Sevgili Memur Adayları,

KPSS Eğitim Bilimleri kapsamında Öğretim

Yöntem ve Teknikleri, Sınıf Yönetimi,

Materyal Tasarımı, Program Geliştirme, Ölçme

ve Değerlendirme, Öğrenme Psikolojisi,

Gelişim Psikolojisi ve Rehberlik dersleri yer

almaktadır.

Elinizdeki kitap, doğru bilgiye ulaşmanızı

ve bilgiyi anlamlandırarak özümsemenizi

kolaylaştıracaktır.

Kolay anlaşılabilir bir dil kullanılan KPSS

Eğitim Bilimleri Konu Anlatımlı Tek

Kitabımızda basit anlatımlarla, içerdiği

nitelikli sorularla KPSS hazırlık sürecinde

size destek olacaktır.

ÖSYM’nin son dört yılda ağırlık verdiği konu

kapsamı dikkate alınarak hazırlanan bu kitap

içerisinde her dersin sonunda örnek test

soruları bulunmaktadır.

Bu kitabın kariyerinizi planlamanızda bilgi ve

deneyimlerinizi artırmanızda katkı sağlaması

dileğiyle başarılar.

UZMAN KARİYER

/uzmankariyer /uzmankariyer /uzmankariyer

Eser AdıTüm Dersler Konu Anlatımlı

Alt BaşlıkKPSS HAZIRLIK

YazarKomisyon

Redaksiyonuzmankariyer - Redaksiyon Birimi

Kapak Tasarımıuzmankariyer - Grafi k & Tasarım

Baskıya Hazırlıkuzmankariyer - Dizgi Birimi

ISBN Numarası978-605-329-897-7

© Bu kitabın her türlü hakkı uzmankariyer Ltd. Şti.’ne aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası Hükümleri gereğince alıntı yapılamaz, fotokopi yöntemi ile çoğaltılamaz, resim, şekil, şema, grafi k, vb. ler yayın evinin izni olmadan kopya edilemez.

E: bilgi@uzmankariyer.comW: www.uzmankariyer.com

A: Turan Çiğdem Cad. No:5 Ostim/ANKARAT: (312) 231 12 89F: (312) 231 41 99G: (554) 898 03 01

Basım Yeri - TelefonuGrup Çağ MatbaaT: (312) 394 35 39

İÇİNDEKİLERÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ

1. TEMEL KAVRAMLAR VE ÖĞRETİM İLKELERİ 2

2. ÖĞRETİM STRATEJİLERİ 6

3. ÖĞRENME STRATEJİLERİ 8

4. ÖĞRENME STİLLERİ 10

5. ÖĞRENME ÖĞRETME KURAM, MODEL VE YAKLAŞIMLARI 11

6. öğretİM YÖNTEMLERİ 18

7. ÖĞRETİM TEKNİKLERİ 27

8. ÜST DÜZEY DÜŞÜNME BECERİLERİ 40

öğretim yöntem ve teknİKLERİ KONU TESTİ 42

SINIF YÖNETİMİ1. SINIF YÖNETİMİNDE TEMEL KAVRAMLAR 46

2. SINIFTA FİZİKİ DÜZENLEMELER VE ZAMAN YÖNETİMİ 50

3. SINIF İÇİ ETKİLEŞİM VE İLETİŞİM 56

4. Sınıf Yönetiminin Boyutları 60

SINIF YÖNETİMİ KONU TESTİ 84

MATERYAL TASARIMI1. ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMINDA TEMEL KAVRAMLAR 88

2. ÖĞRETİMDE ARAÇ GEREÇ VE MATERYAL KULLANIMI 92

3. BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ 97

4. TEKNOLOJİ PLANLAMASI VE ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 101

MATERYAL TASARIMI KONU TESTİ 102

PROGRAM GELİŞTİRME1. EĞİTİM VE PROGRAM GELİŞTİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR 106

2. PROGRAM GELİŞTİRMENİN kURAMSAL TEMELLERİ 112

3. PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ 115

4. PROGRAMIN TEMEL ÖGELERİ 129

5. ÖĞRETİMDE PLANLAR VE YENİLENEN ÖĞRETİM PROGRAMI 149

PROGRAM GELİŞTİRME KONU TESTİ 156

İÇİNDEKİLERÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

1. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR 160

2. HATA, GÜVENİRLİK VE GEÇERLİK 180

3. EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇ VE YÖNTEMLERİ 200

4. MADDE TÜRLERİ 208

5. ALTERNATİF DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMLARI 211

6. ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNDE İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER 225

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME KONU TESTİ 258

ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ1. ÖĞRENME PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ 262

2. TEPKİSEL KOŞULLANMA 264

3. EDİMSEL / OPERANT KOŞULLANMA - SKİNNER 271

4. BİLİŞSEL ÖĞRENME KURAMLARI 276

ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ KONU TESTİ 282

GELİŞİM PSİKOLOJİSİ1. GELİŞİM PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ 286

2. FİZİKSEL VE PSİKOMOTOR GELİŞİM 288

3. BİLİŞSEL GELİŞİM KURAMLARI 290

4. DİL GELİŞİMİ 295

5. KİŞİLİK GELİŞİMİ KURAMLARI 296

6. AHLAK GELİŞİMİ 303

gelİŞİM pSİKOLOJİSİ KONU TESTİ 306

rehberlİK1. REHBERLİĞE GİRİŞ 310

2. REHBERLİK MODELLERİ VE İŞLEVLERİ 312

3. REHBERLİKTE HİZMET ALANLARI 313

4. REHBERLİK TÜRLERİ 316

5. BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ 325

6. İLETİŞİM VE PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARI 333

7. PSİKOLOJİK DANIŞMA VE PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARI 338

8. REHBERLİK PROGRAMI ÖRGÜTÜ VE ÖZEL EĞİTİM 341

REHBERLİK Konu Testİ 346

ÖğretİM YÖNTEMve

TEKNİKLERİTÜM DERSLERKONU ANLATIMLI

2 Eğitim Bilimleri

1. TEMEL KAVRAMLAR VE ÖĞRETİM

İLKELERİ

1.1. Temel Kavramlar

Öğretim yöntem ve teknikleri dersinin ilk konusu te-

mel kavramlardır. Bu kavramları birçok öğrenci, bilme-

sine rağmen karıştırmaktadır. Bu doğal bir durumdur

çünkü birçok kaynakta bu kavramların farklı tanımları-

na rastlamak mümkündür.

Eğitim

Bireyin kendi yaşantıları yoluyla kasıtlı, istendik davra-

nış değiştirme sürecidir.

Anahtar kelimeler olarak bu kavramı bilmekte fayda

vardır. Eğitim kavramının anahtar kelimeleri; birey, is-

tendik, kasıtlı yaşantı ve süreçtir.

Öğretim

Bir kurum çatısı altında yapılan sistematik, planlı, prog-

ramlı davranış değiştirme sürecidir.

Öğretim için mutlaka örgütlü bir yapı olmalıdır. Ayrıca

öğretimde mutlaka bir program olmalıdır.

Öğrenme

Bireyin kendi yaşantıları yoluyla meydana gelen az çok

kalıcı izli davranış değişikliğidir.

Öğrenme gerçekleşmesi için, mutlaka bir davranış de-

ğişikliği ortaya çıkmalıdır. Ayrıca bireyin yaşantı geçir-

mesi gerekir.

Öğretme

Öğrenmeyi kılavuzlama işidir.

Öğretme eyleminin gerçekleşmesi için üç temel öge

bir araya gelmelidir. Bunlar; öğreten, öğrenen, ve öğ-

renilen (içerik)tir.

Ahmet, abisinden üçgenin alanının nasıl hesaplandı-

ğını öğrenmek konusunda yardım istemektedir. Abi-

si, Ahmet’e bu konuda yardım eder. Burada meydana

gelen eylemleri inceleyelim:

İstendik bir davranış değişikliği olduğu için bu durum

eğitim olarak nitelendirilebilir. Eğitim okulda ve planlı

olmak zorunda değildir.

Ahmet eylem sonunda üçgenin alanını hesaplama

davranışını kazandığı için öğrenme gerçekleşmiştir.

Öğrenen, öğreten ve öğrenilen ögelerini barındırdığı

için öğretme eylemi gerçekleşmiştir.

Ancak, örgütlü bir kurum ve plan – program olmadan

gerçekleştirildiği için öğretim süreci meydana gelme-

miştir.

Öğrenmeyi Öğrenme

Bilginin hızla değiştiği ve bilgiye ulaşmanın önemli ol-

duğu günümüzde çok fazla önem kazanmıştır. Öğren-

meyi öğrenme, bireyin bilgiye nasıl ulaşacağını bilme-

si, kendi yeteneklerini tanıması, nasıl öğrenebileceği-

nin farkında olması, bilgiyi öğrenmesi ve bu bilgiyi kul-

lanması olarak tanımlanabilir.

3Eğitim Bilimleri

Öğrenmeyi öğrenme çağdaş kuramların birçoğunda

karşımıza çıkmaktadır. Özellikle, yapılandırmacılık, ku-

antum öğrenme ve yaşam boyu öğrenme kuramları

öğrenmeyi öğrenme üzerine odaklanmışlardır. Öğren-

meyi öğrenme birçok beceriyi gerektirdiği gibi üst dü-

zey düşünme becerisi ve öğrenme stratejisi olan me-

tabilişsel düşünme (yürütücü biliş, üst biliş) becerisini

zorunlu kılar. Metabiliş, bireyin nasıl öğrendiğinin far-

kında olması şeklinde özetlenebilir.

1.2. Öğretim İlkeleri

Öğretim ilkeleri tüm kademelerde, her konuda mutla-

ka göz önünde bulundurulması gereken ilkelerdir. Bu

ilkeler hiçbir şekilde yok sayılamaz.

Bireye görelik (Öğrenciye görelik, Düzeye uy-

gunluk)

Bireysel farklılıklara ve öğrenci düzeylerine göre öğre-

tim ortamının düzenlenmesidir.

Bireysel farklılıklar ve olgunlaşma düzeyleri anahtar ke-

limelerdir

Sorular genelde iki şekilde karşımıza çıkar:

Birincisi:

Öğrencilerinin farklı şekillerde öğrendiklerini fark eden

öğretmen farklı etkinlikler hazırlamıştır. Öncelikli olarak

hangi öğretim ilkesini göz önünde bulundurmuştur?

Öğrencilerin farklı şekilde öğrendikleri vurgulanmış-

tır. O hâlde bu durum bireysel farklılıktır. Bu durumda

doğru cevap “bireye görelik” olmalıdır.

İkincisi;

Öğrencilerin beş buçuk yaşında okula başlamasına

eğitim bilimleri akademisyenlerinin bir kısmı karşı çık-

mıştır. Bu durumun sebebi hangi öğretim ilkesi ile iliş-

kilendirilebilir?

Küçük kas gelişimi ikinci çocukluk (7 - 11 yaş) döne-

minde tamamlanır. Beş buçuk yaşında okula başlayan

çocukların yazma öğrenimi gerçekleştirmeleri çok zor

olacaktır. Çünkü çocukların olgunlaşma düzeyleri bu-

nun için uygun değildir. Bu durum da “bireye görelik

(düzeye uygunluk)” ilkesi ile ilişkilendirilebilir

Bilinenden Bilinmeyene

Öğrencilerin ön bilgilerinden yola çıkarak yeni bilgilerin

kazandırılmasıdır.

Anahtar kelimeleri, ön bilgiler, hazırbulunuşluk düzey-

leri, ön öğrenmelerdir.

Evrim Öğretmen, ikinci dönem atandığı okuldaki ilk

dersinde öğrencilerin ilk dönem kazanması gere-

ken bazı davranışların eksik olduğunu tespit etmiş-

tir. Öğrencilerin ilk dönemdeki eksiklerini tamamlaya-

rak yeni kazanımların edinilmesini planlamıştır. Evrim

Öğretmen’in öncelikli olarak hangi öğretim ilkesini dik-

kate aldığı söylenebilir?

Evrim Öğretmen, atandığı okulda ilk dönemden kalan

bilgi eksikliklerini fark etmiştir. Bu durum da bilinenden

bilinmeyene ilkesi ile açıklanabilir. 

Hazırbulunuşluk, hem öğrenciye görelik hem de bili-

nenden bilinmeyene ilkesinin anahtar kelimelerinden-

dir. Hazırbulunuşluk farklılıkları vurgulanıyorsa (bir çeşit

bireysel farklılık olduğu için) ilk önce öğrenciye görelik,

4 Eğitim Bilimleri

hazırbulunuşluk düzeyleri vurgulanıyorsa (bilgi eksikli-

ği olduğu için) ilk önce bilinenden bilinmeyene ilkesinin

düşünülmesi gerekir.

Somuttan Soyuta

İçeriğin somutlaştırılarak öğrencilere sunulmasıdır. So-

mutlaştırmayı araç gereç ve materyal kullanımı ile sağ-

layabiliriz.

Öğrenileceklerin somutlaştırması, sadece bireylerin

soyut düşünme becerisini kazanamadığı somut iş-

lemler dönemi için değildir. Her dönemde bilgilerin so-

mutlaştırılması gerekir. Çünkü somutlaştırma bilgilerin

daha kalıcı olmasını sağlar.

Açıklık (Ayanilik)

Açıklık ilkesinin iki boyutu vardır. Birincisi, öğretmenin

öğrencilerin anlayabileceği açık bir dil kullanmasıdır.

İkinci boyutu ise öğrencilerin olabildiğince fazla duyu

organına ulaşmasıdır. O hâlde açıklık ilkesi de araç ge-

reç ve materyal kullanımı ile sağlanabilir.

Öğretmenin, dersi işlerken çok fazla teknik terim kul-

lanması, eski Türkçe ya da Latince kelimeler kullan-

ması hangi ilkeye aykırıdır, şeklindeki bir sorunun ce-

vabı açıklık ilkesidir. Sadece yabancı terimler kullan-

ması değil, şiveli konuşması da açıklık ilkesine aykırıdır.

Öğretim ilkeleri ile ilgili sorularda en çok karıştırılanlar-

dan birisi araç gereç ve materyal kullanımı açıklık ilke-

si midir yoksa somuttan soyuta ilkesi midir noktasıdır.

Araç gereç kullanımı, her iki ilkenin de işe koşulma-

sını sağlar. O hâlde sadece araç gereç kullanımı ve-

rilip iki ilke birden seçeneklerde yer almamalıdır. An-

cak öğretmenin araç gereç kullanma sebebi verilerek

iki ilke de seçeneklerde yer alabilir. “Öğretmen, öğren-

cilerin daha fazla duyu organına ulaşabilmek için ma-

teryal kullanmıştır.” şeklinde bir ifade yer alırsa açıklık

ilkesi, öğrencilerin soyut bir kavramı somutlaştırma için

materyal kullandığından bahsederse somuttan soyu-

ta ilkesi öncelikle düşünülmelidir. ÖSYM sadece çıkan

bir soruda, araç gereç kullanımı vererek somuttan so-

yuta ve açıklık ilkelerini seçeneklerde bir arada vermiş-

tir. Soru cümlesinde “Öğretmen, öğrencilerin zihninde

sayı kavramını oluşturabilmek için sayılar ile fasulyeler-

den oluşturduğu kümeleri eşleştirmiştir.” ifadesine yer

verilmiştir. Zihninde sayı kavramını oluşturmak, somut-

laştırmak anlamına geldiği için doğru cevap somuttan

soyuta olacaktır.

Ekonomiklik

Bir taşla olabildiğince kuş vurmak demektir. Yani en az

emek, para ve zaman kullanarak en fazla verimi elde

etmek demektir.

Belirli bir ders saatinde birden fazla alanda kazanım

sağlamak ve artık malzemeler ile materyal hazırlamak

ekonomiklik ilkesi olarak değerlendirilmelidir.

Ekonomiklik ilkesi sorularda genellikle iki şekilde kar-

şımıza çıkar:

Birincisi:

Ozan Öğretmen “Rasyonel sayıları ile toplama yapar.”

kazanımını öğrencilere kazandıracağı derste öğrenci-

lerin sosyal becerilerinin de gelişmesi için iş birlikli öğ-

renme yöntemini kullanmaya karar vermiştir. Ozan

Öğretmen’in öncelikle hangi ilkeyi göz önünde bulun-

durduğu söylenebilir?

5Eğitim Bilimleri

Bu şekildeki bir soruda düşünülmesi gereken nokta

öğretmenin bir günlük derste hem bilişsel hem de sos-

yal bir kazanım sağlamaya çalıştığıdır. Aynı derste bir-

den fazla kazanım sağlanmaya çalışıldığı için öncelikle

ekonomiklik ilkesi göz önünde bulundurulmalıdır.

İkinci karşılaşılan soru türü ise:

Öğrencilerine geometrik şekilleri öğretmeyi amaçlayan

bir öğretmen öğrencileri bahçeye çıkararak buldukları

tel parçaları ile geometrik şekiller oluşturmalarını iste-

miştir. Hiç para kullanmadan artık malzemeleri değer-

lendirerek materyal kullanıldığı için yine ekonomiklik il-

kesi düşünülmelidir.

Bütünlük

Öğrencileri, gelişimin tüm alanlarında (bilişsel, fi ziksel,

duyuşsal ve sosyal) bir bütün olarak kabul etmektir.

“Bir öğretmenin sadece yazılı yoklamalar ile öğrenci-

leri değerlendirmesi hangi ilkeye aykırıdır?” şeklinde-

ki bir sorunun cevabı öncelikle bütünlüktür. Çünkü ya-

zılı yoklamalar genellikle sadece bilişsel değerlendirme

yapmayı sağlar.

Yakından Uzağa

Fiziksel olarak ve zaman açısından yakın örnek, konu

ve alıştırmalardan başlayarak aşamalı olarak uzaktakile-

re geçmektir. Bazı kaynaklarda zaman açısından bu ilke

ele alınırken bugünden geçmişe şeklinde yer almaktadır.

Bir coğrafya öğretmeni kitaptaki sırayı izleyerek iklim-

leri işliyorsa yakından uzağa ilkesini ihlal etmiş olma ih-

timali çok yüksektir. Çünkü Ege Bölgesi’ndeki bir coğ-

rafya öğretmeni ilk önce Akdeniz iklimini, sonra Ka-

rasal iklimi, sonra Karadeniz iklimini işlemelidir. Ancak

Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki bir coğrafya öğretmeni

ilk önce Karasal iklimi, sonra Karadeniz iklimini sonra,

Akdeniz iklimini işlemelidir. Aynı şekilde depremleri iş-

leyen Doğu Anadolu’daki bir sosyal bilgiler öğretme-

ni ilk önce Van depremini, sonra Bolu depremini daha

sonra Marmara depremini örnek vermelidir.

Güncellik (Aktüalite)

Güncel olayların derste kullanılmasıdır.

Genellikle sorularda sınıfa bir haber veya gazete getiril-

mesi, video izletilmesi ile çıkmaktadır.

Bazı sorularda güncellik ilkesi, yakından uzağa ilke-

si ile karıştırılmaktadır. Öğretmenin son dönemde

Malezya’da olan bir depremden örnek vermesi gibi bir

soru ile karşılaşılırsa seçeneklerde varsa ilk önce gün-

cellik ilkesi göz önünde bulundurulmalıdır. Çünkü ya-

kından uzağa ilkesi sorularda genellikle bize aşamalı-

lık vurgulanarak gelir. Yani sorularda birden fazla dep-

remden örnek verme şeklinde yer almaktadır.

Basitten Karmaşığa (Kolaydan Zora)

İlk önce kolay, tüm öğrencilerin yapabileceği alıştırma

ve örneklerden başlayarak kademeli olarak seviyenin

arttırılmasıdır.

6 Eğitim Bilimleri

Basitten karmaşığa ilkesine dikkat edilmezse öğrenci-

lerden öğrenilmiş çaresizlik geliştirilebilir.

Yaşama Uygunluk (Hayatilik, Yaşama Yakınlık)

Öğrencilerin işledikleri konuyu günlük yaşamda nasıl

kullanacaklarının belirtilmesidir. Yani konunun günlük

yaşamla ilişkilendirilmesidir.

Öğrencilerin sıklıkla sorduğu “Bu konu benim ne işime

yarayacak?” sorusunun cevabı hayatilik ilkesinde gizlidir.

Öğretmen bu ilkeyi derste yeteri kadar işe koşmuşsa öğ-

rencilerin bu sorunun cevabını biliyor olması gerekir.

Aktivite (Etkin Katılım, Yaparak Yaşayarak Öğ-renme)

Öğrencilerin pasif alıcı konumda olmayarak etkin bir

şekilde bilginin yapılandırılmasında rol almasıdır. Aktif

katılım demek öğrencinin dersi öğrenme sorumluluğu-

nu üstlenmesi demektir.

Bu ilkenin kritik sorusu “Öğrenci nasıl etkin kılınır?”

şeklindedir. Bu ders kapsamında işlenecek yöntem ve

tekniklerin çoğunda öğrenci aktif olacaktır. Ancak an-

latım, gösteri gibi yöntem ve tekniklerde öğrenciler ak-

tif olmamaktadır. Soru - yanıt yöntemi bile öğrencile-

ri aktif kılmak için kullanılabilecek yöntemlerden biridir.

Daha önce ÖSYM’nin sorduğu bir detay da burada

unutulmamalıdır. Öğrencilerin kitaptaki konuyu çalışıp

sınıfta sunmaları aktif katılım sağlamayacaktır. Öğren-

cilerin öğretmenin verdiği konuyu çalışıp gelmeleri de

aktif katılım sağlamayacaktır. Ancak öğrenciler konuyu

araştırıp bir şeyler oluşturup sınıfta sunarlar ise öğren-

cileri aktif olmuş olacaktır. O hâlde şu şekilde özetlene-

bilir; öğretmen öğrencilerden verdiği bilgiyi sunmaları-

nı istiyorsa etkin katılım değil, öğrenciler verilenin üze-

rine araştırarak bir şeyler ekliyorsa etkin katılımdır. Bu-

rada etkin katılımı sağlayan öğrencilerin bir şeyler sun-

ması değil araştırma yapmalarıdır.

Sosyallik (Otoriteye İtaat ve Özgürlük)

Sosyallik ilkesinin iki boyutu vardır. Birincisi olan otori-

teye itaat; kurallara uyma davranışını öğrenmektir. Ya-

şanılan tüm sosyal ortamların bazı kuralları vardır ve

bu kurallara uymazsak o sosyal ortamda barınama-

yız. İkinci boyutu olan özgürlük ise; her zaman kendi-

mizi savunma ve fi krimizi belirtme hakkımız vardır, dü-

şüncesini öğrencilere öğretmektir.

Bilgi ve becerinin güvence altına alınması ilkesi artık

geçerliliğini kaybetmiştir. Esasici ve Daimici eğitimin bir

ilkesi olan bu ilkeye göre bilgi kesindir, değişmez ve

gelecek kuşaklara sadece kitaplar ile aktarılır. Çağdaş

eğitim ve dijital çağ ile birlikte bu ilke geçerliliğini yitir-

miştir.

2. ÖĞRETİM STRATEJİLERİ

2.1. Sunuş Yolu İle Öğretim

Ausubel tarafından geliştirilen sunuş yolu ile öğretim,

öğretmenin daha aktif olduğu bir stratejidir. İlke kav-

ram ve genellemelerin, öğretmen tarafından düzenli

bir şekilde aktarılması sürecidir. Öğretmen bilgiyi sağ-

layan, kavramları sunan ve örnekleri veren kişidir.

Aşamaları1. Giriş (Ön Organize Edicilerin Sunulması)Ön organize ediciler (örgütleyiciler); öğrencilerin mev-

cut bilgileri ile yeni bilgi arasında köprü kurmak için kul-

lanılır. Sunuş yolu ile öğretimde hazırbulunuşluk kavra-

mı önem kazanmaktadır. Öğretmen öğrencilerin hazır-

bulunuşluğuna göre dersi planlamalı uygun ön organi-

ze ediciler kullanarak mevcut bilgileri ile yeni bilgiyi iliş-

7Eğitim Bilimleri

kilendirmelidir. Ön organize edici olarak kavram harita-

sı vb. araçlar kullanılır. Ön organize ediciler ikiye ayrılır:

a. Açıklayıcı: Daha önce hiç bilinmeyen bir konuda ön

bilgiyi sunmaktır.

b. Karşılaştırıcı: Daha önceden bilinen bir konu ile yeni

konu arasındaki ilişkiyi, benzerlik ve farklılıkları ortaya

koymak için kullanılan ön organize edicilerdir.

2. Bilginin sunumuBilginin sunumunda genelden özele yani tümdengelim

kullanılır. Öğretmen bilgi sunumunda bol örnekler ile

konuyu açıklar. Öğrenciler de sadece pasif birer alıcı

konumunda değildir. Öğretmenin tartışma, soru - ya-

nıt vb. tekniklerle öğrencileri derste etkin kılmaya çalış-

ması gerekir. Anlamlı öğrenmenin oluşması istenir. An-

lamlı öğrenme, ön bilgiler ile yeni bilgilerin ilişki-

lendirilerek öğrenilmesidir.

3. Bilişsel Yapının GüçlendirilmesiKavramlar ile ilgili farklı tanımların ve düşüncelerin orta-

ya konulduğu aşamadır. Bu aşamada öğrencilerin ör-

nekler vermesi istenerek daha üst düzey kazanımlara

ulaşması beklenir.

Ne Zaman Kullanalım?

• Konu çok zaman az ise

• Dersin giriş ya da sonuç(özet) bölümünde

• Ön bilgiler eksik ise

• Konu çok karmaşık veya soyut ise

• Temel ilke ve olguların öğretiminde

Sunuş yolu ile öğretimde, öğrenci pasif olmamalıdır.

Öğrencinin pasif olması öğretmenin hatası olacaktır.

Öğretmen mutlaka öğrencileri derste etkin kılacak et-

kinlikler yaptırmalıdır. Sunuş yolu ile öğretim, anlatım

yöntemi ile aynı değildir. Anlatım, sunuş yolu ile öğ-

retim stratejisinde kullanılan yöntemlerden sadece bi-

ridir.

Sunuş yolu ile öğretimin anahtar kelimelerini aklımıza

yazmamız gerekir. Bunlar:

• Ausubel

• Öğretmen aktif.

• Öğrenci pasif değil.

• Anlamlı öğrenme sağlanır.

• Ön organize ediciler kullanılır.

• Tümdengelim kullanılır.

• Genellikle bilgi basamağındaki amaç kazanımlar için kullanılır.

• Sonuç değerlendirilir.

2.2. Buluş Yolu İle Öğretim

Bruner tarafından geliştirilen buluş yolu ile öğretim

stratejisi, öğrencilerin ipuçlarından yola çıkarak temel

ilke olgu ve kavramlara kendisinin ulaşmasıdır. Buluş

yolu ile öğretimde bilgi aktarımı söz konusu değildir.

İki türü vardır:

­ Yapılandırılmamış Yaklaşım: Öğretmen öğrenci için gerekli malzemeyi sağlar. Öğrenciler, doğal or-tamında kendi kendine keşfederek öğrenir.

­ Yapılandırılmış Yaklaşım: Öğretmen, öğrenci-ler için yönergeleri ve örnekleri hazırlar. Öğrenci-ler bu örneklerden yola çıkarak temel ilke ve kav-ramlara ulaşır.

Aşamaları:

1. Öğretmen örnek verir.

2. Öğrenciler örnekleri açıklar.

3. Öğretmen ek örnek verir.

4. Öğrenciler ek örnekleri açıklar.

5. Öğretmen örnek olmayan durum verir.

6. Öğrenciler örnek olmayan durum ile örnek durum-

ları karşılaştırır.