, slamdan evveldir. Her snfn merebi farkldr. Istlahtaki intilafnzarar yoktur.

146. Nefisler ayarn younluuyla perdelendii gibi bazen kalpler de nurlara taklr.

Aklama: Nefisler Haktan baka eylerle, zahir maddelerle ilgilenir, onlara k olur vebylece mahcup olur, hakikatten perdelenir.

Kalpler ise bazen manev makamlara taklp, asl maksuttan mahrum kalabilir.55


3/101

147. Srlarn nurlarn zahir rtlerle gizledi. Ta ki ortada olup, hret lisanyla seslenilmedeersizliinden onlar yceltsin

Aklama: Kalplere gelen nurlar grlseydi, meydanda olup deeri kalmayacakt. Zirameydanda olan eyin deeri dktr. Allah (c.c) onlarn deerini korumak iin zahirrtlerle gizledi.

55 bk. 2. Blm, 19. hikmet.53 Tirmiz, Sfatl-Kyme, 49.54 bk. 6. Blm, 46. hikmet ve 21. Blm, 184. hikmet.

Hikem-i Atiyye - Atullah skenderii (k.s)

Velayet dab

148. Evliyasna ulamay kendisine ulamaya vesile klanve ancak kendisine ulatrmak istediini evliyasna ulatran Allah tebih ederim.

Aklama: Allah (c.c) bir kulu kendisine ulatrmak istediinde evvela o kiiyi arif bir zataulatrr. Onu ulam, yolu ve dab bilen bir evliyaya tbi klar.

Allaha ulamaktan maksat, Onu tanmaktr. Yoksa mekn cihetinden deildir.

Seyr slk iin kmil bir rehber lazmdr. Kendi bana, bilmeden Ona ulamaya alanyolu arabilir veya ok oyalanabilir.

Allaha gtren yolu bilen kmil bir zata intisap eden mrid artk o zata teslim olmal, onuniaretlerine gre yola devam etmelidir. Bylece en ksa zamanda maksuduna ulaacaktr.

149. Kimi zaman seni melekt leminin gizlerine muttali klar da kullarn srlarna vkfolman engeller.

Aklama: Mlk lemi, gzn grd somut lemdir.


4/101

Melekt lemi, zahir hissiyat ile idrak edilemeyen, ancak ilim ve fehim ile idrak edilebilenmana lemidir.56

Ceberut lemi ise; ancak basiret ve marifet ile idrak edilebilir (Melekt leminden dahasakldr).

Arifler melekt leminin srlarna vkf olduklar iin kullarn srlarn grmezler. Dahamhim olan varken dk eylerle megul olmazlar. Zaten Mevlnn onlar manev srlaramuttali klmas da onlarn, kullarn gizli ayplaryla uramamalar sebebiyledir.

Khinler, sihirbazlar vs. ise kullarn srlaryla megul olduklar iin melekt lemininsrlarndan bihaberdirler.

150. Kullarn srlarna vakf olup da ilh merhametle ahlklanmayann bu vukufu fitneye vegnah kendi zerine ekmeye sebep olur.

Aklama: Allah (c.c) kullarn gnahlarn bildii halde onlar gizlemekte ve onlaramerhametiyle muamele etmektedir. Kfir bile olsalar onlara yine nimetlerini vermek te, iman

ettikleri takdirde onlar balamaktadr.

Kulun bir aybn gren insan, Allahn (c.c) merhametiyle ahlklanmamsa, o kulu hakirgrr ve kendi helakine sebep olabilir. Sr ve ayplar ifa etmeyip gizlemeli ve kullaramerhametle bakmaldr.

Rivayet edilir ki brahim (a.s) kendini mahlkatn en merhametlisi grd. Mevl da ona yerehlinin amellerini gsterdi. Bir gece fuhu ileyen birini grnce,Y Rabbi! Senin verdiin rzk yiyip, senin yarattn yeryznde yryor fakat emrinemuhalefet ediyor. Bunu helak eyle dedi. Allahda (c.c) o kiiyi helak etti.

Daha sonra baka birini grd ve yine beddua etti. Mevl (c.c) onu da helak etti ve yle nidaetti:Kullarmdan geri dur y brahim. Ben onlar uzun zamandr grmekteyim.

Dier bir rivayette,Senin mahlkata olan rahmetin nerede? Ben kullarma kar senden daha merhametliyim

buyurdu.

151. Nefsin gnahlardaki hazz ak ve bellidir. Taatlerdeki hazz ise gizli ve belirsizdir. Gizliolann tedavisi ise daha zordur.

Aklama: Nefsin gnahlardaki houna giden eyler; (haram olan) yeme, ime, cins mbaere

vs. gibi hiss isteklerdir.

Taatlerdeki houna giden eyler ise; riya, hret veya hrmet beklentisi, keif, keramet,makam sevdas vs. isteklerdir.

Nefsin gnahlardaki zaaf belli olduu iin tehis ve tedavisi kolaydr. Taatlerdeki lezzetlerise gizli olduu iin tedavisi daha zordur.


5/101

152-153. Bazen riya, insanlarn grmedii yerden bile kalbine girebilir. Hususiyetini halknbilmesini temenni etmen, kulluunda sadk olmadnn delilidir.

Aklama: Riya (gsteri) zahir amellerde olabilecei gibi, btnen de olabilir. Kulun zhd,takva, rza, marifet, keramet, muhabbet vs. hususiyetleri (zellikleri) olabilir. Bu gzelvasflarnn bilinmesini talep etmesi kalbin riyasdr.

Gizli olduu iin bu riyadan kurtulmak, zahir riyadan kurtulmaktan daha zordur.

Halkn nazarn Hakkn nazarnda yok et. Hakkn sana ynelmesini istiyorsan halkn sanaynelmesini isteme.

Aklama: Allahn (c.c) seni grdn bilerek mahlkun seni grmesini nemseme. Sanafayda verecek olan Allahn (c.c) grmesi ve bilmesidir. Bakasnn sana verecek bir faydasyoktur.

O halde kullarn sana ynelmesini veya terketmesini nnemseme. Halkn gzne girmek iinHakk kstrme.

yet-i kermede,Kim Allaha tevekkl ederse O ona yeter (Talk 65/3).

Allah kuluna kfi deil mi? (Zmer 39/36) buyrulmutur.

Reslullah (s.a.v), bn Abbasn (r.a) ahsnda bizlere yle nasihat etmitir:Allahn hukukunu koru, O da seni korur. Allahn hududunu koru, Onu karnda grrsn.Bir ey istediinde Allahtan iste. Sndnda Allaha sn. Bil ki, btn mmet sana birhayr vermek zere toplansa Allahn sana yazdndan baka fayda veremez. Sana bir zararvermek zere toplansalar yine Allahn yazdndan baka bir zarar w remezler. Kalemlerkurudu, sayfalar drld. 57

154. Hakk tanyan her eyde Onu grr. Onda fni olan her eyden yok olur. Onu sevenhibir eyi Ona tercih etmez.

Aklama: eyh (r.a) burada tedelli etmi yani messirden esere delil getirmitir. Zira marifetfenadan, fena da muhabbetten stndr.

Muhabbetin almeti; sevilenin dediini yapmak, onun isteini kendi isteine tercih etmektir.

Bir iir de Seven sevdiine itaat eder denmektedir.

Muhabbet fenann mukaddimesidir, yani fenaya vesiledir, fenann ncsdr. Hakta fni olanartk Ondan baka bir ey grmez. Btn mahlklar ondan kaybolur.

Arif ise her eyde Mevly grr. Varlklara baktnda Mevlnn kudretini, azametini,merhametini ve kemal vasflarn mahede eder.

155. Hakk sana perdeleyen ancak Onun sana olan yaknlnn iddetidir. Perdelenmiolmas zuhurunun iddetinden, gzlerden gizlenmi olmas ise Onun nurununazametindendir.


6/101

Aklama: ok yakn olan grlmez. Nitekim insann (lzbebeini grmesi mmkn deildir.Mevl (c.c) ise kullarna ok daha fazla yakndr.

Biz insan yarattk ve nefsinin ona fsltsn biliyoruz. Biz ona ahdamarndan daha yaknz(Kaf 50/16).

Misal: nsan uzaktan misk kokusunu alr. Kokuyu takip ederek ilerler. Kokunun iddetigittike artar. Ta ki kokunun bulunduu odaya girildiinde artk koku hissedilmez olur.

Mevlnn gizliliindeki ikinci hikmet ise, zuhurunun iddetidir. Bu ise gizlilii gerektirir.Gnein zayf iken ona baklabilir. Ama iddetle parladndan zayf gzler ona

bakamaz, bakmaya alsa da bir ey gremez. Bu iddetli zuhur gizi gerektirir.

nc hikmet ise, Onun nurunun azametidir. Bu nurdan murat, hiss nur deil, isim vesfatlarnn manalarnn ihtiva ettii nurlar olup, ceberut leminden gelen asl nurlardr.

sra gecesi hakknda Reslullaha (s.a.v) soruldu: Y Reslallah! Rabbini grdn m?

Buyurdu ki:Nurdur, nasl greyim? (Yani, nur beni bastrd, bana galip geldi).

Dier bir rivayette,Nur grdm buyurdu.58

Muhtemeldir ki, ilk seferinde nurun iddetinden ba gzyle grmeye g yetiremedi, ancakbasiret gzyle mahede edebildi.

Bu meselede limlerin ihtilaf olsa da ittifak ettikleri bir hkm vardr ki o da, Allahnnurunun azameti ve bu azamet sebebiyle grlebilmesinin zorluudur.59

56 bk. 25. Blm, 230. hikmet.57 Tirmiz, Sfatl-Kyme, 59.58 Mslim, mn, 291.59 bk. 1, Blm, 15. hikmet.

Hikem-i Atiyye Atullah skenderii (k.s)

hd Hakknda eyhhazretlerine sordular: Reslullah (s.a.v) buyurmutur ki:


7/101

Gzmn aydnl namazda klnd. 91(Yani, gnlmn ferahl, kalbimin huzuru namaz ierisinde klnmtr.)

Acaba bu gz aydnl sadece ona m mahsustur, yoksa bakalarnn da bunda bir nasibi varmdr?eyh (r.a) yle cevap verdi:

243. hd ile gzn aydnlanmas, mehudu tanma miktarncadr. Hi kimsenin tanmas iseReslullahn (s.a.v) tanmas gibi deildir. Demek ki kimsenin gz aydnl onunki kadarolamaz.

Reslullahn (s.a.v) namazda gznn aydnlanmas, namaz ierisinde mehudun (Allahn)azametini grd iindir. Nitekim o (s.a.v); namazla demeyip namazda demek suretiyle

buna iaret etmitir. nk onun gz Rabbinden bakasyla aydnlanmaz.Allah gryormu gibi ibadet et buyurarak bakalarna dahi bunu emrederken vezikredilen makama iaret ederken o, namazda Rabbinden bakasn nasl grsn? Zira onun,Rabbini grrken beraberinde bakasn grmesi muhaldir.

Aklama: Namaz, Reslullahtan (s.a.v) bakasnn da gz nuru, kalp huzuru olabilir. Fakatnamazn kalp huzuru oluu, kulun namazdayken Rabbinin azametini mahede eylemesisebebiyledir. Kim Rabbini ne kadar tanyorsa namaz o kadar gz nuru olabilir. Herkesinhuzuru, marifeti miktarncadr. Hi kimsenin huzuru ise Reslullahn (s.a.v) huzuru gibiolamaz. nk Mevly (c.c) ondan ok tanyan yoktur.

Hadis-i erifte Peygamber Efendimiz (s.a.v),Gzmn aydnl namazda buyurmu fakat namazla dememitir. Efendimiz namazhedef deil, Rabbinin hdu iin bir vasta grmtr. Huzuru namazn kendisiyle deil,namazda ettii mahede iledir.

Biri derse ki:Namazla da gz aydnlanabilir. nk namaz Allahn bir fazl olup, Onun ihsann gsterir.Allah (c.c),De ki, Bunlar Allahn fazl ve rahmetiyledir. Bununla sevinsinler (Ynus 10/58).

buyurmuken kul onunla nasl ferahlanmaz, namaz bizzat nasl gz nuru olmaz?

Cevap: yi bilesin ki; ilh hitabn srrn dnen iin bu sorunun cevab yet ierisinde imaedilmitir. Allah (c.c): sevinsinler dedi fakat, Ey Muhammed, sen sevin demedi.

Yani onlara syle, ihsan ve fazi ile sevinsinler. Fakat senin sevinmen ihsan eden ile olsun.Zira dier bir yet bunu teyit eder:Sen Allah de. Sonra onlan daldktan eyde oynar halde brak (Enm 6/91).

Aklama: Nimetlerle sevinmek avamn iidir. Hakikat ehli ise nimetlerin kendisiyle deil,ancak mnim yani nimetleri veren ile sevinir. Birinci yet bu nkteyi ima etmekte, ikinciyet ise beyan etmektedir.

244. Minnetlerin (ihsanlarn) gelii hususunda insanlar ksmdr:Birinci ksm, srf nimetlerden faydalanmakla sevinen fakat o nimetleri oluturup kendisinehediye eden Allah grmeyen gafillerdir. Verildikleri eylerle sevindiklerinde aniden onlaryakalayverdik (Enam 6/44) ilh buyruu bunlara uygundur.


8/101

kinci ksm, ihsanlar, gnderenden bir minnet ve ulatran Allahtan bir nimet grmeklesevinenlerdir. De ki: Bunlar Allahn fazi ve rahmetiyledir. Bununla sevinsinler. Bu onlarntopladklarndan daha hayrldr (Ynus 10/58) yeti ise bunlara uygundur.

nc ksm, Allahla sevinenlerdir. Onlar nimetlerin ne zahir faydalaryla ne de btnminnetleri ile megul olur. Bilakis meguliyetleri masivadan geip Allah grmek, hep Onu

dnmek ve Ondan bakasn grmemektir. Allah de, sonra onlar brak, daldklar eydeoynayadursunlar (Enam6/91) buyruu bunlar iindir.

Allah Tel, Davuda (a.s) yle vahyetti:Ey Davud! Sadk olanlara syle, benimle sevinsinler ve beni zikretmekle nimetlensinler.

lh minnet ve ihsanlar karsnda insanlar ksmdr:Birinci ksm avam tabakas olup, devaml nimetleri grrler ve onunla sevinirler. O nimetleriina eden ve hediye eden Allah Tel ve Tekaddesi hatrlamazlar.

kinci ksm havas (sekinler) tabakasdr. man ve slm nimetleri ile sevinirler ve nimetlerinAllahn bir ltf olduunu bilirler.

Ynus sresindeki yet bunlar hakkndadr. yet-i kermede geen Allahn fazlndanmaksat iman nimeti, rahmefinden maksat ise Kurn- Kerm veya slm nimeti olarakaklanmtr.

nc ksm ise ehassl-havas (sekinlerin sekinleri) tabakasdr. Bunlar ne birinci ksmgibi sadece nimetlerden istifade ile, ne de ikinci ksm gibi nimetleri Allahtan bilmeklesevinirler. Onlarn sevinci ve huzuru sadece Allah iledir. Gzleri ne nimetleri, ne de Allahtan

bakasn grr. Onlar Allah hatrlar ve Onun dndakilere iltifat ve itibar etmezler.

eyh (r.a) sonra risalelere u dua ile son vermitir: Mevl (c.c) bizlerin ferahn kendisiyle ve rzasyla klsn. Bizlere Onu anlamay nasipeylesin. Gafillerden klmaktan muhafaza eylesin. hsan ve keremiyle bizleri mttakilerinyoluna muvaffak eylesin.

MNCT (Yakarlar)ilh! Ben zenginliimde bile fakirken, fakirliimde nasl fakir olmayaym?

Aklama: eyh hazretleri burada izhar- tehassr yapm yani Allaha kar zelilliinigstermitir.

Kul iin zenginlik vehm yani zanna dayal, fakirlik ise asldir.

Kul kendini mstani zannetse bile Allaha muhtatr. Ya fakirliini bildii halde nasl Onamuhta olmasn?Ey insanlar! Siz Allaha muhtasnz. O ise (her eyden) mstani ve hamde layktr (Ftr35/15).

Yahut da, bu dnyada dahi Allaha muhtatr. lp, ei, dostu onu terkettii zaman naslmuhta olmasn?

lh! Ben ilmimde bile cahilken, cehlimde nasl cahil olmayaym?


9/101

Aklama: Kul iin ilim arz, cehalet ise asldir. Kul, Allahn ona bahettii nisbette ilimsahibidir.

Allah sizi analarnzn karnndan kard, hibir ey bilmez haldeydiniz (Nani 16/78).

Ayrca ilim nisbdir. Bir kul avama nisbetle lim olsa da ezel ve kll ilim sahibi Allaha

nisbetle ok cahildir.limden ancak ok az bir ey verilmitir (isr 17/85).

nsan ok zalim ve ok cahildir (Anzb 33/72).

Y Rabbi! Ben bildiklerime ramen sana kar ok cahilken, asl olan cahilliimde nasl cahilolmayaym?

eyh hazretleri bu mnctnda ise cahilliiyle tevessl etmi yani cahilliini vesile klmtr.

lh! Tedbirinin eitlilii ve takdirinin sratle gelii, arif kullarn ihsanlara balanmak vebela annda mitsizlie dmekten menetmitir.

Aklama: Tedbirden murat, Cenb- Mevlnn kul hakknda irade ettii hkmlerdir.

Tedbirin eitlilii, kul hakkndaki hkmlerin deimesidir. Mesela Allah (c.c) aziz olanzelil klar, shhatliyi hasta eder, zengini fakir klar, mmini kfir eder, limi cahil eder veya

bunlarn tersi gibi.

Allahn takdiri de pek sratli gelir. Btn bu deiiklikler aniden olabilir. Dn zengin olanbugn fakir olabilir. Sabah mmin kalkan akam kfir yatabilir (Allah bizleri muhafazaeylesin) veya bu gn ameli kt olan yarn salih olabilir.

te bunu bilen arifler Allahn ihsan ettii mal, evlat, makam gibi vergilere gnlbalamazlar, bir gn btn bunlarn gidebileceini bilirler. Balarna bir bela veya skntgeldiinde yine Allahn bunlar deitirebileceini hatrlayarak mitsizlie dmezler.

lh! Benden benim alaklma uygun eyler zuhur eder. Senden ise senin keremine lykeyler sadr olur.

Aklama: Kul hata edicidir, nakstr. badetin hakkn veremez. Allah hakkyla tanyamaz.

Allah (c.c) ise kerem sahibidir, cmerttir, affedicidir, ihsan edicidir ve ok merhametlidir.

Y Rabbi! Benim alaklma lyk kt fiillerime, noksanlklarma ve gnahlarma bakma.

Rahmetin, keremin onlardan daha byktr. Azab hak etmiim fakat ltfn ve ihsannla banamuamele eyle. nk senden ancak keremine muvafk muamele mid ederim.

lh! Daha benim zayflm vcuda gelmezden evvel sen kendini ltuf ve efkatle vasf lamiken, zayflm vcuda geldikten sonra beni o ltuf ve efkatinden mahrum brakr msn?

Aklama: Hikmet ehli zatlar sadece insan zerinde, akln idrak ettii 12.000 hikmet tesbitetmilerdir. Akln idrak edemedii hikmetleri ise sadece Allah bilir. nsann yiyecei, iecei,giyecei ve dier levazm dahi birok hikmet ve nimet ihtiva eder. nsan bir dndnde


10/101

Allahn ne kadar ltuf ve ihsan sahibi olduunu grecektir.Allah kullarna ok ltufkardr (ra 42/19).

phesiz Allah insanlara ok efkatli ve ok merhametlidir (Hac 22/65).

nsan, doduu andan itibaren hatta doum ncesinden balayarak zayftr. Allah (c.c) daha

insan domadan evvel ona ltfetmi, ona bir hayat balam ve onu kniatta ad geen birvarlk klmtr. Sonra onu ana karnnda muhafaza etmi, gz, kulak, el, dil vermi, iman,amel ve ilim ihsan eylemi, bugnlere getirmitir.

Yok iken yaratmak suretiyle insana ltfeden Allah, yarattktan sonra (varken) onu efkatindenmahrum eder mi? Daha zayfl yokken acyan Allah, zayf olan kuluna ac maz m?

lh! ayet benden bir gzellik zuhur ederse o senin fazlnladr ve minnet sanadr. ayetbenden bir ktlk zuhur ederse bu senin adaletinledir ve hccet sanadr.

Aklama: Kulun sz, fiil ve ahlknda grlen gzellikler Allahn bahetmesiyledir. O haldeAllahn kul zerinde minneti vardr. (H) kulun Allah zerinde minneti olamaz.

Kuldan zuhur eden ktlkler ise Allahn adaletiyledir. Allah ona gzellii ltfetmemi amazulm de etmemitir. nk kul ktl tercih etmi, Allah da fiili, raz olmad haldeyaratmtr.92

Kty tercih eden kul zerinde Allahn hcceti (delili) vardr. Dilerse ona azap edebilir.Zira kul bunu hak etmitir.

De ki: Tam ve kmil hccet Allahndr. Eer O dileseydi hepinizi hidayeteerdirirdi(En1m 6/149).

lh! Bana sen kefil olmuken beni nasl nefsime smarlarsn?

Kim Allaha tevekkl ederse O ona yeter (Talk 65/3).

Yeryznde hibir canl yoktur ki rzk Allaha ait olmasn (Hd 11/6) buyurmusun.

O halde beni bakasna muhta brakma.

Sen benim yardmcmken nasl zayi olurum?Allah iman edenleri mdafaa eder (Hac 22/38).

Ey iman edenler! ayet Allahn dinine yardm ederseniz O da size yardm eder ve

ayaklarnz sabit klar (Muhammed 47/7).

Mminlere yardm etmek zerimize haktr (Rm 30/47) buyurmusun.

O halde beni zulme maruz brakma, benim hrmetimi koru.Sen beni gzetirken nasl mahrum olurum?

Allah iman edenlerin dostudur (i-i imrn 3/68).


11/101

phesiz Allah sizin zerinizde gzetleyicidir (Nis 4/1) buyurmusun.

O halde inayetinle beni kuat. Rahmetinden mahrum eyleme.

te sana, sana olan fakrmla tevessl ediyorum.

Aklama: Sana muhtacm. Bakasnn beni affetme yetkisi yok. Sana olan fakrm hatrnabeni bala.

Sana ulamas imkansz olan eyi nasl sana vesile klarm?

Aklama: Amellerin faydas kuldan Allaha deil, Allahtan kuladr.

badet ve taatimin faydas banadr. badetimin sana bir faydas yok ki onu vesile klaym.

Halim senden gizli deilken onu nasl sana ikyet edeyim?

Aklama: Yerde ve gkte hibir ey senden gizli deildir. Gizliyi de aikr da bilirsin. Sen

halimi biliyorken sylememe ne hacet var?

Kalbimden geenleri oraya sen yerletirmiken, onlar sana nasl tercme edeyim?

Aklama: Her eyi yaratan sensin. Kalbimden geenleri de sen yarattn. Senin daha iyibildiin eyi nasl sana aklayabilirim?

Emellerim sana arzolmuken nasl ziyan olsun?

Aklama: Merhamet ve keremin o kadar ok ki, isteklerim nasl heba olsun?

Sana ve seninle kaim olmuken ahvalimi nasl gzel klmazsn?

Aklama: Zat ile kaim olan tek sensin. Ben de, hallerim de senin var klmanladr ve sanadr.O halde halimi dzelt.

lh! Cehaletimin okluuna ramen bana ne kadar ltufkrsn. Yaptklarmn irkinliklerineramen bana ne kadar merhametlisin.

Aklama: Apak ltuflarnn kymetini bilemediim iin cehaletime bakma, gizli ltfunubenden esirgeme. Gnahlarmn okluuna bakma. Yce merhametinle beni bala.

lh! Bana ne kadar yaknsn, ben ise sana ne kadar uzam.

Aklama: Y Rabbi! Ltfn, keremin, ilmin, kudretin, kuatcln ve rahmetin bana okyakn. Ben ise hata ve gnahlarm ile senden ok uzam.

lh! Bana ne kadar efkatlisin. Beni senden ne perdeleyebilir?

Aklama: Y Rabbi! Sen ltfedersen hicap kalkar. Refet ve efkat eyle de hicab kaldr.


12/101

lh! Eserlerin eitlilii ve tavrlarn deiikliinden anladm ki; benden istediin, hereyden kendini bana tantman, ta ki hibir eyde senden cahil olmamamdr.

Aklama: Eserlerin eitlilii, varlklarn eitli niteliklerde olmas demektir. Kat, sv, scak,souk, nur, zulmet, su, ate, siyah, beyaz, kurt, ku, aa, ta vs. gibi

Tavrlarn deiiklii, insana arz olan deiik vasflardr. Genlik, yallk, alk, tokluk,shhat, maraz, zenginlik, fakirlik, izzet, zillet, kabz, bast, men, at, cell, ceml, hayat, mematvs. gibi.

te btn bunlar bana her eyde seni tanmam ilham ediyor. Mesel shhat ve izzet anm,senin ceml ve merhametini, hastalk ve zillet anm ise senin cell ve gazabn grmemigerektiriyor.

lh! Alaklm ne zaman beni sustursa keremin beni konuturur. (Kt) vasflarm nezaman beni mitsizlie drse, minnetin beni heveslendirir.

Aklama: Y Rabbi! Kendime bakp noksanlm grdmde dilim tutulur, mitsiz

olurum. Ama senin ihsan ve keremini grdmde cesaretim gelir, midim artar.

lh! yilikleri bile kt olann ktlkleri nasl kt olmasn? Hakikatleri bile iddia olannkuru iddialar nasl iddia olmasn?

Aklama: Kulun yapm olduu ibadetler noksanlktan uzak deildir. Zira Allaha hakkylaibadet etmek mmkn deildir. Namaz, zikir gibi ibadetler iyi olmasna ramen, gafletkarmak suretiyle Cenb- Hakka hakikaten layk olmayp, hkmen ktdr.

Hakikatler dahi byledir. Ariflerin manev zevkleri, dervilerin vecdleri deavi (haksz iddia)ve hev karmaktan hli deildir. Fakat Mevlnn msamahas vardr.

badetlerim dahi ktyken, ya ktlklerimin hali nasldr?

Hakikatlerim dahi pheliyken ya kuru iddialarm ne haldedir?

lh! Nafiz hkmn ve kahir meiyyetin/iraden ne bir sz sahibine sz, ne de bir hal sahibinehal brakmtr.

Aklama: Allahn hkm nafiz (geerli), iradesi de kahirdir (stn, ezici). Her gnahkr biranda deitirebilir. En zengin kii bir anda fakir olabilir. En ak kul tvbe edip evliya olabilir.Allahn kudretini bilen emin olmaz, nefsine gvenmez. Daima kendini Ona mecburhisseder. Ne sze bakar, ne de haline gvenir.

lh! Nice taatlerde bulunup, haller yaamsam da adaletin onlara gvenimi ykt. Hattafazln beni (onlara gvenmekten) piman etti.

Aklama: badetler ne kadar ok da olsa Allahn nimetlerine denk deildir. ayet Allah, fazive insanyla deil de adaletiyle bizi hesaba ekerse kurtulmamz mmkn deildir. O haldeamellerimize ve hallerimize gvenmeyelim. Onun rahmetine snalm.


13/101

lh! Bilirsin ki, taatim her ne kadar fiilen daim deilse de muhabbet ve niyet cihetindendaimdir.

Aklama: Kul fiilen, muhabbeten ve azmen her lahzada Rabbine boyun emek zorundadr.ayet buna gc yetmiyorsa kalben hayr ve taate niyet etmelidir.

Mminin niyeti amelinden hayrldr. 93Y Rabbi! Her ne kadar sana ibadetim daim olmasa da bunu istiyorum, seviyorum ve niyetediyorum.

lh! Sen kahir ve stn iken nasl azmederim? Sen emredici iken nasl azmetmem?

Aklama: Hakikat gzyle bakldnda benim taat ve ibadete gcm yok. Gc veren vemuvaffak eden sensin. Ben yapmyorum, sen yaptryorsun.

Zahire baknca ise ben yapyorum. Sen ibadeti emretmiken nasl yapmayaym? Bunamecburum.

eyh (r.a) bu mnctta mridlerine hakikat ve eriat cem etme makamn gstermitir.lh! Eserlere bakp durmam, senin uzakln gerektiyor. yleyse sana ulatracak birhizmetle (amelle) beni bulutur.

Aklama: Senin dndaki varlklar nefy veya ispat ile uramam, beni senden uzak klyor.(Varlklar ispat yani grmek, hicap ehlinin; nefy yani grmemek ise fena ve cezbe ehlininmakamdr. Nefyden sonra ispat ise beka ehlinin makamdr.)Bana bir rahmet ver ki varlklarn nefy veya ispatndan geip hakikate ulaaym.

lh! Varl sana muhta olan ey (mevcudat) ile nasl sana delalet edilebilir? Sendeolmayan zuhur bakasnda var m da o ey seni gsterecek? Ne zaman kayboldun da sanadelalet edecek bir delile ihtiyacn olsun? Ne zaman uzak oldun ki eserler sana ulatrsn(varln ispatlasn)?

Aklama: Hicap ehli, eserden messirin varlna delil getirir. Kinata bakarak yaratcyispatlar. Grnene bakarak gayba inanr (Hicap ehline de byle delil getirilir).

Ayan ehli ise inandna veya grdne teslim olur. Gayb onun yannda mehud gibidir.

Cenb- Mevly grmek ise ancak kalp gzyle mmkndr. Cneyd Badad (r.a) der ki:

Gzler Onu bu dnyada aka gremez. Fakat kalpler Onu iman hakikatleriyle tanr.

lh! Senin, kendisini gzetleyici olduunu grmeyen gz kr olmutur. Seninmuhabbetinden nasibi olmayan kulun ticareti zarar etmitir.

Aklama: phesiz Allah sizin zerinizde gzetleyicidir. (Nisa 4/1).

Bunun farknda olmayan gz krdr.Yine kul, Ona olan ibadetini srf cennet arzusu veya cehennem korkusu ile deil, muhabbetile yapmaldr. Muhabbetsiz veya baka maksatlarla ibadet eden kul zarardadr.


14/101

Rbia el-Adeviyye (r.anha) u iirinde bu manaya iaret etmitir:Seni iki sevgiyle seviyorum Biri gnl sevgim, dieri ehliyetin Gnl sevgim, zikrinemtak olup Masivadan geip, seni anmamdr. Bu sevgiye senin ehil olmansa; Hicabkaldrman, sana bakmamdr. kisinde de vg benim deildir Her ikisinde hamd sana aittir.

18. lh! Eserlere dnmeyi emrettin, yleyse beni oraya nur kisvesi ve hidayet bilgisiyle

dnder ki, dnm de gidiim gibi olsun. Onlara iltifat etmekten srrm korunsun ve onlaragvenmekten himmetim yce olsun. phesiz sen her eye kadirsin. rrahrim 66/8)

Aklama: Burada mellif (r.a) fenfillah makamndan bekabillah makamna gemektenbahsetmektedir.

Fenfillah; istirak ve sekr makamdr. Bu makamda kul Allahtan baka hibir ey grmez.Fakat daha ileride beka makam vardr.

Bekabillah; sahv (uyank, akl banda olma) makamdr. Hakkn hdu onu mahluktan gafiletmez. Her hak sahibine hakkn verir. Her eyi Haktan grd halde kullara teekkr bir

bor bilir. Bu makama; rc anillah (tekrar halka dnme makam) denilir.94

Slikin fena makamna ulaabilmesi iin nasl ki mahlka meyil ve itimat etmekten korunmasgerekiyorsa, halka dnerken de himmeti/niyeti bunlardan kurtulmu olmaldr. Halkakarmas da Hak iin olmaldr.

lh! Senin huzurundaki u zelilliim aikrdr ve halim sana gizli deildir. Sana ulamayancak senden istiyorum. Sana seninle delil getiriyorum (senin sayende seni tanyorum).

Nurunla beni kendine ilet. Beni huzurunda sadk bir kul olarak dik.

Aklama: Ariflerden birine sorulmu.Rabbini neyle tandn? Demi ki:

Rabbimi yine Rabbim sayesinde buldum. ayet Onun tevfiki olmasayd Rabbimitanyamazdm.

lh! Bana ilim hazinelerindeki ilimlerden hibe et. Korunmu (gizli) isminin srr ile benikoru.

lim hazinelerinden murat, mevhub yani vehb ilimdir. Allah (c.c) vermedike hi kimsegayret ve kesbiyle bu ilimleri elde edemez.

Korunmu isminden murat ise, Allahn ism-i zamidir. Onunla dua edildiinde icabet eder,istenildiinde verir.

lh! Beni kurb ehlinin hakikatleri ile hakikatlendir ve cezbe ehlinin yolundan yrt.

Aklama: Cezbe yani Allah katndan bir ak, muhabbet, ilh eki olmadka mcerred slkile vusul olmaz.

mam- Rabbn (k.s); vusul iin iki ey gerekli olduunu, bunlarn da cezbe ve slkolduunu sylemitir.95


15/101

lh! Beni tedbire muhta brakma, kendi tedbirinle bana yet. Beni tercihe muhta brakma,kendi tercihinle beni mstani kl. Beni zaruretimin merkezine dik.

Aklama: Beni kendi akl ve tercihime brakma. lerimi ve slkm sen evket. Beni hayrizgisinde yrt. Sana olan fakr ve mecburiyetimi bileyim. Beni hep kendine muhta brak.

lh! Beni nefsimin zilletinden kar. lmm gelmeden beni phe ve irkimden temizle.Senden yardm istiyorum, bana yardm et. Sana tevekkl ediyorum, beni bakasna muhtaetme. Sadece senden istiyorum, elimi bo evirme. Senin fazln arzuluyorum, mahrumeyleme. Sana yneliyorum, beni uzaklatrma. Senin kapnda duruyorum, beni kovma.

Aklama: Nefsin zilletinden murat, kendini hakir grmek, tevazuda bulunmak deil,bakalarnn elinde olana tamah etmek ve hrsl olmaktr.

pheden murat, Allahn ihsan veya rzk vermesi gibi hususlarda pheli olmaktr.

irkten murat ise, kalbin Allahtan bakasna iltilal nl mesi, srf Ona teslim olmayp,sebeplere bal kalmnsd

lh! Senin rzan senden gelecek sebeplerden bile mnezzehtir. Benim yaptm ameller naslona sebep olabilir? Sen, sana senden gelecek bir menfaatten bile zatnla mstani iken bendennasl mstani olmayasn?

Aklama: Allahn rzas bir illetle mall deildir. Srf Onun vergisi, bah ve ihsandr.Ondan dahi Ona bir fayda ulamaz. Zira O kadmdir. Eksik deildir ki tamam olsun. Kemalve kudretinde bir gedik yoktur ki kapansn.

Taat ve ibadetlerin rzaya, gnahlarn ise gazaba almet olduu inkr edilemez. Fakat Mevl(c.c) gnahkrlardan da raz olabilir veya itaatkr bir kula da gazap edebilir. Birinci ksm okfazladr. nk Allahn ltf gazabn gemitir. kinci ksm ise pek nadir olmasna ramen

byk zatlar hep si hatimeden korkmulardr.

Sonu olarak; insan ne kadar ok olursa olsun ameline gvenmemeli, Allah (c.c) rzasnbahsetmedike srf ameliyle Onun rzasn kazanamayacan ve Allahn onun amelineihtiyac olmadn iyi bilmelidir.

lh! Kaza ve kader bana galip geldi. Hev ve heves, ehvet balaryla beni esir etti. O haldeyardmcm sen ol ki yardmn bana ve etbama ulasn. Fazlnla beni zengin kl ki istemekyerine seninle yetineyim.

Sen ki, nurlarn veli kullarnn kalbinde parlattn da seni tanyp birlediler.

Sen ki, ayar dostlarnn kalbinden izale ettin de senden bakasn sevmeyip, bakasnasnmadlar. lemlerden soutup uzaklatrmakla onlara nsiyet eden sen oldun. Onlara senhidayet ettin ve yollarn buldular.

Aklama: eyh (r.a) birok mnctnda olduu gibi burada da sarahaten istemek yerinetarizde bulunmutur.


16/101

Yani, nurlarn kalbime parlat da seni tanyaym. Masivay kalbimden sil de bakasna nazaretmeyeyim. Veli kullarn gibi beni de bakalarndan rkt ki sadece seninle nsiyet edeyim vehidayet eyle ki hakikat alametlerini grebileyim.

Seni kaybeden neyi bulmu? Seni bulan neyi kaybet mi?

Senden baka bedele raz olan zarar etmitir. Senden ayrlmay isteyen hsrana uramtr.

Aklama: Seni tanmayan kii dnyaya mlik olsa da ne faydas var? Seni tanyan ise hibireyi olmasa bile bir zarar yok. nk sen ona yetersin.

Senden bakasn seven ve talep eden aldanmtr. Sen, kapna diktikten sonra yz eviripbakalarna iltifat eden veya gvenen hsran olmutur.

lh! Sen ihsanlarn kesmemi iken nasl bakasndan medet umulur? Sen verme detinideitirmemiken nasl bakasndan istenir?

Aklama: Senin minnet ve ihsanlarn hl gelmeye devam ederken, sen bu detini

deitirmemiken nasl senden bakasndan bir ey istenebilir?

Ey sevdiklerine nsiyet zevkini tattrp da onlar huzurunda yaltaklanarak durur hale getiren(Allah)!..

Ey dostlarna heybet elbisesi giydirip de onlar huzurunda izzetiyle izzetlenir halde durduran(Allah)!..

Aklama: Allah (c.c) kulunu Cinsiyetin (ba baa kalmann) zevkini tattrdnda, kulhuzurun zevkiyle Rabbine yaltaklanr. Kulun Rabbine yaltaklanmas en mergub ve en efdalhareketlerdendir. Bunu ancak evk ehli bilebilir.

Bir hadis-i erifte yle buyrulur:Allah (c.c) bir kulu sevdiinde meleklerine der ki:Bu kulum dua ettiinde hacetini geciktirin. nk ben onun sesini iitmeyi seviyorum. 96

Yine Mevl (c.c) temkin ehli kullarna heybet libas giydirir ki onlar Allahtan bakasndanmstani olurlar. Bakasndan korkmazlar. Bunun verdii izzetle mahlka iltifat etmezler.

Bir hadis-i erifte,Kim Allahtan korkarsa her ey ondan korkar. Kim Allahtan korkmazsa her ey onukorkutur buyrulmutur.97

Zikredenlerden evvel zkir olan sensin. bidlerin tevecchnden evvel ihsan balatan sensin.steyenler daha istemeden vermek suretiyle cmertlik eden sensin. Veren sensin, sonra kendiverdiinden bor isteyen yine sensin.

Aklama: Zkire zikri hibe eden Allahtr. Kul daha Allah hatrlamazken Allah onuhatrlam ve ona zikri bahsetmitir. Onun ihsan olmasa bidler nasl Ona ynelebilirdi?steyenler daha istemeden evvel, O onlarn kalplerine istemelerini ilham etmi ve vermeyivaad etmitir.


17/101

Kurn- Kermde,Kim Allaha gzel bir dn, verecek olursa, Allah da onun karln kat kat verir ve ayrcaonun ok deerli mkafat da vardr (Hadd 57/11).

Yani kim bu dnyada Allah iin bir sadaka verirse veya cihad eder yahut ibadet edersehirette onun karln kat kat alacaktr.

Mevl (c.c) kendi verdiinden bor istemektedir. Aslnda tamamn kendi vermi, bir ksmnistemitir.

Yani Allah yolunda bir ey harcayan aslnda Allaha bir ey vermiyor, yine Allahn onaverdiinden veriyor.

lh! Rahmetinle beni iste ki sana ulaabileyim. yiliinle beni ek ki sana ynelebileyim.

Aklama: Cezbe ver ki slk edebileyim.

lh! Sana itaat ettiimde nasl ki korkum zail olmuyorsa, isyan ettiimde de senden midim

kesilmez.

Aklama: Kul itaat etse de Allahn gazabndan korkmal, isyan etse de Onun rahmetindenmitli olmaldr.

lemler beni sana iteliyor. Keremini bilmem beni sana iletiyor.

Aklama: Her neye meyletsem beni kendinden soutup, sana rc etmemi salyor. Bylecesenden baka kerim olmadn anlyor ve senin kapnda duruyorum.Allahn keremini bilen, bakasndan bir ey beklemez.

lh! Emelim sen iken nasl mahrum olurum? Yahut sana tevekkl etmiken nasl hakirolurum?

Aklama: Sen ekreml-ekremin iken nasl elim bo dnsn? Yce kitabnda,Kim Allaha tevekkl ederse O ona kainin (Talak 65/3) buyurmuken nasl hakirolabilirim?

lh! Sen beni zillete dikmiken nasl izzeti talep edebilirim? Yahut beni kendine nisbetetmiken nasl izzeti talep etmem?

Senin ciz bir kulun olmam hasebiyle, sana kar nasl izzetlenebilirim?

Ama beni kendine nisbet etmisin. Kulum demisin. Kendi kalbimde, iime dnk naslereflenmeyeyim?

Sen beni fakr iine dikmiken nasl fakir olmayaym? Yahut cmertliinle benizenginletirmiken nasl fakir olaym?

Aklama: Beni fakirlie dikmisin. Yaratlm ve gelimem hep senin imdadnla olmu.Nefsim senin kudretinde. O halde nasl sana muhta olmam?


18/101

Ey insanlar! Sizler Allaha muhtasnz. O ise mstani ve hamde layktr (Ftr 35/15).

Fakat bana kanaat vermi, gzm bakalarnda olandan ekmisin. Sen bana kfi iken naslbakalarna muhta olurum?

Sen, kendisinden baka ilh olmayan yce Allahsn. Her eyde kendini tanttn. Seni

bilmeyen yok.

Sen yle bir zatsn ki, her eyde kendini bana bildirdin de seni her eyde zahir grdm. Herey iin zahir olan sensin.

Aklama:Her eyde vardr Ona bir almet Eder Onun birliine delalet.

Ey rahmaniyetiyle arna istiva eden. Bylece lemler arnda kaybolduu gibi ar dahirahmaniyetinden kaybolan.

Aklama: Reslullaha (s.a.v) krsiden sorulduunda yle buyurmutur:

Nefsim kudretinde olan Allaha yemin ederim ki yedi kat sema ve yedi kat yer krsiyenazaran le atlm hu halka (yzk) kadardr. Arn krsiye stnl ise ln o halkayastnl kadardr. 98Yerler ve gkler krsiye oranla ok kktr, krsi ise arn bykl karsndakaybolmutur. Ar ise Mevlnn rahmaniyeti ierisindedir.

Bu mnct,Rahman, ara istiva etmitir (Tn 20/5) yet-i kermesini aklamaktadr. stivadan murat,oturmak deildir. nk Allah (c.c) mahlkata benzemez. O halde istiva; rahmetiylekuatma manasndadr. yette Rahman ismi zikredilmesi de buna iarettir.

Eserleri eserlerle yok ettin. Ayar nur feleklerinin kuatmasyla mahveyledin.

Aklama: Birinci eserler; yerler ve gkler (tm kinat); ikinci eserler ise, artr. Kinat arnazameti karsnda yok gibi kktr.

Ayardan maksat yine artr. Nur feleklerinden maksat, zat ve sfat nurlardr.

Ar dahi Hak Telnn rahmet, azamet ve kudret gibi sfatlar karsnda yok gibi kktr.Felekler ara, ar da nurlara gark olmutur.

Ey izzetinin adrlarnda, gzlerin idrakinden gizlenmi.

Ey behsnn kemaliyle tecelli edip azametini srlara bildirmi

Aklama: Hakk (c.c) izzet ve kahrn izhar iin gafillerden kendini gizlemi, fakat behsnnyani hsn ve cemlinin okluu sebebiyle varlklara tecelli eylemi, onlar zerinde kendinigstermi ve arif kullarnn kalplerine azametini tantmtr.

Zahir tek sen iken (ariflerin basiretinden) nasl gizli olabilirsin? Hazr ve rakib (nazr,gzetleyici) sen iken nasl gaib olabilirsin?Muvaffak klan Allahtr ve ancak Ondan yardm talep ediyorum.


19/101

91 Nes sret Nis, 1.92 bk.18.B l , 158. ve 160. hikmetler.93 Taberani, El M emul Kebir, 6/22894 bk.1.Risale, 241.95 bk. 25. B l m, 229. hikmet.96 bk. Taberani, el Mucemul Kebir, 8/166, Deylemi, M snedl Firdevs, nr.745.

97 Beyhaki, uabul man,nr.974.98 Syuti, ed-Durrl-Mensur, 1/328, Ebu Nuaym, Hilyetl-Evliya, 31167.


Slk Hakk aEkleyen ki ikal ehli Tarih ub 11, 2010 KategoriAnlaml Szler| 0 yorum

241. Balang lar sonularn aynasdr.Balangc Allah ile olann, sonucu Ona varmaktr.

Aklama:Balangta niyeti sadk olan Allahn inayetine nail olur. Sl knde Allahagvenen ve iini Ona smarlayan sonunda Ona ular.

Balangc Allah ile olmak; yapm olduu ibadet ve taatte veya grd bir halde nefsine paykarmamak, bunlarn hepsinin Allahn birltf olduunu bilmektir. Byle olunca mridselmetle yoluna devam eder ve maksuduna ular.

Kendisiyle megul olunan; sevip, peinden kotuundur. Kendisinden megul olunan ise,bakasiin terkedilendir.

Aklama: Kiinin sevdii ve peinden kotuu ne ise maksudu da odur. Kii neyle megulise

o yoldadr. Baka bir eye tercih edilip terkedilen ise maksut olamaz. O halde mrid Allahve Onun zikrinitercih etmeli ve Allahla megul olmaldr.

Allahn kendini yaknen talep ettiini bilen Ona olan talebinde sadk olur. Her eyin Onunelinde olduunu bilen Ona tevekklile yetinir.

Aklama: Allah kulu iin hayristemekte, onu huzuruna armakta, marifet ve hdunadavet etmektedir. Bunu bilen kii artk Ondan talebinde sadk olmal yani kalp ve kalbnOna tahsis etmeli, bakasna iltifat etmemelidir.


20/101

Her eyin Onun kudretinde olduunu bilmeli ve srf Ona tevekkl etmelidir.Kim Allaha tevekkl ederse O ona yeter (Talak 65/3).

Tabii ki bu, zahir sebeplere yapmaya engel deildir. Kul zahir tedbirini almal fakat hereyin Allahn iradesinde olduunu unutmamaldr.

Reslullah (s.a.v) kendisine, Devemi balayp da m tevekkl edeyim, yoksa balamadanm? diye soran sahabiye,Bala da tevekkl et buyurmutur.85

Bu vcudun binas iin direklerinin yklmas ve gzelliklerinin alnmas gerekmektedir.

Aklama: Bir bina yklmadan zerine yeni bir bina ina edilmez.Mademki bu lem fni, hiret ise bakidir, o halde hireti imar iin bu dnyadaki (yasak olan)zevk ve ziynetleri ykmak gerekir.

Akll kimse fni olandan ziyade baki olana sevinendir.

Aklama: Akln en bariz alameti; bu aldatc dnyadan uzaklap ebed leme ynelmek,kabirdeki yerine ve neir gnne azk hazrlamaktr.

Reslullah (s.a.v),Akll kimse nefsini hesaba eken ve lmden sonras iin amel edendir buyurmutur.86

Baki olan tercih edenin nuru parlar ve (uhrev) mjdeleri zuhur eder. Bylece bu dnyayaait olana gzlerini kapar ve ondan yz evirir. Oray mesken veya vatan edinmez. Bilakisorada himmetini Allaha yneltir ve Ona giden yolda Ondan yardm ister. Onun binei olanazmi bir kararda durmaz, ta kutsal huzurda ve ns bisatnda mfteha, muvacehe, mclese,muhdese, mahede ve mtla meydannda knceye kadar yrmeye devam eder. Okuds huzur, kalplerinin snp sknet bulaca yuvalar olur.

Aklama: BAK olan tercih eden akll kimseye hiretle alakal mjdeler zahir olur. Kulonlarn tadn alnca artk bu dnyann ss ve gsteriine iltifat etmez.Cenb- Mevl (c.c),

Kfirlerden bir ksmna, onlar snamak iin dnya hayatnn ziyneti olarak bol bolfaydalandrdmz eylere gzn dikme. Rabbinin (hiretteki) rzk daha hayrl ve dahakalcdr (Th 20/131).

Bylece kul fni olan dnyay vatan edinmez ve btn himmetini baki olan hirete tevciheder.

Reslullah (s.a.v) bir hasr zerinde uyumu ve hasrn izi mbarek vcudunda belirmiti.Sahabe-i kiram (r.a),Sana bir yatak yapalm y Reslallah dediklerinde:

Dnya benim neyime. Ben dnyada ancak, bir aa altnda glgelenmek zere mola veripsonra oray terkeden bir yolcu gibiyim buyurmutur.87


21/101

Dnyadan yz evirmekten maksat, dnyay ve ziynetlerini sevmemek ve kalben onlarterketmek demektir. Dnya muhabbeti kalpten ktktan sonra Allah o kiiye dnyay verse dezarar yoktur.

Allah (c.c) Musaya (a.s),Elindekini yere at dedi. Musa (a.s) asay yere atp onun ylana dntn grnce Allah

(c.c), Korkma, artk onu eline alabilirsin dedi.

Kul dnyay terkederse onun hakikatte bir ylan olduunu grecektir. Bunu grdkten sonraartk dnyaya mlik olmas ona zarar vermez.

Dnya nimetleri olup, dnya muhabbeti yoksa zarar yoktur, fakat dnya olmad haldekalpte dnya sevgisi varsa onun da zarar oktur.88

Mfteha, alma, mkaefe demektir. Kul perdenin kalkmasn, ihsann artmasn vemakamn ilerlemesini talep eder, Allah (c.c) da ona gizli ilimleri aar.

Muvacehe, ynelme demektir. Kul tevecch nurlaryla Ona ynelir. O da muvacehe

nurlaryla kula ynelir ki bu da perdeyi kaldrmak ve kaplar amaktr.

Mclese, edep ve mehabet ile oturmak demektir. Kul edep ve haya ile oturur, Mevl (c.c)onu huzuruna yaklatrr. Veya kul murakabe ile oturur, Mevl da onu muhafaza eder. KulOnu zikreder, O da kula ihsanda bulunur.

Muhdese, kalben konumak demektir. Kul srrnda Ona mnctta bulunur, O da ihsannartrr.

Cneyd (r.a) der ki:Krk yldr Hak ile konuuyorum, fakat insanlar beni halkla konuur olarak gryor.

Rbia el-Adeviyye (r.a) iir eklinde yle der:Kalbimi seninle konuur klp Cismimi halka mubah klmm. Cismim halk ile meguldramma Aslnda sevgiyle konumaktaym.

Mahede, grmek, seyretmek demektir. Kul Mevlnn rubbiyyetini grr, O da kulunubdiyyetini Kul Rabbinin azametini seyreder, O da ilmi ile kulun ahval ve esrarn ihataeder.

Mtla, anlamaya almak, arzetmek demektir. Kul Ona yaklamay arzular, kendiniOna arzeder, O da kulu kendine ulatrr.

Daha nce de izah edildii zere btn bu terimlerden maksat, hiss deil, manev yaklama,grme vs.dir.

Saylan bu alt makam kuds huzur makamlar olup ncelik srasna gre sylenmitir. Busrlar ancak tadanlar idrak edebilir ve herkes ancak iebildii kadarn tadabilir.

Bunlar, haklarn semasna veya nazlarn arazisine ancak izin ile, temkin ile ve kkl biryakn ile inerler. Haklarn semasna, kt edep ve gafletle veya isteklerine ehvet ve kardncesi ile inmezler. Aksine bu inileri Allah ile, Allah iin, Allahtan ve Allahadr.


22/101

Aklama: eriat ksas ise tarikat aftr.

Arifler er olan bir hakkn iddia ettiinde veya hell olan bir arzusunu ifa ettiinde ancaktelakki ettikleri bir izin ilham ile bu fiilleri ilerler. Gayeleri nefislerini tatmin etmek deil,yine Allahn rzasdr. Kendi nefislerinden deil, Allahtan gelen bir izinledir. Gaflet iledeil, Allah zikirledir.

Bu sebeple, hell olan bir fiilden dolay ariflere itiraz etmek cahillik detlerinden saylmtr.Mevl (c.c) cahiliye ehlini vasfederken kfirlerin yle itiraz ettiklerini beyan etmitir:Byle peygamber mi olur? Yemek yiyor ve sokaklarda yryor, dediler (Furkan 25/7).

De ki: Rabbim! Beni sdk girdirilii ile girdir ve sdk kanlyla kar (ki beni bir yeresoktuunda senin havi ve kuvvetini greyim ve beni bir yerden kardnda teslimiyetim ve

boyun emem sana olsun) (isra 17/80).

Ve bana tarafndan (bana yardm eden, beni senden bakasna muhta brakmayan)destekleyici bir burhan/kuvvet ver (ki nefsimi grmede bana yardmc olsun ve beni hisdairemden karsn) (isra 17/8O).

Aklama: Yukardaki metnin parantez dnda kalan blm sr sresinin 80. yet-ikermesidir. Bu yet Mekkenin fethinde inmi, Cenb- Mevl (c.c) Habibine (s.a.v)Mekkeye girerken bu duay okumasn emretmitir.

Ehl-i btn (tasavvuf ehli mfessirler) bu yeti ayrca yle tefsir etmilerdir:Ey arif! er bir hakka ve hell olan bir fiile tenezzl ederken (giriirken) Allahtan sdkyani doru bir giri talep et ki o da; kendi g ve kudretinden syrlp, btn kuvvetin srfAllah Telya ait olduunu bilmek, Onun g ve kudretine itimat etmek ve bylece nefsinigrmemektir.

Yine bir eyden ktnda sdk k iste ki zel bir izinle, hayetle ve ihlsla kasn Yanihukuk ve huzuza inerken, terk ettiin makamdan izin ve sdk ile kasn.

ok byk bir zafer olmasna ramen Reslullah (s.a.v) Mekkeye gayet mtevazi bir ekilde,hatta ban yere eerek girmitir.

Bu risale (sekiz maddesi ile), balangcndan sonuna slk gayet ksa bir ekilde beyanetmekte olup, Hikmetler kitabnn z niteliindedir.

85 Tirmizi, Kyame, 60.86 Tirmizi, Kyame, 25; bn Mace, Zhd, 31.87 Tirmizi, Zhd, 44.

88 bk. 7. Blm, 58. hikmet.


Vusul Hakknda


23/101

Ekleyen kiikalpehli Tarih ub 11, 2010 KategoriAnlaml Szler| 0 yorum

242. Kalp gz, ihsan etmede Allahtek gryorsa da eriatelbette mahlka teekkr etmeyi gerekli klmaktadr.

Aklama: Kalp gz (basiret) ancak manev eyleri, ba gz ise ancak mahsusat grebilir.

Allah (c.c) bir kuluna dnyev veya uhrevbir nimet verirken birini arac klmsa o kulun,kalb ve lisan olmak zere iki vazifesi vardr.

Kalb vazifesi; o nimeti verenin hakikatte sadece Allah olduunu bilmek, aracnn o ii kahrenve cebren yaptna itikad etmektir. Tevhidin gerei budur.

ATULLAH SKENDER 247

Lisan vazifesiise, aracya teekkr ve dua etmektir ki bu da eriatn gereidir.

Reslullah (s.a.v),nsanlara teekkr etmeyen Allaha kretmi olmaz buyurmutur.89

Mevl (c.c) yce kitabmzda,Bana (seni yarattm iin) ve ana-babana (vesile olduklariin) kret buyurmutur(Lokman 31/14).

Bu konuda insanlar ksmdr:Birinci ksm, tamamen gaflete dalm, his dairesi kuvvetlenmi ve basireti kapanmolanlardr kiihsan lemlerin Rabbinden deil, mahlklardan grrler.

tikadlar byleyse irkleri apak, gvenleri mahlka ise irkleri gizlidir.

248 HKEM- ATYYEAklama:Bu ksm, basireti kapanm, his gz kuvvetlenmi ve gaflette ilerlemi olanlardr.Kendilerine biriyilik yapldnda bunu vastadan bilip, Cenb- Hakk grmezler.Dolaysyla Onun nimetine nankrlk etmi olurlar ve azab hak ederler.


24/101

Bunlar da iki ksmdr:Mevly grmemeleri, iyilii yapann halk olduunu zannetmeleri ayet itikadlar gerei ise,

bunlarn irkleri meydandadr. nk bu, tevhidin gereine aykrdr. Her eyi veren Allahtr,her trl ihsan Allahn irade ve yaratmasyladr.

Eer hakikatte yaratan ve verenin Allah olduunu biliyor, fakat mahluka da meylediyor,

gveniyor iseler irkleri gizlidir. Bunlar; sebepler olmasa ihsann da olmayacan zanneden,sebeplere taklp, sebepleri yaratan unutan zmredir. Her ikisinden olmaktan da Allahasnrz.

kinci ksm; Melikl-Hakk grerek halktan gaip olmu, sebeplerin yaratcsn grmeklesebeplerden fni olmu hakikat sahibi kimsedir. Hakikate ynelmi, zerinde hakikat prltsgrlen kiidir. Tarikata girmi, yolun sonu

ATULLAH SKENDER? 249na ulam, ayrca nurlara gark olup, eserleri kaybetmitir. Sekri (sarholuu) sahvna(ayklna), cemi (fnilii) farkna (bakiligine) ve gaybeti huzuruna galip gelmitir.

Aklama: Bu ksm, birinci ksmn tam zdddr. Bunlar gayelerine ulam, hakikati grm,gerei anlam kullardr. Yani sebepleri deil, srf Hakk grmler, iyilii Hakktan bilip,mahlku nemsememilerdir.

Sekr, aldklar lezzet sebebiyle sarho olmak, akln kaybetmek manasndadr.

Cem, halk ve eserleri unutup, tek Hakk grmektir.

Fark, Hakk grmeyip eserleri grmektir. ayet cemden sonra olursa; Hak ve halkberaber grmek demektir.

Gaybet ve huzur yine fena ve beka manasndadr.

Bunlar ve emsalleri tasavvuf hallerdir. Hallere taklmamak ve eyh bn Atullah skender?hazretlerinin (k.s) yapt gibi mcmel olarak gemek gerekir.

nc ksm ise bunlardan daha kmildir. tike aykl, gaib olduka huzuru artar.Cemi farkna, fark da cemine engel olmaz. Fenas bekasna, bekas da fenas

250 HKEM- ATYYEna mani deildir. Her pay sahibine payn verir ve her hak sahibinin hakkn ifa eder.

Aklama: Bunlar, ehassl-havas tabakasdr. Zahirleri halk ile, btnlar ise Hak (c.c) ile

meguldr. His ile megul grnrler, fakat kalpler mana lemindedir. Onlar grenler dnyaile megul zannederler fakat onlarn dnya ile megul olmalar kalplerinin Hak ile megulolmalarna mani deildir. nk gaybet ve bekalar, huzur ve fenasna engel deildir. Halk ilemegul olmak onlarn cemini etkilemez. Her hak sahibine hakkn verirler. Yani btnda Hakile megul olur, fakat eriat gerei kullarla ilgilenir. Hakikatte nimeti Haktan bilir fakat eriaticab vastaya teekkr eder.

Reslullah (s.a.v) insanlara namaz kldrr, fakat bir ocuk aladn iittiinde anasna olanefkatinden dolay namaz ksa tutard.


25/101

O hibir annda Rabbinden gafil deildi. Ama bu huzuru onu halktan perdelemezdi.

Gavs Abdlhakm el-Hseyn (k.s) bu konuda der ki:nsan, ikiinsan olmadka kmil olamaz. Zahiri halk ile, btnise Hak ile

ATULLAH SKENDER 251

Hz. Eb Bekir (r.a) Ifk olay sonras, Hz. Reslullahn (s.a.v) dili zere (vastasyla) beraatimjdelenen kz Hz. ieye (r.anha),Y ie! Reslullaha teekkr et deyince,

Vallahi Allahtan bakasna teekkr etmem demiti.

Eb Bekir (r.a) ona, daha kmil olan ve eserleri grmeyi gerektiren beka makamn gsterdi.Zira Allah (c.c) buyurmutur ki:Bana ve ana-babana kret (Lokman 31/14).

Reslullah (s.a.v) buyurmutur ki,nsanlara teekkr etmeyen Allaha kretmi olmaz.90

ie (r.anha) ise o vakit, beer vasflarndan soyutlanm, hayret ve dehetierisindeeserlerden kaybolmu, vhid ve kahhr olan Allahtan baka hibir eyi grmez haldeydi.90 Tirmiz, Birr ves-Sla, 35.

252 HKEM- ATYYEAklama: eyh (r.a) bu kssa ile ikinci ve nc makama yani fena ve beka makamna misalgetirmitir.

ie validemiz o vakit fena ve istirak halinde idi. Fakat bu hal onda daim deil, kahr vearzidi. Onun da hakiki makam, muhterem babas gibi kemal makamdr.


Kal i TeftiEkleyen kiikalpehli Tarih ub 4, 2010 KategoriAnlaml Szler| 0 yorum


26/101

189. Baz nurlarn (kalbe) ulamasna, baz nurlarnise (kalbin iine) girmesine izin verilmitir.

Aklama: Baz nurlar kalbe ular fakat kalp ayardan boaltmad, eserlerin suretiyle doluolduu iin ieri giremez ve kalbin zahirinde durur. Bunlar iman nurlardr. Baz nurlar isekalbe girer. nk kalp, Allahtan baka her eyden botur. Bunlar ise ihsan nurlardr.

eyh Ebl-Hasan e-azel (r.a) demitir ki:ayet si bir mminin nuru darya yanssa o nurun iddetinden yerle gk aras grnmezolur.

ou kere sana nurlar gelir de kalbini eserlerin suretiyle dolu grp geldii yerden geridner. Kalbinden ayar kar ki onu marifet ve srlarla doldurabilesin.

Aklama: Nurlarn kalbe girmesine engel olan tek ey o kalpte masiva sevgisininbulunmasdr. Kalpte varlklarn nretleri bulunduka, gelen nurlar kalbe giremez ve geridner. Kalbine marifet dolmasn istiyorsan nce kalbinden masivay kar.

190. Allahtan gelecek vergileri gecikmi bulacana nefsini Ona yneltmekten gecikmi bul.

Aklama: Allah (c.c) cmerttir, kerimdir. Kullarna ok merhametlidir. Kendisine bir karyaklaana bir kula yaklar. Yryerek gidene koarak varr. Kalbinle Ona yneldiin haldefethin geciktiini grrsen noksanl (h) Onun ihsannda deil laykyla ynelemeyennefsinde bil. Belki de kalbin tamamyla Ona ynelmedin, kalbinden masivay tamamensilemedin.

191. Vakitlerdeki haklarn kazas mmkndr fakat vakitlerin haklarnn kazas mmkndeildir. nk gelen her vakitte Allahn senin zerine bir hakk ve tekitlenmi emri vardr.Sen Allahn bu vakitteki hakkn terkedip dier vakitlerin hakkn nasl kaza edebilirsin?

Aklama: Namaz, oru vs. gibi, vakitlerde balanm ilh haklar daha sonraki bir vakittekaza mmkndr. Fakat ayrca vakitlerin de hakk vardr. Allahtan gafil olmamak, Onunrubbiyyetinin gereini yapmak ve Ona kulluumuzu gstermek


27/101

Kaan vaktin kazas mmkn deildir. nk gemi vakti kaza etmekle megul olan,imdiki vaktin hakkn yerine getiremeyecektir. Bu sebeple denilmitir ki:Tasavvuf; nefsi zaptetmek ve nefesleri korumaktr.

192. Kardn mrn bedeli olmad gibi, elde ettiinin de kymeti yoktur.

Aklama: Reslullah (s.a.v),Kul zikretmedii her vakitten dolay kyamet gn hasret ekip, zlecektir,

buyurmutur.68

mam Saf (r.a),Ben sofilerden iki ey rendim: Vakit kl gibidir. Sen onu kesmezsen o seni keser.kincisi; sen nefsini faydal eylerle megul etmezsen nefsin seni bo eylerle megul eder

buyurmutur.

Gafletle gemi mrn, ziyan edilmi vaktin kazas olmad gibi o vakitlerde elde edileneylerin de bir deeri yoktur. En byk dnyev kazanlar bile bir zikir karl Allahnverecei nimetler karsnda kck kalr.

Demiler ki:Sofi vaktinin sofisidir. Yani eskiden ne olduu deil, imdi ne halde olduu nemlidir.imdi gafilse eskiden elde edilen huzurun kymeti yoktur.

193. Neyi seversen onun kulu olursun. Bakasna kul olman ise Onun houna gitmez.

Aklama: Muhabbet itaati gerektirir. Kii sevdiinin emrine uyar. Cenb- Mevl (c.c)gayurdur. Kendisinden bakasnn muhabbetinden raz deildir. Kulunun kalbinde baka birmuhabbet bulunmasn sevmez.Hevsn ilh edineni grdn m?(Furkan 25/43).

Allahn sevilmesini emrettii Allaha gtrlen muhabbetler ise Allahn muhabbeticmlesindendir. Yani peygamber, evliya, ulema, Kuran, Kabe vs. sevgileri hep Mevlnnsevgisine lahiktir ve zarar deil krdr.

194-195. Taatin Ona bir fayda salamayaca gibi, gnahn da Ona bir zarar vermez. Sanaunu emredip, bunu yasaklamas yine sana dnecek bir fayda iindir.Kiinin Ona ynelmesi Onun izzetini artrmad gibi, yz evirmesi de izzetini eksiltmez.

Aklama: Cenb- Mevl (c.c) her eyden mstanidir. Kimse Ona ne bir fayda, ne de zararverebilir. O zaten ycedir. nsanlarn Ona ynelmesi ve ibadet etmesiyle ycelii artmaz.Veya yz evirmesiyle ycelii eksilmez. Onun hibir eye ihtiyac yoktur. Bilakis her ey

Ona muhtatr.

Hadis-i kudsde buyrulmutur ki:ayet evveliniz, ahiriniz, insiniz, cinniniz sizden en takval bir adamn kalbi zere olsanz bu

benim mlkmde bir art salamaz. ayet evveliniz, ahiriniz, insiniz, cinniniz sizden en tacirbir adamn kalbi zere olsanz bu benim mlkmden bir ey eksiltmez. 69

68 Eb Nuaym, Hilyetl-Evliy, V/361; Beyhak, uabul-imn, nr. 511.69 Mslim, Birr ves-Sla, 55.


28/101


Talep Edebi

161. Zikirleri onlar istemekten megul ettiive Allahn taksimine gvendikleri iin ou kere edep, arifleri, talebi terketmeye sevkeder.

Aklama: Arifler Allahn taksimine gvenirler ve isteyip durmaktansa zikirle megul olmaytercih ederler. Edepleri onlar bir ey istememeye sevkeder. Mevldan bir ey istemektenhaya ederler. Bilirler ki her ey zaten taksim-i ilhde bellidir ve Allah hibir eyden gafildeildir. Verecek oldu mu istemeden de verir.

Hadis-i kudsde,Kim ki zikri onu istemekten megul ederse ona isteyeceinden daha fazlasn veririm,

buyrulmutur.62 Ancak gafleti caiz olan hatrlatlabillr ve ihmal etmesi mmkn olan uyanlabilir.

Aklama: Allah Telnn ilmi ve kudreti her eyi ihata etmitir. Onun kullardan ve onlarntaleplerinden gafil olmas muhaldir. Bu sebeple hakikatte hatrlatma veya tembihe yani duayagerek yoktur. Yakni kemale eren kii kendi haceti iin Ona dua etmez. Ancak kulluunuizhar etmek ve Ona hitapla zevklenmek iin dua eder.

brahim (a.s) atee atlrken o da bizim gibi yer ve gk arasndayd. Ama dua etmedi. nkistirak halinde idi.

Daha sonra dier peygamberler gibi birok duada bulunmas eriat gstermek, mmetine

retmek ve Hakka muhtaln gstermek iindi.

162. Yoksulluklarn gelii mridlerin bayramlardr.

Aklama: Avam tabakas zahir zevklerle, mridler ise Allaha muhta olduklarngrdklerine sevinirler.

Nefis skntya dp daraldnda melekt (mna) nl;mine ger ve orada rahat bulur.


29/101

Rabbinin huzuruna kmaktan korkan ve nefsini hevdan menedenin gidecei yer elbettecennettir (Nzit/79/40-41).

Cennet ise hirette ve bu dnyada olmak zere iki tanedir. Bu sebeple sofiler daima fakrzenginlie, iddeti rahatla, zilleti izzete ve hastal shhate tercih etmilerdir. nkdnyadaki cenneti ve zevki orada bulmulardr.

Eb shak el-Herev yle demitir:Her kim ki hakiki erefe ulamak isterse yedi eyi yedi eye tercih etsin. nk salihler

bunlar tercih ederek hayrn zirvesine ulamlardr: Fakr zenginlie, al toklua, alaklykseklie, zilleti izzete, tevazuu kibre, hzn sevince ve lm hayata tercih etmilerdir.

te hiret yurdu (var ya) onu yeryznde bir ululuk veya bir fesat istemeyenlere veririz(Kasas 28/83).

Reslullah (s.a.v) imkn olduu zamanlarda dahi hi karnn doyurmam, gzel deklerdeyatmamtr. Sahabe-i kiram dahi onun yolundan gitmilerdir.

163-164. Namaz ve orula elde edemediin kazanc ou kere yoksullukta bulabilirsin.Yoksulluk ihsanlarn oalmasdr. lh vergilerin sana oalmasn istiyorsan fakr veyoksulluunu dorult. nk, Sadakalar fakir ve miskinler iindir (Tevbe 9/60).

Aklama: Buradaki yoksulluk; mahzunluk, muhtalk, iftikar, dnyev menfaatlerdenmahrumiyet demektir.

Yoksulluk ve mahrumiyet anndaki ilh vergiler namaz, oru gibi ibadetlerdeki vergilerdendaha oktur. nk zahir ibadetler azalarla yaplr. Yoksulluk ise kalp ve ruhun amelidir.

Reslullah (s.a.v),Baz gnahlar vardr ki ne namaz, ne oru, ne de hac onlara kefaret olmaz. Lakin maiettalebindeki sknt (keder) ona kefaret olur. 63

Baz insanlar ok namaz klp, oru tutmalarna ramen kalpleri dnya ile megul olduklariin hakikatten rdelidir. Bu ksm ounluktur. Oysa ilh fetih olabilmesi iin kalbinmasivadan hl olmas gerekir.

Bazlar ise nafile namaz ve orula az megul olmalarna ramen kalpleri din ilimlere aktr.Bunlar ise aznlktr. Ayrca zahir ibadetlere ou kere riya karabilir.

165. Sen kendi vasflarn bil, O sana kendi vasflaryla yardm eder. Sen zilletini bil kiizzetiyle sana yardm etsin. Acizliini bil ki kudretiyle sana yardm etsin. Zayf olduunu bil

ki kuvvetiyle sana yardm etsin.

Aklama: Kulun acz, zillet, fakr ve zaaf sfatlarna mukabil Allahn kudret, izzet, gna vekuvvet sfatlar vardr.

Kul aczini bilirse Allah ona kudretiyle yardm eder. Kul zayf, fakir ve zelil olduunu bilirseAllah kuvvetiyle onu destekler, zenginliiyle onu kimseye muhta brakmaz ve izzetiyle onuyceltir.


30/101

lim ve feyiz sel gibidir. Devaml aa doru akar.

Kim kendini olduundan aa grrse Allah onu olduundan daha da yceltir. Kim ycelikistemezse Allah onu yceltir. Kim dnyadan zhid olursa Allah dnyay ona musahhar klar,hizmetine verir.

brahim b. Edhem (r.a) der ki:Kim fakristerse zenginlik ona ynelir. Kim de zen ginliiisterse fakr ona ynelir. Aslzengin Allahn verdii ne kanaat edendir.

62 Tirmiz, Fedill-Kurn, 25.63 Heysem, Mecmauz-Zevid, 4/63; Ali el-Mttak, Kenzl-Umml, nr. 16640.


Tevaz ve TefekkrEkleyen kiikalpehli Tarih ub 11, 2010 KategoriAnlaml Szler| 0 yorum

219. Kendisine tevazu isnat eden kii hakikattekibirlidir. nk tevazu ykseklikten initir. O halde mtevazi olduunu iddia ettiin ankibirlisin demektir.

Aklama: Tevazu (alak gnlllk) nefsi drmek iin onunla yaplan mcahededir. Nefisykselmeyiister, kulise onu drmeye, alaltmaya almaldr. Her eyi yaratan Allahtr.Karncay da, fili de, insan da, kpei de yaratan Odur. Allahn insan erefli klmasinsann bir meziyeti deil, Allahn birltfudur.

Avam tabakas, meziyeti kendi nefislerinden grr. ayet kendini bir karncayla eit grse,tevazu yaptn zanneder. (Oysa ancak yksekte olan tevazu yapar). Bu sebeple aslnda kibir

yapmlardr.

Ariflerise asla kendilerinde bir zellik grmezler. Onlarn gznde her ey eit olduu iinnefislerine tevazu isnat etmezler. te asl mtevazi olanlar onlardr.

220. Mtevazi, kendisini yaptndan yukarda gren deildir. Bilkis mtevazi, kendiniyaptndan alak gren kimsedir.


31/101

Aklama: Bir mecliste yerde oturan bir kii aslnda dekte oturmas gerektiini dnyorsao kii mtevazi deildir. Hakl olarak dekte oturduu halde yerde oturmas gerektiinidnen ise mtevazidir.

Mtevazi olabilmek iin kiinin gznde her ey eit olmal veya gnah ilediinde her eyikendinden daha stn grmelidir.

Bazlar,Nefsini kpekten daha kymetli gren, kibirlenmi ve Allahn gazabn hak etmitirdemilerdir.

eyh Abdurrahman b. Said byk bir fakih idi.

Bir k gn amurlu ve dar bir yolda yrrken kardan gelmekte olan bir kpekle yollarkesiti. Kendisi yolun orta ve temiz yerinde, kpek ise biraz alaktayd. Bir mddet kpee

baktktan sonra yerinden ayrlarak, daha alak ve amurlu olan bir kenara ekildi. Bu olaygren bi ri ona sordu:ok garip bir ey yaptn. Temiz yeri kpee brakp, kendini niye amura attn? Dedi ki:

Yolun ortasndayken bir an kendimi ondan stn hissettim. Oysa vallahi o benden dahastn ve ikrama daha layktr. Benim ok gnahm var, kpein ise yok. Bu sebeple yolu ona

braktm. imdi ise Allahn beni balamamasndan korkuyorum. nk benden dahahayrl olandan nefsimi byk grdm.

221. Hakiki tevazu, Onun azametinin mahedesinden ve sfatnn tecellisinden oluantevazudur.

Aklama: Asl tevazu, ariflerin tevazuudur. nk bu tevazu, Mevlnn sfatlarndan vehdundan neet eder.

Zunnn-i Msr (r.a) der ki,Tevazuyu isteyen, nefsini Allahn azametine yneltsin. nk Onun azameti kiiyi ufalar,eritir. Allahn gcne bakan nefsini gsz grr. Tevaznn en ereflisi nefse deil, Allaha

bakmakla elde edilir.

Seni (kt) vasflardan ancak Onun vasflarnn hdu kurtarr.

Aklama: Ariflerin hakiki tevazuya ulamalarnn sebebi, Mevlnn hduna ermelerisebebiyledir. Onlar Mevlann azamet, kibriya ve izzetini grerek kendilerinin bir deeriolmadn anlamlar, bylece hakiki tevazuyu yakalamlardr.

Zaten kul kt vasflardan ancak Onun yce vasflarn grerek kurtulabilir. uhud olmazsairkin sfatlardan tamamen kurtulu da olmaz.

222. Mminin Allah sena etme ve vme ile uramas, onu kendi nefsine deer vermektenmegul eder. Allahn haklaryla megul olmas da nefsinin lezzetlerini hatrlamaktan alkor.

Aklama: Bu, fena makamyla alkaldr. Mmin Allahta fni olduunda artk ondanAllahn dndaki her ey kaybolur. Ondan baka bir ey gremez ki nefsinin holanacaeyleri hatrlasn veya baka bir eye deer versin.


32/101

223. Sevgiliden bir ivaz bekleyen veya onu bir maksatla seven muhib (seven) deildir. Gerekmuhip senden bir ey bekleyen deil, senin urunda her eyini harcayandr.

Aklama: eyh Eb Abdullah (r.a) der ki:Muhabbetin hakikati, senden hibir ey kalmayncaya kadar kendini bsbtn sevgiliyevermektir.

224. Nefsin muharebe meydanlan olmasayd yol erlerinin seyr slk gereklemezdi.Yoksa Onunla senin aranda bir mesafe yok ki yolculuun o mesafeyi katetsin. Onunlaaranzda bir ayrlk yok ki vuslatn bu ayrl yok etsin.

Aklama: Mevl (c.c) kullara ok yakndr. Kul ile Allah arasnda zahir bir mesafe veyaayrlk yoktur.Biz ona ah damarndan daha yaknz (Kaf 50/16).

O halde Ona seyretmek (gitmek) veya vuslattan (ulamak) maksat zahir yol almak deil,masivadan alkay kesmek ve nefse hkim olmaktr. Bu sebeple nefisle mcadele meydanlarolmasayd seyr slk olmazd.

brahim b. Edhem (r.a) yle der.Ben bu yola girdikten sonra ancak kez sevindim.

Bir seferinde bir gemideydim. Orada insanlara hikyeler anlatp onlar gldren bir adamvard. Sakalmdan tutup elini boazma doru ekiyor ve Trk diyarnda byle bir eekgrdm diyordu. O gemide benden daha dk ve hakir bir kimse yoktu. Buna sevindim.

Bir seferinde ise ben bir yerde otururken adamn teki bana bir tokat att. Baka bir gn yinebir yerde otururken adamn biri zerime bevletti.

Evliyalarn tahkir edildiklerinde byle sevinmeleri nefislerini slah ettikleri ve bu olaylarkarsnda nefislerini kontrol edip, rencide olmadklarn grdkleri iindir. Vallahu alem.

225. Senin mahlkat arasndaki yce kadrini bildirmek ve sedef ierisinde gizlenmi bir inciolduunu gstermek iin seni mlk ve melekt leminin ortasnda kld.

Aklama: Mlk lemi, madde ve cisimlerden mteekkil somut lemdir.

Melekt lemi ise, ervah (ruhlar) lemidir.

Allah (c.c) insan dier mahlklardan stn klm, her eyi insana musahhar klm,hizmetine vermitir.

Andolsun ki demoullarn erefli (deerli) kldk (isr 17/70).

nsan, ne melekler gibi srf melekt leminden, ne de hayvanlar gibi srf mlk lemindendir.Bilakis ikisi arasnda mterektir. nk beden ve ruhtan mteekkildir. Ruh bir inci misali,ruhu evreleyen beden ise bir sedef gibidir. nsann maddesi iinde aslnda bir cevhergizlenmitir. Bylece hem mcahede hem de mahede meziyeti zahir olmutur.

Yani halife klnm, emanet yklenmi, nimetlerle kuatlm, imtihana tbi tutulmu veMevlya bakma, Onu grebilme frsat verilmiti.


33/101

eyh Ebl-Abbas el-Mrs (r.a) der ki:Btn mahlkat senin klen, sen de Allahn kulusun.

Evren seni ancak bedensel olarak kuatabilir. Yoksa ruhaniyetin asndan kuatamaz.

Aklama: nsann cismi bu leme sar, nk aralarnda madd mnasebet vardr. Fakat

ruhun bir mnasebeti olmad iin bu leme bal deildir. Bu lemi aabilir.

Ruh temizlenip, hissiyat bulanklndan kurtulduunda Reslullahn (s.a.v) kt gibi o damelekt ve ceberut lemine ykselebilir. Yer, gk, felek, ar, krsi onu Allahn hdundan

perdelemez. Bilkis bunlar avucunun iinde grnr.eyh Abdlkadir-i Geyln (k.s) demitir ki:

Ar ve krsi avucumun iindedir.

226. Varlklara taklp kalan ve kendisine gayb meydanlar almayan kii evresinehapsedilmi ve kendi zatnn heykelinde mahsur kalmtr.

Aklama: nsan maddiyata taklp kaldka, hissiyattan bakasn idrak edemedike vegrnmeyen leme almadka yani hd arazisine kmadka bu dnyaya hapsedilmi ve

beer kalbna sktrlmtr.

Kii zahir ilimde mtebahhir dahi olsa durum yine ayndr. Zahiri ilme taklp kalmamal,btn ilimle de uramaldr. eyh Ebl Hasan e-zel (r.a) der ki:Zahir ilme taklp kalmak sahibine zarar verir.

Ktl-kulb kitabnda, Bu btn ilminde kendisine bir ey fetholmayan kii yemin ehli,fetholan ise sbikn ehlidir denir.

227. Yaratcy mahede edemediin mddete varlklarla berabersin. Onu grdnde isevarlklar seninle beraberdir.

Aklama: nsan Rabbini deil, mahlku grd mddete varlklar ona hkimdir. Omahlku sevdike, peinden kotuka mahlk ona buzeder ve ondan kaar. Hal k gren,varla taklan devaml onlara muhtatr.

Fakat kul varlklar ap Hakk grrse varlklar ona tbi olur, onun peinden koar ve onamuhta olur. Cehennem ondan korkar ve cennet ona k olur.

Hadis-i erifte:Cennet, ashabmdan drt kiiye mtaktr: Ali, Selmn, Eb Zer ve Ammr b. Ysir

buyrulmutur.78

Baka bir hadis-i erifte ise kyamet gn cehennemin,Ey mmin! abuk ge. Zira senin nurun benim ateimi sndryor diyecei

bildirilmitir.79

228. Hususiyetin olmas, beer vasflarn yokluunu gerektirmez. Hususiyetin misali gndzgneinin douu gibidir. Ufukta grlr fakat ufuktan deildir.


34/101

Baz kere, Onun gnee benzeyen vasflar senin geceye benzeyen varln zerinde parlar vebaz kere ekilir ve seni asl niteliine dndrr.

O halde gndz (sendeki hususiyet) senden deildir fakat senin zerine vrid olmaktadr.

Aklama: Yeme, ime, evlenme gibi beer vasflar Allahn insan bedenini muhta brakt

snnetleridir (kanunlar).

Bu vasflar hususiyete yani velilie mnafi deildir. Mevl (c.c) peygamberler hakknda,Biz senden nce de ancak yemek yiyen ve yollarda yryen peygamberlergnderdik.(Furkan 25/20).

Andolsun ki, senden evvel peygamberler gnderdik ve onlara zevceler ve zrriyetler kldkbuyurmutur (Rad 13/38).

Hususiyet ve beeriyet, zat itibariyle ayn eyler deillerdir ki aralarnda ztlk olsun.Hususiyet gne gibi, beer vasflar ise ufuk gibidir. Hususiyet beeriyetin zatndan deildir.Allahn yce sfatlar ve nurlar beer zerinde tecelli etmektedir. Yoksa o nurlar beerden

deildir. Ama Allah kulun zerine gndermitir. Allah (c.c) hususiyeti (nurlar) ektiinde isekul beer (karanlk) vasflaryla ba baa kalr.

Demir atete kald mddete ate olarak grlr. Ate ondan ekildiinde ise aslna dner.

229. Allah (c.c) yaratt eserlerle isimlerine, isimleriyle vasflarna ve vasflaryla da zatnnvarlna delalet et mistir. nk vasf kendi bana kaim olamaz.

Cezbe ehline, nce zatnn kemalini aar, sonra vasflarna ve daha sonra isimlerine ve nihayeteserleri grmeye iletir. Slikler ise bunun aksinedir.

Sonu itibariyle sliklerin son noktas meczuplarn balang yeri, sliklerin bidayeti demeczuplarn nihayetidir. Fakat itibar deiiktir.(Slikler esere bakarak Allah taleb eder, meczuplar ise Allah ile eseri tanr. Slikler fena vemahv iin alr, meczuplar ise beka ve ayklk yoluna ekilir.)

Biri iner, dieri karken bazen yolda karlarlar.

Aklama: Veliler iki ksmdr:a) Meczub-i slik. Allah tarafndan bir cezbe, kalbe gelen bir nur, bir eki ile balayp sonraslk eden (ki Naklerin ou bu ksmdandr).

b) Slik-i meczup: Slk ile balayp sonra cezbedilen. Delalet de iki ksmdr:a) Eserden messire (terakki)

b) Messirden esere (tedelli).

Slikler eserlere bakarak (ibadet ederek) Allahn vasflarn idrak etmi ve bu vasflarsayesinde Onun hduna erebilmilerdir.

Mezcuplar ise evvela Allah tanm, sonra sfatlarn idrak etmi ve bylece eserlerinitanmtr. Ona ibadet etmeleri gerektiini bilmilerdir.


35/101

Sliklerin delaleti terakki, meczuplarnki ise tedelli kabilindendir. Biri iner, dieri karken(mesela vasflarn hdu makamnda) ayn makamda olabilirler. Slk olmayan meczupveya cezbesi olmayan slik ise terbiyeye ehil deildir. nk birincinin yolu, ikincinin isenuru yoktur.

230. Gkyznn nuru () nasl ki ancak mlk leminde zuhur edebiliyorsa, kalp ve

srlarn nurlarnn kadri de ancak melekt leminin gaybnda bilinir.

Aklama: Bazlar mlk lemini dnya, melekt lemini ise hiret diye aklamlardr. Bizcebu bir hatadr.

Mlk lemi somut lem, melekt ise ruhlar lemidir. Mminin kalbindeki nur, bu dnyada daparlamakta ama mana leminde parlayp sadece mana erleri tarafndan grlebilmektedir.

231. Taatlerin meyvesini peinen grmek daha sonra mkfat verileceinin mjdecisidir.

Aklama: Balangta mcahedenin halvetini (tadn) tatmak sonradan mahede olacannmjdecisidir. Fakat tatmamak, mkfat grmeyeceinin delili deildir. Allahn rahmetinden

mit kesilmez. Belki de bu mahrumiyet kulun sadakatini bir imtihan olabilir.

232. Onun sana tasadduk ettii amele nasl karlk isteyebilir veya Onun sana hediye ettiisdka nasl karlk bekleyebilirsin?

Aklama: Kula amel gc veren Allah (c.c) olduu gibi, o ameldeki sdk ve ihls veren deOdur. Kulun amel veya sdk Mevlnn deil, kulun kendi menfaati iindir. Kul amelinikendinden bilmemeli, Allahtan bilmeli ve karlk beklemekten utanmaldr.

Allah kula karlksz ihsanlar etmiken kul ne yzle ameline bedel bekleyebilir?

Vst (r.a) der ki:Taate karlk beklemek ihsan unutmaktr.80

233. Bazlar vardr ki nurlar zikirlerini gemitir. Bazlar vardr zikirleri nurlarn gemitir.Bazlarnn ise zikirleri ve nurlar eittir. Bazlarnn ise ne zikirleri ne de nurlar vardr. Bu(son) ksmdan Allaha snrz.

Biri kalbi nurlansn diye zikreder (2. ksm), dieri kalbi nurlu olduu iin (1. ksm). Zikri venuru eit olan ise nuruna uyar ve zikriyle hidayet bulur.

Aklama: Birinci ksm arifler; ikinci ksm ise sairlerdir (yol erleri).

nc ksm ise, yol alabilmek iin nurlara muhta olup, o nurlar talep edenlerdir.Zikrettike nurlanp, nurlandka zikrederler. Veya zikretmek iin nura, nur iin zikremuhtatrlar. Bu nurlar elde tutabilmek iin devaml nefisleriyle mcahede ederler.

234. Zikir ancak btndaki hd ve tefekkr netice sinde zuhur eder.

Aklama: Kulun zahiren zikirle megul olmas muhabbetin alameti olup, bu zikir, yamahede ya da tefekkrn neticesidir. Birincisi ariflerin, ikincisi ise sliklerin halidir.


36/101

235. Daha senden ehadet talep etmeden, sana kendi azametini gsterdi. Zahirler OnunHanln ikrar etti, kalpler ve srlar Onun birliini tasdik eyledi.

Aklama: Ruhlar ilk yaratldnda gayet saf ve temiz olup, ilim ve idrak sahibi idi. Mevl(c.c) onlara azamet, cell, vahdaniyet ve nurunu gsterdi. Ve onlara sordu:Ben sizin Rabbiniz deil miyim? Ruhlar hep beraber,

Evet. Sen bizim Rabbimizsin dediler (Araf 7/172).

Ruhlar zahiren ikrar, kalben de tasdik ettiler. Allah (c.c) bedenlere ruhlar geirdiinde ise birksm bu ahdi ikrar etti, bir ksm ise inkr etti.

Mevl (c.c), kullarndan ehadet istemeden evvel onlara kendini gsterdi. Diller aktan Onuikrar etti. Kalpler de Onun birliini tasdik etti.

236. Sana keramet ikram eyledi. Seni Onu zikreden kld. ayet Onun fazl olmasayd,zikrini icra etmeye ehil olmazdn. Zikir sende gerekleince, seni zikredilen kld ve nimetinizerine tamamlamak iin seni yce indinde mezkr kld.

Aklama: Allah (c.c) sana byk nimet ihsan eyledi.

Birincisi, seni zikir ehli kld. Zikrin faziletini beyan eden yet ve hadisler bu ksa kitaptaanlatlamayacak kadar oktur.

kincisi, bu zikir sebebiyle Allah (c.c) da seni zikretti, seni vd ve seninle vnd.Siz beni zikredin, ben de sizi zikredeyim (Bakara 2/152). Baz mfessirler Ankebtsresindeki,

Allahn zikri elbette daha byktr yet-i celilesine Allah lafzn fail kabul ederek,Allahn kulu zikretmesi daha byktr eklinde mana vermilerdir (Ankebt 29/45).

Hadis-i erifte,Bir kavim Allah zikretmek zere bir yerde oturduklarnda illa ki onlar rahmet kaplar,zerlerine sekinet (kalp huzuru) iner ve Allah onlar baz meleklerine anlatr. 81

ncs ise, melekler dahi senden bahsetti.

Bu keramet de hep Allahn birer ltfudur. Onun tevfik ve ihsan olmasayd, sen o zat-kibriyay zikre nasl ehil olabilirdin?

237. Nice mrler vardr ki, mddeti uzun fakat faydas ksadr. Nice mrler de vardr ki,

sresi az ama faydas oktur.

Aklama: Baz insanlar ok uzun yaamalarna ramen mrlerinin deerini bilemeyip boeylerle geirirler. Byle bir mr uzun fakat deersizdir.

Baz mrler ise ksa olmasna ramen bereketli geer. Az zamanda ok iler baarr, ok eytahsil eder.


37/101

Ehl-i cezbe bazen bir cezbe ile, slk ehlinin senelerce elde edemediini bir anda elde eder.

Hadis-i erifte,Bir mddet tefekkr, altm yllk ibadetten hayrldr buyrulmutur.82

Bir iirde de yle geer:

Sevgilinin yanndaki her vakit Kymeti binbir kere hacca eit.

mrnde bereket klnan kimse Allah tarafndan az zamanda ibarelerin anlatamayaca veiaretlerin ulaamayaca nimetlere kavuur.

Aklama: mrn bereketinden maksat uzun olmas deil, ilh inayetlere ve hidayetnurlarna nail olmasdr. Bylece kul az bir zamanda szle anlatlamayacak ihsanlara, marifetve srlara mazhar olur.

Hadis-i kudsde,Salih kullarm iin gzlerin grmedii, kulaklarn duymad ve hibir beerindnemeyecei ikramlar hazrladm buyrulmutur.83

kramlar sadece cennet ve iindekilerle snrl deildir. Mevl (c.c) kullarna daha bu dnyadaiken bir ok manev lezzetler vaad etmitir ki onlarn tadn szle anlatmak muhaldir.

238. Asl hzlan, megaleden kurtulmu iken Ona ynelmemen, engeller az olduu haldeOna gitmemendir.

Aklama: Hzlan; tevfik kelimesinin zdd olup, kulun nne ekavet ve cehenneme gtrcsebeplerin kmas demektir.

Kulun nnde iki mani vardr: Zahir megaleler ve btn engeller (kalben dnyaya meyil)

Kul zahirini ibadet ve taatle imar edip, kalbinden masivay atmaldr ki kemle erebilsin.Bazlar zahirini slah ettii halde btnn temizleyememitir. nk kalbinde cah ve riyasetsevgisi, ucub, haset veya kibir vs mevcuttur.

Bazlar ise nnde ne zahir megaleler, ne de fazla btn hevesler olmad halde Allahaynelmez ki en yazk olan da budur.

239. Tefekkr; kalbin, ayar meydanlarnda seyr etmesidir (gezinmesi).

Aklama: Tefekkr, ayar yani mahlkat hakknda dnmektir.

Bu, ehl-i hicap iindir. Ehl-i marifet ise ancak Mevlnn azametini ve sair vasflarn tefekkreder. Onun zatn tefekkr ise hi kimseye caiz deildir.

Reslullah (s.a.v) tefekkr eden bir kavme,Mahlkat hakknda tefekkr edin fakat Halik (Allahn zat) hakknda tefekkr etmeyin.nk siz Onu hakkyla takdir edemezsiniz buyurmutur.84

Tefekkr kalbin lambasdr. O gidince kalpte k kalmaz.


38/101

Aklama: Hak Telnn azametinitefekkr, nurdur. Onu dnen kalp mnevver,unutanise karanlktr. nk zulmet ve nur asla itima edemez.

Cneyd (r.a) der ki:Meclislerin en stn ve ereflisi, tevhid halsnda, tefekkr meydannda Allah ile oturmaktr(Yani Allahn vahdaniyetinitefekkr etmektir).

eyh Ebl-Hasan e-azel (r.a) der ki:Drt ey vardr ki kimde tamam bulunursa sddklardan, bulunursa velilerden, ikisi

bulunursa ehidlerden, biri bulunursa salihlerdendir.

Birincisi zikir olup, yolu salih amel, neticesi nurdur.

kincisitefekkr olup, yolu sabr, semeresiilimdir.

ncs fakr olup, yolu kr, neticesi arttr.

Drdncs muhabbettir ki yolu, dnya ve ehline buzetmek, neticesiise, mahbuba

ulamaktr.

240. Tefekkriki ksmdr:Biritasdik ve iman tefekkr, dieri, hd ve ayan tefekkrdr.Birincisiitibar ehli, ikincisiise hd ve basiret ehliiindir.

Aklama: Tasdik ve iman tefekkr, mahlkat hakkndakitefekkrdr. Kul mahlkattefekkr ederek ibret alr ve Cenb- Hakkn varlna, birliine, kudret ve azametine imaneder. Bunlar hakknda Mevl (c.c),Onlar gayba iman ederler buyurmutur (Bakara 2/3).

hd ve ayan tefekkr ise, ruhun envar meydanlarndaki seyri olup, ariflerin tefekkrdr.nk onlar artk eserden geip messire, delilden geip medlule, ayardan geip hdaykselmilerdir. Mlk deil melektu tefekkr ederler. OnlarMevlnn (c.c),Gkler ve yerde olana bakn (Talak 65/3) kavl-i erifinin srrna muttali klnanlardr.

81 Mslim, Zikir, 39.82 Zebidi,ithaf, 1/16183 Buhari, Tevhid, 35.84 Acluni,Kefl-Hafa, 1003Hikem-i Atiyye Atullah skenderii (k.s

Hzn ve EzaEkleyen kiikalpehli Tarih ub 4, 2010 KategoriAnlaml Szler| 0 yorum


39/101

205. Nimetler zahirde eit eit olsa da,aslnda Onun hd ve yaknlyla elde edilir.

Azaplar zahirde muhtelif olsa da, aslnda Ondan mahcup olmak sebebiyledir.

yleyse azabn sebebi perdenin varl sebebiyle, nimetlerin kemale ermesi ise Onun kerim

olan vechine bakmakladr.

Aklama:Ariflerin nezdinde nimetlerin en by; hd, asl azap ise Ondan mahcup(perdeli, gafil) olmaktr.

Nice klar aklar urunda ikence edilmi, fakat ki min iin eziyet grdklerini hatrlayarakbir ac hissetmemiler, gafil olduklarnda ise ac duymulardr.

Bilal-i Habe (r.a) vefat yaklap, kz, Vay babamn acs dediinde,Vay babann ak, vay babann keyfi Yarn ben sevgilim Muhammede kavuacamdemitir.

Amir b. Fheyre (r.a) srtndan vurulup mzrak gsnden ktnda:Kabenin Rabbine yemin olsun ki kurtulua erdim demitir.

Kendisi czzaml olan bir veli, Allahn izniyle hastalar iyiletiriyordu. Bir gn kendisinesordular:- Allaha dua et de hastaln biraz hafiflesin, dediler. Dedi ki:

- Ben ryamda Mevly grdm. Bana dedi ki: Seni derecelerin en ykseine ulatracambir bela ile imtihan edeyim mi? Ben de, Evet dedim ve czzaml olarak sabahladm, dedi.

206. Kalplerin duyduu znt ve kederler hep Onu grmekten mahrum olmalarsebebiyledir.

Aklama: Cenb- Mevly beraberinde gren kalp hibir eye zlmez. Eb Bekir (r.a)Sevr maarasnda endielenince Reslullah (s.a.v),zlme, phesiz Allah bizimle beraberdir (Tevbe 9/40) buyurdu.

Reslullah (s.a.v) hd makamnda idi. Hibir eye aldrmaz, hibir korku ve znt onayaklaamazd. Eb Bekir (r.a) ise o anda hd deil, yakn makamndayd. Efendimiz (s.a.v)ona daha kmil makam gsterdi.


40/101

207. Seni kfi miktarda rzklandrp, azdracak miktardan menetmesi, nimetinintamamndandr.

Aklama: En byk nimet, kulun Allah ile mstani olmas (yani Onunla yetinmesi) vemasivay terketmesidir.

Allah (c.c) sana yetecek miktarda rzk, elbise, mesken, ilim, amel, zevk ve marifet verip,azdracak miktardan menetmesi sana olan nimetini tamamladn gsterir.

Reslullah (s.a.v) Allah unutturacak fakirlikten ve azdracak zenginlikten Allahasnmtr. Buyurmutur ki:Allahm! Muhammed ailesinin rzkn kfi miktarda kl.71 Yine buyurmutur ki:

Zikrin hayrls gizli olan, rzkn hayrls ise kfi miktarda olandr.72

208. Sevindiin eyler az olsun ki zldn eyler de az olsun.

Aklama: Bir eyi kaybettiinde zlmen, onu sevdi ini gsterir. Sevdiin fni eyler ne

kadar az olursa kaybettiinde o kadar az zlrsn. O halde mal ve eref cihetinden zaruret veihtiya miktar ile yetin ki kaybettiinde zlmeyesin.

Bir hkmdara, benzeri grlmemi derecede muazzam, mcevherlerle sslenmi, zmrttenbir bardak hediye edildi. Hkmdar buna ok fazla sevindi. Yanndaki hikmet ehli bir zatabarda nasl bulduunu sordu. O zat,Bunu bir musibet ve fakirlik olarak gryorum dedi. Hkmdar,

Nasl olur? diye sordu. Hikmet ehli zat,

Eer krlrsa sabredilmez bir musibet, alnrsa benzeri bulunmaz bir fakirlik olur. Oysa sizeverilmeden evvel bu musibet ve fakirlikten emin idiniz dedi.

Daha o meclis dalmamt ki bardak derek krlverdi. Hkmdar buna ok zld veyle dedi:O zat doru sylemi. Keke bu bardak bana hi verilmeseydi.

209-210. Azledilmemek istiyorsan daim olmayan velayeti kabul etme. Ba seni tevik etsede sonu meneder. Zahiri seni arsa da btn yasaklar.

Aklama: Saltanat, kadlk, komutanlk, valilik vs. halkla alkal velayet (makam, mertebe)daim olmayan velayettir. Kii elbet bir gn o makam terkeder. Dnya reislii elbet bir gn

biter ve akabinde zillet ve fakr hsl olur.

Kalc velayet ise; Allaha dost olmak, Onu tanmak ve Onunla mstani olmaktr.Grevden, mevkiden, velayetten alnmak houna gitmiyorsa kalc velayeti tercih et. Dnyadeil, hiret velayetine sahip ol. nk Allaha dost olmak, sonu olmayan bir ereftir.

Abdullah b. Mbarek (r.a) Halife Harun Reidi ziyarete geldiinde askerler ve halk onunetrafnda topland. Onu grmek isteyenler byk bir izdiham oluturdu.


41/101

Halifenin annesi sarayn penceresinden halkn ona olan tevecchn grnce onun kimolduunu sordu.Horasann limi dediler. Halifenin annesi:

Vallahi asl mlk ve izzete sahip olan, asl padiah olan odur. Halk sopa ve krbalatoplayan Harun deil dedi.

Geici velayetin ba tatl olsa da sonu acdr. Reslullah (s.a.v),Emenin hali ne gzel, stten kesilenin ise ne kt buyurmutur.73

Hz. Ali (r.a), Selman- Frisye (r.a) yazd mektupta der ki:Dnya ylan gibidir. Dokunmas yumuak, ama zehiri ldrcdr.

Reslullah (s.a.v),Dnya tatldr, yeilliktir. Kim onu hakkyla alrsa Allah bereket klar buyurmutur.74

Gavs Abdlhakm el-Hseyn (k.s) buyurur ki:Vallahi, vallahi, vallahi! Bana deseler ki: Dnya padiahln m istersin, yoksa Nakibend

tarikatnn bir neferi olmay m? Ben dnyaya padiah olmay deil, Nakibend tarikatnnbir ferdi olmay tercih ederim. nk dnya padiahl bu dnyaya mahsustur, geicidir.Tarikatn faydas ise bu dnyada olduu gibi hirette de daimdir.

211. Zhid olasn (gnl balamayasn) diye dnyay hzn mahalli ve keder madeni kld.Aklama: Dnya hastalk, ac, znt ve keder yeridir. Byle olmas senin gerei anlaman,dnyaya nem vermemen ve tamamen Allaha ynelmen iindir.

212. Sadece nasihatle ders almayacan bildii iin, sana terkedebilmeni kolaylatracakdnya skntlarn tattrd.

Aklama: Mevl (c.c) kullarnn dnyaya ehemmiyet vermemesini, zhid olmasn ister.Kullarn ounun srf nasihatle uslanmayacan bildii iin, dnyay terketmelerine yardmcolsun diye sknt ve belalar verir.

Demek ki Mevlnn kullara dert vermesi de Onun bir nimetidir, kullarn uyanmas iin biriarettir.

213. Faydal ilim, gste yaylan ve kendisiyle kalbin perdesi alan ilimdir.

Aklama: Iktan maksat, iman ve slm nurlar; perdenin almasndan maksat ise, kalptenhicabn kalkp ihsan nurlarnn girmesidir.

Asl faydal ilim; iman, slm ve ihsan nurlarn kalbe sokan ilimdir.

214. lmin hayrls, beraberinde hayet olandr. lim, hayetle beraber olursa lehine, yoksaaleyhinedir.

Aklama: Hayet, tazim ve sayg ieren Allah korkusu demektir.

Hayet ieren ilim, sahibini gaflet ve gaflet sebeplerinden meneden ilimdir. Bu ilim sahibininlehinedir. Hayet iermeyen ilim ise sahibine vebaldir. Reslullah (s.a.v) buyurmutur ki:


42/101

Kyamet gn insanlardan en iddetli azaba urayacak olanlar, ilmi kendisine fayda vermeyenlimlerdir. 75

215. nsanlarn seni terketmesi (sana ynelmemesi) veya yermesi seni zdnde Allahnbilgisine dn. ayet Allahn bilmesiyle kani olmazsan bu kanaatsizlik, musibet olarakinsanlarn eziyetinden daha iddetlidir.

Aklama: nsanlar sana ynelmiyor, seni sevmiyor ve ktlyorlarsa Allaha dn. nemliolann Allahn bilgisi olduunu dn ve Onun ilmiyle yetin. Bunu becerebilirsen artkinsanlarn vgs veya yermesi, gelmesi veya gitmesi gznde eit olur. Hatta insanlarn seniterketmesine daha ok sevinmen gerekir. nk bylece rahat eder, hep Rabbinle megulolursun.

Yok Allahn ilmiyle yetinmezsen bu kanaatsizlik senin iin, insanlarn eziyetinden dahabyk bir musibettir. nk Allahn ilmi iman ile alkaldr. Allahn ilmiyle yetinmemekiman tehlikeye sokar.

216. nsanlara balanp kalmayasn diye seni onlarn eziyetine maruz brakt. Hibir ey seni

Ondan alkoymasn diye her eyden sklmasn istedi.

Aklama: Cenb- Mevl (c.c) evliyalara balangta insanlar musallat eder. nsanlarneziyetine maruz brakr. Bylece kul Allahn dndaki her eyden sour. Sadece Ona itimateder, bakasnda huzur ve skn bulmaz, bakasna meyletmez. Allahn kuluna insanlareliyle eziyet vermesi, aslnda kulun Allah bulabilmesi iin bir rahmettir.

Sana eziyet eden, seni ihsanndan azat etmitir. Sana iyilik eden ise insanyla seni esir almayaalmtr.

Reslullah (s.a.v),Kime bir iyilik yaplrsa karln versin buyurmu70 minnet altnda kalmaktankurtulmay tavsiye etmitir.

eyh Ebl-Hasan e-zel (r.a),nsanlarn errinden ok, hayrndan kan. nk er bedene, hayr ise kalbe zarar verir

buyurmutur.

Denilmitir ki:Seni Allaha ulatran dman, Allahtan uzaklatran dosttan hayrldr.

eyhler de bazen kendini aradan kartp, mridlerin bir tek Allaha ynelmesini salamakiin bir zaman sonra mridlerine eziyet edebilir. Mrid eyhin maksadn anlayamasa da eyh

onu terbiye etmesini bilir ve onu Allaha ulatrr. Kmil eyhlerin maksad, mridini kendinedeil, Allaha balamaktr. Bu sebeple kendini aradan kartc hareketler yapabilir.

nsanlarn velilere eziyeti, Allahn eskiden beri kullar zerinde cereyan eden bir snnetidir.Peygamberler, veliler, salihler hep eziyete maruz kalmlardr. Peygamberimiz (s.a.v),Allah yolunda bana eziyet edildii kadar kimseye eziyet edilmedi buyurmutur.77

nsanlarn ektii eziyetin okluu, makamlarn bykl nisbetindedir. Bu sebeple bazlimler hadis-i erifteki eziyet kelimesini tasfiye (sofilik, yce ahlk ve temizlik) olarak


43/101

yorumlam ve hadis-i erifi,Hi kimse benim gibi temiz ve yksek mertebeye ulamad, eklinde aklamlardr.

217. eytann senden gafil olmadn biliyorsan sen de peremin kudretinde olandan (Allah)gafil olma.

Aklama: eytan devaml insann peindedir. Kul gafil olduka ona vesvese verir. Kulzikrettii an ise kaar.

Sen Allahtan gafil olursan eytan seni gafil avlar. O halde eytana frsat vermemek iinRabbinden gafil olma.

Hak Tel buyurur ki:Muhakkak eytan sizin dmannzdr. Siz de onu dman edinin (Ftr 35/6).

Bazlar bu yet-i kermeyi siz de onunla muharebe edin manasnda anlayp eytanlauramlar, fakat Allahn muhabbetini karmlardr.

Bazlar ise o sizin dmannzdr, ben ise dostunuzum manasnda anlayp, eytanlauramak yerine Hakkn muhabbetiyle megul olmular, Hak da eytana kar onlarayetmitir.

Seyyid Ali (r.a) der ki:Dmana yaplan hakiki dmanlk, sevgiliyi hakikaten sevmekle megul olmaktr. Dmanadmanlk yapmakla uraan, sevgilinin sevgisinden mahrum kalr. Bylece dmanmuradna erer.

mam arn (r.a) eyhine bir mektup yazarak insanlarn ona eziyet ettiklerini sylediindeeyhi,Sakn sana eziyet edenlerle urama. Sen Allahla megul ol. O seni mdafaa eder diyekarlk verdi.

218. Seni kendisine ekmek iin eytan sana dman kld. Devaml kendisine

seyrü sülük Âdabı

Documents